rrrrr
advertisement
„ Jak inwazje obcych gatunków roślin wpływają na bioróżnorodność ” Nauczyciel prowadzący: Janina Wawrzyniak Nauczyciel wspomagający: Robert Padurek Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Cele : • Ocena wpływu inwazji obcych gatunków roślin na bioróżnorodność w ekosystemie, • Poznanie inwazyjnych gatunków roślin , groźnych dla bioróżnorodności ich historii pochodzenia , • Ocena wartości przyrodniczej wybranych gatunków roślin na badanym terenie, • Zdobycie wiedzy na temat geograficznohistorycznych grup roślin tworzacych florę Polski Uczniowie realizujący projekt : Adamczak Marek Antkowiak Beata Bartkowiak Weronika Biała Anna Binkowska Martyna Bussler Klaudia Chłapowska Marta Dominiczak Weronika Drzewiecka Małgorzata Górna Inga Jakubiak Patrycja Jankowska Wioletta Kaczmarek Agnieszka Karolczak Natalia Kasperska Sandra Komsta Justyna Kowalska Kamila Kubicka Agata Lisek Julia Markiewicz Mikołaj Michałowska Marta Musielak Jagoda Przybylski Kamila Schoepe Klaudia Smekowska Ewa Sobczyk Monika Spławska Monika Szubert alicja Walorek Justyna Wojtkowiak Magdalena Metodyka badań • obserwacje bezpośrednie • wykonywanie pomiarów przy użyciu GPS-u • oznaczanie gatunków roślin przy pomocy klucza • tworzenie mapy rozmieszczenia gatunków inwazyjnych roślin. Przebieg realizacji projektu W czasie realizacji projektu odbyliśmy kilka wycieczek po Kościanie i okolicach, w trakcie których zostały zebrane materiały do badań gatunków inwazyjnych. Następnie zajmowaliśmy się ich rozpoznawaniem, opisywaniem oraz określaniem lokalizacji tych roślin. Przebieg realizacji projektu Przebieg realizacji projektu Przebieg realizacji projektu Przebieg realizacji projektu Klon jesionolistny (Acer negundo) Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Występowanie Występuje naturalnie w Ameryce Północnej i Środkowej (na południu sięga do Gwatemali i stanu Chiapas w Meksyku). Zawleczony, zdziczały i w pełni zadomowiony w wielu częściach świata, także w Polsce. Do Europy i Polski introdukowany został w XVIII-XIX wieku (kenofit). Występuje powszechnie niemal w całym kraju z wyjątkiem części Pomorza i Polski północno-wschodniej. Zaliczany jest do roślin inwazyjnych – niebezpiecznych dla rodzimej flory. Morfologia • Pokrój Osiąga wysokość 10-15 (20) metrów. Ma szeroką i nieregularną koronę. • Pień Często wielopniowe lub nisko rozgałęzione, zwykle krzywe pokryte naroślami. Kora początkowo oliwkowozielona i gładka, z czasem robi się brązowawa i spękana. • Liście Naprzeciwległe, nieparzystopierzaste, składające się z 3-5 (9)listków na krótkich łodyżkach, osiągają długość 15 cm. Górna powierzchnia liści zielona, dolna owłosiona. Poszczególne listki są owalno-lancetowate i zaostrzone o brzegach nieregularnie piłkowanych. • Kwiaty Rozdzielnopłciowe (gatunek dwupienny), męskie kwiaty mają kształt wiszących pęczków, żeńskie zebrane w grona. • Owocem Jest jednostronnie oskrzydlony orzeszek, który na roślinie połączony jest symetrycznie z drugim. Skrzydlaki ustawione pod kątem ostrym, skrzydełka prawie równoległe. Biologia i ekologia Najlepiej rośnie w mieszanych lasach liściastych rosnących na żyznych, wilgotnych glebach. Jest bardzo odporny na suszę, zanieczyszczenia powietrza oraz mrozy. Zastosowanie Jest to roślina ozdobna sprowadzona do Europy w XVII wieku, z czasem zdziczała, rozsiewa się naturalnie często zachwaszczając otoczenie. Obecnie wyhodowano wiele odmian o kolorowych liściach często z barwnymi obwódkami, które często sadzone są w ogrodach przydomowych. Zwykle są to formy szczepione na pniu. Kolczurka klapowana (Echinocystis