Metoda objawowo-termiczna prof. J. Rotzera

Josef Rötzer (1920 - 2010) - austriacki lekarz, twórca
naturalnej metody regulacji poczęć zwanej metodą Rötzera. W
1951r. postawił tezę, że da się połączyć znane już zmiany
temperatury ciała w przebiegu cyklu miesięcznego z
występowaniem różnego rodzaju śluzu, tzw. śluzu szyjkowego i
na tej podstawie z bardzo dużą dokładnością określać dni
płodne i niepłodne w cyklu.
Swoją metodę, nazywaną w Polsce metodą Rötzera
sformułował ostatecznie w 1979r., po 28 latach badań.
Za głoszenie swych poglądów, zgodnych z nauczaniem Kościoła
Katolickiego, i propagowaniem metody wśród lekarzy został pod koniec
lat 60. wykluczony z ich grona pod względem naukowym i towarzyskim.
Jednak nadal prowadził swoje badania.
W Polsce w 1993 roku powstało stowarzyszenie: Instytut Naturalnego Planowania Rodziny (INER) według metody prof. dra n. med. J. Rötzera.
W JAKIM CELU STOSUJE SIĘ METODĘ RÖTZERA?
Celem stosowania metody Rötzera może być zarówno samo diagnozowanie
płodności, jak i wykorzystanie tej wiedzy w planowaniu rodziny. Stosowanie
metody Rötzera umożliwia:
ocenę stanu płodności i zdrowia kobiety
świadomy wybór najlepszego czasu na poczęcie dziecka
zwiększenie szansy powodzenia przy staraniach o powiększenie rodziny
(także u par o obniżonej płodności)
odłożenie poczęcia, nawet ze 100% pewnością
budowanie głębokiej więzi małżeńskiej i wzrost wzajemnej atrakcyjności.
Metoda Rötzera pomaga kobietom prowadzącym obserwacje dbać o ich
zdrowie.
Pewność naturalnej metody
objawowo-termicznej jest podobna, jak w
przypadku pigułki hormonalnej – bardzo
dokładnie stosowanej i dozowanej
Prawidłowo wyznaczony czas niepłodności poowulacyjnej daje małżonkom 100 %
pewność, że w organizmie kobiety nie ma warunków do poczęcia nowego życia
(trwa on 12-16 dni).
Okres niepłodności przed jajeczkowaniem
Okres niepłodności przed jajeczkowaniem jest okresem
niepłodności względnej, gdyż istnieje pewne minimalne
prawdopodobieństwo wystąpienia nieoczekiwanie
wcześniejszego jajeczkowania.
Jeżeli przed krwawieniem nie było fazy podwyższonej temperatury – min. 3 dni –
wówczas może to być tzw. krwawienie śródcykliczne i jajeczkowanie może nastąpić
w czasie tego krwawienia, lub wkrótce po nim, dlatego trzeba czekać i obserwować
zachowanie organizmu.
Pary małżeńskie, które nie planują poczęcia powinny zaniechać współżycia gdy tylko pojawi się
jakikolwiek objaw płodności (dlatego trzeba czekać i obserwować przebieg krzywej termicznej).
Jeżeli para małżeńska decyduje się
przyjmować za niepłodne
6 pierwszych dni cyklu
(o ile nie miała cyklu krótszego niż 26 dni)
wówczas PI<0,2
Dni niepłodności na początku cyklu możemy przyjąć tylko
wtedy, jeżeli krwawienie
było prawdziwą miesiączką.
Miesiączkę poprzedza faza podwyższonej temperatury – min. 3 dni.
Objawy okresu płodności
• odczucia w pochwie przed pojawieniem się śluzu spływają krople,
bulgoce, ciepło,
• pojawienie się śluzu szyjkowego,
• odczucie mokrości, śliskości (śluz dobrej jakości),
• odczucie wilgotności,
• ból okołoowulacyjny,
• szyjka macicy miękka i otwarta.
http://apt.republika.pl
Śluz szyjkowy okresu płodności odgrywa bardzo ważną rolę
w procesie zapłodnienia, gdyż jego obecność jest konieczna
do utrzymania żywotności plemników.
Śluz ułatwia plemnikom ruchliwość i mogą one wędrować
z pochwy przez macicę do jajowodu.
W dniach kiedy tego śluzu nie ma, plemniki giną w kwaśnym środowisku pochwy w ciągu ok.
0,5 godziny. Wytwarzanie tego specyficznego śluzu trwa tylko kilka dni i ustaje zaraz po
owulacji w wyniku pojawienia się progesteronu wytwarzanego przez ciałko żółte.
