[cover] Szczepienia w okresie przedszkolnym

Pre School Immunisation (Polish)
[cover]
Szczepienia w okresie przedszkolnym
przewodnik szczepień w wieku trzech lat i czterech miesięcy
Szczepienie
najlepszy sposób na zabezpieczenie dziecka
Pre School Immunisation (Polish)
[page 2]
„Dwie akcje zdrowotne, które miały największy wpływ na zdrowie ludzi na
świecie, to czysta woda i szczepionki”.
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO)
Pre School Immunisation (Polish)
[page 3]
W tym przewodniku znajdują się informacje na temat wszystkich
rutynowych szczepień dzieci w wieku trzech lat i czterech miesięcy.
Spis treści
Wprowadzenie
Podsumowanie
Często zadawane pytania dotyczące szczepień
Szczepionka dTaP/IPV lub DTaP/IPV
Szczepionka MMR
Symptomy zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i posocznicy (sepsy)
Porady podróżne dla dzieci
Słowniczek
Program odszkodowania w przypadku niepożądanych odczynów
poszczepiennych (VDPS - „Vaccine Damage Payment Scheme”)
Gdzie można uzyskać więcej informacji?
Program rutynowych szczepień dziecka
Szczepienia dodatkowe dla dzieci w grupie podwyższonego ryzyka
Pre School Immunisation (Polish)
[page 4]
Wprowadzenie
Przewodnik jest przeznaczony dla rodziców lub opiekunów, których dzieci
mają od 3 do 5 lat. Zawiera on informacje dotyczące rutynowych szczepień
podawanych dzieciom w wieku przedszkolnym w celu ich ochrony przed
groźnymi chorobami wieku dziecięcego. Można w nim znaleźć opis chorób
oraz wyjaśnienie, dlaczego należy zabezpieczyć przed nimi małe dzieci.
Przewodnik zawiera również odpowiedzi na niektóre z najczęściej
zadawanych pytań.
Podsumowanie
Te szczepienia zazwyczaj należy wykonać około trzy lata po podaniu dziecku
szczepionek w wieku dwóch, trzech i czterech miesięcy. Szczepionki
zostaną podane podczas umówionej wizyty.
W poniższej tabeli można znaleźć szczepienia, które stosowane są u dzieci
w wieku przedszkolnym. Dzięki tym szczepieniom dziecko będzie najlepiej
zabezpieczone przed groźnymi chorobami wieku dziecięcego w przyszłości.
Choroby, przed
którymi szczepionka
zabezpiecza
błonica, tężec,
krztusiec i polio
dTaP/IPV lub DTaP/IPV)
zwana również dawką
przypominającą 4 w
1.
Sposób podania
Komentarze
Jeden zastrzyk,
zazwyczaj
wykonywany w górnej
części ramienia (w
mięsień naramienny).
odra, świnka i
różyczka (MMR).
Jeden zastrzyk,
zazwyczaj
wykonywany w górnej
części ramienia (w
mięsień naramienny).
Jest to dawka
przypominająca
szczepionki
podawanej dziecku w
wieku niemowlęcym
bez części na Hib
(Haemophilus
influenzae typu B).
Jest to druga,
rutynowa dawka
szczepionki. (Jeśli
dziecko nie otrzymało
jeszcze pierwszej
dawki, należy mu ją
podać teraz, zaś
drugą dawkę – w
ciągu trzech
miesięcy).
3
Pre School Immunisation (Polish)
[page 5]
Często zadawane pytania dotyczące szczepień
Czym jest szczepienie?
Szczepienie jest sposobem ochrony przeciwko groźnym chorobom.
Po otrzymaniu szczepienia organizm jest lepiej przygotowany do zwalczania
chorób, z którymi się styka.
W jaki sposób działają szczepionki?
Niektóre choroby są śmiertelne, inne mogą spowodować trwały uszczerbek
na zdrowiu. Szczepionki zawierają niewielką część bakterii lub wirusa, który
wywołuje chorobę, lub niewielkie ilości substancji chemicznych
produkowanych przez bakterię. Szczepionki skłaniają układ odpornościowy
do wytwarzania przeciwciał (substancji zwalczających infekcje i choroby).
W przypadku kontaktu z chorobą, wytworzone przeciwciała ją rozpoznają i
są gotowe do ochrony organizmu.
Skąd wiadomo, że szczepionki są bezpieczne?
Przed dopuszczeniem do użytku, wszystkie leki (w tym szczepionki) są
poddawane dokładnym testom w celu stwierdzenia ich skuteczności i
bezpieczeństwa dla organizmu. Po dopuszczeniu do użytku szczepionki są
nadal kontrolowane.
Wszystkie leki mogą powodować skutki uboczne, ale szczepionki należą
do najbezpieczniejszych z nich. Z nieustannych badań na całym świecie oraz
