Siarczan glukozaminy i siarczan chondroityny

Siarczan glukozaminy i siarczan chondroityny – przegląd badań
klinicznych dot. skuteczności.
Skrót artykułu
Dariusz Chudzik
Klinika Reumatologii i Układowych Chorób Tkanki Łącznej w Lublinie.
Badania nad skutecznością leczenia choroby zwyrodnieniowej preparatami glukozaminy i
chondroityny.
Badania prowadzono w różnych układach:

glikozaminoglikan lub glukozamina vs placebo – podawane dożylnie, domięśniowo, dostawowo
lub doustnie. W każdym z badań ponad połowa chorych odczuwała znaczącą poprawę wyrażoną
lepszymi wynikami w stosowanych kwestionariuszach oceny nasilenia objawów chorobowych.
Badanie 3 letnie przeprowadzone przez Register J. i wsp., jak również Pavelka K. i wsp. dowiodły,
że 3 letnie przyjmowanie siarczanu glukozaminy może opóźnić rozwój destrukcji w stawie
kolanowym w porównaniu z placebo. Istnieje również kilka badań, które nie dowiodły
skuteczności glukozaminy większej niż placebo, z reguły prowadzone na małej grupie chorych.

chondroityna vs diklofenak . Szybka odpowiedź na lek przeciwbólowy (diklofenak), po jego
odstawieniu powrót dolegliwości. Chorzy leczeni chondroityną wolniej osiągali efekt
przeciwbólowy, który utrzymywał się ponad 3 miesiace.

glukozamina vs niesterydowy lek przeciwzapalny (np. ibuprofen). Chorzy po ibuprofenie
odczuwali szybką poprawę, która osiągała stan plateau, podczas gdy w grupie z glukozaminą efekt
przeciwbólowy i poprawy narastał powoli i osiągał pułap ibuprofenu, a nawet lekko go
przekraczał, utrzymując się przez kilka tygodni po odstawieniu leku.

chondroityna + lek przciwzapalny vs sam lek przciwzapalny. Uzyskano zmniejszenie skutecznej
dawki stosowanych jednocześnie leków przeciwzapalnych (NLPZ) o ok. 72%. W innym badaniu,
po odstawieniu NLPZ dolegliwości szybko wracały, w przeciwieństwie do grupy, w której chorzy
jednocześnie przyjmowali siarczan chondroityny i kontynuowali to leczenie po odstawieniu NLPZ.
Efekt utrzymywał się przez około 3 miesiące od zakończenia leczenia. Badanie nad koniecznością
przyjmowania NLPZ wykazało zdecydowanie rzadsze sięganie przez chorych po leki
przeciwbólowe (NLPZ) w czasie przyjmowania siarczanu chondroityny.

glukozamina + chondroityna vs celekoksyb – badanie GAIT jedno z największych i najbardziej
solidnych badań (próba wieloośrodkowa, podwójnie ślepa, randomizowana) przeprowadzono u
1583 chorych na chorobę zwyrodnieniową kolana. Nie stwierdzono istotnej różnicy pomiędzy
pojedynczo, czy też razem stosowanymi lekami (w tym dla celekoksybu) a placebo w całej grupie
chorych. Jednak u pacjentów ze średnim lub silnym bólem stosujących razem glukozaminę i
chondroitynę – efekt leczniczy był statystycznie znamienna

Oceny statystyczne (metaanalizy) badań przeprowadzonych dla glukozaminy i chondroityny.
a) Metaanaliza przeprowadzona na bazie 15 dobrze kontrolowanych badań nad skutecznością
podawania siarczanu glukozaminy, chlorku glukozaminy, u łącznie 911 chorych, wykazała średniej
wielkości skuteczność tej substancji. Bazę do analizy skuteczności samego siarczanu chondroityny
stanowiło 9 dobrze kontrolowanych badań , z udziałem 799 chorych. Wynik był dużo lepszy
Niedoskonałością tego zestawienia jest wykorzystanie do oceny stanu chorych różnorodnych
metod badawczych (oceny stanu pacjenta).
b) Metaanaliza przeprowadzona na 20 badaniach (2570 chorych) wykazała, że chorzy leczeni
glukozaminą uzyskali 28% poprawę w nasileniu bólu w stosunku do stanu wyjściowego.
c) Kolejna metaanaliza przeprowadzono na bazie 15 badań, zrealizowanych w latach 1980 –
2002. W badaniach wzięło udział 1775 chorych (1020 w grupie z glukozaminą i 755 w grupie z
chondroityną).. W badaniach, w których do oceny stanu pacjenta używano pomiaru zmiany
szerokości szczeliny stawowej w okresie 3 lat przyjmowania siarczanu glukozaminy, wykazano
niską do średniej skuteczność w porównaniu z placebo. Badania, których celem była obserwacja
zmniejszenia objawów choroby wykazały, że zarówno przy leczeniu siarczanem glukozaminy, jak
i siarczanem chondroityny chorzy uzyskiwali znaczną poprawę, w przeciwieństwie do grupy
leczonej placebo. Minimalnym czasem, w jakim ujawniała się poprawa po stosowaniu siarczanu
glukozaminy lub chondroityny były 2 tygodnie. Warto podkreślić, że metaanaliza ta udowadnia, że
długookresowe, 3-letnie przyjmowanie siarczanu chondroityny w dawce minimum 1500mg/dobę,
pozwala zwolnić dość znacząco postęp choroby zwyrodnieniowej, wyrażonej zwężeniem szczeliny
stawowej.
Bezpieczeństwo i toksyczność.
W większości przypadków nie stwierdzono poważniejszych objawów ubocznych. Tapadinhas i wsp., u
ok. 10% pacjentów zaobserwował mniej poważne, ustępujące po odstawieniu, objawy uboczne. Były
to objawy dotyzcące układu pokarmowego jak tkliwość w nadbrzuszu (3,58%), zgaga (2,7%),
biegunka (2,5%), i rzadsze:, dyspepsja, wymioty, zaparcie; bardzo rzadko inne objawy. W badaniu
Oliviero U. i wsp. stosujących chondroitynę, tylko 3% chorych skarżyło się na dolegliwości jelitowe
lub nudności. Zarówno glukozaminę jak i chondroitynę podawano w wielu różnych schorzeniach i
stanach chorobowych i nie zauważono, aby w konkretnej chorobie lub przy danym leczeniu wystąpiły
szczególnie bardziej nasilone lub częstsze objawy uboczne. Sygnalizowano pewien problem u chorych
z owrzodzeniem żołądka/dwunastnicy i u chorych przyjmujących środki moczopędne – u tych
pacjentów spodziewana jest niższa skuteczność leczenia.
Wnioski
1. Jak dotychczas w większości przeprowadzonych badań najskuteczniejsze okazywało się łączne
działanie glukozaminy i chondroityny, stąd wspólne stosowanie tych substancji wydaje się
przynosić najlepsze wyniki.
2. Ostatecznie należy stwierdzić, że ze względu na duży profil bezpieczeństwa tych leków,
niewielkie objawy uboczne, nawet przy istniejących wątpliwościach, co do skuteczności
leczenia, próba leczenia tymi preparatami jest godna polecenia. Mogą spowodować
zmniejszenie dawki leku przeciwbólowego (np. NLPZ) lub nawet jego czasowe odstawienie.