Choroby grzybowe pieczarek i ich zwalczanie

Choroby grzybowe
pieczarek i ich
zwalczanie
The research leading to these results has
received funding from the European Union
Seventh Framework Programme (FP7/2007-2013)
under grant agreement No. 286836.
Factsheet 04/15
Nancy Pyck, INAGRO, Belgia, iHelen Grogan, Teagasc, Irlandia
Istnieje wiele patogenów grzybowych ale tylko kilka z nich jest w stanie
spowodować poważne straty w plonach.
Główne choroby to sucha zgnilizna (Verticillium, nowa nazwa:
Lecanicillium), biała zgnilizna (Mycogone) i daktylium (Dactylium, nowa
nazwa: Cladobotryum). Niniejsze opracowanie dostarcza Informacji
na temat chorób i ich rozpoznawania, a także zapobiegania im i ich
zwalczania. Laboratoryjnych badań wymaga rozróżnienie suchej i
białej zgnilizny oraz identyfikacja innych patogenów takich jak bakterie
wywołujące rdzawą plamistość (Pseudomonas tolaasii).
The research leading to these results has received funding from the
European Union Seventh Framework Programme (FP7/2007-2013)
under grant agreement No. 286836.
Główne zalecenia
• Okrywa i wszelkie związane z nią zabiegi powinny być
chronione przed zakażeniem zarodnikami obecnymi
w wodzie, kurzu oraz zabrudzeniach. Urządzenia
stosowane przy nakładaniu okrywy oraz powierzchnie
betonowe powinny zostać zdezynfekowane zanim
rozpoczną się zabiegi przy okrywie.
• Hale uprawowe powinny być utrzymane w dobrym stanie.
Ich jakość ma szczególne znaczenie w miejscach styku
ścian i sufitu. Powłoki na ścianach należy sprawdzać i
poddawać naprawom, jeśli zaistnieje taka potrzeba, nie
rzadziej niż co trzy lata. Powinniśmy upewnić się, że
uszczelki w drzwiach i otwory wentylacyjne są w dobrym
1. Choroby grzybowe pieczarek
stanie – gładkie, szczelne powierzchnie i pomieszczenia
łatwiej jest umyć i zdezynfekować.
• Otoczenie pieczarkarni powinno być dobrze utrzymane,
bez gromadzenia w jego pobliżu substancji organicznych
(kompostu, ziemi okrywowej, ściętych trzonów) które
mogą pełnić rolę rezerwuaru i schronienia dla resztek
zawierających zarodniki i muchówek.
• Półki, na których rosną grzyby powinny być regularnie
sprawdzane pod kątem występowania infekcji,
szczególnie przed podlewaniem. Idealnym rozwiązaniem
jest powołanie zespołu przeszkolonego w zakresie
rozpoznawania choroby.
• Choroba powinna być zwalczana szybko i w odpowiedni
sposób, zanim nastąpi podlanie uprawy, aby w ten
sposób uniknąć rozwoju infekcji wtórnych. Podlewanie
półek przez rozpoczęciem walki z infekcją stanowi
główną przyczynę jej rozprzestrzeniania się.
• Pod koniec dnia, dezynfekcji powinny zostać poddane
także betonowe powierzchnie położone na zewnątrz hal
uprawowych, aby wyeliminować zarodniki, które mogą
się znajdować w zakażonym kurzu i resztkach podłoża
pochodzących z zainfekowanych hal.
• Jeśli mamy do czynienia z daktylium, podczas zwalczania
infekcji oraz podlewania należy wyłączyć wentylację, aby
zminimalizować możliwość przenoszenia zarodników
wraz z powietrzem po całym pomieszczeniu.
• Przed usunięciem podłoża z hali powinno ono zostać
poddane sterylizacji parowej w temperaturze 65-70°C
przez minimum 8 godzin), po opróżnieniu hal powinny
zostać także zdezynfekowane posadzki.
• W przypadku wystąpienia suchej zgnilizny powinniśmy
uważnie monitorować populację muchówek i
podejmować stosowne kroki w celu ich zwalczania.
• Jeśli poziom zakażenia jest bardzo wysoki należy
(a) wcześniej zakończyć uprawę, (b) nie podlewać
półek między rzutami (c) zredukować plony do dwóch
rzutów (d) dokonać przeglądu wszystkich procedur
higienicznych i upewnić się, że są one przeprowadzane
w prawidłowy sposób.