wieloletniego doświadczenia związanego ze szczepieniami wynika, iż
szczepionki są najbezpieczniejszym sposobem ochrony zdrowia dzieci.
Pre School Immunisation (Polish)
[page 6]
Dlaczego należy zaszczepić dziecko w tym wieku?
Odporność na błonicę, tężec, krztusiec i polio zmniejsza się z upływem
czasu. Poza tym odporność na odrę, świnkę i różyczkę może nie rozwinąć
się po otrzymaniu pierwszej dawki szczepionki MMR. Szczepienia te,
wykonane w wieku około trzech lat i czterech miesięcy, zwane często
przedszkolnymi dawkami przypominającymi, zwiększają w organizmie
liczbę przeciwciał (substancji zwalczających infekcję i choroby) oraz
zabezpieczają dziecko. W przypadku niewytworzenia odporności, druga
dawka zapewnia kolejną szansę na zabezpieczenie.
Podanie dziecku dawek przypominających to doskonała okazja na
sprawdzenie, czy zostały podane wszystkie pozostałe szczepienia.
Podanie kolejnej dawki przypominającej przeciw błonicy, tężcowi i polio
jest konieczne w celu zapewnienia optymalnej ochrony. Szczepienia te
wykonuje się u nastolatków w całej Wielkiej Brytanii w szkole
ponadpodstawowej – zazwyczaj w wieku co najmniej 13 lat.
Skoro niektóre choroby nie występują już w tym kraju, to dlaczego należy
wciąż się na nie szczepić?
W Wielkiej Brytanii choroby te zostały wyeliminowane dzięki dużej liczbie
szczepień. Na całym świecie ponad dwa miliony ludzi rocznie umiera na
choroby zakaźne, w tym 1,4 miliona dzieci poniżej piątego roku życia.
Większości tych zgonów można by było uniknąć dzięki szczepieniom.
Coraz więcej ludzi wyjeżdża za granicę i coraz więcej osób przyjeżdża do
naszego kraju. Stąd ryzyko, że choroby te powrócą do Wielkiej Brytanii.
Choroby te mogą zaatakować osoby, które nie zostały zaszczepione, dlatego
niezaszczepione dzieci znajdują się w grupie podwyższonego ryzyka.
Szczepienie zabezpiecza nie tylko samo dziecko – pozwala również
chronić rodzinę i całą społeczność, a w szczególności te osoby, które z
powodów medycznych nie mogą się zaszczepić.
Pre School Immunisation (Polish)
[page 7]
Nigdy nie jest za późno, aby zaszczepić dziecko.
Nawet jeśli dziecko nie otrzymało jakichś szczepionek lub jest starsze, należy
porozmawiać z pielęgniarką, środowiskowym pracownikiem służby zdrowia
lub lekarzem rodzinnym (GP) i ustalić wizytę w celu podania szczepionki.
Podejrzewam u mojego dziecka alergię. Czy nadal może ono zostać
zaszczepione?
Tak. Astma, egzema, katar sienny, nadwrażliwość pokarmowa i alergia
pokarmowa nie są przeciwwskazaniem do podania dziecku jakiejkolwiek
szczepionki w ramach programu rutynowych szczepień w okresie dziecięcym.
W przypadku jakichkolwiek wątpliwości należy porozmawiać z pielęgniarką,
środowiskowym pracownikiem służby zdrowia lub lekarzem rodzinnym (GP).
Czy niektóre dzieci są uczulone na szczepionki?
Bardzo rzadko zdarza się, że u zaszczepionej osoby występuje reakcja
alergiczna zaraz po podaniu szczepionki. Może być to wysypka lub
swędzenie całego ciała lub jego części. Osoby podające szczepionkę będą
wiedziały, jakie czynności należy wykonać w takim przypadku. To nie
oznacza, że należy przestać szczepić dziecko.
W jeszcze rzadszych przypadkach może wystąpić ostra reakcja w ciągu
kilku minut od podania szczepionki powodująca trudności w oddychaniu,
która może doprowadzić do utraty przytomności. Taka reakcja zwana jest
reakcją anafilaktyczną.
Niedawne badanie wykazało, że jedna reakcja anafilaktyczna występuje
na około milion szczepień. Osoby podające szczepionkę są szkolone w
zakresie postępowania w przypadku reakcji anafilaktycznych. Po
odpowiednim leczeniu dotknięte nią dzieci całkowicie wracają do zdrowia.
Reakcja anafilaktyczna to ostra i nagła reakcja alergiczna wymagająca
natychmiastowej pomocy medycznej.
Pre School Immunisation (Polish)
[Page 8]
W jakich sytuacjach dziecko nie powinno zostać zaszczepione?
Istnieje jedynie kilka sytuacji, w których nie należy dziecku podawać
szczepionki. Nie należy podawać szczepionki dzieciom, u których:

potwierdzono wystąpienie reakcji anafilaktycznej na poprzednią dawkę
szczepionki lub

potwierdzono wystąpienie reakcji anafilaktycznej na neomycynę,
streptomycynę lub polimyksynę B (są to antybiotyki, które mogły
zostać dodane do szczepionek w niewielkich ilościach).
A co w przypadku szczepionki MMR? W jakich innych sytuacjach
dziecku nie należy podawać tej szczepionki?
MMR to żywa szczepionka atenuowana (co oznacza, że zawiera żywe
wirusy, które zostały osłabione). Dzieciom z niedoborem odporności nie
należy zasadniczo podawać żywych szczepionek.
Dzieci z niedoborem odporności to te:

których układ odpornościowy nie działa prawidłowo, ponieważ są one w
trakcie leczenia poważnych schorzeń takich, jak przeszczep lub
nowotwór; lub

ze schorzeniami wpływającymi na układ odpornościowy, np. ostry
wrodzony niedobór odporności (bardzo rzadka choroba). Dzieci te
łatwiej ulegają zarażeniom.
Jeśli dotyczy to dziecka, należy przed szczepieniem powiadomić o tym
osobę podającą szczepionkę. Konieczne będzie skonsultowanie się ze
specjalistą przed podaniem szczepionek żywych, np. MMR (oraz BCG w
przypadku osób, które jej potrzebują). Szczepionki MMR nie należy
podawać dzieciom, u których wystąpiła potwierdzona reakcja anafilaktyczna
na żelatynę.
Pre School Immunisation (Polish)
[page 9]
Jeśli dziecko:

cierpi na koagulopatię (np. hemofilię, w przypadku której krew nie
krzepnie prawidłowo) lub

miało napady drgawek niezwiązane z gorączką (patrz część Czym jest
gorączka? na stronie 12),
należy skonsultować się z osobą podającą szczepionkę przed wykonaniem
szczepienia.
Choroba dziecka w dniu szczepienia
W przypadku łagodnej choroby bez gorączki, np. przeziębienia, szczepionki
należy przyjąć zgodnie z planem.
Jeśli dziecko ma gorączkę, należy poczekać ze szczepieniem, aż dziecko
wyzdrowieje. Jest to wskazane w celu uniknięcia skojarzenia gorączki ze
szczepieniem lub aby zapobiec wzrostowi gorączki po wykonaniu
szczepienia.
Pre School Immunisation (Polish)
[page 10]
Dawka przypominająca szczepionki dTaP/IPV lub DTaP/IPV podawana w
wieku 3 lat i 4 miesięcy lub nieco później
Te szczepionki wzmacniają działanie szczepionek podanych dziecku w
wieku dwóch, trzech i czterech miesięcy. Zabezpieczają one przed błonicą,
tężcem, krztuścem i polio
Jaka jest różnica między szczepionkami dTaP/IPV i DTaP/ IPV i czy ma
ona znaczenie?
Szczepionki na błonicę są produkowane w dwóch wersjach o różnej sile i
różnią się ilością zawartej anatoksyny błonicy (toksyny produkowanej
przez inaktywowane bakterie błonicy). Te dwa typy są oznaczane literą „D”
w przypadku dużej siły i „d” w przypadku małej siły. Dwie szczepionki
przeciw błonicy są używane jako dawki przypominające w okresie
przedszkolnym – jedna o dużej sile (DTaP/IPV) i druga, o mniejszej sile
(dTaP/IPV).
Obie szczepionki są skuteczne, więc nie ma znaczenia, która zostanie
podana dziecku w postaci dawki przypominającej w okresie
przedszkolnym.
Czym jest błonica?
Błonica to groźna choroba, która zaczyna się zazwyczaj od bólu gardła i
może szybko spowodować problemy z oddychaniem. Może uszkodzić serce
i układ nerwowy, a w ciężkich przypadkach może nawet spowodować śmierć.
Przed wprowadzeniem szczepionki w Wielkiej Brytanii notowano do 70 000
przypadków tej choroby rocznie powodujących do 5000 zgonów.
Czym jest tężec?
Tężec atakuje układ nerwowy, wywołując skurcze mięśni i problemy z
oddychaniem. Może spowodować śmierć. Wywołują go zarazki obecne w
glebie i nawozie, które przedostają się do organizmu poprzez otwarte rany i
oparzenia. Tężcem nie można się zarazić od innej osoby.
Pre School Immunisation (Polish)
[page 11]
Czym jest krztusiec?
Krztusiec jest chorobą powodującą długie ataki dławiącego kaszlu,
utrudniającego oddychanie. Może on trwać do 10 tygodni. Szczególnie
narażone na tę chorobę są dzieci do pierwszego roku życia. Choroba ta
zazwyczaj nie jest już tak groźna u starszych dzieci. Przed wprowadzeniem
szczepionki średnia liczba zgłoszonych zachorowań rocznie w Wielkiej
Brytanii wynosiła 120 000. W roku poprzedzającym wprowadzenie
szczepionki zmarło na tę chorobę 92 dzieci.
Czym jest polio?
Polio to wirus, który atakuje układ nerwowy i może spowodować stały paraliż
mięśni. Może zaatakować mięśnie klatki piersiowej lub mózg. Może
doprowadzić do śmierci. Przed wprowadzeniem szczepionki w Wielkiej
Brytanii notowano nawet 8000 przypadków tej choroby rocznie w okresie
epidemicznym.
Dzięki skuteczności szczepień przez ostatnie 20 lat nie zanotowano ani
jednego przypadku naturalnego zarażenia polio w Wielkiej Brytanii (ostatni
przypadek miał miejsce w roku 1984).
Jak jest skuteczność szczepionek podawanych w okresie
przedszkolnym?
Badania wykazały, iż szczepionki te są bardzo skuteczne.
Dawka przypominająca nie tylko zabezpiecza dziecko przed chorobami
aż do podania kolejnej dawki przypominającej w wieku około 13 lat, ale
również chroni przed zarażaniem niemowląt, którym z uwagi na wiek nie
podano jeszcze wszystkich szczepień.
Pre School Immunisation (Polish)
[page 12]
Czy po szczepionkach wystąpią jakiekolwiek skutki uboczne?
U niektórych dzieci mogą wystąpić niegroźne skutki uboczne, m.in.:

zaczerwienienie, obrzmienie i wrażliwość miejsca wykonania zastrzyku
(znikną same z upływem czasu);

rozdrażnienie i złe samopoczucie;

