4.Tworzenie raportu

Opracowanie raportu ooś
Kuchnia tworzenia
Główne założenia
Zmiany w środowisku/emisje powodowane przez
inwestycje
x
Cenne/wrażliwe receptory środowiskowe
=
Oddziaływania (lub potencjalne oddziaływania)
Główne zadania merytoryczne
•
Identyfikacja zmian w środowisku
powodowanych przez inwestycję,
intensywność/siła obszar
•
Identyfikacja
cennych/wrażliwych
receptorów: cenność,
unikatowość, wrażliwość
Identyfikacja potencjalnych oddziaływań i ich screening (czy istotne?, prawdopodobne ?)
Charakterystyka potencjalnie istotnych oddziaływań (m in pod względem intensywności
oddziaływania, czasu oddziaływania, obszaru objetego oddziaływaniami, odwracalności zmian itd..)
Oddziaływania znaczące (kryteria!)
Środki minimalizujące (zmiany/uzupełnienia w Projekcie)
Oddziaływania resztkowe (residual) – po zastosowaniu minimalizacji
Kompensacja (jeśli konieczne) i akceptacja lub odrzucenie
Miejsce
raportu w
procesie
planowania
inwestycji i
procedurze
OOS
Tworzenie raportu ooś - zarządzanie
projektem – podstawowe etapy
•
•
•
•
•
•
Rozumienie istoty przedsięwzięcia
Identyfikacja potencjalnych stresorów i emisji
Identyfikacja istotnych potencjalnych oddziaływań
Określenie zakresu przestrzennego i rzeczowego studium
Inwentaryzacja pod kątem cennych/wrażliwych receptorów
Charakterystyka oddziaływań, w tym kwantyfikacja (jeśli
możliwe)
• Wybór kryteriów (ilościowych lub jakościowych) oddziaływań
znaczących
Co jest do zrobienia ?
• Organizacja zespołu
• Identyfikacja źródeł informacji (wraz z oceną
jakości/aktualności danych)
• Weryfikacja/aktualizacja/zakup narzędzi
• Konsultacje z Zamawiającym dla pełnego zrozumienia
inwestycji i intencji Zamawiającego
• Zewnętrzne konsultacje eksperckie (rada mędrców)
dla zespołu opracowującego raport
• Nieformalne konsultacje z organem, władzami
lokalnymi, rozeznanie opinii publicznej
Metodyka oceny oddziaływania inwestycji na środowisko w
ramach opracowania raportu powinna zawierać następujące
czynności:
1. Identyfikacja potencjalnych oddziaływań i określenie ich siły/intensywności w oparciu o charakterystykę
rzeczywistych, potencjalnych i antycypowanych (prognoza) oddziaływań i określenie zasięgu lub obszaru na
którym mogą wystąpić znaczące oddziaływania
2. Określenie potencjalnego maksymalnego zasięgu oddziaływania (granic studium) oraz zidentyfikowanie
cennych/wrażliwych receptorów w obszarze oddziaływania – (inwentaryzacja)
3. Charakterystyka i ocena oddziaływań uwzględniająca intensywność bodźców i wrażliwość receptorów
określenie znaczenia oddziaływań oraz ew. przypisanie wag
4. Określenie miar oddziaływań i kryteriów pozwalających na sklasyfikowanie znaczenia oddziaływań
5. Określenie oddziaływań znaczących - jest wynikiem zastosowania kryteriów określonych w pkt 4 do
oddziaływań przedsięwzięcia na cenne receptory
6. Dla znaczących oddziaływań - zaproponowanie środków zapobiegawczych i minimalizujących, - wymaga
to zmian lub uzupełnień w projekcie przedsięwzięcia.
7. Ocena oddziaływań resztkowych i jeśli są znaczące – korekta środków minimalizujących, a gdy to niemożliwe
lub nieskuteczne – zastosowanie środków lub działań kompensujących lub uzasadnienie nadrzędnego
interesu publicznego lub ekonomicznego (nie ma tu zastosowania wymóg udowodnienia wyższej
konieczności w rozumieniu art. 6(4) dyrektywy).