• Niezwykle istotne są dobre praktyki higieniczne, np.
stosowanie mat dezynfekujących do obuwia i żelu
myjącego do rąk na bazie alkoholu oraz dezynfekcji
sprzętu do zbiorów, używanie jednorazowych rękawiczek
i kombinezonów itp.
Sucha zgnilizna
Objawy
W zależności od stadium rozwoju grzybów pojawiające się
symptomy zakażenia są zróżnicowane. Zakażenie zawiązków
na bardzo wczesnym etapie rozwoju powoduje wystąpienie
niewielkich grudek. Jeśli infekcja pojawi się na wczesnym etapie
rozwoju owocników może dojść do rozwarstwienia trzonu grzyba
i częściowej deformacji kapelusza. Na kapeluszach starszych
owocników może dochodzić do powstawania brodawkowatych
narośli, natomiast po rozwinięciu pełnego kapelusza, zakażone
zarodnikami krople wody lub muchówki mogą powodować
powstanie szaro-brązowych plam na powierzchni owocników.
3. Brodawkowate narośla wywołane Verticillium
Rozprzestrzenianie się choroby
2. Objawy suchej zgnilizny podczas plonowania
Zarodniki Verticillium są lepkie, co umożliwia im przyczepianie
się do kurzu, muchówek, resztek okrywy, do rąk, odzieży i
obuwia pracowników pieczarkarni, a także do wielu różnych
typów powierzchni (regałów, narzędzi do zbiorów, posadzek,
klamek i przestrzeni socjalnych). Zarodniki te mogą przeżyć
przez stosunkowo długi czas. Pierwsza infekcja w uprawie
pieczarki pojawia się zwykle, kiedy okrywa lub sprzęt do jej
nakładania jest zainfekowany albo poprzez naniesione przez
wiatr cząsteczki kurzu, muchówki lub przeniesione przez ludzi
zarodniki. Kiedy pierwsze pojedyncze egzemplarze porażone
suchą zgnilizną nie zostaną wykryte, zaczynają produkować
w masowy sposób zarodniki. Ich lepkość powoduje, że z
łatwością zostają przeniesione dalej podczas podlewania uprawy.
Rozpryskująca się woda przenosi zakażenie na sąsiednie
owocniki, a także na regały, posadzkę i inne powierzchnie.
Większa ilość suchej zgnilizny pojawi się w kolejnym rzucie obok
objawów takich jak częściowa deformacja, brodawkowate narośla
i plamy, zależnie od stadium rozwoju owocników na półce.
samica muchówki, która wlatuje do hali, gdzie świeżo nałożono
okrywę, jest w stanie złożyć około 10-15 oddzielnych grup
jajeczek, które doprowadzą do dalszego rozprzestrzenienia się
infekcji, jak również do zwiększenia całej populacji muchówek.
Kiedy choroba rozprzestrzeni się w zakładzie, w powietrzu
występuje stała obecność lepkich sporów, które spowodują
nieprzerwany cykl symptomów chorobowych, jeśli w porę nie
podejmiemy właściwych kroków.
Walka z chorobą
4. Szaro-brązowe plamy spowodowane rozpryskującą się wodą
Porażone owocniki przyciągają muchówki, które krążąc
swobodnie po terenie zakładu i pomiędzy halami uprawowymi
będą dalej przenosić chorobę, zakażając każdą powierzchnię,
na której przysiądą np. okrywę, urządzenia do jej nakładania,
a także świeżo okrytą uprawę. Dodatkowo, każda zapłodniona
Wszystkie obszary, których dotyczy choroba powinny zostać
wyraźnie oznaczone. Zaleca się, aby nie usuwać poszczególnych
ognisk zgnilizny, nawet przy pomocy jednorazowych rękawiczek,
ponieważ istnieje ryzyko, że przeniesiemy infekcję dalej.
Zainfekowane miejsce należy przykryć mocnym ręcznikiem
papierowym (podwójnej grubości) zostawiając przynajmniej
5 cm zapasu. Aby papier łatwiej było chwycić i ułożyć, należy
zwilżyć go wodą. W przeszłości, na ogniska infekcji nakładano
plastikowe butelki lub posypywano je solą. Jeśli pod nałożonym
przez nas papierem rosną grzyby, należy przerwać ich łączność
z okrywą, aby nie dopuścić do dalszego wzrostu. Obszary te
powinny być regularnie sprawdzane, aby upewnić się, że w ich
pobliżu nie dochodzi do wznowienia wzrostu. Tam, gdzie objawy
zgnilizny pojawią się na dużej powierzchni, a porażonych nią
owocników jest dużo i tworzą one gęste skupiska plamistych i
zdeformowanych grzybów, może to oznaczać, że mieliśmy do
czynienia z niewykrytą infekcją suchej zgnilizny, która została
w procesie uprawy podlana pod koniec poprzedniego rzutu,
a zakażona woda rozprysnęła się i przeniosła zakażenie na
dużą powierzchnię uprawy. Infekcję taką trudno jest zwalczać.
