strategia rozowoju wzornictwa - Stowarzyszenie Projektantów Form

advertisement
STRATEGIA ROZWOJU WZORNICTWA
W POLSCE
NA LATA 2007-2020
Stowarzyszenie Projektantów Form Przemysłowych
Warszawa
Październik 2006, Projekt nr 2.3
1
Spis treści
Wstęp ......................................................................................................................... 3
1. DIAGNOZA ............................................................................................................ 6
1.1 Zakres oddziaływania wzornictwa ............................................................ 6
1.1.1 Zakres wzornictwa. ..................................................................................... 6
1.1.2 Funkcjonowanie wzornictwa w gospodarce. ............................................... 7
1.1.3. Wzornictwo jako zawód. .......................................................................... 10
1.2 Innowacje we wzornictwie ....................................................................... 12
1.3 Stan wzornictwa w Polsce ....................................................................... 14
1.3.1 Działania regionalne ................................................................................. 14
1.3.2 Edukacja ................................................................................................... 16
1.3.3 Projektanci ................................................................................................ 18
1.3.4 Organizacje projektantów ......................................................................... 19
1.3.5 Czasopisma .............................................................................................. 20
1.3.6 Targi, wystawy, konferencje ..................................................................... 20
1.4 Wzornictwo - porównanie sytuacji w Polsce i w krajach UE ................ 22
1.4.1. Konkurencyjność ..................................................................................... 22
1.4.2. Świadoma stabilność .............................................................................. 23
1.4.3. Programy i wsparcie rządowe.................................................................. 24
1.4.4. Liczby ...................................................................................................... 25
1.4.5. Centra wzornictwa ................................................................................... 26
1.4.6 Innowacyjność .......................................................................................... 27
1.4.7 Wnioski ..................................................................................................... 27
2. ANALIZA SWOT .................................................................................................. 29
3. REALIZACJA CELÓW SZCZEGÓŁOWYCH SRW Z CELAMI I PRIORYTETAMI
NSRO-NSS, SWW ORAZ STRATEGIĄ LIZBOŃSKĄ. ............................................ 32
4. CELE STRATEGICZNE I OPERACYJNE STRATEGII ROZWOJU
WZORNICTWA ........................................................................................................ 33
4.1 Misja Strategii ........................................................................................... 33
4.2 Cel główny Strategii ................................................................................. 33
4.3 Cele pośrednie prowadzące do osiągnięcia celu nadrzędnego ........... 33
5. PRIORYTETY I DZIAŁANIA ................................................................................ 34
6. PODZIAŁ FINANSOWANIA ZADAŃ POMIĘDZY PROGRAMY OPERACYJNE 38
2
Wstęp
Zadaniem priorytetowym Strategii Rozwoju Wzornictwa w Polsce na lata 2007 - 2020
jest doprowadzenie do uznania przez władze państwowe, że wzornictwo, jako ważny
czynnik rozwoju gospodarczego i kulturalnego kraju, wymaga ich aktywnego
wsparcia. Istotnym elementem strategii w tym zakresie powinno być ułatwienie startu
zawodowego młodym projektantom. Niezbędne jest ustanowienie stałego
mechanizmu konsultacyjnego i wyłonienie w tym celu ze środowiska projektantów
reprezentatywnej grupy, służącej władzom pomocą w podejmowaniu decyzji
związanych z wzornictwem.
Proponowane działania środowiskowe i międzyresortowe:
Utworzenie przy Stowarzyszeniu Projektantów Form Przemysłowych Forum
1.
Wzornictwa skupiającego przedstawicieli całego środowiska projektantów, a także
organizatorów i teoretyków wzornictwa, przedstawicieli władz oraz przedsiębiorców.
Forum Wzornictwa umożliwiłoby bezpośrednią dyskusję i może zainicjować działania
niezbędne dla lepszego wykorzystania wzornictwa w gospodarce i kulturze.
2.
Wpisanie wzornictwa do Programów Operacyjnych w ramach Narodowych
Strategicznych Ram Odniesienia na lata 2007–2013.
Obszary wsparcia:

innowacyjność, kultura oraz promocja w kraju i na forum międzynarodowym

wspomaganie finansowe producentów stosujących wzornictwo

wsparcie firm projektowych ułatwiające dostęp do nowoczesnych technologii
(komputery, oprogramowanie, modelowanie, prototypowanie)
3.
Przeprowadzenie badań rynku projektowego w Polsce – określenie liczby
projektantów różnych specjalności, wpływ na rozwój gospodarki, wielkość
generowanych zysków etc.
4.
Ustalenie i ujednolicenie terminologii dotyczącej wzornictwa (GUS,
szkolnictwo, Urzędy Skarbowe, inne).
3
Ministerstwo Gospodarki:
.
5.
Polityka gospodarcza stymulująca stosowanie wzornictwa przez
przedsiębiorców (np. rozwój instytucjonalnego wsparcia przedsiębiorstw w obszarze
wzornictwa, wsparcie finansowe dla firm decydujących się po raz pierwszy na
zastosowanie wzornictwa).
6.
Wprowadzenie wzornictwa do ciał doradczo-opiniotwórczych. W pierwszym
rzędzie dokooptowanie przedstawicieli wzornictwa do tworzonej Rady
Innowacyjności.
7.
Przekształcenie Instytutu Wzornictwa Przemysłowego w nowoczesny,
odpowiadający potrzebie czasu ośrodek mający rzeczywisty wpływ na rozwój
dyscypliny.
8.
Pomoc w utworzeniu Centrum Designu Warszawa oraz innych tego typu
ośrodków w Polsce.
9.
Organizacja konkursu na najlepiej zaprojektowany produkt roku.
Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego:
10.
Polityka stypendialna umożliwiająca absolwentom wzornictwa staże w
krajowych i zagranicznych firmach projektowych.
11.
Wsparcie wydziałów wzornictwa ASP, zwłaszcza w zakresie dostępu do
nowoczesnych technologii (komputery, oprogramowanie, modelowanie,
prototypowanie).
12.
Utworzenie Muzeum Wzornictwa, a w nim kolekcji współczesnego wzornictwa
polskiego.
13.
Pomoc w utworzeniu Centrum Designu Warszawa oraz innych tego typu
ośrodków w Polsce.
14.
Wsparcie konkursu na najlepiej zaprojektowany produkt roku.
Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Polska Agencja Informacji i Inwestycji
Zagranicznych, Instytut im. Adama Mickiewicza:
15.
Wypracowanie polityki promocji Polski poprzez wzornictwo oraz promocji
polskiego wzornictwa za granicą, uwzględniające m.in.
4

prezentowanie osiągnięć polskiego wzornictwa w portalu MSZ,

opracowanie publikacji promocyjnej o wzornictwie,

przygotowanie wystawy objazdowej polskiego wzornictwa dla placówek
zagranicznych,

wprowadzenie zalecenia wyposażania polskich przedstawicielstw
zagranicznych w wyroby dobrej jakości zaprojektowane przez rodzimych
projektantów,

