Choroby wirusowe
advertisement
Czym są, skąd się biorą i jak się skutecznie przed nimi bronić Spis treści: Nosiciel definicja Choroby wirusowe Choroby autoimmunologiczne Wirusowe zapalenie gardła Grypa Choroby bakteryjne Błonica Cholera Borelioza Czerwonka bakteryjna Dur brzuszny Dżuma Gruźlica Rzeżączka Tężec Trąd Bakteryjne zapalenie płuc Opryszczka zwykła Ospa wietrzna Odra Różyczka Wirusowe zapalenie opon mózgowordzeniowych Zapalenie mózgu Choroba Heinego Medina Świnka Wirusowe zapalenie wątroby typu C Wścieklizna Bibliografia Nosiciel – osobnik zarażony chorobą zakaźną lub posiadający nieprawidłową wersję genu recesywnie dziedziczonej choroby genetycznej, lecz nie wykazujący objawów chorobowych. Nosiciel, choć sam nie doświadcza objawów choroby, może ją przekazywać innym organizmom (niekoniecznie własnego gatunku) bądź potomstwu. Choroby autoimmunologiczne– grupa chorób, w patogenezie których układ immunologiczny organizmu niszczy własne komórki i tkanki. Choroby autoimmunologiczne spowodowane są błędami w uzyskiwaniu kompetencji przez limfocyty w narządach limfoidalnych. Przez barierę szpikową przechodzą limfocyty nieposiadające właściwych antygenów zgodności tkankowej. Efektem takiej dysfunkcji jest atakowanie własnych komórek, uznawanych przez układ odpornościowy za ciała obce. Choroby bakteryjne (bakteriozy) – choroby wywoływane przez bakterie. W zakażeniu bakteryjnym bakterie wnikają w sposób bierny lub czynny do organizmu roślinnego, zwierzęcego lub ludzkiego gospodarza, w obrębie którego rozmnażają się i wywołują reakcję obronną organizmu. Obraz kliniczny choroby zależy od rodzaju patogenu i od nasilenia inwazji bakterii. Błonica Przyczyny Objawy Zapobieganie Najczęściej występująca u dzieci, wywoływana przez maczugowiec błonicy (łac. Corynebacterium diphtheriae). Głównym czynnikiem chorobotwórczym jest wytwarzany przez niektóre szczepy tych bakterii jad - toksyna błonicza. Niewielkie zmiany błony śluzowej nosa, Umiarkowana gorączka, bladość twarzy, niezbyt duże bóle gardła, utrudnione połykanie, tzw. mowa "kluskowata", obrzmienie węzłów chłonnych podżuchwowych oraz nalot w gardle, Zwężenie się szpary głośni Polega głównie na obowiązkowych szczepieniach dzieci. Osoby po zetknięciu się z chorobą izoluje się od dzieci i młodzieży, do czasu wykonania dwóch kolejnych badań wymazów jamy nosowo-gardłowej, z wynikami ujemnymi. W ognisku zakażenia przeprowadza się odkażenia. Cholera Przyczyny Objawy Zapobieganie Ostra i zaraźliwa choroba zakaźna przewodu pokarmowego, której przyczyną jest spożycie pokarmu lub wody skażonej Gramujemną bakterią – szczepami przecinkowca cholery (Vibrio cholerae) produkującego enterotoksynę W początkowym okresie zakażenia dominuje biegunka, wymioty, zwykle bez gorączki i bólu brzucha. Następnie następuje zmarszczenie skóry (jak skóra rąk po myciu naczyń), zmiana głosu (vox cholerica), zapadnięcie oczu i wyostrzenie rysów twarzy (facies cholerica, inaczej tzw. twarz Hipokratesa). W skrajnie poważnych przypadkach dojść może do śpiączki. Zapobieganie polega głównie na ochronie ujęć wody i oczyszczaniu wody pitnej, a także izolacji chorych i nosicieli, myciu rąk