23. Profilaktyczna ochrona zdrowia – zakres badań lekarskich 23. Profilaktyczna ochrona zdrowia – zakres badań lekarskich 23.1. Czynniki szkodliwe dla zdrowia Pracodawca jest obowiązany: • oceniać i dokumentować ryzyko zawodowe związane z wykonywaną pracą oraz stosować niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko, • informować pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami, N U S • stosować środki zapobiegające chorobom zawodowym i innym chorobom związanym z wykonywaną pracą, w szczególności: –– utrzymywać w stałej sprawności urządzenia ograniczające lub eliminujące szkodliwe dla zdrowia czynniki środowiska pracy oraz urządzenia służące do pomiarów tych czynników, –– przeprowadzać, na swój koszt, badania i pomiary* czynników szkodliwych dla zdrowia**, rejestrować i przechowywać wyniki tych badań i pomiarów oraz udostępniać je pracownikom. * Rozporządzenie MZ z dnia 2 lutego 2011 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. poz. 166). BO ** Rozporządzenie MPiPS z dnia 6 czerwca 2014 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. poz. 817 ze zm.). R Tab. 23.1. Częstotliwość badań i pomiarów czynników szkodliwych TA Czynnik szkodliwy Częstotliwość co najmniej Wynik ostatniego badania i pomiaru czynnik chemiczny lub pył (z wyjątkiem czynnika o działaniu rakotwórczym lub mutagennym) raz na dwa lata stężenie powyżej 0,1 do 0,5 wartości NDS raz w roku stężenie powyżej 0,5 wartości NDS czynnik o działaniu rakotwórczym lub mutagennym raz na 6 miesięcy stężenie powyżej 0,1 do 0,5 wartości NDS raz na 3 miesiące stężenie powyżej 0,5 wartości NDS mikroklimat zimny lub gorący raz w roku występowanie mikroklimatu czynnik fizyczny (np. hałas, drgania mechaniczne) raz na dwa lata natężenie czynnika powyżej 0,2 do 0,5 wartości NDN raz w roku natężenie czynnika powyżej 0,5 wartości NDN 117 Prawo pracy i BHP – poradnik TA R BO N U S Można odstąpić od badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia jeżeli wyniki dwóch ostatnich badań i pomiarów: • czynników chemicznych lub pyłów wykonanych w odstępie co najmniej 2 lat (dla czynników rakotwórczych lub mutagennych – 6 miesięcy) nie przekroczyły 0,1 wartości NDS, • promieniowania optycznego nielaserowego lub laserowego wykonanych w odstępie 2 lat – poziom ekspozycji nie przekraczał wartości 0,4 MDE, • pól lub promieniowania elektromagnetycznego wykonanych w odstępie 2 lat – nie stwierdzono występowania stref ochronnych w miejscach wykonywania pracy, • hałasu lub drgań mechanicznych wykonanych w odstępie 2 lat – natężenie czynnika nie przekraczało 0,2 wartości NDN. Badania i pomiary chemicznych i fizycznych czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy wykonuje się każdorazowo, jeżeli nastąpiły zmiany w wyposażeniu technicznym, w procesie technologicznym lub w warunkach wykonywania pracy, które mogły mieć wpływ na zmianę poziomu emisji, poziomu narażenia albo wystąpiły okoliczności, które uzasadniają ich ponowne wykonanie. W przypadku występowania w środowisku pracy szkodliwego dla zdrowia czynnika chemicznego, dla którego określono wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia pułapowego, przeprowadza się pomiary ciągłe stężenia tego czynnika. Pracodawca ocenia zagrożenia elektromagnetyczne w regularnych odstępach czasu uzależnionych od rodzaju i poziomu zagrożeń, nie rzadziej niż co 4 lata, zgodnie z rozporządzeniem MRPiPS z dnia 29 czerwca 2016 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na pole elektromagnetyczne (Dz. U. poz. 950 ze zm.). Pracodawca niezwłocznie informuje pracowników narażonych na oddziaływanie czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy o aktualnych wynikach badań i pomiarów oraz udostępnia im te wyniki i wyjaśnia ich znaczenie. Pracodawca rejestruje wyniki wykonywanych badań i pomiarów, wpisując je na bieżąco do rejestru czynników szkodliwych dla zdrowia występujących na stanowisku pracy oraz do kart badań i pomiarów. UWAGA! Rejestry oraz karty należy przechowywać przez okres 40 lat licząc od daty ostatniego wpisu. 118 23. Profilaktyczna ochrona zdrowia – zakres badań lekarskich 23.2. Badania lekarskie Tab. 23.2. Rodzaje badań lekarskich pracowników Rodzaj badania wstępne Zakres stosowania osoby przyjmowane do pracy* pracownicy młodociani przenoszeni na inne stanowisko pracy inni pracownicy przenoszeni na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe okresowe pracownicy w cyklach uzależnionych od rodzaju czynnika szkodliwego lub uciążliwego na stanowisku pracy pracownicy – w przypadku niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni, spowodowanej chorobą N U kontrolne S pracownicy zatrudnieni w warunkach narażenia na działanie substancji i czynników rakotwórczych lub pyłów zwłókniających także: – po zaprzestaniu pracy w kontakcie z tymi substancjami, czynnikami lub pyłami, – po rozwiązaniu stosunku pracy (na wniosek osoby zainteresowanej) * Wyjątki – badaniom wstępnym nie podlegają: TA R • osoby przyjmowane ponownie do pracy u danego pracodawcy na to samo stanowisko lub na stanowisko o takich samych warunkach pracy, na podstawie kolejnej umowy o pracę zawartej w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę z tym pracodawcą, osoby przyjmowane do pracy u innego pracodawcy na dane stanowisko w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy, jeżeli przedstawią pracodawcy aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie, a pracodawca ten stwierdzi, że warunki te odpowiadają warunkom występującym na danym stanowisku pracy, z wyłączeniem osób przyjmowanych do wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych. BO • Wszystkie ww. badania lekarskie przeprowadza się na koszt pracodawcy. Badania okresowe i kontrolne przeprowadza się, w miarę możliwości, w godzinach pracy. UWAGA! Pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku. Skierowanie na badanie profilaktyczne powinno zawierać: • określenie rodzaju badania profilaktycznego, • w przypadku osób przyjmowanych do pracy lub pracowników przenoszonych na inne stanowiska pracy – określenie stanowiska pracy (stanowisk pracy), na którym osoba ta ma być zatrudniona, • w przypadku pracowników – określenie stanowiska pracy, na którym pracownik jest zatrudniony, • informacje o występowaniu na tym stanowisku (stanowiskach) pracy czynników szkodliwych dla zdrowia lub warunków uciążliwych oraz aktualne wyniki ich badań i pomiarów. 119