podwyższona temperatura (gorączka).
Czym jest gorączka?
Gorączką jest temperatura wyższa niż 37,5°C. Gorączka często występuje
u małych dzieci, ale jej przebieg jest łagodny. Jeśli buzia dziecka jest
gorąca i zaczerwieniona, może to oznaczać, że dziecko ma gorączkę.
Aby to sprawdzić, należy zmierzyć temperaturę termometrem.
Jeśli u dziecka wystąpi podwyższona temperatura i złe samopoczucie,
należy:

podać dziecku paracetamol lub ibuprofen w płynie (zgodnie z
instrukcjami na opakowaniu);

zapewnić dziecku dużo płynów;

upewnić się, że dziecko nie jest zbyt ciepło ubrane lub zawinięte w zbyt
wiele warstw;

upewnić się, że temperatura w pokoju nie jest zbyt wysoka, w
przedziale około 18-21ºC;
W przypadku utrzymywania się gorączki lub obaw związanych ze stanem
dziecka należy skontaktować się z pielęgniarką, środowiskowym
pracownikiem służby zdrowia lub lekarzem rodzinnym (GP).
Paracetamol lub ibuprofen w płynie należy podać dziecku tylko w
przypadku podwyższonej temperatury i złego samopoczucia po
szczepieniu. Nie należy ich przyjmować przed lub po otrzymaniu szczepionki
„tak na wszelki wypadek”, gdyż mogą one osłabić działanie szczepionki.
Pre School Immunisation (Polish)
[page 13]
Nigdy nie należy podawać leków zawierających aspirynę dzieciom poniżej 16.
roku życia.
W razie obaw związanych ze stanem zdrowia dziecka, należy kierować się
przeczuciem. Należy porozmawiać z lekarzem rodzinnym (GP) lub
zadzwonić pod numer NHS Direct Wales 0845 46 47.
Należy natychmiast zadzwonić do przychodni, o każdej porze, gdy
dziecko:
 ma temperaturę 39ºC lub wyższą lub
 ma atak drgawkowy.
Czym są ataki drgawkowe?
Ataki drgawkowe, zwane również konwulsjami lub spazmami, to stany, w
których dziecko zaczyna się trząść lub nagle sztywnieje i może stracić
przytomność. Niektóre ataki drgawkowe mogą mieć związek z gorączką, ale
nie wszystkie.
Drgawki mające związek z gorączką (zwane również drgawkami
gorączkowymi) występują rzadko w pierwszych sześciu miesiącach życia.
Zazwyczaj występują w drugim roku życia. Później zdarzają się rzadziej, a
po ukończeniu piątego roku życia występują niezwykle rzadko.
Przyczyną drgawek gorączkowych są najczęściej infekcje wirusowe, ale
takie infekcje mogą również spowodować wystąpienie drgawek. Większość
dzieci, u których występowały drgawki gorączkowe, całkowicie wraca do
zdrowia. W przypadku wystąpienia ataku drgawek u dziecka na krótko po
podaniu szczepionki jego przyczyną może nie być szczepionka czy
gorączka. Powód może być inny, np. przewlekłe schorzenie.
W przypadku wystąpienia drgawek u dziecka po podaniu szczepionki należy
skontaktować się z lekarzem rodzinnym (GP). Lekarz może skierować
pacjenta do specjalisty w celu uzyskania porad związanych z dalszymi
badaniami i przyszłymi szczepieniami. Jeśli przychodnia jest nieczynna lub
nie można skontaktować się w żaden sposób z lekarzem, należy udać się
prosto do ambulatorium w najbliższym szpitalu.
Pre School Immunisation (Polish)
[page 14]
Szczepionka MMR - druga dawka podawana w okresie przedszkolnym
MMR to szczepionka chroniąca dziecko przed odrą, świnką i różyczką.
Dziecko powinno otrzymać pierwszą dawkę szczepionki MMR między 12. a
13. miesiącem życia. Kolejna dawka podawana jest dziecku w wieku 3 lat i
4 miesięcy.
Szczepionka MMR zawiera osłabione szczepy żywych wirusów odry, świnki i
różyczki. Ponieważ wirusy te są osłabione, osoby poddane niedawno
szczepieniu nie mogą zarazić innych osób.
Dlaczego potrzebne są dwie dawki szczepionki MMR?
Dziecku należy podać drugą dawkę szczepionki MMR, ponieważ nie zawsze
działa ona prawidłowo po przyjęciu pierwszej dawki. Niektóre dzieci,
którym podano tylko jedną dawkę, mogą nie być zabezpieczone przed
jedną lub kilkoma chorobami.
Dzieci, którym nie podano wcześniej szczepionki MMR, powinny przyjąć
pierwszą dawkę teraz, a drugą po trzech miesiącach.
Dwie dawki szczepionki MMR są podawane rutynowo w całej Europie, jak
również w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Australii oraz Nowej Zelandii.
Podanie dziecku drugiej dawki szczepionki zapewnia najlepszą możliwą
ochronę.
Jaka jest skuteczność szczepionki MMR?
Szczepionka MMR bardzo dobrze chroni przed różyczką i odrą oraz jest
niewiele mniej skuteczna w przypadku świnki.
Przed wprowadzeniem szczepionki MMR świnka była najczęstszym
powodem zachorowań na wirusowe zapalenie opon mózgowordzeniowych u dzieci poniżej 15. roku życia. Co roku z powodu tej choroby
do szpitala trafiało około 1200 pacjentów. W przypadku niepodania dziecku