8. Określenie obszarów niepewności wnikających z braku wiedzy lub danych, a mogących wpłynąć na proces
oceny i ograniczeń wynikających z metod prognozowania
Ocena oddziaływania i raport
Identyfikacja potencjalnych
oddziaływań
• Identyfikacja zmian/bodźców wprowadzanych
w środowisku
• Możliwość wystąpienia szkody / reakcji ze
strony receptorów/środowiska na
bodziec/zmianę
Metody identyfikacji konfliktów
(potencjalnych)
• Listy kontrolne (USAID 1981, Claark i in. 1981)
• Macierzowe (Leopold i in. 1971, Peterson i in. 1974)
• Nakładanie (kalki, mapowanie) (McHarg 1968)
• GIS
• Delphi (Jaine i in. 1993)
• Skalowanie i ważenie (Dee i in. 173)
• Analiza sieciowa (Sorenson 1971)
• „Drzewo oddziaływań”
Wybrane metody: Macierz Leopolda – uproszczony fragment
- przykład
Siedliska
Wykop
Nasyp
Emisja hałasu
Ogrodzenie
torów
Płazy
Ważki
Ludzie
„Drzewo oddziaływań”
• Budowa
Wykop
Zaburzenie
stosunków wodnych
Oddziaływanie na
populację płazów
Usuniecie gleby
Przesuszenie
obszaru
otaczającego
Usuniecie pokrywy
roślinnej
Gromadzenie
materiałów
budowlanych
Operuje
ciężki sprzęt
budowlany
Wpływ na
mikroklimat
Uszczuplenie
siedliska zwierząt
„Baseline study” i inwentaryzacje środowiskowe
•
Opis środowiska – jak dokładnie, w jakim zakresie przedmiotowym i na jakiej
przestrzeni
•
•
Państwa członkowskie zapewniają w razie konieczności, by organy posiadające stosowne
informacje, w szczególności w odniesieniu do art. 3 (informacja o środowisku) udostępniały
te informacje wykonawcy (art. 5.4 Dyrektywy ooś)
Obowiązkiem statutowym RDOŚ/GDOŚ jest gromadzenie i udostępnianie informacji o
środowisku a WIOŚ – monitoring środowiskowy
Inwentaryzacje:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Obszary chronione (domyślnie – cenne) o różnym sposobie i poziomie ochrony
Siedliska (wszystkie czy tylko cenne?)
Gatunki chronione: Stanowiska roślin, ostoje zwierząt, populacje, osobniki (?)
Zabytki i inne elementy dziedzictwa kulturowego: zabytki z rejestru, z ewidencji, miejsca
kultu, cmentarze, zabytki archeologiczne, krajobrazy kulturowe, (zabytkowe) struktury
przestrzenne, miejsca mające znaczenie lokalne lub regionalne, wynikające z tradycji lub
obyczajów, inne (?)
Zasoby wód użytkowych i podziemnych, również ujęcia wód
Gleby
Wody powierzchniowe, lokalizacja, jakość
Infrastruktura
Wartości materialne
Źródła danych
•
•
•
•
•
•
•
Państwa członkowskie zapewniają w razie konieczności , by organy posiadające stosowne
informacje, w szczególności w odniesieniu do art. 3(informacja o środowisku) udostępniały
te informacje wykonawcy (art. 5.4 Dyrektywy ooś)
Obowiązkiem statutowym RDOŚ/GDOŚ jest gromadzenie i udostępnianie informacji o
środowisku a WIOŚ – monitoring środowiskowy
Mapy ogólne i tematyczne (skala??? Aaualność??)
Dane z monitoringów
Bazy danych prowadzone przez organy
Prace badawcze i naukowe (?)
