słodkowodne

zeszyty
51
akwarystyczne
nr 5/2014 (51) maj 2014
cena 6,30 zł (w tym 5% VAT)
słodkowodne
ŚLIMAKI
SŁODKOWODNE
Ślimaki słodkowodne
W systematyce świata bezkręgowców
wiele jest jeszcze do zrobienia. Nauka,
jak dotąd, nie rozwiązała wszystkich
dylematów klasyfikacji tej ogromnej
części świata zwierząt. Zwłaszcza świat
mięczaków (Mollusca), do których
zalicza się brzuchonogi (gromada Gastropoda), potocznie zwane ślimakami,
ciągle jest przedmiotem badań biologów zajmujących się systematyką, czyli
porządkowaniem wiedzy o zwierzętach
będących przedmiotem tego opracowania. Szacuje się, że naszą planetę zamieszkuje 130 000 gatunków mięczaków, z czego znakomitą większość, bo
ok. 105 000 gatunków stanowią właśnie brzuchonogi. W Polsce odnotowano 6 gatunków ślimaków morskich,
177 – lądowych i 54 – słodkowodnych1.
I z punktu widzenia akwarystyki słodkowodnej ta ostatnia grupa interesuje
nas najbardziej.
Najbardziej obfitymi w ślimaki, spośród niesłonych, są wody jezior i innych
zbiorników porośniętych roślinnością.
W mniejszym stopniu brzuchonogi zasiedlają wody cieków płynących, zwłaszcza z silniejszym prądem. Ponieważ
szkielet zewnętrzny tych zwierząt po-
trzebuje wapnia jako składnika budulcowego, to właśnie takie, bogate w ten
pierwiastek wody są w większym stopniu zasiedlane (analogicznie jak u gatunków lądowych zasiedlających tereny
o podłożu bogatym w wapń).
Brzuchonogi prowadzą tryb życia bardzo zróżnicowany. Są wśród nich formy
pasożytnicze, ale także gatunki żyjące
w symbiozie (np. z wiciowcami występującymi w gruczołach trzustkowo–
wątrobowych ślimaków, ułatwiającymi
proces trawienia błonnika), są komensale bezkręgowców. Większość, zwłaszcza tych słodkowodnych, to glonożercy
i roślinożercy odżywiający się glonami
zeskrobywanymi ze skał lub szczątkami roślin, ale także zdrowymi roślinami
naczyniowymi. Drapieżne występują
głównie w wodach słonych i jest to swoista specjalizacja, bardzo zróżnicowana i,
z ludzkiego punktu widzenia, niezwykle
wyrafinowana. Niektóre używają paraliżującego jadu i połykają w całości swoją zdobycz, czasem niewiele od siebie
mniejszą, inne drążą w swoich ofiarach
otwory lub, wdzierając się przez odbyt,
zżerają je od środka. Strategie są tu bardzo zróżnicowane.
za: Fauna Polski – charakterystyka i wykaz gatunków. Bogdanowicz W., Chudzicka E., Pilipiuk I. i Skibińska E. (red.). T. III. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2008, s. 366. ISBN 978–83–88147–
09–8.
1
W łańcuchu pokarmowym ślimaki
stanowią ogromne źródło pokarmu dla
wielu zwierząt. Ale są też nosicielami
pasożytów, szczególnie przywr. Człowiek również wykorzystuje je w gospodarce zarówno w celach gastronomicznych, jak i typowo rolnych (używanie
rozdrobnionych muszli do wapnowania
gleby). Niestety stanowią też problem
jako szkodniki roślin uprawnych.
Większość ślimaków osiąga dojrzałość płciową po roku i po rozrodzie ginie. Są jednak takie (zwłaszcza morskie),
które żyją nawet kilkanaście lat.
Anatomia
Ponieważ brzuchonogi stanowią gromadę niezwykle bogatą w formy, schemat zamieszczony poniżej przedstawia budowę ciała ślimaka najbardziej pospolitego, znanego pod nazwą winniczka. To ślimak lądowy, ale należy do podgromady płucodysznych, w której klasyfikuje się również nasza rodzima rozdętka, zatoczek rogowy czy
błotniarki.
Schemat budowy ślimaka
na przykładzie Helix sp.
ŹRÓDŁO: WOLNE REPOZYTORIUM WIKIPEDII CC BY 3.0
4