Kocham Cię, słodkie życie

Kocham Cię, słodkie życie
Rzecz o cukrzycy
dla nauczycieli
Ogólnie o cukrzycy
Cukrzyca (diabetes mellitus) jest przewlekłą chorobą. Przyczyną jej jest
zaburzenie wydzielania insuliny. Niedobór insuliny prowadzi do zaburzeń
w zakresie wykorzystania glukozy przez komórki organizmu, co powoduje
zwiększenie stężenia glukozy we krwi (hiperglikemię) oraz wydalanie
glukozy
wraz
z
moczem.
Charakterystycznymi
zaburzeniami
towarzyszącymi
zwykle
cukrzycy
są
zaburzenia
metabolizmu
węglowodanów,
tłuszczów
i
białek
"Diabetes" z łacińskiego oznacza "płynący", a "mellitus" - "słodki jak
miód".
W tłumaczeniu na język polski "diabetes mellitus", znaczy
"słodkie przeciekanie". Nazwa tej choroby jest związana z fenomenem
wydzielania nadmiaru cukru z moczem. Był to pierwszy objaw, na
podstawie którego zaczęto rozpoznawać cukrzycę.
Cukrzycę spotkać można u wszystkich ras ludzkich, diagnozowana jest
też u zwierząt. Jako pierwszy opisał cukrzycę typu 2 grecki lekarz Arteus
z Kapadocji w 1550 roku p.n.e.
Rodzaje cukrzycy
Cukrzyca typu 1 (cukrzyca insulinozależna) - wywołana jest
zniszczeniem komórek beta trzustki, odpowiedzialnych za produkcję i
wydzielanie insuliny. Ten rodzaj cukrzycy występuje najczęściej u ludzi
młodych oraz u dzieci. Jedynym możliwym leczeniem tej choroby jest
podawanie insuliny oraz właściwe odżywianie i aktywny tryb życia
(wysiłek
fizyczny).
Cukrzyca typu LADA - (Latent Autoimmune Diabetes in Adults) to późno
ujawniająca się cukrzyca o podłożu autoimmunologicznym u osób
dorosłych, najczęściej rozpoznawana u pacjentów powyżej 35. roku życia,
niewymagająca bezwzględnego leczenia insuliną w ciągu pierwszych 6
miesięcy od rozpoznania.
Cukrzyca
monogenowa
cukrzyca
uwarunkowana
mutacją
pojedynczego genu. Większość jej form związanych jest z defektem
wydzielania insuliny; najczęstsze spośród nich to cukrzyca MODY
(Maturity Onset Diabetes of the Young), mitochondrialna oraz
noworodkowa.
Cukrzyca typu 2 (cukrzyca insulinoniezależna) - w tym rodzaju cukrzycy
przyczyną podwyższonego poziomu glukozy we krwi nie jest brak
insuliny, ale jej nieprawidłowe działanie w organizmie (oporność na
działanie insuliny). Najczęściej cukrzycy typu 2 towarzyszy otyłość oraz
nadciśnienie tętnicze.
Cukrzyca ciążowa - cukrzyca po raz pierwszy rozpoznana w ciąży i
występująca do momentu urodzenia dziecka. W grupie kobiet z cukrzycą
ciężarnych istnieje wyższe ryzyko zachorowania w przyszłości na
cukrzycę w porównaniu z kobietami bez tego powikłania.
Cukrzyca wtórna - charakterystyczne dla tej postaci są współistniejące z
cukrzycą inne zaburzenia lub zespoły chorobowe.Najczęstsze przyczyny
cukrzycy wtórnej można podzielić na: polekowe, niektóre choroby
gruczołów dokrewnych (endokrynopatie), genetycznie uwarunkowane
choroby przemiany materii, choroby trzustki, cukrzyca na tle
niedostatecznego i wadliwego odżywiania
Samokontrola w cukrzycy
Samokontrolą nazywamy wszystkie czynności i decyzje podejmowane
przez osobę chorą, które umożliwiają kontrolę cukrzycy w zmieniających
się warunkach życia codziennego.
Podstawowe elementy samokontroli:










samodzielne badanie poziomu cukru we krwi, cukru i acetonu w
moczu,
przestrzeganie codziennej diety (dobór diety),
odpowiedni wysiłek fizyczny (dawkowanie wysiłku fizycznego),
właściwe wstrzykiwanie insuliny i umiejętność modyfikacji dawek
w zależności od wyników pomiaru cukrów we krwi,
umiejętność rozwiązywania problemów,
analiza popełnionych błędów,
obserwacja objawów hipo i hiperglikemii,
pomiary ciśnienia tętniczego,
pielęgnacja stóp,
kontrola masy ciała.
Sposób dokonywania pomiarów stężenia glukozy we krwi