Należy w tym celu okryć ją tak doradzaliśmy przed chwilą i
rozważyć zakończenie uprawy wraz z końcem pierwszego
rzutu. Jeśli planujemy drugi rzut, należy zaprzestać podlewania.
Weryfikacji należy też poddać procedury higieniczne, aby
zapewnić wysoki poziom higieny.
Mokra / biała zgnilizna
Objawy
Biała zgnilizna spowodowana jest grzybem Mycogone, a jej
objawy mogą przypominać te wywołane przez Verticillium.
Głównym symptomem choroby jest rozwój ogromnej i
nieregularnej ilości tkanki. Inne symptomy to poważnie
zdeformowane owocniki z mocno nabrzmiałymi trzonkami i
zdeformowanymi kapeluszami, brodawkowatymi naroślami
i plamami na kapeluszach. Na powierzchni pęcherzyków
mogą pojawiać się krople bursztynowego płynu, a skórka
owocnika staje się w tych miejscach miękka i zdeintegrowana.
W poważnych przypadkach biała grzybnia może przerastać na
otaczającą ją okrywę, która w miarę dojrzewania zarodników
zmieni kolor na brązowy.
5. Zdeformowane owocniki przez Mycogone
Biologia i epidemiologia
Walka z chorobą
Mycogone produkuje dwa rodzaje zarodników, małe, delikatne
i żyjące krótko, oraz większe, silniejsze i przetrwalnikowe
chlamydospory. Grzyb Mycogone pojawia się w naturze na
dziko rosnących grzybach, a jego odporne zarodniki mogą
występować w glebie. Grubościenne zarodniki Mycogone
mogą przeżyć w resztkach organicznych występujących
w pieczarkarniach, takich jak resztki podłoża i okrywy z
zainfekowanych upraw. Ataki choroby są zatem głównie
kojarzone z zakażeniem okrywy lub wody poprzez glebę lub
drobiny kurzu lub resztek podłoża i objawiają się formowaniem
charakterystycznej, dużej ilości zdeformowanej tkanki.
Wszystkie obszary dotknięte infekcją należy dokładnie
oznaczyć. Pojedyncze ogniska Mycogone mogą zostać
usunięte przy pomocy jednorazowej rękawiczki lub plastikowego
woreczka. Kiedy fragment podłoża z białą zgnilizną jest w
woreczku lub rękawiczce, należy ostrożnie wywrócić ją na
drugą stronę, bezpiecznie zamknąć i wyrzucić. Zainfekowane
miejsce należy przykryć mocnym ręcznikiem papierowym
(podwójnej grubości) zostawiając przynajmniej 5 cm zapasu.
Aby papier łatwiej było chwycić i ułożyć, należy go zwilżyć
wodą. W przeszłości, na ogniska infekcji nakładano plastikowe
butelki lub posypywano je solą. Jeśli pod nałożonym przez
nas papierem rosną grzyby, należy przerwać ich łączność z
okrywą, aby nie dopuścić do dalszego wzrostu. Obszary te
powinny być regularnie sprawdzane, aby upewnić się, że w
ich pobliżu nie dochodzi do wznowienia wzrostu. Jeśli objawy
białej zgnilizny pojawią się na dużej powierzchni tworząc
liczne wilgotne pęcherze, a owocniki tworzą gęste skupiska
zdeformowanych grzybów, może to oznaczać, że mieliśmy do
czynienia z niewykrytą infekcją białej zgnilizny, która została
w procesie uprawy podlana pod koniec poprzedniego rzutu,
a zakażona woda rozprysnęła się i przeniosła zakażenie na
dużą powierzchnię uprawy. Infekcję taką trudno jest zwalczyć.
Należy w tym celu okryć ją tak doradzaliśmy powyżej i rozważyć
zakończenie uprawy wraz z końcem pierwszego rzutu. Jeśli
planujemy drugi rzut, należy zaprzestać podlewania. Weryfikacji
należy też poddać procedury higieniczne, aby zapewnić wysoki
poziom higieny.
