Bez tytułu slajdu

R.Szulc, A.Nestorowicz, P.Sobczyński, A.Fijałkowska, I.Stachecki
Anestetyki wziewne w atmosferze sal
operacyjnych.
Badanie w dwóch makroregionach Polski.
Katedra Anestezjologii i Intensywnej Terapii Akademii Medycznej im.
Karola Marcinkowskiego w Poznaniu.
Katedra i I Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii Akademii
Medycznej im. Feliksa Skubiszewskiego w Lublinie.
2003
M.B.Sosis, 1997
M.B.Sosis, 1997
Współczesne zagrożenia zdrowotne sal operacyjnych
Aspekt ekologiczny
• Szkodliwe działanie śladowych stężeń anestetyków
wziewnych
• Inne skażenia chemiczne
• Promieniowanie jonizujące
• Hałas
Inne zagrożenia zdrowotne sal operacyjnych
• Zakażenia
– AIDS
– Wirusowe zapalenie wątroby
– Gruźlica
• Uczulenia (lateks)
• Stres
• Uzależnienia lekowe personelu
Vaismann A.:
Working conditions in the operating room and their effect on
the health of anesthetics (Russian).
Eksp. Khir.Anestheziol.,1967,12,44
Ryzyko zawodowe
Cohen P.J.:
Occupational hazards to operating room and
recovery room personnel.
Ed.:J.E.Cottrell,1981 (Int.Anesth. Clinics)
Anestetyki wziewne w środowisku sal
operacyjnych - przesłanki logiczne
1. Anestetyki wziewne przedostają się do atmosfery sal operacyjnych
2. Obecność anestetyków wziewnych w powietrzu stwarza zagrożenie
zdrowotne dla zatrudnionego personelu
3. Stężenie anestetyków wziewnych w obejściu operacyjnych może być
utrzymywane w prawidłowych granicach poprzez instalację
odpowiedniej aparatury
Anestetyki wziewne w środowisku sal operacyjnych
Skala problemu
Sala o powierzchni 50 m2
1 mL halotanu = 200 cm3 par = 2 ppm
Najczęstsze przyczyny skażenia sal
operacyjnych anestetykami wziewnymi
• Zależne od wadliwie działającej lub niewłaściwie
obsługiwanej aparatury
– Nieściśle przylegające lub uszkodzone przewody w obwodzie
oddechowym aparatu do znieczulenia
– Nieszczelności zastawek w układzie okrężnym aparatu do
znieczulenia
– Nieszczelności w łącznikach rur karbowanych
Najczęstsze przyczyny skażenia sal
operacyjnych anestetykami wziewnymi
• Zależne od wyposażenia sal operacyjnych
– brak aparatury do odciągu gazów anestetycznych
– brak klimatyzacji w bloku operacyjnym
Sposoby detekcji anestetyków wziewnych w
środowisku sal operacyjnych
• Narządy zmysłów:
– próg detekcji anestetyków wziewnych poprzez węch - zwykle
około 50 - 100 ppm (10× więcej aniżeli dopuszczalne stężenia)
• Metody przyrządowe (pomiar w ppm, błąd pomiaru ±5%)
– spektrofotometria w podczerwieni
– spektrofotometria fotoakustyczna
Rekomendacje dotyczące maksymalnych dopuszczalnych
stężeń anestetyków wziewnych w środowisku sal
operacyjnych
• 1970
– NIOSH (National Institute for the Occupational Safety and Health)
– OSHA (The Occupational Safety and Health Administration)
• 1977
– Rekomendacje NIOSH
Rekomendacje NIOSH
(US Department of Health, Education, and Welfare: Criteria for a
recommended standard: Occupational exposure to waste anesthetic gases
and vapors.
