stop mowie nienawiści - raport 3
advertisement
Raport Jest to podsumowujący pracę nad projektem zwalczania mowy nienawiści dokument dla Wrocławskiego Centrum Rozwoju Społecznego. 3 Autorzy Grupą projektową zajmującą się zagadnieniem byli studenci Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej Wydział Zamiejscowy we Wrocławiu w składzie: Wojciech Januszewski, Jakub Lorek, Dawid Pawlak, Michał Porada oraz Kuba Węgliński. 4 Spis treści: 1. Wstęp 2. Plan strategiczny 3. Analiza sytuacji zastanej 1. Research 1. Pojęcia 2. Badania 3. Przestrzeń miejska i komentarze 4. Kampanie 5. Wywiad środowiskowy 2. Wnioski z researchu 3. Model Ishikawy 4. Design brief 5. Problem projektowy 6. Grupa odniesienia (persony) 7. Główny komunikat 8. Koncepcja 9. Opis plakatów 10. Kontakt z nami 5 1. Wstęp Projekt stop mowie nienawiści ma w pewien sposób sprzeciwiać się mowie nienawiści, która widzimy i słyszymy na co dzień. Jak ogólnie wiadomo w Polsce powstało wiele grup społecznych różniących się miedzy sobą poglądami, sposobem na życie. Często bywa tak, że grupy te ścierają się ze sobą na jakimś podłożu powoduje wiele konfliktów. Skutkiem tych sporów jest szerząca się mowa nienawiści. Publiczne nawoływanie do przemocy, nienawiści skierowanej przeciwko grupie osób, która definiuje się według rasy, koloru skóry, wyznawanej religii lub też przynależności narodowo-etnicznej. Mimo, iż kolektywy te stanowią mały procent w stosunku do ilości wszystkich mieszkańców Wrocław bez wątpienia należy do miejsc gdzie mowę nienawiści można zobaczyć w przestrzeni miejskiej, artykułach reporterskich czy też usłyszeć na ulicy. Odnosi się to do szeroko rozumianej mowy nienawiści. przejawów zjawisk takich jak nietolerancja, dyskryminacja, rasizm czy ksenofobia. Dlatego też kampania ta działać będzie przede wszystkim na terenie Wrocławia. Wrocławskie Centrum Rozwoju Społecznego postanowiło coś z tym zrobić. Dlatego właśnie powstała ta kampania społeczna. WCRS określiło swoje wymagania odnośnie projektu. Rezultatem naszej pracy jest seria plakatów publikowana w przestrzeni miejskiej Wrocławia. 6 2. Plan strategiczny Stworzenie planu strategicznego jest istotnym elementem w tworzeniu jakichkolwiek kampanii. Pozwala ustalić kamienie milowe projektu. Pomaga skupić się na poszczególnych etapach, co skutkuje lepszą efektywnością pracy i realizacją celów strategicznych. Ramy czasowe uwzględnione w planie strategicznym zapobiegają przypadkowym opóźnieniom, dzięki czemu rezultaty naszej ciężkiej pracy są zakończone przed odgórnie narzuconym deadline-em. W procesie planowania braliśmy pod uwagę etapy takie jak ustalenie celów, zidentyfikowanie potencjalnych problemów, dokonanie wyboru, wdrażanie planu i kontrola realizacji. Poniżej przedstawione zostały plan strategiczny kreacji naszej kampanii społecznej: research / analiza - synteza research / stworzenie modelu Ishikawy / design brief / ustalenie problemu projektowego / opracowanie person i insightu / big idea / wypracowanie komunikatu / kreacja - 7 3. Analiza sytuacji zastanej Kreując kampanię natrafiliśmy na moment kiedy potrzebne nam były informację dotyczące skali problemu, ilości procentowej emigrantów czy innych mniejszości jak również wielu definicji mowy nienawiści, by móc dalej efektywnie działać. Dlatego też nie obeszło się bez wnikliwej analizy sytuacji zastanej. Proces ten uświadomił nas jak bardzo Wrocław jest nietolerancyjnym miastem, co jeszcze bardziej zmotywowało nas do działania. Analiza naświetliła wiele aspektów w tym podejście mieszkańców Wrocławia do zagadnienia nienawiści, wielorakość form dyskryminacji, z których sami nie zdawaliśmy sobie sprawy. 8 3.1 Research Głównym elementem analizy sytuacji zastanej jest research poszczególnych pól gdzie można zetknąć się z mową nienawiści. Przede wszystkim musimy wiedzieć o czym się mówi i nad czym będziemy pracować, niezbędne zatem było poznanie definicji nowy nienawiści, dyskryminacji, homofobi czy antysemityzmu. Jakie jest echo medialne spraw związanych z tolerancją, również artykuły kultury w tym filmy dokumentalne odnoszące się do mniejszości. Ważne było też uzyskanie danych odnośnie powszechnych badań, artykułów w sieci określające nam obecny stan poszczególnych mniejszości w Polsce. Dowiedzieliśmy się jakie są i jaki jest procent mniejszości w skali kraju. W researchu uwzględniliśmy bardzo często spotykaną formę dyskryminacji i nienawiści czyli przestrzeń miejską tj. napisy na murach, klatkach schodowych, komentarze użytkowników pod artykułami na portalach internetowych. Tworząc projekt dla Wrocławskiego Centrum Rozwoju Społecznego musieliśmy dowiedzieć się również jakie kampanie na Świecie i Polsce odnosiły się do mowy nienawiści. Zapobiegamy tym samym powtórzeniu się materiałów i zarzuceniu, że coś od kogoś ukradliśmy. Mając na uwadze lokalne działanie naszej kampanii społecznej pokusiliśmy się o również o mały wywiad środowiskowy sprawdzający opinię mieszkańców dotyczącą mniejszości. 9 3.1.1. Pojęcia Research mający na celu zapoznanie się z pojęciami, definicjami dotyczącymi mowy nienawiści, jak również przedstawienie echa medialnego występujących mniejszości, cytaty i urywki z reportaży. Słownik pojęć: Mowa nienawiści - są wypowiedzi, które szerzą, propagują i usprawiedliwiają nienawiść rasową, ksenofobię, antysemityzm oraz inne formy nietolerancji, podważające bezpieczeństwo demokratyczne, spoistość kulturową i pluralizm. Queer (z ang. queer = dziwny, dziwaczny) – określenie używane od lat 90. XX wieku do opisywania społeczności LGBT i jej członków. Efektem tego była zmiana we współczesnej angielszczyźnie: pierwotne znaczenie tego słowa zostało zmarginalizowane i obecnie znaczy przede wszystkim "lesbijski", "gejowski", "homoseksualny" (czy generalnie „nieheteroseksualny", "nie - heteronormatywny"), w sensie pejoratywnym– stanowiąc obraźliwy odpowiednik polskiego słowa „pedał". Coming out (od ang. to come out of the closet - wyjść z szafy) – proces samodzielnego ujawniania własnej orientacji seksualnej lub tożsamości płciowej (posiadanej przez mniejszość w społeczeństwie) przed innymi ludźmi (np. rodziną, przyjaciółmi, znajomymi czy współpracownikami). Proces ten zawiera w sobie fakt uświadomienia sobie własnej, odmiennej od heteroseksualnej, orientacji seksualnej oraz naukę samoakceptacji jako geja, lesbijki lub osoby biseksualnej (coming out przed samym sobą). Tolerancja - oznacza cierpliwość i wyrozumiałość dla odmienności. Jest poszanowaniem cudzych uczuć, poglądów, upodobań, wierzeń, 10 obyczajów i postępowania choćby były całkowicie odmienne od własnych, albo zupełnie z nimi sprzeczne. Współcześnie rozumiana tolerancja to szacunek dla wolności innych ludzi, ich myśli i opinii oraz sposobu życia. Szacunek ten przybiera formy wyrozumiałości i życzliwości dla tego, co nie musi być naszym udziałem, ale co cieszy się naszą akceptacją istnienia w imię demokratycznej wolności. Wolność - wolność nie tkwi w braku zakazów i nakazów tylko w swobodzie wyboru. Homofobia tradycyjna - są to uprzedzenia wobec mniejszości seksualnych w ujęciu tradycyjnym opierają się głównie na religijnych oraz moralnych argumentach. charakteryzuje je przekonanie, iż mniejszości seksualne dopuszczają się swego rodzaju grzechu i/ lub postępują wbrew prawom natury. W konsekwencji osoby homoseksualne porównywane są do pedofilów, a ich preferencje uznaje się za przejaw zaburzeń psychicznych. Homofobia nowoczesna - nowoczesna forma homofobii nie upatruje w mniejszościach seksualnych uosobienia grzechu, czy „wynaturzenia”. Głosi jednak, iż osoby LGBT niesłusznie walczą o zmiany społeczne, bezzasadnie domagając się równych praw (na przykład legalizacji związków partnerskich). Postawie tej towarzyszy także przeświadczenie o braku uprzedzeń i braku dyskryminacji osób LGBT w społeczeństwie oraz przekonanie, że wszelkie negatywne reakcje wobec mniejszości seksualnych są winą samych pokrzywdzonych, którzy przywiązują nadmierną wagę do swych preferencji seksualnych i zbyt silnie się z nimi obnoszą. Antysemityzm tradycyjny - badania antropologiczne osadzające *11 wizerunek „żyda” w szerszym Kulturowym kontekście, wskazują, że zestaw postaw anty judaistycznych o charakterze religijnym łączy się w spójną całość z podzielaniem mitów o wykorzystywaniu przez żydów krwi chrześcijan w celach rytualnych, mitów o porwaniach dzieci chrześcijańskich czy wiarą w męczenników zamordowanych przez żydów. Antysemityzm wtórny - wtórny antysemityzm to zwykle zaprzeczanie własnemu antysemityzmowi, obarczanie żydów odpowiedzialnością za los, który ich spotkał, umniejszanie znaczenia czy wręcz zaprzeczanie holokaustowi oraz obciążanie żydów winą za