Jeśli przeoczymy infekcję lub nie podejmiemy stosownych
działań, biała zgnilizna wyprodukuje początkowo masę
efemerycznych zarodników, które następnie zastąpią większe
i bardziej odporne chlamydospory. Oba rodzaje zostaną
przeniesione przez rozpryskującą się wodę na sąsiednie
półki oraz na przyległe powierzchnie i posadzki. Zarodniki
te wymieszają się następnie z okrywą i drobinami podłoża
na posadzce i zostaną rozniesione po całym zakładzie na
obuwiu pracowników lub rozwiane jako cząsteczki kurzu.
Zakażony kurz i resztki podłoża mogą być przyczyną nowej
infekcji, jeśli okrywa lub sprzęt do jej nakładania jest skażony
lub też jeśli systemy regałów i hale nie zostały odpowiednio
zdezynfekowane pomiędzy rzutami. Zarodniki Mycogone nie
są lepkie, w związku z tym nie przenoszą ich muchówki.
Daktylium
Objawy
Biologia i epidemiologia
Podstawowym objawem Daktylium są okrągłe skupiska
pajęczynowatej, białawej grzybni w okrywie, która zaczyna
oplatać rosnące w tym miejscu pieczarki. Grzybnia ta jest
przyczyną zakażenia pieczarek, które w efekcie zaczynają
brązowieć. Zarodniki daktylium, które lądują na rozwijających
się w ich sąsiedztwie owocnikach pieczarki spowodują ich
nieregularne brązowe przebarwienia jeszcze w momencie
wzrostu na półce lub już po zbiorze. Dzieje się tak, ponieważ
pleśń pajęczynowata może nadal rozwijać się na już zebranych
owocnikach pieczarki. Kiedy kolonie daktylium dobrze osadzą
się na pieczarkach i okrywie, zaczynają tworzyć pudrowatą i
zbryloną powierzchnię ze względu na obfitą produkcję bardzo
suchych zarodników. W miarę jak się starzeją, mogą one czasem
przybierać różowo-czerwone zabarwienie.
Grzybnia daktylium wzrasta w tempie 1-2 cm dziennie, a jej
wzrostowi sprzyja stosunkowo duża wilgotność. Niewielkie
ognisko infekcji rozprzestrzeni się gwałtownie w czasie kilku
dni, oplatając rosnące w tym miejscu pieczarki. W czasie
tych kilku dni, produkowane są jednocześnie masy suchych,
proszkowatych zarodników, które bardzo łatwo przenoszą
się przy każdym najmniejszym ruchu. Jeśli połać zakażona
daktylium pozostanie niezauważona lub też nie zaczniemy
jej zwalczać, masy zarodników przedostaną się do powietrza,
kiedy tylko rozpoczniemy podlewanie uprawy. Powietrzonośne
zarodniki zostaną natychmiast rozsiane po hali uprawowej dzięki
systemowi cyrkulacji powietrza powodując powstanie kolejnych
ognisk infekcji i zagwarantują nam grzyby z plamami w kolejnym
rzucie. Gdy tylko przenoszone wraz z powietrzem zarodniki
opuszczą halę zakładową przez otwarte drzwi i wyloty powietrza,
zmieszają się z kurzem i resztkami podłoża na terenie całego
zakładu. W wyniku użycia zakażonych sprzętów i okrywania
uprawy, a także poprzez ruch niefiltrowanego powietrza lub
słabo uszczelnione otwory wlotowe i drzwi, będą one infekować
nowe partie uprawy.
6. Daktylium porastające pieczarkę brązową
Walka z chorobą
Bardzo ważne jest wczesne rozpoznanie choroby, ponieważ
szybkie tempo wzrostu i masowa produkcja suchych zarodników
oznacza, że może ona łatwo wymknąć się spod kontroli. Im
szybciej rozpoczniemy zwalczanie daktylium, tym mniej zdąży
ono wyprodukować zarodników.
Zainfekowane miejsce należy przykryć mocnym ręcznikiem
papierowym (podwójnej grubości) zostawiając przynajmniej
5 cm zapasu. Aby papier łatwiej było chwycić i ułożyć należy
go zwilżyć wodą. Krawędzie papieru należy dobrze przylepić,
aby uniemożliwić suchym zarodnikom przedostanie się do
powietrza. W przeszłości, na ogniska infekcji nakładano
odwrócone plastikowe pojemniki lub posypywano je solą.