March ed. Washington DC, 1977)
Anestetyk wziewny
Anestetyk halogenowy
 halotan
 izofluran
 sewofluran
Podtlenek azotu
Podtlenek azotu i anestetyk halogenowy
używane łącznie:
Anestetyk halogenowy
N2O
Gabinety stomatologiczne
(tylko podtlenek azotu)
Maksymalne stężenie ważone czasem
(TWA) w cząsteczkach na milion
(ppm)
2
25
0,5
25
50
Rekomendacje
UK Health and Safety Executive, 1996
Podtlenek azotu
Maksymalne stężenie ważone
czasem w cząsteczkach na milion
(ppm)
100
Halotan
10
Enfluran
50
Izofluran
50
Anestetyk wziewny
„ Jakkolwiek brak pewnych dowodów sugerujących, iż
śladowe ilości anestetyków stanowią zagrożenie dla zdrowia,
nie ma definitywnych danych świadczących, że tak nie jest...
Nie ma dających się kontestować dowodów, iż wdychane
ilości anestetyków zaburzają wyższe czynności psychiczne,
jednakże zdrowy rozsądek dyktuje, by starano się
utrzymywać ich stężenia na poziomie możliwie najniższym.”
Arnold III PW, 2000
Anestetyki wziewne a efekt cieplarniany
• N2O 300x efektywniejszy aniżeli CO2 w absorbowaniu
ciepła.
• Uszkodzenie ochronnej powłoki ozonowej przez wyższe
tlenki azotu.
• Zaprzestanie wykorzystania medycznego N2O do końca
2010 r. (Kyoto,1997).
Szpitale objęte badaniem
KBN 6P05C00521
SZCZEBEL
REFERENCYJNY
( TYP SZPITALA )
LUBELSKIE
WIELKOPOLSKIE
SZPITALA
POWIATOWE
16
28
SZPITALE
MIEJSKIE
5
7
SZPITALE
WOJEWÓDZKIE
4
10
SZPITALE
AKADEMICKIE
3
6
OGÓŁEM
28
51
Metodyka
•
•
•
•
Badania stężeń anestetyków wziewnych w powietrzu sal
operacyjnych:
podtlenku azotu
halotanu
izofluranu
sewofluranu
Aparatura: spektrofotometr podczerwieni
Miran® SapphIRe firmy OMC ENVAG, Warszawa
Metodyka
•
•
•
Rejestracja stężenia gazów w powietrzu
– co 80 sekund.
Informacja dotycząca stężeń gazów:
minimalnych
średnich
co 5 min
maksymalnych
Granice ilościowe dokładnego pomiaru stężenia gazów:
dla podtlenku azotu
do 200ppm
dla halotanu
dla izofluranu
dla sewofluranu
•
do 20ppm
Zakres błędu pomiarowego ± 5% .
Metodyka
Granice najwyższych dopuszczalnych stężeń (nds)
anestetyków wziewnych, przyjęte w badaniu:
dla podtlenku azotu
- do 100ppm
dla halotanu
- do
5ppm
dla izofluranu i sewofluranu - do
10ppm
Metodyka
Warunki badania
•
Umiejscowienie czujnika pomiarowego spektrofotometru:
- na wysokości 130-150 cm ,
-100-150cm od głowy znieczulanego pacjenta .
•
Zakres czasowy pomiarów stężeń anestetyków w powietrzu sali
operacyjnej:
1. początek – 10min przed wprowadzeniem pierwszego pacjenta do
znieczulenia,
2. zakończenie - 30min po zakończeniu ostatniego w danym dniu
znieczulenia.
Metodyka
Elementy sytuacji (badawczej) uwzględnione w analizie
wyników:
-obecność ( lub brak) klimatyzacji sali operacyjnej,
-obecność ( lub brak) odciągu gazów z sali operacyjnej,
-kubatura sali operacyjnej,
-rok produkcji aparatów do znieczulenia,
-wielkość stosowanego przepływu gazów.
Wyniki
•
Czas badań:
od maja 2002 r. do lipca 2003 r.
