Świat zwierząt ____________________________ ____________________________ imię i nazwisko ______________________________________ klasa data Grupa A 1 Zaznacz punkt, w którym prawidłowo wskazano wspólne cechy zwierząt. (0–1 p.) A. Samożywne lub cudzożywne, wielokomórkowe, brak jądra komórkowego i ściany komórkowej. B. Samożywne lub cudzożywne, wielokomórkowe, obecne jądro komórkowe, brak ściany komórkowej. C. Cudzożywne, jednokomórkowe i wielokomórkowe, obecne jądro komórkowe i ściana komórkowa. D. Cudzożywne, wielokomórkowe, obecne jądro komórkowe, brak ściany komórkowej. 2 Uzupełnij schemat tak, aby poprawnie opisywał poziomy organizacji ciała zwierząt. Wykorzystaj podane poniżej elementy. (0–1 p.) organizm, narząd, komórka, układ narządów, tkanka 3 Uzupełnij zdania właściwymi określeniami. (0–2 p.) Grupę zwierząt, w których ciele nie występuje sztywny szkielet składający się z czaszki i kręgosłupa zbudowanego z kręgów nazywamy A / B. Należą do nich C / D. A. kręgowcami B. bezkręgowcami C. ryby, płazy, gady, ptaki, ssaki D. parzydełkowce, nicienie, płazińce, stawonogi, mięczaki 4 Rozpoznaj i zapisz, do których grup należą zwierzęta kręgowe przedstawione na zdjęciach. (0–5 p.) ___________ ____________ _____________ ___________ 5 Do każdej grupy bezkręgowców (1–3) dobierz właściwy opis (A–D). (0–3 p.) 1. Parzydełkowce. 2. Płazińce. 3. Mięczaki. A. W większości pasożyty o wydłużonym, silnie spłaszczonym ciele. B. Zwierzęta o delikatnym, miękkim ciele, które u większości z nich jest chronione muszlą. C. Ich charakterystyczną cechą są odnóża zbudowane z odcinków połączonych stawami. D. Swoją nazwę zawdzięczają komórkom, które zawierają parzący płyn. 1. ____ 2.. ____ 3. ____ ___________ 6 Wskaż, której tkanki dotyczy poniższy opis. (0–1 p.) Wchodzi w skład większości narządów wewnętrznych, między innymi buduje kości. A. Tkanka łączna. B. Tkanka mięśniowa. C. Tkanka nabłonkowa. D. Tkanka nerwowa. 7 Oceń prawdziwość stwierdzeń dotyczących tkanki nabłonkowej. Wybierz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, lub F, jeśli jest fałszywe. (0–3 p.) 1. Jest zbudowana z komórek ściśle do siebie przylegających, ułożonych w jednej lub kilku warstwach. P F 2. Nabłonki jednowarstwowe występują u wszystkich zwierząt. P F 3. Nabłonki wielowarstwowe występują wyłącznie u zwierząt bezkręgowych. P F 8 Rozpoznaj tkankę przedstawioną na rysunku. Następnie wykreśl w podanych zdaniach niepotrzebne wyrazy tak, aby zdania zawierały prawdziwe informacje. (0–3 p.) Tkanka przedstawiona na rysunku to tkanka mięśniowa gładka / poprzecznie prążkowana. Jej komórki kurczą się powoli / szybko i zależnie / niezależnie od woli. Buduje mięśnie szkieletowe / ściany narządów wewnętrznych. 9 Podpisz wskazane na rysunku elementy komórki nerwowej. (0–3 p.) A. _______________ B. _______________ 10 Zaznacz zdanie zawierające błędną informację na temat tkanki nerwowej. (0–1 p.) A. Umożliwia kontrolowanie wszystkich czynności organizmu. B. W jej skład wchodzą neurony oraz komórki gleju. C. Transportuje substancje odżywcze w organizmie. D. Odpowiada za odbieranie i przekazywanie informacji. 11 Uzupełnij tabelę. Wpisz w odpowiednich rubrykach brakujące informacje, które dotyczą tkanki łącznej. (0–6 p.) Rodzaj tkanki łącznej Występowanie tkanki pod skórą i wokół narządów wewnętrznych Funkcje tkanki • chroni przed urazami i utratą ciepła • stanowi materiał zapasowy Tkanka chrzęstna Tkanka kostna w szkielecie kręgowców • transportuje różne substancje • uczestniczy w obronie organizmu przed bakteriami Świat zwierząt ____________________________ ____________________________ imię i nazwisko ______________________________________ klasa data Grupa B 1 Zaznacz punkt, w którym prawidłowo wskazano wspólne cechy zwierząt. (0–1 p.) A. Cudzożywne, jednokomórkowe i wielokomórkowe, obecne jądro komórkowe i ściana komórkowa. B. Cudzożywne, wielokomórkowe, obecne jądro komórkowe, brak ściany komórkowej. C. Samożywne lub cudzożywne, wielokomórkowe, brak jądra komórkowego i ściany komórkowej. D. Samożywne lub cudzożywne, wielokomórkowe, obecne jądro komórkowe, brak ściany komórkowej. 