Jeśli pod nałożonym przez nas papierem rosną grzyby, należy
przerwać ich łączność z okrywą, aby nie dopuścić do dalszego
wzrostu. Obszary te powinny być regularnie sprawdzane, aby
upewnić się, że w ich pobliżu nie dochodzi do wznowienia
wzrostu.
7. Zerwana plastikowa osłona
Chemiczne i biologiczne zwalczanie chorób
Do stosowania w uprawie pieczarek dopuszczone jest
niewiele środków ochrony roślin. Obecnie jedynym fungicydem
dopuszczonym w większości krajów europejskich jest
prochloraz. Poleganie na tylko jednym produkcie może
doprowadzić do rozwoju odpornej populacji patogenów.
W niektórych izolatach Verticillium już stwierdzono pewien
stopień tolerancji na prochloraz. Podczas trwania projektu
MushTV prochloraz pozwolił na bardzo efektywne zwalczanie
Verticillium, Mycogone i daktylium. Fungicydy nie będą jednak
skuteczne, jeśli dopuścimy do powstania wtórnych infekcji i ich
niekontrolowanego rozwoju. Z tego względu jest nadal bardzo
istotne, aby właściwie zidentyfikować i zwalczać opisane wyżej
choroby pieczarek.
Wiele nowych biologicznych i chemicznych środków ochrony
roślin zostało poddanych ocenie w ramach projektu MushTV
ale większość w porównaniu z prochlazem była mało skuteczna
lub wręcz nieskuteczna w zwalczaniu trzech głównych chorób
pieczarek. Obiecujący wydaje się być jeszcze jeden produkt,
jednak dane dotyczące jego skuteczności i status rejestracji
będzie dostępny dopiero po zakończeniu prac.
Zwalczanie daktylium
Ilość ognisk daktylium
40
35
3rd flush
30
2nd flush
25
1st flush
20
15
10
5
0
No treatment
Product A
Product B
Product C
Sporgon 3g/m2
Sporgon 1g/m2
8. Projekt MushTV pokazuje efekty stosowania trzech eksperymentalnych produktów oraz Sporgonu (prochloraz) w zwalczaniu rozwoju
ognisk daktylium w trzech rzutach. Produkt C stosowany był jedynie w dwóch rzutach.
Zwalczanie muchówek
Kontrola muchówek jest kluczowa, jeśli mamy do czynienia z
suchą zgnilizną, ponieważ przyczyniają się one do pogorszenia
problemu roznosząc lepkie zarodniki na terenie całego zakładu.
Muchówki mogą przemieszczać się swobodnie pomiędzy
halami uprawowymi przez otwarte i źle uszczelnione drzwi
oraz wloty powietrza. Mogą one z łatwością zakażać świeżo
załadowane i okryte podłoże, utrudniając przerwanie cyklu
choroby. Aby kontrolować liczbę muchówek w trakcie uprawy
powinno się używać lepów, a w celu zredukowania ich populacji
stosować dopuszczone środki do ich zwalczania, a także
zadbać o właściwe uszczelnienie hal uprawowych i drzwi.
Ogólne zapobieganie chorobom i procedury kontrolne
Aby zapobiec atakom chorób konieczne jest unikanie
gromadzenia zakażonych resztek podłoża i kurzu na
powierzchniach oraz urządzeniach w zakładzie. Każdy atak
choroby musi zostać zidentyfikowany i odpowiednio zażegnany,
aby nie uległ powtórzeniu. Wymaga to wielu zabiegów
zapobiegających chorobie i stałej kontroli uprawy.
Zapobieganie zakażeniu okrywy
Wiele ataków chorób pojawia się w związku z okrywą, która
ulega zakażeniu przed, w trakcie lub tuż po jej nałożeniu.
Głównym źródłem zakażenia są maszyny, personel pieczarkarni,
kurz oraz muchówki (które mogą przenosić lepkie zarodniki
Verticillium). Aby uniknąć zakażenia, cały sprzęt do nakładania
okrywy powinien być dokładnie umyty i zdezynfekowany
bezpośrednio przed użyciem. Betonowe osłony sąsiadujące
z miejscem wykonywania zabiegów przy okrywie także powinny
zostać umyte i zdezynfekowane przed przystąpieniem do prac,
a w trakcie ich wykonywania powinny być utrzymywane w stanie
wilgotnym, aby zredukować przenoszenie przez wiatr kurzu.
