BUDOWNICTWO OGÓLNE - Czesc 1 - Historia

WYŻSZA SZKOŁA EKOLOGII I ZARZĄDZANIA
Wydział Architektury
00-792 Warszawa, ul. Olszewska 12
BUDOWNICTWO OGÓLNE
— plansze dydaktyczne —
Część I
Zarys rozwoju form i techniki budowlanej
(wydarzenia — osiągnięcia — budowle)
www.wseiz.pl
Rok p.n.e.
400000
· Pierwsze sztuczne schronienie ludzkie:
ziemianki i szałasy
~12000
· „Drewniane osiedle” w Monte Verde — Chile
~8000
· Dolmeny — prehistoryczne budowle grobowe
z okresu neolitu
Plansza 2 / 40
Rok p.n.e.
~6200
· Budowle z cegły glinianej suszonej, nie wypalanej — Azja Południowo-Zachodnia (np. Turcja)
· Pierwsze miasto otoczone regularnymi obwarowaniami (murem obronnym) — Jerycho w Palestynie
~6000
· Lepianki z gliny, wypalanie gliny (pierwociny ceramiki) — Mezopotamia (Irak)
~5000
· Pierwsze zastosowanie kamienia do budowy fundamentów — Mezopotamia
~4000
· Kanały nawadniające, tamy i groble — Mezopotamia i Egipt
~2600
· Pierwsza wielka budowla kamienna: piramida schodkowa króla Dżesera w Sakkarze,
oparta na formie mastaby — Egipt (Imhotep — egipski uczony i budowniczy, 2650 ÷ 2600)
~2500
· Wielkie piramidy kamienne
— Giza w Egipcie
Plansza 3 / 40
Rok p.n.e.
~2500
· Kamienne piramidy przedkolumbijskie
w Ameryce
~2300
· Zikkuraty — piramidalno-wieżowe świątynie z tarasami
i rampami schodowymi
— Mezopotamia
Plansza 4 / 40
Rok p.n.e.
~2000
· Pałace z kamienia, cegły suszonej,
kolumn i belek z drewna cyprysowego
— Knossos i Fajstos na Krecie
„Pałac Minosa” w Knossos, zwany też labiryntem kretońskim, rozbudowywany przez
kilkaset lat.
Około 1300 r. p.n.e. wyposażony w system
wodno-kanalizacyjny
· Pierwsze zastosowanie zaprawy wapiennej
~1700
· Kodeks Hammurabiego
Plansza 5 / 40
Rok p.n.e.
~1600
· Wielkie pałace i warownie z kamienia
— Mykeny, Teby i Tyryns w Grecji
„Brama Lwów” pałacu w Mykenach
z belką nadprożową o rozpiętości około
5 m, dobudowana w połowie XIII w. p.n.e.
· Ogromne świątynie z kamienia
— Karnak, Luksor w Egipcie
· Wielka zapora kamienna
na rzece Orontes — Syria
Plansza 6 / 40
Rok p.n.e.
~1600
· Świątynia grobowa królowej Hatszepsut w Deir el-Bahari — Górny Egipt
Plansza 7 / 40
Rok p.n.e.
~700
· Akwedukt kamienny na łukach
o rozpiętości 5 m doprowadzający
wodę do Niniwy — Asyria (płn. Irak)
~600
· Wielkie, monumentalne budowle
w Babilonie:
- sklepione tarasy (tzw. Wiszące
Ogrody Semiramidy)
- most przez Eufrat na
kamiennych podporach
- potężny zikkurat ze świątynią
(tzw. Wieża Babel)
Plansza 8 / 40
Rok p.n.e.
~550
· Początki budowy Wielkiego Chińskiego Muru
Plansza 9 / 40
Plansza 10 / 40
Długość:
~7000 km
Szerokość:
5,5 m
Wysokość:
9 ÷ 12 m
Zaprzestano budowy w XV w.n.e.
Plansza 11 / 40
Rok p.n.e.
~500
312
· Wczesnosłowiańska osada drewniana w Biskupinie
· Pierwsza utwardzona droga rzymska
„Via Appia” z zabudową grobowców
rodowych bogatych obywateli Rzymu
— Italia
Plansza 12 / 40
Rok p.n.e.
~300
· Narodziny urbanistyki: początek planowania miast m.in. Priene i Miletu w Azji Mniejszej
~280
· Latarnia morska o wysokości
130 m — Faros w Aleksandrii
~150
· „Beton” z pucolanów (sypkich produktów skalnych pochodzenia wulkanicznego) — Italia
145
20
· Najdłuższy akwedukt rzymski
„Aqua Marcia” o długości 91 km
· Witruwiusz: Dziesięć ksiąg o architekturze
Plansza 13 / 40
Rok n.e.
~50
· Szkło okienne — Rzym
66
· Wielka zapora wodna na rzece Huang-ho — Chiny
80
· Koloseum w Rzymie
Plansza 14 / 40
Rok n.e.
537
· Świątynia „Hagia Sophia”
(„Mądrości Bożej”)
— Konstantynopol (Istambuł), bazylika bizantyjska,
budowla na rzucie kwadratu
przykryta kopułą kulistą
o rozpiętości 32,5 m
i wysokości 65,0 m
W XV i XVI wieku rozbudowywana z przeznaczeniem
na muzułmański meczet;
od 1934 r. jest obiektem
muzealnym
Plansza 15 / 40
Rok n.e.
~610
· Łukowy most kamienny o rozpiętości przęseł 35 m — Czao-Czou w Chinach
Zasada konstrukcji łukowej: kliniec pośredni (1), kliniec kluczowy - zwornik (2)
~1000
1094
~1200
1300
· Początki budownictwa murowanego w Polsce
· Pierwsza w średniowieczu wielka budowla z cegły, Bazylika św. Marka w Wenecji
· Pierwsze w Polsce miejskie mury obronne
· Wielkie obiekty zbudowane przez Inków (Peru, Boliwia, Chile).
— forteca Sacsahuamán w Cuzco z obrobionych kamiennych bloków
— wysokogórskie miasto Machu Picchu (ok. 3150 m n.p.m.)
Plansza 16 / 40
Rok n.e.
~1350
1573
· Rozkwit murowanego budownictwa w Polsce za panowania Kazimierza Wielkiego
· Uznawany jako cud techniki budowlanej, ówcześnie najnowocześniejszy i najdłuższy na świecie,
stały most drewniany przez Wisłę w Warszawie
Plansza 17 / 40
Rok n.e.
1626
· Początki doświadczalnych badań wytrzymałości materiałów (Mersenne)
1638
· Początki naukowego badania wytrzymałości materiałów — badania belek na zginanie
(Galileo Galilei)
1747
· Powołanie do życia Szkoły Dróg i Mostów w Paryżu
1777
· Wprowadzenie żelaza do budownictwa w Anglii
1779
· Pierwszy żeliwny most łukowy
o rozpiętości przęsła 31 m
przez rzekę Severn — Anglia
Plansza 18 / 40
Rok n.e.
1797
· Jeden z pierwszych na świecie
most z elementów żelaznych,
łączonych śrubami, o rozpiętości
ok. 15 m
— rzeka Strzegomka (Dolny
Śląsk)
1824
· Pierwszy w Europie stalowy most wiszący na linach o rozpiętości przęsła 45 m — Genewa
· Opracowanie technologii produkcji cementu tzw. portlandzkiego (J. Aspdin) — Anglia
1826
· Stalowy most wiszący „Menai Bridge”
ze sztywnym pomostem,
o rozpiętości przęsła 176 m
— cieśnina Menai, Walia
Plansza 19 / 40
Rok n.e.
1835
· Pierwsze nawierzchnie asfaltowe — Paryż
1863
· Pierwsza miejska kolej podziemna (metro) — Londyn
1864
· Kratowy most żelazny o rozpiętości przęsła 75 m przez Wisłę
(S. Kierbedź) — Warszawa
1867
· Narodziny żelbetu (J. Monier)
— Francja
1869
· Kanał Sueski, bezśluzowy, o długości 161 km
Plansza 20 / 40
Rok n.e.