16.
ogłoszenie konkursu na projekt przedmiotu promującego Polskę.
Wsparcie finansowe dla Stowarzyszenia Projektantów Form Przemysłowych
(jedynej organizacji będącej członkiem ICSID* i BEDA**) umożliwiające
reprezentowanie Polski w organizacjach międzynarodowych.
17.
Konsultowanie ze środowiskiem projektantów wydarzeń promujących polskie
wzornictwo.
Urząd Zamówień Publicznych:
18.
Wprowadzenie kryterium dobrego wzornictwa do przetargów publicznych.
* ICSID www.icsid.org – International Council of Societies of Industrial Design
**BEDA www.beda.org – The Bureau of European Design Associations
5
1. DIAGNOZA
1.1 Zakres oddziaływania wzornictwa
1.1.1 Zakres wzornictwa.
Wzornictwo to w istocie rzeczy odrębny od sztuki interdyscyplinarny ,,,młody”
(ok.100-letni) zawód, w którym skupiają się w jedno (w zależności od sytuacji
i w różnych proporcjach) elementy plastyki, zagadnień odbioru estetycznego, wiedzy
o człowieku (biologicznej i humanistycznej) techniki we wszelkich jej aspektach
i specjalizacjach oraz ekonomii.
Podobnie jak architektura ,,spotyka się” z budownictwem (jako techniką), tak też
wzornictwo powiązane jest z różnymi rodzajami techniki. Projektowanie wzornicze
charakteryzuje się niezwykle rozległym zakresem przedmiotowym. Obejmuje
zarówno produkty konsumpcji indywidualnej jak i środki pracy (narzędzia, maszyny,
urządzenia i ich systemy), a także obiekty i urządzenia użytku publicznego. Produkty
opatrzone tzw. cechami designu wytwarzane są przez wszystkie branże przemysłu
od lekkiego do maszyn ciężkich, od zabawek do samolotów od sprzętu medycznego
do uzbrojenia. Design „operuje” we wszystkich technologiach materiałowych
i produkcyjnych, tak na poziomie wysokich zaawansowanych technologii, jak
i elementarnych tradycyjnych sposobów wytwarzania. Można więc powiedzieć bez
obawy popełnienia błędu, że zakres przedmiotowy wzornictwa obejmuje całą sferę
produktów wytwarzanych przez człowieka, szczególnie tych, które są multiplikowane
– powielane, funkcjonują na rynkach, są powszechnie używane, a w związku z tym
mają dużą siłę oddziaływania kulturowego. Wzornictwo, szczególnie artykułów
powszechnego użytku (dóbr konsumpcyjnych) w taki sam sposób należy do kultury
masowej jak niektóre wytwory rynku (przemysłu) kultury (muzyka, film, tv).
6
W przypadku jednych przedmiotów zajmujemy się ich „zewnętrznością”, formą,
kolorem, pozostałymi cechami wizualnymi oraz ich znaczeniem (komunikatywnością
i ekspresją).
W przypadku drugich zaczynamy od treści – „istoty wyrobu’’, gdzie wzornictwo
polega na określeniu formy w rezultacie analizy zasady produktu, powodów jego
powstania i egzystencji (użytkowania i eksploatacji) oraz czasu i sposobów likwidacji.
Oznacza to głęboki, integralny związek wzornictwa z problematyką B+R.
Design to oczywiście nie tylko produkt trójwymiarowy, to także systemy informacji i
komunikacji
wizualnej,
oraz
projektowanie
opakowań,
które
w
zasadzie
metodologicznie nie różni się od projektowania produktu.
Wzornictwo funkcjonuje na trzech głównych polach zawodowych, (które określają
jego specjalizacje) i dotyczy:
a.
kształtowania i wieloaspektowego projektowania produktów wszelkiego
rodzaju, uwzględniając konteksty przestrzenne, społeczno - kulturowe i gospodarcze.
b.
projektowania
w
sferze
grafiki
użytkowej,
szczególnie
komunikacji
i identyfikacji wizualnej
c.
projektowania opakowań ich formy, sposobów użytkowania, oddziaływania
wizualnego oraz problematyki utylizacyjno – ekologicznej.
1.1.2 Funkcjonowanie wzornictwa w gospodarce.
W warunkach współczesnej gospodarki wzornictwo (wzornictwo przemysłowe industrial design) stanowi powszechnie uznane i stosowane narzędzie rozwoju
poprzez poważny udział w procesach innowacyjnych. Dzieje się tak szczególnie w
sferze wielkiego przemysłu operującego na rynkach globalnych, inwestującego i
korzystającego z działań badawczo rozwojowych. Wytycza on kierunki rozwoju oraz
powstawania nowych produktów. Na mniejszą skalę proces ten zachodzi również
7
w MŚP ponieważ i one uczestniczą w wymianie międzynarodowej i są także poddane
imperatywowi zmian i nowoczesności.
Działania w sferze powstawania produktów najpierw rynkowo - badawcze, decyzyjno
– menadżerskie, badawczo - projektowe (w tym B+R), wdrożeniowo - wytwórcze,
logistyczno - rynkowe oraz promocyjno - reklamowe mają zawsze silne powiązania
z designem. Widać to wyraźnie choćby w akcjach reklamowych takich produktów jak
samochody osobowe, gdzie głównym motywem jest innowacyjność i jakość
przedstawiona w formie wyrobu. Wzornictwo w całościowym procesie powstawania
produktu pełni rolę nie tylko formotwórczą, jest jednym z podstawowych nośników
informacji pomiędzy wielu innymi dziedzinami ,,tworzącymi” produkt oraz mającymi
wpływ na pozostałe fazy jego cyklu życia. Charakterystyczne dla wzornictwa są
głównie zagadnienia natury funkcjonalno - użytkowej, kulturowej (humanistyki,
a w niej sztuki) w tym formy wyrobów i jej odbioru estetycznego oraz szeroko
rozumianego
kontekstu
występowania
produktu.
Wzornictwo
w
procesie
powstawania wyrobu stanowi idealny łącznik – katalizator zagadnień techniczno
rynkowych z problematyką humanistyczną, oraz ,,narzędzie innowacji”. Adresatem
wzornictwa mogą być i są wszystkie sektory gospodarki.
W drugiej połowie XX-ego wieku rozwinęły się i osiągnęły wysoką formę rozwoju
w USA i Europie Zachodniej, a następnie rozpowszechniły na całym świecie
dziedziny przemysłu wytwórczego dla których projektowanie wzornicze było
niezwykle istotne. Należą do nich między innymi:
1. Przemysły narzędzi, maszyn i urządzeń dla różnych rodzajów produkcji.
2. Przemysły środków transportu do przewozu osób i towarów w tym głównie
samochodowy, lotniczy, taboru kolejowego.
3. Przemysł urządzeń precyzyjnych: optyka, elektronika profesjonalna.
4. Przemysł przetwórczy tworzyw sztucznych
5. Produkcja elektroniki powszechnego użytku
6. Przemysł sprzętu gospodarstwa domowego tzw. ,,white goods”
7. Przemysł meblowy (przetwórstwa drewna i mat. drewno podobnych).
8. Przemysł sprzętu i urządzeń oświetleniowych
9. Przemysł szkła i ceramiki
8
10. Przemysł tkacki i konfekcyjny (tkaniny, ubiór, moda)
11. Zabawki i ,,osprzęt dla dzieci”
12. Przemysł pamiątkarski i art. dekoracyjnych.
13. Przemysł sprzętu medycznego i rehabilitacyjnego.
14. Przemysł wyposażenia i detali architektoniczno - budowlanych
15. Przemysł poligraficzny
16. Przemysł opakowań
Lista powyższa nie wyczerpuje z oczywistych powodów wszystkich sektorów
gospodarczo - produkcyjnych, w których ma szerokie zastosowanie myśl wzornicza.
W każdym z w/wym. przemysłów i ich wyrobach projektowanie wzornicze stanowi
istotny składnik wartości dodanej.
Wprowadzenie kategorii wzornictwa przemysłowego do projektowania produktów w
gospodarkach
rynkowych
USA,
Wlk.
Brytanii,
Francji,
Niemiec,
krajów
skandynawskich przyniosło i przynosi nadal ewidentne korzyści gospodarcze, do
których należą głównie:

większe dochody ze sprzedaży danego wyrobu lub grupy wyrobów

wzrost poziomu innowacyjności producenta

powiększenie rynku, możliwość zajęcia pozycji lidera

umocnienie własnej marki

podniesienie jakości

wzrost konkurencyjności

rozwój zakładu i jego własnej bazy B+R oraz możliwości projektowych
Wzornictwo rozwija się nadal. Wraz z gwałtownym ilościowym i jakościowym
rozwojem techniki odpowiadało i odpowiada na potrzeby rynku(ów). Jest widocznym
i wyrazistym odbiciem ogólnego stanu (poziomu) „ucywilizowania” społeczeństw.
Uczestniczy jako część gospodarki w liberalnym, globalnym „rozpędzonym” rynku
towarów i usług. Jest to niewątpliwie główny nurt tego zawodu. Z całą pewnością
wzornictwo przyczynia się do wzrostu gospodarczego i bogacenia się tych, którzy
w takich procesach uczestniczą czynnie.
9
Równolegle do opisanej sytuacji ściśle pragmatyczno - zawodowego wątku rozwoju
cywilizacji przemysłowo - handlowej pojawia się refleksja nad niekorzystnymi
skutkami tego procesu, do których należą nadmiar i marnotrawstwo, nadmierny,
konsumpcjonizm, zubożenie dużych grup społecznych, bezrobocie, rozmaite
zagrożenia ekologiczne, dewastacja kulturowa i wiele innych. Wzornictwo w swym
wątku
refleksyjnym
ograniczaniu
(teoretycznym),
niekorzystnych
skutków
a
także
tych
i
praktycznym
zjawisk.
Ten
uczestniczy
rodzaj
w
wzornictwa
funkcjonuje pod nazwą wzornictwo społeczne („social design”), które nie przynosi
bezpośrednich korzyści gospodarczych, lecz jest zorientowane na długofalowe
korzyści społeczne, które mogą zaowocować poprawą gospodarczą w przyszłości.
Wzornictwo społeczne wymaga wsparcia inwestycyjnego Państwa oraz instytucji
prywatnych.
1.1.3. Wzornictwo jako zawód.
Projektowanie wzornicze jest z punktu widzenia gospodarczego usługą. Stanowi
część większego sektora usług projektowych, łączy elementy projektowania
plastycznego, projektowania w zakresie zagadnień użytkowych, projektowania
technicznego struktury ogólnej, detalu i wykończenia produktów. Przyczynia się
niewątpliwie do podniesienia kompleksowej jakości produktów, a poprzez to w
korzystnej sytuacji rynkowej do wzrostu sprzedaży.
Projektowa usługa wzornicza może mieć charakter bezpośredniej odpowiedzi na
potrzeby zamawiającego, jak również wyprzedzającej propozycji innowacyjnej w
zależności od ustaleń ze zleceniodawcą - inwestorem. Pomiędzy tymi dwiema
możliwościami w praktyce projektowej występuje duża różnorodność form i
sposobów świadczenia usług. Głównym celem jest realizacja potrzeb w w/wym.
zakresie tak zamawiającego - inwestora jak i klienta - użytkownika produktu. Rodzaj i
metoda oraz cel działań projektowych powinny być dobrane do sytuacji rynkowej,
możliwości realizacyjno - technicznych oraz inwestycyjnych zamawiającego w wyniku
starannie sformułowanych założeń stanowiących załącznik do umowy.
10
Wyróżnić można trzy podstawowe formy „udziału’’ wzornictwa w działaniach
planistyczno - projektowych dotyczących wdrażania produktów:
1.
Projektowanie wzornicze „wyprzedzające” - koncepcyjne, o silnej orientacji
innowacyjnej oparte na hipotezach z różnych dziedzin nauki i techniki lub na ich
najnowszych osiągnięciach. Ściśle powiązane z działaniami B+R stanowi bardzo
skuteczny nośnik innowacji techniczno użytkowych, samo tworząc innowacje głównie
w dziedzinie formy i do pewnego stopnia zagadnień użytkowych. Udział
w światowym rynku projektowania ocenia się na ok.10%.
2.
Projektowanie
wzornicze,
„równoległe”
do
rozwoju
nowego
produktu
z wyraźnym akcentem na jakość i innowacyjność, lecz nie abstrakcyjne a
dostosowane do aktualnych i badawczo przewidywalnych potrzeb rynku. Jest ono
oparte
na
najnowszych
lecz
sprawdzonych
technicznie
i
ekonomicznie
rozwiązaniach. Udział w światowym rynku projektowania ocenia się na ok. 20 %.
3.
Projektowanie wzornicze „modernizacyjne” stosujące sprawdzone rozwiązania
użytkowe i funkcjonujące na rynkach, wykorzystujące sprawdzone i relatywnie tanie
rozwiązania techniczne, nie wykorzystujące zaplecza B+R, dotyczy głównie formy
wyrobu oraz korekt w zakresie użytkowania. Udział w światowym rynku
projektowania ocenia się na ok. 70%.
Wszystkie trzy wyżej wymienione główne „modelowe” sposoby działań wzorniczych
mogą mieć zastosowanie w różnych sektorach i dziedzinach naszego przemysłu, w
zależności od potrzeb i możliwości inwestycyjnych. Szczególnie dotyczy to tzw.
projektowania - ,,równoległego” w zakresie nowych produktów oraz różnych
poziomów projektowania modernizacyjnego. Trzeba pamiętać, że przechodzenie na
wyższy poziom projektowania i wytwarzania jest procesem nie tylko ekonomiczno technicznym lecz i społeczno – kulturowym (także edukacyjnym), a więc
wymagającym czasu, działań organizacyjnych, wsparcia Państwa, uruchomienia
procesów edukacji społecznej oraz promocji.
Inne występujące w praktyce formy projektowania jak np. naśladownictwo,
kopiowanie, powierzchowne stylizacje oraz działania nieprofesjonalne ze względu na
11
ich szkodliwość prawną, kulturową i merytoryczną pominięto w niniejszym
opracowaniu.
Sam
sektor
usług
wzorniczych
realizujący
potrzeby
projektowe
sektora
gospodarczego w omawianym wyżej zakresie w największym skrócie funkcjonuje w
trzech uzupełniających się formułach:
A.
Komórki
(działy)
wzornictwa
wewnątrz
przedsiębiorstw
lub
korporacji
najczęściej wyspecjalizowane (w Polsce obecnie funkcjonujące w znikomym stopniu
z powodów ekonomicznych).
B.
Prywatne firmy projektowe, (design companies, design consultancies) bardzo
często wielobranżowe (wzornictwo, wnętrza, grafika, wystawiennictwo, opakowania)
działające dla różnych klientów zewnętrznych. Występuje kilka form własności.
Zależnie od aktualnej sytuacji gospodarczej kraju osiągają różne wielkości. W chwili
obecnej do dużych możemy zaliczyć zespoły liczące ok. 10-30 osób, średnich 5-10,
małych 2-5 (razem współpracowników i właścicieli).
C.
Indywidualna działalność projektowo - doradcza najczęściej w małej skali
(freelance designers).
1.2 Innowacje we wzornictwie
Innowacje w zakresie wzornictwa stanowią oczywiście tylko część całego kompleksu
działań innowacyjnych przedsiębiorstw, całej gospodarki (jej sektora) czy nawet
polityki gospodarczej państwa. Tylko w małym stopniu wynikają z działań
jednostkowych, indywidualnych pomysłów. W większej skali stanowią wynik
systemowej i systematycznej pracy komórek badawczo - rozwojowych (B+R)
przedsiębiorstw lub koncernów o interdyscyplinarnym zakresie działania (włączając w
to
wzornictwo).
Działania
te
wymagają
ciągłości,
stabilizacji
i
nakładów
proporcjonalnych do oczekiwanych rezultatów.
Wśród innowacji wzorniczych możemy wyróżnić:
12
1. Innowacje w dziedzinie formy (kształtu, wyglądu) wyrobu występujące w trzech
odmianach. Na tym obszarze rola wzornictwa jest zdecydowanie dominująca.
a.
całkowitej nowości kształtu będącej odbiciem całkowitej nowości produktu.
b.
modernizacji „ głębokiej”, polegającej na zmianie kształtu, lecz w ramach
pewnej stosowanej już zasady budowy lub konwencji stylistyczno - estetycznej
c.
modernizacji
„powierzchownej”
(przeprojektowania)
korekty
kształtu
i
kolorystyki przy prawie całkowitym zachowaniu istoty użytkowej, technicznej i sytuacji
rynkowej produktu (tzw. „płytki” restyling, face lifting).
2.
Innowacje funkcjonalno – użytkowe, wynikające z analiz użytkowo -
ergonomicznych oraz obserwacji potrzeb i upodobań użytkowników . Mogą wynikać
także z nowych koncepcji użytkowo - eksploatacyjnych, myślenia w kategoriach cyklu
życia wyrobu (w tym ekologicznych) oraz społecznych.
3.
Innowacje, których źródłem jest „pojawienie się” nowych możliwości
technicznych, tak w zakresie konstrukcji jak technologii materiałowo - produkcyjnych.
4.
Innowacje rynkowe wynikające z potrzeb rynku określonych poprzez badania
(występujące w ścisłym powiązaniu z marketingiem i reklamą). Obejmują
dywersyfikację
produktów,
budowanie
nowych
rynków,
tworzenie
nowych
asortymentów. Impulsem tych innowacji są czynniki ekonomiczne handlu i produkcji.
W pewnym stopniu innowacje tego rodzaju „sumują” elementy poprzednich trzech.
Kolejnym poza innowacyjnością produktową obszarem działalności wzornictwa jest
udział w tworzeniu wizualnego oblicza marek i tzw. identyfikacji wizualnej w zakresie
grafiki i kolorystyki oraz systemów ich stosowania. Przedsiębiorstwo, które chce
zaistnieć na rynku, co więcej odnieść na nim sukces, musi wprowadzając nowy
produkt (lub gamę produktów) zainwestować równolegle w swój całościowy
wizerunek, a mówiąc szerzej w proces komunikacji z klientem i rynkiem.
13
1.3 Stan wzornictwa w Polsce
Na początku lat 90-tych wzornictwo przemysłowe zostało zaliczone przez ekspertów
międzynarodowych do grupy dziedzin mających w Polsce największe perspektywy
rozwoju. Dlatego przeznaczono wówczas na nie znaczne środki pomocowe,
włączono do puli stypendialnej Fulbrighta, British Council itp. Niestety, mimo
sygnałów
z
zagranicy
i
prób
podejmowanych
przez
środowisko
polskich
projektantów, rola wzornictwa przemysłowego była niedoceniana przez kolejne rządy
po 1989 roku. W tymże 1989 roku odbyło się ostatnie spotkanie działającej z
przerwami od 1959 r. przy urzędzie Wicepremiera Rady Wzornictwa. W 1999 roku
rozdział o wzornictwie zniknął z ostatecznej wersji rządowego programu Ministerstwa
Gospodarki „Zwiększanie Innowacyjności Gospodarki w Polsce do 2006 roku”,
a potem termin „wzornictwo” znikał z programów rozwoju polskiej gospodarki
w kolejnych latach.
Instytut Wzornictwa Przemysłowego, mimo próby reformy w oparciu o program
naprawczy przygotowany w połowie lat 90-tych przy pomocy funduszy zagranicznych
i współudziale Krajowej Izby Gospodarczej, nie uległ odpowiednim przekształceniom
i przez wiele lat nie był instytucją odpowiadającą potrzebom czasu. Nowa dyrekcja
działająca od połowy 2006 roku daje nadzieję na pozytywne zmiany IWP.
1.3.1 Działania regionalne
Dzięki zapisom „Regionalnej strategii innowacji województwa śląskiego na lata 20032013” działa Śląski Zamek Sztuki i Przedsiębiorczości w Cieszynie, nietypowe,
komunalne centrum przedsiębiorczości.
Do jego zadań statutowych należą: rozwój przedsiębiorczości i promocja wzornictwa
przemysłowego, w tym głównie:

Zwiększanie
konkurencyjności
przedsiębiorstw
poprzez
wykorzystanie
wzornictwa w procesie produkcji i budowania marki