Osoby zatrudnione przy nakładaniu okrywy nie powinny mieć
kontaktu z pozostałą częścią pieczarkarni, zanim rozpocznie
się okrywanie, aby uniknąć przeniesienia infekcji. Jeśli to
możliwe osoby te powinny dysponować własną przebieralnią, a
także używać wyłącznie czystych kombinezonów i rękawiczek
jednorazowych oraz pary białego obuwia przeznaczonego
wyłącznie do pracy przy okrywie, ponieważ to najczęściej
właśnie obuwie stanowi główne źródło zakażenia. W dużych
zakładach, podczas nakładania okrywy nie powinno mieć
miejsce mycie pomieszczeń pod dużym ciśnieniem, ponieważ
rozpryskująca się przy tym woda może zakażać świeżo umyte
powierzchnie. Jeśli okrywa musi być przechowywana i użyta
w przyszłości, należy chronić ją przed zakażeniem przez kurz
i nalotem muchówek.
Zapobieganie zakażeniom w
początkowym stadium uprawy
Po załadunku i nałożeniu okrywy na posadzce w hali uprawowej
znajduje się zwykle duża ilość resztek. Powinny one zostać
starannie zdjęte skrobakiem i zmyte strumieniem wody pod
niedużym ciśnieniem. Zamiatanie posadzek, jak i mycie ich pod
dużym ciśnieniem może wzbijać w powietrze cząsteczki kurzu
i powodować rozpryskiwanie się wody, a tym samym przenosić
zakażenie na świeżo okryte półki. Choroba pojawia się często w
pobliżu niewłaściwie uszczelnionych drzwi i otworów wlotowych
powietrza, które pozwalają, aby niefiltrowany i zakażony
patogenami kurz został wtłoczony do środka hali i zainfekował
uprawę. Ryzyko takie istnieje szczególnie podczas wietrznej
pogody. Drzwi i wloty powietrza powinny być szczelne, a
drzwi do hal uprawowych powinny pozostawać zamknięte
podczas okrywania i podlewania, aby zminimalizować napływ
zanieczyszczonego powietrza i nalot muchówek.
Monitorowanie przebiegu choroby
Przed rozpoczęciem zbiorów, personel przeszkolony w zakresie
rozpoznawania choroby musi monitorować, zapisywać i
zwalczać jakiekolwiek jej przypadki pojawiające się przed
pierwszym rzutem. Choroba, która pojawi się przed jego
rozpoczęciem wskazuje na silny atak patogenów podczas
okrywania uprawy i ogólnie wysoki poziom zakażenia w
zakładzie. Wszelkie procedury higieniczne powinny zostać
krytycznie ocenione pod kątem słabych punktów. Zbieraczki
powinny być także przeszkolone do raportowania każdego
przypadku infekcji i mieć świadomość, jak negatywny efekt
wywiera niekontrolowany rozwój chorób uprawy na produkcję
w pieczarkarni a tym samym na ich pracę. Zapobiegać jest
zawsze lepiej niż leczyć.
Przypadki choroby powinny być
zlikwidowane przed podlewaniem
Podlewanie uprawy, w której ma miejsce infekcja, jest główną
przyczyną jej rozprzestrzeniania się, szczególnie pomiędzy
poszczególnymi rzutami. Podlewanie powoduje rozpryskiwanie
się wody zawierającej zarodniki patogenu na sąsiednie
pieczarki, a także półkę, podsadzkę, regał, ściany i wózki do
zbiorów, które z kolei przenoszą zakażenie na ręce zbieraczek,
ich obuwie i odzież. Podlewanie powinno mieć miejsce jedynie,
kiedy uprawa została sprawdzona pod względem występowania
w niej chorób, a porażone chorobą miejsca zostały usunięte.
Jeśli mamy do czynienia z silną infekcją, lepiej zrezygnować
z podlewania uprawy pomiędzy rzutami. Jeśli w pieczarkarni
występuje daktylium, podczas zwalczania infekcji oraz podczas
podlewania powinniśmy wyłączyć wentylatory, aby w ten
sposób zminimalizować możliwość rozprzestrzenienia się
powietrzonośnych zarodników po całej hali uprawowej.