zagładę czy odcinanie się 11 od przeszłości. kolejnym ważnym aspektem wtórnego antysemityzmu jest traktowanie holokaustu czy antysemityzmu jako instrumentu w rozgrywkach między grupowych. Holokaust jest traktowany jako narzędzie, którym żydzi posługują się w celu uzyskania nienależnych im odszkodowań lub w celu zdobycia przewagi nad innymi narodami. Antysemityzm nowoczesny - antysemityzm nowoczesny dotyczy postaw związanych z postrzeganiem struktury i funkcjonowania świata władzy, ekonomii i mediów. koncepcja nowoczesnego antysemityzmu zakłada spostrzeganie żydów jako dążących do uzyskania władzy i nadmiernie ingerujących w życie społeczne kraju czy świata. Koncepcja ta zawiera dwa dodatkowe elementy w postrzeganiu żydów. Jednym z nich jest grupowa. Intencjonalność – żydzi postrzegani są jako jeden byt, działający i realizujący wspólne cele. drugim jest spostrzegana skrytość ich działań, a nie wszystkie wpływowe grupy są postrzegane jako działające skrycie. Różnym grupom narodowym przypisuje się chęć dominacji, lecz żydzi są prototypem grupy spiskującej. Przejawy nietolerancji: - „Muszę się ukrywać z tym, że jestem homoseksualny, z moim partnerem w miejscach publicznych udajemy, że jesteśmy hetero, żeby ktoś przypadkiem i nie podszedł i nie pacnął mnie i przywołał porządku, że żyjemy jednak w tym hetero-matriksie” - Dwóch chłopaków przytulało się w metrze (wilanowska) i zostało wyproszonych przez władze metra za nieobyczajne zachowanie zorganizowano protest polegający na tym, że grupa kilkunastu par seksualnych całowała się na stacji metra. - Brak możliwości zawarcia związku między osobami tej samej płci. - Dyskryminacja zawodowa. 12 Poglądy: - Skandowanie przez tłum „lesby, geje, cała Polska z Was się śmieje!”, „mordercy, zboczeńcy!” - „Co się nagrywasz ty ku**o pedalska, dojadę cie ty kondonie jeden!” - „Demokracja = Masoneria” - „Przyjechaliśmy na paradę ratować ojczyznę przez zboczeńcami.” - „Zero tolerancji dla zboczeńców i homoseksualistów!” - „CHŁOPAK + DZIEWCZYNA = NORMALNA RODZINA” - „Zło, które idzie z zachodu to jest zaplanowane niszczenie naszej moralności i normalności. TO JEST SZATAŃSKIE DZIAŁANIE, TO JEST MASONERIA. WIELKA POLSKA KATOLICKA” - „PEDOFILE, PEDERAŚCI TO SĄ EURO ENTUZJAŚCI” - „LEWACY DO PRACY!” - „Z pedalskich związków dzieci nie będzie!” - „GRUNWALD POTWIERDZIŁ, ŻE POLAK TO PAN!” Źródła: Homo.pl (2007) - dokument, biografia - pierwszy film dokumentalny o gejach i lesbijkach żyjących w Polsce. Ukazuje codzienne życie kilku par gejowskich i lesbijskich. bohaterami są zwykli ludzie którzy opowiadają o swoim życiu. Mówią o partnerach, rodzinie, akceptacji i pracy. Kocham Polskę (2008) - dokument - taki film powinien powstać. Zjawisko, jakim jest w Polsce Młodzież Wszechpolska wymaga analizy i uważnego spojrzenia „cierpliwym okiem” dokumentalisty. Do tej pory oglądaliśmy Wszechpolaków tylko poprzez pośpieszne newsy lub 13 publicystyczne dyskusje. Kim są ludzie tworzący tą organizację? Jakie są ich motywacje? droga życiowa? Co spowodowało, że zaangażowali się w działalność społeczną i polityczną? To tylko niektóre z pytań, które zadajemy w tym filmie, aby poznać odpowiedź na pytanie, dlaczego idea przedwojennej organizacji młodzieżowej stała się ważna i nośna we współczesnej Polsce. Bohaterami filmu są zarówno liderzy tej organizacji, jak i jej zwykli członkowie. chcemy na Polskę spojrzeć ich oczyma. Co to dla nich znaczy współcześnie walczyć o Polskę, co to znaczy – być Polakiem? Jak swój radykalny patriotyzm chcą zaszczepić innym? Coming out po polsku (2011) - dokument - Film dokumentalny pokazujący historie polskich homoseksualistów, którzy zdecydowali się ujawnić swoją tożsamość płciową. Wśród nich osoby z pierwszych stron gazet: krytyk filmowy Tomasz Raczek, pisarz Marcin Szczygielski, poseł Robert Biedroń i teatrolog, słynny smakosz Maciej Nowak. Historie i doświadczenia poszczególnych bohaterów pokazują dynamiczne przemiany obyczajowe w Polsce. Autorzy dokumentu przedstawiają zmianę w nastrojach społecznych i rosnącą otwartość Polaków, nie zapominając o wciąż istniejących przejawach braku tolerancji i zrozumienia. Wśród bohaterów dokumentu widzowie zobaczą nie tylko osoby, które regularnie pojawiają się w mediach. Swoją historię opowie Robert, świeżo upieczony maturzysta, Agata, która mogła ujawnić swoją orientację seksualną dopiero po przeprowadzce do Warszawy oraz Kuba walczący z homofobią od momentu śmierci jego pierwszej miłości, Roberta. 14 3.1.2 Badania Research o tolerancji w Polsce. Analiza badań artykułów z serwisów internetowych. W celu lepszego zrozumienia sytuacji mniejszości w Polsce (wyszliśmy z założenia, że Wrocław w tej materii nie różni się wiele od reszty kraju) oraz przejawów dyskryminacji z jaką mają do czynienia przeprowadziliśmy research przeprowadzonych badań o powiązanej tematyce. Lista dostępnych w sieci materiałów jest długa, dlatego też zdecydowaliśmy się dokładniejszą analizę tylko niektórych z nich. wybrane zostały badania ukazujące cały przekrój reprezentantów mniejszości zamieszkujących nasz kraj oraz ich styczność i nastawienie do nietolerancji ze strony większości. Interesowały nas także przyczyny i skutki takiego stanu rzeczy. W poniższej części raportu zostały przytoczone dane najważniejsze z naszego punktu widzenia. Niektóre z nich zostały uśrednione lub uogólnione, a inne stanowią interpretację konkretnych wypowiedzi. Należy więc mieć świadomość, że ta część stanowi źródło wtórne (czasem nawet trzeciego stopnia) zebranych danych, dlatego w razie jakichkolwiek wątpliwości polecamy sprawdzenie źródła podanego zawsze na początku opracowania. Źródło: Dane o mniejszościach w Polsce wg. narodowego spisu powszechnego 2011 - http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/ 15 Identyfikacja narodowo-etniczna: - Wyłącznie polska 94,83% - Polska i niepolska 2,26% - Wyłącznie niepolska 1,55% - Ogółem inna niż polska 3,81% (w powiece wrocławskim 0,8%) Jako pierwsza deklarowana: - Śląska 1,13% - Niemiecka 0,19% - Ukraińska 0,10% - Białoruska 0,09% - Romska 0,03% Inne: Powyżej 1000 osób na populację, wg. ilości: - rosyjska, łemkowska, litewska, wietnamska, ormiańska, angielska, włoska, francuska, żydowska i słowacka Około 100 osób na populację: - amerykańska, holenderska, grecka, czeska, bułgarska, tatarska, węgierska i chińska Przynależność do wyznania: - Kościół rzymskokatolicki 95,95% - Brak przynależności 2,64% - Kościół prawosławny 0,44% - Związek świadków jehowy 0,39% - Kościół ewangelicko-augsburski 0,20% 16 - Kościół grecko-katolicki 0,09% - Kościół zielonoświątkowy 0,08% - Kościół starokatolicki mariawitów 0,03% - Kościół polskokatolicki 0,03% - Kościół chrześcijan baptystów 0,02% - Kościół adwentystów dnia siódmego 0,01% - Buddyjski związek diamentowej drogi linii karma Kagyu 0,01% - Muzułmański związek religijny 0,01% - Reszta: poniżej 0,01% Imigranci przebywający w Polsce czasowo: Ogółem: Stali mieszkańcy innych krajów przebywający w Polsce 56 300 (0,15% populacji) w tym: - chcący przebywać w Polsce więcej niż rok ok. 36 000 (0,09%) - nielegalnie zatrudnieni ok. 900 (głównie z Ukrainy, Chin, Wietnamu i republiki Korei) Imigranci przebywający na dolnym śląsku 8,9% (odsetek ogólnej liczby imigrantów) - jest to drugie województwo pod względem liczby imigrantów, pierwsze jest mazowieckie z odsetkiem 27,1%. Narodowość: Najczęściej przebywający w Polsce emigranci: - Ukraińcy 21% - Niemcy 11,9% - Brytyjczycy 6,4% - Białorusini 6% - Rosjanie 4% 17 - Amerykanie 3,19% - Chińczycy 3% - Imigranci pochodzący z krajów afrykańskich 3,5%, najwięcej z Nigerii i Tunezji - Wietnamczycy 2,64% - Armeńczycy 1,8% - Hindusi 1,05% Obywatelstwo imigrantów: - niepolskie 76% - wyłącznie polskie 15,8% - polskie i inne 7,8% Motywacje: Przyczyny imigracji: - sprawy rodzinne 31,5% - praca 26% - edukacja 10,2% - ubieganie się o ochronę międzynarodową lub krajową 1% - leczenie i rehabilitacja 0,6% Z powodów zarobkowych przyjeżdżają do polski głównie obywatele: - Europy Wschodniej: Ukrainy, Białorusi; - Unii Europejskiej: Bułgarii, Danii, Włoch, Słowacji, Rumunii; - Azji: Chin, Wietnamu, Korei Południowej i Japonii Z powodów rodzinnych: - Grecji, Holandii, Austrii, Belgii, Wielkiej Brytanii, Niemiec, Włoch, Ameryki, Australii, Tunezji i Afryki 18 Z przyczyn edukacyjnych: - Litwy, Norwegii, Szwecji, Białorusi, Kazachstanu, Indii, Nigerii Język: Deklaratywny stopień znajomości języka polskiego: - bardzo dobra 36% - dobra 14% - wystarczająca 15% - słaba 11% Posługiwanie się językiem polskim wśród niepolskich obywateli: 38,3% Bez przeszkód porozumiewają się w j. Polskim obywatele: - Ukrainy, Kazachstanu, Litwy, Białorusi, Rosji i