i owoców oraz gotowaniu owoców morza. W Polsce dostępna już jest inaktywowana, doustna szczepionka przeciw cholerze o potwierdzonym profilu bezpieczeństwa, wysokim poziomie skuteczności i immunogenności. Borelioza Przyczyny Objawy Zapobieganie Wielonarządowa choroba zakaźna wywoływana przez bakterie należące do krętków: Borrelia burgdorferi, Borrelia garinii, Borrelia afzelii, Borrelia japonica, przenoszona na człowieka i niektóre zwierzęta przez kleszcze z rodzaju Ixodes. Podstawowe objawy to: psychoza, zaburzenia mowy, dezorientacja, podwójne widzenie, skurcze i drgania mięśni, paraliż twarzy jednostronny, nagłe i ostre bóle oraz szum w uszach i jeszcze wiele innych. Mnogość objawów sprawia, iż ich występowanie staje się przyczyną wielu błędnych interpretacji. Noszenie ubioru okrywającego możliwie szczelnego; unikanie wypraw w rejony, w których jest dużo kleszczy; unikanie chodzenia poza drogami po lesie, w zaroślach i łąkach, nie siadanie na zwalonych pniach drzew; stosowanie środków odstraszających kleszcze, zwłaszcza tych zawierających DEET; sprawdzanie ciała po pobycie w lesie. Czerwonka bakteryjna Przyczyny Objawy Zapobieganie Ostra choroba zakaźna jelit, w szczególności jelita grubego. Choroba zazwyczaj wywołana jest infekcją bakteryjną lub pierwotniakową oraz inwazją pasożytów. Dwoma najczęstszymi patogenami wywołującymi czerwonkę są: pałeczka z rodzaju Shigella i ameba Entamoeba histolytica. Objawem dominującym jest częste oddawanie luźnych stolców oraz przyspieszony pasaż jelitowy. Czasem towarzyszą im krwiste wymioty. Ilość i objętość stolców, a także ich wygląd (np. domieszka śluzu lub krwi) zależą od rodzaju czynnika wywołującego chorobę. Ze względu na uszkodzenie nabłonka jelitowego dochodzi do przejściowej nietolerancji laktozy. Zapobieganie polega na przestrzeganiu zasad higieny osobistej, myciu rąk przez jedzeniem, starannym myciu warzyw i owoców, właściwym przechowywaniu żywności (ochrona przed owadami). Wodę można pić tylko ze znanych i zbadanych źródeł. Ponadto ważna jest izolacja chorego i jego wydalin. Dur brzuszny Przyczyny Objawy Zapobieganie Główną przyczyną jest przedostanie się pałeczki duru do przewodu pokarmowego, którego toksyna dostaje się do krwi, będąc przyczyną gorączki i uszkadzenia wiele narządów. Źródłem bakterii są wydzieliny chorej osoby, przede wszystkim kał. Do zakażenia może dojść poprzez zakażoną wodę, żywność i mleko oraz przez bezpośredni kontakt z chorym. Dużą rolę w przenoszeniu zarazków odgrywają owady. Podstawowymi objawami są wysoka gorączka, zaburzenia świadomości, silne bóle brzucha, stolec z domieszką krwi, kaszel i odkrztuszanie plwociny z domieszką krwi, duszność, Bóle mięśni nóg, obrzęki nóg oraz bóle stawów. Szczepienia ochronne, izolacja chorych i unikanie kontaktu z żywnością przez osoby chore do czasu wyleczenia i ujemnych wyników badań mikrobiologicznych (nosicielstwo ozdrowieńców), higiena osobista, zwłaszcza częste i prawidłowe mycie rąk, unikanie jedzenia ryzykownych pokarmów i napojów. Dżuma Przyczyny Objawy Zapobieganie Ostra bakteryjna choroba zakaźna gryzoni i (rzadziej) innych drobnych ssaków, a także człowieka (zoonoza). Choroba