lobata) Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Ostra jak brzytwa ;) Występowanie Kolczurka klapowana prawdopodobnie pochodzi z Ameryki Północnej. Pierwsze okazy pojawiły się w kraju pod koniec lat 70 ubiegłego wieku. Występuje wzdłuż Odry w okolicach Wrocławia, a także wzdłuż Wisły i jej dopływów do połączenia jej z Bystrzycą. Morfologia • Łodyga pnąca, silnie rozgałęziająca się i tworząca wąsy czepne, również rozgałęziające się. • Liście miękkie, 5-7 klapowe, ostro zakończone, lekko piłkowane na długich ogonkach. • Kwiaty roślinna jednopienna, lecz rodzielnopłciowa. Kwiaty sześciokrotne – żeńskie pojedyncze w rozgałęzieniach łodygi. • Owoc zielona, owalna torebka pokryta miękkimi kolcami z 4 brązowymi lub czarnymi nasionami, przypominającymi nieco nasiona dyni. Owoc otwira się przodem i tylko na tyle, aby nasiona mogły wylecieć. Biologia i ekologia Jest to roślina mało wymagająca, ale idealnym siedliskiem są dla niej aluwia nadrzeczne oraz wilgotne miejsca o pH obojętnym. Płoży się i wspina po drzewach i krzewach. Jest gatunkiem jednorocznego pnącza z rodziny dyniowatych. W Polsce jest uprawiana i często dziczejąca. Cechą charakterystyczną tej rośliny są strzelające nasiona. Zastosowania • Nalewka z tego ziela jest stosowana w chorobach reumatycznych oraz chorobach charakteryzujących się niedoborem soków trawiennych oraz schorzeniach wątroby. • Odwar z korzenia poprawia trawienie, pobudza przemianę materii, jest stosowany w cukrzycy jako lek obniżający poziom glukozy i cukru we krwi. • Ziele z owocami stosuje się w leczeniu chorób prostaty, chorobach reumatycznych, miażdżycy. W zielarstwie rosyjskim stosuje się ją przy nowotworach, wrzodach, ropniach, grzybicy skóry. Konyza Kanadyjska (Conyza canadensis Cronquist) Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Byle do góry Występowanie • pochodzi z Ameryki Północnej i Środkowej • w Polsce pojawił się w I połowie XVIII w. w wyniku nieświadomego zawleczenia • występuje na całym świecie i na terenie całej Polski Morfologia • Łodyga gęsto ulistniona, szorstka, wzniesiona, górą rozgałęziona. Wysokość przeważnie do 1 m. • Liście wąskie, lancetowate, z rzadka szorstko owłosione i orzęsione. równowąsko lancetowate, zaostrzone, u nasady zwężone. • Kwiaty w okresie kwitnienia roślina wytwarza liczne, drobne, brudnobiałe koszyczki kwiatowe, gęsto skupione w górnej części łodygi. Kwiatostany składają się z kwiatów żeńskich, mających postać płatków, oraz rurkowatych kwiatów obupłciowych. • Owoce z puchem kielichowym. Biologia i ekologia • Nasiona rozsiewane są przez wiatr. Kiełkują na wiosnę (wtedy roślina żyje tylko jeden rok) lub jesienią (w tym przypadku roślina wytwarza najpierw rozetę liściową, następnie zimuje i zakwita dopiero następnego roku). • Rozwój: roślina roczna lub dwuletnia. Kwitnie od czerwca do października, jest rozsiewana przez wiatr. Jedna roślina może wytworzyć w ciągu roku nawet ponad 100 000 nasion. • Siedlisko: roślina ta spotykana jest na polach uprawnych gdzie jest często dokuczliwym chwastem. Ponadto występuje na poboczach dróg, nieużytkach, pastwiskach. • Liczba chromosomów 2n= 18 Zastosowanie • Ziele Herba Erigerontis canadensis zawierające flawonoidy i olejki eteryczne wykorzystywane jest do produkcji perfum. • Z ziela przymiotna produkowane są tabletki przeciwkrwotoczne Hemorigen. Skład chemiczny • 0,6% olejku lotnego (którego głównymi składnikami są limonen, cymol, linalol, terpineol) • garbniki pirogarolowe • flawonoidy pochodne apigeniny i kemferolu, • fenolokwasy • fitosterole Nawłoć Kanadyjska (Solidago