Niemiec Wystarczającą znajomość j. polskiego deklarowali obywatele: - Armenii, Wietnamu i Chin Posługiwanie się językiem polskim deklarowało 84% kobiet i 69% mężczyzn. Demografia: Imigranci przebywający w Polsce to najczęściej osoby w wieku od 25-29 lat, wraz ze wzrostem wieku odsetek stopniowo spada. Wśród imigrantów nieznacznie przeważają mężczyźni, w każdej grupie wiekowej oprócz 0-4. Wykształcenie: - średnie 31,35% - wyższe 27,15% - podstawowe 7,45% 19 - zawodowe 6,90% - gimnazjalne 2,55% - policealne 2,3% - podstawowe 0,7% Status rynku pracy: - pracujący 41,4% - bierni zawodowo 31,4% - bezrobotni 5,6% Dyskryminacja: Jakie grupy czują się najbardziej dyskryminowane w Polsce. *odsetek osób, reprezentujących daną grupę. Bezdomni: - zdecydowanie tak 23,8% - raczej tak 42,9% - łącznie 66,7% czuje się dyskryminowanych Osoby o odmiennej orientacji seksualnej: - zdecydowanie tak 20,5% - raczej tak 38,1% - łącznie 58,6% czuje się dyskryminowanych Osoby niepełnosprawne: - zdecydowanie tak 9,6% - raczej tak 35,4% - łącznie 45% czuje się dyskryminowanych 20 Osoby przynależące do innej rasy, grupy narodowo-etnicznej: - zdecydowanie tak 8,3% - raczej tak 34,6% - łącznie 42,9% czuje się dyskryminowanych Osoby o złej sytuacji materialnej: - zdecydowanie tak 6,9% - raczej tak 35,8% - łącznie 42,7% czuje się dyskryminowanych Osoby o niskim statusie społeczno-zawodowym: - zdecydowanie tak 7,3% - raczej tak 34,6% - łącznie 41,9% czuje się dyskryminowanych Mieszkańcy wsi, małych miasteczek oraz tzw. „złych dzielnic”: - zdecydowanie tak 4,6% - raczej tak 29,4% - łącznie 34% czuje się dyskryminowanych Osoby innego wyznania: - zdecydowanie tak 6,2% - raczej tak 24,1% - łącznie 30,3% czuje się dyskryminowanych Osoby w wieku 50+: - zdecydowanie tak 4,3% - raczej tak 23,1% - łącznie 27,4% czuje się dyskryminowanych 21 Dyskryminowane poniżej 20% czują się także osoby poniżej 25 roku życia, kobiety oraz mężczyźni. Streszczenie raportu z badań sondażowych pt.: „Mowa nienawiści”: Źródło: http://www.batory.org.pl/upload/files/Programy%20dotacyjne/ Obywatele%20dl a%20Demokracji/Mowa_Nienawisci_raport.pdf Cel: Opisanie całościowego funkcjonowania mowy nienawiści w Polsce: skali przyzwolenia, postrzegania konkretnych form, odbiór przez mniejszości, struktury tematycznej mowy nienawiści. Opis: Badanie trójstopniowe: 1. Stworzenie listy 30 stwierdzeń stanowiących realne przykłady mowy nienawiści (internet + środki masowego przekazu) 2. Reakcja samych mniejszości (próbka 270 osób) 3. Reakcja społeczeństwa (młodzież + dorośli: 653 + 1007) Treść: Badanie odnosiło się do 6 grup mniejszościowych: Żydów, Ukraińców, Romów, os. czarnoskórych, mniejszości seksualnych, muzułmanów. Przedstawiciele mniejszości odpowiadali na trzy pytania odnośnie każdego stwierdzenia: czy stanowi ono przykład mowy nienawiści, czy jest obraźliwe oraz czy powinno być zakazane. Przedstawiciele większości byli pytani odnośnie każdego stwierdzenia: Czy określenie jest obraźliwe, czy powinno być zakazane. respondentów 22 pytano także jak często i w jakich sytuacjach spotykali się z podobnymi stwierdzeniami. Respondenci byli także badani pod kątem predyktorów akceptacji mowy nienawiści. Wyniki: 1. Przyzwolenie społeczeństwa na mowę nienawiści. 2. Styczność z mową nienawiści (najczęstsze odpowiedzi). 3. Przyczyny dopuszczania mowy nienawiści. 4. Związek z niedopuszczania mowy nienawiści z akceptacją społeczną danej grupy. Mowa nienawiści skierowana przeciwko Żydom: 1. Przyzwolenie społeczeństwa: Stwierdzenie do oceny: „W przypadku Żydków i wrogiego stosunku do nich, to jest tylko realna ocena poczynań tych wszarzy i faszystów Dawidowych.” Powyższe stwierdzenie jest obraźliwe: - młodzież 86% - dorośli 86% Powyższe stwierdzenie nie jest obraźliwe: - młodzież 6% - dorośli 5% Powyższe stwierdzenie powinno być zakazane: - młodzież 78% - dorośli 80% 23 Powyższe stwierdzenie powinno być dozwolone: - młodzież 10% - dorośli 10% 2. Jak często spotykam się z mową nienawiści skierowaną przeciwko Żydom? - 39% młodzieży czasem się spotyka - 36% dorosłych nigdy się nie spotkało Główne występowanie mowy nienawiści skierowanej przeciwko Żydom - (odpowiada młodzież): - internet 59% - rozmowy ze znajomymi 38% Główne występowanie mowy nienawiści skierowanej przeciwko Żydom - (odpowiadają dorośli): - internet 29% - rozmowy ze znajomymi 29% 3. Przyczyny dopuszczania: Demografia, postrzeganie świata w kategoriach hierarchicznych, prawicowe poglądy. U mężczyzn mowa nienawiści występuje częściej niż u kobiet. 4. Związek z niedopuszczania mowy nienawiści z akceptacją społeczną danej grupy: Występuje. 24 Mowa nienawiści skierowana przeciwko Ukraińcom: 1. Przyzwolenie społeczeństwa: Stwierdzenie do oceny: ,,Ukraińcy umieją co najwyżej mordować bezbronne kobiety i dzieci.” Powyższe stwierdzenie jest obraźliwe: - młodzież 88% - dorośli 84% Powyższe stwierdzenie nie jest obraźliwe: - młodzież 7% - dorośli 8% Powyższe stwierdzenie powinno być zakazane: - młodzież 82% - dorośli 77% Powyższe stwierdzenie powinno być dozwolone: - młodzież 7% - dorośli 9% 2. Jak często spotykam się z mową nienawiści skierowaną przeciwko Ukraińcom? - 42% młodzieży nigdy się nie spotkało - 48% dorosłych nigdy się nie spotkało 25 Główne występowanie mowy nienawiści skierowanej przeciwko Ukraińcom - (odpowiada młodzież): - internet 46% - rozmowy ze znajomymi 21% Główne występowanie mowy nienawiści skierowanej przeciwko Ukraińcom - (odpowiadają dorośli): - internet 26% - telewizja 20% 3. Przyczyny dopuszczania: Demografia, pochodzenie z mniejszych miejscowości, gorsze warunki materialne, u mężczyzn mowa nienawiści występuje częściej niż u kobiet. Postawy anty-ukraińskie (przeświadczenie o ich złych zamiarach), prawicowe poglądy, postrzeganie świata w kategoriach hierarchicznych. 4. Związek z niedopuszczania mowy nienawiści z akceptacją społeczną danej grupy: Nie występuje. Mowa nienawiści skierowana przeciwko Romom: 1. Przyzwolenie społeczeństwa: Stwierdzenie do oceny: ,,A sam nadal uważam, że Cyganie to złodzieje i brudasy, to członkowie mafii i przestępczości zorganizowanej w zakresie kradzieży i żebrania.” 26 Powyższe stwierdzenie jest obraźliwe: - młodzież 84% - dorośli 81% Powyższe stwierdzenie nie jest obraźliwe: - młodzież 9% - dorośli 9% Powyższe stwierdzenie powinno być zakazane: - młodzież 67% - dorośli 63% Powyższe stwierdzenie powinno być dozwolone: - młodzież 20% - dorośli 21% 2. Jak często spotykam się z mową nienawiści skierowaną przeciwko Romom? - 33% młodzieży często się spotyka - 30% dorosłych czasem się spotyka Główne występowanie mowy nienawiści skierowanej przeciwko Romom (odpowiada młodzież): - internet 66% - rozmowy ze znajomymi 60% 27 Główne występowanie mowy nienawiści skierowanej przeciwko Romom (odpowiadają dorośli): - rozmowy ze znajomymi 49% - internet 21% 3. Przyczyny dopuszczania: Demografia, u mężczyzn mowa nienawiści występuje częściej niż u kobiet. Postawy anty-romskie, poczucie zagrożenia dla polskich wartości, postrzeganie Romów jako niekompetentnych, prawicowe poglądy, postrzeganie świata w kategoriach hierarchicznych. 4. Związek z niedopuszczania mowy nienawiści z akceptacją społeczną danej grupy: Występuje. Mowa nienawiści skierowana przeciwko osobom czarnoskórym: 1. Przyzwolenie społeczeństwa: Stwierdzenie do oceny: ,,Murzyn to nie człowiek tylko małpa.” Powyższe stwierdzenie powinno być zakazane: - młodzież 91% - dorośli 89% Powyższe stwierdzenie powinno być dozwolone: - młodzież 6% - dorośli 5% 28 2. Jak często spotykam się z mową nienawiści skierowaną przeciwko osobom czarnoskórym? - 31% młodzieży często się spotyka - 38% dorosłych nigdy się nie spotkało Główne występowanie mowy nienawiści skierowanej przeciwko osobom czarnoskórym - (odpowiada młodzież): - internet 70% - rozmowy ze znajomymi 58% Główne występowanie mowy nienawiści skierowanej przeciwko osobom czarnoskórym - (odpowiadają dorośli): - rozmowy ze znajomymi 30% - internet 29% 3. Przyczyny dopuszczania: Demografia, Pochodzenie z dużych miast. Postrzeganie świata w kategoriach hierarchicznych, autorytaryzm. 4. Związek z niedopuszczania mowy nienawiści z akceptacją społeczną danej grupy: Występuje. 