Leczenie guzków tarczycy wstrzyknięciami etanolu
advertisement
Farmakoterapia Leczenie guzków tarczycy wstrzyknięciami etanolu Nieprawidłowe struktury w tarczycy, w tym guzki, są widoczne w USG, co stwierdza się u ponad 50% kobiet, rzadziej u mężczyzn. W większości przypadków są to zaburzenia o niewielkim znaczeniu chorobowym. W zależności od wyglądu zmian w USG określa się je jako: • normoechogeniczne; • hipoechogeniczne; • hiperechogeniczne; • niejednorodne – składające się z obszarów o różnej echogeniczności. W USG można się pokusić o zidentyfikowanie obecności płynu (jako strefy bezechowej), dlatego spotykamy opisy zmian torbielowatych (płynowych, cyst) i litotorbielowatych (częściowo płynowych). Obiegowy podział wynika z innego badania (obecnie rzadziej wykonywanego) – scyntygrafii tarczycy. W zależności od wychwytu jodu w tym badaniu opisuje się guzki jako gorące, ciepłe, zimne i obojętne. W przypadku dużych guzków, sięgających do klatki piersiowej, pomocne jest badanie RTG – pozwala ono ocenić rozległość zmian i przemieszczenie/ ucisk tchawicy. W niektórych przypadkach, chcąc uzyskać jeszcze dokładniejsze informacje o badanych zmianach, wykonuje się tomografię komputerową (TK) lub rezonans magnetyczny (MRI). Zazwyczaj guzki, poza tym, że są, w niczym nie przeszkadzają i niczemu nie zagrażają. Jednak duże guzki mogą dawać objawy uciskowe, a także produkować hormony tarczycy poza kontrolą organizmu – takie zmiany nazywamy autonomicznymi. Jeżeli produkują hormony tarczycy w nadmiarze i wywołują jej nadczynność, nazywane są toksycznymi (jeżeli nie wychwytują jodu więcej niż otaczająca tkanka – obojętnymi). Należy jednak pamiętać, że guzek tarczycy może być nowotworem złośliwym (w ok. 4% przypadków lub mniej). Podej10 rzenie choroby nowotworowej można powziąć na podstawie USG – za podejrzane uchodzą guzki hipoechogeniczne, z nieregularną (tzn. widoczną, ale falistą lub zygzakowatą) granicą, z mikrozwapnieniami, „sztywne” w badaniu elastograficznym, „grubsze niż szersze”. Badanie USG umożliwia także identyfikację zmian o minimalnym albo żadnym ryzyku nowotworu złośliwego. Metoda leczenia (bądź zaniechanie leczenia) guzków tarczycy zależy od charakteru zmian. Jedną z nich jest wykonywanie wstrzyknięć etanolu 70% do guzka tarczycy. Powoduje to denaturację tkanki guzka, co prowadzi do jego znacznego zmniejszenia i zaprzestania produkcji hormonów. Takie działanie zapobiega też wzrostowi guzka tarczycy w przyszłości. Zabieg ten wykonuje się pod kontrolą ultrasonograficzną. Nie jest on jednorazowy – powtarza się go kilkakrotnie w zależności od objętości guzka. Uciążliwością dla chorego może być bolesność w trakcie i po zabiegu – dlatego w przypadku braku przeciwwskazań stosuje się tzw. premedykację typową dla drobnych zabiegów chirurgicznych i diagnostycznych znoszącą ból i odczucie lęku. Wstrzyknięcia etanolu można wykonywać u pacjentów z pojedynczym guzkiem tarczycy lub tzw. guzkiem dominującym – gdy w tarczycy istnieje wiele guzków, ale jeden z nich wielkością znacznie przewyższa pozostałe. W innych przypadkach kwalifikacja jest indywidualna, ale nie powinno się w ten sposób leczyć pacjentów z tzw. wieloguzkowym przerostem tarczycy – gdy cały narząd składa się z licznych guzków podobnej wielkości. Leczenie przezskórnymi wstrzyknięciami etanolu obecnie uważane jest za skuteczne u 70–80% pacjentów. Zazwyczaj nie ma potrzeby przewlekłego podawania hormonów tarczycy po leczeniu. Przy pomocy wstrzyknięć etanolu nie można leczyć nowotworów złośliwych tarczycy, dlatego przed leczeniem konieczne jest ich wykluczenie. Wstrzyknięcia etanolu nie mogą spowodować procesów złośliwych – etanol nie znajduje się na liście czynników, które podane miejscowo wywołują proces złośliwy, według Międzynarodowej Agencji Badań nad Rakiem – IARC (www.iarc.fr). Do innych metod leczenia zmian w tarczycy należą: • podawanie sztucznych hormonów tarczycy – metoda jest bardzo mało skuteczna, a uciążliwa – zmniejszenie wielkości guzków tarczycy osiąga się u 17% pacjentów, jeżeli stosowane są umiarkowane i nieszkodliwe dawki leków, a do 40%, jeżeli podaje się dawkę wywołującą podkliniczną (bezobjawową) nadczynność tarczycy; • leczenie operacyjne – jest to sposób skuteczny, ale jak każdy zabieg operacyjny – obciążający; do nawrotów (odrostu) dochodzi u ok. 40% pacjentów w ciągu 20 lat od leczenia. Zazwyczaj po leczeniu konieczna jest substytucja hormonów tarczycy w zastępstwie usuniętego narządu; • leczenie przy pomocy radiojodu (J131) – pierwiastka promieniotwórczego wychwytywanego przez tarczycę i niszczącego ją. Metoda uznawana jest za najskuteczniejszą. Niestety w przypadku leczenia guzków tzw. obojętnych – niewychwytujących intensywnie jodu – potrzebna jest duża dawka izotopu, co wiąże się z małą dostępnością leczenia i czasową izolacją pacjenta po leczeniu. Zazwyczaj po terapii konieczne jest stałe przyjmowanie (substytucja) hormonów tarczycy w zastępstwie zniszczonego narządu. (źródło: portal www.endokrynologia.net)