Poprawa wykorzystania prawa własności przemysłowej

Wspieranie powstawania innowacyjnych firm

Promocja wyróżniających się pod względem wzornictwa śląskich firm i ich
produktów.
14
W ten sposób stymulacja wzrostu ekonomicznego i społecznego województwa
śląskiego może odbywać się poprzez wzrost innowacyjności i konkurencyjności firm,
którym zapewniono dostęp do stałych form doradztwa związanych z wdrożeniem
nowego produktu i budowaniem marki/wizerunku firmy.
Nie bez znaczenia w regionie wysokiego bezrobocia jest fakt, że Centrum przyczynia
się do tworzenia nowych miejsc pracy w sektorze turystycznym i gospodarczym,
zwiększa atrakcyjność miasta i regionu, a w konsekwencji przynosi wzrost dochodów
także z turystyki.
Inwestycja sfinansowana została dzięki funduszowi PHARE (1.7 mln EUR), oraz ze
środków krajowych (ok. 670 tys. EUR). Działające od początku 2005 roku Centrum
jest modelowym przykładem sukcesu.
Nowością jest w tym przypadku umocowanie Regionalnego Centrum Wzornictwa w
strukturze organizacyjnej miasta. Zazwyczaj tego typu jednostki podlegają władzom
centralnym (ministerstwom) lub regionalnym.
W bieżącym roku odbyła się pierwsza edycja konkursu „Śląska Rzecz” promującego
najlepsze produkty i realizacje graficzne wykonane przez firmy mające swoją
siedzibę na Śląsku. Należy mieć nadzieję, że tak jak inne działania Zamku, ta
inicjatywa rozwinie się w poważne przedsięwzięcie, będzie istotnym elementem
kształtowania pozytywnego wizerunku śląskich firm i bodźcem dla nich do
stosowania wzornictwa.
Inną przedsięwzięciem jest organizowane w Gdyni, w ramach Pomorskiego Parku
Naukowo Technologicznego, Pomorskie Centrum Designu. Jest to wspólne
przedsięwzięcie Gminy Miasta Gdynia i Pomorskiego Centrum Technologii. Jego
celem jest rozwój gospodarczy województwa pomorskiego. Oferta PPNT skierowana
jest do MŚP zainteresowanych wdrażaniem wyników prac naukowo-badawczych i
projektowych, dzięki transferowi wysoko zaawansowanych technologii z nauki do
przemysłu. Wzornictwo przemysłowe jest obok biotechnologii, ochrony środowiska i
informatyki jednym z obszarów działania PPNT. Środki uzyskane na realizację tej
inwestycji z funduszu PHARE i od Gminy Gdynia to 3,5 mln EUR.
15
Najnowszą inicjatywą jest idea powołania, odwołującego się do doświadczeń
Śląskiego Zamku Sztuki i Przedsiębiorczości w Cieszynie, Ośrodka Współczesnej
Sztuki Użytkowej w Kielcach. Jej pomysłodawcą jest Prezydent miasta, a partnerem
Urząd Patentowy R.P.
1.3.2 Edukacja
Obecnie, na poziomie magisterskim, w zakresie wzornictwa studenci kształceni są w:
7 Akademiach Sztuk Pięknych (w Warszawie, Krakowie, Poznaniu, Gdańsku,
Wrocławiu, Łodzi i Katowicach), oraz na Politechnice Koszalińskiej. Na Politechnice
Radomskiej działa Wydział Projektowania Obuwia. Na poziomie licencjackim kursy
wzornictwa prowadzone są w co najmniej 4 szkołach prywatnych (w Łodzi, Kielcach,
Szczecinie i Poznaniu).
Programy i jakość nauczania wzornictwa w Akademiach Sztuk Pięknych nie
odbiegają od średniego poziomu światowego. Studenci i absolwenci polskich
Wydziałów Wzornictwa startujący w międzynarodowych konkursach bardzo często
są wyróżniani i nagradzani. Wystarczy tu wspomnieć sukcesy przedstawicieli uczelni
w Warszawie i Krakowie w konkursie Marksmana, studentów z Gdańska w konkursie
BMW, zakwalifikowanie w ubiegłym roku do ścisłego finału największego światowego
konkursu wzorniczego Index w Kopenhadze projektu dyplomowego wykonanego
na Wydziale Wzornictwa Przemysłowego ASP w Warszawie i wiele innych.
Doceniając poziom nauczania, z uczelniami podejmują współpracę światowe
koncerny, (np. Alessi, IKEA, Nokia z Wydziałem Wzornictwa Przemysłowego
ASP w Warszawie, czy Volkswagen z WWP i AW ASP we Wrocławiu). Polscy
studenci coraz częściej korzystają z możliwości studiowania w uczelniach
zagranicznych w ramach programu Socrates/Erasmus. ASP w Krakowie i Warszawie
są członkami Europejskiego Stowarzyszenia Szkół Artystycznych, Projektowania i
Mediów CUMULUS, co poszerza ich możliwości kontaktów międzynarodowych. W
2006 roku zaplanowana jest w Warszawie międzynarodowa konferencja tej
organizacji, która będzie okazją do publicznej dyskusji o wzornictwie.
WWP ASP w Warszawie wprowadził zgodny z Kartą Bolońską i ułatwiający
międzynarodową porównywalność dwustopniowy system studiów. Obawy może
16
budzić stopień niedofinansowania wydziałów wzornictwa przemysłowego przez
państwo. Rozwój technologii powoduje konieczność korzystania z nowoczesnych
urządzeń. Taką możliwość posiadają szkoły europejskie. Brak „uzbrojenia” naszych
szkół w odpowiedni sprzęt może spowodować powstawanie luki między poziomem
nauczania wzornictwa w Polsce i za granicą. Słuszne metodycznie nauczanie
myślenia i praktyki zawodu może nie wystarczyć w pędzącym do przodu i wciąż
rozwijającym się technologicznie świecie.
Rocznie Wydziały Wzornictwa opuszcza w Polsce ok. 140 absolwentów na
poziomie magisterskim i 320 na poziomie licencjackim. Można szacunkowo
przyjąć,
że
z dotychczas wykształconych w polskich uczelniach projektantów, w zawodzie
pracuje ok. 10% - 15%.
Zazwyczaj jest tak, że nie wszyscy absolwenci różnych wydziałów podejmują pracę
w wyuczonym zawodzie. Jednak sytuacja, w której pracy nie podejmuje ok. 90%
absolwentów jest chora. Potencjał polskiej gospodarki powinien wchłonąć o wiele
większą ilość projektantów. Dla przykładu można powiedzieć, że uczelnie
niemieckie co roku opuszcza ok. 1400 absolwentów. Coraz więcej polskich
projektantów znajduje pracę za granicą, ale przecież potrzeby w kraju są olbrzymie.
Jest to więc marnowanie potencjału intelektualnego i włożonych w wykształcenie tych
ludzi pieniędzy.
Potencjał polskich uczelni kształcących projektantów co roku można ocenić podczas
uczelnianych wystaw kończących rok akademicki i innych wystaw lokalnych, co dwa
lata podczas Biennale Projektowania w Krakowie, a w ostatnich latach można go
było również zobaczyć na wystawach prezentujących dorobek młodych projektantów:
w polskiej części IDoT (Italian Design on Tour), wystawie Wydziału Wzornictwa
Przemysłowego ASP w Warszawie „Spotkanie” z okazji 100 lecia ASP w Warszawie,
oraz podczas wyróżnionej główną nagrodą Biennale, wystawy „Wobec konsumpcji”
zorganizowanej przy pomocy Instytutu Adama Mickiewicza, w ramach 4 Biennale
Projektowania w St-Etienne we Francji w 2004 roku. Na tegorocznym 5 Biennale
zaprezentowane będą efekty współpracy uczelni z producentami.
17
1.3.3 Projektanci
Nie istnieją profesjonalne statystyki opisujące rynek projektowania w Polsce, ilość
działających projektantów i wypracowany przez nich zysk oraz wymierny wpływ na
gospodarkę. Na podstawie danych szacunkowych można założyć, że aktywnie działa
ok. 300 projektantów wzornictwa, w tym ok. 10 firm projektowych zatrudniających 510 pracowników. Niektóre z nich to: Triada i Ergo z Krakowa, NC Art i Towarzystwo
Projektowe z Warszawy, Wierszyłłowski i Projektanci z Poznania.
Branże, które najczęściej w Polsce współpracują z projektantami to: sektor AGD (np.
Zelmer, Amica, MPM), sektor meblarski (np. Balma, Noti, Mikomax, Com 40, Nowy
Styl, ProfiM), sektor oświetleniowy, sektor kolejowy. Przykładem spektakularnego
sukcesu jest współpraca Studia Program z duńską firma Danfoss. Polski projekt
wygrał tu rywalizację z zagranicznymi konkurentami, po czym miał kontynuację
w postaci zlecenia na opracowanie wzornicze kolejnej głowicy termoregulacyjnej,
oraz całościowego wizerunku i systemu sprzedaży produktów firmy. Osobnym
przykładem działalności projektantów jest realizacja własnych pomysłów. Dotyczy to
np. lamp, które są projektowane i produkowane przez NC Art, oraz inspirowanych
ludowymi wzorami bardzo współczesnych dywanów MOHO. Grupa Puf-Buf
projektuje i organizuje produkcję nadmuchiwanych przedmiotów, w tym głównie
lamp.
Przykładem
„samotnego
jeźdźca”
próbującego
przekonać
różnych
producentów do swoich interesujących autorskich pomysłów jest Maciek Jurkowski.
Wygląda na to, że polski rynek nie jest jeszcze przygotowany na tego typu ofertę.
Jednak żyjemy w czasach ogromnego przyspieszenia i sytuacja zmienia się
dynamicznie, więc być może niedługo również tego typu aktywność będzie mogła
liczyć na prawdziwy sukces. Wymienione powyżej przykłady są ważne, ale na
profesjonalnym rynku działa znacznie więcej godnych zauważenia projektantów.
Dlatego można z odpowiedzialnością powiedzieć, że choć nie funkcjonuje
w powszechnej świadomości, wzornictwo w Polsce istnieje, coraz częściej odnosi
sukcesy, a rozwój gospodarki otwiera przed nim coraz lepsze perspektywy. Żeby
wykorzystać istniejące możliwości potrzebna jest zmiana świadomości i zrozumienie,
że inwestycja we wzornictwo to zysk dla gospodarki, budowanie pozytywnego
wizerunku kraju i tworzenie jego kultury materialnej.
Ilość aktywnie działających w Polsce projektantów nie jest bardzo duża, ale dla
porównania ilość projektantów w wiodącej w tej dziedzinie Finlandii jest zbliżona, a w
18
Estonii znacznie mniejsza. Mimo to, wzornictwo należy tam do priorytetów polityki
gospodarczej państwa.
Można również oszacować, że całkowita liczba projektantów w Polsce (projektanci
grafiki, wzornictwa, wnętrz), to ok. 5000 – 7000 osób, z czego ok. 90% to projektanci
niezależni, lub zatrudnieni w zewnętrznych firmach projektowych, a ok. 10% to
projektanci na etatach w firmach produkcyjnych.
1.3.4 Organizacje projektantów
Obecnie jedynym reprezentantem Polski w światowej organizacji ICSID (International
Council of Societies of Industrial Design), od 1964 roku, oraz w europejskiej
