ogólne

Wyjaśnienia do przepisów
Ustawa z dnia 13.04.2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (Dz. U. z 2007 r. Nr
75, poz. 493)
Warszawa, dnia 21 września 2007 r.
DP-024-247/07/ACh/KA
Pan
Włodzimierz Giziński
Naczelnik Wydziału Rolnictwa,
Leśnictwa i Ochrony Środowiska
Starostwo Powiatowe w Płońsku
W odpowiedzi na pismo z dnia 29 sierpnia 2007 r., znak: RŚ.7644-I-80/07 oraz przesłane w ślad za nim drogą
elektroniczną pismo z dnia 31 sierpnia 2007 r. o tym samym znaku, dotyczące interpretacji przepisów
prawnych w związku z zaistniałą, w wyniku wypadku samochodowego, sytuacją na terenie powiatu
płońskiego, Departament Prawny Ministerstwa Środowiska uprzejmie informuje, co następuje.
W naszej opinii, analiza stanu faktycznego przedstawionego w ww. pismach prowadzi do wniosku, iŜ w
zaistniałej sytuacji będą miały zastosowanie przepisy ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu
szkodom w środowisku i ich naprawie (Dz. U. z 2007 r., Nr 75, poz. 493), zwanej dalej "ustawą o szkodach",
która określa zasady odpowiedzialności za zapobieganie szkodom w środowisku i naprawę szkód w
środowisku. Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 1 tej ustawy ma ona zastosowanie do bezpośredniego zagroŜenia
szkodą w środowisku lub szkody w środowisku spowodowanych przez działalność podmiotu korzystającego
ze środowiska stwarzającą ryzyko szkody w środowisku. Do działalności stwarzającej ryzyko szkody w
środowisku zalicza się m. in. transport substancji niebezpiecznych i preparatów chemicznych w rozumieniu
ustawy z dnia 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych (Dz. U. Nr 11, poz. 84 z późn.
zm.), w tym równieŜ oleju opałowego.
W świetle powyŜszych przepisów naleŜy stwierdzić, iŜ właściciel cysterny, która spowodowała bezpośrednie
zagroŜenie szkodą w środowisku i szkodę w środowisku, jest podmiotem korzystającym ze środowiska w
rozumieniu ustawy o szkodach prowadzącym działalność stwarzającą ryzyko szkody w środowisku. Zgodnie z
art. 9 przedmiotowej ustawy, w zaistniałej sytuacji, był on zobowiązany do przeprowadzania działań
zapobiegawczych i naprawczych. Jak wynika z ww. z pism, kierowca cysterny nie podjął takich działań.
JednakŜe, zgodnie z art. 16 pkt 1 organ ochrony środowiska jest obowiązany do podjęcia działań
zapobiegawczych lub naprawczych, jeŜeli z uwagi na zagroŜenie dla Ŝycia lub zdrowia ludzi lub moŜliwość
zaistnienia nieodwracalnych szkód w środowisku jest konieczne natychmiastowe podjęcie tych działań.
W związku z powyŜszym przedmiotowa sprawa powinna zostać przekazana do wojewody, który jest organem
ochrony środowiska właściwym w sprawach odpowiedzialności za zapobieganie i naprawę szkód w
środowisku.
Odnosząc się do kwestii ponoszenia kosztów działań zapobiegawczych i naprawczych naleŜy zwrócić uwagę
na generalną zasadę wynikającą z ustawy o szkodach, zgodnie z którą koszty przeprowadzenia działań
zapobiegawczych lub naprawczych ponosi podmiot korzystający ze środowiska. Wyjątkiem od tej generalnej
reguły jest art. 22 ust. 2 ustawy o szkodach, zgodnie z którym podmiot korzystający ze środowiska nie ponosi
kosztów przeprowadzenia działań zapobiegawczych lub naprawczych m. in. w sytuacji gdy zostały one
spowodowane przez inny podmiot oraz wystąpiły mimo zastosowania przez podmiot korzystający ze
środowiska właściwych środków bezpieczeństwa. W tej konkretnej sprawie podmiot korzystający ze
środowiska (właściciel cysterny) ma moŜliwość wskazania innego podmiotu, który poniesie koszty działań
(kierowca samochodu cięŜarowego "lawety"), pod warunkiem wykazania przez podmiot korzystający ze
środowiska faktu podjęcia właściwych środków bezpieczeństwa (np. zapewnienie odpowiedniego
oznakowania samochodu, itp.). Warto zaznaczyć, iŜ powyŜsze obejmuje jedynie kwestię ponoszenia kosztów,
natomiast obowiązek podjęcia działań zapobiegawczych lub naprawczych pozostaje nienaruszony, tzn.