2 Uzupełnij schemat tak, aby poprawnie opisywał poziomy organizacji ciała zwierząt. Wykorzystaj podane poniżej elementy. (0–1 p.) układ narządów, narząd, komórka, tkanka, organizm 3 Uzupełnij zdania właściwymi określeniami. (0–2 p.) Grupę zwierząt, w których ciele nie występuje sztywny szkielet składający się z czaszki i kręgosłupa zbudowanego z kręgów nazywamy A / B. Należą do nich C / D. C. parzydełkowce, nicienie, płazińce, stawonogi, mięczaki D. ryby, płazy, gady, ptaki, ssaki A. bezkręgowcami B. kręgowcami 4 Rozpoznaj i zapisz, do których grup należą zwierzęta kręgowe przedstawione na zdjęciach. (0–5 p.) ___________ ____________ _____________ ___________ 5 Do każdej grupy bezkręgowców (1–3) dobierz właściwy opis (A–D). (0–3 p.) 1. Mięczaki. 2. Parzydełkowce. 3. Płazińce. A. W większości pasożyty o wydłużonym, silnie spłaszczonym ciele. B. Zwierzęta o delikatnym, miękkim ciele, które u większości z nich jest chronione muszlą. C. Ich charakterystyczną cechą są odnóża zbudowane z odcinków połączonych stawami. D. Swoją nazwę zawdzięczają komórkom, które zawierają parzący płyn. 1. ____ 2. ____ 3. ____ ___________ 6 Wskaż, której tkanki dotyczy poniższy opis. (0–1 p.) Wchodzi w skład większości narządów wewnętrznych, między innymi buduje kości. A. Tkanka nabłonkowa. B. Tkanka nerwowa. C. Tkanka łączna. D. Tkanka mięśniowa. 7 Oceń prawdziwość stwierdzeń dotyczących tkanki nabłonkowej. Wybierz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, lub F, jeśli jest fałszywe. (0–3 p.) 1. Nabłonki wielowarstwowe występują wyłącznie u zwierząt bezkręgowych. P F 2. Jest zbudowana z komórek ściśle do siebie przylegających, ułożonych w jednej lub kilku warstwach. P F 3. Nabłonki jednowarstwowe występują u wszystkich zwierząt. P F 8 Rozpoznaj tkankę przedstawioną na rysunku. Następnie wykreśl w podanych zdaniach niepotrzebne wyrazy tak, aby zdania zawierały prawdziwe informacje. (0–3 p.) Tkanka przedstawiona na rysunku to tkanka mięśniowa gładka / poprzecznie prążkowana. Jej komórki kurczą się powoli / szybko i zależnie / niezależnie od woli. Buduje mięśnie szkieletowe / ściany narządów wewnętrznych. 9 Podpisz wskazane na rysunku elementy komórki nerwowej. (0–3 p.) A. _______________ B. _______________ 10 Zaznacz zdanie zawierające błędną informację na temat tkanki nerwowej. (0–1 p.) A. Transportuje substancje odżywcze w organizmie. B. Umożliwia kontrolowanie wszystkich czynności organizmu C. Odpowiada za odbieranie i przekazywanie informacji. D. W jej skład wchodzą neurony oraz komórki gleju. 11 Uzupełnij tabelę. Wpisz w odpowiednich rubrykach brakujące informacje, które dotyczą tkanki łącznej. (0–6 p.) Rodzaj tkanki łącznej Występowanie tkanki Funkcje tkanki Tkanka chrzęstna pod skórą i wokół narządów wewnętrznych • chroni przed urazami i utratą ciepła • stanowi materiał zapasowy • transportuje różne substancje • uczestniczy w obronie organizmu przed bakteriami Tkanka kostna w szkielecie kręgowców Od parzydełkowców do pierścienic ____________________________ ____________________________ imię i nazwisko ______________________________________ klasa data Grupa A 1 Ilustracja przedstawia przekrój ciała stułbi płowej. (0–3 p.) a) Wpisz we właściwych miejscach litery odpowiadające elementom wskazanym na ilustracji. A. otwór gębowy B. jama chłonąco-trawiąca C. czułek D. stopa b) Wykreśl w podanych zdaniach niepotrzebne wyrazy tak, aby zawierały prawdziwe informacje. Stułbia płowa żyje w wodach słodkich / słonych. Przez całe życie występuje w postaci polipa / meduzy. 