O wypadaniu włosów u kobiet

O wypadaniu włosów u kobiet
Łysienie jest postrzegane raczej jako dolegliwość dotykająca mężczyzn, co
samo w sobie stanowi rażące uproszczenie. Okazuje się, że 40%
mieszkańców Stanów Zjednoczonych, którzy borykają się z problemem
nadmiernego wypadania włosów, to właśnie kobiety. Istnieje szereg
czynników wpływających na utratę włosów u kobiet. Zjawisko może mieć
charakter nie tylko sezonowy, ale także okazać się poważnym problemem
zdrowotnym, estetycznym oraz emocjonalnym.
Stopniowa utrata włosów jest to niezwykle trudny czas dla kobiet, które w
zupełnie inny sposób podchodzą do problemu. Mężczyzna często pozostaje
wyprostowany, z dumnie podniesioną, chociaż łysą głową. Taka opcja wydaje się
być mało prawdopodobna w przypadku płci pięknej. Termin medyczny „łysienie”
(łac. alopecia) określa nadmierną lub nieprawidłową utratę włosów skóry głowy.
Za głównego winowajcę uważa się pochodną testosteronu, dihydrotestosteron
(DHT) i jego wiązanie się do receptorów w mieszkach włosowych skóry głowy, co
powoduje ich obkurczenie oraz brak możliwości przetrwania zdrowego włosa.
Ratunku! Łysieję!
Zaobserwowanie własnych włosów na brzegu umywalki, prysznica, poduszce czy
innych miejscach nie zawsze powinno wiązać się z obawą przed łysieniem.
Każdego dnia fizjologicznie tracimy od 25 do 100 włosów znajdujących się w fazie
telogenowej (podczas mycia nawet do 200). Czas trwania fazy anagenowej
decyduje o długości włosa. Dzięki zjawisku wzrostu asynchronicznego włosów na
głowie i tym samym równoczesnego występowania różnych faz wzrostu nie
dochodzi do wypadania wszystkich włosów w tym samym czasie.
O pojawieniu się problemu możemy mówić, gdy ubywa ponad 100 włosów
dziennie i trwa to dłużej niż kilka tygodni.
Na wzrost włosów wpływają androgeny (testosteron inicjuje wzrost, zwiększa
średnicę i pigmentację włosa), estrogeny (prowadzą do ścieńczenia i odbarwienia
włosa) i progestageny (niewielki wpływ). The American Hair Loss Association
sprecyzowało możliwe przyczyny utraty włosów przez kobiety. Należą do nich
uwarunkowania genetyczne, stres, zmiany w mieszkach włosowych, niektóre
środki farmakologiczne, palenie papierosów i wiele innych [1, 5, 6].
Łysienie androgenowe
U kobiet ten typ łysienia zależy od poziomu androgenów i polega zazwyczaj na
przerzedzeniu się włosów rozpoczynając się od czubka głowy z pozostawieniem
grzywki. Przyczyną może być wiele czynników związanych ze zwiększonym
stężeniem androgenów takich jak choroby przysadki mózgowej, zespół
policystycznych jajników, guzy produkujące androgeny, otyłość czy
hiperandrogenizm idiopatyczny. Istotnym czynnikiem jest tu także dziedziczność
[1, 2, 4].
Telogenowe wypadanie włosów (TE)
W pewnych stanach organizmu włos może przejść nagle z fazy wzrostu (faza
anagenowa) czy fazy inwolucji (faza katagenowa) do fazy spoczynkowej (faza
telogenowa). Okres ten wynosi od 6 tygodni do 3 miesięcy od wystąpienia
czynnika stresogennego, takiego jak na przykład urodzenie dziecka, ostra
infekcja, nowotwory, zaburzenia hormonalne (zarówno niedoczynność jak i
nadczynność tarczycy), niektóre leki (przeciwzakrzepowe, beta-adrenolityki, leki
zmniejszające stężenie lipidów, leki przeciwdrgawkowe, cytostatyki), zatrucia
metalami ciężkimi, duży stres czy niedożywienie. W pełni rozwinięte TE może
nieraz wiązać się z utratą garści włosów. Uzyskanie remisji możliwe jest tak
długo, jak unika się czynników, które wywołały łysienie. Czasami znalezienie
przyczyny łysienia jest bardzo trudne lub niemożliwe [1, 7].
Anagenowe wypadanie włosów
Ten typ utraty włosów wynika z upośledzenia aktywności mitotycznej lub
metabolicznej mieszków włosowych. Jest to rzadka, nagła utrata włosów
dystroficznych, zwykle po zadziałaniu czynnika toksycznego na mieszki włosowe.
Dobrym przykładem wydaje się tu być chemioterapia, przy której leki działają na
szybko proliferujące komórki — także mieszków włosowych w fazie anagenowej.
Po chemioterapii można utracić ponad 90% włosów. Charakterystyczne są tutaj
zmiany polegające na miejscowym zwężaniu się łodygi włosa, co w konsekwencji
prowadzi do łamania się i wypadania. Innymi czynnikami przyczynowymi mogą
być zatrucia metalami ciężkimi, retinoidy, promieniowanie X, zatrucia roślinami
tropikalnymi i toksynami zwierzęcymi [1].
Łysienie „z ucisku”
Okazuje się, że ciasne upięcie włosów przez długi okres czasu może także
prowadzić do ich utraty. Wynika to ze wstrząsu mechanicznego, dotyczącego
mieszków włosowych, które są ciągnięte przez upięcia typu ciasny tak zwany
„koński ogon” czy warkocz. Wczesne wykrycie zmian pozwala na odrośnięcie
włosów. Podobne zmiany obserwuje się u osesków. W tym przypadku wynikają
one z ucisku okolicy potylicznej przy leżeniu [1, 3, 4].