szczepionki MMR może ono zarazić się świnką. Od momentu
wprowadzenia szczepionki MMR w Wielkiej Brytanii w 1988 roku niemal
wyeliminowano te trzy choroby u małych dzieci.
Pre School Immunisation (Polish)
[page 15]
Czym jest odra?
Odra jest jedną z najbardziej zakaźnych chorób. Wywołuje ją wirus. Niemal
u każdej zarażonej osoby pojawia się wysoka gorączka, wysypka i złe
samopoczucie. Dziecko chore na odrę musi spędzić przeciętnie około
pięciu dni w łóżku i może być nieobecne w szkole przez około dziesięć
dni. Dorośli przeważnie chorują dłużej. Nie można przewidzieć, u kogo
objawy odry będą poważniejsze. U dzieci chorujących na odrę powszechne
są komplikacje. Najpowszechniejszymi komplikacjami są problemy ze
słuchem, infekcje klatki piersiowej, biegunka i drgawki. Do rzadszych
komplikacji należą: zapalenie mózgu (obrzęk mózgu) oraz uszkodzenie
mózgu.
Odra może doprowadzić do śmierci. W 1987 roku (na rok przed
wprowadzeniem w Wielkiej Brytanii szczepionki MMR) zachorowało na odrę
86 000 dzieci, z których 16 zmarło.
Jak się rozprzestrzenia?
Odra rozprzestrzenia się drogą kropelkową. Kaszel lub kichanie mogą
rozprzestrzenić wirusa na dużym obszarze. Ponieważ jest to choroba bardzo
zaraźliwa, ryzyko zarażenia dziecka w przypadku braku szczepienia i
kontaktu z wirusem jest bardzo wysokie.
Czym jest świnka?
Świnka wywoływana jest przez wirusa, który może powodować gorączkę,
ból głowy oraz bolesność i spuchnięcie węzłów chłonnych na twarzy, szyi i
szczęce. W rzadkich wypadkach może spowodować stałą utratę słuchu,
wirusowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych (zapalenie tkanek
otaczających mózg) i ostry stan zapalny mózgu. Zwykle wywołuje bolesne
obrzmienie jąder u chłopców i mężczyzn oraz może zaatakować jajniki u
dziewczynek. Świnka trwa od 7 do 10 dni. Przed wprowadzeniem
szczepionki MMR hospitalizowano z powodu świnki rocznie około 1200
osób.
Jak się rozprzestrzenia?
Świnka rozprzestrzenia się taką samą drogą jak odra. Jest prawie tak samo
zaraźliwa jak grypa.
Pre School Immunisation (Polish)
[page 16]
Czym jest różyczka?
Różyczka również jest chorobą wirusową.
U dzieci ma ona zwykle łagodny przebieg i może przejść niepostrzeżenie.
Powoduje krótko trwającą wysypkę, obrzmienie węzłów chłonnych i ból
gardła. Różyczka jest poważnym zagrożeniem dla dzieci w łonie matki.
Może bardzo poważnie uszkodzić ich wzrok, słuch, serce i mózg. Może
również wywołać stan zwany syndromem wrodzonej różyczki (CRS). W
ciągu pięciu lat przed wprowadzeniem szczepionki MMR w Wielkiej Brytanii
około 43 dzieci rocznie rodziło się z syndromem wrodzonej różyczki.
Największe zagrożenie różyczka stwarza dla dzieci w łonie matki przez
pierwsze trzy miesiące ciąży. Jeśli kobieta zarazi się różyczką w tym czasie,
w 9 na 10 przypadków dziecko urodzi się głuche lub niewidome, z
uszkodzonym sercem lub upośledzeniem umysłowym. U kobiet
zarażonych różyczką często występują również poronienia. W wielu
przypadkach kobiety ciężarne zarażają się różyczką od własnych dzieci lub
dzieci ich przyjaciół.
Jak się rozprzestrzenia?
Różyczka rozprzestrzenia się w taki sam sposób jak odra i świnka. Jest prawie
tak samo zaraźliwa jak grypa.
Po podaniu drugiej (przedszkolnej) dawki szczepionki MMR
Wystąpienie skutków ubocznych jest rzadsze po przyjęciu drugiej dawki
szczepionki niż po pierwszej. Poza tym ewentualne skutki uboczne mają
zazwyczaj łagodniejszy przebieg.
Trzy różne wirusy zawarte w szczepionce działają w różnym czasie i mogą
wywołać następujące skutki uboczne:
w 6 do 11 dni po podaniu szczepionki zaczyna działać część
szczepionki na odrę. W tym czasie często występuje gorączka;
u niektórych dzieci występuje wysypka podobna do tej występującej u
osób chorych na odrę, a u innych utrata apetytu (informacje na temat
leczenia gorączki można znaleźć na stronie 12);
Pre School Immunisation (Polish)
[page 17]
•
•
•
•
u mniej więcej jednego dziecka na 1000 po szczepieniu mogą
wystąpić drgawki spowodowane gorączką. Określa się je mianem
drgawek gorączkowych (patrz strona 13). Niemniej jednak, jeśli
niezaszczepione dziecko zarazi się odrą, prawdopodobieństwo
wystąpienia drgawek wzrasta pięciokrotnie;
w rzadkich przypadkach, około trzech tygodni po szczepieniu, u dziecka
mogą wystąpić objawy świnki (spuchnięte ślinianki), ponieważ
zaczyna działać część szczepionki na świnkę;
w bardzo rzadkich przypadkach, sześć tygodni po szczepieniu, u dzieci