29 Mowa nienawiści skierowana przeciwko muzułmanom: 1. Przyzwolenie społeczeństwa: Stwierdzenie do oceny: ,,Muzułmanie to podłe tchórze mordują tylko kobiety, dzieci i niewinnych ludzi.” Powyższe stwierdzenie jest obraźliwe: - młodzież 83% - dorośli 79% Powyższe stwierdzenie nie jest obraźliwe: - młodzież 8% - dorośli 10% Powyższe stwierdzenie powinno być zakazane: - młodzież 68% - dorośli 68% Powyższe stwierdzenie powinno być dozwolone: - młodzież 19% - dorośli 15% 2. Jak często spotykam się z mową nienawiści skierowaną przeciwko muzułmanom? - 35% młodzieży nigdy się nie spotkało - 47% dorosłych nigdy się nie spotkało 30 Główne występowanie mowy nienawiści skierowanej przeciwko muzułmanom - (odpowiada młodzież): - internet 55% - rozmowy ze znajomymi 24% Główne występowanie mowy nienawiści skierowanej przeciwko muzułmanom - (odpowiadają dorośli): - internet 28% - telewizja 23% 3. Przyczyny dopuszczania: Demografia, marginalny związek . Postrzeganie świata w kategoriach hierarchicznych, islamofobia. 4. Związek z niedopuszczania mowy nienawiści z akceptacją społeczną danej grupy: Występuje. Podsumowanie: Przyzwolenie na mowę nienawiści, od najbardziej do najmniej dopuszczalnej: Młodzież: 1. Mniejszości seksualne oraz Żydzi 2. Romowie, Ukraińcy, muzułmanie 3. Osoby czarnoskóre 31 Dorośli: 1. Mniejszości seksualne, Romowie, Żydzi, Ukraińcy, muzułmanie 2. Osoby czarnoskóre Poglądy polityczne, a akceptacja mowy nienawiści: Młodzież: Silny związek, im bardziej prawicowe poglądy tym większa akceptacja mowy nienawiści. Dorośli: Jedynie odnośnie mniejszości seksualnych - im bardziej prawicowe poglądy tym większa akceptacja mowy nienawiści. 32 Typy mowy nienawiści: Badanie ujawniło także 8 kategorii, na które można podzielić zebrane wypowiedzi zaliczające się do mowy nienawiści: 1. Dzicy/brak cywilizacji/brak inteligencji Przykład: ,,Murzyn to ktoś kto dopiero zszedł z drzewa.” 2. Sami winni/niechęć ma podstawy Przykład: ,,Żydzi są sami odpowiedzialni za to, co ich spotkało.” 3. Złodziejstwo/oszustwo/przekręt Przykład: ,,A co Rom ma wspólnego z kradzieżami? Bardzo dużo. Niestety większość znanych mi osób doświadczyła tego albo osobiście, albo ktoś z ich bliskiej rodziny padł ofiarą takiej kradzieży.” 4. Morderstwo/agresja/ludobójstwo Przykład: ,,Jeśli u Rosjan odjąć wódkę - oni powstaną i zniszczą cały świat.” 5. Historia - winy i niewdzięczność względem Polaków Przykład: ,,Antysemityzm Polski to ewidentna reakcja na pogardę Żydów w stosunku do Polaków i deprecjonowanie Polaków w ich własnym kraju.” 6. Obrzydzenie Przykład: ,,Blee brzydzę się gejami i lesbijkami ohyda ;p takich to tylko palić na stosie powinni ;p w tej sprawie nie jestem tolerancyjna i nigdy nie będę amen.” 7. Oni nas nie lubią/inni też ich nie lubią Przykład: ,,Bo żydzi to polonofobiści i krętacze.” 8. Neutralne Przykład: ,,I całe szczęście przeciętni Ukraińcy są normalni, a nie nacjonalistyczni.” 33 Wnioski: - Poparcie dla zakazu mowy nienawiści wobec Ukraińców i osób czarnoskórych. - Gotowość do akceptacji mowy nienawiści wobec mniejszości seksualnych, Romów, muzułmanów, Żydów. - Silne powiązanie prawicowo-hierarchicznych światopoglądów z akceptacją mowy nienawiści w stosunku do mniejszości seksualnych. Wśród młodzieży do mowy nienawiści w ogóle. - Młodzież częściej niż dorośli spotyka się z mową nienawiści, jednak nie ma to wpływu na jej akceptację. - Wśród dorosłych większa styczność z mową nienawiści wiąże się z jej wyższą akceptacją. - Wśród młodzieży akceptacja mowy nienawiści wynika bardziej z uprzedzeń niż z popierania wolności słowa. - Poziom agresji językowej nie ma związku z akceptacją mowy nienawiści. 34 Najważniejsze wnioski z badaniach pt.: „Polska w doświadczeniach długoletnich imigrantów.”: Źródło: http://interwencjaprawna.pl/docs/sasiedzi-czy-intruzi.pdf Cel: Poznanie dokonywanych przez imigrantów obserwacji, doświadczeń, refleksji nad Polskim społeczeństwem i Polską rzeczywistością. Metoda: Wywiad pogłębiony. Respondenci: 19 kobiet i 22 mężczyzn, w wieku od 21 do 60 lat, mieszkający w Polsce od 6 do 31 lat, pochodzący z 19 różnych krajów: - Ukrainy 6 - Armenii 4 - Japonii 4 - Czeczeni 3 - Hiszpanii 3 - Turcji 3 - Wietnamu 3 - Anglii 2 - Białorusi 2 - Włoch 2 - Gabonu 1 - Gruzji 1 - Holandii 1 - Kamerunu 1 - Konga 1 - Meksyku 1, Nigerii 1, Peru 1 i Urugwaju 1 35 Wnioski: Kontakt z rodakami: - Część cudzoziemców preferuje kontakty z przedstawicielami tych samych grup narodowo-etnicznych. Głównym powodem jest możliwość używania języka ojczystego, ale także złagodzenie tęsknoty za domem czy kultywowanie rodzinnych tradycji i zwyczajów. - Niektórzy cudzoziemcy celowo unikają kontaktów z rodakami. integracja z Polakami to dla nich sposób na pełne wykorzystanie pobytu w Polsce, kontakt z językiem oraz poznanie tutejszej kultury. Stosunek Polaków do cudzoziemców (w oczach imigrantów): - Bardzo negatywnie odbierane jest przypominanie imigrantom, że nie są w swoim kraju. Stwierdzenia zaczynające się od słów ,,u nas w Polsce..." odczytywane są jako nieprzyjemne, sugerujące rolę intruza. - W przypadku osób z krajów nieobarczonych negatywnymi stereotypami, egzotycznych pochodzenie stanowi kapitał towarzyski. Polacy często interesują się ich korzeniami i przejawiają dużą sympatię. - Osoby z krajów o silniejszych powiązaniach z polską, obarczonych negatywnymi stereotypami, szczególnie z krajów byłego ZSRR częściej spotykają się z uprzedzeniami. - Cudzoziemcy o fizycznych cechach zdradzających ich pochodzenie są w większym stopniu narażeni na nieprzyjemne sytuacje. zazwyczaj ograniczają się do przykrych sytuacji, badanie nie wykazało sytuacji realnie zagrażających ich bezpieczeństwu. Imigranci najczęściej racjonalizują takie sytuacje, identyfikując agresorów jako mieszkańców małych miejscowości, osoby o niskim ilorazie inteligencji, członków marginesu społecznego. większość rozmówców wskazuje na postępującą wraz z czasem zmianę na lepsze. 36 - Cudzoziemcy bardzo rzadko spotykają się z przejawami dyskryminacji i nie przywiązują do nich wagi. - Rozmówcy często wskazywali na niechęć polaków do cudzoziemców w ogóle, szczególnie w stosunku do osób o innym kolorze skóry lub przybyszy ze wschodu, mimo że oni sami jej nie doświadczają (przynajmniej nie w takim stopniu). - Osoby pochodzące z krajów postrzeganych jako bogate spotykają nie spotykają się z taką niechęcią jak osoby z krajów biedniejszych. 37 Dyskryminacja osób o odmiennej orientacji seksualnej na podstawie wybranych artykułów zamieszczonych na internetowych portalach informacyjnych i opiniotwórczych „Stories of Polish Gay Immigration in the UK”: Źródło: http://www.huffingtonpost.co.uk/pamela-sposito/gay-immigrantsuk_b_5042774.html Najważniejsze dane uzyskane na podstawie badania o homofobii w Polsce przeprowadzonego wśród studentów (jakiejkolwiek orientacji) polskiego pochodzenia na uniwersytecie Westminster: - 66% respondentów uważa, że mowa nienawiści przeciwko homoseksualistom jest powszechna. - 75% wskazuje na brak wystarczającego wsparcia dla społeczności LGBT ze strony polskich Uniwersytetów. - 75% badanych wskazuje Wielką Brytanię jako kraj bardziej przyjazny homoseksualistom. - Dla wielu badanych życie w homoseksualnym związku w Polsce jest zbyt trudne. 38 Homofobia w Europie. Polska w czołówce: Źródło: http://www.dw.de/homofobia-w-europie-polska-w-czo %C5%82%C3%B3wce/a- 16821527 Najważniejsze dane z przeprowadzonego przez agencję praw podstawowych unii europejskiej badania na temat dyskryminacji osób o odmiennej orientacji seksualnej w krajach Unii europejskiej i Chorwacji. Respondentami były jedynie osoby odmiennej orientacji seksualnej. podane wyniki odnoszą się w większości do wszystkich badanych krajów, jednak można przypuszczać, że polska odnotowała wyniki gorsze niż „średnia”: - 75% gejów boi się otwarcie przyznać do swojej orientacji. - 26% respondentów deklaruje doświadczenie przemocy fizycznej i werbalnej na przestrzeni ostatnich 5 lat. - 28% osobom transseksualnym grożono lub padło ofiarą ataków w przeciągu ostatniego roku. - Niektórzy badani uważają, że sytuacja stale się pogarsza. - Ponad połowa mieszkańców Europy Wschodniej (w tym Polski) opowiada się przeciwko homoseksualizmowi 39 Sytuacja homoseksualistów w Polsce: Źródło: http://transfuzja.wroclaw.pl/sytuacja-homoseksualistow-w-polsce.html Dane przytoczone w artykule, pochodzące z raportu badania mowa nienawiści: - 80% respondentów nie chciałoby być zatrudnione przez osobę homoseksualną. - 80% uczniów wykazuje niechęć do osób o orientacji homoseksualnej. - 79% wykształconej młodzieży uważa, że homoseksualiści powinni być traktowani tak samo jak osoby heteroseksualne. - 67% ankietowanych uważa słowo „pedał” za najbardziej obraźliwe wśród wulgaryzmów. - 60% polaków uważa, że dyskryminacja jest powszechna. - 18% uczniów o orientacji homoseksualnej spotyka się z agresją. 