ta wywołana jest infekcją G(-) tlenowych pałeczek z rodziny Enterobacteriaceae nazwanej Yersinia pestis. Dżuma dymienicza - wysoka gorączka, poty, dreszcze, rozszerzenie naczyń krwionośnych, ból głowy, osłabienie, powiększenie węzłów chłonnych, obrzęk tarczycy, zamroczenie, wyczerpanie Dżuma płucna - niewydolność oddechowa, duszność, sinica, zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej, obrzęk płuc Dżuma septyczna - gorączka, dreszcze, bóle brzucha, wyczerpanie, martwica części kończyn Profilaktyka polega na unikaniu kontaktu z dzikimi martwymi zwierzętami oraz sytuacji, w których może dojść do pogryzienia przez gryzonia (np. podczas karmienia); używaniu środków przeciw pchłom u zwierząt domowych. Na rynku dostępna jest szczepionka przeciw dżumie, która zawiera bakterie zabite formaliną. Gruźlica Przyczyny Objawy Zapobieganie Powszechna i potencjalnie śmiertelna choroba zakaźna, wywoływana przez prątka gruźlicy (Mycobacterium tuberculosis). Gruźlica dotyczy najczęściej płuc (gruźlica płucna) lecz również może atakować ośrodkowy układ nerwowy, układ limfatyczny, naczynia krwionośne, układ kostno-stawowy, moczowo-płciowy oraz skórę. Najbardziej charakterystyczne objawy gruźlicy to: stany podgorączkowe, kaszel (początkowo suchy, potem z odkrztuszaniem plwociny), osłabienie, brak apetytu, nocne poty. Chorzy na gruźlicę pierwotną miewają reakcje z nadwrażliwości, np. zmiany skórne typu rumienia guzowatego (czerwono-sine i bolesne plamy umiejscowione na nogach) lub zapalenie spojówek. Oznaką zakażenia może być opóźnione zdrowienie po zapaleniu oskrzeli lub płuc. W Polsce od 1955 r. obowiązkowo szczepi się przeciwko gruźlicy (szczepionką BCG) wszystkie noworodki. Ponowne szczepienie osób, które wcześniej otrzymały już jedno szczepienie BCG, nie jest rekomendowane. Szczepionka nie zapewnia ochrony przed płucną postacią gruźlicy Rzeżączka Przyczyny Objawy Zapobieganie Znana także pod nazwą tryper, jest chorobą, której przyczyną jest zakażenie gram-ujemną bakterią – dwoinką rzeżączki (Neisseria gonorrhoeae). Nazwa bakterii bierze się z faktu, że żyją one parami. U mężczyzn zwykle pojawia się gęsta, przypominająca ropę wydzielina z penisa, który jest zaczerwieniony oraz ból lub pieczenie podczas oddawania moczu. Może pojawić się częstsza potrzeba oddawania moczu lub krew w moczu. Natomiast u kobiet objawy pojawiają się zwykle późno przez co mogą one zarażać partnerów seksualnych. Powstrzymanie się od seksu Pozostawanie w związku monogamicznym, z jednym partnerem, z osobą niezakażoną Stałe używanie prezerwatyw lateksowych podczas stosunków Tężec Przyczyny Objawy Zapobieganie Ciężka choroba przyranna zwierząt i ludzi. Tężec jest chorobą zakaźną (wywoływana przez czynnik zakaźny), ale nie zaraźliwą, ponieważ jej przyczyną są egzotoksyny (o charakterze neurotoksyn) wytwarzane przez laseczki tężca (Clostridium tetani). Okres inkubacji choroby wynosi od 2 do 50 dni, najczęściej około 7– 14 dni. Pierwsze objawy to skurcze mięśni. Początkowo skurcze przede wszystkim mięśnia żuchwy, powodując charakterystyczny szczękościsk (trismus). W następnym etapie skurcze obejmują inne partie mięśni