•
Czas pomiarów:
363 godziny 34 minuty
4363 interwałów czasowych
175 zabiegów operacyjnych
Wyniki
Wyposażenie sal operacyjnych
•
•
•
•
Sale klimatyzowane zaopatrzone w czynny odciąg
gazów:
- 14 (17,7 % ).
Sale klimatyzowane bez odciągu gazów:
-24 (30,3%)
Sale z czynnym odciągiem gazów:
-11 (13,9%).
Sale bez jakichkolwiek urządzeń:
-30 (37,9%)
Wyniki
•
Liczba sal operacyjnych o kubaturze do 100 m3 :
7 (8,86 %).
•
Liczba sal operacyjnych o kubaturze powyżej 100 m3 :
72 (91,14 %).
•
Wiek aparatów do znieczulenia :
–
poniżej 10 lat eksploatacji - 62 (78,4%),
–
powyżej 10 lat eksploatacji -17 (21,6%).
Wyniki
Wyposażenie sal a przekroczenia dopuszczalnych stężeń.
N2O
BEZ KLIM.
BEZ
ODCIĄGU
KLIM.
ODCIĄG
KLIM.
ODCIĄG
56,34 %
34,63 %
34,69 %
28,57 %
p<0,01
p<0,05
p<0,001
HALOTAN
0,03 %
0,05 %
0%
0,05 %
IZOFLURAN
0,5 %
2,28 %
0%
0,29 %
SEWOFLURAN
4,35 %
2,85 %
3,71 %
0,88 %
p<0,01
p<0,01
p<0,001
Wyniki
Wiek aparatu a przekroczenia dopuszczalnych stężeń
PONIŻEJ 10 LAT
EKSPLOATACJI
POWYŻEJ 10 LAT
EKSPLOATACJI
ISTOTNOŚĆ
RÓŻNIC
N2O
41,01 %
46,27 %
p<0,001
HALOTAN
0%
0,11 %
N.S.
IZOFLURAN
O,18 %
3,35 %
p<0,001
SEWOFLURAN
2,67 %
2,33 %
N.S.
Wyniki
Kubatura sal a przekroczenia dopuszczalnych stężeń
POWYŻEJ
100 m3
PONIŻEJ
100 m3
ISTOTNOŚĆ
RÓŻNIC
N2O
41,77 %
43,87 %
N.S.
HALOTAN
0,04 %
0%
N.S.
IZOFLURAN
0,19 %
2,39 %
N.S.
SEWOFLURAN
1,83 %
5,75 %
p<0,01
Wyniki
Przepływ anestetyków wziewnych a przekroczenia
dopuszczalnych stężeń
DO 2 L / MIN
>2 L / MIN
ISTOTNOŚĆ
RÓŻNIC
N2O
39,85 %
45,35 %
N.S.
HALOTAN
0%
0%
-
IZOFLURAN
0%
1,39 %
N.S.
SEWOFLURAN
8,43 %
2,45 %
p<0,001
Wyniki
Przekroczenia dopuszczalnych stężeń pomiędzy zabiegami
N2O
27,21 %
HALOTAN
0,05 %
IZOFLURAN
1,57 %
SEWOFLURAN
1,86 %
Wnioski (1)
•
Stopień zanieczyszczenia powietrza sal operacyjnych
anestetykami wziewnymi jest uzależniony od stanu
wyposażenia tych sal w urządzenia do oczyszczania i
wymiany powietrza.
•
Zanieczyszczenie środowiska badanych sal
operacyjnych spowodowane jest w przeważającej mierze
obecnością podtlenku azotu w tym środowisku.
Wnioski (2)
•
Stwierdzany stan rzeczy w dwóch makroregionach
Polski stanowi podstawę do wszczęcia działań
zmierzających do podniesienia czystości powietrza sal
operacyjnych w Polsce.
•
Konieczne działania zespołów anestezjologicznych to:
–
–
zmniejszenie wykorzystania N2O jako nośnika anestetyków
wziewnych,
szersze wprowadzanie znieczulenia całkowicie dożylnego.