Nasiennictwo – WYKŁAD 2 1. Przyczyny niskiego zużycia kwalifikowanego materiału siewnego Czynniki ekonomiczne Niska towarowość gospodarstwa Niepewność zbytu produkcji Często brak kontaktów Produkcja na własne potrzeby Niska jakość i zasobność gleb Brak odmian odpornych na stresy środowiskowe 2. Dopłaty z tytułu zużytego do siewu lub sadzenia materiału siewnego kategorii elitarny lub kwalifikowany Gatunki roślin uprawnych objęte dopłatami Zboża : jęczmień , owies – nagi, szorstki, zwyczajny, pszenica – twarda, zwyczajna, pszenżyto, żyto Rośliny strączkowe: bobik, groch siewny, łubin- biały, wąskolistny, żółty, soja, wyka siewna Ziemniak W terminie od 15.01.2019 do 26.06.2019 r. – można składać wnioski 3. Minimalna ilość materiału siewnego 4. Nasiennictwo – dyscyplina naukowa obejmująca całokształt wiedzy teoretycznej i praktycznej dotyczącej wytwarzania materiału siewnego roślin uprawnych , przygotowania go do siewu, 1 5. 6. 7. 8. 9. 10. przechowywania i obrotu oraz dział produkcji roślinnej zajmujący się wytwarzaniem i handlem materiałem siewnym. Materiał siewny – oznacza rośliny lub ich części przeznaczone do siewu, sadzenia, szczepienia, okulizacji lub innego sposobu rozmnażania roślin, spełniające wymagania w zakresie wytwarzania i jakości dla danej kategorii i stanowi materiał siewny roślin rolniczych obejmujący nasiona roślin rolniczych odmian gatunków objętych przepisami dotyczącymi wytwarzania i jakości, a w przypadku ziemniaka – bulwy zwane sadzeniakami ziemniaka. Cel nasiennictwa Cel nasiennictwa- rozmnażanie materiałów hodowlanych i doprowadzanie do praktyki rolniczej kwalifikowanego materiału siewnego o cechach właściwych dla danej odmiany oraz wymaganiach jakościowych określonych normami System urzędowej kwalifikacji i oceny materiału siewnego - celem jego je sprawdzenie wymagań obowiązujących w produkcji, przerobie i obrocie materiałem siewnym Do podstawowych zadań COBORU należy: prowadzenie Rejestru Odmian Prowadzenie Księgi Wyłącznego Prawa do Odmiany sporządzanie urzędowych opisów odmian wpisanych RO i KO testowanie i ocena odrębności, wyrównania trwałości OWT prowadzenie prac badawczo - doświadczalnych nad wartością gospodarczą odmian WGO i dla ważnych gospodarczo roślin tworzenie metodyk do badania OWT i WGO Tworzenie systemu Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego PDO dla odmian wpisanych do RO publikowanie wyników oraz urzędowych informacji o odmianach kontrola tożsamości i czystości odmianowej zlecanej przez Główny Inspektorat Inspekcji Nasiennej współpraca z krajowymi i zagranicznymi jednostkami zajmującymi się odmianoznawstwem i nasiennictwem Zadania PIORINU w zakresie nasiennictwa ocena polowa, laboratoryjna i cech zewnętrznych materiału siewnego kontrola tożsamości materiału siewnego kontrola przestrzegania zasad i obowiązujących wymagań w zakresie wytwarzania , oceny , przechowywania i obrotu materiałem siewnym wydawanie akredytacji w zakresie pobrania próbek i oceny materiału siewnego oraz kontrola warunków ich przechowywania wydawanie urzędowych etykiet i plomb... kontrola materiału siewnego... prowadzenie rejestru umów i przedsiębiorców prowadzących obrót materiałem siewnym tym