Choroba Addisona i wtórna niedoczynność nadnerczy

Choroba Addisona – pierwotna niedoczynność kory nadnerczy to choroba wynikająca z
niedoboru hormonów kory nadnerczy, przede wszystkim kortyzolu, spowodowana uszkodzeniem
nadnerczy. Najczęstszą przyczyną jest proces autoimmunologiczny, a do innych przyczyn należą
choroby zakaźne, w tym gruźlica, choroby nowotworowe dające masywne przerzuty lub nacieki w
nadnerczach, zaburzenia metaboliczne, wrodzone i inne.
Choroba Addisona objawia się ogólnym osłabieniem, zasłabnięciami, niskim ciśnieniem
krwi z ortostatycznymi spadkami ciśnienia po zmianie pozycji ciała z leżącej na stojącą, brakiem
apetytu, nudnościami, czasem wymiotami, ściemnieniem skóry (cisawym – "mocno opalonym"
zabarwieniem skóry), brązowymi przebarwieniami linii zgięć na dłoniach oraz brodawek i otoczek
sutkowych.
W diagnostyce oprócz badań homonalnych (wysokie stężenie kortykotropiny – ACTH i
aktywności reninowej osocza - ARO, niskie stężenia hormonów kory nadnerczy: kortyzolu w
surowicy i dobowej zbiórce moczu, siarczanu dehydroepiandrostendionu – DHEA-S) pomocne są:
morfologia krwi z rozmazem oraz ocena elektrolitów (tendencja do wysokiego stężenia potasu, a
niskiego sodu) i stężenia glukozy. Ponadto w niektórych przypadach mogą być konieczne testy
stymulacyjne z syntetycznym ACTH.
Leczenie polega na substytucyjnej podaży hydrokortyzonu, często wraz z
mineralokortykosteroidami (Cortineff), czasem również z androgenami (Biosteron). Dawkę
hydrokortyzonu dzieli się najczęściej na 2 części, 2/3 dawki podaje się rano, a 1/3 we wczesnych
godzinach popołudniowych. W przypadkach zwiększonego zapotrzebowania na kortyzol konieczne
jest przejściowe zwiększenie dawki hydrokortyzonu. Do takich sytuacji m. in. należą: zakażenia,
stany gorączkowe, urazy, drobne zabiegi typu usunięcie zęba. Podczas większych zabiegów
chirurgicznych oraz porodu konieczne jest dożylne podawanie hydrokortyzonu.
Wtórna niedoczynność kory nadnerczy spowodowana jest wtórnym niedoborem
hormonów kory nadnerczy na skutek niedoboru ACTH. Najczęstszą przyczyną są stany przewlekłej
steroidoterapii oraz choroby przysadki i podwzgórza. Objawy kliniczne są zazwyczaj mniej
wyrażone niż w pierwotnej niedoczynności nadnerczy, nie ma charakterystycznego ciemnego
zabarwienia skóry, częściej skóra jest blada. Ponadto mogą występować objawy związane z
obecnością guza przysadki czy innych chorób.
PAMIĘTAJ!
Jeśli masz uporczywe objawy gastryczne (nudności, bóle brzucha, chudnięcie), niskie ciśnienie
krwi, jesteś osłabiony, a Twoja skóra "ściemniała", zwłaszcza jeśli chorujesz na cukrzycę typu1,
niedoczynność tarczycy w przebiegu choroby Hashimoto lub inne choroby z kręgu
autoimmunologicznych, zgłoś się do endokrynologa. Jeśli już masz rozpoznaną niedoczynność
nadnerczy zawsze noś przy sobie informację o leczeniu hydrokortyzonem i pamiętaj o konieczności
zwiększenia jego dawki w sytuacjach stresowych (stres emocjonalny, infekcje i in.). Jeśli jesteś
długotrwale leczony sterydami, nigdy nie odstawiaj gwałtownie leczenia, stosuj się do zaleceń
lekarza.