Świadome powzięcie decyzji: w przypadku oświadczenia woli

advertisement
Świadome powzięcie decyzji:
w przypadku oświadczenia
woli następuje wtedy, kiedy
osoba przy braku jakichkolwiek
zaburzeń świadomości,
po krótszym lub dłuższym, ale
jasnym przemyśleniu, wyraźnie
zdaje sobie sprawę z tego,
komu i dlaczego chce
przekazać swój majątek
(Woźniak, 2002).
Swobodne powzięci decyzji:
następuje wtedy, gdy osoba,
decydując się komu chce
przekazać swój majątek, nie kieruje
się intelektualnymi lub uczuciowymi
pobudkami mającymi charakter
chorobliwy (urojeniami,
chorobliwym lękiem), a proces
podjęcia decyzji poprzedzony jest
samodzielnym jej przemyśleniem,
nie zaś odbywa się pod
dominującym wpływem czyjejś
sugestii czy nacisku. Osoba musi
mieć zachowane wewnętrzne
poczucie swobody podejmowania
decyzji (Woźniak, 2000).
Podsumowując:
Świadoma i swobodna wola w
przypadku oświadczenia woli
to taki stan, w którym osoba
jest zdolna sama podejmować
decyzje, gdyż rozumie co czyni
oraz jaki będzie skutek tego
czynu i wyraża swoją wolę
dobrowolnie, w sposób
bezpośredni (pisemny, ustny)
lub poprzez „uzewnętrznienie
dorozumiane”: tj. za pomocą
mimiki lub gestów
powszechnie zrozumiałych w
danej kulturze.
Przyczyny nieważności
oświadczenia woli
Jedną z przyczyn nieważności
oświadczenia woli jest stan
psychiczny opisany w art. 82 k.c. :
„Nieważne jest oświadczenie woli
złożone przez osobę, która z
jakichkolwiek powodów znajdowała
się w stanie wyłączającym
świadome albo swobodne
powzięcie decyzji i wyrażenie woli.
Dotyczy to w szczególności
choroby psychicznej, niedorozwoju
umysłowego albo innego,
chociażby nawet przemijającego,
zaburzenia czynności
psychicznych”.
Stan w chwili oświadczenia
woli
Stan określany jako brak
świadomości lub swobody musi
występować w chwili oświadczenia
woli i odnosić się do konkretnej
czynności prawnej, bowiem samo
zaburzenie psychiczne nie pociąga
za sobą automatycznie
nieważności oświadczenia woli.
Inaczej mówiąc – człowiek
pełnoletni i nie
ubezwłasnowolniony, mimo
zaburzeń psychicznych nie traci
całkowicie zdolności do czynności
prawnych.
Niezdolność do złożenia
ważnego oświadczenia woli
bywa różnie interpretowana:
Jedni autorzy uważają, że już nieznaczne
zaburzenia psychiczne mogą w pewnych
przypadkach stanowić przesłankę oceny
o braku zdolności do oświadczenia woli.
Inni są zdania, że tylko głębokie
zaburzenia, jak: ostre stadium psychozy,
zaburzenia świadomości, znacznego
stopnia upośledzenie umysłowe i
otępienie w chwili oświadczenia woli
skutkują jej prawną nieważnością.
Kołakowski postuluje każdorazowe
odniesienie stanu psychicznego
opiniowanego do konkretnej czynności
prawnej, np. pod kątem jej złożoności,
okoliczności jej dokonania, itp.
(Kołakowski,1996)
Konieczność oceny
„wielowymiarowej”
Najbardziej przekonywujący
wydaje się postulat, aby dla oceny
zdolności danej osoby do
świadomego i swobodnego
powzięcia decyzji i wyrażenia woli
badać z jednej strony rodzaj i
nasilenie występujących u niej
zaburzeń,
a z drugiej „sytuację decyzyjną”
(czego dotyczyła, w jakich
warunkach została podjęta,
z jakich motywów, czy
samodzielnie, itp.).
Ocena taka powinna więc być
wypadkową czynników
psychopatologicznych i
sytuacyjnych (Gordon i in., 2000).
Komentarz:
Ocena sprawności intelektu nie
może się opierać na wybiórczym
korzystaniu z badań testowych.
Ilościowe wyniki przeprowadzonych
testów nie zawsze w pełni oddają
kliniczny obraz stwierdzanych
zaburzeń i wymagają korekty
poprzez wnikliwy proces diagnozy
psychologicznej. W praktyce
sądowej zdarza się dość często
stawianie znaku równości między
kliniczną diagnozą psychologiczną
a badaniem psychometrycznym.
Błędem wydaje się ocena
funkcjonowania poznawczego
jedynie na podstawie IQ.
Komentarz (c.d.)
Istnienie upośledzenia
umysłowego u osoby
składającej oświadczenie woli
nie jest jednoznaczne z
uznaniem go za nieważne
tylko dlatego, że rozpoznajemy
upośledzenie.
Komentarz (c.d.):
Umowa darowizny nie jest
czynnością trudną i
skomplikowaną, a zatem
wymagania co do stanu
psychicznego są mniej
rygorystyczne (Kołakowski, 1996).
 W związku z tym obniżona
sprawność umysłowa i zwiększona
podatność na namowy i sugestie
nie wykluczają możliwości, że
osoba rozumiała sens i skutki tej
czynności i nabrała własnego
wewnętrznego przekonania, że są
dla niej korzystne.
Komentarz (c.d.):
Opiniując należy zawsze mieć na
uwadze:
By korzystając ze wszystkich dostępnych
źródeł informacji w pełni określić stan
psychiczny w dniu dokonywania
czynności prawnej, a nie w chwili
badania.
Ocenić, czy opiniowany zdawał sobie
sprawę, że dokonywał konkretnej, tej
właśnie czynności prawnej,
i czy chciał dokonać tej czynności z tymi
skutkami
oraz czy podlegał jakimś wpływom
otoczenia,
i czy mógł nad nimi w pełni zapanować.
Ocenić motywy jakimi kierował się
badany.
Konieczne jest także przeanalizowanie
samej czynności prawnej, okoliczności jej
dokonania, treści zawieranej umowy, czy
z punktu widzenia interesu opiniowanego
była dla niego korzystna.
Dziękuję za
uwagę
Download