reprodukowanym w naszym kraju i w krajach państw trzecich czyli krajów będące członkiem UE PIN Izba działa na podstawie ustawy z dnia 30 maja 1989 r. Siedziba Izby jest Poznań zrzesza przedsiębiorstwa hodowlane i nasienne działające na terenie Polski, czyli przedsiębiorstwa zarejestrowane w naszym kraju i działające wg. prawa polskiego niezależnie od przynależności narodowej 2 zadaniem tej organizacji jest wprowadzenie polskiej hodowli roślin i nasiennictwa na struktury nasiennictwa światowego oraz uporządkowanie krajowego rynku nasiennego najważniejsza funkcja to reprezentowanie interesów polskich nasienników na forum międzynarodowym PIN organizuje swoich członków na giełdach , targach, wystawach w kraju i za granicą , wydaje instrukcje, przewodniki, infuzje o rynku krajowym i zagranicznym, przeprowadza szkolenia instruktarzowe, zawodowe i kwalifikacyjne. 11. KRAJOWY OŚRODEK WSPARCIA ROLNICTWA KOWR POWSTAŁ 1 września 2017 roku na mocy ustawy dnia 10 lutego 2017 r. tworzenie oraz poprawa struktury obszarowej gospodarstw rodzinnych tworzenie warunków sprzyjających racjonalnemu wykorzystaniu potencjału produkcyjnego Zasobu Własności rolnej Skarbu Państwa restrukturyzacja oraz prywatyzacja mienia Skarbu państwa użytkowanymi na cele rolne obrót nieruchomościami i innymi składnikami majątku Skarbu Państwa użytkowanymi na cele rolne administrowanie zasobami majątkowymi Skarbu Państwa przeznaczonymi na cele rolne zabezpieczenie majątku Skarbu Państwa inicjonowanie prac urzędniczo- rolnych popieranie organizowania na gruntach Skarbu państwa gospodarstw rolnych wykonywanie praw z udziałów i akcji wspieranie działań na rzecz odnawialnych źródeł energii, a w szczególności w rolnictwie monitorowanie: produkcji biogazu rolniczego, rynku biokomponentów i biopaliw ciepłych, produkcji biopłynów Prawodawstwo nasienne - przepisy ogólne, rejestracja odmian, wytwarzanie i ocena materiału siewnego, obrót i kontrola materiału siewnego Ustawa z dnia 9 listopada 2012 r. Nowelizacje : ustawa z dnia 16 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o nasiennictwie oraz ustawy o ochronie roślin. 1 stycznia 2017 r. weszła w życie Ustawa o zmianie ustawy o nasiennictwie oraz ustawy o ochronie roślin: umożliwienie wpisywania do krajowego rejestru odmian gatunków, które nie są objęte przepisami unijnych dyrektyw nasiennych, a są tradycyjnie uprawiane w Polsce tzw. odmiany tradycyjne zniesienia opłat za rejestrację odmian roślin regionalnych i amatorskich wprowadzenie nowej kategorii odmian roślin sadowniczych z tzw. urzędowo uznanym opisem, odmiany takie wpisywanie będą na sadowniczą listę B., bez konieczności prowadzenia urzędowych badań odrębności , wyrównania i trwałości odmian okresu wpisu w krajowym rejestrze odmian roślin sadowniczych i przedłużania ich wpisu z 30 lat na nie dłuższy niż 30 lat 12. Aktualny stan polskiej branży ziemniaczanej Po okresie spadkowym następuje stabilizacja powierzchni uprawy ziemniaka Polaryzacja uprawy ziemniaka w kraju :sfera socjalna i profesjonalna Spadek spożycia ziemniaków- nowy styl odżywiania się Polaków Zanik eksportu polskiego ziemniaka z uwagi na częste wykrywanie w kraju bakterii Clavibakter michiganensis