organizacji BEDA (Bureau of European Design Associations), od 2005 roku, jest
istniejące od 1963 roku SPFP – Stowarzyszenie Projektantów Form Przemysłowych.
Członkowie
SPFP
reprezentują
Polskę
na
międzynarodowych
spotkaniach,
konferencjach i seminariach i zazwyczaj jako przedstawiciele jedynego kraju
w Europie robią to bez instytucjonalnego i finansowego wsparcia
władz
państwowych.
Do SPFP należy ok. 70 projektantów. Mimo więc, że jest to pozarządowa organizacja
społeczna, zastępuje często w swoich działaniach instytucje państwowe, zwłaszcza
na obszarze promocji wzornictwa i kontaktów międzynarodowych.
W latach 90-tych SPFP organizowało prezentacje polskiego wzornictwa na
towarzyszących kongresom ICSID międzynarodowych wystawach w Taipei i Seulu.
W 2003 roku SPFP było współorganizatorem prezentacji polskiego wzornictwa
towarzyszącej włoskiej wystawie IDoT w Warszawie, a w 2004, we współpracy z
Instytutem Adama Mickiewicza, polskiej wystawy na Biennale Projektowania w
St.Etienne w ramach Roku Polskiego we Francji. Od 2003 roku SPFP wspomaga
merytorycznie Centrum Wzornictwa p.n. Śląski Zamek Sztuki i Przedsiębiorczości w
Cieszynie.
Istniejąca równolegle Sekcja Projektowania Związku Polskich Artystów Plastyków
skupia obecnie głównie projektantów wnętrz i w dziedzinie wzornictwa nie odgrywa
19
dzisiaj tak istotnej roli jaką odgrywała przez wiele lat, przed rozwiązaniem ZPAP w
stanie wojennym.
Aktywnie działającą organizacją projektantów grafiki jest utworzone w 2004 roku
STGU – Stowarzyszenie Twórców Grafiki Użytkowej.
1.3.5 Czasopisma
Od roku 2001 ukazuje się wydawany przez krakowską fundację „Rzecz Piękna”,
kierowany przez Czesławę Frejlich, kwartalnik „2+3D”, pismo o bardzo wysokim
poziomie edytorskim i merytorycznym, będące najlepszym w Polsce źródłem
informacji o wzornictwie i elementem jego promocji. Oprócz niego pojawiają się
sporadyczne wydawnictwa będące dodatkami do pism takich jak „Architektura –
Murator”, czy „Elle Decoration”. Informacje
o wzornictwie pojawiają się w
periodykach piszących o wnętrzach, meblach, czy biurach, a także incydentalnie w
tygodnikach i dziennikach wysokonakładowych, takich jak Newsweek, Business
Week Polska, Rzeczpospolita, Gazeta Wyborcza. Profesjonalny biuletyn o
wzornictwie „I” wydawany jest przez Śląski Zamek Sztuki i Przedsiębiorczości w
Cieszynie.
1.3.6 Targi, wystawy, konferencje
Istotnym elementem promocji wzornictwa przemysłowego są publiczne prezentacje
pozytywnych rezultatów pracy projektantów. Wzornictwo zostało zauważone przez
organizatorów Międzynarodowych Targów Poznańskich, oraz targów odbywających
się w Centrum Targowym EXPO XXI w Warszawie. Wzornictwo przemysłowe staje
się istotnym elementem organizowanych przez te instytucje imprez handlowych.
Pod koniec roku 2003, na zaproszenie rządu Danii, odbyła się w Kopenhadze
prezentacja osiągnięć wydziałów projektowania polskich Akademii Sztuk Pięknych.
Również w 2003 roku zaprezentowanej przez Italian Design Agency wystawie
włoskiego wzornictwa w Warszawie towarzyszyła zorganizowana przez SPFP
prezentacja osiągnięć młodych polskich projektantów.
Pozytywnym faktem było włączenie wzornictwa przemysłowego do oficjalnej promocji
Polski podczas koordynowanego przez Instytut Mickiewicza roku polskiego we
20
Francji. Jedną z istotniejszych, organizowanych tam w 2004 roku imprez, było
Biennale Projektowania w Saint-Etienne, a Polska była jego honorowym gościem.
Ekspozycja przygotowana przez Fundację „Rzecz Piękna” i Stowarzyszenie
Projektantów Form Przemysłowych uhonorowana została przez organizatorów Grand
Prix Biennale. Wystawa pokazana była w następnym roku w Cieszynie i w
Budapeszcie. Pod koniec 2004 roku polscy projektanci zaprezentowali swoje prace w
Ośrodku Kultury Polskiej w Budapeszcie na wystawie „Design PL”.
Ważnym wydarzeniem dla całego środowiska była zorganizowana w styczniu 2006
roku konferencja „Wzornictwo – kultura i gospodarka”, której zadaniem było
zwrócenie uwagi czynnikom rządowym na znaczenie wzornictwa dla społeczno –
gospodarczego rozwoju kraju.
Podsumowanie
Wydziały Wzornictwa Przemysłowego (Form Przemysłowych) polskich wyższych
uczelni opuszcza każdego roku wielu solidnie wykształconych absolwentów. Ich
poziom nauczania jest wciąż porównywalny z poziomem szkół zagranicznych, a
wymiana i kontakty międzynarodowe coraz intensywniejsze. Na rynku skutecznie
działa grupa firm projektowych, ale ich liczba jest niewspółmierna do potrzeb
przemysłu i potencjału środowiska projektantów. Z drugiej strony znajdują się polscy
producenci, w znikomym stopniu korzystający z usług projektantów wzornictwa
przemysłowego.
Te
dwa
potencjały
pozostają
wciąż
niewykorzystane.
Dotychczasowe działania próbujące zmienić tę sytuację były indywidualnymi
inicjatywami projektantów, producentów, ośrodków akademickich lub Stowarzyszenia
Projektantów Form Przemysłowych – jedynej organizacji polskich projektantów
obecnej aktualnie w strukturach międzynarodowych. Pozytywne osiągnięcia
szkolnictwa, czy projektantów miały miejsce obok struktur urzędowych, bez istotnego
wsparcia z ich strony. Jest jednak oczywiste, że bez kompleksowej polityki państwa
sytuacja nie ulegnie radykalnej poprawie.
21
1.4 Wzornictwo - porównanie sytuacji w Polsce i w krajach UE
Wzornictwo przemysłowe to dziedzina młoda, ściśle związana z rozwojem przemysłu
i technologii. Przez kilkadziesiąt lat istnienia było istotnym czynnikiem polityki
gospodarczej państw o silnym przemyśle, takich jak Wielka Brytania czy Niemcy i
kluczowym atutem produktów skandynawskich czy włoskich. Dynamiczny rozwój
technologiczny i gospodarczy ostatnich 25 lat miał bezpośredni wpływ na wzrost roli
wzornictwa i dzisiaj dla większości państw liczących się gospodarczo jego rola jest
coraz bardziej oczywista. Wraz z upływem czasu i wzrastającą świadomością,
wzornictwo, które przez długi czas postrzegane było wyłącznie jako element
kultury, coraz wyraźniej widziane jest w państwach UE jako element
gospodarki i kojarzone z techniką, zarządzaniem i marketingiem.
1.4.1. Konkurencyjność
Pozycja wzornictwa jest coraz mocniejsza, choć wciąż wielu przedsiębiorców nie ma
świadomości roli jaką może ono odgrywać. Stosunkowo niedawno, bo od lat 80-tych
XX wieku prowadzone są profesjonalne badania umożliwiające ocenę efektywności
wydatków ponoszonych na wzornictwo i jego wymierny wpływ na konkurencyjność
gospodarki. Kolejne raporty publikowane w ostatnich latach w Wielkiej Brytanii,
Irlandii, Danii i Finlandii potwierdzają, że stosowanie wzornictwa wpływa pozytywnie
na wzrost konkurencyjności gospodarki. Ma to również związek z coraz większym
znaczeniem innowacyjności w gospodarce, bo dobre wzornictwo przemysłowe to
jeden z istotnych elementów innowacji.
I tak
wśród dziesięciu państw
przodujących pod względem konkurencyjności gospodarki na świecie w 2001
roku osiem to państwa przodujące pod względem stosowania wzornictwa. Oto
one, w nawiasie pozycja dotycząca stosowania wzornictwa (źródło: Raport Centre of
Innovation in Design DESIGNIUM, Finlandia 2003):
1.
Finlandia (1)
2.
USA (2)
3.
Holandia (7)
4.
Niemcy (3)
22
5.
Szwajcaria (6)
6.
Szwecja (8)
7.
Wielka Brytania (10)
8.
Dania (9)
9.
Australia (21)
10.
Singapur (22)
Tego typu rankingi różnią się nieznacznie w zależności od źródła i roku, ale
generalnie grupa państw i zasada pozostaje niezmienna. Istotne jest również, że
większość stanowią państwa europejskie, a więc działające w otoczeniu, w którym
obecnie znalazła się Polska.
1.4.2. Świadoma stabilność
Jak już powiedziano, w niektórych państwach wzornictwo od lat 40-tych i 50-tych XX
wieku stanowi element funkcjonowania gospodarki. Istnieje w nich stabilny system
promocji i rozwoju wzornictwa oraz rozbudowana sieć instytucji rządowych
wspomagających wzornictwo. Należą do nich np. Wielka Brytania, w której roczny
budżet rządu przeznaczony na wspieranie wzornictwa przekracza 10 mln Euro (dane
APCI Agence Pour la Creation Industrielle, Paryż 2005) . Działania koordynowane są
przez centralną Radę Wzornictwa, wspierane przez regionalne biura w Walii, Szkocji
i Irlandii Północnej. Istotne wsparcie wzornictwu udziela DTI – Design Policy Unit,
czyli Dział Wzornictwa rządowego Departamentu Handlu i Gospodarki. W Wielkiej
Brytanii istnieje również ogromna liczba innych instytucji działających na rzecz
wzornictwa. Wg danych BEDA (Bureau of European Design Associations) z 2003 r.
w Wielkiej Brytanii działa ok. 3700 firm projektowych, a dochód „przemysłu
projektowego” to 180 mld Euro (ponad 5% PKB). Aktywnie działa tam ok. 67 tys.
projektantów. Promująca osiągnięcia brytyjskiej gospodarki, nauki i wzornictwa
wystawa „Millenium Products” objechała w 2000 roku wiele krajów. Stosunek do
wzornictwa jest w Wielkiej Brytanii jednym z elementów kampanii wyborczych
kandydatów na premierów. Porównywalna skala systemu wspierania wzornictwa
istnieje w Niemczech. Opiera się on głównie na sieci 13 regionalnych Centrów
Designu i przyznawanych z ich udziałem przy okazji targów w Essen czy
23
Hannowerze prestiżowych nagrodach promujących najlepsze produkty, takich jak
„Red Dot”, czy „IF”.
1.4.3. Programy i wsparcie rządowe
Obok państw, w których struktury wspomagania wzornictwa funkcjonują od wielu lat,
istnieją państwa, których rządy zajęły się tym zagadnieniem kompleksowo w ostatnim
czasie. W Danii, kraju, w którym wzornictwo od dawna stanowiło istotny element
rozwoju gospodarki i tożsamości narodowej, rządowy program rozwoju wzornictwa
zatwierdzono w 1997 roku. Obecnie roczny budżet wspomagania wzornictwa wynosi