szkieletowych. Skurcz mięśni mimicznych twarzy wywołuje charakterystyczny grymas, tzw. uśmiech sardoniczny (risus sardonicus). Najistotniejszą i najlepszą metodą zapobiegania zachorowaniu na tężec jest szczepienie. Szczepienia przeciwtężcowe należą do obowiązkowych i wykonuje się je u niemowląt i małych dzieci czterokrotnie. Najlepszą metodą zabicia przetrwalników jest proces autoklawowania. Trąd Przyczyny Objawy Zapobieganie Wywoływana jest przez prątki Mycobacterium leprae Hansena. Występuje w dwóch postaciach: lepromatycznej i tuberkuloidowej. Jej objawy to guzowate krosty podobne do występujących w innych infekcjach i alergiach oraz pojawianie się plam na skórze, stopniowa utrata czucia, szczególnie w palcach nóg i rąk, nieleczona prowadzi do zwyrodnień i utraty tkanki. Ograniczenie kontaktu z osobami chorymi na trąd, zwłaszcza cierpiących na postać lepromatyczną charakteryzującą się zwiększoną ilością drobnoustroju w obrębie zmian; unikanie kontaktu z materiałem mogącym zawierać patogen (np. z chusteczką); poprawa warunków sanitarnych, zwłaszcza na obszarach o zwiększonej częstości występowania choroby. Bakteryjne zapalenie płuc Przyczyny Objawy Zapobieganie Za bakteryjne zapalenie płuc odpowiedzialne są najczęściej bakterie Gram- dodatnie: pneumokoki, gronkowce, paciorkowce bakterie Gram ujemne: Hemophilus influenzae, Klebsiella pneumoniae Objawy tej choroby zależą od jej rodzaju. Podstawowe znaki to wysoka gorączka, kaszel, duszności, przyśpieszony oddech, wstrząsające dreszcze. Jednak, aby zidentyfikować tą chorobę należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem. Dokładna dezynfekcja, szczególnie sprzętu reanimacyjnego i inhalacyjnego, oraz stosowanie właściwej gimnastyki i fizjoterapii oddechowej u chorych w okresie pooperacyjnym i u chorych z chorobami układu oddechowego zapobiegają wielu zapaleniom płuc. Ostatnio duże uznanie zdobyła szczepionka pneumokokowa zapobiegająca nawrotom choroby. Definicja chorób wirusowych jest chyba znana każdemu – to wszystkie choroby i schorzenia występujące u ludzi, które wywoływane są przez wirusy. Do zarażenia się może dojść przykładowo drogą kropelkową, powietrzną, poprzez zjedzenie zakażonego pokarmu. Na większość z tych chorób istnieją na szczęście skuteczne lekarstwa i szczepionki. Wirusowe zapalenie gardła Przyczyny Objawy Zapobieganie Za tę postać choroby najczęściej odpowiedzialne są rynowirusy, adenowirusy, enterowirusy, ale też wirusy grypy, cytomegalii, opryszczki, wirus Epsteina-Barr. Objawy najczęściej narastają stopniowo, choroba rozpoczyna się złym samopoczuciem, wzrostem temperatury ciała, bólem gardła. Często występuje katar, kaszel, czasem bóle głowy i mięśni oraz wymioty. Zmiany miejscowe mogą być w różnym stopniu nasilone. Unikać kontaktu z osobami chorującymi , dbać o odpowiednie nawilżanie powietrza w pomieszczeniach, w których dużo przebywamy , unikać narażania dzieci na działanie dymu papierosowego, starannie leczyć wszelkie stany chorobowe usposabiające do powstawania zapaleń gardła, unikać nadużywania kropli do nosa. Grypa Przyczyny Objawy Zapobieganie Grypę wywołuje wirus A, B lub C. Najbardziej niebezpieczny