Środki zapobiegające zachorowaniom na choroby

Środki zapobiegające zachorowaniom na choroby przenoszone przez kleszcze.
Po oszacowaniu ryzyka zawodowego należy dokonać wyboru środków zapobiegawczych i
wymienić je na formularzu oceny ryzyka zawodowego. Można ustalić środki do
obowiązkowego stosowania lub środki zalecane, zwiększające poziom zabezpieczenia
przed zachorowaniem.
1)
Środki odstraszające kleszcze (repelenty).
2)
Odzież i obuwie zabezpieczające ciało: wysokie buty, spodnie z długimi
nogawkami spinanymi, koszula z zapinanym kołnierzem i długimi zapinanymi
rękawami, nakrycie głowy z rondem na kark.
Zestaw taki został wymieniony w Załączniku do obowiązującego w Uczelni Zarządzenia
nr 60 Rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego z 1 września 2006 r. w sprawie zasad
przydzielania pracownikom środków ochrony indywidualnej oraz odzieży roboczej,
Załącznik poz. 34. Zestaw ten może być modyfikowany lub uzupełniany w zależności od
potrzeb, np. o nakrycie głowy.
3)
APTECZKI do pracy w terenie powinny być wyposażone w pęsetkę,
środek odkażający (spirytus salicylowy, woda utleniona) i środki do zabezpieczenia
rany (gaziki i lepce lub plastry). Na rynku dostępne są pompki do odsysania kleszczy
i toksyn z miejsca ukąszenia owadów.
4)
Kontrola całego ciała pod kątem obecności kleszczy - na bieżąco i
bezpośrednio po powrocie z pracy w terenie.
5)
Usunięcie zagnieżdżonego kleszcza (możliwie jak najszybciej).
Kleszcza należy uchwycić pęsetką jak najbliżej skóry i usunąć delikatnym ale
zdecydowanym ruchem równoległym do linii wkłucia. Kleszcza można także wydłubać jak
zadrę. Miejsce po usunięciu kleszcza należy zdezynfekować. UWAGA! Smarowanie
kleszcza tłustymi substancjami zwiększa ryzyko zakażenia!
6)
Obserwacja miejsca ukłucia kleszcza i stanu zdrowia.
Po wystąpieniu jakichkolwiek objawów wskazujących na boreliozę lub zapalenie opon
mózgowych, należy natychmiast udać się do lekarza, najlepiej w przychodni sprawującej
opiekę lekarską nad pracownikami UJ. O zaistniałym przypadku zachorowania należy
natychmiast powiadomić osobę kierującą, Inspektorat BHP UJ oraz właściwego inspektora
sanitarnego. Opis objawów - w Załącznikach 3 i 4. Najbardziej typowe objawy to:
•
zaczerwienienie skóry w okolicy ukłucia należy zgłosić się
do lekarza (podejrzenie boreliozy);
•
objawy
grypopodobne
(podejrzenie
zapalenia
opon
mózgowych).
7)
Szczepienia ochronne.
W związku z możliwością uchronienia się przed wirusowym zapaleniem mózgu poprzez
zastosowanie szczepienia ochronnego, Inspektorat BHP UJ proponuje rozważenie potrzeby
szczepienia pracowników. Szczepienia te są wskazane na stanowiskach pracy w
kompleksach leśnych na obszarach endemicznego występowania zachorowań na
kleszczowe zapalenie mózgu.
Borelioza - opis i objawy
Etapy choroby:
1.
borelioza wczesna – stadium zakażenia ograniczonego i stadium zakażenia
rozsianego;
2.
borelioza późna – stadium zakażenia przewlekłego.
Obraz kliniczny jest zmienny i zdarza się współistnienie różnych faz choroby u jednego
pacjenta. Okres wylęgania choroby w postaci rumienia wędrującego wynosi średnio
od 3 do 30 dni.
1.1. Borelioza wczesna - etap zakażenia ograniczonego:
•
rumień wędrujący (Erythema migrans) pojawia się w miejscu ukłucia i stopniowo
rozszerza, może mu towarzyszyć pieczenie skóry i świąd.
Objawy:
• grypopodobne (bóle mięśni, głowy i stawów)
• zaburzenia czucia i kołatanie serca
• chłoniak limfocytarny skóry.
1.2. Borelioza wczesna - etap zakażenia rozsianego:
•
•
•
•
rumień wędrujący mnogi (wtórny);
zapalenie stawów (niesymetryczne, dotyczy głównie dużych stawów ale zajęte mogą
być wszystkie stawy);
zapalenie mięśnia sercowego;
zapalenie nerwu trójdzielnego.
Objawy:
• zapalenia lub podrażnienia opon mózgowo-rdzeniowych i nerwów obwodowych;
• osłabienie, bóle głowy, sztywność karku;
• przewlekłe zmęczenie;
• zaburzenia czucia;
• zaburzenia pamięci.
2.1. Borelioza późna - stadium zakażenia przewlekłego:
•
przewlekłe zanikowe zapalenie skóry powodujące powstawanie trudno gojących się
owrzodzeń;
•
zmiany w układzie krążenia – zaburzenia rytmu, bloki przedsionkowo-komorowe,
zapalenie osierdzia, wsierdzia i mięśnia sercowego.
Objawy:
• neurologiczne – zapalenie nerwów czaszkowych (najczęściej VI i VII), zapalenie
mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych,paraliż twarzy, niedowłady kończyn,depresja,
otępienie, bóle korzonkowe,psychozy, niedowłady;
• bóle i obrzęki stawów z wysiękami;
• zaburzenia widzenia;
• sztywność stawów i kręgosłupa szyjnego;
• bóle i kurcze mięśni;
• bezsenność.
Elżbieta Staszków, Kierownik Laboratorium Wirusologii WSEE Kraków (skrót)
Kleszczowe zapalenie mózgu - opis i objawy
Zachorowania na KZM występują głównie w okresie wczesno-letnim lub wiosenno-letnim.
W większości przypadków choroba przebiega bezobjawowo lub skąpoobjawowo,
u dzieci na ogół łagodniej niż u dorosłych. Cięższy przebieg choroby i częstsze powikłania
neurologiczne obserwuje się u osób po 40 roku życia. W zdecydowanej większości
przypadków choroba nie jest groźna i nie pozostawia trwałych śladów.
1. Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych jest najczęstszą i najlżejszą postacią
kliniczną i objawiaja się:
•
bólami głowy,
•
nudnościami, wymiotami,
•
gorączką
•
sztywnością karku.
Choroba ma zazwyczaj przebieg łagodny i nie pozostawia trwałych następstw.
2. Zapalenie mózgu występuje rzadziej. Dochodzi do:
•
zaburzeń świadomości,
•
śpiączki,
•
porażeń kończyn.
Powikłania w postaci niedowładów, zaników mięśniowych, zaburzeń koncentracji czy
depresji mogą utrzymywać się przez wiele miesięcy znacznie pogarszając jakość życia.
Ustępują powoli po długiej rehabilitacji z reguły bez pozostawienia trwałych następstw.
W krajnych przypadkach choroba kończy się zgonem (ok.1 - 2% zachorowań).
Leczenie KZM jest objawowe i ma na celu łagodzenie gorączki, bólu oraz zapobieganie
powikłaniom. Nie ma leczenia przyczynowego.
Lek.med. Elżbieta Sykut, Sekcja Zwalczania Chorób WSSE Kraków (skrót).