Deficyt pojemności nowoczesnego przechowalnictwa powoduje wiosenny zbędny import do Polski ziemniaka jadalnego wczesnego lub pochodzącego z chłodni zaprawionego przeciw kiełkowaniu na zaopatrzenie sieci sklepowych Wartość dodaną w produkcji ziemniaka przechwytuje często handel detaliczny( wskaźnik wzrostu ceny detalicznej do ceny u rolnika 1:6) Pozytywny wpływ dopłata obszarowych do produkcji ziemniaków skrobiowych na stymulowanie rozwoju krochmalnictwa Niski stopień korzystania z kwalifikowanego materiału sadzeniakowego. Niska skala nasiennictwa, ale bogata oferta odmian szczególnie z katalogu CCA. 3 13. Stosowane systemy produkcji ziemniaka Konwencjonalne bez certyfikacji Ekstensywny niskonakładowy Intensywny Zrównoważony Systemy certyfikowane Integrowana produkcja Ekologiczny system gospodarowania Inne dobrowolne standardy jakościowo- marketingowe – GLOBAL GAP, QS Od 1.01.2014 – Integrowana ochrona roślin IPM 14. Specjalistyczne technologie stosowane w uprawie ziemniaka 15. Skala głównych kierunków produkcji ziemniaka w Polsce Jadalne wczesne, przetwórstwo spożywcze, jadalne konfekcjonowane, krochmalnictwo, nasiennictwo, wielokierunkowy 16. Stosowane systemy produkcji ziemniaka w Polsce w 2017 r. Znaczenie czynników w kreowaniu plonu i jego jakości w uprawie ziemniaka 4 Udział plantacji nasiennych w ogólnym areale ziemniaków wynosi obecnie około 1% ( Holandia 23%, Francja 9%, Niemcy 6 %) Udział sadzeniaków kwalifikowanych w zużyciu sadzeniaków ogółem jest również bardzo niski i wynosi około 6-7%. W sezonie 2015/2016 Polska sprzedała zaledwie 16,2 tys. Ton ziemniaków do bezpośredniej konsumpcji wobec 22,5 tys. Sezon wcześniej i 40,7 tys. Ton dwa sezony wcześniej . Największymi ich odbiorcami byli: RUMUNIA, WIELKA BRYTANIA I MOŁDAWIA Powodem tak niskiego eksportu jest rozbieżność produkcji co do skali jak i uprawianych odmian, problemy fitosanitarne, dość powszechniej występująca w Polsce bakterioza pierścieniowa oraz niska konkurencyjność jakościowa polskich ziemniaków. Uwarunkowania sprzyjające efektywnej produkcji nasiennej ziemniaka I. Uwarunkowania przyrodnicze Malejąca powierzchnia uprawy ziemniaka sprawia, że maleje liczba źródeł wirusów w środowisku, zwiększa się izolacja przestrzenna między poszczególnymi plantacjami ziemniaka 5 Powszechność wykrywania bakteriozy pierścieniowej ziemniaka to największy problem branży. Choroba występuje najczęściej w formie latentnej. Zwiększyć eksport i zmniejszyć import ziemniaków to powinno być strategicznym celem polskich handlowców. Program polskiego ziemniaka – jest olbrzymią szansą dla dużych i wyzwaniem dla mniejszych polskich rolników produkujących ziemniaki. WSPARCIE DLA GOSPODARSTW , W KTÓRYCH WYKRYTO Cms: • Zmiana rozporządzenia MSRIRW w sprawie stawek dotacji przemdiotowych dla różnych podmiotów wykonujących zadanai na rzecz rolnictwa • Dotacja w wysokości 70 % strat z tytułu wykrytych Cms poniesionych w nasiennictwie , a 50% w ziemnikach towarowych • Dotacje do koneiczności przeprowadzania dezynfekcji miejsc produkcji ziemnika w gospodarstwach rolnych • Zapewnienie miejsc utylizacji dla porażonych i prawdopodobnie porażonych przez Cms parti ziemnika w przerobie