może pojawić się plamista wysypka podobna do sińców. Jest ona zwykle
spowodowana częścią szczepionki zabezpieczającą przed odrą i
różyczką. W przypadku wystąpienia u dziecka takich plamek należy
zabrać je do lekarza rodzinnego (GP). Lekarz zbada dziecko i poradzi,
jak wyleczyć wysypkę.
rzadziej niż u jednego dziecka na milion po szczepieniu może wystąpić
zapalenie mózgu, ale praktycznie nie istnieją dowody wskazujące na to,
że powoduje je szczepionka. Jednakże u niezaszczepionego dziecka,
które zachorowało na odrę, ryzyko wystąpienia zapalenia mózgu
wynosi 1 na 1000 przypadków.
Więcej informacji na ten temat może udzielić lekarz rodzinny (GP).
Alergia na jaja
Szczepionkę MMR można bezpiecznie stosować u dzieci z występującymi
ostrymi reakcjami alergicznymi (reakcjami anafilaktycznymi) na jaja. W
przypadku jakichkolwiek wątpliwości należy porozmawiać z pielęgniarką,
środowiskowym pracownikiem ochrony zdrowia lub lekarzem rodzinnym
(GP).
Szczepionka MMR a autyzm
W latach dziewięćdziesiątych pojawiało się w mediach wiele informacji
na temat domniemanego związku szczepionki MMR z autyzmem.
Niektórzy rodzice opóźniali zaszczepienie dziecka szczepionką MMR lub
nie godzili się na szczepienie. W rezultacie wybuchały epidemie odry.
Niezależni międzynarodowi eksperci nie znaleźli żadnego naukowego
dowodu na istnienie takiego związku. Wyniki pierwotnego badania, które
wywołało panikę, uznano za błędne i wycofano je.
Pre School Immunisation (Polish)
[page 18]
Czy nie lepsze byłoby podanie dziecku oddzielnych szczepionek na odrę,
świnkę i różyczkę?
Nie. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) nie zaleca podawania
oddzielnych szczepionek, gdyż takie działanie naraża dzieci na dłuższe
ryzyko braku ochrony. Poza tym nie ma dowodów na to, że oddzielne
szczepienia są bezpieczniejsze niż szczepionka MMR. W rzeczywistości
dzieci, którym podaje się oddzielne szczepionki, są bardziej narażone na
ryzyko zachorowania, gdyż proces zabezpieczenia jest dłuższy.
Szczepienia przedszkolne zapewniają dziecku najlepszą ochronę przed
pójściem do szkoły. Jeśli dziecku nie podano wszystkich szczepionek, może
zostać zaszczepione teraz. Więcej informacji można uzyskać w przychodni
rodzinnej (GP).
Będą to ostatnie szczepienia rutynowe przed podaniem ostatnich dawek
szczepionek w szkole ponadpodstawowej oraz szczepionki HPV dziewczętom w
wieku 12-13 lat.
18
Pre School Immunisation (Polish)
[page 19]
Symptomy zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i posocznicy
(sepsy)
Zarówno zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych jak i posocznica
(zakażenie krwi) to bardzo poważne choroby. Ważne jest, aby rodzice lub
opiekunowie potrafili rozpoznać objawy choroby i wiedzieli, jakie działania
należy podjąć w przypadku ich wystąpienia. Wczesne symptomy
zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i posocznicy mogą być podobne do
objawów grypy (gorączka, wymioty, drażliwość i niepokój). Jednakże osoby
chore na zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych lub posocznicę mogą
poważnie się rozchorować w ciągu kilku godzin.
Ważne jest, aby umieć rozpoznać objawy i symptomy obu tych chorób i
wiedzieć, jakie działania należy podjąć w przypadku ich wystąpienia.
Pomimo tego, że dziecko zostało zaszczepione w wieku niemowlęcym
przeciw haemophilus influenzae (Hib), zapaleniu opon mózgowordzeniowych C oraz niektórym formom bakterii pneumokokowych,
(powodującym zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i posocznicę) te
szczepionki nie zabezpieczą dziecka przeciw innym typom zapalenia opon
mózgowo-rdzeniowych i posocznicy.
Czym jest zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych?
Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych to infekcja tkanek otaczających mózg.
Może je wywołać kilka typów bakterii lub wirusów.
Zakażenie bakteriami meningokokowymi może również wywołać takie
choroby jak posocznica, zapalenie osierdzia (zapalenie tkanek
otaczających serce) oraz zapalenie stawów (obrzęk stawów).
Czym jest posocznica?
Posocznica (sepsa) to bardzo poważna choroba, w której dochodzi do
zakażenia krwi. Jej objawami są: zimne dłonie i stopy, bladość, wymioty,
senność lub trudności w przebudzeniu. Objawy mogą wystąpić szybko. W
przypadku podejrzenia posocznicy u siebie, dziecka lub innej osoby należy
niezwłocznie uzyskać pomoc.
Pre School Immunisation (Polish)
[page 20]
U niemowląt i małych dzieci występują następujące symptomy zapalenia
opon mózgowo-rdzeniowych:

nienaturalny płacz, zawodzenie;

drażliwość, niechęć przy dotykaniu;

napięte, wypukłe ciemiączko u niemowląt (patrz słowniczek, strona 24);

senność, zwiotczałość i brak reakcji;

brak apetytu i wymioty;

gorączka, zimne dłonie i stopy;

sztywność karku, światłowstręt;

drgawki (patrz strona 13).
Głównymi objawami posocznicy są również:

duszność, przyspieszony lub nietypowy oddech, pochrząkiwanie;

blada, sina lub pokryta plamami skóra;

czerwone lub fioletowe plamy, które nie bledną pod naciskiem (należy
przeprowadzić test szklankowy objaśniony na stronie 21).
Należy pamiętać, że nie u wszystkich osób chorych na zapalenie opon
mózgowo-rdzeniowych lub posocznicę mogą wystąpić wszystkie opisane
wyżej symptomy.
W przypadku wystąpienia niektórych z wyżej opisanych symptomów,
szczególnie czerwonych lub fioletowych plam, należy natychmiast
skonsultować się z lekarzem.
Jeśli nie można skontaktować się z lekarzem lub w przypadku dalszych
wątpliwości po uzyskaniu porady medycznej, należy zaufać przeczuciu i
udać się z dzieckiem do ambulatorium w najbliższym szpitalu.
Pre School Immunisation (Polish)
[page 21]
Test szklankowy
Należy mocno przycisnąć ściankę do skóry z wysypką, aby sprawdzić, czy plamy
znikają lub tracą kolor pod naciskiem. Jeśli plamy nie tracą koloru, należy natychmiast
skonsultować się z lekarzem.
Gdzie można uzyskać dodatkowe informacje na temat zapalenia opon mózgowordzeniowych?
Fundacja Badań nad Zapaleniem Opon Mózgowo-Rdzeniowych (Meningitis Research
Foundation) oraz Fundusz Zapalenia Opon Mózgowo-Rdzeniowych (Meningitis Trust)
udzielają informacji na temat tej choroby.
Informacje można uzyskać pod bezpłatnym całodobowym numerem infolinii
Fundacji Badań nad Zapaleniem Opon Mózgowo-Rdzeniowych: 080 8800 3344 lub
na stronie internetowej: www.meningitis.org
Informacje można uzyskać pod bezpłatnym całodobowym numerem infolinii
Funduszu Zapalenia Opon Mózgowo-Rdzeniowych: 0800 0845 6000 800 lub na
stronie internetowej: www.meningitis-trust.org
Można również uzyskać poradę od pielęgniarki, środowiskowego pracownika służby
zdrowia lub lekarza rodzinnego albo zadzwonić pod numer NHS Direct Wales 0845
46 47.
* ilustracja zapewniona przez Fundusz Zapalenia Opon Mózgowo-Rdzeniowych.
Pre School Immunisation (Polish)
[page 22]
Porady podróżne dla dzieci
Jeśli dziecko wyjeżdża za granicę, należy upewnić się, że wykonano
wszystkie szczepienia zgodnie z programem. Dziecko może również
potrzebować dodatkowych szczepień. Należy skontaktować się z
lekarzem rodzinnym lub udać się do kliniki podróżnej (Travel Clinic)
odpowiednio wcześnie, aby dowiedzieć się, jak zabezpieczyć dziecko przed
podróżą.
22
Pre School Immunisation (Polish)
[page 23]
Słowniczek - zawiera wyjaśnienie niektórych terminów związanych ze
szczepieniami dziecka.
Bezkomórkowa szczepionka
Szczepionka przeciw krztuścowi
przeciw krztuścowi
zawierająca tylko te części
komórek bakterii krztuśca, które
mogą wytworzyć odporność u
zaszczepionej osoby.
Reakcja anafilaktyczna
Nagła i ostra reakcja alergiczna
wymagająca natychmiastowej
pomocy medycznej.
Bakteria
Pojedynczy zarazek. Wiele
zarazków nazywamy bakteriami.
Drgawki
Zwane również atakiem
drgawkowym.
To stan, w którym mięśnie
gwałtownie kurczą się i
rozluźniają, powodując
niekontrolowane drgawki i
zazwyczaj utratę przytomności.
Szczepionka dTaP/IPV oraz
Szczepionki podawane w wieku
szczepionka DTaP/IPV
przedszkolnym zabezpieczające
przed czterema chorobami:
błonicą, tężcem, krztuścem i
polio. Zawierają one
bezkomórkową szczepionkę
przeciw krztuścowi oraz
inaktywowaną szczepionkę przeciw
polio.
Szczepionka DTap/IPV/Hib
Szczepionka podawana
niemowlętom w wieku dwóch,
trzech i czterech miesięcy,
zabezpieczająca przed pięcioma
chorobami: błonicą, tężcem,
krztuścem, polio i Haemophilus
influenzae typu B (Hib). Zawiera ona
bezkomórkową szczepionkę przeciw
krztuścowi oraz inaktywowaną
szczepionkę przeciw polio.
Pre School Immunisation (Polish)
[page 24]
Zapalenie mózgu
Obrzęk mózgu.
Atak drgawkowy
Zwany również drgawkami (patrz
wyżej).
Ciemiączko
Przestrzeń między kośćmi w
górnej części czaszki dziecka.
Zwykle zamyka się w wieku
dwóch lat.
Inaktywowana szczepionka
przeciw polio (IPV)
Szczepionka przeciw polio
składająca się z zabitych
wirusów.
Neomycyna, polimyksyna i
streptomycyna