jest wirus typu A, odpowiedzialny za wielkie epidemie, a najłagodniejszy wirus typu C. Zimowe chłody, a także przemęczenie lub stres osłabiają organizm i tym samym sprzyjają wystąpieniu grypy. Bóle mięśni, dreszcze, bóle głowy. Gorączka (czasami osiągająca 40°C). Ból gardła, suchy kaszel, katar. Ból w klatce piersiowej przy kaszlu. Zmęczenie, ogólne osłabienie. Osoby, które kichają i kaszlą powinny robić to w kilkumetrowym oddaleniu od innych osób. Zużyte chusteczki należy natychmiast wyrzucać do. Zalecane jest także wychodzenie na świeże powietrze, regularne wietrzenie pomieszczeń oraz częstą wymianę bielizny osobistej i pościelowej. Można również zastosować szczepionkę na zwykłą grypę - tzw. sezonową. Opryszczka zwykła Przyczyny Objawy Zapobieganie Główną przyczyną wywołującą opryszczkę jest pierwotne zakażenie wirusem o nazwie herpes simplex. Do zakażenia dochodzi najczęściej w okresie wczesnego dzieciństwa, ale wówczas jest ono niezauważalne. Typowe objawy to: o świąd o rumień o lekki obrzęk o liczne pęcherzyki Opryszczka pospolita rozprzestrzenia się bezpośrednio. Podanie ręki może oznaczać zakażenie wirusem opryszczki. Należy zachować szczególną ostrożność w kontaktach z osobą zarażoną, nie można używać tego samego ręcznika, nie mówiąc już o całowaniu. Powinniśmy także unikać kontaktów płciowych lub stosować prezerwatywy, gdyż wirus opryszczki właśnie tą drogą szerzy się najczęściej. Ospa wietrzna Przyczyny Objawy Zapobieganie Należy do chorób zakaźnych wieku dziecięcego. Wywołana jest wirusem VZV - Herpes virus varicellae. Objawia się gorączką od 37-40°C, bólem głowy, ogólnym pogorszeniem, tj. przy grypie, pojawienie się czerwonych plamek, krost, swędzenie, zamieniają się te krostki w grudki wypełnione płynem, po wyschnięciu powstaje strupek i odpada. Przebyte zakażenie wirusem organizmu daje odporność na zawsze. Jednakże może pojawić się częściowo podobna choroba o nazwie półpasiec. Odra Przyczyny Objawy Zapobieganie Odrę wywołuje wirus, który atakuje tylko ludzi. Bardzo łatwo się nim zakazić, ale jednocześnie jest wrażliwy na promieniowanie UV i ginie w temperaturze 56°C w ciągu 30 minut. Zakażenie następuje drogą kropelkową. Najbardziej narażone na zakażenie są niemowlęta tuż przed planowanymi szczepieniami przeciwko odrze. Odra jest dosyć ciężko przebiegająca chorobą z wysypką oraz innymi objawami, takimi jak gorączka, zapalenie spojówek, światłowstręt i katar. Objawem charakterystycznym dla odry są plamki Koplika, malutkie białe plamki na wewnętrznej stronie policzka, na wysokości zębów trzonowych. Dla zapobiegania zachorowaniom stosuje się szczepienia dzieci atenuowanym wirusem odry w osobnej szczepionce lub w szczepionce MMR. Można zastosować ludzką gammaglobulinę w okresie do 6 dni od ekspozycji lub szczepionkę w okresie do 3 dni od ekspozycji w celu zapobieżenia wystąpienia lub złagodzenia przebiegu choroby. Różyczka Przyczyny Objawy Zapobieganie Przyczyną różyczki jest zakażenie wirusem różyczki. Wirus ten szerzy się drogą kropelkową, przez kontakt bezpośredni z chorym człowiekiem oraz przez łożysko, co oznacza, że istnieje niebezpieczeństwo zakażenia płodu. Wirus występuje we