40 Jak czują się w Polsce homoseksualiści? Dyskryminowani: Źródło: http://wyborcza.pl/ 1,76842,13089414,Jak_sie_czuja_w_Polsce_homoseksualisci__Dy skryminowani.html Najważniejsze dane przytoczone przez autorkę z badań kampanii przeciw homofobii i stowarzyszenia lambda dotyczących osób homo- i biseksualnych (tylko takie brały udział w badaniu): - 97% ofiar nie zgłasza aktów przemocy policji. - 70% uczniów i studentów ukrywa swoją orientację w obawie przed prześladowaniem. - sprawcami przemocy wobec homo- i bi- seksualnych są najczęściej nieznajomi (68%), znajomi ze szkoły/uczelni (36,2%) i bliscy znajomi (10,6%). - 63% przebadanych nastolatków myśli o samobójstwie. - 44% badanych doświadczyło przemocy psychicznej. - 42% miało myśli samobójcze. - 23,7% respondentów żyje otwarcie ze swoją orientacją. - 11,7% badanych doświadczyło przemocy fizycznej ze względu na swoją orientację. - 11% badanych doświadczyło dyskryminacji w służbie zdrowia. - większość napaści zdarza się w miejscach publicznych (ulica, pod klubami gejowskimi), ale także w szkole i na uczelni. 41 Wnioski: Przy wyciąganiu wniosków z analizowanych artykułów, a szczególnie przytaczanych danych należy mieć na uwadze, że prezentowane treści mogą nie mieć stuprocentowego odwzorowania w Polskim społeczeństwie. Niestety ciężko jest dotrzeć do źródła i przeanalizować same raporty oraz zastosowaną metodologię co pozwoliłoby lepiej zrozumieć wyniki. Jednak na podstawie 5 artykułów analizujących niezależne badania można już wyciągnąć pewne tendencje i zobaczyć zarys sytuacji osób nieheteronormatywnych w Polskiej rzeczywistości. Najważniejsze wnioski to: - Dyskryminacja społeczności LGBT w Polsce jest na porządku dziennym. Przyznają to zarówno osoby heteroseksualne jak i przedstawiciele mniejszości. Dyskryminacja nie wynika jedynie z przepisów prawnych uniemożliwiających równe traktowanie, ale także z negatywnego nastawienia spotykanych na co dzień osób. - Polska jest jednym z krajów UE o najwyższym wskaźniku homofobii. Taki stan rzeczy skutkuje emigracją osób nieheteronormatywnych do innych krajów UE oraz pogorszeniem wizerunku Polski na arenie międzynarodowej. - Swobodne funkcjonowanie dla większości osób nieheteronormatywnych jest w Polsce niemożliwe. Większość z nich nie przyznaje się otwarcie do swojej orientacji w obawie przed dyskryminacją, aktami fizycznej oraz psychicznej przemocy oraz prześladowaniem. - Najbardziej narażoną grupą jest młodzież szkolna, wśród której najczęściej dochodzi do aktów agresji. Skutkiem jest depresja oraz myśli samobójcze. 42 Podsumowanie: Na potrzeby niniejszego projektu, z analizy zaprezentowanych powyżej danych wyciągnęliśmy następujące wnioski: Dane statystyczne: Polska jest krajem wyjątkowo jednolitym etnicznie. Ludność posiadająca obce obywatelstwo stanowi jedynie 3,81%, z czego 2,26% posiada także obywatelstwo polskie. Z zamieszkujących Polskę mniejszości narodowoetnicznych większość stanowią Ślązacy i kaszubi, dużą grupę stanowią także obywatele naszych wschodnich sąsiadów. Jednak to nie dotyczy Wrocławia, gdzie obce obywatelstwo posiada jedynie 0,8% ludności. Warto jednak wspomnieć, że spis został przeprowadzony w 2011 roku i od tego czasu mogło w znacznym stopniu przybyć obywateli Ukrainy, a także, że do tej liczby nie wliczają się osoby tymczasowo zamieszkujący Polskę, czyli duża część imigrantów. Pod względem przynależności wyznaniowej także jesteśmy jednolici. Katolicy stanowią niemal 96% populacji, ponad 2,5% nie przynależy do żadnego wyznania. Z mniejszości religijnych będących ofiarami mowy nienawiści jakąkolwiek reprezentację są muzułmanie, stanowią jednak jedynie promil ludności. Dyskryminacja: Najbardziej narażeni na dyskryminację są: bezdomni, osoby o odmiennej orientacji seksualnej, niepełnosprawni oraz osoby o niepolskiej przynależności narodowo-etnicznej. Dyskryminacja społeczności LGBT w Polsce jest na porządku dziennym. Przyznają to zarówno osoby heteroseksualne jak i przedstawiciele mniejszości. Dyskryminacja nie wynika jedynie z przepisów prawnych 43 uniemożliwiających równe traktowanie, ale także z negatywnego nastawienia spotykanych na co dzień osób. Swobodne funkcjonowanie dla większości osób nieheteronormatywnych jest w Polsce niemożliwe. Większość z nich nie przyznaje się otwarcie do swojej orientacji w obawie przed dyskryminacją, aktami fizycznej oraz psychicznej przemocy oraz prześladowaniem. Dyskryminacja społeczności lgbt najgorsze skutki ma dla młodzieży szkolnej, wśród której najczęściej dochodzi do aktów agresji. Skutkiem jest depresja oraz myśli samobójcze. Mowa nienawiści: Najbardziej dopuszczalna jest mowa nienawiści skierowana w osoby homoseksualne oraz żydów, najmniej w Ukraińców i osoby czarnoskóre. Uważanie mowy nienawiści za obraźliwą nie zawsze idzie w parze z chęcią jej zakazania. Często jest to związane z wartością wolności słowa. Społeczeństwo najczęściej ma styczność z mową nienawiści w internecie, w rozmowach ze znajomymi, a także czasem w mediach. Wśród młodzieży poparcie dla mowy nienawiści wiąże się często z prawicowymi poglądami i postrzeganiem świata w kategoriach hierarchicznych. U dorosłych natomiast ciężko wskazać przyczynę. Imigranci: Imigranci stanowią jedynie ok. 0,15% populacji. Jednak Dolny Śląsk i można przypuszczać, że w zasadzie Wrocław jest ich drugim największym skupiskiem. Wśród imigrantów największą grupę stanowią 44 mieszkańcy byłego ZSRR, następnie Azjaci oraz mieszkańcy UE czy USA. najczęstszymi powodami imigracji są: sprawy rodzinne, praca oraz edukacja. Niemal 40% posługuje się językiem polskim. Większość posiada wykształcenie średnie lub wyższe. Imigranci rzadko spotykają się z aktami nietolerancji, często nawet odnoszą towarzyskie korzyści z faktu odmiennego pochodzenia. Mimo to ich opinia o poziomie tolerancji w Polsce nie jest dobra. Można wnioskować, że Polacy rzadko pokazują swoją nietolerancję otwarcie obcokrajowcom. Imigranci z krajów bogatszych spotykają się z lepszym traktowaniem niż ci z krajów biedniejszych. 45 3.1.3 Przestrzeń miejska i komentarze Research dotyczący dyskryminacji i ogólnie rozumianej mowy nienawiści w przestrzeni miejskiej Wrocławia i w komentarzach na portalach internetowych. 46 Przykład nr 1 - Klatka schodowa ul. Bolesława Chrobrego 31 we Wrocławiu 47 Przykład nr 2 - Ulica ul. Św. Jadwigi we Wrocławiu 48 Przykład nr 3 - Przejście podziemne Plac Powstańców Warszawy we Wrocławiu 49 Przykład nr 4 - Mury ul. Henryka Pobożnego we Wrocławiu 50 Przykład nr 5 - Komenatrz Portal wroclaw.naszemiasto.pl 51 Przykład nr 6 - Komenatrz Portal wroclaw.naszemiasto.pl 52 Przykład nr 7 - Komentarz Portal YouTube 53 Analiza zebranych materiałów: Przechodząc ulicami Wrocławia często można spotkać się z występowaniem mowy nienawiści na murach, budynkach, klatkach schodowych. Najczęstszymi miejscami występowania mowy nienawiści są klatki schodowe i wnętrza międzyblokowe (podwórka), miejsca gdzie skupiają się grupy podobnych poglądów, stylów życia. Napotykamy tam zazwyczaj formy ”dłuższe” mowy nienawiści, takie jak: „Jebać was żydy jebać”, „Jebać żydów jebać” (Przykład Nr 1) czy „Pedały i żydzi do gazu”. W przestrzeni ogólno dostępnej a dokładniej na ulicach, napotykamy skrócone formy mowy nienawiści. Na wrocławskich ulicach są to głownie symbole i skróty. Jednym z najczęściej występujących symboli to krzyż celtycki i skróty takie jak Antifa, GNLS. Obrazują to przykłady nr 3 i 4. Występowanie na ulicach podanych symboli i skrótów w dość małym stopniu zależą od tego, w jakim rejonie miasta się znajdujemy. Możemy spotkać te znaki zarówno w centrum jak i w uliczkach na obrzeżach miasta. Przejdźmy teraz do problemu mowy nienawiści w sieci. Powyższy research skupiał się głownie na wyszukaniu flagowych, standardowych i najczęściej spotykanych komentarzy pod kontrowersyjnymi artykułami, filmikami dotyczącymi przede wszystkim spraw nacjonalistycznych i równouprawnienia. Wielu komentujących, włączających się do dyskusji przyznają się do nietolerancji i marginalizacji innych grup, widać ten przykład na przykładzie nr 5. Najczęstszymi przypadkami mowy nienawiści jest przykład na przykładzie Nr 5, 6 . krótkie, zwięzłe i obraźliwe stwierdzenia dotyczące mniejszości narodowych. Przy komentarzach tego typu można również zauważyć ilość łapek w górę i w dół, dominują raczej łapki 54 w górę. Użytkownicy przedstawiający swoje poglądy mają zwyczaj uzasadniania, argumentowania swoich wypowiedzi (przykład Nr 7). Wnioski: Po przeprowadzonym researchu w przestrzeni miejskiej i na lokalnych portalach, bezsprzecznie można stwierdzić, że mowa nienawiści istnieje i jest bardzo wyraźnie zauważalna. Ściany bram, klatek schodowych i podwórek są skupiskiem mowy nienawiści. Można znaleźć w tych miejscach najwięcej negatywnych znaczeń odnoszących się do osób odmiennych seksualnie , mniejszości narodowych. Wyżej wymienione miejsca służą jednostką jako narzędzia do manifestacji swoich poglądów, aby nie zostać wykluczonym z grupy społecznej, do której przynależą. Mowa nienawiści na wrocławskich ulicach komunikuje przede wszystkim za pomocą symboli np. krzyża celtyckiego. Symbol ten jest bardzo często spotykany. Można założyć iż wielu mieszkańców nie zwraca uwagi na te symbole w powodu natłoku semantycznych znaków w przestrzeni miejskiej. Bądź zwyczajnie nie mają wiedzy odnośnie symboli jakimi komunikuje się mowę nienawiści. W sieci mowa nienawiści występuje na skalę masową. Użytkownicy spierają się w swoich poglądach. Jako, że internet pozwala na pozostanie anonimowym, wielu przyznaje się do bycia homofobami czy skrajnymi nacjonalistami. Fakt ten pozwala również wygłaszać radykalne opinie bez jakichkolwiek konsekwencji. Często osoby inicjujące mowę nienawiści popierają swoje wypowiedzi mylnymi, błędnymi argumentami, które zostały zaadoptowane wcześniej z podobnych opinii na synonimicznych portalach społecznościowych, forach. 