przemysłowym- gorzelnie, zakłady przetórcze i bogazownie. DOPŁATY DO POWIERZCHNI OBSADZONYCH KWALIFIKOWANYMI SADZENIAKAMI ZIEMNIAKA – DE MINIMIS 6 WIRUSY: Choroby wirusowe ziemniaka stanowią główną przyczynę złej jakości wyprodukowanych sadzeniaków i słabszego plonowania. Ziemniak jest rozmnażany wegetatywnie , sadzeniaki przenoszą wirusy i choroby grzybowe na następne pokolenia ( jeśli chore bulwy nie zostały wyeliminowane w czasie selekcji wegetatywnej. Problem chorób wirusowych jest związany pośrednio z występowaniem mszyc wektorów wirusów : Y,M,S i liściozwoju, które przenoszą je na kłujce z chorych roślin w obrębie uprawy. Do wirusów najbardziej rozpowszechnionych w Polsce na ziemniakach należą: PVY, PVM, PVS I W MNIEJSZYM ZAKRESIE PRLV. Gospodarczo najważniejszy jest obecnie w Polsce PVY , który ma wiele odrębnych szczepów w tym nekrotyczny, dający objawy na bulwach w postaci nekrotycznych pierścieni. Najważniejsze gatunki żywicielsko związane z ziemniakiem to mszyca szakłakowoziemniaczana (PVY) i brzoskwiniowo- ziemniaczana (PLRV) OCENA PORAŻENIA WZROKOWA- TEST DAS ELISA – z każdej bulwy wycinane jest pojedyncze oczko, z którego po wysadzeniu do ziemi uzyskiwana jest roślina – jest to tzw. Próba oczkowa . Po pobraniu 2-3 listków wyciskany jest z nich sok i to on oceniany jest na obecność wirusów. Nowoczesna diagnostyka ostatnia metoda znacznie czulsza to PCR lub jego odmiany jest to rzadziej stosowany test w diagnostyce masowej z uwagi na znacznie wyższe koszty. Przy czym czułość tej metody jest 100-krotnie większa niż testu DAS ELISA. Jeszcze czulsza metoda to PCR –LAMP , która jest czulsza od PCR 10-krotnie , co oznacza, że w porównaniu do DAS ELISA- czułość jest 1000- krotnie większa , natomiast koszt tego testu jest nieznacznie niższy niż samego PCR. Można jeszcze oceniać występowanie wirusów przy pomocy tzw. Testów paskowych , których czułość jest na poziomie DAS ELISA, przy kosztach 10-20 krotnie wyższych . zaleta testów paskowych jest bardzo szybki wynik , który dostajemy po maksymalnie 5 minutach , dedykowane są one do wyrywkowych ocen np. w warunkach polowych. WIRUSY: Źródła znajdujące się wewnątrz plantacji eliminuje się poprzez przynajmniej dwukrotną selekcję negatywną , która polega na usuwaniu chorych roślin, nie tylko zawirusowanych , ale także porażonych chorobami grzybowymi i bakteryjnymi. Porażenie roślin zdrowych nosi nazwę infekcji pierwotnej , a jej objawy, które można zaobserwować na polu w roku infekcji , są mniej wyraźne w porównaniu z roślinami chorymi wyrosłymi z chorych bulw – infekcja wtórna. Degeneracja- koncentracja wirusa w roślinie rośnie, obniża się jej plonowanie, spada jakość bulw , a same rośliny ulegają silnym deformacjom, w tym karłowaceniu, niski współczynnik rozmnażania, duża szybko psująca się masa. 7 II. UWARUNKOWANIA BIOLOGICZNE ODMIANY ZDJĘCIE ODPORNOŚĆ ODMIAN ZIEMNIAKA WNIOSEK -Przyczyną przesądzającą o degradacji lub dyskwalifikacji plantacji nasiennej ziemniaka mogą być wczesne infekcje roślin wirusami do których dochodzi w latach o bardzo wczesnej i licznej migracji wiosennej mszyc „nieziemniaczanych” . infekcje zachodzące w późniejszych terminach sezonu wegetacyjnego mogą jedynie zwiększać