krwi, w moczu i w śluzie nosa i gardła. Występuje gorączka, a z czasem małe plamki zlewają się w jedną, również pojawić się może bladoróżowa wysypka, która występuje po krótkim okresie objawów nieżytowych, wiele osób w czasie przeziębienia jest szczególnie narażonych na zarażenie się różyczką. Różyczce nieodłącznie towarzyszy również powiększenie węzłów chłonnych. Aby zapobiec różyczce stosuje się odpowiednie szczepienia dzieci w wieku 13 m-cy i 13 lat ze szczególną uwagą na dziewczynki, bo to im kiedyś ta choroba może zagrażać najbardziej, przy ciąży. Wirusowe zapalenie opon mózgowo rdzeniowych Przyczyny Objawy Zapobieganie Choroba wywoływana przez wirusy enterowirusy wirusy ECHO, HSV-2, arbowirusy (dają meningoencephalitis), Coxsackie, VZV, Wirus Epsteina-Barr (rzadko), wirus polio, wirusy grypy A i B, wirus odry Podstawowe objawy to bóle głowy, wymioty i objawy oponowe (sztywność karku, objaw Brudzińskiego). Mogą też występować: gorączka, senność, śpiączka, podwójne widzenie, zaburzenia mowy, porażenie mięśni, padaczka. Niektórym przyczynom zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych można zapobiegać poprzez stosowanie profilaktyki długoterminowej w postaci szczepionki lub krótkoterminowej w postaci antybiotyków. Zapalenie mózgu Przyczyny Objawy Zapobieganie Najistotniejszym czynnikiem etiologicznym zapaleń mózgu są wirusy neurotropowe. Najczęstsze jest opryszczkowe zapalenie mózgu wywołane wirusem opryszczki pospolitej. Zachorowalność to 2 przypadki na milion. Na obraz choroby składają się zaburzenia świadomości, gorączka, bóle głowy, nudności i wymioty, senność, bóle mięśni, niedowład połowiczy, niezborność, ataki padaczkowe oraz objawy ogniskowe. Może prowadzić do trwałego uszkodzenia mózgu i śmierci. Śmiertelność nieleczonych wynosi do 70%, leczonych spada do 20%. Większość przeżywających ma dolegliwości neurologiczne. Leczenie polega na podawaniu acyklowiru. U 2,5% osób po zachorowaniu wraca pełna funkcja mózgu. Choroba Heinego Medina Przyczyny Objawy Zapobieganie Wirusowa choroba zakaźna wywoływana przez wirus polio (wirus zapalenia rogów przednich rdzenia kręgowego), przenoszona drogą fekalno-oralną. Postać lżejsza powoduje gorączkę, złe samopoczucie, ból głowy oraz gardła. Druga postać choroby jest znacznie poważniejsza. Pierwsze objawy mogą ograniczyć się do kataru, bólu gardła i głowy, gorączki itp. Dolegliwości starają się coraz silniejsze, pojawiają się bóle mięśni. Po kilku dniach pojawia się uczucie zdrętwienia kończyn i równocześnie ich osłabienie, które stopniowo postępuje, prowadząc do całkowitego porażenia. Jeżeli obejmie ono mięśnie oddechowe klatki piersiowej, to chory umiera w wyniku utraty możliwości oddychania. W zapobieganiu nagminnemu porażeniu dziecięcemu największe znaczenie mają masowe szczepienia ochronne, dzięki którym zachorowania na tę chorobę w Polsce maję obecnie charakter sporadyczny. Świnka Przyczyny Objawy Zapobieganie Świnka to choroba zakaźna wywołana wirusem świnki. Zazwyczaj atakuje dzieci w wieku szkolnym. Zarażamy się drogą kropelkową lub przez kontakt ze śliną chorego – pijąc z jednej butelki itd. Wirus dostaje się do naszego ciała