Kornelia EDUKACJA WOBEC WYZWAŃ WSPÓŁCZESNEGO ŚWIATA Słowo „edukacja” pochodzi od łacińskich słów ēdŭcātĭō co znaczy wychowanie i ēdūcō co można rozumieć jako poprowadzić. Edukacja to ogół czynności i procesów sprzyjających rozwojowi oraz stan ich efektów, czyli poziom kompetencji, tożsamości i podmiotowości. Zbigniew Kwieciński, socjolog, a także pedagog tłumaczy, że edukacja wywiera wpływ sprzyjający rozwojowi świadomych i twórczych członków wspólnoty społecznej, kulturowej i narodowej oraz ich zdolności do samodzielności, aktywnej samorealizacji własnej tożsamości przez podejmowanie zadań ponadosobistych. To prowadzenie drugiego człowieka ku wyższym poziomom rozwoju i jego aktywność w osiąganiu pełnych i swoistych dla niego możliwości tkwiących w potencjale jednostki.1 Ale czy wobec wyzwań współczesnego świata, edukacja spełnia postawione jej cele? Wiedza jest najpotężniejszym i najskuteczniejszym narzędziem w walce o byt, przetrwanie i jakość życia ludzkości. Stała się dobrem powszechnie pożądanym i łatwo dostępnym. Współczesność, fascynując cywilizacyjnym przyspieszeniem, wyłania jednocześnie ogromne wyzwanie dla edukacji. Jest to przygotowanie do życia w dynamicznie zmieniającym się świecie, wbrew ludzkiemu poszukiwaniu stabilności. Edukator powinien być osobą kompetentną, pełniącą rolę dydaktyczną, wychowawczą, a także będącą przewodnikiem w nabywaniu umiejętności. Do tego sam potrzebuje ciągłego samorozwoju. Do wyzwań współczesności należy konieczność nadążania edukacji za dziełem epoki, równoległe współegzystowanie z przemianami i racjonalne korzystanie z ich dóbr, kontrolowanie rozwoju cyfrowego narcyzmu oraz biorąc pod uwagę postępującą globalizację - eliminację ksenofobii. Współczesna edukacja ma niezwykle zawiłe drogi i nie daje pewności i jasności rezultatów dokonywanych wyborów. Stąd też coraz większy udział w edukacji ma dzisiejsza technologia. Coraz mniej ludzi wierzy w moc przekazywania wiedzy i umiejętności przez szkołę. Ta instytucja w dzisiejszym świecie bardziej służy jako miejsce do przechowywania dzieci, gdy rodzice są w pracy. System szkolny funkcjonuje jak produkująca wykształcenie fabryka i podporządkowany jest zdobyciu Z.Kwieciński (1991), Edukacja jako wartość odzyskiwana wspólnie (Głos w dyskusji o uspołecznieniu szkoły), „Edukacja”, nr 1, s. 89. 1 formalnej wiedzy, uzyskaniu jak najwyższych ocen, przy czym zdolności czy zainteresowania ucznia nie są ważne. Konsekwencje tego stanu dla szkoły są takie, iż nie jest ona postrzegana jako miejsce zdobywania wiedzy i rozwoju osobowości, lecz jako początek drogi do osiągnięcia wysokiego statusu społecznego i poziomu materialnego. Hiszpański filozof Fernando Savater powiedział: „Uczelnie nie wypuszczają w świat odpowiedzialnych i tolerancyjnych, a jednocześnie krytycznych członków społeczeństwa. Wydajemy dyplomy ludziom, którym obce jest poczucie solidarności, troszczących się tylko o prawa dla siebie, nie pamiętających za to nigdy o obowiązkach albo ponurym fanatykom, żywym wcieleniom bezwzględności i demagogii. Brakuje nam za to obywateli.” 2 Młodzi ludzie obecnie odbierają zdecydowanie większą ilość informacji o świecie spoza szkoły – głównie z Internetu (a także czasopism, radia, telewizji), więc na mediach także spoczywa powinność przekazywania odpowiednio wyselekcjonowanych treści i wartości. Jednakże, przez spersonalizowane wyszukiwanie informacji w Google każdy człowiek zamykany jest w tzw. bańce informacyjnej3, która dostarcza jednostce głównie takie informacje, jakie przypadną jej do gustu, a tym samym odseparowuje ją to od innych ludzi i odmiennych poglądów, co powoduje brak dostępu do jednakowej wiedzy. Jak widać, współczesna edukacja nie do końca realizuje postawione jej wyzwania. Zawodzi zarówno w roli wychowawczej jak i dydaktycznej. Edukacja w szkołach, mimo starań, nie nadąża za rozwijającym się światem i skupia się na efektywności wyników, a nie na faktycznych zdolnościach, przez co często ludzie nie są przygotowani do stawienia czoła wyzwaniom tego świata. Bibliografia: Z.Kwieciński (1991), Edukacja jako wartość odzyskiwana wspólnie (Głos w dyskusji o uspołecznieniu szkoły), „Edukacja”, nr 1 G.Lindenberg, Ludzkość poprawiona. Jak najbliższe lata zmienią świat, w którym żyjemy, Wydawnictwo Otwarte, 2018 F.Savater: "Ignoranci z dyplomami", El Pais Internacional, w: FORUM nr 4, 21-27.01.2002 M.Szpunar Koncepcja bańki filtrującej a hipernarcyzm nowych mediów, „Zeszyty Prasoznawcze” nr 2/2018 W.Furmanek, Przeładowanie informacyjne efektem globalizacji. Skutki pedagogiczne [w:] Technologie informacyjnokomunikacyjne w edukacji XXI wieku, Lublin 2013 2 F.Savater: "Ignoranci z dyplomami", El Pais Internacional, w: FORUM nr 4, 21-27.01.2002 r. M. Szpunar Koncepcja bańki filtrującej a hipernarcyzm nowych mediów, „Zeszyty Prasoznawcze” nr 2/2018, s. 193 3