porażenie. Objawy porażenia wirusami mogą być też mylone z innymi wywołanymi przez czynniki , na które ma wpływ człowiek lub środowisko. Najczęściej występują tu: • Objawy fizjologiczne na skutek niedoboru lub nadmiaru składników pokarmowych • Objawy po zastosowanych środkach ochrony roślin – głównie herbicydach • Objawy chorób pochodzenia grzybowego i bakteryjnego • Uszkodzenia przez owady • Uszkodzenia mechaniczne SYSTEMATYCZNY SPADEK UDZIAŁU ODMAIN POLSKICH NA KRAJOWYM RYNKU NASIENNYM NA POZIIOMIE 38% W 2011 R. 8 CEL PRODUKCJI NASIENNEJ – maksymalny udział bulw o średnicy 3- 6 cm o pożądanych cechach użytkowych i wysokiej zdrowotności Duże znaczenie dla wyprodukowania dobrych sadzeniaków mają warunki środowiska oraz czynniki agrotechniczne. ODMIANY POLSKIEJ HODOWLI W STOSUNKU DO ODMIAN ZAGRANICZNYCH GENERALNI ODZNACZAJĄ SIĘ : • wyższym potencjałem plonowania • porównywalną plennością • wyższą odpornością na choroby wirusowe • Nieco wyższą odpornością na Ph. Ifestans • Porównywalnymi wymaganiami nawozowymi i skłonnością do kumulacji azotanów • Porównywalną przechowalnością III. UWARUNKOWANIA RYNKOWE ROZWOJU PRODUKCJI ZIEMNIAKA W TYM SADZENIAKÓW: 1. Zwiększenie pobytu na kwalifikowane sadzeniaki 1.1. Największe możliwości należy upatrywać w rozwoju przetwórstwa szczególnie spożywczego : frytki i czipsy 1.2. Eksport – 44 tys. Ton przedsiębiorstwa uważają, że główną barierą eksportu ziemniaków z Polski jest obecnie Cms 1.3. Zwiększenie częstotliwości wymiany sadzeniaków na materiał kwalifikowany konieczna poprawa jakości sadzeniaków , aby kupujący był przekonany, że jest to opłacalne Od 2017 roku zgodnie z rozporządzeniem możliwe będzie wysyłanie bulw ziemnikaów bez koneiczności ich badania , jeśli pochodzą z gospodarstwa uznanego przez Państwową Inspekcję Ochrony Roslin i Nasiennictwa za miejsce produkcji wolne od Cms 9 W przypadku wysylki ziemniaków do innych Państw członkowskich na dotychczasowych warunkach, zmniejszona będzie liczba badanych bulw zamiast 400 badane będzie 200 sztuk z każdych 25 ton, co ograniczy koszt badań. Ponadto nowe przepisy przewidują odstąpienie od obowiązku plombowania środka transportu. Którym wysyłane są z Polski ziemniaki. Zabiegiem ograniczającym porażenie produkowanych sadzeniaków ziemniaka: • Chemiczne zwalczanie mszyc 2-4 zabiegów PLRV • Niszczenie naci na plantacjach nasiennych PVY Celem tego zabiegu jest przerwanie wegetacji roślin i uniemożliwienie transportu wirusów z naci do bulw. W sposób pośredni wpływa ona również na jakość bulw, gdyż przyspiesza ich dojrzałość fizjologiczną , przez co zabezpiecza bulwy przed uszkodzeniami mechanicznymi podczas zbioru i transportu, dzięki szybszemu korkowaceniu skórki. Ponadto desykacja może pośrednio ograniczać porażenie przez choroby grzybowe tj. zarazę zmiennika czy rizoktoniozę. Czas zasychania roślin po zabiegu wynosi 10-14 dni , dlatego najlepiej byłoby , aby zabieg był wykonany w terminie od 14 do 20 dni przed wystąpieniem kulminacyjnego lotu letniego mszyc. Zabieg wcześniejszego niszczenia naci wstrzymuje wzrost bulw , dzięki czemu można uzyskać wyższy udział frakcji sadzeniakowej w plonie. NAJBARDZIEJ ROZPOWSZECHNIONE SĄ DWIE METODY