55 3.1.4. Kampanie Research skupiający dotychczasowe kampanie społecznoreklamowe dotyczące mowy nienawiści, ksenofobi etc. w Polsce i na Świecie. 56 Polskie kampanie: Największą organizacją zajmującą się walką z homofobią jest Kampania Przeciw Homofobii. Organizacja zrzesza takie mniejszości jak geje, lesbijki oraz osoby biseksualne i transseksualne. Wspierają osoby poszkodowane jak i najbliższą rodzinę. KPH prowadzi stronę internetową z tematycznymi informacjami, aktualnościami, wydarzeniami, kampaniami związanymi z równouprawnieniem oraz ochroną osób LGBT. Przeprowadzili oni kampanie o nazwie Pedał to jest część od roweru aby zwrócić uwagę publiczności na mowę nienawiści powszechnie używaną wobec osób LGBT. Inną kampanią jest Zatrzymaj dyskryminację pokazująca, że ludzie będący obserwatorami dyskryminacji niepełnosprawnych czy czarnoskórych nie reagują, chociaż dyskryminuje ich najbliższe otoczenie. Kampania pojawiła się w internecie w postaci krótkich filmów. Inną organizacją zajmującą się homofobią jest Lambda. Stowarzyszenie Lambda Warszawa jest najstarszą i największą polską organizacją pomocową, kierującą swoje działania do społeczności LGBT i ich rodzin. Akcje te mają niewielki wpływ na agresorów. Organizacje skupiają się głównie na pomocy poszkodowanym (która jest ważna) lecz nie próbują zniszczyć problemu od środka. 57 Światowe kampanie: Kampania „Living in Harmony". Ma ona na celu zwrócenie uwagi na rasizm. Na plakacie ukazane jest pianino w którym klawisze zbudowane są z palców czarnoskórych oraz białych ludzi, pokazując harmonię. Banan przeciwko rasizmowi spontaniczna akcja występująca w środowisku piłkarskim. Jeden z zawodników meczu FC Barcelony został rzucony bananem z trybun z powodu jego koloru skóry. Piłkarz podczas meczu podniósł owoc i go zjadł, po czym wrócił do gry. Gest się przyjął i spodobał wśród gwiazd piłkarskich. Najlepsi piłkarze zaczęli dodawać zdjęcia z bananami na serwisy społecznościowe pokazując swoim kibicom, że wszyscy jesteśmy tacy sami. „Racism it stops with me” akcja walcząca ze stereotypami przypisanymi do czarnoskórych. Plakat przedstawiał wyszukiwarkę Google, która w ramach auto-uzupełniała dokończała wpisaną frazę np. „black men are losers". W tej kampanii pokazano jak szufladkowane są mniejszości przez społeczeństwo. 58 Wnioski: Polska: Jedne kampanie są trafione drugie nie. Wszystko zależy od dobrego przygotowania i akceptacji odbiorców. Dotychczasowe ogólno polskie kampanie społeczne nie wywierały efektywnych wpływów na społeczeństwo. Kampania Przeciw Homofobi gromadząca mniejszości seksualne i etniczne skupia się generalnie na pomocy osobą poszkodowanym. Generalnie tak jak większość byłych kampanii skupiają się jedynie na wsparciu i pomaganiu. Co jest odczuwalne to fakt iż kampanie te nie koncentrują się na sednie problemu, zniszczeniu problemu od środka. Być może ze względu na stereotypowe myślenie naszego społeczeństwa i przeważającą wiarę chrześcijańską, są w pewnym sensie „łagodne” nie budzą kontrowersji na obywatelach. Świat: Kraje UE mają większy stopień mulitkulturowości, z tego względu kampanie społeczne dotykające problem dyskryminacji, występują znacznie częściej niż w Polsce. Mówi się o nich głośniej ponieważ są kontrowersyjne i budzą nawet pewne oburzenie. Jednak można przypuszczać iż takie kampanie działają efektowniej. Sprawiają, że o problemie zaczyna się rozmawiać. 59 3.1.5 Wywiad środowiskowy Research w formie wywiadu środowiskowego, obserwacji, opinie przypadkowych przechodniów na Wrocławskich ulicach. 60 Respondenci: - 8 mężczyzn i 7 kobiet (15 osób) Forma: - Obserwacje - Badanie zachowań osób w grupie podczas obecności osoby reprezentującej którąś mniejszość narodową, rasową lub seksualną. - Wywiad (nagrania przy użyciu dyktafonu) - Zadawanie pytań dotyczących innych mniejszości narodowych i seksualnych zamieszkujących Wrocław i okolice. Obserwacje: Przypadek 1 Siedząc ze znajomymi w pubie zauważyliśmy, że stolik obok siedzą dwie pary (najprawdopodobniej z Ukrainy ponieważ mówili w języku z akcentami wschodnimi). Po jakimś czasie pary ze stolika obok zaczęły ubierać kurtki i po prostu wychodzić. Mój znajomy zauważył, że jedna z dziewczyn zostawiła torebkę więc wziął ja i poszedł oddać do baru ale zauważył całą czwórkę przed wejściem do pubu. Wyszedł, żeby oddać dziewczynie torebkę i życzliwie powiedział (po angielski), żeby następnym razem pilnowała swoich rzeczy. Okazało się, że wyszli tylko an papierosa i dziewczyna w ramach podziękowań postawiła nam piwo i na chwile połączyliśmy stoły i pogadaliśmy w gronie polsko ukraińskim. Dowiedzieliśmy się od nich, że ludzie, którzy z nimi studiują są bardzo pozytywnie nastawieni i wręcz potrafią zauważyć zwiększone zaangażowanie w pracę grupową jeśli jest złożona z zespołu polscy studenci oraz ukraińscy studenci. Więcej problemów mają w instytucjach państwowych takich jak np poczta ponieważ nie mogą zostać odpowiednio poinformowani jak należy wypełnić druki. Powiedzieli też 61 nam o problemach czysto sąsiedzkich ale trudno było wywnioskować czy były to spory na tle narodowościowym czy po prostu ludzkim. Przypadek 2 Idąc przez rynek późnym wieczorem podążałem wraz ze znajomym za grupą młodych chłopaków ubranych na sportowo. Z przeciwnej strony szedł czarnoskóry mężczyzna z (najprawdopodobniej) swoja dziewczyną. Jeden chłopak z grupy mijając czarnoskórego mężczyznę powiedział „ale mi się kurwa ciemno przed oczami zrobiło“ – reszta zaczęła się śmiać. Mężczyzna z jeszcze innej grupy, która szła za nami krzyknął do chłopaka„jesteś rasistą!“. Koledzy chłopaka w dresie odpowiedzieli różnymi agresywnymi zwrotami np: „spierdalaj pedale“ itp. Wnioski z obserwacji W pierwszym przypadku można stwierdzić, że jakiekolwiek objawy mowy nienawiści nie mają miejsca poza sąsiedzkimi sprzeczkami ponieważ jedyną cechą, która wyróżnia osoby, z którymi rozmawiałem w pubie jest ich język. w przypadku drugim bardzo charakterystyczna odmienność jest elementem wyróżniającym się i za razem prowokującym dla niektórych, choć można dodać, że większą agresję wywołała reakcja mężczyzny, który powiedział prawdę o tamtym chłopaku i nie było w tym nic obraźliwego. Wywiad Każdy z 15 korespondentów został zapytany o jego stosunek do mniejszości narodowych, etnicznych i seksualnych zamieszkujących teren Wrocławia i okolic. Po odpowiedzi dostali bardziej precyzyjne pytanie „Co by Pan/Pani zrobił/ła gdyby w miejscu gdzie Pan/i mieszka były by praktykowane przejawy agresji w stronę mniejszości narodowych ?“ i ostatnie pytanie „Czy zna pan kogoś z podanej wyżej grupy ?“ 62 Wywiad z wywiadu Z pośród 15 respondentów 11 miało neutralne zdanie na temat mniejszości. Na pytanie nr 2 odpowiadali (generalizując), że: „Jeśli takie osoby mieszkają wśród nas to muszą przestrzegać naszych norm i praw“. Tylko 1 (kobieta około 30 lat) na 15 osób znała osobiście homoseksualistę i jest to jej dobry przyjaciel od liceum. Jeden z mężczyzn (ok 50 lat) po wyłączeniu dyktafonu „zażartował“ – „ale tych cyganów to bym deportował“ więc jego neutralne nastawienie podczas wywiadu zostało bardzo mocno naciągnięte. Pozostałe 4 osoby mówiły, że pomimo iż nie znają nikogo z mniejszości to i tak nie zauważają mowy nienawiści w życiu codziennym dookoła i uważają Wrocław za bardzo tolerancyjne miasto. 