Krztusiec - jedna choroba wiele problemów

Krztusiec - jedna choroba wiele
problemów
NZOZ Poradnia Specjalistyczna „Gemini”
lek. med. Alfred Rajczyk
Przeźrocza na podstawie prezentacji
dr hab. n med. Ewa Majda-Stanisławska
Klinika Chorób zakaźnych Dzieci UM Łódź
ŻYCHLIN, 18 LUTY 2017 R.
Definicja krztuśca wg WHO 2000
• Kaszel napadowy trwający > 21 dni,
• Powiązanie epidemiologiczne (kontakt z chorym na
krztusiec),
• lub rozpoznanie w oparciu o badania
mikrobiologiczne lub PCR.
TRUDNE ROZPOZNANIE CHOROBY NA PODSTAWIE OBJAWÓW
KLINICZNYCH
Kolejność objawów w krztuścu
Działanie toksyny krztuścowej i hemaglutyniny włókienkowej
na nabłonek urzęsiony dróg oddechowych
TRUDNE ROZPOZNANIE CHOROBY NA PODSTAWIE BADAŃ
DIAGNOSTYCZNYCH
Testy diagnostyczne w rozpoznawaniu krztuśca
•Hodowla - wymaz z nosogardła, miarodajny tylko
w ciągu dwu pierwszych tygodni kaszlu,
•PCR – wymaz z nosogardła, miarodajny w pierwszych
3 tygodniach kaszlu, możliwe wyniki fałszywie dodatnie
(zanieczyszczenie próbki) i fałszywie ujemne ( wymaz
pobrany zbyt płytko lub zbyt późno),
•Testy serologiczne
Optymalny czas wykonania testów diagnostycznych
w krztuścu
Prawidłowa technika pobierania materiału bakteriologicznego
do hodowli i badania PCR przy podejrzeniu krztuśca
Hodowla pałeczek krztuśca – karkołomne wyzwanie
Testy serologiczne w diagnostyce krztuśca przeciwciała dla toksyny krztuścowej
•IgA – wysokie miana dowodzą zakażenia,
•IgG – czterokrotny wzrost miana w dwóch próbkach
pobranych w odstępie 2-4 tygodni dowodzi zakażenia,
Możliwe także oznaczenie w/w przeciwciał
dla hemaglutyniny włókienkowej i dla pertaktyny
– podobna interpretacja wyników
Wskazana ostrożna interpretacja u osób niedawno
szczepionych!
NIEOPANOWANA SYTUACJA
EPIDEMIOLOGICZNA KRZTUŚCA
NIESATYSFAKCJONUJĄCA SKUTECZNOŚĆ
SZCZEPIEŃ OCHRONNYCH
Zaraźliwość krztuśca
• Przypadki krztuśca zgłaszane do CDC w latach 1922-2014
Zapadalność na krztusiec w Europie w roku 2010
z podziałem na grupy wiekowe
Liczba przypadków krztuśca w Europie w roku 2010 z podziałem na grupy
wiekowe (n=8 903)
KASZEL - TO KRZTUSIEC CZY JEGO POWIKŁANIA?
Krztusiec – koinfekcja z wirusami oddechowymi
Podobne objawy – inny czynnik etiologiczny: Mycoplasma pneumoniae, Chlamydophila
pneumoniae, Bordetella parapertussis
• Jeżeli kaszel jest napadowy, duszący, z charakterystycznym świszczącym
wdechem przypominającym pianie koguta - możemy być niemal pewni, że
to koklusz. Zwłaszcza, jeśli napady kaszlu zdarzają się po kilkanaście razy na
dobę, są niezwykle męczące, kończą się dusznościami, a nawet
wymiotami, może dojść też do mimowolnego oddania moczu lub stolca.
Taki kaszel jest charakterystycznym symptomem krztuśca.
• Faza napadowego kaszlu może trwać nawet 10 tygodni.
• U dzieci najmłodszych kaszel może nie występować. Zamiast kaszlu może
się pojawić: kichanie, łzawienie, napady utrudnionego oddechu
(duszności), bezdechy.
KRZTUSIEC - TRUDNE LECZENIE
CZY STOSUJEMY PROFILAKTYKĘ POEKSPOZYCYJNĄ?
W terapii krztuśca niezbędne jest podawanie antybiotyków, które zniszczą
pałeczki krztuśca.
Chory powinien pozostawać w domu, odpoczywać i zadbać o lekkostrawną,
bogatą w witaminy dietę. Lekarz przepisze też zapewne środki łagodzące
kaszel. Pod wpływem terapii choroba powinna się cofać, choć pokasływanie
może się utrzymywać przez wiele tygodni.
Napady kaszlu utrzymują się przez kilka tygodni, a potem stopniowo ustępują.
Ale kaszel może jeszcze powracać nawet przez kilka miesięcy, zanim całkiem
pozwoli o sobie zapomnieć. Jest więc nie tylko męczący dla dziecka i jego
rodziny, ale także groźny.
