Autorskie prawa majątkowe

Podstawy prawa autorskiego /
licencje Creative Commons
Tradycyjny copyright
Prawo autorskie (ang. copyright, symbol: © ) – pojęcie
prawnicze oznaczające ogół praw przysługujących
autorowi utworu albo przepisy upoważniające autora do
decydowania o użytkowaniu dzieła i czerpaniu z niego
korzyści.
W Polsce:
Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i
prawach pokrewnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631 z
późn. zm.)
Zmiany okresu obowiązywania
prawa autorskiego w Polsce
1926: 50 lat
fotografia - po 10 latach od wykonania zdjęcia
kinematografia - 20 lat po stworzeniu filmu
mechaniczne wykonanie utworu muzycznego - 20
lat
Zmiany okresu obowiązywania
prawa autorskiego w Polsce
1952: 20 lat, 25 lat
Po 1989 roku Polska zaczęła dostosowywać
system prawa autorskiego do standardów
europejskich i międzynarodowych (ustalanych
przez WIPO).
1994: 50 lat po śmierci twórcy
2000: 70 lat po śmierci twórcy
Zmiany prawa autorskiego
● okres - od pierwotnych 14 do 70 lat po śmierci
● zakres – autor nie musi podejmować żadnych
działań, aby utwór został objęty ochroną
● forma kontroli- nowe metody – komputery +
internet
● zasięg - każde działanie w obrębie Internetu to
kopia
Przedmiot prawa autorskiego
“każdy przejaw działalności twórczej” (także
program komputerowy)
“wyłącznie sposób wyrażenia”
“Utwór jest przedmiotem prawa autorskiego od
chwili ustalenia” “niezależnie od spełnienia
jakichkolwiek formalności”
Przedmiot prawa autorskiego
Wyjątki: znaki i symbole państwowe,
dokumenty i materiały urzędowe, proste
informacje prasowe
Nośnik to nie utwór
Przedmiot prawa autorskiego
utwór zależny: “opracowanie cudzego utworu, w
szczególności tłumaczenie, przeróbka, adaptacja”
Prawo zależne – rozporządzenie i korzystanie za
zgodą autora utworu pierwotnego
Podmiot prawa autorskiego
“Prawo autorskie przysługuje twórcy”
“pracodawca, którego pracownik stworzył utwór w
wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku
pracy, nabywa z chwilą przyjęcia utworu autorskie
prawa majątkowe”
„instytucja naukowa może korzystać z utworu,
udostępniać osobom trzecim, przysługuje jej prawo
pierwokupu”
Prawa osobiste i majątkowe
Autorskie prawa osobiste
“chronią nieograniczoną
w czasie i nie
podlegającą zrzeczeniu
się lub zbyciu więź
twórcy z utworem”
Autorskie prawa majątkowe
“wyłączne prawo do
korzystania z utworu i
rozporządzania nim na
wszystkich polach
eksploatacji oraz do
wynagrodzenia za
korzystanie z utworu”
gasną z upływem lat
siedemdziesięciu od
śmierci twórcy jeśli
autorskie prawa majątkowe
przysługują innej osobie niż
twórca – siedemdziesiąt lat
od rozpowszechnienia
Przejście praw majątkowych
Dwa rodzaje umów:
1) przeniesienie praw
2) licencja – umowa o korzystanie z utworu.
Umowa obejmuje pola eksploatacji wyraźnie w niej
wymienione; nie obejmuje przyszłych pól eksploatacji ani
przyszłych utworów twórcy.
Zasięg obowiązywania; wyłączna / niewyłączna
Dozwolony użytek
“korzystanie z pojedynczych egzemplarzy utworów
przez krąg osób pozostających w związku
osobistym, w szczególności pokrewieństwa,
powinowactwa lub stosunku towarzyskiego” (nie
obejmuje programów komputerowych)
… 1994
Prawo autorskie działa automatycznie (z
chwilą ustalenia utworu) i nie odzwierciedla
realnego obiegu własności intelektualnej
(zwłaszcza w internecie).
Dostępność online nie oznacza
dostępności prawnej.
Otwartość
Prawna
Techniczna
- gwarancja otwartości
- dostępność w sieci
- podstawa dla otwartości
technicznej
- otwartość standardów
- demokratyczny dostęp
- łatwość dystrybucji
- zwiększanie zasięgu
Pełna otwartość – publikacja na stronie internetowej wraz z
zagwarantowaną pełnią praw do wykorzystania. W praktyce
oznacza to publikację na jednej z wolnych licencji bądź w
domenie publicznej (czyli bez objęcia treści prawem
autorskim).