63 3.2 Wnioski z researchu Przeprowadzony research na wielu płaszczyznach zilustrowały nam obraz Polski i Wrocławia jak bardzo dotyczy nas problem homofobi, dyskryminacji etc. Odnosząc się do innych krajów UE Polska wypada najgorzej. Polska jest krajem jednolitym etnicznie. Również jednolitość obserwujemy w przynależności wyznaniowej. Mniejszości narodowo-etniczne stanowią zaledwie mały procent w stosunku do całej ludności Polski. Cudzoziemcy o fizycznych cechach zdradzających ich pochodzenie są w większym stopniu narażeni na nienawiść. Polacy często nie kryją się homofobią, dyskryminacją. Właściwie przyznają się do braku tolerancji. Dyskryminacja społeczności LGBT (z ang. Lesbian, Gay, Bisexual, Transgender) w Polsce jest na porządku dziennym. Przyznają to zarówno osoby heteroseksualne jak i przedstawiciele mniejszości. Mowa nienawiści jest powszechna w społeczeństwie. Funkcjonowanie osób nieheteronormatywnych w zasadzie ograniczone jest do minimum. Boją przyznać się do swojej orientacji w obawie przed wykluczeniem społecznym. Najczęściej spotykana nienawiść kierowana jest do osób homoseksualnych. Nakręcone dokumenty pokazujące życie homoseksualistów przepełnione są wrogością ze strony innych. Ujawnienie się osób nieheteronormatywnych nie spotyka się z ogólną aprobatą. Dlatego też ludzi ci żyją pod ciągłą presją. Przestrzeń miejska Wrocławia zapełniona jest nienawiścią, homofobią. Mury, budynki oraz ściany klatek schodowych eskalują mową nienawiści. Widnieją na nich wulgarne slogany i hasła obrażające mniejszości. Jest to jeden ze sposobów manifestowania swoich poglądów. We wnętrzach 64 międzyblokowych i na osiedlach gdzie skupiają się grupki podobnych poglądów, problem ten widać jeszcze bardziej. Największym medium agresji jest internet, wrogość do innych występuje na szeroką skalę. Pisanie komentarzy pod artykułami np. o marszu równości daje możliwość bycia anonimowym i poczucie bezkarności, przez co każdy wylewa z siebie całą nienawiść wobec odmiennych osób. Dotychczasowe Polskie kampanie społeczne nie wywarły dużych wpływów na społeczeństwo i agresorów. Gdyż nie widać efektów poprawy w postawie ludzi, a wręcz przeciwnie, stan się pogarsza. Problem mowy nienawiści generalnie zamiatano pod dywan, zamiast starać się docierać do sedna problemu. My to zmienimy. Najczęściej spotykana nienawiść kierowana jest do osób homoseksualnych oraz afro-amerykanów. Nakręcone dokumenty pokazujące życie homoseksualistów przepełnione są wrogością ze strony innych. Ujawnienie się osób nieheteronormatywnych nie spotyka się z ogólną aprobatą. Dlatego też ludzi ci żyją pod wieczną presją. 65 3.3 Model Ishikawy Diagram Ishikawy znany również jako diagram drzewa błędów używany jest do ilustrowania związków przyczynowo-skutkowych. Pomaga oddzielić przyczyny od skutków danej sytuacji i dostrzec złożoność problemu. Za pomocą diagramu możemy wskazać wszelkie istotne związki zachodzące między różnymi przyczynami oraz odkryć źródło niepowodzenia. Zastosowanie diagramu umożliwia rozpoznanie i klasyfikację wszelkich przyczyn pewnego zagadnienia i wskazanie przyczyny niedoskonałości procesu. Zaletą modelu Ishikawy jest również uporządkowanym przekazem informacji problemu, hierarchia danych pozwala szybko zapoznać się z tematem, którego dotyczy problem. Jedynym problemem może być klasyfikacja przyczyn do odpowiednich składowych, grup. W naszym przypadku skutkiem jest szeroko rozumiana mowa nienawiści. Aby określić przyczyny obraliśmy pięć głównych składowych tj. ludzie, otoczenie, kontekst, komunikacja i kultura. Każda z tych składowych rozbija się na poszczególne przyczyny. Wymienione pięć składowych naszym zdaniem mają bezpośredni wpływ na występowanie nienawiści. Umieszczenie innych grup nie miałoby sensu. 66 Poniżej przedstawiony został rezultat naszej pracy nad modelem Ishikawy: Ludzie: - Frustracja Przyzwolenie Bezkrytyczność Niska wrażliwość Fałszywe przekonania Otoczenie: - Ubóstwo Monotonia Brak możliwości Socjalna rzeczywistość Obecność mowy nienawiści Kontekst: - Polaryzacja Geopolityka Historia Polski Sprzyjające prawo/media Kreowanie multikulturowości Komunikacja: - Zła platforma komunikacji - Język sprzyjający mowie nienawiści - Niechęć do nawiązywania komunikacji 67 Kultura: - Kompleksy Hermetyczność Hierarchiczność Marazm kulturowy Powielanie schematów Przywiązanie do historii Wnioski po zastosowaniu diagramu Ishikawy: Rozprzestrzenianiu się mowy nienawiści sprzyja bardzo wiele aspektów. Ludzie o niskiej wrażliwości i zobojętnieniu przyzwalają na akty dyskryminacji. Historia Polski, która miała swoje wzloty i upadki (rzadziej wzloty) wywarła duże piętno na społeczeństwo. Sztywne prawo uniemożliwia szybkie działanie z aktywistami mowy nienawiści. Polska kultura jest specyficzna, co za tym idzie Polacy są zamknięci na inne nacje, kultury. Wszelkie odmienne wpływy innych kultur budzą z reguły niechęć i agresję. Powiązane jest to bezpośrednio z niechęcią do nawiązywania komunikacji. Nie bez powodu mówi się, że Polacy lubią ponarzekać i są zakompleksieni. 68 4. Design brief Jako, że przy założeniach projektowych i spotkaniu z klientem WCRS nie otrzymaliśmy tradycyjnego briefu. Musieliśmy stworzyć go w procesie tworzenia projektu by sprecyzować założenia i wytyczne klienta. Brief kreatywny pomaga odpowiedzieć na wiele pytań dotyczących kreacji. Jest to swoiste skrócone kompendium wiedzy zawierające użyteczne informacje (w formie pytań) przy tworzeniu kampanii reklamowej, w tym przypadku kampanii społecznej. Naszym zadaniem było odpowiedzenie sobie na bardzo ważne i istotne pytania. Kim, czym jest WCRS? Jaka jet docelowa grupa odbiorców i ich cechy demograficzne? Co WCRS zamierza osiągnąć przez kampanie społeczną, jaki mają cel? Czy były wcześniejsze działania, jeśli tak to jakie? Wytyczne techniczne? Gdy już odpowiedzieliśmy na te pytania pozwoliło nam to sprecyzować wymagania Wrocławskiego Centrum Rozwoju społecznego. WCRS jest instytucją miejską Gminy Wrocławia realizującą zadania z zakresu spraw społecznych, edukacji i zdrowia publicznego. Zajmują się kulturą, edukacją, dialogiem międzykulturowym oraz wspiera lokalne inicjatywy. Ich docelowymi odbiorcami kampanii społecznej „Stop mowie nienawiści” mają być mieszkańcy na terenie całego Wrocławia. WCRS za pomocą kampanii chce zmniejszyć widoczną, słyszaną mowę nienawiści do jak najmniejszego stopnia i uwrażliwić mieszkańców na jej przejawy. Za razem nakłonić Wrocławian do aktywnego sprzeciwu, zainicjować działanie. Wrocławskie Centrum Rozwoju Społecznego w swoich poprzednich działaniach starało się bezpośrednio walczyć z mową nienawiści, 69 organizując akcję dla młodzieży mające na celu zamalowywanie aktów nienawiści na murach przy szkołach oraz osiedlach. Jednak działania te były jedynie zamiataniem problemu pod dywan. WCRS określił swoje wymagania techniczne. Wynikiem naszej pracy ma być plakat, citylight umieszczany w przestrzeni miejskiej np. przy wiatach przystankowych. 70 5. Problem projektowy Pracując nad kampanią, po procesie analizy sytuacji zastanej dostrzegliśmy problem projektowy, który wytyczył nam dalsze działania kreatywne. Zapobiegliśmy tym samym przypadku,w którym nasza kampania może zostać źle zrozumiana bądź nie zrozumiana w ogóle. Dostrzegliśmy pewną zależność między osobami szerzącymi mowę nienawiści a preferencją stagnacji i ich głęboko zakorzenione poglądy. Mowa nienawiści adresowana jest do mniejszości, homoseksualistów, ludzi odmiennych rasowo, wyznaniowo, również osób bezdomnych. Użytkownikami są środowiska kibicowskie, osoby mindless, ludzie o niskiej wrażliwości społecznej i w ciężkiej sytuacji społecznej. Tworząc naszą kampanię społeczną doszliśmy do wniosku, że osoby produkujące mowę nienawiści, swoiści aktywizatorzy agresji, osoby skrajnie popierające wolność słowa nie pragną żadnego rozwiązania problemu. Co za tym idzie, uświadomiliśmy sobie, że jedną kampanią nie zmienimy głęboko zakorzenionych poglądów i postaw użytkowników mowy nienawiści. Takie osoby w żadnym stopniu nie akceptują odmienności. Jakakolwiek polemika czy dialog nie przynosi żadnego efektu. Powodem takiej postawy może być brak odpowiedniego wyedukowania w etapach dorastania, nacisk rówieśników, postrzeganie świata w kategoriach hierarchicznych, kierowanie się stereotypami. Obecne zobojętnienie społeczeństwa, znieczulica społeczna wręcz sprzyja w rozprzestrzenianiu się nienawiści. Obojętność dla tych osób jest swoistym przyzwoleniem do kontynuowania czynów dyskryminacji. Z tego względu skupiliśmy się na osobach, które nie promują mowy nienawiści a jeśli już to robią to całkowicie nieświadomie i ich stosunek do nienawiści jest obojętny. 