przez drogi oddechowe, następnie atakując wybrane miejsca w organizmie. Najczęściej są to ślinianki przyuszne, czasem podżuchwowe i podjęzykowe. Ból w okolicy uszu, ból gardła przy przełykaniu, utrata apetytu, trudności z otwieraniem ust oraz żuciem i połykaniem pokarmów, gorączka ( w pierwszych dniach dość wysoka), dreszcze, ból głowy, ogólne rozbicie i w końcu charakterystyczny bolesny obrzęk jednej lub dwóch ślinianek przyusznych (niekiedy również ślinianek podżuchwowych lub podjęzykowych). Zapobieganie polega na podaniu szczepionki. Ma ona przeważnie trojakie działanie- uodparnia przeciwko odrze, śwince i różyczce. Najczęściej podaje się ją dzieciom już w wieku dwóch lat. Także starsze, wcześniej nie szczepione, mogą ją otrzymać. Wirusowe zapalenie wątroby typu C Przyczyny Objawy Zapobieganie Jest przenoszony przez krew. Najczęściej zakażenie następuje w czasie transfuzji. Ten typ wirusa jest bardzo groźny. Wprawdzie choroba przebiega początkowo łagodnie, ale u około 70 proc. chorych przechodzi w stan przewlekły: ciągnie się latami i może prowadzić do marskości wątroby. Tylko u 20% chorych obserwuje się zażółcenie powłok skórnych, brak łaknienia lub bóle brzucha. Choroba potrafi nawet przez kilkadziesiąt lat pozostawać w ukryciu. W tym czasie wirus skutecznie niszczy wątrobę chorej osoby. Prowadzi do marskości i raka wątroby. Zapobieganie polega na przestrzeganiu ogólnych zasad higieny czyli przestrzeganie zasad aseptyki w szpitalu i ambulatorium, ostrożnym postępowaniu z krwią i jej produktami, ochronie skóry poprzez używanie jednorazowych rękawiczek, unikaniu kontaktów seksualnych z wieloma partnerami, używaniu prezerwatyw. Wścieklizna Przyczyny Objawy Zapobieganie Wirusowa, prawie zawsze śmiertelna choroba zakaźna zwierząt (niektórych ssaków), mogąca przenieść się na człowieka (antropozoonoza). Na początku po zarażeniu zauważamy mrowienia wokół miejsca pokąsania, gorączkę, ból potylicy, zmęczenie oraz rzadziej halucynacje, torsje. Po kilku dniach u ludzi i zwierząt występuje nadmierne pobudzenie lub – skrajnie, porażenie (tzw. cicha wścieklizna). U chorego stwierdzić można mimowolne skurcze mięśni (konwulsje), ślinotok, światłowstręt oraz wodowstręt. Śmierć następuje w około tydzień od wystąpienia objawów. Dużą rolę odgrywa zapobieganie szerzeniu się choroby. Od dawna prowadzi się obowiązkowe szczepienia psów przeciwko wściekliźnie . Rozrzuca się też szczepionki po lasach i polach, aby dzikie zwierzęta również zaszczepić. Bibliografia http://www.poradnikmedyczny.pl/mod/archiwum/320_grypa_objawy_leczenie.html http://www.emedica.pl/component/search/?searchword=t%C4%99%C5%BCec&orde ring=&searchphrase=all&limit=20#content http://www.zakazne.objawy.net/Objawy+dżumy http://www.sciaga.pl/tekst/35121-36-zapalenia_pluc http://www.doz.pl/czytelnia/a1039-Gruzlica_znow_grozna http://mediweb.pl/sex/wyswietl_vad.php?id=115 http://www.focus.pl/newsy/zobacz/publikacje/grypa-jak-jej-zapobiegac/ http://gronkowiec.com.pl/component/content/article/6.html http://www.bryk.pl/teksty/liceum/biologia/człowiek/10705świnka_przyczyny_objawy_leczenie_zapobieganie.html http://pl.wikipedia.org/wiki/Strona_główna