canadensis) Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Nawłoć Kanadyjska czyli "Drzewko Matki Boskiej" w naturalnym siedlisku Występowanie Pochodzi ze wschodniej części Ameryki Północnej, prawdopodobnie z południowej Kanady i wschodnich i centralnych części Stanów Zjednoczonych. Jako roślina ozdobna w parkach i ogrodach opanowywała już od 1645 roku Europę. Stopniowo rozprzestrzeniała się w Azji, Australii a nawet w Nowej Zelandii. Roślina ta doskonale się aklimatyzuje i wypiera nawet rodzime gatunki. W rodzimej Ameryce związana jest ze strefą prerii i lasoprerii gdzie występuje głównie w dolinach rzek. W Polsce pierwszy raz zanotowaną ją w 1872 roku. Dziś rośnie na większości obszarów, na siedliskach naturalnych i synantropijnych. Nawłoć związana jest z siedliskami ruderalnymi, jak trwałe nieużytki, przychacia, pobocza dróg, nasypy kolejowe, wysypiska a także na siedliskach nadrzecznych, wzdłuż rowów melioracyjnych, na mokrych łąkach i w zaroślach nadrzecznych. Morfologia Łodyga wysokość do 1,5 m, wzniesiona, sztywna, pojedyncza, naga lub rzadko owłosiona, cienka. Wewnątrz jest pusta. Liście skrętoległe, malejące ku górze. Na całym pędzie jest ich od 40 do 110. Blaszka liściowa jest lancetowata, na obu końcach zaostrzona, od spodu omszona, na brzegu ostro piłkowana, z dwoma wyraźnymi nerwami brzeżnymi Kwiaty skupione po 5-14 w bardzo licznych koszyczkach (na jednym pędzie jest ich od ok. 40 do 4600) w szerokopiramidalną wiechę z osią centralną i odgiętymi odgałęzieniami bocznymi. Listki okrywy są równowąskie i lancetowate, nierówne, tępe lub zaostrzone. Żółta korona ma długość 2,4-2,8 mm Owoce niełupki o długości 0,9 do 1,2 mm, krótko omszone, z puchem kielichowym długości 2-2,5 mm Biologia i Ekologia Gatunek rozmnaża się wegetatywnie dzięki kłączom oraz za pomocą nasion. Rośliny zakwitają każdego roku począwszy od pierwszego roku życia. Poszczególne klony są długowieczne i mogą osiągać wiek stu lat. Kwitnienie zaczyna się w lipcu i trwać może do października, najbardziej intensywne jest od połowy sierpnia do końca września. Owady zapylające kwiaty wabione są dużą ilością nektaru i pyłku, intensywnym, słodkim zapachem i intensywnym, żółtym kolorem okazałych kwiatostanów. Na jednej łodydze może powstać ponad 10 tysięcy nasion. Lekkie i drobne nasiona rozprzestrzeniane są przez wiatr. Poza tym do rozprzestrzeniania rośliny przyczynia się człowiek wyrzucając pędy po przekwitnieniu lub przemieszczając ziemię zawierającą kłącza i nasiona. Zastosowanie W medycynie: Nawłoć stosowana w niewielkich dawkach posiada właściwości lecznicze. Ma działanie: antyseptyczne, bakteriobójcze, moczopędne, obniżające ciśnienie krwi, odtruwające, przeciwbólowe, przeciwgrzybiczne, przeciwkaszlowe, przeciwzapalne, ściągające i uszczelniające. Surowcem leczniczym jest ziele nawłoci. Odwar z ziela wewnętrznie stosuje się: - w chorobach nerek, dolegliwościach pęcherza i przewodów moczowych, - dolegliwościach wątroby i pęcherzyka żółciowego, -zaburzeniach przewodu pokarmowego, bólach brzucha, W pszczelarstwie: Z rośliny tej pozyskuje się miód polecany w leczeniu górnych dróg oddechowych, przewodów żółciowych, stawów i nerek. Wpływa na kondycję serca i jest świetny do potraw, nadając im niezwykły smak. Szarłat szorstki (Amaranthus retroflexus) Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Ostatnie momenty kwitnienia , tej jesieni w promieniach słońca . Występowanie Gatunek rośliny należący do rodziny szarłatowatych. Pochodzi prawdopodobnie z Ameryki Północnej. Do Polski został nieświadomie sprowadzony. Po raz pierwszy stwierdzono jego występowanie w pierwszej połowie XIX w. na Nizinie Śląskiej. W 1814 r. notowano go już w Opolu i Gdańsku. Obecnie występuje pospolicie na terenie całej Polski. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Morfologia • • • • • • Pokrój Dorasta do 80 (100) cm. Nazwa rośliny pochodzi od krótkich szczecinek, którymi pokryta jest cała roślina. Łodyga osiąga wysokość od 10 do 90 cm. Jest jasnozielona, ciemnoczerwono nabiegła, wzniesiona, pojedyncza lub rozgałęziona, stosunkowo gruba, krótko i szorstko owłosiona. Liście są nakrzyżległe, jajowate lub owalnorombowate, duże, długoogonkowe, ostro zakończone, szarozielone, brzegiem czerwonawe i lekko ząbkowane, na szczycie lekko zaostrzone lub tępe, pokryte szorstkimi i krótkimi włoskami, z wyraźnym unerwieniem. Kwiaty zebrane są w zielonobiałe kłębiki, przy czym górne kłębiki tworzą gęsty, czasami wiechowato rozgałęziony, kłujący kłos na bezlistnym szczycie pędu. Kwiaty są małe, niepozorne, włochate i wyrastają z kątów liści, z ościstą osłoną. Owoc to gładka, jednonasienna torebka z wieczkiem. Nasiona są czarne lub brunatnoczarne, gładkie, okrągłe, z silnym połyskiem. Korzenie są palowe, proste, silne, wrzecionowate, lekko różowe. Szarłat szorstki kwitnie od (VI) VII do X. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Biologia i Ekologia Roślina jednoroczna. Kwitnie od lipca do października. Siedliska: miejsca ruderalne. Gleby średnie i żyzne, raczej wilgotne. Roślina azotolubna. Jest uciążliwym chwastem segetalnym, głównie w uprawach roślin okopowych, kukurydzy i warzyw. Za próg szkodliwości uważa się już obecność 0,1-0,2 okazów tego chwastu na 1 m². Najważniejsze w zwalczaniu tego chwastu jest zapobieganie wysiewaniu się nasion. Siewka jest kędzierzowato owłosiona. Podliścieniowa łodyżka jest naga i ciemnoczerwona, liścienie lekko pomarszczone, równowąskie z dobrze widocznym nerwem środkowym, górą zielone, na spodniej stronie fioletowo nabiegłe. pierwsze liście jajowate, wycięte na szczycie i podobnie ubarwione jak liścienie, ale z wyraźną pierzastą nerwacją. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Zastosowanie • Młode rośliny mogą być wykorzystywane na sałatkę, starsze stanowią wartościową paszę dla świń. Ziele zawiera garbniki, sole mineralne, ponad 20% białka, 200 mg% witaminy C. Jeszcze bardziej odżywcze są nasiona – zawierają 9% tłuszczu, 19% bialka i 41% skrobi.. • Napar z ziela to specyfik mający zastosowanie w leczeniu biegunek, mogący być także używany do płukania jamy ustnej i gardła w ich stanach zapalnych. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Wartości odżywcze Wartość energetyczna [kJ] 1553 kj Wartość energetyczna [kcal] 371 kcal Woda 11 g Popiół 2.9 g Białko ogółem 14 g Białko zwierzęce 0 g Białko rośline 14 g Cholesterol 0 mg Węglowodany ogółem 65 g Sacharoza 1.4 g Laktoza 0 g Skrobia 57 g Błonnik pokarmowy 6.7 g Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Żółtlica drobnokwiatowa (Galinsoga parviflora Cav.) Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Występowanie Pospolita na terenie całego kraju do niższych położeń górskich. Zadomowiony chwast pochodzący z andyjskiej części Ameryki Południowej, po raz pierwszy w Europie notowany w 1785 r. w paryskim ogrodzie botanicznym. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Morfologia • • • • • Łodyga przeważnie 20-60 cm wysokości. W górnej części dość mocno rozgałęziona, pędy słabo gruczołkowato owłosione. Korzeń ma krótki, słabo rozgałęziony korzeń palowy. Liście naprzeciwległe, krótkoogonkowe, zaostrzone na szczycie, na brzegach ząbkowane. Najniższe liście na łodydze mają romboidalny kształt, środkowe są jajowate, a na szczycie łodygi są lancetowato wydłużone. Kwiaty wytwarza drobne kwiatostany typu koszyczek z drobnymi białymi i żółtymi, rurkowymi kwiatami. Wyrastają one z kątów liści na długich słabo ogruczolonych, ale silnie owłosionych szypułkach. Białe płatki korony ich kwiatów są dużo mniejsze, niż u podobnego gatunku żółtlicy owłosionej, plewinki przeważnie 3dzielne. Kwitnie od czerwca do października. Owoc Jeden osobnik tej rośliny może wyprodukować do 300.000 drobniutkich owoców – niełupek. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Biologia i Ekologia Roślina jednoroczna, ruderalna, azotolubna. Rośnie najliczniej na żyznej glebie ogrodowej, ale może występować także na przydrożach, ulicach, śmietniskach, zarówno w cieniu jak i miejscach nasłonecznionych. W uprawach jest trudnym do zwalczenia chwastem. Żółtlica rośnie bardzo szybko, zakwita już w cztery tygodnie od wykiełkowania. W ciągu roku może wydać dwa lub trzy pokolenia. Nasiona rozsiewane są przez wiatr. Mogą one przetrwać w glebie nawet kilka lat nie tracąc zdolności kiełkowania. Charakteryzuje się bardzo krótkim okresem wegetacyjnym, ale nasiona kiełkują stosunkowo późno, gdy gleba nagrzeje się do 12-15 °C. Pochodzi z obszarów o cieplejszym klimacie i jest wrażliwa na mróz, mimo to rozprzestrzenia się w Polsce. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Zastosowanie W medycynie ludowej świeże, zmiażdżone ziele żółtlicy owłosionej stosuje w różnych chorobach skóry, wypryskach i egzemach. Przykłada się je w postaci okładów co drugi dzień przez tydzień. Można również stosować okłady z wyciśniętego soku ze świeżej rośliny. Natomiast do przemywania ran i wyprysków używa się naparu z suszonego ziela (1 łyżka na 1 szklankę wody). Młodych świeżych liści żółtlicy używa się czasami jako dodatku do sałatek , podobnie jak młodych liści babki lub pokrzywy. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Wartości odżywcze Ziele żółtlicy jest źródłem witaminy C, potasu, żelaza, krzemu, kwasu kawowego i chlorogenowego, bioflawonoidów, przeciwzakrzepowych kumarynowców i poliacetylenów. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Robinia akacjowa (Robinia pseudoacacia L.) Występowanie Pochodzi z Ameryki Północnej, z obszaru USA (stany: Pensylwania, Wirginia Zachodnia, Illinois, Missouri, Oklahoma, Georgia, Ken tucky), ale rozprzestrzeniła się i aklimatyzowała na wszystkich (z wyjątkiem Antarktydy) kontynentach świata. Do Europy sprowadzona została w roku 1601 jako drzewo ozdobne, była sadzona w parkach, później także w lasach. Samorzutnie rozprzestrzenia się w środowisku naturalnym. Morfologia • • • • • • • Pokrój Drzewo dorastające do 25 m wysokości o koronie luźnej i nieregularnej. Pień rozwidla się nisko nad ziemią w grube konary. Rośnie przez ok. 30-40 lat, potem jej wzrost ustaje. Jest jak na drzewa rośliną krótkowieczną – żyje 100 do 150 lat (choć wyjątkowo zdarzają się osobniki nawet 250-letnie). Pędy Kora ciemna, głęboko spękana, gałązki lśniące i czerwonobrunatne, w górnej części bruzdowane, dołem gładkie. Pąki są niewidoczne, gdyż ukryte są w korku pod blizną liściową. U nasady każdego liścia występują prostopadle do pędu dwa duże, ciemnobrązowe ciernie. Ciernie te są przekształconymi przylistkami. Pomiędzy cierniami występuje blizna (nasada liścia), a pod nią ukryte są 3 pączki. Drewno Dostarcza cennego drewna: jasnej barwy, lekkiego, twardego, odpornego na gnicie. Korzenie Początkowo tworzy silny korzeń palowy, potem silnie rozrastają się korzenie boczne. Bardzo łatwo tworzy liczne odrośla korzeniowe. Liście Ulistnienie skrętoległe. Liście