2 Oceń prawdziwość informacji dotyczących parzydełkowców. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, lub F, jeśli jest fałszywa. (0–3 p.) 1. Parzydełkowce występują wyłącznie w środowisku wodnym. P F 2. Wśród parzydełkowców występują zarówno gatunki roślinożerne, jak i drapieżne. P F 3. Parzydełkowce mogą tworzyć kolonie lub żyć pojedynczo. P F 3 Przyporządkuj poniższe informacje do właściwej grupy płazińców. Wpisz T, jeśli informacja dotyczy tasiemców, lub W, jeśli dotyczy wypławków. (0–6 p.) A. Najczęściej zasiedlają środowiska wodne. ___________ B. Są drapieżnikami. _________ C. Wchłaniają substancje pokarmowe z jelita żywiciela. _________ D. Ich ciało jest okryte cienkim nabłonkiem zaopatrzonym w rzęski. _________ E. Mają ciało pokryte nabłonkiem bez rzęsek, który jest odporny na działanie enzymów. _________ F. Nie mają oczu. _________ 4 Na ilustracji przedstawiono tasiemca uzbrojonego. (0–2 p.) Podpisz części tasiemca, które zaznaczono strzałkami, a następnie wyjaśnij, jaką funkcję pełnią wskazane elementy. A. ______________________________ ______________________________ B. ______________________________ ______________________________ 5 Ustal właściwą kolejność etapów zakażenia się glistą ludzką. Wpisz w okienka cyfry 1–4. (0–1 p.) Samice glisty składają w jelicie człowieka jaja, które wraz z kałem dostają się do gleby. Człowiek połyka jaja glisty, znajdujące się w wodzie lub na nieumytych warzywach. Larwy kończą wędrówkę w jelicie cienkim, gdzie rozwijają się w dorosłe samce i samice. W jelicie człowieka z jaj wylęgają się larwy glisty, które wędrują przez liczne narządy ciała. 6 Oceń prawdziwość stwierdzeń dotyczących pasożytów. Wybierz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, lub F, jeśli jest fałszywe. (0–4 p.) 1. Glistą ludzką można zarazić się przez zjedzenie surowego lub niedogotowanego mięsa. P F 2. Owsikami można zarazić się przez połknięcie ich jaj. P F 3. Włośniem krętym można zarazić się, zjadając surowe lub niedogotowane mięso świni lub dzika, które zawiera larwy włośnia. P F 4. Człowiek zaraża się tasiemcem uzbrojonym przez zjedzenie mięsa świni zawierającego wągry. P F 7 Zapisz nazwy przedstawionych na ilustracjach pierścienic. Następnie zaznacz tę pierścienicę, której dotyczy poniższy opis. (0–1 p.) Żyje na lądzie. Ma wydłużone, walcowate ciało, które jest podzielone na segmenty. Okrywa je cienki oskórek oraz warstwa śluzu. Zwężony przód ciała ułatwia drążenie korytarzy w glebie. A. B. C. ______________________ ______________________ ______________________ 8 Wyjaśnij, jaką funkcję pełnią u pijawki: (0–1 p.) – przyssawki: ________________________________________________________________ – szczęki w otworze gębowym:. _____________________________________________________ 9 Podaj po dwa przykłady pozytywnego znaczenia pierścienic w przyrodzie i dla człowieka. (0–4 p.) W przyrodzie: 1. _______________________________________________________________________ 2. _______________________________________________________________________ Dla człowieka: 1. _______________________________________________________________________ 2. _______________________________________________________________________ Od parzydełkowców do pierścienic ____________________________ ____________________________ imię i nazwisko ______________________________________ klasa data Grupa B 1 Ilustracja przedstawia przekrój ciała chełbi modrej. (0–3 p.) a) Wpisz we właściwych miejscach litery odpowiadające elementom wskazanym na ilustracji. A. jama chłonąco-trawiąca B. otwór gębowy C. ramiona D. gruczoł płciowy b) Wykreśl w podanych zdaniach niepotrzebne wyrazy tak, aby zawierały prawdziwe informacje. Chełbia modra żyje w wodach słodkich / słonych. Przez większość życia występuje w postaci polipa / meduzy. 