tam ok. 3,5 mln Euro (dane Danish Design Center). Podobne działania podjęto w
innych państwach skandynawskich. Patronem opracowanego w Szwecji w 2002
roku przez SVID (Szwedzką Fundację Wzornictwa Przemysłowego) programu
rządowego „Społeczność Dbająca o Innowacyjność” był premier, a jego budżet
wynosił 8,2 mln Euro rocznie. Rok 2005 był w Szwecji rokiem designu.
Zatwierdzony w 2000 roku w Finlandii program rządowy „Muotolu 2005!” („Design
2005!”)
był
realizowany
przez
interdyscyplinarny
zespół
utworzony
przez
Ministerstwo Handlu i Przemysłu, Narodowy Fundusz Badań i Rozwoju, Ministerstwo
Edukacji, Ministerstwo Spraw Zagranicznych i Ministerstwo Kultury. Jego budżet to
27 mln Euro na 4 lata w ramach programu Design Technology i 5 mln Euro na 4
lata w ramach programu Wzornictwo Przemysłowe. Cele programu to m.in.
tworzenie nowych
miejsc pracy, wzmacnianie konkurencyjności gospodarki,
generowanie nowej wiedzy poprzez współpracę środowiska akademickiego i
przemysłu, a także tworzenie pozytywnego wizerunku kraju, zwłaszcza dzięki
sektorowi publicznemu, który jest wzorem i promotorem kultury projektowania.
Poprzez sektor publiczny prowadzony jest międzynarodowy marketing wzornictwa
fińskiego polegający m.in. na wyposażaniu budynków publicznych i placówek
dyplomatycznych Finlandii w meble i inne produkty zaprojektowane przez fińskich
projektantów. Zbliżony program działań rządowych w Norwegii został w 2000
roku opracowany przez Radę Wzornictwa, instytucję budżetową, której roczny
budżet wynosi obecnie ponad 3 mln Euro (Fred Pedersen, konferencja IWDS
Cardiff, maj 2006). Na wiosnę 2005 roku rozpoczęło działalność nowoczesne
Centrum Wzornictwa w Oslo. Dzięki wsparciu rządu Danii opracowano podstawy
polityki dotyczącej wzornictwa w Estonii w latach 2004-2010. Program jest stopniowo
24
wdrażany, a jego doświadczenia stanowią podstawę analogicznego programu
przygotowywanego aktualnie dla rządu Łotwy. Począwszy od 1993 roku realizowane
są rządowe programy promocji wzornictwa w Korei Południowej. Po utworzeniu
ośrodków innowacji przy uniwersytetach i centrum wzornictwa (KIDP) w Seulu
zatrudniającego 90 osób i dysponującego rocznym budżetem 33 mln $, obecnie
tworzone są 3 centra regionalne. W Korei działa aktualnie 2245 firm projektowych.
Celem rządu jest wyprowadzenie gospodarki Korei na 7 miejsce na świecie w
roku 2008. Wzornictwo jest jednym z kluczowych elementów tych działań i
dlatego nakłady na jego rozwój systematycznie rosną. W ostatnich latach
wynosiły one 11 mln $ rocznie. Obecnie kwota ta wzrosła do 40 mln $ rocznie.
Skala i dynamika prowadzonych tam działań, oraz środki rządowe, dzięki którym jest
to możliwe nie mają odpowiednika w Europie. (Taewan Kim, konferencja IWDS
Cardiff, maj 2006). Z bliższych przykładów warto wspomnieć o Czechach, w których
polityka rządowa realizowana jest przez utworzone w 1991 roku na bazie poprzednio
istniejącej instytucji, podlegające Ministerstwu Przemysłu, Centrum Designu
Republiki Czeskiej. Budżet roczny tej bardzo aktywnej jednostki, organizującej
wystawy, konkursy, wspomagającej małe i średnie przedsiębiorstwa, prowadzącej
działalność wydawniczą i promocję międzynarodową wynosi ok. 500 tys. Euro. W
celu zwiększenia konkurencyjności węgierskiej gospodarki, w roku 2001 powołano
w nowej postaci, przy Węgierskim Urzędzie Patentowym, Węgierską Radę
Wzornictwa. Jej ciałem wykonawczym jest niewielkie kadrowo, ale bardzo aktywne
Biuro Węgierskiej Rady Wzornictwa. Efektem jego działań są m.in. już dwie edycje
„Design Week” w Budapeszcie, podczas którego miasto żyje wzornictwem z całego
świata, a niedługo będzie otwarte Centrum Designu.
1.4.4. Liczby
Rezultaty badań przeprowadzonych w Danii, Holandii, Szwecji i Wielkiej Brytanii nie
pozostawiają wątpliwości: stosowanie wzornictwa się opłaca. Badania brytyjskie
prowadzone w latach 1997-1998 (źródło: Opportunities in Design” Irlandia 1999),
oraz duńskie prowadzone w latach 1998-2001 (źródło: Brigita Capetillo DDC –
konferencja „Challenges of Design Promotion in Europe” Paryż 2005) dały zbliżony
rezultat:
ok.
80%
badanych
przedsiębiorstw
stosujących
wzornictwo
odnotowało 20-40% wzrost sprzedaży. Mimo to nawet w tych krajach wzornictwo
25
nie jest stosowane powszechnie. Szacuje się, że w krajach o dużej świadomości roli
wzornictwa jest ono stosowane przez ok. 50% przedsiębiorstw. Najrzadziej
korzystają ze współpracy z projektantami wzornictwa firmy zatrudniające poniżej 10
osób. Dla nich głównie tworzone są rządowe programy wspomagania pierwszych
kontaktów producentów z projektantami, takie jak „Przełamywanie lodów” w Danii,
czy „100 godzin projektowania” w Szwecji, dzięki którym państwo finansuje
częściowo lub w całości koszty pracy projektantów. Następne projekty są już
finansowane przez przedsiębiorców. Pierwszy kontakt najczęściej przekonuje
przedsiębiorców, że inwestowanie we wzornictwo jest opłacalne i przeradza się w
regularną współpracę. Dane opublikowane w 2005 roku przez holenderską
fundację Premsela mówią, że wartość dodana wypracowana przez sektor
designu w Holandii w 2001 roku wynosiła 2,6 mld Euro, co jest porównywalne z
wartością dodaną wypracowaną przez sektor paliwowy i transportu lotniczego.
Największy udział miały w nim branże: projektowanie wnętrz, moda i reklama, ale
wzornictwo stanowiło jego istotną część.
1.4.5. Centra wzornictwa
W większości państw europejskich istnieją Centra Wzornictwa. Ich rola i skala
działań różnią się w zależności od pozycji, jaką wzornictwo zajmuje w danym kraju.
Centra Wzornictwa w krajach takich jak Wielka Brytania, Niemcy, Dania czy Szwecja
odegrały znaczącą rolę w czasie gdy wzornictwo wymagało tam aktywnej promocji.
Dzisiaj rola tych instytucji w wymienionych krajach ulega zmianie. Szukają one dla
siebie nowych zadań i sensu istnienia. Zupełnie inaczej wygląda potrzeba działania
Centrów Wzornictwa w krajach, w których świadomość znaczenia designu jest wciąż
niedostateczna. Dlatego tak dobrze działają Centra Wzornictwa w Czechach,
Portugalii i Norwegii pełniąc wobec przemysłu rolę inicjującą oraz edukacyjnopromocyjną, a w trakcie organizacji są podobne instytucje na Węgrzech czy w
Estonii. Należy tu wspomnieć również o działającym od stycznia 2005 roku szalenie
aktywnym Śląskim Zamku Sztuki i Przedsiębiorczości w Cieszynie.
26
1.4.6 Innowacyjność
Wzornictwo jest elementem innowacyjności. Świadomość tego faktu nie jest
powszechna, nawet w Europie. Pozycja, skala wdrażania i korzyści ze stosowania
wzornictwa są jednak największe w krajach, w których ta wiedza jest oczywista.
Kraje takie jak Finlandia, Szwecja, czy Stany Zjednoczone wydają najwięcej na
badania i rozwój. Kwoty przeznaczane na ten cel to: 4,3% PKB w Szwecji, 3,4%
PKB w Finlandii i dla kontrastu 0,7% PKB w Polsce (źródło: Main Science and
Technology Indicators, Organization of Economic Cooperation and Development OECD, 2003).
1.4.7 Wnioski
W większości krajów europejskich świadomość roli wzornictwa nie jest wciąż
dostateczna – w najlepszym razie stosuje je 50% przedsiębiorstw. Wszędzie
oczywista jest potrzeba wspierania wzornictwa. Mówimy więc w Europie w zasadzie
o tym samym. Różne są natomiast fakty i liczby: od wielu milionów EURO
przeznaczanych rocznie na rozwój i promocję wzornictwa przemysłowego w Wielkiej
Brytanii, Niemczech, Szwecji czy Finlandii po śladowe kwoty w Polsce. Polska we
wszystkich poświęconym temu statystykach zajmuje jedno z ostatnich miejsc (źródło:
APCI – seminarium „Challenges of Design Promotion in Europe“ Paryż 2005). Dane
zaprezentowane na zorganizowanej w Paryżu kolejnej edycji tej konferencji
w
styczniu
2006
r.
przez
przedstawiciela
Komisji
Europejskiej
Rubena
Schellingerhouta opisujące strategię rozwoju designu i innowacyjności w krajach Unii
Europejskiej
pokazywały,
że
we
wszystkich
opisanych
kategoriach
Polska
znajdowała się na końcu i w grupie państw „tracących grunt”. Prognoza
długoterminowa stwierdzała, że jeśli nie zostanie zmieniona obecnie prowadzona
polityka, to zamiast się zmniejszać, dystans Polski do pozostałych państw Unii
Europejskiej dramatycznie się zwiększy. Bez wsparcia władz, wzornictwo może
przynosić korzyści jednostkom w skali lokalnej, a nie całej gospodarce. Dlatego rządy
państw liczących się gospodarczo angażują się aktywnie we wspieranie wzornictwa.
Stosowanie wzornictwa przemysłowego jest sprawdzoną metodą podnoszenia
konkurencyjności gospodarki. Żeby ta metoda mogła być stosowana, powinien
w Polsce istnieć odpowiedni, skoordynowany system obejmujący aktywnie
27
działające ciała rządowe, gospodarcze, szkolnictwo, media, targi i inne
działania promocyjne. System taki istnieje w większości państw, z którymi polska
gospodarka konkuruje.
W Polsce jest inaczej. Istnieją elementy systemu, ale brak ich koordynacji, strategii
rozwoju wzornictwa i wsparcia ze strony Państwa.
Wiodące w stosowaniu designu państwa skandynawskie budują wizerunek siły
swojego wzornictwa promując jako jego fundamenty sukcesy odniesione podczas
wystaw paryskich w XX-leciu międzywojennym. Polskie projektowanie było wówczas
tak samo entuzjastycznie przyjęte i nagrodzone wieloma złotymi medalami. Stosunek
do tych wydarzeń jest modelowym przykładem wykorzystania lub niewykorzystania
własnych sukcesów. Dla państw skandynawskich jest to powód do dumy i element
propagandowego budowania wizerunku współczesnego państwa. Dla Polski jest to
zapomniany moment historii i zupełnie nie wykorzystane bogate dziedzictwo.
28
2. ANALIZA SWOT
Mocne strony