obowiązek ten zawsze ciąŜy na podmiocie korzystającym ze środowiska. NaleŜy takŜe podkreślić, iŜ w
przypadku, gdy to organ ochrony środowiska podjął na podstawie art. 16 ustawy o szkodach odpowiednie
działania, (o czym mowa wyŜej), wówczas ma on obowiązek Ŝądać zwrotu poniesionych przez siebie kosztów
przeprowadzenia odpowiednich działań, od podmiotu korzystającego ze środowiska. Zgodnie z art. 23 ust. 5
będą tu mieć zastosowanie odpowiednio, przepisy działu II ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja
podatkowa (Dz. U. z 2005 r., Nr 8, poz. 60, z późn. zm.). Podmiot korzystający ze środowiska moŜe w tej
sytuacji próbować wykazać, iŜ zachodzą okoliczności wymienione w art. 22 ust. 2 (o czym mowa wyŜej) i na
tej podstawie moŜe zwolnić się od kosztów.
NiezaleŜnie jednak pod powyŜszego, naleŜy zauwaŜyć, iŜ w przedmiotowej sprawie, w naszej opinii, nie
będzie miała zastosowania ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2007 r., Nr 39, poz. 251).
Nie budzi wątpliwości, iŜ w analizowanym przypadku, mamy do czynienia z wypadkiem, do którego doszło w
trakcie transportu substancji niebezpiecznej tj. oleju opałowego. Zgodnie z art. 17b ustawy o odpadach, który
jako podstawę swego działania zastosował Starosta Płoński w przedmiotowej sprawie, starosta jest
zobowiązany do natychmiastowego zagospodarowania odpadów z wypadków. m. in. ze względu na
moŜliwość zaistnienia nieodwracalnych szkód w środowisku. JednakŜe naleŜy zauwaŜyć, iŜ pod pojęciem
"odpadów z wypadku" rozumie się odpady powstające podczas prowadzenia akcji ratowniczej lub gaśniczej, z
wyłączeniem odpadów powstałych w wyniku powaŜnej awarii lub powaŜnej awarii przemysłowej. Natomiast
zgodnie z art. 3 pkt 23 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska. (Dz. U. z 2006 r., Nr
129, po. 902. z późn. zm.), przez "powaŜną awarię" rozumie się zdarzenie, w szczególności emisję, poŜar lub
eksplozję, powstałe w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w których występuje
jedna lub więcej niebezpiecznych substancji, prowadzące do natychmiastowego powstania zagroŜenia Ŝycia
lub zdrowia ludzi lub środowiska lub powstania takiego zagroŜenia z opóźnieniem. Z powyŜszego wynika, iŜ
ewentualne odpady powstałe w wyniku wypadku, który miał miejsce w dniu 24 sierpnia 2007 r. na terenie
gminy RaciąŜ, nie są odpadami z wypadków, o których mowa w art. 17b ustawy o odpadach.
NaleŜy nadmienić, iŜ moŜliwość dochodzenia zwrotu kosztów poniesionych działań jest moŜliwa na zasadach
ogólnych Kodeksu Cywilnego.
Uprzejmie informujemy, iŜ przedstawiona analiza jest jedynie opinią Ministerstwa Środowiska i nie ma
charakteru wiąŜącego dla innych organów.
<<<<<