Określanie początku okresu niepłodności
po jajeczkowaniu
Ustalenie zakończenia okresu płodności i początku
okresu niepłodności po jajeczkowaniu opiera się głównie
na dwóch ważnych zasadach:
 zanik śluzu dobrej jakości,
 wystąpienie podwyższonej temperatury ciała.
Zasady oznaczania początku okresu niepłodności
1. Ustalamy dzień szczytu (ostatni dzień z obecnością śluzu śliskiego,
przejrzystego).
2. Obrysowujemy kółkiem pierwszą wyższą temperaturę po objawie szczytu,
która jest choćby o trochę wyższa od 6 temperatur ją poprzedzających.
3. Numerujemy wstecznie 6 niższych temperatur.
4. Wykreślamy linię podstawową (przebiega ona przez najwyższą z 6 niższych
temperatur).
5. Oznaczamy dalsze wyższe temperatury (ważne, by trzecia wyższa
temperatura była przynajmniej o 0,2 C powyżej wykreślonej linii
podstawowej!).
Wieczór 3 dnia tak znalezionej wyższej temperatury rozpoczyna czas niepłodności poowulacyjnej!!!
Interpretacja wykresu
1. Oznaczamy szczyt objawu śluzu
2. Obrysowujemy kółkiem pierwszą wyższą temperaturę po objawie szczytu, która jest wyższa od 6-ciu niższych temperatur
poprzedzających
3. Numerujemy wstecznie 6 niższych temperatur
4. Kreślimy linię przez najwyższy punkt z 6-ciu niższych temperatur - linię tę będziemy nazywać linią podstawową
5. Oznaczamy dalsze temperatury wyższe, jeżeli 3-cia z nich jest wyższa o 0,2°C od linii podstawowej, wieczór tego dnia przyjmujemy jako
początek okresu niepłodności
Ćwiczenia i praktyczne
wskazówki
Karta obserwacji
www.iner.pl
http://www.embrion.pl/npr/metroetz.htm
SYMBOLE STOSOWANE W METODZIE RÖTZERA
Brak objawów płodności:
Ø - nic nie czuję, nic nie widzę
su - odczucie suchości
c - stała wydzielina
Inne symbole:
|||||||||||||||| - krwawienie (gęstość i wysokość kresek odzwierciedla natężenie
krwawienia)
BO - ból okołoowulacyjny (Uwaga: nie sygnalizuje on momentu owulacji. Może
być związany np. z uciskiem powiększonego jajnika na otrzewną)
P - objaw piersiowy (napięcie piersi w fazie poowulacyjnej)
● - szczyt objawu śluzu (ostatni dzień relatywnie najlepszego śluzu w danym
cyklu)
X - współżycie małżeńskie
(∙) - temperatura zakłócona
póź -późno poszłam spać
alk -alkohol (większa ilość wieczorem lub w nocy)
Objawy płodności:
w - objaw „wnikliwej obserwacji” - wrażenie spływania, bulgotania, ciepła, odczucie
posiadania pochwy, ale bez widocznego śluzu lub wilgotności na zewnątrz. Jest to często
pierwszy objaw płodności,
wl -wilgotność odczuwana na zewnętrznych narządach płciowych,
S – śluz;
śluz gorszej jakości (lepki, nierozciągliwy i nieprzejrzysty); poszczególne odmiany
symbolizuje litera S z odpowiednim, opisującym właściwości śluzu, indeksem u góry.
Stosujemy następujące indeksy:
b - śluz biały, białawy,
ż - śluz żółty,
żt - śluz żółtawy,
gr - śluz grudkowaty,
m - śluz mętny,
kl - śluz kleisty,
S - bliżej nieokreślony śluz gorszej jakości;
śluz dobrej jakości (rozciągliwy, mniej lub bardziej przejrzysty); poszczególne odmiany
symbolizuje litera S z odpowiednim, opisującym właściwości śluzu, indeksem u góry.
Stosujemy następujące indeksy:
bj - śluz jak surowe białko jaja (rozciągliwy na kilka, kilkanaście cm, przejrzysty z
ewentualnymi pojedynczymi białymi smugami),
szk - śluz szklisty (rozciągliwy i przejrzysty jak szkło),
pł - śluz płynny (przejrzysty i rozciągliwy, ale ze względu na dużą zawartość wody nitki są
cieńsze i krótsze),
mś - intensywne odczucie “mokro-ślisko”, wrażenie śliskości i naoliwienia w przedsionku
pochwy. Śluz jest tak wodnisty, że nie tworzy nitek.