71 6. Grupa odniesienia (persony) Ustalając wyżej opisany problem projektowy wyznaczyliśmy tym samym główną publiczność, odbiorców naszej kampanii. Określenie publiczności jest niezbędnym krokiem w tworzeniu efektywnej, dobrze funkcjonującej kampanii. Uzyskujemy tym odpowiednie komunikaty, trafiają tam gdzie tego chcemy. Model naszego potencjalnego odbiorcy to zbiór cech charakterystycznych przypisanych do danej osoby takich jak: zainteresowania, cele, motywacje, status społeczny, demograficzne. Segmentacje naszej grupy odniesienia rozpoczęliśmy od wyznaczenia dwóch głównych cech person, które charakteryzują je w przestrzeni mowy nienawiści. Cechy te są istotne z punktu widzenia naszej kampanii a mianowicie gotowość na zmiany oraz myślenie o innych Budując personę musieliśmy odpowiedzieć sobie na kilka istotnych pytań. Kim on/ona jest? Jej jego zainteresowania, co lubi robić w wolnym czasie ? Czym się zajmuje na co dzień (również zawodowo) i jaka jest jej/ jego historia rodzinna? Czego się obawia ? To daje nam naszego potencjalnego odbiorcę ze zbiorem cech charakterystycznych takich jak: zainteresowania, cele, motywacje, status społeczny, demograficzne. Odpowiedzieliśmy na ww. pytania i określiliśmy 3 potencjalnych odbiorców: Anne, Bartka i Ewę. 72 Anna: Ma 29 lat. Mieszka we Wrocławiu. Urodziła się w Rawiczu, do którego wraca raz miesiącu, aby zobaczyć rodzinę i spotkać się ze starymi znajomymi z dzieciństwa. Studiowała na Uniwersytecie Wrocławskim na kierunkach: dziennikarstwo i kulturoznawstwo. Obecnie pracuje w organizacji non-profit, która zajmuje się promowaniem tworzenia miejsc użyteczności publicznej, pisze artykuły prasowe do gazety internetowej. Ma możliwość pracy zdalnej co pozwala jej samej organizować czas pracy. Zarabia 3500 zł brutto. Przemieszcza się po mieście rowerem, nie wyobraża sobie innego, lepszego środka transportu. W wolnej chwili pisze listy do Amnesty International. Obecnie nie układa jej się z chłopakiem, gdyż nie poświęca mu wystarczającej ilości czasu i uwagi. Chciałaby od niego większej wyrozumiałości. Jest osobą świadomą społecznie, lecz skupia się na innych rzeczach. Ania jest na tyle zajęta pracą, że nie zwraca uwagi na mowę nienawiści, dodatkowo obraca się w gronie znajomych, w którym ta mowa nie występuje. Nie zauważa problemu, ponieważ rzadko ma z nim styczność. Insight: Mowa nienawiści to wyświechtany slogan. 73 Bartek: Jest młodym przedsiębiorcą. Ma 25 lat. Urodził się i mieszka we Wrocławiu. Obecnie wynajmuje dobrego standardu kawalerkę w okolicach Grunwaldu. Studiuje na Uniwersytecie Ekonomicznym, kierunek ekonomia i marketing. Na trzecim roku studiów dostał dofinansowanie na własny projekt/biznes a konkretnie, produkcję desek kitesurfingowych. Poświęca się cały swojej firmie. Gdy zarobi jakiekolwiek pieniądze, przeznacza je na rozwój firmy. W dalszym ciągu wspierają go rodzice, od których dostaje pieniądze na utrzymanie. Zakładając swój biznes miał problemy z całą biurokracją przez którą musiał przejść. Dlatego teraz glosuje w wyborach na osoby, które obiecuję zniwelowanie całej papierkowej roboty w procesie zakładania firmy. Bartek jest nowoczesny i gotowy na zmiany, jednak nie myśli o innych. Myśli generalnie o rozwoju własnej firmy. Na pierwszym miejscu stawia swoje potrzeby. Żyje dość imprezowo, a sporty ekstremalne dają mu motywację do życia. Nie zauważa mowy nienawiści na co dzień oraz uważa, że ten problem go nie dotyczy. Insight: Polska to zacofany kraj. 74 Ewa: Ma 41 lat. Jest żoną i matką dwójki dzieci. Mieszka we Wrocławiu na Sępolnie. Pracuje na półetatu w księgarni, którą prowadzi jej mąż. Stara się być przykładną matką, dając dobry przykład swoim synom. Prowadzi modelową rodzinę. Zbiera plastikowe nakrętki na szczytny cel. Zawozi i odbiera dzieci ze szkoły. Jeździ pięciodrzwiową skodą z 2002 roku. Jest z siebie dumna i motywuje ją to gdy może pochwalić się swoimi synami przed całą rodziną. Systematycznie odkłada pieniądze na wyjazd wakacyjny z rodziną. Denerwuje ją coroczna wyprawka synów do szkoły, na którą każdego roku wydaje coraz więcej funduszów. Gdy starszy syn przynosi do domu ze szkoły ocenę niedostateczną Ewa stara się jak najszybciej temu zaradzić, zapisując go na korepetycje i poświęcając mu więcej uwagi. Generalnie myśli o innych i liczy się z ich zdaniem lecz nie jest zbyt otwarta na zmiany. Nie zmieniłaby niczego w swoim życiu. Jest jej dobrze w obecnej sytuacji, po co coś zmieniać? Spędza całe dnie w księgarni przez co nie skupia się na otaczającej ją mowę nienawiści. Właściwie to nie przywiązuje do niej uwagi. Podświadomie jednak przemawia do niej rozsądek związany z wychowaniem dzieci. Nie chciałaby dzieci wychowywały się w takim środowisku i stykały się z nienawiścią. Insight: Chcę, aby moje dzieci miały jak najlepsze warunki do rozwoju. 75 7. Główny komunikat Określenie – kwintesencja całej kampanii społecznej „Stop mowie nienawiści” wydaje się być tutaj na odpowiednim miejscu. Problem mowy nienawiści występuje ponieważ użytkownicy nienawiści, osoby skrajnie prawicowych poglądów lub odczuwające zagrożenie ze strony innych mniejszości czują pewną formę przyzwolenia społecznego. Jeśli ludzie się tym nie interesują, tłumacząc się, że ten problem ich nie dotyczy, to dlaczego nienawistnicy mieliby zaprzestać swoich działań? Doszliśmy do wniosku, że obojętność mieszkańców wpływa bezpośrednio na przyzwolenie do dyskryminacji i poszerzającej się fali nienawiści. Główny komunikat brzmi następująco: Problem mowy nienawiści jest cały czas obecny i eskaluje dzięki zobojętnieniu. Aktywny sprzeciw jest konieczny, aby coś zmienić. Nie bądź bierny. Stworzony komunikat ujmuje całe sedno problemu wypracowanego w czasie tworzenia kampanii. Na podstawie przeprowadzonej analizy sytuacji zastanej i wypracowane persony, komunikat w naszej kreacji bez problemów zostanie odnaleziony i zrozumiany oraz wzbudzi refleksje. Chcemy by zaczęto mówić o problemie mowy nienawiści i nakłonić ludzi do działania. Oczywiście nie oczekujmy natychmiastowej zmienimy podejście ludzi z dnia na dzień. Ponieważ jest to niemożliwe, nie od razu Kraków zbudowano. Proces ten jest długotrwały. Jednak z czasem Wrocławianie zaczną zwracać uwagę na swoje otoczenie i aktywnie sprzeciwiać się przeciwko dyskryminacji, homofobi, nienawiści. Mamy nadzieję, że przez kampanie osiągniemy zamierzony cel, ustąpi dotychczasowe powielanie schematów. 76 8. Koncepcja Nasze grupy docelowe, do których kierujemy naszą kampanię w gruncie rzeczy nie zauważają mowy nienawiści bądź starają się jej nie zauważać. Celem dotarcia do naszych odbiorców jest spowodowanie pewnej kontrowersji. Podświadome zmuszenie ich do refleksji na temat mowy nienawiści. Przez przeniesienie mowy nienawiści z jej naturalnego środowiska tj. napisy na murach, komentarze w internecie, wycinki z prasowych artykułów, wypowiedzi znanych postaci (głównie polityków), zasłyszane rozmowy znajomych i osób przypadkowych do miejsc, które są jej znacznie obce, a dokładnie plakaty. Uświadamiając innych w jakim świecie żyjemy i do jakich aktów przyzwalamy. Kampania ma na celu zmniejszenie tak zwanej znieczulicy społecznej, uwrażliwienie mieszkańców na otaczające nas akty mowy nienawiści. Nie robiąc kompletnie nic, zezwalamy na postępującą nienawiść. Rozumiemy, że kontrowersyjne kampanię w naszym kraju budzą wiele emocji i w niektórych przypadkach nawet oburzenie pewnych środowisko, jednak tym samym są katalizatorem dialogu, powodem do rozmowy o otaczających nas problemach, z których nie zdawaliśmy sobie sprawy. Wszyscy bez wyjątków powinniśmy czuć się odpowiedzialni za zaistniałą sytuację. Wspólnie pozytywnie wpłynąć na wizerunek Wrocławia oraz całej Polski na arenie międzynarodowej 77 9. Opis plakatów Zgodnie z otrzymanymi wytycznymi od Wrocławskiego Centrum Rozwoju Społecznego esencją i efektem pracy nad kampanię społeczną „stop mowie nienawiści” jest plakat, który będzie umieszczany w przestrzeni miejskiej. Na podstawie przeprowadzonych ww. etapów projektowania, stworzyliśmy serię ujednoliconych plakatów, których pierwszą najbardziej rzucającą się w oczy częścią jest cytat zasłyszany w miejscu publicznym, słowa znanych polityków lub dziennikarzy, komentarz znaleziony w internecie lub napis namalowany na murze (pod cytatem źródło skąd został zaczerpnięty) Ten fragment zajmujący za razem najwięcej miejsca ma za zadanie zaintrygować odbiorcę. Zakładamy, że zainteresowana osoba mająca chwilę czasu, przeczyta drugą mniejszą optycznie umieszczoną na dole plakatu część, czyli tekst: „Widząc/słysząc to na co dzień większość osób nie reaguje. Obojętność nie sprawi, że problem zniknie”. Druga część jest objaśnieniem całości przekazu kampanii. Zmusza odbiorcę przy przystanąć i zastanowić się nad komunikatem jaki niesie ze sobą przedstawiona kampania. Trzecia a zarazem ostatnia część plakatu to stopka, która całkowicie podsumowuje i wyjaśnia cel kampanii. Zawierają się w niej partnerzy projektu i nazwa kampanii społecznej „Stop mowie nienawiści” . 78 79 80 81 82 10. Kontakt z nami Jesteśmy do Państwa dyspozycji, zachęcamy do zadawania pytań i wymiany zdań. 83