na czczo,
ok. 2 godziny po posiłku,
przed głównymi posiłkami i w drugiej połowie nocy (około godz.
3.00),
ważne jest też częste badanie przed snem, co ma istotne znaczenie
dla zapobiegania nocnym niedocukrzeniom.
Kontrola poziomu glukozy we krwi


pomiary należy wykonywać przynajmniej 4 razy na dobę w
przypadku cukrzycy ustabilizowanej,
więcej niż 4 pomiary na dobę należy wykonywać w przypadku
cukrzycy niewyrównanej lub chwiejnej.
Hipoglikemia czy hiperglikemia
Hipoglikemia
Hipoglikemię rozpoznaje się przy obniżeniu stężenia glukozy we
krwi poniżej 55 mg/dl (3,0 mmol/l).
Pierwsze objawy hipoglikemii






osłabienie,
szybki puls lub kołatanie serca,
nadmierna potliwość,
drżenie lub dreszcze
bóle głowy,
zmiany nastroju - nerwowość, a nawet agresywność, przy pełnej
świadomości swojego stanu.
Na tym etapie osoba z cukrzycą jest w stanie sama sobie pomóc poprzez
zjedzenie lub wypicie czegoś słodkiego.
Hipoglikemia umiarkowana









trudności z koncentracją
roztargnienie
zdezorientowanie
nerwowość albo odwrotnie strachliwość
mdłości
głód
pieczenie i mrowienie skóry oraz ust
niewyraźne widzenie
zaburzenia mowy
Ciężka hipoglikemia

drgawki,






zaburzenia koordynacji ruchowej,
zaburzenia oddechu i rytmu serca
silny niepokój, który może osobę z cukrzycą obudzić ze snu
utrata świadomości
śpiączka
śmierć
Hiperglikemia
Stan, kiedy poziom cukru we krwi
prawidłowy, jest większy niż 180 mg/dl.







wzrasta
ponad
poziom
zwiększone pragnienie (organizm próbuje w ten sposób rozcieńczyć
zbyt dużą ilość cukru we krwi)
częste oddawanie moczu, zwłaszcza w nocy (organizm pozbywa się
wraz z moczem nadmiaru cukru)
bóle głowy
trudności z koncentracją
niewyraźne widzenie
zmęczenie, senność
utrata masy ciała
Przedłużona hiperglikemia może dawać objawy, takie jak:








suchość, świąd lub infekcje skóry
infekcje pochwy
powolne gojenie się ran
problemy z widzeniem
uszkodzenia nerwów, czego skutkiem są bolesne, zimne i
niewrażliwe na bodźce stopy
utrata włosów na kończynach dolnych
zaburzenia erekcji
problemy żołądkowo-jelitowe, takie jak przewlekłe zaparcie lub
biegunki
Przyczyny hipo- i hiperglikemi
Przyczyny hipoglikemii to:





błędy dietetyczne (błędy w odżywianiu),
nadmiar insuliny,
za duży wysiłek fizyczny (zmiana aktywności fizycznej),
spożycie alkoholu,
nieregularne przyjmowanie doustnych leków hipoglikemizujących,


infekcje (bezobjawowe),
nieadekwatna dawkę leków doustnych.
Przyczyny hiperglikemi






zbyt mała dawka insuliny
zbyt obfity posiłek, szczególnie jeśli jest bogaty w węglowodany
choroby przebiegające z gorączką
mniejszy niż zwykle wysiłek fizyczny
fizyczny lub emocjonalny stres
dni tuż przed miesiączką u dziewcząt
Jeśli poziom cukru we krwi jest za niski




w zależności od stopnia hipoglikemii doustne podanie 10–20 g
glukozy (tabletki zawierające glukozę, żele) lub napoju słodzonego;
10–20 g glukozy powoduje krótkotrwały wzrost glikemii po około
10–20 minutach. Aby uniknąć wystąpienia ponownego incydentu
hipoglikemii, należy spożyć węglowodany złożone, a pomiar
glikemii powtórzyć po 60 minutach;
monitorować glikemię;
rozważyć podanie glukagonu domięśniowo.
Jeśli poziom cukru we krwi jest wysoki

wstrzyknięcie korekty,
krótkodziałającej
czyli
dodatkowych
jednostek
insuliny
Co to jest insulina? Co to jest glukagon?
Insulina - jest hormonem białkowym, którego zadanie polega na
obniżaniu poziomu cukru we krwi. Produkowana jest w komórkach beta
trzustki, a następnie wydzielana do krwi w małych ilościach przez całą
dobę oraz w momencie gdy zobaczysz lub poczujesz zapach jedzenia.
Glukagon - powoduje uwolnienie glukozy magazynowanej w wątrobie i w
krótkim czasie podwyższa jej poziom we krwi. Działa skutecznie zarówno
po podaniu dożylnym, jak i domięśniowym lub podskórnym. Leczenie
powinno być uzupełnione doustnym podaniem węglowodanów.
Do czego służy GlucaGen 1mg HypoKit ®?
GlucaGen 1mg HypoKit® zawiera jednorazową dawkę biosyntetycznego
ludzkiego glukagonu (0,001 g) oraz strzykawkę z rozpuszczalnikiem.
Zestaw taki może być bez trudu przechowany w pracy i w szkole, w
podręcznej torebce i podróżnej walizce (GlucaGen® 1mg HypoKit należy
przechowywać w temperaturze pokojowej).
W zestawie instrukcja użycia.
Uczeń z cukrzycą w szkole. Co możesz zrobić
dla niego?