Zaraźliwość krztuśca
•Około 80-90% pacjentów samoistnie pozbędzie się pałeczek
krztuśca z jamy nosowo-gardłowej w czasie 3-4 tygodni od
początku kaszlu,
•Małe, nieszczepione i nieleczone dzieci pozostają zaraźliwe
dla otoczenia > 6 tygodni,
•Po 5 pełnych dniach leczenia makrolidem chory przestaje
być zaraźliwy dla otoczenia.
Następstwem zakażenia może być zapalenie ucha
środkowego, płuc, spowolnienie wzrostu dziecka, a także
zaburzenia w rozwoju fizycznym i umysłowym.
Profilaktyka poekspozycyjna
•Stosowana do 21 dni po kontakcie,
•Zapobiega rozprzestrzenianiu się zakażeń
pałeczką krztuśca,
•Dawki i leki takie same jak w leczeniu choroby,
Komu w szczególności należy proponować
profilaktykę poekspozycyjną?
•Dzieciom < 1 roku życia,
•Osobom z zaburzeniami odporności,
•Pacjentom z przewlekłymi chorobami płuc,
niewydolnością oddechową,
•Chorym na mukowiscydozę,
•Kobietom w ciąży,
•Pracownikom służby zdrowia.
• Co to znaczy ekspozycja na krztusiec?
•Przebywanie „twarzą w twarz” z osobą chorą na
krztusiec w odległości ≤ 3 stopy (91,44cm),
•Bezpośredni kontakt z wydzieliną dróg oddechowych
osoby chorej na krztusiec (np. bronchoskopia, chustki
higieniczne, dzielenie naczyń do jedzenia i picia),
a także badanie jamy nosowo-gardłowej przez lekarza.
Leczenie krztuśca i profilaktyka poekspozycyjna
krztuśca u dzieci
•
•
•
•
•
Czas włączenia leczenia?
Niemowlęta leczy się w okresie do 6tygodni od pojawienia się kaszlu.
Chorych po ukończeniu 1 roku życia –do 3tygodni od początku kaszlu.
Jakim antybiotykiem? Jak długo?
Erytromycyna przez 14 dni Azytromycyna przez 5dni, klarytromycyna
przez 7dni.
• Azytromycynę stosuje się z wyboru u niemowląt;
dzieciom z tej grupy wiekowej nie należy natomiast podawać
erytromycyny i klarytromycyny.
• Alternatywnie u dzieci od 2 miesiąca życia klotrimoksazol.
TiwariT, 2005 CDC guildelines
Leczenie i profilaktyka poekspozycyjna krztuśca
u dorosłych
Azytromycyna 500 mg w pojedynczej dawce w pierwszym dniu ,
następnie 250 mg co 24 godz. od drugiego do piątego dnia,
•Klarytromycyna 500 mg co 12 godzin przez 7 dni,
•Erytromycyna 500 mg co 6 godz. przez 14 dni,
•Alternatywnie, w przypadku nietolerancji lub nadwrażliwości
na makrolidy klotrimoksazol 960 mg co 12 godzin przez 14 dni.
TiwariT, 2005 CDC guidelines
Krztusiec - podsumowanie problemów
•
•
•
•
•
•
•
–Nierozpoznawanie
–Niezgłaszanie podejrzanych przypadków
–Niediagnozowanie
–Nieizolowanie chorych
–Niepełne i nieterminowe szczepienia ochronne
–Nieprawidłowe leczenie
–Niestosowanie profilaktyki poekspozycyjnej
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
http://journals.lww.com/pidj/Abstract/2015/09000/Pertussis_Across_the_
Chodorowska Małgorzata. „Kuklińska D.: Krztusiec u młodzieży i osób dorosłych.”
Epidemiol 55 (2001): 189-195.
Jóźwik H. „Wysocki J.: Krztusiec–nadal aktualny problem kliniczny.” Lek 6 (2000): 72-76.
Moes-Wójtowicz Alicja, Bolesław Kalicki, and Anna Jung. „Krztusiec–choroba, która nie daje
o sobie zapomnieć.”Pediatria i Medycyna Rodzinna 4 (2012): 335-340.
Mrozińska Maria, and Ewa Mik. „Profilaktyka krztuśca.”
http://szczepienia.pzh.gov.pl/main.php?p=3&id=80
Lutyńska, Anna, et al. „Badania genetycznej zmienności szczepów Bordetella pertussis
w aspekcie wzrostu zachorowań na krztusiec.” Probl Hig Epidemiol93 (2012): 599-604.
Kardas-Sobantka, Dorota, et al. „Charakterystyka dzieci z rozpoznanym zakażeniem pałeczką
krztuśca.” Przegl Epidemiol 54 (2000): 357-365.
Piotrowska-Depta, Maria, and Janina Piotrowska-Jastrzębska. „Krztusiec–choroba nie tylko
dzieci, aktualne strategie jej zapobiegania.” Pediatria i Medycyna Rodzinna 5.4 (2009):
240-244. Rorat,
Marta, et al. „Przydatność badań serologicznych w analizie zachorowań na krztusiec
w ognisku epidemiologicznym.” Pediatria Polska 88.1 (2013): 14-19.
Krztusiec - jedna choroba wiele problemów dr hab. n med. Ewa Majda-Stanisławska Klinika
Chorób zakaźnych Dzieci UM w Łodzi.
Dziękuję za uwagę