Wykład

Tytuł wykładu
Wykład 8
Ochrona roślin przed chorobami: Metody
agrotechniczne i fizyczne. Choroby
szczególnie uciążliwe lub zwalczane na
mocy prawa
Dr hab. Krzysztof Matkowski
Program unowocześniania kształcenia w SGGW dla zapewnienia
konkurencyjności oraz wysokiej kompetencji absolwentów
Agrotechniczne metody ochrony roślin
• Uprawa roli
podorywka, orka, uprawki
• Zmianowanie i płodozmian
płodozmiany klasyczne, zbożowe, międzyplony i
wsiewki
• Zasiewy mieszane
• Rejonizacja upraw
Agrotechniczne metody ochrony roślin
Płodozmian pozwala na utrzymanie żyzności i urodzajności sprzyja
utrzymaniu odpowiedniego poziomu zdrowotności roślin.
Objawy zgorzeli podstawy źdźbła (Gaeumannomyces graminis)
Zasiewy mieszane
Zasiew mieszany - mniejsze tempo
rozprzestrzeniania choroby
Zasiew
jednogatunkowy
Patogen zakażający gatunek 1
Patogen zakażający gatunek 2
Agrotechniczne metody ochrony roślin
Nawożenie zgodne z zaleceniami,
nawożenie dolistne, NPK
Niedobór składników pokarmowych
Nadmiar składników pokarmowych
Nawożenie mikroelementami
Utrzymywanie właściwego dla
uprawianego gatunku rośliny pH
podłoża
Niedobór potasu na winorośli
Niedobór składników pokarmowych
Objawy niedoboru wapnia na owocach
pomidora i gruszy
Niedobór miedzi na pomidorze
Agrotechniczne metody ochrony roślin
• Stosowanie optymalnego terminu siewu, sadzenia i zbioru
• Stosowanie wysokiej jakości materiału rozmnożeniowego
• Niszczenie chwastów i żywicieli pośrednich patogenów
• Selekcja negatywna-usuwanie pierwszych chorych roślin lub ich
fragmentów
• Niszczenie resztek pożniwnych jako źródła infekcji
• Zabiegi higieniczne - odkażanie narzędzi i opakowań
Fizyczne metody ochrony roślin
Stosowanie wysokiej temperatury:
1. Odkażanie nasion
2. Odkażanie gleby
3. Termoterapia
Zraszanie wodą
4. Dosuszanie nasion po zbiorze
Zadymianie
Stosowanie niskiej temperatury:
1. Przechowywanie płodów i organów
rozmnażania wegetatywnego w
przechowalniach
Zraszanie upraw wodą i
zadymianie może być
ochroną przed przymrozkami
Test sprawdzający
1. Niedobór azotu ma pływ na:
a. podatność roślin na choroby
b. mrozoodporność
c. eutrofizację środowiska
d. aktywność aparatu
fotosyntetyzującego
e. Wszystkie odpowiedzi są
prawidłowe
3. Fizyczne metody ochrony roślin
stosuje się głównie w:
a. przetwórstwie rolnospożywczym
b. przechowalnictwie
c. w uprawach zbóż
d. podczas siewu roślin
2. Selekcja negatywna to:
a. usuwanie chorych roślin
b. usuwanie chorej części rośliny
c. oddzielanie zdrowych sadzonek
od chorych
d. hodowla merystemów
4. Rejonizacja upraw to:
a. grupowanie roślin dla rolnictwa
ekologicznego
b. nadzór plantacji przez rejonowe
oddziały PIORiN
c. uprawa odmian roślin w rejonie o
optymalnych warunkach
klimatyczno-glebowym
d. grupowanie roślin przydatnych
do przetwórstwa
Choroby zwalczane na mocy prawa - kwarantanna
Słowo kwarantanna pochodzi od
włoskiego quaranta - 40. W
okresie epidemii chorób
zakaźnych słowem tym określano
czterdziestodniowe odosobnienie
ludzi przybyłych z miejsc
dotkniętych chorobą.
czy chwastów.