Dobre wzornictwo coraz częściej
wzornictwa jako czynnika wzrostu
Przykłady sukcesów polskich firm
gospodarczego
Zainteresowanie wzornictwem
Ministerstwa Spraw Zagranicznych



Narodowego
Dobry odbiór nielicznych wystaw
zajmujących się wzornictwem
 Znikoma ilość wystaw promujących
za granicą polskie, dobrze
Etienne, Frankfurt)
zaprojektowane wyroby
Zdobywanie nagród na
 Brak dobrych galerii wzornictwa
międzynarodowych konkursach
 Emigracja zarobkowa młodych
dobrze wykształconych projektantów
projektantów
 Brak krytyki designu
Dobry poziom wzorniczego
 Brak muzeów wzornictwa
szkolnictwa wyższego.
 Brak ogólnokrajowego konkursu na
Ogólnopolskie pismo projektowe
najlepiej zaprojektowany pod
2+3D
względem wzorniczym wyrób
Coraz aktywniej działające
poprzez Stowarzyszenie
 Brak polityki stypendialnej dla
młodych projektantów
 Brak narzędzi wsparcia msp
Projektantów Form Przemysłowych)
ułatwiających wdrażanie wzornictwa
Zainteresowanie wzornictwem ze
przez przedsiębiorstwa
strony organizatorów targów (MTP,
Centrum XXI – Warszawa

 Brak centralnych instytucji
(Instytut Polski w Budapeszcie, St-
środowisko projektowe (głównie

 Brak polityki prowzorniczej w
Sztuki i Przedsiębiorczości w
projektowych przez polskich

Ministerstwie Gospodarki
Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa
polskiego wzornictwa za granicą

 Brak polityki prowzorniczej w
Dobrze działający Śląski Zamek
Cieszynie promujący wzornictwo

 Nikła społeczna świadomość roli
stosowane w polskich produktach
stosujących wzornictwo

Słabe strony
Zainteresowanie wzornictwem ze
strony mediów
 Niedostateczna wiedza o
kompetencjach polskich projektantów
 Brak skoordynowanego systemu
działania wzornictwa w Polsce
29

Coraz powszechniejsza obecność
(istnieją jego poszczególne elementy)
wzornictwa na rynku polskim, m.in.
poprzez firmy zagraniczne
stosujące wzornictwo

Członkostwo Polski w UE –
nakłaniające do stosowania
zbliżonych standardów.

Aktywna współpraca Instytutu
Adama Mickiewicza

Obecność w organizacjach
międzynarodowych (ICSID, BEDA –
SPFP; CUMULUS – ASP w
Warszawie, ASP w Krakowie)
30
Zagrożenia
Szanse

Wzrost znaczenia polskiego
wzornictwa na arenie
międzynarodowej



wytworzonych z zastosowaniem w
międzynarodowych
miejsca potencjalnych inwestycji
strategii rozwoju wzornictwa
zagranicznych
Utworzenie ogólnopolskiego




 Spadek liczby studentów
Centrum Wzornictwa dla promocji
kształcących się w obszarze
polskiego designu w kraju i za
wzornictwa
 Zanik procesu podnoszenia
Wzrost obrotu polskich produktów
świadomości przedsiębiorców z
na rynku europejskim
zakresu korzyści wynikających z
Wzrost zagranicznych inwestycji w
zastosowania wzornictwa
Możliwości stworzenia w Polsce
Regionalnych Centrów Designu

 Zmarginalizowanie pozycji Polski jako
Wprowadzenie skoordynowanej
Polsce

 Spadek atrakcyjności polskich
produktów na rynkach
granicą

obszaru wzornictwa za granicę
Wzrost liczby produktów
wzornictwa

 Ucieczka wykwalifikowanych kadr z
 Wykupywanie lub kopiowanie wzorów
opracowanych za granicą
 Drastyczne zmniejszenie liczby
Wzrost konkurencyjności polskich
wydarzeń wystawienniczych w
przedsiębiorstw i całej gospodarki
Polsce.
Budowanie wizerunku Polski -
 Zmniejszanie się konkurencyjności
nowoczesnej i rozwiniętej
polskich produktów i firm na
technologicznie
globalnym rynku
Egzekwowanie prawa autorskiego –  Utrzymywanie się przekonania, że
konieczność stosowania własnych
polski (produkt, projektant) znaczy
wzorów
gorszy
Budowanie gospodarki opartej na
 Nie uznanie wzornictwa za element
wiedzy – uznanie wzornictwa za jej
wiedzy - strategicznego elementu
istotny element
budowy znaczenia gospodarki
Wzrost świadomości korzyści
płynących z wzornictwa

Stopniowa poprawa jakości
przestrzeni publicznej
31
3. KORELACJA CELÓW SZCZEGÓŁOWYCH SRW Z CELAMI I PRIORYTETAMI
NSRO-NSS, SWW ORAZ STRATEGIĄ LIZBOŃSKĄ.
Strategia Lizbońska
SWW
NSRO-NSS
SRW
Europa jako bardziej
atrakcyjne miejsce do
lokowania inwestycji
Uczynienie z Europy i jej
regionów miejsca
bardziej atrakcyjnego dla
inwestowania i pracy
Tworzenie warunków dla
utrzymania trwałego i
wysokiego tempa
wzrostu gospodarczego
Zwiększenie
konkurencyjności i
innowacyjności polskiej
gospodarki
Rozwój wiedzy i
innowacyjności na rzecz
wzrostu gospodarczego
Podniesienie
konkurencyjności
polskich przedsiębiorstw
w tym szczególnie
sektora usług
Rozwój
instytucjonalnego
wsparcia
przedsiębiorstw w
obszarze wzornictwa
Tworzenie większej
ilości i lepszych miejsc
pracy
Wiedza i innowacyjność
na rzecz wzrostu
Większa liczba
lepszych miejsc pracy
Wymiar terytorialny
polityki spójności
Budowa i modernizacja
infrastruktury technicznej
i społecznej mającej
podstawowe znaczenie
dla wzrostu
konkurencyjności Polski,
Podniesienie
konkurencyjności
polskich
przedsiębiorstw, w tym
szczególnie sektora
wytwórczego o wysokiej
wartości dodanej oraz
rozwój sektora usług,
Poprawa atrakcyjności
kraju jako miejsca do
inwestycji
Poprawa jakości
przestrzennej otoczenia.
Większa liczba
lepszych miejsc pracy
Wzrost konkurencyjności
polskich regionów i
przeciwdziałanie ich
marginalizacji
społecznej,
gospodarczej i
przestrzennej,
SWW: Strategiczne Wytyczne Wspólnoty wspierające wzrost gospodarczy i zatrudnienie na lata 2007
– 2013
NSRS – NSS: Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia – Narodowa Strategia Spójności
SRW: Strategia Rozwoju Wzornictwa
32
4. CELE STRATEGICZNE I OPERACYJNE STRATEGII ROZWOJU
WZORNICTWA
4.1 Misja Strategii
Uruchomienie wielokierunkowych procesów rozwojowych w Polsce mających na celu
wzrost zastosowania wzornictwa, przyczyniający się do wzrostu konkurencyjności
polskiej gospodarki oraz promocji i poprawy wizerunku Polski na arenie
międzynarodowej.
4.2 Cel główny Strategii
Rozwój
gospodarczy
będący
wynikiem
wzrostu
zastosowania
wzornictwa
przemysłowego oraz rozwoju usług w tym zakresie.
4.3 Cele pośrednie prowadzące do osiągnięcia celu nadrzędnego
Cel nadrzędny Strategii Rozwoju Wzornictwa będzie możliwy do osiągnięcia poprzez
realizację trzech celów szczegółowych.
Priorytetowymi kierunkami rozwoju wzornictwa w Polsce są:

Cel I Zwiększenie konkurencyjności i innowacyjności polskiej gospodarki
 Cel II Rozwój instytucjonalnego wsparcia przedsiębiorstw w obszarze
wzornictwa

Cel III Poprawa atrakcyjności kraju jako miejsca do inwestycji
33
5. PRIORYTETY I DZIAŁANIA
Biorąc pod uwagę postępujący rozwój wzornictwa w Europie i na świecie jako
dochodowej i efektywnej gałęzi gospodarki - wpływającej bezpośrednio na
zwiększenie jej konkurencyjności, wskazane jest umieszczenie tego sektora wśród
działań w ramach systemu realizacyjnego Narodowych Strategicznych Ram
Odniesienia/Narodowej Strategii Spójności na lata 2007-2013. Zastosowanie
wzornictwa przemysłowego w nowoczesnej gospodarce przyczyni się z pewnością
do zwiększenia spójności społeczno-gospodarczej Polski pobudzając rozwój
przemysłu oraz zwiększając atrakcyjność polskich towarów na rynkach europejskich.
Priorytet 1 Rozwój infrastruktury wzornictwa przemysłowego
Uzasadnienie i opis:
Celem realizacji priorytetu jest uruchomienie wieloczynnikowych działań, których
realizacja przyczyni się do rozwoju infrastruktury wzornictwa przemysłowego
w
Polsce.
Priorytet
zakłada
powstanie
Regionalnych
Centrów Wzornictwa
funkcjonujących w wyspecjalizowanych obszarach zależnie od regionu. Centra
Wzornictwa za główny cel swej działalności zakładają współpracę z projektantami
i
przedsiębiorcami,
zapewnianie
specjalistycznego
doradztwa
i
usług
oraz
prowadzenie działań promujących polskie wzornictwo przemysłowe w obszarze
ogólnopolskim i międzynarodowym. Polska posiada wykwalifikowane kadry w
dziedzinie
wzornictwa,
których
potencjał
jest
w
niedostatecznym
zakresie
wykorzystywany. Stworzenie w Polsce silnych instytucji zajmujących się rozwojem
oraz promocją tej dziedziny, przyczynić się może nie tylko do rozwoju polskiej
gospodarki, ale także do wzrostu atrakcyjności kraju dla dużych międzynarodowych
inwestycji.
Spodziewane rezultaty:

Powstanie Regionalnych Centrów Wzornictwa oraz Ogólnopolskiego Centrum
Wzornictwa.