Typowy przykład
W powyższym cyklu szczyt objawu śluzu zaznaczamy 13-go dnia. Linię podstawową wykreślamy na poziomie 36,8°C.
Temperatury dnia 14, 15 i 16 są wyższe od linii podstawowej, następują po szczycie objawu śluzu i trzecia z nich osiągnęła
wymaganą wysokość tzn. jest o 0,2°C wyższa niż poziom linii podstawowej, więc możemy stwierdzić, że wieczorem 16-go dnia
rozpoczyna się okres niepłodny.
Planowanie poczęcia
Najkorzystniejszym czasem dla poczęcia dziecka jest okres występowania śluzu przenikalnego.
18 dni wyższej temperatury oznacza, że prawdopodobieństwo ciąży jest duże. Należy wtedy unikać leków, alkoholu,
papierosów, naświetlania promieniami Rentgena oraz przebywania w dużych skupiskach ludzi w zamkniętych
pomieszczeniach (np. w kinie) aby uniknąć zakażenia wirusowego. Datę porodu obliczamy odejmując 7 dni od dnia
szczytu i dodając 9 miesięcy.
Czas po porodzie
Po porodzie nie należy rozpoczynać współżycia wcześniej niż po 3-4 tygodniach. Kobieta,
która nie karmi dziecka piersią może uznać tylko 6 tygodni po porodzie za niepłodne.
Gdyby jednak w 6-tym tygodniu zaobserwowała śluz, to powinna powstrzymać się od
współżycia, choć prawdopodobieństwo, że byłby to okres płodny jest minimalne.
Postępowanie przy pełnym karmieniu piersią
Mówimy o pełnym karmieniu piersią jeżeli dziecko:
nie jest niczym dokarmiane (nawet płynem),
w ciągu doby jest karmione przynajmniej 6 razy,
ogólny czas karmienia wynosi przynajmniej 100 minut na dobę,
żadna przerwa między karmieniami nie jest dłuższa niż 6 godzin.
Jeżeli matka karmi dziecko, ale nie jest spełniony któryś z warunków ,,pełnego
karmienia" to może uznać tylko 6 pierwszych tygodni po porodzie za niepłodne
(podobnie jak kobieta, która nie karmi).
Przy pełnym karmieniu czas niepłodności utrzymuje się przez conajmniej 12 tygodni. W
praktyce kobieta, która niczym nie dokarmia dziecka i karmi je na żądanie, karmi częściej i
dłużej niż podano i powyższe warunki są spełnione. Natomiast należy zwrócić uwagę na to,
czy powyższe warunki są spełnione, jeżeli dziecko zachoruje i nagle straci apetyt.
Powrót płodności po porodzie
W około 90% przypadków powrót płodności po porodzie jest poprzedzony
krwawieniem. Ponieważ istnieje możliwość owulacji nie poprzedzonej krwawieniem
należy starannie prowadzić obserwacje, aby spostrzec pierwsze objawy ewentualnej
płodności, jakimi są objaw wilgotności lub śluz. Należy też notować temperaturę, aby,
gdy pojawi się krwawienie wiedzieć, czy jest to prawidłowa miesiączka czy
śródkrwawienie. Jeżeli pojawi się śródkrwawienie (krwawienie nie poprzedzone
wyższą temperaturą) zakładamy, że może ono zamaskować objaw śluzu, więc ostatni
dzień krwawienia traktujemy jako dzień szczytu.
Reguła dnia szczytu
Czas niepłodny po pojawieniu się pierwszych objawów płodności rozpoczyna się
wieczorem 4-go dnia po dniu szczytu.
Niekiedy długi czas po porodzie utrzymuje się śluz typu nieprzenikalnego lub stała
wydzielina i wtedy, jako pierwszy objaw płodności należy uznać pojawienie się śluzu
przypominającego śluz typu przenikalnego, a za dzień szczytu należy przyjąć ostatni dzień
tego śluzu. Czwartego dnia po dniu szczytu zaczyna się okres niepłodny. Regułę dnia
szczytu stosujemy nawet wtedy, gdy nie następuje wzrost temperatury.