nieparzysto pierzastozłożone z 7-21 listków eliptycznych lub jajowatych, o zaokrąglonych końcach. Na górnej stronie są jasnozielone, na spodniej szarozielone. Kwiaty Motylkowe, białe z żółtą plamką na żagielku, przedsłupne, silnie pachnące i tworzące grona długości 10-20 cm. Wewnątrz korony kwiatu 10 pręcików, z których 9 jest zrośniętych, 1 pręcik jest wolny. Owoce Nagie, gładkie i spłaszczone strąki, od września do wiosny pozostające na drzewie. Ich długość dochodzi do 12 cm. Wewnątrz są białej barwy i zawierają 6-8 brązowawych lub czarnych nasion o nerkowatym kształcie. Biologia i Ekologia • Występuje często w miejscach ciepłych i suchych – widne lasy, suche zarośla, zadrzewienia śródpolne. Wysusza podłoże w głębszych warstwach, natomiast wierzchnią warstwę wzbogaca w azot. W konsekwencji następuje żywiołowy rozwój roślinności azotolubnej, na przykład z udziałem pokrzywy zwyczajnej, bzu czarnego, glistnika jaskółcze ziele. Megafanerofit. Ma małe wymagania glebowe, jest natomiast rośliną światłolubną. Kwitnie od maja do czerwca, często powtarza kwitnienie. Przedsłupne kwiaty zapylane są przez błonkówki. • Cała roślina jest silnie trująca, ale zawartość trujących związków w roślinie jest bardzo zmienna. Objawami zatrucia są mdłości, wymioty, bóle brzucha, wzdęcia, gorączka i zaburzenia widzenia. Zastosowanie • • • Roślina ozdobna – najcenniejszy gatunek robinii pod względem dekoracyjności i zapachu kwiatów. Sadzona bywa przeważnie w parkach i alejach. Jej ozdobnymi walorami są kwiaty, liście i kształt korony. Dobrze znosi cięcie, często też jej korona bywa zagęszczana i formowana przez systematyczne przycinanie. Roślina miododajna – miód akacjowy. Roślina lecznicza: – Surowiec zielarski: kwiaty (Flos Pseudoacaciae = Flos Robiniae). Zawierają olejki eteryczne, kwasy organiczne, flawonoidy, sole mineralne, cukry, garbniki. – Działanie: moczopędne, rozkurczowe, żółciopędne. Naparów i wyciągów używa się w stanach zapalnych dróg moczowych i nerek, uszkodzeniu nerek przez trucizny, przy niewydolności krążenia, a także dla pobudzenia trawienia. Napary polecane są dla alergików. – Zbiór i suszenie: zbiera się rozkwitające kwiatostany, suszy w miejscu cienistym i przewiewnym. • • Kwiatostany po wysmażeniu można spożywać, np. w cieście naleśnikowym. Drewno używane jest w stolarstwie, tokarstwie, wytwarza się też z niego wiele produktów: wodę kosmetyczną, żółty barwnik do jedwabiu i wełny. Ma dużą wartość opałową. Nawłoć późna (Solidago gigantea Aiton) Występowanie • Sprowadzony z Ameryki Północnej do Europy. Pospolity na obszarze całej w Polski. Jest gatunkiem inwazyjnym, doskonale aklimatyzuje się i wypiera gatunki rodzime. Status gatunku w polskiej florze: kenofit, agriofit. Morfologia • Łodyga Wzniesiona, osiąga od 0,3 do 2,5 m wysokości, sztywna, w dole całkowicie naga i okryta nalotem woskowym, w górze owłosiona. Łodyga o barwie od od jasnozielonej do ciemnopurpurowej. • Liście Trójnerwowe, podługowato-lancetowate albo lancetowate, o zaostrzonych końcach, brzegi ostro piłkowane. Wszystkie liście z rzadka owłosione, największe w środkowej części pędu, zmniejszające się ku wierzchołkowi łodygi. • Kwiaty Koszyczki kwiatowe na krótkich, lecz wyraźnych szypułkach, dzwonkowate, zebrane w daleko odstające, jednostronnie wiechokształtne kwiatostany. Kwiaty, żółte, bardzo małe, brzeżne języczkowate, nieco dłuższe od wewnętrznych rurkowatych. Kwitnie późno w sierpniu i wrześniu. Roślina miododajna. • Owoc Niełupki z puchem kielichowym, rozsiewane przez wiatr. • Kłącze Silnie rozgałęzione. Biologia i Ekologia • Wzrost nadziemnych pędów