Dedykowane inwentaryzacje:
•
•
•
Ankietowanie
Zbieranie rozproszonych danych przez kontakt lokalny/wizyty
Badania przyrodnicze w terenie
Wartości przyrodnicze
• Kontekst lokalny i regionalny (unikatowość) i
znaczenie oddziaływania
• Element czasowy; dynamika i procesy
naturalne lub globalne
• Kontekst świadomościowy (waga konsultacji
społecznych!) – doraźny
W sensie ontologicznym wartość „przyrodnicza”
nie jest immanentną cechą badanego bytu
Wartości wymagające ochrony i zawężenie
percepcji a kontekst kulturowy
• Identyfikacja wartości w kulturze europejskiej w odniesieniu do dziedzictwa
• Ograniczenia poznawcze narzucane przez
układ kartezjański i zasadę przyczynowości
• Perspektywa antropocentryczna
Tworzenie raportu ooś zarządzanie projektem
• Zespół specjalistów o kompetencjach
odpowiadających przewidywanym znaczącym
aspektom środowiskowym
• Screening oddziaływań wymaga reasumpcji
• Zarządzanie danymi, w tym pozyskiwanie
weryfikacja i udostępnianie do celów
weryfikacji raportu
• Prezentacja wyników
Problemy
• Jakość i aktualność danych
• Reprezentatywność
• Szczegółowość vs. agregacja i generalizacja
danych
• Możliwości wykorzystania
• Możliwości komunikowania treści wynikających
z danych
• Problemy techniczne (archiwizacja, obróbka
itd.)
Inwentaryzacje przyrodnicze
• Zmienność sezonowa i długookresowa
• Cykle roczne
• Cykle typu drapieżnik ofiara
• Dynamika ekosystemów i zbiorowisk
• fazy dynamiczno-rozwojowe – zbiorowiska, w których rośliny dominujące znajdują się w określonej
fazie wzrostu: inicjalnej, optymalnej, terminalnej (np. fazy rozwojowe drzewostanów) lub
zbiorowiska znajdujące się w określonej fazie degeneracji lub regeneracji
•
•
•
•
•
•
•
Stopień naturalności (pierwotne, naturalne, półnaturalne/zastępcze/sztuczne
Zgodność siedliskowa
Gatunki introdukowane/inwazyjne
Stopień wykształcenia, stan zachowania
Izolacja
Populacja w kontekście lokalnym/regionalnym krajowym/kontynentalnym
Zasięgi występowania
Współczesne metody dla dużych
obszarów
• Narzędzia GIS
• Obrazowanie z wykorzystaniem zdjęć
lotniczych lub satelitarnych (Remote sensing)
• Identyfikacja obiektowa siedlisk
• Dedykowane identyfikacje stanowisk roślin i
zwierząt (optymalizacja procesu)
Przykład: KDP
Dylematy
• Czy potrzeba informacji o środowisku wynika z potrzeb procesu
decyzyjnego ? – czy można ograniczyć się do informacji które mogą być
skonsumowane w procesie decyzyjnym ?
• Jaka szczegółowość informacji jest „wystarczająca” do przeprowadzenia
analizy oddziaływań, zaproponowania środków minimalizujących i podjęcia
decyzji ?
• Jaka jest wartość merytoryczna danych z jednego sezonu jeśli nie ma
danych referencyjnych/niezależnych ?
• Czy są standardy „minimum”, dobrych praktyk itd. ?
Metody prognozowania
• Modele deterministyczne
(o ograniczonej liczbie
zmiennych)
• Modele probabilistyczne
(generalnie oparte na
koncepcji ryzyka)
Metody prognozowania
• Modele matematyczne
- metody numeryczne
• Braki i niepewności
(analiza niepewności)
NTS – streszczenie w języku
nietechnicznym i komunikacja społeczna
•
•
•
•
•
Zadania NTS
Zasady pisania NTS
Inne metody komunikacji społecznej
Konsultacje dobrowolne
Mechanizm skarg
Aspekty poznawcze i niepewności
• Jaki jest poziom szczegółowości danych
• Prosty model deterministyczny a zmienne
ukryte
• Skuteczność identyfikacji i kwalifikacji
receptorów (w tym skuteczność inwentaryzacji)
Aspekty etyczne
• Raport jest dokumentem opracowanym i przedkładanym przez
inwestora
• Przedsiębiorca nie ma obowiązku dostarczania informacji która działa na
jego szkodę
• Podzlecając wykonanie raportu inwestor określa warunki wykonania
usługi
• Raport ma być uczciwy, obiektywny, nie tendencyjny
• Weryfikacji raportu dokonuje sie w trakcie „oceny
proceduralnej/formalnej” – robi to organ prowadzący postępowanie,
organa administracji z którymi się konsultuje/uzgadnia i „społeczność” w
ramach konsultacji publicznych
• Oczekuje się od wykonawcy raportu niezależności, rzetelności,
uczciwości – nie powinno to być „zwykłe” zamówienie na opracowanie