MECHANICZNA I CHEMICZNA: • METODA MECHANICZNA popularna w małych gospodarstwach . metoda ta polega na mechanicznym niszczeniu łęcin zwanych orkanami . rozdrabnianie łęcin ziemnikaów odmian wczesnych przeprowadza się zazwyczaj na 7 dni przed zbiorem , odmian średnio wczesnych na 14 dni , odmian średnio późnych na 14- do 28 dni przed zbiorem. wady – brak działania ftosanitarnego, niedokładność , pozostawienie na powierzchni pola „nadal zielone” resztki łęcin mogą stanowić potencjalne źródło zakażenia wtórnego zarodnikami grzyba zarazy ziemniaka. • Metoda chemiczna – termin oprócz fazy fenologicznej , nalot mszyc najlepiej 7-14 dni po głównym , letnim locie mszyc, koniecznie uwzględniając wczesność odmiany oraz jej fazę rozwojową 10 ZDJĘCIE UDZIAŁ I ZNACZENIE ODMIAN ZDJECIE NAJPOPULARNIEJSZE ODMIANY DETERMINANTY PLONOWANAI I KSZTAŁTOWANIA JAKOŚCI PLONU ZIEMNIAKA 11 12 13 ODMIANY POLSKIEJ HODOWLI W STOSUNKU DO ODMIAN ZAGRANICZNYCH GENERALNI ODZNACZAJĄ SIĘ : Większym udziałem w plonie bulw dużych Nieco głębszymi oczkami i niższą regularnością kształtu bulw Wyższą odpornością bulw na uszkodzenia mechaniczne Większą skłonnością do powstawania deformacji i spękań bulw Porównywalnym smakiem, wyższą zawartością witaminy C i wyższą zawartością glikoalkalaoidów Porównywalna skłonnością do powstawania wad wewnętrznych miąższu WYELIMINOWANIE NIEPRAWIDŁOWOŚCI NA KRAJOWYM RYNKU ZIEMNIKA • Zmiany trzech rozporządzeń w sprawie znakowania poszczególnych rodzajów środków spożywczych , w sprawie znakowania bulw ziemniaków innych niż sadzeniaki , w sprawie szczegółowych wymagań w zakresie jakości handlowych ziemniaków • Obowiązkowa informacja dla kupującego kraju pochodzenia ziemniaków – kod ISO lub pełna nazwa kraju • Wprowadzenie w błąd kupującego poprzez użycie pojęć ziemniak młody ziemniak wczesny – ziemniakiem młodym jest tylko ten z ocierająca się skórką , a nie ten importowany z innych stref klimatycznych PROWADZENIE UKIERUNKOWANYCH KONTROLI ZDROWOTNOŚCI ZNAKOWANIA I JAKOŚCI W OBROCIE ZIEMNIAKMI • PIORIN PROWADZI KONTROLE FITOSANITARNE , REJESTR PODMIOTÓW, OZNAKOWANIA BULW • UHAR-S I INSPEKCJA HANDLOWA – SPRAWDZAJĄ JAKOŚĆ HANDLOWĄ BULW ZIEMNIKA I ICH OZNAKOWANIE • PAŃSTWOWA INSPEKCJA SANITARNA – ODPOWIADA ZA BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCI W TYM Ziemniaków I ICH OZNAKOWANIE 14 • KRAJOWA ADMINISTRACJA SKARBOWA0 WERYFIKUJE PRAWIDŁOWOŚĆ DZIAŁANIA PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH ZAJMUJĄCYCH SIĘ IMPORTEM ZIEMNIAKÓW OCENA ZIEMNIAKA OBEJMUJE : I. OCENĘ POLOWĄ II. OCENĘ LABORATORYJNĄ TZN. OCENĘ WERYFIKACYJNĄ III. OCENĘ CECH ZEWNĘTRZNYCH 15 I. OCENA POLOWA STANU PLANTACJI a) Pierwsza – kiedy rośliny osiągają wysokość około 20 cm. b) Druga – w okresie od pełni kwitnienia plantacji do dwóch tygodni po kwitnieniu, jednak nie później niż przed początkiem żółknięcia i zasychania liści • Jeżeli na plantacji przewidziany jest zabieg chemicznego lub mechanicznego niszczenia naci , druga ocena powinna być wykonana przed zabiegiem Przedplon: Plantacji nasiennych ziemniaka nie zakłada się na polu, na którym w ostatnich trzech latach uprawiano rośliny psiankowate , w szczególności: ziemniak, pomidor, tytoń IZOLACJA