1869
· Kolej transkontynentalna o długości 3000 km — Ameryka Płn.
1873
· Most stalowy nad wodospadem
Niagara, na granicy USA
i Kanady (K. Gzowski)
1876
· Transandyjska linia kolejowa
o długości 218 km z najwyższym
wzniesieniem 4768 m n.p.m.
— Peru (E. Malinowski)
1886
· Opracowanie metod statycznych obliczeń konstrukcji
żelbetowych (M. Koenen)
1887
· Pierwszy w świecie most
żelbetowy, łukowy o rozpiętości
przęsła 36 m — Niemcy
1889
· „Tower Building” — pierwszy
w Nowym Jorku budynek
o szkieletowej konstrukcji
stalowej, wysokości 10 pięter
· Wieża o stalowej konstrukcji
wysokości 300 m — Paryż
(G. Eiffel)
ð
Plansza 21 / 40
Rok n.e.
1902
· Wielka zapora na Nilu o wysokości 30 m i długości 2 km, spiętrzająca wody rzeki w sztuczne jezioro
o pojemności miliarda m3 — Asuan, Egipt
1907
· Początki prefabrykacji budowlanej w USA
1912
· „Most Poniatowskiego” w Warszawie (M. Marszewski)
Plansza 22 / 40
Rok n.e.
1913
· Największa ówcześnie na świecie konstrukcja żelbetowa tzw. „Hala Stulecia” (obecnie „Hala Ludowa”)
we Wrocławiu, średnica hali 130 m, wysokość 17 m, rozpiętość kopuły 65 m (Maks Berg)
1922
· Wprowadzenie podstaw nowoczesnej mechaniki gruntów
1926
· Pierwsze ustanowione w Polsce „Prawo budowlane”, które z niewielkimi zmianami i uzupełnieniami
obowiązywało do 1974 r.
Plansza 23 / 40
Rok n.e.
1928
· Pierwszy w Europie most spawany o rozpiętości przęsła 27 m na rzece Słudwi k/Łowicza (S. Bryła)
Plansza 24 / 40
Rok n.e.
1928
~1930
· Produkcja wstępnie sprężonych elementów strunobetonowych — Francja
(według metody E. Freyssinet’a)
· Teoria konstrukcji
wstępnie sprężonych
1 - struny (druty) lub kable
z wysokogatunkowej stali
węglowej
2 - „kozły” oporowe
i naciągarka
3 - wykresy naprężeń
4 - beton wysokiej wytrzymałości (BWW)
1929
· „Chrystler Building”, 77 piętrowy wieżowiec o wysokości 314 m — Nowy Jork
1931
· „Empire State”, 102 piętrowy budynek o wysokości 381 m — Nowy Jork
(w 1945 r. budynek został uszkodzony przez samolot)
· Stalowy most wiszący o rozpiętości przęsła 1067 m przez rzekę Hudson — Nowy Jork
(współtwórca: R. Modrzejewski)
1948
· Cebertyzacja — metoda utwardzania słabych gruntów zastosowana w Polsce (R. Cebertowicz)
Plansza 25 / 40
Rok n.e.
1949
· Wprowadzenie w Polsce na dużą skalę prefabrykacji elementów budowlanych z betonu
ü
ï
ï
ý
ï ü
ïþ ï
ï
ý
ü ï
ï ïþ
ï
ý
ï
ïþ
Budownictwo z prefabrykatów wielkowymiarowych
Budownictwo monolityczne
Budownictwo tradycyjne udoskonalone
Budownictwo tradycyjne (rzemieślnicze)
Budownictwo prymitywne
Plansza 26 / 40
Rok n.e.
1959
· Jeden z pierwszych konkursów architektoniczno-budowlanych. Budynek opery w Sydney — duński
architekt Joern Utzon (zakończenie budowy w 1973 r., koszt 100 mln dolarów)
1960
· Zapora wodna na rzece Zambezi o wysokości 128 m i długości 616 m,
tworząca sztuczny zbiornik wodny o powierzchni ok. 5200 km2 — Zimbabwe
Plansza 27 / 40
Rok n.e.