pochodzących z rozmnażania wegetatywnego, rozpoczyna się w czasie wiosny, zimujące pod ziemią pędy wydostają się na powierzchnię ziemi. Wzrost pędów nadziemnych trwa do momentu otworzenia pierwszych koszyczków kwiatostanowych na szczycie pędu. Rozwój wiechy kwiatostanowej, rozpoczyna się od szczytu pędu w kierunku podstawy. Wysypywanie nasion odbywa się po około 2 miesiącach od początku kwitnienia.I trwać może do czerwca następnego roku. Kiełkowanie nasion jest najsilniejsze na wiosnę w połowie maja i trwa do lipca. Jeżeli nasiona skiełkują późno nie wszystkie pędy zakwitną w pierwszym roku. Pędy zasychają późną jesienią tego samego roku. Tworzenie nowych pędów podziemnych(kłaczy) przypada na okres 2 do 3 tygodni przed początkiem kwitnienia.Rozwój pędów podziemnych trwa do późnej jesieni. Liczba liści na pędzie powiązana jest z wysokością pędu, najstarsze liście przy podstawie pędu opadają przez okres lata. Największe ulistnienie obserwowane jest na przełomie czerwca i lipca. Nawłoć późna jest gatunkiem charakterystycznym dla zespołu RudbeckioSolidaginetum. Fitocenozy tego zespołu tworzą okazałe rośliny zielne sprowadzone do Europy z Ameryki Północnej lub Azji, które zdziczały i trwale zadomowiły się w naszej florze. Zastosowanie • Nawłoć jest stosowana w medycynie od XVI w. Znano już jej moczopędne właściwości, zapobiegające powstawaniu kamieni nerkowych. W Stanach Zjednoczonych używana jest w leczeniu ostrego lub chronicznego zapalenia górnych dróg oddechowych, nawracających przeziębień. Działanie nawłoci jest również moczopędne, przeciwzapalne, rozkurczowe i antyseptyczne, stosowane pomocniczo w leczeniu artretyzmu i choroby gośćcowej. Zauważono, że posiada działanie wiatropędne, oraz pozytywne efekty w innych drobnych schorzeniach i chorobach układu pokarmowego. Znanym i cenionym gatunkiem w medycynie ludowej jest Solidago virgaurea, choć ma znaczenie główne w ziołolecznictwie europejskim. W homeopatii stosowana jest także S.compositum jako roztwór do iniekcji w chorobach nerek i dróg moczowych. Wyniki Badania terenowe 03. 10. 2013 1345 - 1600 L.p. Nazwa stanowiska Lokalizacja GPS 52o04’57,86”N; 16o38’29,39”E 1. Stanowisko nr 1 2. Stanowisko nr 2 3. Stanowisko nr 2 4. Stanowisko nr 3 5. Stanowisko nr 4 52o05’01,03”N; 16o38’47,32”E 52o05’01,03”N; 16o38’47,32”E 52o04’59,66”N; 16o38’48,94”E 52o04’59,66”N; 16o38’52,18”E Stanowisko nr 5 52o05’00,31”N; 16o38’53,80”E Stanowisko nr 6 52o05’00,23”N; 16o38’55,53”E 6. 7. Lokalizacja opis Dziedziniec przy urzędzie miasta Kościana koło mostu nad Obrą za Kauflandem koło mostu nad Obrą za Kauflandem na kładce pod przejazdem kolejowym między ujęciem wody na Łazienkach a torami kolejowymi między ujęciem wody na Łazienkach a torami kolejowymi Pomiędzy boiskiem na Łazienkach a torami kolejowymi Nazwa gatunku Platan Szczawik żółty Pasternak zwyczajny Nawłoć późna Konyza kanadyjska Pasternak zwyczajny Klon jesionolistny Wyniki Badania terenowe 03. 10. 2013 1345 - 1600 L.p. 8. 9. 10. Nazwa stanowiska Stanowisko nr 7 Stanowisko nr 8 Stanowisko nr 9 Lokalizacja GPS 52o05’00,16”N; 16o38’56,50”E 52o04’54,04”N; 16o39’02,44”E 52o04’54,26”N; 16o39’02,44”E 52o05’26,30”N; 16o38’35,98”E 11. 12. Stanowisko nr 10 Stanowisko nr 11 52o05’32,71”N; 16o38’21,29”E Lokalizacja opis Na asfaltowej płycie kortu tenisowego koło boiska na Łazienkach. nad odnogą Obry na płocie ogródków działkowych, 200 m od ulicy Łąkowej nad odnogą Obry, na płocie ogródków działkowych, 204 m od ulicy Łąkowej na terenie parku miejskiego 100 m od ulicy Marcinkowskiego, przy tablicy UE park miejski przy placu zabaw pod młodym dębem Nazwa gatunku Szarłat szorstki Kolczurka klapowana Żółtlica drobnokwiatowa Niecierpek gruczołowaty Niecierpek drobnokwiatowy Wyniki Badania terenowe 10. 