PRZESTRZENNA (m)- minimalna odległość plantacji nasiennych ziemnika od innych plantacji ziemnika oraz tytoniu lub pomidorów powinna wynosić nie mniej niż : dla elity – 100 m, dla kwalifikowanego 50 m Czystość gatunkowa, choroby i szkodniki oraz zachwaszczenie (%) a) Plantacje powinny być praktycznie wolne od roślin innych gatunków uprawnych b) Występowanie chwastów szczególnie z rodziny psiankowatych, chorób i szkodników w ilościach mogących pogorszyć jakość wytwarzanych sadzeniaków lub stanu ich zdrowotności, a także utrudniających właściwe wykonanie oceny , jest podstawą do dyskwalifikacji Nie uznaje się plantacji za spełniającą szczegółowe wymagania , jeżeli: a) Wyrównanie roślin uniemożliwia prawidłowe wykonanie oceny, b) Występują puste miejsca w ilości większej niż 30% powierzchni plantacji c) Wyraźnie opóźniony jest stan wegetacji roślin w stosunku do przeciętnego stanu innych plantacji tej samej odmiany w danym rejonie, spowodowany późnym terminem sadzenia Termin pobrania prób do oceny weryfikacyjnej: Z plantacji do oceny powinien być uzależniony od stanu dojrzałości fizjologicznej kłębów, umożliwiających prawidłowe przechowywanie, kiełkowanie oraz wegetację roślin, a tym samym ujawnienie się ewentualnych porażeń wirusami. 16 17 SPOSÓB POBIERANIA PRÓB: 1. Najpierw pobiera się tzw. Próby częściowe . Próbkę częściową stanowi 20 sztuk kłębów wielkości sadzeniaka , pobieranych spod kolejnych roślin ziemniaka lub 10 kolejnych roślin dwóch sąsiednich redlin Wielkośc pobieranych prób z plantacji do 10 ha: Elitarnego -240 bulw0 12 prób częściowych Kwalifikowanego -120 bulw – 6 prób częściowych Z próbek częściowych reprezentujących całą plantację robi się próbę średnią przez złączenie wszystkich pobranych z plantacji próbek częściowych Z jednej plantacji sadzenikaów bez względu na powierzchnię pobiera się jedną próbę średnią. I. Ocena weryfikacyjna – jest ogniwem urzędowego systemu kwalifikacji materiału siewnego i ma za zadanie ostateczne sprawdzenie zdrowotności sadzeniaków pochodzących z plantacji zakwalifikowanych polowo. Dopuszcza się możliwość pobierania prób sadzeniaków ziemniak z kopców jedynie w uzasadnionych przypadkach , a w szczególności: 1. Kiedy ulega zniszczeniu próba pobrana uprzednio z pola 2. Kiedy zakwestionowana została prawidłowość pobrania prób z pola , a pobranie ponownej nie było możliwe przed wykopaniem ziemniaków. 3. Potrzebne są próby do oceny odwoławczej. Ocena weryfikacyjna sadzeniaków ziemniaków obejmuje : a) Próbę oczkową b) Immunologiczny test ELISA PO 5-6 tygodniach uzysakne w warunkach szklarniowych jednopędowe jednopędowe rośliny podlegają wizualnej ocenie stopnia porazenia objawowymi formami chorób wirusówych- nerkozym mozaikę, liściozwój. Nie można ta metodą wykrywać form bezobajwowych wirusów, dlatego próba te jest uzupełniana testami laboratoryjnymi – test ELISA 18 II. III. Ocena weryfikacyjna – jest ogniwem urzędowym systemu kwalifikacji materiału siewnego i ma za zadanie ostateczne sprawdzenie zdrowotności sadzeniaków pochodzących z plantacji zakwalifikowanych polowo. Ocena cech zewnętrznych sadzeniaków ziemniaka – ma na celu sprawdzenie ich cech jakościowych na podstawie jednolitych metod