2 Oceń prawdziwość informacji dotyczących parzydełkowców. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, lub F, jeśli jest fałszywa. (0–3 p.) 1. Wśród parzydełkowców występują zarówno gatunki roślinożerne, jak i drapieżne. P F 2. Parzydełkowce mogą tworzyć kolonie lub żyć pojedynczo. P F 3. Parzydełkowce występują wyłącznie w środowisku wodnym. P F 3 Przyporządkuj poniższe informacje do właściwej grupy płazińców. Wpisz T, jeśli informacja dotyczy tasiemców, lub W, jeśli dotyczy wypławków. (0–6 p.) A. Wchłaniają substancje pokarmowe z jelita żywiciela. ___________ B. Najczęściej zasiedlają środowiska wodne. _________ C. Są drapieżnikami. _________ D. Mają ciało pokryte nabłonkiem bez rzęsek, który jest odporny na działanie enzymów. _________ E. Nie mają oczu. _________ F. Ich ciało jest okryte cienkim nabłonkiem zaopatrzonym w rzęski. _________ 4 Na ilustracji przedstawiono tasiemca uzbrojonego. (0–2 p.) Podpisz części tasiemca, które zaznaczono strzałkami, a następnie wyjaśnij, jaką funkcję pełnią wskazane elementy. A. ______________________________ ______________________________ B. ______________________________ ______________________________ 5 Ustal właściwą kolejność etapów zakażenia się glistą ludzką. Wpisz w okienka cyfry 1–4. (0–1 p.) Człowiek połyka jaja glisty, znajdujące się w wodzie lub na nieumytych warzywach. Samice glisty składają w jelicie człowieka jaja, które wraz z kałem dostają się do gleby. W jelicie człowieka z jaj wylęgają się larwy glisty, które wędrują przez liczne narządy ciała. Larwy kończą wędrówkę w jelicie cienkim, gdzie rozwijają się w dorosłe samce i samice. 6 Oceń prawdziwość stwierdzeń dotyczących pasożytów. Wybierz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, lub F, jeśli jest fałszywe. (0–4 p.) 1. Owsikami można zarazić się przez połknięcie ich jaj. P F 2. Glistą ludzką można zarazić się przez zjedzenie surowego lub niedogotowanego mięsa. P F 3. Człowiek zaraża się tasiemcem uzbrojonym przez zjedzenie mięsa świni zawierającego wągry. P F 4. Włośniem krętym można zarazić się, zjadając surowe lub niedogotowane mięso świni lub dzika, które zawiera larwy włośnia. P F 7 Zapisz nazwy przedstawionych na ilustracjach pierścienic. Następnie zaznacz tę pierścienicę, której dotyczy poniższy opis. (0–1 p.) Żyje w słonej wodzie. Ma wyodrębnioną głowę, na której znajdują się dwie pary oczu oraz liczne narządy zmysłów. Ze specjalnych wyrostków ciała wyrastają liczne szczecinki, umożliwiające m.in. pływanie. A. B. ______________________ ______________________ C. _______________________ 8 Wyjaśnij, jaką funkcję pełnią u pijawki: (0–1 p.) – szczecinki: _________________________________________________________________ – śluz: ____________________________________________________________________ 9 Podaj po dwa przykłady pozytywnego znaczenia pierścienic dla człowieka i w przyrodzie. (0–4 p.) Dla człowieka: 1. _______________________________________________________________________ 2. _______________________________________________________________________ W przyrodzie: 1. _______________________________________________________________________ 2.________________________________________________________________________