Ograniczenie zakażenia i jego zasięgu
Kiedy choroba pojawi się w pieczarkarni, należy podjąć
działania zmierzające do ograniczenia jej zasięgu. Zbieracze
powinni zaczynać dzień pracy w czystych kombinezonach,
a pod ręką mieć zapas jednorazowych rękawiczek oraz
umytych i zdezynfekowanych narzędzi do zbiorów (noży,
wiader i wag). Dobrą praktyką jest przyzwyczajenie personelu
do zbierania najpierw pierwszego, potem drugiego, a następnie
trzeciego rzutu, ponieważ z reguły pierwsze dwa rzuty są
najczystsze. Sprzęty do używane przy zbiorach (stoły, taborety,
wózki i platformy) nie powinny być przemieszczane między
pomieszczeniami, ale powinny pozostawać w jednej hali przez
cały cykl uprawy. Przy wchodzeniu do hali i wychodzeniu
z niej należy używać żelu do rąk na bazie alkoholu, aby
zminimalizować ryzyko roznoszenia na nich infekcji (szczególnie
wywołanych przez Verticillium) w całym zakładzie. Przy
wejściu do każdej z hal powinna znajdować się płuczka lub
mata dezynfekcyjna. Zapobiega ona roznoszeniu infekcji na
zakażonym obuwiu po całym zakładzie. Zaleca się też ostrożne
mycie, a następnie dezynfekcję pomieszczeń uprawowych i
stosowanie wody o niskim ciśnieniu pomiędzy rzutami, aby
ograniczać nagromadzenie skażeń.
Tam, gdzie mamy do czynienia z mocno zakażonym trzecim
rzutem, należy wcześniej zakończyć uprawę lub zlecić zbiór
trzeciego rzutu jednej wyznaczonej tylko do tego osobie.
Pracownik taki powinien mieć na sobie jednorazową odzież
roboczą (kombinezon, rękawiczki, czepek ochronny, osłony
na obuwie), która po użyciu powinna zostać umieszczona w
torbie jednorazowej i zostawiona w hali, która będzie poddana
gotowaniu wraz z podłożem.
Betonowe osłony i posadzki na zewnątrz hal uprawowych
powinny być umyte i zdezynfekowane pod koniec każdego
dnia pracy, aby wyeliminować wszystkie zarodniki patogenów
oraz skażone resztki przeniesione z innych zainfekowanych
obiektów na obuwiu i wózkach transportowych. Wszystkie
klamki w drzwiach do hal uprawowych (wewnątrz i na zewnątrz)
powinny być codziennie dezynfekowane. Dotyczy to również
paneli kontrolnych i innych powierzchni narażonych na kontakt
z kontaminatem, takich jak powierzchnie w stołówce, toaletach
i biurach (krzesła, stoły, sztućce, klamki w drzwiach i oknach,
zamki, klawiatury itp.).
Zabiegi higieniczne po zakończeniu uprawy
Najlepszym zabiegiem na koniec uprawy jest parowanie
hal przed usunięciem z nich podłoża. Rozwój infekcji w
pieczarkarniach, które nie stosują parowania jest zwykle dużo
intensywniejszy i bardziej trwały.
Idealnie byłoby gotować podłoże w temperaturze 65-70°C
przez minimum 8 godzin, tak aby chłodniejsze części hali mogły
osiągnąć odpowiednią temperaturę. Posadzki betonowe nie
osiągną raczej podczas gotowania na tyle wysokiej temperatury,
aby możliwe było wyeliminowanie chorobotwórczych
patogenów, dlatego posadzki w halach uprawowych powinny być
oczyszczone i dokładnie zdezynfekowane po opróżnieniu hal,
tak aby pozbyć się wszystkich potencjalnych źródeł zakażenia.
Po opróżnieniu, regały oraz maty w halach uprawowych powinny
być dokładnie oczyszczone, aby usunąć z nich pozostałości
podłoża i dobrze je zdezynfekować. Czyste maty należy
ponownie ułożyć na regałach, a następnie pustą halę wraz z
matami ponownie wygotować w temperaturze 65°C przez 2 do
8 godzin, aby zyskać pewność, że jakiekolwiek pozostałości
zakażenia zostały zlikwidowane. Jest to szczególnie istotne,
gdy trzeci rzut dotknęła poważna infekcja lub gdy mieliśmy w
uprawie do czynienia z Trichoderma aggressivum lub wirusem
X. Aby bardziej dokładnie ocenić czas potrzebny do eliminacji
wszystkich patogenów przy pomocy gotowania hal po ich
opróżnieniu, potrzebne są jeszcze dalsze badania naukowe.