Wolna publikacja – publikacja dostępna na stronie
internetowej, z możliwością ponownego wykorzystania, ale
ograniczona warunkami wykorzystania np. tylko
niekomercyjnego
Publikacja Open Access – publikacja na stronie internetowej
bez kontroli dostępu, ale też bez zagwarantowanych swobód
wykorzystania treści – czyli na zasadzie “Pełne prawa
zastrzeżone”.
Publikacja zamknięta – publikacja wyłącznie w mediach
dystrybuowanych tradycyjnie (druk, taśma filmowa, płyta CD
lub DVD itd.) lub w serwisie internetowym objętym kontrolą
dostępu do treści (np. konieczność rejestracji, wniesienia
opłaty, w plikach zakodowanych systemem DRM).
Czym są wolne licencje?
Udostępnienie twórczości na wolnych licencjach oznacza, że
każdy ma prawo ją wykorzystywać, poprawiać,
dostosowywać,powielać, rozprowadzać za darmo lub za opłatą,
oraz upowszechniać swoje udoskonalenia, aby mogła z nich
korzystać cała społeczność.
Wolna licencja to rodzaj umowy, którą autor utworu, właściciel
praw autorskich, zawiera z całą resztą ludzkości. W ramach tej
umowy twórca pozostaje właścicielem praw autorskich ale
jednocześnie, jako ich właściciel, pod pewnymi, stosunkowo
łatwymi do spełniania warunkami, zezwala wszystkim na:
Creative Commons
Creative Commons oferuje twórcom licencje, które
pozwalają im zachować własne prawa i
jednocześnie dzielić się swoją twórczością z innymi.
Licencje Creative Commons działają na zasadzie
“pewne prawa zastrzeżone” – granice dozwolonego
użytku są szersze i wyraźniejsze niż te wytyczone
na zasadzie “wszelkie prawa zastrzeżone”.
BY (Attribution, Uznanie
autorstwa):
NC (Non-Commercial,
Użycie niekomercyjne):
SA (Share-Alike, Na tych
samych warunkach):
ND (No-derivatives, Bez
utworów zależnych):
nakłada na licencjobiorcę
obowiązki podobne do
obowiązków wynikających z
polskich przepisów o osobistych
prawach autorskich. Nakazuje
on, aby licencjobiorca
przekazywał wraz z
rozpowszechnianym utworem
informacje o autorstwie, źródle
oraz o samej licencji.
zawęża uprawnienia
licencjobiorcy do korzystania z
utworu i opracowań wyłącznie w
celu niekomercyjnym. Licencje
CC pozbawione tego atrybutu
pozwalają natomiast korzystać z
utworu praktycznie w każdym
celu (granicą jest tu
poszanowanie autorskich praw
osobistych).
odpowiednik klauzul „copyleft” w
licencjach wolnego
oprogramowania. Opracowania
utworów opatrzonych licencją CC
z atrybutem SA mogą być
rozpowszechniane, ale tylko na
tej samej licencji, co ma
skutkować rozszerzaniem zasobu
wolnej kultury. Autor opracowania
takiego utworu nie może bowiem
zakazać innym korzystania ze
swobód, których on sam jest
beneficjentem.
atrybut ten jest niejako
odwróceniem atrybutu SA.
Zakazuje on tworzenia utworów
zależnych.
Creative Commons udostępnia licencje w trzech
“warstwach”:

kod XHTML

„przystępne podsumowanie”,

„tekst prawny”,
Dlaczego CC BY?
Regulaminy serwisów www a
własność treści online
Czy wiesz kto jest właścicielem twojej pracy i twoich
prywatnych danych?
Czy wiesz jak wykorzystywane są dane o tobie, oraz
informacje i media które zamieszczasz w sieci?
„8. Prawa, na które użytkownik udziela licencji
8.1 Przesyłając do YouTube lub zamieszczając w jego witrynach Treści, użytkownik udziela:
YouTube nieograniczonej terytorialnie, niewyłącznej, bezpłatnej, zbywalnej licencji (z prawem
sublicencji) na korzystanie z Treści, powielanie takich Treści, ich rozpowszechnianie,
opracowywanie na ich podstawie utworów zależnych, ich wystawianie bądź wykonywanie w
związku ze świadczeniem Usług i prowadzeniem działalności YouTube, w tym m.in. do
promowania i rozpowszechniania Usług w części lub całości (wraz z utworami zależnymi)
niezależnie od formatu nośnika i sposobu przekazywania materiału;
każdemu użytkownikowi Usług - nieograniczonej terytorialnie, niewyłącznej, bezpłatnej licencji
na dostęp do jego Treści za pośrednictwem Usług oraz na korzystanie z takich Treści, ich
powielanie i rozpowszechnianie, opracowywanie na ich podstawie utworów zależnych, oraz ich
wystawianie bądź wykonywanie w ramach zespołu funkcji oferowanych przez Usługi oraz w
granicach dozwolonych na podstawie niniejszych Warunków.