1960
· Upowszechnienie w Polsce budownictwa z prefabrykatów wielokanałowych, tzw. „cegły żerańskiej”
Plansza 28 / 40
Rok n.e.
1965
· Grande Dixence — największa na świecie żelbetowa zapora wodna w Alpach szwajcarskich, z zespołem kanałów i turbin elektroenergetycznych
H = 285 m
V = 400 000 000 m3
ð
1967
· Największy w Europie naziemny zbiornik gazu o
wysokości 105 m i o pojemności 200 000 m3
— Kopenhaga (zaprojektowany przez zespół polskich specjalistów)
1970
· Gigantyczna zapora na Nilu w Asuanie, największa
na świecie budowla kamienna o długości prawie
5 km, wysokości 111 m, szerokości u podstawy
1200 m i masie użytego kamienia równej 17 piramidom Cheopsa
1973
· Wiszący most nad Bosforem, łączący dwa kontynenty — Europę i Azję
1974
· Ukończenie budowy najwyższej ówcześnie w świecie budowli, masztu antenowego Polskiego Radia
o wysokości 640 m — Konstantynów pod Gąbinem
1977
· Przekazanie do użytku wieży telewizyjnej, żelbetowej z masztem stalowym, o wysokości 533 m
— Toronto (A. Rozwadowski)
Plansza 29 / 40
Rok n.e.
1977
· Centrum Pompidou — Paryż, nowatorskie rozwiązanie funkcjonalno-przestrzenne
Plansza 30 / 40
Rok n.e.
1996
· Petronas Twin Towers — bliźniacze wieże w Kuala Lumpur, stolicy Malezji. Wysokość 452 m
Plansza 31 / 40
Rok n.e.
2001
· Terrostyczny atak i zniszczenie jednych z najwyższych budynków — 410 m
(World Trade Center — USA)
Plansza 32 / 40
Rok n.e.
2002
· Londyński ratusz — zaprojektowany przez sir Normana Fostera. Niezwykły kształt budynku,
10 kondygnacji przeszklonych i tarasowo nachylonych w stosunku do nasłonecznienia,
obniża użycie energii niezbędnej do oświetlenia wnętrza obiektu biurowego
Plansza 33 / 40
Rok n.e.
2006
· Budowa Mostu Woodrowa Wilsona; potężna konstrukcja na przedmieściu Waszyngtonu, z zachowaniem wymogów środowiskowych (m.in. wysokość prefabrykowanych, stalowych filarów łukowych
i ich montaż na obszarze terenów chronionych). Jednym z głównych projektantów i wykonawców
jest John Grzybowski
2007
· „Złote Tarasy” — oryginalna konstrukcja zaprojektowana i zrealizowana w Centrum Warszawy
przez zespół amerykańskich i polskich specjalistów
Plansza 34 / 40
Rok n.e.
2009
· Burj (czyt.: Burdż) w Dubaju, o wysokości 818 m, to jak na razie najwyższy budynek świata
Plansza 35 / 40
Rok n.e.
2013
· Oryginalny, wysokościowy apartamentowiec „Złota 44” w Warszawie
(architekt: Daniel Libeskind)
Plansza 36 / 40
Wizja powojennej
odbudowy Warszawy
(Henryk Dąbrowski)
aktualnie...
Plansza 37 / 40
?
· Planowane połączenie mostowe Sycylii z Kalabrią nad Cieśniną Messyńską (Włochy)
Plansza 38 / 40
Ciekawostki architektoniczno-budowlane
Siedziba producenta koszyków (USA)
„Piano House” (China)
„Tančící dům” (Czechy)
Plansza 39 / 40
Siedziba biblioteki (USA)
Centrum handlowe w Sopocie (Polska)
„Dom na głowie” w Szymbarku (Polska)
Plansza 40 / 40