i procedur . Badania obejmują oznaczenie: Zawartości zanieczyszczeń np. ziemi w procentach wagowych Obecności bulw innych odmian np. procent liczbowy Bulw niedojrzałych a) Próba oczkowa przeprowadzana jest w okresie jesiennym, badaniu podlegają kłęby ziemniaków znajdujące się w fazie fizjologicznej spoczynku. Stosowanie próby oczkowej jesienią ma duże znaczenie ponieważ umożliwia odrzucenie partii sadzeniaków nadmiernie porażonych wirusami. W celu pobudzenia sadzeniaków ziemniaka do kiełkowania najczęściej stosuje się gazowanie kłębów bromkiem etylu, a następnie moczenie pozyskiwanych z nich wycinków oczkowych w roztworze gibrescolu z kinetyna. b) TEST ELISA – obejmuje rośliny otrzymane w próbie oczkowej . Test polega na osadzeniu immunoglobulin na ściankach płytki , do których przyłącza się wirus zawarty w badanym soku ( antygen). Jeśli w testowanej próbce obecne są cząstki wirusa, próba zabarwia się na kolor żółty. Ocena wykonywana jest przy pomocy spektrofotometru. Roślinę uznajemy za zakażoną , jeśli otrzymany wynik jest wyższy od wartości progowej ( 0,1 -0,2 nm) OCENA STANU PLANTACJI: a) Odmian ustalonych wytwarzanych metodą tradycyjną i bez wysadkową dwie oceny: 1- W pierwszym roku uprawy ( wytwarzanie wysadków ) , w pierwszej połowie września dla metody tradycyjnej, a dla bezwysadkowej przełom września i października 2- W drugim roku uprawy – wytwarzanie nasion w okresie od pełni kwitnienia do początku dojrzewania nasion 19 PRZEDPLON: 1. Plantacje nasienne buraka nie mogą być zakładane na polu , na którym w ciągu ostatnich czterech lat uprawiano buraki lub występowały burakochwasty. 2. Plantacji nasiennej buraka nie zakłada się na polu na którym bezpośrednim przedplonem były gatunki roślin z rodziny krzyżowych WYMAGANAI DOTYCZĄCE WYTWARZANIA MATERIAŁU SIEWNEGO BURAKÓW CUKROWYCH I PASTEWNYCH CZYSTOŚĆ ODMIANOWA (%): a) Plantacja nasienna buraka powinna być wolna od roślin innych odmian i typów użytkowych buraka b) Obecność roślin pylących w męskosterylnym składniku odmiany mieszańcowej jest niedopuszczalna c) Dla metody tradycyjnej wytwarzania materiału siewnego buraków odmian mieszańcowych trzy oceny: 1- W pierwszym roku uprawy ( wytwarzanie wysadków) w pierwszej połowie września 2- W drugim roku uprawy w okresie pełni kwitnienia 3- W drugim roku uprawy w okresie dojrzewania nasion CHOROBY I SZKODNIKI: Występowanie na plantacji nasiennej chorób i szkodników w stopniu mogącym pogorszyć jakość nasion lub uniemożliwiającym dokonanie oceny polowej może być przyczyną dyskwalifikacji IZOLACJA PRZESTRZENNA (m): E -1000 C-300-1000 20 Nie jest wymagana izolacja przestrzenna między plantacjami nasiennymi buraka , dla których stosowany jest ten sam zapylacz Na plantacji na której wytwarzane są wysadki buraków nie mniejszej niż 2 m CZYSTOŚĆ GATUNKOWA: Plantacje nasienne powinny być praktycznie wolne od gatunków innych niż uprawiany: dotyczy to szczególnie gatunków mogących doprowadzić do zapylania obcym pyłkiem Występowanie roślin należących do innych gatunków, w szczególności burakochwastów , których nasiona są trudne do odróżnienia podczas badania laboratoryjnego od nasion uprawianej odmiany, powinno być na najniższym poziomie 21