Leki a łysienie
Ulotki informacyjne niektórych leków uwzględniają wypadanie lub przerzedzanie
się włosów jako efekt uboczny działania związków chemicznych. Wielu kobiet ten
problem nie dotyczy, niemniej jednak dla części jest to problem powszechny i
możliwy do przewidzenia. Wśród środków o takim działaniu można wymienić:
— leki przeznaczone do leczenia trądziku i innych schorzeń (izotretinoina —
Accutane)
— antykoagulanty (sól sodowa warfaryny — Panwarfarin, Sofarin, Coumadin,
heparyna)
— leki obniżające poziom cholesterolu we krwi (klofibraty — Atronid-S,
gemfibrozil — Lopid)
— leki przeciwdrgawkowe (trimetadon — Tridone)
— wiele leków antydepresyjnych (przykładowo hydrochlorek fluoksetyny —
Prozac, imipramina — Janimine, Tofranil, nortryptylina — Pamelor, Ventyl,
haloperidol — Haldol)
— amfetaminę
— środki przeciwgrzybicze
— beta-blokery w leczeniu jaskry (krople do oczu zawierające tymolol)
— środki w leczeniu dny moczanowej (allopurinol — Lopurin, Zyloprim)
— leki obniżające ciśnienie krwi i dbające o mięsień sercowy (atenolol —
Tenormin, metoprolol — Lopressor, nadolol — Corgard, propranolol — Inderal,
tymolom — Blocadren)
— wszystkie leki hormonalne, ponieważ mają one potencjalny wpływ na utratę
włosów (tabletki antykoncepcyjne, hormonalna terapia zastępcza, androgeny,
sterydy anaboliczne, Prednizon)
— leki przeciwzapalne stosowane przy bólu miejscowym, poceniu się, zranieniach
(NLPZ, leki na artretyzm, naproksen, indometacyna) oraz stosowane w
chemioterapii (metotreksat — Methotrexate, Rheumatex, Folex)
— leki w terapii choroby Parkinsona (lewodopa)
— wiele leków stosowanych w zaburzeniach tarczycy
— środki farmakologiczne stosowane w leczeniu wrzodów trawiennych, w tym
także leki sprzedawane bez recepty (ranitydyna — Zantac, famotydyna- Pepcid,
cymetydyna — Tagamet) [1, 4, 7].
Trichotillomania
Warto wspomnieć także o nawykowym, przymusowym wyrywaniu włosów zwanym
trichotillomanią. Dotyczy on osób znajdujących się pod wpływem stresu lub
pacjentów z zaburzeniami psychicznymi. Działanie jest niekontrolowane.
Nawykowe wyrywanie włosów wykazuje dwukrotnie większą częstotliwość
występowania u kobiet niż u mężczyzn [3].
Co i jak badać?
Przyczyn wypadania włosów u kobiet może być znacznie więcej niż u mężczyzn,
u których dominujący jest czynnik genetyczny.
W związku z powyższym diagnostyka jest dość złożona. Stosuje się kilka metod
diagnostycznych [1, 2, 5].
Diagnostyka oparta o badania krwi:
— poziom hormonów takich jak: DHEA, testosteron, androstendion, prolaktyna,
folikulotropina oraz lutropina
— poziom żelaza w surowicy
— poziom ferrytyny w surowicy
— poziom TIBC (ang. total iron binding capacity)
— poziom hormonów tarczycowych
— VDRL (test w kierunku kiły)
— morfologia
Metody alternatywne:
— biopsja skóry głowy
— określenie intensywności utraty włosów przez test ciągnięcia za włosy
— densytometria
Łysienie to problem, który dotyka także wielu kobiet
Źródło: Wikimedia Commons, autor Lovebug11768, licencja CC BY SA 3.0
Włosy pełnią wiele istotnych dla organizmu funkcji. Chronią one przed czynnikami
zewnętrznymi a także odbierają i przekazują bodźce seksualne. Włosy usytuowane
na głowie stanowią ważny element wyglądu zewnętrznego, uzyskując u kobiet
znaczenie psychospołeczne. Utrata tak kluczowego dla wielu kobiet czynnika
atrakcyjności może nieść ze sobą nieprzyjemne implikacje.
mgr Agnieszka Helis, diagnosta laboratoryjny
Piśmiennictwo:
1. Dane The American Hair Loss Association.
2. Sobstyl M., Tkaczuk-Włach J., Jakiel G. Diagnostyka hormonalna łysienia kobiet.
Przegl Menopauzalny, 2010; 1: 52–55.
3. Lis-Święty A., Wcisło-Dziadecka D., Wyględowska-Kania M. The most common
diseases of scalp in childhood. Post Dermatol Alergol, 2009; XXVI, 5: 257–269
4. Camacho-Martínez FM. Hair loss in women. Semin Cutan Med Surg, 2009; 28,
1: 19-32.
5. Blume-Peytavi U., Vogt A. Androgenetic alopecia : Diagnosis and therapy- a
current review. Hautarzt, 2013; 64, 11: 820-829.
6. Trüeb RM. Association between smoking and hair loss: another opportunity for
health education against smoking? Dermatology, 2003; 206, 3: 189-191.
7. Patel M., Harrison S., Sinclair R. Drugs and hair loss. Dermatol Clin, 2013; 31,
1: 67-73.
Data publikacji: 04.03.2016r.