10. 2013 1345 - 1600 L.p. Nazwa stanowiska Lokalizacja GPS 52o04’57,86”N; 16o38’29,39”E Lokalizacja opis Dziedziniec przy urzędzie miasta Kościana koło mostu nad Obrą za Kauflandem na kładce pod przejazdem kolejowym między ujęciem wody na Łazienkach a torami kolejowymi Nazwa gatunku 1. Stanowisko nr 1 2. Stanowisko nr 2 3. Stanowisko nr 3 4. Stanowisko nr 4 52o05’01,03”N; 16o38’47,32”E 52o04’59,66”N; 16o38’48,94”E 52o04’59,66”N; 16o38’52,18”E Stanowisko nr 5 52o05’00,23”N; 16o38’55,53”E Pomiędzy boiskiem na Łazienkach a torami kolejowymi Klon jesionolistny Stanowisko nr 6 52o05’00,16”N; 16o38’56,50”E Na asfaltowej płycie kortu tenisowego koło boiska na Łazienkach. Szarłat szorstki 5. 6. Platan Szczawik żółty Nawłoć późna Konyza kanadyjska Wyniki Badania terenowe 10. 10. 2013 1345 - 1600 L.p. 7. 8. Nazwa stanowiska Stanowisko nr 7 Stanowisko nr 8 Lokalizacja GPS 52o04’54,04”N; 16o39’02,44”E 52o04’54,26”N; 16o39’02,44”E 52o05’26,30”N; 16o38’35,98”E 9. 10. Stanowisko nr 9 Stanowisko nr 10 52o05’32,71”N; 16o38’21,29”E Lokalizacja opis nad odnogą Obry na płocie ogródków działkowych, 200 m od ulicy Łąkowej nad odnogą Obry, na płocie ogródków działkowych, 204 m od ulicy Łąkowej na terenie parku miejskiego 100 m od ulicy Marcinkowskiego, przy tablicy UE park miejski przy placu zabaw pod młodym dębem Nazwa gatunku Kolczurka klapowana Żółtlica drobnokwiatowa Niecierpek gruczołowaty Niecierpek drobnokwiatowy Wyniki Badania terenowe 30. 04. 2014 1430 – 1720 L.p. 1. 2. 3. Nazwa stanowiska Stanowisko nr 1 Stanowisko nr 2 Stanowisko nr 3 Lokalizacja GPS 52o06’16,63”N; 16o37’56,78”E 52o06’18,43”N; 16o37’53,43”E 52o06’337’N; 16o37’865’E 52o06’337’N; 16o37’852’E 4. 5. Stanowisko nr 4 Stanowisko nr 5 52o06’352’N; 16o37’822’E Lokalizacja opis Kiełczewo, ul. Polna, przejazd nad ciekiem wodnym, 30 m od ulicy Kiełczewo, ul. Polna, stanowisko przy drodze leśnej ok. 10 m od krawędzi lasu Kiełczewo, ul. Polna, stanowisko przy drodze leśnej ok. 60 m od krawędzi lasu Kiełczewo, ul. Polna, stanowisko przy drodze leśnej ok. 62 m od krawędzi lasu i ok. 5 m od stanowiska nr 3 Kiełczewo, ul. Polna, stanowisko przy drodze leśnej ok. 100 m od krawędzi lasu Nazwa gatunku Kolczurka klapowana Glistnik jaskółcze ziele Niecierpek drobnokwiatowy Barszcz Sosnowskiego Czeremcha amerykańska Wnioski 1. Miasto i gmina Kościan nie są wolne od gatunków inwazyjnych roślin. 2. Kierunki niezbędnych działań w regionie: • szczególną kontrolą należy objąć wprowadzanie do uprawy w celach ozdobnych gatunków o jeszcze nieznanych właściwościach pod względem możliwości zadomawiania się; • zwalczanie gatunków inwazyjnych w miejscach, gdzie już doszło do inwazji i to takimi sposobami, które nie powodowałyby dodatkowych strat w środowisku przyrodniczym; • ogólnym zaleceniem dotyczącym uprawy obcych roślin drzewiastych powinno być ich całkowite wyłączenie z introdukcji na terenach chronionych i zaniechanie introdukcji wszędzie tam, gdzie istnieje duże prawdopodobieństwo zagrożenia ich ekspansją do wolnej przyrody. Podsumowanie • Obecnie na terenie Polski opisano około 30 niebezpiecznych gatunków inwazyjnych. Część z nich na razie stanowi zagrożenie lokalne, jednak niektóre z nich stanowią problem w skali całej Europy. • W Polsce najbardziej widoczne zagrożenia związane z roślinami inwazyjnymi występują na zachodzie i południu kraju – tam, gdzie środowisko naturalne zostało najsilniej zdegradowane. • Dotyczy to także naszego rejonu Kościana.