Antybiotyki wchodzące w skład
szczepionek, zapobiegające
zanieczyszczeniu bakteriami
Td/IPV
Szczepionka skojarzona
zabezpieczająca przed trzema
chorobami – tężcem, błonicą i
polio. Zawiera szczepionki na
tężec, niską dawkę szczepionki
na błonicę oraz inaktywowaną
szczepionkę przeciw polio.
Podawana jest nastolatkom w
wieku 13-18 lat w celu
wzmocnienia ich odporności.
Anatoksyna
Inaktywowana toksyna bakteryjna
zawarta w szczepionce, która
wywołuje reakcję
immunologiczną.
Pre School Immunisation (Polish)
[page 25]
Program odszkodowania w przypadku niepożądanych odczynów
poszczepiennych (VDPS - „Vaccine Damage Payment Scheme”)
Większość szczepionek podawana jest bez żadnych problemów,
jednakże w bardzo rzadkich przypadkach mogą pojawić się trudności. Celem
programu odszkodowania w przypadku niepożądanych odczynów
poszczepiennych jest pomoc finansowa osobom i rodzinom osób, u których
po podaniu szczepionki wystąpiły skutki niepożądane. Program zabezpiecza
przed niepożądanymi skutkami wszystkich szczepionek opisanych w niniejszej
broszurze oprócz szczepionki przeciw zapaleniu wątroby typu B opisanej w
tabeli na stronie 28.
Uzyskanie odszkodowania uzależnione jest od spełnienia kilku warunków.
Aby uzyskać więcej informacji, należy skontaktować się z:
Vaccine Damage Payments Unit
Department for Work and Pensions Palatine House
Lancaster Road
Preston
PR1 1 HB
Telefon: 01772 899944
E-mail: [email protected]
Gdzie można uzyskać więcej informacji?
Można porozmawiać z pielęgniarką, środowiskowym pracownikiem służby
zdrowia lub lekarzem rodzinnym (GP) albo zadzwonić pod numer NHS Direct
Wales 0845 46 47.
Strona internetowa: www.nhs.uk/
Niniejsza broszura jest również dostępna na stronie Welsh Government
poświęconej szczepieniom: www.wales.gov.uk/immunisation
Pre School Immunisation (Polish)
[page 26]
Dodatkowe egzemplarze można zamówić z Welsh Government Publications
Centre:
pocztą e-mail: [email protected]
lub telefonicznie: 029 2082 3683
(od poniedziałku do piątku w godzinach: 8:00 – 17:00).
Wszelkie pytania dotyczące broszury można kierować na adres:
Health Protection Division
Welsh Government
Cathays Park
Cardiff
CF10 3NQ
Tel.: 029 2080 1232 lub 029 2080 1318
Program rutynowych szczepień dziecka
Każda szczepionka podawana jest w formie jednego zastrzyku
domięśniowego w udo lub górną część ramienia.
Wiek szczepienia Choroby, przed którymi
Podawane szczepionki
szczepionka
Dwa miesiące
błonica,
tężec,zabezpiecza
krztusiec,
DTaP/IPV/Hib
polio i
Trzy miesiące
Haemophilus
influenzae typu B
(Hib)
oraz
zakażenie pneumokokami
błonica, tężec, krztusiec,
polio i
PCV
DTaP/IPV/Hib
Haemophilus
influenzae typu B
(Hib)
oraz
zapalenie opon mózgowo- MenC
rdzeniowych C (grupa
meningokokowa C)
Pre School Immunisation (Polish)
[page 27]
Cztery miesiące
błonica, tężec, krztusiec,
polio i Haemophilus
influenzae typu B (Hib)
DTaP/IPV/Hib
oraz
zapalenie opon mózgowordzeniowych C
MenC i
zakażenie pneumokokami
PCV
Między 12. a 13.
miesiącem życia
(w ciągu miesiąca
od pierwszych
urodzin)
Haemophilus influenzae typu Hib/MenC
B (Hib) oraz
oraz
zapalenie opon mózgowordzeniowych C
PCV i
zakażenie pneumokokami
MMR
odra, świnka i różyczka
Trzy lata i cztery
miesiące
błonica, tężec, krztusiec i
polio
DTaP/IPV lub dTaP/IPV
oraz
odra, świnka i różyczka
Dziewczęta w
wieku 12-13 lat
MMR
rak szyjki macicy wywołany HPV
przez wirusa brodawczaka
ludzkiego
Od 13. roku życia tężec, błonica i polio
Td/IPV
Pre School Immunisation (Polish)
[page 28]
Szczepienia dodatkowe dla dzieci w grupie podwyższonego ryzyka
Wiek szczepienia
Po urodzeniu (dzieciom, u
których istnieje większe
ryzyko kontaktu z gruźlicą).
Choroby, przed
Podawane
którymi szczepionka szczepionki
zabezpiecza
gruźlica
BCG
Po urodzeniu, w wieku 1
zapalenie wątroby
miesiąca, 2 miesięcy oraz 12 typu B
miesięcy (w przypadku
niemowląt, których matki są
zarażone
zapaleniem wątroby typu B).
WZW typu B
Co rok między wrześniem a grypa
listopadem (dzieciom z
chorobami przewlekłymi, u
których ryzyko zachorowania
na grypę jest większe).
Grypa
Od 2. roku życia (dzieciom z choroba
chorobami przewlekłymi, u pneumokokowa
których występuje większe
ryzyko wystąpienia choroby
pneumokokowej).
PPV
(rodzeństwu dzieci
podatnych na ostrą postać
ospy wietrznej).
Varicella (ospa
wietrzna)
ospa wietrzna