Wzrost zainteresowania przedsiębiorców wzornictwem przemysłowym
34
Działanie 1.1 Rozwój Centrów Wzornictwa
Obszar wsparcia:

budowa, rozbudowa, modernizacja budynków z przeznaczeniem na Centra
Wzornictwa

wyposażenie Centrów Wzornictwa

zakup niezbędnego oprogramowania oraz sprzętu komputerowego na cele
bieżące CW
Priorytet 2 Wsparcie dla sektora przedsiębiorstw
Wzornictwo, rozwój, gospodarka
Projektanci poszukują coraz to nowszych rozwiązań w procesie produkcji, pobudzają
innowacyjność technologiczną i materiałową wpływając w ten sposób na rozwój
innych sektorów gospodarki. Bardzo często projektowany produkt wymaga
zastosowania niekonwencjonalnych rozwiązań oraz zaangażowania naukowców
wielu dziedzin zarówno w procesie konsultacji jak i produkcji. Dlatego też transfer
wiedzy oraz technologii jest nieodzownym elementem rozwoju wzornictwa.
Silny wzrost eksportu netto towarów i usług był ważnym czynnikiem stymulującym
wzrost gospodarczy. W 2004 r., na skutek trzykrotnie szybszego wzrostu wolumenu
obrotów handlu zagranicznego niż PKB, po raz kolejny wzrosły współczynniki
zaangażowania eksportowego i udziału importu w polskiej gospodarce. Według
Eurostatu, w 2004 r. ogólna wartość eksportu Polski wzrosła najsilniej wśród
wszystkich krajów rozszerzonej Unii, bo o ok. 27%, licząc w euro. Według GUS,
polski eksport (w euro) wzrósł o około 26%, a import o 18%. Ostatni kwartał 2004 r.
przyniósł jednak osłabienie tempa wzrostu obrotów, a pierwszy kwartał 2005 r. –
spadek eksportu i importu towarów i usług w ujęciu ilościowym. Ponad 85% wartości
polskiego eksportu i prawie 76% importu stanowiły obroty z krajami rozwiniętymi,
z czego większość przypadała na kraje rozszerzonej Unii Europejskiej. Wartość
eksportu do UE liczona w euro wzrosła o prawie 23%, a importu z UE o blisko 16%.
Największe przyrosty (ok. 42% w euro) zanotowano jednak w ubiegłym roku
35
w eksporcie Polski do partnerów pozaunijnych – krajów rozwijających się oraz Rosji
i innych krajów Europy Środkowej i Wschodniej spoza Unii. W 2004 r. zmniejszył się
deficyt obrotów towarowych oraz deficyt obrotów bieżących (do rekordowo niskiego
poziomu odpowiadającego 1,5% PKB)1.
Zastosowanie wzornictwa w procesie produkcji przyczynić się może do wzrostu
aktywności gospodarczej przedsiębiorstw oraz podniesienia atrakcyjności polskich
produktów na rynku europejskim.
Polska potrzebuje nowoczesnych konkurencyjnych marek
Każdy produkt na świecie istnieje (funkcjonuje) na cywilizowanym rynku w kontekście
producenta (wytwórcy, dystrybutora). Większość firm na świecie istnieje (jest
postrzegana) w kontekście kraju, z którego pochodzi. Kraj jest więc ważnym
elementem tożsamości rynkowej i ważnym składnikiem konkurencyjności każdego
produktu i każdej firmy.
Innowacyjny produkt wpływa na ogólny wizerunek przedsiębiorstwa, podnosi jego
atrakcyjność oraz przyczynia się do zwiększenia ilości sprzedaży.
Spodziewane rezultaty:

Zwiększenie ilości przedsiębiorstw w regionie

Zwiększenie udziału produktów z zastosowaniem wzornictwa w produkcji
ogółem

Poprawa sytuacji na rynku pracy

Wzrost liczby nowych produktów
Działanie 2.1 Inwestycje dla firm świadczących usługi projektowe w zakresie
wzornictwa
Obszar wsparcia:

wyposażenie specjalistycznych pracowni projektowych w sprzęt

zakup oprogramowania
„Polityka gospodarcza Polski w integrującej się Europie 2004-2005”, Instytut Koniunktur i Cen Handlu
Zagranicznego
1
36
Działanie
2.2
Inwestycje
dla
firm
związane
z
wdrożeniem
projektu
i wprowadzeniem na rynek nowego produktu z zastosowaniem wzornictwa
Obszar wsparcia:

inwestycje
związane
z
budową,
modernizacją
i
specjalistycznym
wyposażeniem firm jak: nowe linie technologiczne dofinansowanie zakupu
wyposażenia i oprogramowania, rapid prototyping, b+r, „in-house”

wsparcie finansowe dla firm decydujących się po raz pierwszy na
zastosowanie wzornictwa (odpowiednik programów „100 godzin” w Szwecji,
czy „Przełamywanie lodów” w Danii)
Priorytet 3 Rozwój usług w obszarze instytucji otoczenia biznesu
Wzornictwo posiada ścisłe powiązania z gospodarką. Umiejętne wykorzystywanie
wzornictwa
w
procesie
produkcji
jest
odzwierciedleniem
poziomu
rozwoju
gospodarczego danego kraju. Dziedzina ta może być istotnym bodźcem rozwoju
przemysłu i konkurencyjności gospodarki.
Najdynamiczniej rozwijające się sektory gospodarki w Unii Europejskiej to przemysły
kreatywne. Wzornictwo generuje wysoki poziom PKB, kreuje stałe miejsca pracy,
posiada wysoki współczynnik innowacyjności, wpływa na stosowanie w procesie
produkcyjnym nowych technologii i kreatywnych rozwiązań.
Zapewnienie możliwości tworzenia (dzięki ośrodkom badawczo-rozwojowym) nowych
produktów w instytucjach otoczenia biznesu wpływa na rozwój kraju. Do rozwoju
przedsiębiorczości oraz tworzenia konkurencyjnych na rynku europejskim produktów
przyczynić się może przede wszystkim tworzenie produktów innowacyjnych.
Realizacja priorytetu jest niezbędna, aby przedsiębiorstwa prowadzące działalność
produkcyjną na terenie kraju mogły konkurować na rynku krajowym i europejskim.
37
Działanie 3.1 Rozwój inkubatorów przedsiębiorczości
Obszar wsparcia:

wdrażanie innowacyjnego procesu produkcji z zastosowaniem wzornictwa, za
pośrednictwem instytucji otoczenia biznesu, np. inkubatorów technologii,
centrów innowacji, zapewniających im wsparcie w okresie inkubacyjnym
(np. badania, tworzenie prototypu, testowanie produktu itp.).

wsparcie dla Parków Technologiczno-Naukowych na wdrażanie projektów
pilotażowych z zakresu zastosowania wzornictwa (badania, analizy)
6. PODZIAŁ FINANSOWANIA ZADAŃ POMIĘDZY PROGRAMY OPERACYJNE
Istotnym obszarem wsparcia dla rozwoju wzornictwa w Polsce w latach 2007 – 2013
będą fundusze strukturalne. Zgodnie z zarysem programów operacyjnych w ramach
NSS do podstawowych źródeł wsparcia wzornictwa należeć powinny:
Infrastruktura:

Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka

Regionalne Programy Operacyjne

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko
Działanie miękkie (promocyjne):

Program Operacyjny Kapitał Ludzki
W ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka wsparcie finansowe
udzielane być powinno w zakresie:
Projektów wspierających rozwój inkubatorów przedsiębiorczości w zakresie
a)
tworzenia firm zamierzających rozpocząć działalność gospodarczą z zastosowaniem
wzornictwa:

wdrażanie innowacyjnego procesu produkcji z zastosowaniem wzornictwa, za
pośrednictwem instytucji otoczenia biznesu, np. inkubatorów technologii,
centrów innowacji, zapewniających im wsparcie w okresie inkubacyjnym (np.
badania, tworzenie prototypu, testowanie produktu itp.).
38
b)
Tworzenia wyspecjalizowanych Centrów Wzornictwa (regionalne otoczenie
biznesu)
zapewniających
opiekę
nad
projektantami,
przedsiębiorcami
oraz
promującymi polskie wzornictwo przemysłowe w strukturze ogólnopolskiej i
międzynarodowej. W szczególności zaś:
 Tworzenie warunków sprzyjających stosowaniu wzornictwa przez producentów
(zwłaszcza w sektorze MSP) i prowadzenie na ich rzecz:

prac i usług informacyjno-promocyjnych,

prac doradczo - ekspercko - szkoleniowych,

działalności wystawienniczej,

tworzenia baz danych dotyczących projektantów i producentów, oraz
technologii materiałów i informacji wspomagających projektowanie.

współpracy międzynarodowej
 działania
ukierunkowane
zastosowania
na
wzornictwa
upowszechnianie
przemysłowego
jako
korzyści
czynnika
wynikających
z
podnoszącego
konkurencyjność wyrobów
 propagowanie w społeczeństwie idei wzornictwa jako czynnika kulturotwórczego,
podnoszącego jakość życia człowieka
 pełnienie roli łącznika (konsultanta) między projektantem a producentem i
konsumentem
c) Wsparcie finansowe dla firm decydujących się po raz pierwszy na zastosowanie
wzornictwa (odpowiednik programów „100 godzin” w Szwecji, czy „Przełamywanie
lodów” w Danii)
W ramach RPO wsparcie powinno być kierowane w zakresie:

rozwoju firm projektowych

zastosowanie innowacyjnych metod produkcji z zastosowaniem wzornictwa sektor Mikro i MSP(regionalnie)

inwestycje dla firm związanych z wdrożeniem projektu i wprowadzeniem na
rynek nowego produktu z uwzględnieniem wzornictwa (inwestycje związane z
budową, modernizacją i specjalistycznym wyposażeniem firm jak: nowe linie
39
technologiczne, zakupy wyposażenia i oprogramowania, rapid prototyping,
finansowanie komórek badawczo-rozwojowych w firmach)

wsparcie dla Parków Technologiczno-Naukowych na wdrażanie projektów
pilotażowych z zakresu zastosowania wzornictwa (badania, analizy)

wsparcie
dla
rozwoju
Regionalnych
Centrów
Wzornictwa
(wybrane
województwa)

zapewnienie specjalistycznego i stałego doradztwa dla firm w zakresie
wdrażania nowego produktu i własności intelektualnej

zapewnienia środków na ochronę praw autorskich/ zakup licencji
W ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko:

wsparcie na rzecz budowy Ogólnopolskiego Centrum Designu
W ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki:

rozwój kadr – szkolenia, podnoszenie kwalifikacji zawodowych

działania
promocyjne
ukierunkowane
na
podnoszenie
świadomości
przedsiębiorców z zakresu korzyści wynikłych z zastosowania wzornictwa.
40
Download