Po porodzie przez długi czas może pojawiać się i zanikać śluz, który za każdym razem
traktujemy jako objaw płodności. Możemy nawet zaobserwować zależność między
karmieniem, a pojawieniem się śluzu: kiedy wydłużają się przerwy między karmieniami
może pojawić się śluz. Jeżeli wtedy mamy wątpliwości, czy wystarczająco wcześnie
spostrzeżemy pojawienie się śluzu po raz kolejny, to należy przerwać współżycie na
dłuższy czas, aż do pojawienia się regularnych cykli, albo zaakceptować niewielkie
prawdopodobieństwo nieoczekiwanej ciąży. Prawdopodobieństwo to nie jest duże, gdyż
płodność w czasie karmienia piersią jest obniżona, ale nie mamy wystarczającej statystyki,
aby je określić. Jeżeli dojdzie do poczęcia, to nie należy obawiać się, że ciąża ta będzie
obciążona jakimś ciężkim ryzykiem, gdyż statystyki pokazują, że jej przebieg niczym się
nie wyróżnia. Natomiast dwoje dzieci urodzonych w niewielkim odstępie, to sprawa
obciążenia dla matki; należy więc unikać poczęcia, aż dziecko podrośnie i ukończymy
karmienie piersią. Po zakończeniu karmienia piersią regularne cykle wracają zwykle bardzo
szybko.
http://www.embrion.pl/npr/szczegol.htm#po_porodzie
REGUŁY POSTĘPOWANIA W PRZYPADKU METODY
OBJAWOWO -TERMICZNEJ ZOSTAŁY WYZNACZONE I
SĄ PEWNE TAKŻE W NASTĘPUJĄCYCH PRZYPADKACH
CYKLE NIEREGULARNE
OKRES PO PORODZIE PRZY NIEPEŁNYM KARMIENIU DZIECKA PIERSIĄ
OKRES PO PORODZIE PRZY PEŁNYM KARMIENIU DZIECKA PIERSIĄ
W OKRESIE PRZEJŚCIOWYM (PREMENOPAUZY)
PO ODSTAWIENIU PIGUŁKI HORMONALNEJ
PO USUNIĘCIU SPIRALI WEWNĄTRZMACICZNEJ
WYKRES NIETYPOWY
Postępowanie w przypadku nietypowego wykresu temperatury
Jeżeli przez trzy dni temperatura jest wyższa niż poziom linii podstawowej, ale trzeciego dnia nie osiągnęła wymaganej wysokości tzn.
nie jest wyższa o 0,2°C niż linia podstawowa, to nie możemy jeszcze stwierdzić początki okresu niepłodnego.
Należy zaczekać na kolejny pomiar.
Jeżeli czwartego dnia temperatura będzie wyższa niż linia podstawowa (niezależnie od tego, o ile wyższa) to wieczorem tego dnia
rozpoczyna się okres niepłodny. Oczywiście - jeżeli czwartego dnia temperatura opadnie na poziom linii podstawowej lub poniżej, to nie
możemy stwierdzić początku okresu niepłodnego; musimy prowadzić dalszą obserwację cyklu, a interpretację zacząć od nowa.
W tym cyklu szczyt objawu śluzu wypada 14-go dnia. Linię podstawową możemy wykreślić na poziomie 36,7°C. Temperatury w
dniach 16-19 są wyższe niż linia podstawowa, ale nie możemy uznać za początek okresu niepłodnego wieczoru 18-go dnia,
gdyż temperatura w tym dniu jest wyższa tylko o 0,1°C od linii podstawowej. Temperatura w dniu 19-tym jest wyższa od linii
podstawowej i wieczorem tego dnia zaczyna się okres niepłodny.
W obecności śluzu typu przenikalnego, dni z wyższą temperaturą wymaganych do stwierdzenia okresu
niepłodnego nie możemy zaliczyć do trzech dni z wyższą temperaturą po szczycie objawu śluzu. Pomiarów
tych nie zaliczamy ani ani do wyższych, ani do niższych.
Przedwczesny wzrost temperatury oznaczamy pionową strzałką.
W tym cyklu linię podstawową możemy wykreślić na poziomie 36,55°C. Temperaturę wyższą od linii
podstawowej odnotowano już 15-16 dnia, ale wobec zaobserwowania w tych dniach śluzu typu przenikalnego
musimy je pominąć. Dopiero od wieczora 19-go dnia rozpoczyna się okres niepłodny.
Jeżeli jeden pomiar temperatury nie pasuje do pozostałych
Jeżeli po jednym lub dwóch dniach temperatury wyższej, temperatura opadnie na linię podstawową lub poniżej, to również
musimy zaczekać na pomiar czwartego dnia.
Jeżeli wśród tych czterech pomiarów tylko jeden znajduje się na poziomie linii podstawowej lub poniżej, a czwartego dnia
temperatura jest wyższa niż poziom linii podstawowej, to wieczorem czwartego dnia zaczyna się okres niepłodny.
Natomiast jeżeli przez dwa dni temperatura opadła na linię podstawową lub poniżej, to musimy prowadzić dalszą
obserwację cyklu i interpretację zacząć od nowa.