8.2 Powyższe licencje udzielane przez użytkownika w odniesieniu do Treści wygasają z chwilą,
gdy użytkownik usunie lub wykasuje je z Witryny Internetowej. Powyższe licencje udzielone przez
użytkownika w odniesieniu do komentarzy tekstowych zgłoszonych jako Treść są nieograniczone
w czasie i nieodwołalne, jednakże pod innymi względami pozostają bez znaczenia dla praw
własności użytkownika określonych w artykule 7.2 powyżej.”
Alternatywne serwisy
obsługujące CC
Video – vimeo.com, blip.tv
Zdjęcia – flickr.com
WWW – dowolna własna strona
Dokumenty – scribd.com, slideshare.com
Mikroblog – identi.ca
Muzyka – Jamendo.com, Ccmixter.org
Grafika wektorowa – openclipart.org
Prawidłowe oznakowanie licencji
Prawidłowy zapis licencji
© [Lista autorów], licencja: [CC-BY-SA 3.0] (link do:
http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/deed.pl)
przykład: Dziewczyna z Gambii, fot: Ferdinand Reus licencja: CC-BYSA 2.0
Natomiast w przypadku utworu zależnego należy dodać jeszcze:
Źródło: [link do utworu oryginalnego]
Więcej w „Anatomia wolnych licencji”
pl.wikimedia.org/wiki/Plik:Broszura_o_licencjach.pdf
Treść broszury udostępniona jest jako domena publiczna. Autor tekstu:
Tomasz Ganicz, redakcja: Agnieszka Kwiecień
www.nck.pl
www.kadrakultury.pl
http://creativecommons.org/choose
O ile nie jest to stwierdzone inaczej, prawa do materiałów na
stronie
posiada Koalicja Otwartej Edukacji, a treści są dostępne na licencji
Creative Commons Uznanie autorstwa 2.5 Polska. Pewne prawa
zastrzeżone na rzecz Koalicji oraz autorów poszczególnych treści.
Przewodnik jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie
autorstwa 3.0 Polska. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz autorów
oraz ICM UW. Zezwala się na dowolne wykorzystanie treści - pod
warunkiem zachowania niniejszej informacji licencyjnej i wskazania
autor―w oraz ICM UW jako właścicieli praw do tekstu. Treść licencji
jest dostępna na stronie:
http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/pl/.
Rodzaje umów z autorami
http://koed.org.pl/pomoce-prawne/wzoryumow/
Wzory umów o odpłatne udostępnienie praw
(użyj ich, jeśli autor pobiera wynagrodzenie)
Licencja – autor zachowuje prawa majątkowe, ale
udziela zgody instytucji na wykorzystanie dzieła
Licencja odpłatna CC BY (.doc) (.odt)
Licencja odpłatna CC BY SA (.doc) (.odt)
Przeniesienie praw – instytucja przejmuje prawa
majątkowe twórcy zobowiązując się do
udostępniania ich na wolnej licencji
Przeniesienie odpłatne CC BY (.doc) (.odt)
Przeniesienie odpłatne CC BY SA (.doc) (.odt)
Wzory umów o nieodpłatne udostępnienie praw (użyj ich,
jeśli autor nie pobiera wynagrodzenia)
Licencja (autor zachowuje prawa majątkowe, ale udziela zgody
instytucji na wykorzystanie dzieła)
Licencja nieodplatna CC BY (.doc) (.odt)
Licencja nieodplatna CC BY SA (.doc) (.odt)
Przeniesienie praw (instytucja przejmuje prawa majątkowe
twórcy zobowiązując się do udostępniania ich na wolnej
licencji)
Przeniesienie nieodpłatne CC BY (.doc) (.odt)
Przeniesienie nieodpłatne CC BY SA (.doc) (.odt)
Zasoby w sieci
Problemy
- zgodnie z obowiązującymi w Polsce przepisami prawa
autorskiego maksymalny czas określony na jaki można
udzielić licencji to 5 lat.
- relacje z Organizacjami Zbiorowego Zarządu