W ochronie roślin jest to zespół
przepisów i zabiegów mających na
celu niedopuszczenie do zawleczenia
i rozprzestrzeniania w obrębie kraju
(kwarantanna wewnętrzna) bądź
pomiędzy państwami (kwarantanna
zewnętrzna) ważnych gospodarczo
chorób i szkodników
Stołbur - jedna z chorób
kwarantannowych ziemniaka
Choroby zwalczane na mocy prawa
Celem kwarantanny jest niedopuszczenie do
wprowadzenia i rozwleczenia groźnych
gospodarczo chorób roślin, szkodników i
chwastów
Organizmy szkodliwe znajdujące się na tzw.
liście kwarantannowej podlegają
zwalczaniu obowiązkowemu
Fakt wystąpienia organizmu szkodliwego
należy bezwzględnie zgłosić Państwowej
Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa
Bakterioza pierścieniowa ziemniaka
(Clavibacter michiganensis ssp.
Sepedonicus)
Choroby zwalczane na mocy prawa - kwarantanna
Przepisy związane z organizmami kwarantannowymi zawarte są w
"Ustawie o ochronie roślin" z 18 grudnia 2003 r. (Dz. U. z 2004 r. nr 11
poz. 94), w rozporządzeniu Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 26
marca 2004 r. "W sprawie zapobiegania wprowadzaniu i
rozprzestrzenianiu się organizmów kwarantannowych" (Dz. U. z 2004 r.
nr 61, poz. 571) oraz w rozporządzeniu ministra rolnictwa i rozwoju wsi
z 8 czerwca 2004 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie
zapobiegania wprowadzaniu i rozprzestrzenianiu się organizmów
kwarantannowych (Dz. U. nr 138, poz. 1466).
Zasady ustalania listy obiektów kwarantannowych
•Patogen nie występuje w kraju lub występuje tylko w
niektórych regionach
•Patogen może być zawleczony do kraju i może się na jego
terenie rozwijać
•Epidemie wywoływane przez patogena mają charakter
wyspowy i są możliwe do ograniczenia na określonym
obszarze
•Rozprzestrzenianie patogena jest ograniczone i w jakimś
stopniu zależne od działań człowieka
•Do zwalczania patogena są potrzebne specjalne środki które
wykraczają poza standardowe zabiegi ochrony roślin
Organizmy kwarantannowe -zaraza ogniowa
Zaraza ogniowa (Erwinia amylovora)
Choroby zwalczane na mocy prawa
Kontrole zdrowotności roślin
przeprowadza się w miejscach:
•uprawy roślin,
•wytwarzania produktów roślinnych
•ich przechowywania,
•u podmiotów nabywających
rośliny, produkty
•w każdym miejscu, w którym
rośliny są przemieszczane — na
drogach i w środkach transportu.
W przypadku wykrycia organizmu
kwarantannowego wojewódzki inspektor
musi ustalić:
•zasięg występowania i możliwości
rozprzestrzeniania się organizmu;
•źródło infekcji;
•strefy, w których mogą być podjęte
działania w celu zwalczania i
zapobiegania rozprzestrzenianiu się tych
organizmów.
Szczególnie uciążliwe choroby roślin, nie będące
organizmami kwarantannowymi
Mączniaki prawdziwe (Blumeria
graminis i inne)
Rdze, w szczególności rdze brunatne
zbóż
Fuzariozy ( Fusarium culmorum, F.
avenaceum, F. oxysporum i inne)
Botrytis cinerea na pomidorze
Zaraza ziemniaka na ziemniaku i
pomidorze (Phytophthora
infestans)
Szara pleśń (Botrytis cinerea)
Parch jabłoni ( Venturia inaequalis)
Zaraza ziemniaka na pomidorze
Szczególnie uciążliwe choroby roślinchoroby w przechowalniach
Sina pleśń jabłek
(Penicillium expansum)
Botrytis cinerea na pietruszce
Test sprawdzający
1. Kwarantanna jest metodą ochrony:
a. biologicznej
b. nieunormowaną prawnie
c. opartą na izolacji przestrzennej
d. organizacyjno - prawną
3. Sadzonki roślin przeznaczone na
a.
b.
c.
d.
eksport do krajów EU muszą
posiadać:
paszport
świadectwo fitosanitarne
kartę choroby
elektroniczny identyfikator
2. Kwarantanna zewnętrzna:
a. obejmuje teren poza obszarem
wystąpienia choroby
b. obejmuje teren kraju lub grupy
krajów
c. jest to umowne określenie strefy z
której doszło do infekcji
d. obejmuje teren poza obrębem
krajów Unii Europejskiej (UE)
4. Pasożyty bezwzględne:
a. szybko zabijają roślinę
b. muszą przejść fazę saprotroficzną
c. pasożytują tylko na żywych
roślinach
d. rozwijają się również na martwych
roślinach
Zakończenie
KONIEC
WYKŁADU