pomóż uczniowi w odnalezieniu się z cukrzycą wśród kolegów i
koleżanek
przy niedocukrzeniu – pomóż zlikwidować ten stan – miej zawsze
przy sobie lub w szufladzie biurka kostki cukru, sok, colę,
szczególnie, gdy uczeń jest po zajęciach w-f
pozwól na zbadanie poziomu cukru na lekcji, w sytuacji, kiedy
widzisz oznaki Ciebie niepokojące – poproś o zbadanie przez ucznia
poziomu cukru
w przypadku niedocukrzenia pozwól na lekcji zjeść posiłek lub
wypić sok



stwórz odpowiednie warunki do badania poziomu cukru ( w klasie
nie w toalecie)
informuj uczniów o zmianach w planie – wycieczka, dodatkowy w-f
– tak, by uczeń mógł się odpowiednio przygotować
reaguj w przypadku dyskryminacji uczniów z cukrzycą przez
innych uczniów
Dzień jak co dzień,
czyli rutyna diabetyka.
Wstając z łóżka myślicie – potrzebuję kawy. Diabetyk –ciekawe, jaki mam
cukier. Zazwyczaj jest tak, że rano poziom cukru we krwi jest wyższy,
nasz organizm potrzebuje więc dodatkowego „kopa”, aby się obudzić, w
postaci dawki insuliny. Na śniadanko pełnoziarniste pieczywo węglowodan złożony, wędlina, biały ser lub jaja – białko i warzywa –
błonnik, minerały i witaminy. To akurat, aby rozpocząć dzień.
Wychodząc do szkoły czy pracy szykujemy sobie posiłki na czas
nieobecności w domu. Wam wystarczy kanapka, może dwie, jakiś sok,
koleżanka poczęstuje ciastem, często nie mając rano czasu wyskoczycie
do pobliskiej cukierni czy sklepu spożywczego. My musimy wyliczyć
wymienniki węglowodanowe i dawki insuliny, tak aby przez cały dzień
mieć wyrównany poziom cukru we krwi. Szykujemy więc drugie
śniadanie – najczęściej owoc, warzywo, coś na obiad – kanapka, sałatka i
podwieczorek. Acha, i koniecznie coś na wypadek hipoglikemi – sok lub
cukier. Zostając do 15.00 w szkole czy pracy, musimy zjeść posiłek co
trzy godziny.
Każdy człowiek powinien zwracać uwagę na to co je, a diabetyk
szczególnie. Posiłki diabetyka to w dużej mierze i warzywa i owoce
zawierające błonnik, który reguluje poziom cukru w organizmie. Rutyna
diabetyka wyklucza spożywanie „fast foodów” i słodyczy. Robiąc zakupy
czytamy etykiety i szukamy cukrów ukrytych. Niektórzy powiedzą, że
przesadzamy, ale porozmawiajcie z żywieniowcami a powiedzą Wam, że
prawie każda żywność przetworzona, gotowa do wzięcia z półek
sklepowych zawiera cukier i inne substancje dla nas niekorzystne.
Zanim wyjdziemy z domu sprawdzamy czy mamy glukometr, paski,
insulinę, wkłady do pomp insulinowych. Pilnujemy tego bardziej niż
kluczy do domu. Cukier powinniśmy mierzyć przed głównym posiłkiem i
2 godziny po nim. Obliczamy zawartość węglowodanów w nim, bierzemy
pod uwagę naszą aktywność fizyczną, stan naszego zdrowia i wyliczamy
jednostki insuliny do wstrzyknięcia.
Aby mieć pełny obraz naszej choroby, lekarz prowadzący zaleca nam też
mierzenie cukru w drugiej połowie nocy, a więc o godzinie trzeciej nad
ranem. Zdarzają się więc dni, kiedy jesteśmy niewyspani. Poza paroma
rzeczami nasze życie jest takie samo, jak Wasze.
Mam nadzieję, że powyższe informacje choć trochę przybliżą Wam
problemy uczniów chorych na cukrzycę.
Przygotowała: Małgorzata Zagożdżon
W oparciu o:
„Diabetyk” magazyn dla diabetyków;
„One są wśród nas” – dziecko z cukrzycą w szkole i przedszkolu;
i doświadczenia własne.