Tam, gdzie nie ma możliwości parowania hal, uprawę
i posadzki powinno się spryskać odpowiednim środkiem
dezynfekującym i pozostawić go na godzinę zanim nastąpi
opróżnienie hali, aby na danej powierzchni zlikwidować
patogeny. Po likwidacji uprawy posadzki, regały uprawowe
i ściany hali muszą być umyte i ponownie zdezynfekowane.
Powierzchnie betonowe na zewnątrz hal także muszą zostać
zdezynfekowane, ponieważ podczas opróżniania hal mogą
one zostać zakażone, szczególnie jeśli w uprawie wystąpiła
infekcja. Podłoże popieczarkowe musi być jak najszybciej
usunięte z pieczarkarni.
Dalsze informacje
Broszury informacyjne MushTV
01/15; Zastosowanie chemicznych środków odkażających w
produkcji pieczarek
02/15; Zapobieganie chorobie brązowienia kapelusza pieczarki
wywołanej przez wirus X
HDC Podsumowania i raporty dla
producentów pieczarek
Do znalezienia na stronie internetowej HDC (www.hdc.org.
uk) kopie M 6a, 13, 14a, 14b, 14c, 22, 26a, 30, 31, 33, 33a,
58 and CP4.
03/15; Zielone pleśnie Trichoderma aggressivum w podłożu
fazy III luzem
Other publications
HDC Ulotki i publikacje
Mushrooms Pest and Disease Control (Choroby pieczarek i
ich zwalczanie). Podręcznik ilustrowany. Fletcher and Gaze
(2008). ISBN: 978-0-12-373984-1 (Academic Press).
09/08; Rozpoznanie i zwalczanie suchej zgnilizny w uprawie
pieczarek
10/08; Rozpoznanie i zwalczanie daktylium w uprawie
pieczarkach
Podziękowania
W tym miejscu składamy podziękowania dla Brendana Burnsa,
Sylvan, Ireland; Helen Fanning, Custom Compost, Ireland;
Juda Wilson, Monaghan Mushrooms, Ireland; Robba Maasa,
Cooperation Funghi U.A., Netherlands; Pieta Liempensa,
Hooymans Compost BV, Netherlands; Caroline van der
Horst, CN – UA i CNC Grondstoffen, Netherlands; a także
Johana Baarsa, PRI, Netherlands and Maireada Kilpatricka,
AFBI, Northern Ireland za ich pomocne uwagi podaczas
przygotowywania niniejszej broszury.
Prawa autorskie do zdjęć
Zdjęcia użyczone dzięki uprzejmości i chronione prawem
autorskim AFBI i Teagasc.
Izba Rozwoju Rolnictwa i Ogrodnictwa (Agriculture and Horticulture Development Board)
działająca poprzez oddział HDC dokłada wszelkich starań, aby informacje zawarte w tym
dokumencie były dokładne w momencie oddania ich do druku, nie udziela ona jednak
w tej kwestii żadnej gwarancji i do maksymalnej granicy dopuszczalnej prawem nie
przejmuje odpowiedzialności za straty, szkody czy też wypadki spowodowane (łącznie
z powstałymi wskutek zaniedbania) których doznano bezpośrednio lub pośrednio w
związku z informacjami i opiniami podanymi lub pominiętymi w niniejszym dokumencie.
© Izba Rozwoju Rolnictwa i Ogrodnictwa 2015. Żadna z części niniejszej publikacji nie
może być powielana w jakiejkolwiek formie materialnej (w tym także kopiowana ani
przechowywana w jakiejkolwiek postaci na nośniku elektronicznym) ani też kopiowana,
adaptowana, publikowana ani rozpowszechniana (w formie fizycznej, elektronicznej
ani żadnej innej) bez uzyskania uprzednio pisemnej zgody Izby Rozwoju Rolnictwa
i Ogrodnictwa. Dopuszczalne jest jedynie reprodukowanie zawartych tutaj informacji
w ich oryginalnej formie w celu solidnego posłużenia się nimi, z podaniem jako źródła
informacji Izby Rozwoju Rolnictwa i Ogrodnictwa lub zgodnie z przepisami ustawy o
prawie autorskim i patentowym 1988. Wszystkie prawa zastrzeżone.
Contact us
Project Co-ordinator
Dr. Helen Grogan
Teagasc, Ashtown Research Centre,
Dublin 15, Ireland
Tel: 00 353 1 8059780
Email: [email protected]
Communications Co-ordinator
Ruth Ashfield
HDC, Stoneleigh Park, Warwickshire, UK
Tel: 00 44 (0) 247 647 8663
Email: [email protected]
For more information visit
www.mushtv.eu