W tym cyklu 17-go dnia temperatura spadła poniżej linii podstawowej. Ponieważ 18-go dnia temperatura jest wyższa niż poziom
linii podstawowej, możemy uznać, że wieczorem tego dnia zaczyna się okres niepłodny.
W tym cyklu pomiar 15-go dnia został zaburzony. Notatka zaznaczająca późną godzinę
wstawania wyjaśnia to, więc tego pomiaru możemy nie brać pod uwagę.
Przesunięcie terminu jajeczkowania
Powodem najczęściej jest stres, przemęczenie, niewyspanie, nieregularny tryb życia. Przy prawidłowo
prowadzonych obserwacjach przesunięcie terminu jajeczkowania nie może być przyczyną nieoczekiwanej
ciąży. Wtedy można zaobserwować śluz (nawet śluz typu przenikalnego), po którym nie dochodzi do wzrostu
temperatury. Należy zaczekać na taką fazę śluzu, po której pojawi się wzrost temperatury. Natomiast często
powtarzające się zaburzenia tego typu mogą wiązać się z niepłodnością.
W tym cyklu nie obserwujemy wyraźnego wzrostu temperatury i nie możemy rozpoznać początku okresu
niepłodnego. Nie możemy też przewidzieć, kiedy nastąpi owulacja.
Krwawienie śródcykliczne
Miesiączką nazywamy krwawienie, które następuje po fazie ciałka żółtego, a więc po wzroście temperatury
ponad linię podstawową. Krwawienie nie poprzedzone wzrostem temperatury nazywamy krwawieniem
śródcyklicznym. Osoba, która nie zna metod objawowo-termicznych nie jest w stanie odróżnić krwawienia
śródcyklicznego od miesiączki. Tymczasem krwawienie może przysłonić pojawienie się śluzu, a więc
pojawienie się fazy płodnej. Musimy więc założyć, że każdy dzień śródkrwawienia jest czasem najlepszej
płodności i ostatni dzień krwawienia określamy jako dzień szczytu.
W pokazanym na wykresie przypadku rzeczywiście bezpośrednio po krwawieniu nastąpił wzrost temperatury,
co oznacza, że owulacja nastąpiła mniej, więcej pod koniec krwawienia, a ono samo prawdopodobnie
zamaskowało objaw śluzu.
Po odstawieniu pigułki
Pigułka hormonalna rozregulowuje własną gospodarkę hormonalną, toteż pierwsze cykle mogą być trudne do interpretacji.
Zwłaszcza objawy śluzu często nie są typowe.
Chcąc odstawić pigułki hormonalne, należy wziąć do końca rozpoczęte opakowanie i od razu zacząć obserwację śluzu i
mierzenie temperatury. Zwykle po paru dniach występuje krwawienie, ale mogą też zaraz pojawić się objawy płodności.
Dlatego w pierwszym cyklu nie należy współżyć na początku cyklu, a po objawie szczytu śluzu oznaczyć 4 wyższe
temperatury i wieczór czwartej wyższej temperatury można przyjąć, jako początek niepłodności poowulacyjnej. W drugim
cyklu dni niepłodności na początku cyklu oznaczamy tak, jak u kobiety początkującej, tzn. na podstawie długości cyklów
przed przyjmowaniem pigułki hormonalnej. Natomiast okres niepłodności poowulacyjnej można przyjąć trzeciego dnia
wyższej temperatury wieczorem. U 2% kobiet po odstawieniu pigułki hormonalnej miesiączka nie pojawia się samoistnie.
Jeżeli trwa to kilka miesięcy należy udać się do lekarza ginekologa.
Literatura
Rotzer J., Sztuka planowania rodziny, Warszawa 2005.
Wójcik E., Dlaczego naturalne planowanie rodziny, Płock 2004.
Wójcik E., Naturalne planowanie rodziny. Objawowo-termiczna metoda rozpoznawania
płodności wg prof. dr med. J. Rotzera. Warszawa 2011.
www.apt.republika.pl
www.embrion.pl
www.npr.pl
www.iner.pl
Informacje na temat NPR
można uzyskać w:
Duszpasterstwo Rodzin
Diecezji Płockiej
Centrum Psychologiczno-Pastoralnym
„METANOIA”
www.duszpasterski.pl
www.cpp-metanoia.com
ul. Tumska 3, 09-402 Płock
tel.: (0-24) 262-85-99
e-mail: [email protected]
ul. Kobylińskiego 21a, 09-400 Płock
tel.: (24) 268-66-81
e-mail: [email protected]