Jesień | 2012
advertisement
CENTRALA 64-500 Szamotuły, ul. Świdlińska 1 tel/fax 61 29 20 108, 661 934 325 Jesień | 2012 NASIONA KWALIFIKOWANE, PASZE Sławomir Grzeszkowiak 661 934 303 Anna Woźna 661 934 312 NAWOZY, SKUP PŁODÓW ROLNYCH Robert Hybiak 661 934 301 Karolina Gogołek 669 991 527 Patryk Kasprowicz 785 901 850 ŚRODKI OCHRONY ROŚLIN Michał Tomkowiak 661 934 311 Bernadeta Grencel 723 669 242 ODDZIAŁY woj. wielkopolskie woj. lubuskie 64-500 Szamotuły, ul. Świdlińska 1 tel/fax 61 29 20 108 Aldona Jessa 661 934 309 ELEWATOR 67-100 Nowa Sól, ul. Zaułek 3 tel/fax 68 45 89 814 Iwona Pohl-Karpowicz 669 997 312 Urszula Górska-Kluk 723 310 022 63-100 Śrem, ul. Popiełuszki 44 tel/fax 61 28 28 786 Marzena Berdyszak-Czeterbok 669 997 310 Michał Wojtas 661 934 306 Magdalena Misiak 661 934 319 64-000 Kościan, ul. Składowa 3 tel/fax 65 51 32 000 Barbara Kusz 669 991 399 Konrad Biernat 601 208 890 63-000 Środa Wielkopolska, ul. Harcerska 21 c tel/fax 61 28 70 459 Marek Gawroński 661 934 310 nasiona środki ochrony roślin skup płodów rolnych nawozy ogrodnicze 67-300 Szprotawa, ul. Przejazdowa 7 tel/fax 68 37 65 499 Agnieszka Bodak 661 934 304 Monika Rybak 661 934 314 Eugeniusz Jeziorski 601 201 385 woj. zachodniopomorskie 74-300 Myślibórz, ul. Kamienna 14 tel/fax 95 74 72 647 Ryszard Kowal 661 796 434 Paweł Szacht 661 934 313 • nawozy sztuczne • pasze • tworzywa sztuczne NAPENA • • • • Małgorzata Domagała 661 934 305 Izabela Dudek 661 934 307 Anna Dudek 661 937 509 Jerzy Domagała 785 901 454 Andrzej Łozowski 661 934 308 Jesień | 2012 Antoni Bromberek 661 934 302 Tomasz Kaczmarek 661 412 951 Jarosław Sowiński 661 796 472 Marcin Środecki 661 937 531 Ryszard Bąk 661 413 043 www.napena.pl HOTEL SOLARIS Hotel SOLARIS w Toruniu jest luksusowym hotelem znajdującym się w samym centrum Starego Miasta. Usytuowany w dwóch odrestaurowanych kamienicach, które w swoich murach kryją tajemniczą historię przeszłości. Obiekt jest przykładem tego, jak w efektowny sposób można połączyć nowoczesną aranżację wnętrz ze starym renesansowym stylem. Niewątpliwym atutem jest jego bezpośrednie sąsiedztwo z gotycką architekturą. Wszystkie pomieszczenia zostały zaprojektowane z myślą o Państwa wygodzie, satysfakcji i dobrym samopoczuciu zarówno w trakcie pracy, jak i podczas wypoczynku. Do dyspozycji gości oferujemy 22 przytulne, komfortowe pokoje jedno- i dwuosobowe oraz apartamenty o niepowtarzalnym urokliwym klimacie. Pokoje usytuowane są na czterech kondygnacjach, do których dojazd ułatwia nowoczesna winda. Każdy pokój jest klimatyzowany, posiada dostęp do internetu. Pokoje wyposażone są w telewizor LCD z telewizją kablową, telefon oraz łazienkę, w których znajdują się natrysk lub wanna, suszarka do włosów, washlety, a także telewizor LCD i telefon. W piwnicach hotelu znajduje się wyjątkowy klub muzyczny. Klub dysponuje dwoma barami, salka VIP-owska oraz parkietem tanecznym mogącym pomieścić do 100 osób. Hotel Solaris ○ ul. Panny Marii 9 ○ 87-100 Toruń Tel.: +48 56 471 30 42 ○ Tel. kom.: 605 048 185 ○ Fax: +48 56 471 32 25 E-mail: [email protected] HOTEL SOLARIS wstępniak Szanowni Państwo Z Zbliżamy się do kolejnego sezonu jesiennego, oddajemy w Państwa ręce katalog naszych produktów. Przedstawiamy w nim uznane i sprawdzone odmiany rzepaku ozimego, które swoje walory odnośnie mrozoodporności pokazały po zimie 2011/2012, w szczególności odmiana Rohan F1. Prosimy o zwrócenie uwagi na nowe odmiany mieszańcowe rzepaku, które wprowadzamy na rynek, są to Alessio F1 oraz Inspiration F1. Jednocześnie przedstawiamy gamę środków ochrony roślin, nawozów dolistnych, biostymulatorów i produktów, które pozwolą w pełni wykorzystać potencjał genetyczny odmian rzepaku ozimego i zbóż ozimych. Nasza doświadczona kadra służy Państwu zawsze pomocą w optymalnym doborze odmian i opracowaniu technologii uprawy, ponieważ zadowolenie i satysfakcja klientów są naszym najwyższym priorytetem, a mottem dla każdego pracownika są słowa „Z NAMI PO SUKCES”. Zarząd i Pracownicy firmy Napena 1 SPIS TREŚCI 1 Wstęp 2 Spis treści 3 Materiał siewny: rzepak i zboża ozime Rohan F1 4 Potenzial – pszenica 24 Inspiration F1 8 Barryton – pszenica 25 Alessio F1 10 Linus – pszenica 26 Sensation F1 12 Retro – pszenica 27 ES Mercure F1 14 Zobel – pszenica 28 Excalibur F1 16 Zestawienie cech odmian pszenicy 29 Chagall 17 Pizarro – pszenżyto 30 Diamond 18 Agostino – pszenżyto 31 Galileo 20 F1 Amato – żyto 32 Catalina 21 Dańkowskie Amber – żyto 33 Forza 22 Campanile – jęczmień 34 Everris – nawozy dolistne 23 35 Ochrona i pielęgnacja upraw rzepaku Jesienne nawożenie rzepaku ozimego 36 Trebon 30 EC 56 Przygotowanie pola oraz siew 40 Sherpa 100 EC 57 Zwalczanie chwastów w rzepaku powinniśmy wykonywać Nano Active 58 jesienią 42 Nano Active Forte 59 Devrinol TOP 375 CS 46 Rzepak Extra 60 Metaz 500 SC 47 Opti Bor 21 61 Navigator 360 SL 48 Cropvit B 62 Elegant 05 EC 49 Cropvit PK 63 Choroby grzybowe rzepaku 50 Jesienna biostymulacja roślin rzepaku 64 Brasifun 250 EC 52 Kelpak 65 Jesienne szkodniki rzepaku ozimego 53 Jesienny program ochrony i pielęgnacji rzepaku 66 69 Ochrona i pielęgnacja upraw zbóż ozimych Jesienne nawożenie na plantacjach zbóż 68 Nano Active 86 Terminy siewu i ich wpływ na rozwój zbóż 72 Nano Active Forte 87 Premis 025 FS 75 Zboże Total Extra 88 Dlaczego zaprawiamy ziarno zbóż 76 Cropvit Mn/Cu 89 Jesienna ochrona herbicydowa zbóż 78 Stymulowanie zbóż jesienią 90 Stakato 500 SC 80 Kelpak 92 Kiler 360 SL 81 Dynamic Cresco 93 Jesienne szkodniki zbóż 82 Jesienny program ochrony i pielęgnacji zbóż 94 95 Adiuwanty – większa pewność działania pestycydów Asystent+ 98 Partner+ 99 SPIS DZIAŁU Rohan F1 4 Inspiration F1 8 Alessio F1 10 Sensation F1 12 ES Mercure F1 14 Excalibur F1 16 Chagall 17 Diamond 18 Galileo 20 Catalina 21 Forza 22 Everris – nawozy dolistne 23 Potenzial – pszenica 24 Barryton – pszenica 25 Linus – pszenica 26 Retro – pszenica 27 Zobel – pszenica 28 Zestawienie cech odmian pszenicy 29 Pizarro – pszenżyto 30 Agostino – pszenżyto 31 F1 Amato – żyto 32 Dańkowskie Amber – żyto 33 Campanile – jęczmień 34 Materiał siewny rzepak i zboża ozime ROHAN F1 Hodowca: Rapool - NPZ Odmiana: Mieszańcowa zrestorowana w systemie MSL Rejestracja: Polska 2008 r. Idealny na polskie pola! Wysoki potencjał i bardzo dużą niezawodność wykazuje w warunkach okresowych niedoborów wody i gleb mozaikowych. Znakomita zimotrwałość i zdolności regeneracyjne roślin zapewniają powodzenie uprawy. Wartość użytkowa Plon nasion Zawartość tłuszczu Stabilne, na bardzo wysokim poziomie plonowanie, w doświadczeniach porejestrowych COBORU w latach 2009-2010 – 47,1 dt/ha = 116% wzorca. Wysoka 44,7% (wg COBORU 2011 r.) Plon tłuszczu Bardzo wysoki Profil agronomiczny Cechy rolnicze Termin siewu Norma wysiewu Początek kwitnienia Dojrzałość techniczna do zbioru Pokrój roślin Tolerancja Optymalny do opóźnionego 40-50 szt. żywych nasion na m2 Średniowczesny Średniowczesny Rośliny wyższe w typie kompaktowym tworzące zwarty łan. niska średnia wysoka małe średnie duże Wyleganie Sucha zgnilizna kapustnych Zgnilizna twardzikowa Czerń krzyżowych Wymagania glebowe Zimotrwałość Ocena stopnia (%) przezimowania roślin odmian mieszańcowych rzepaku ozimego w dośw. porejestrowych COBORU po zimie 2011/2012. Visby, Artoga współtworzą wzorzec spośród odmian mieszańcowych rzepaku 4 WYNIKI • WYNIKI • WYNIKI • WYNIKI • WYNIKI • WYNIKI Średni plon nasion rzepaku (% wzorca) w doświadczeniach rejestrowych i porejestrowych COBORU. Plon nasion odmian rzepaku (% wzorca) w regionach kraju w dośw. porejestrowych COBORU w 2011 roku. Odmiana znajduje się na liście zalecanych do uprawy odmian rzepaku w 2012 roku na obszarze województw: Kujawsko-Pomorskie, Pomorskie, Zachodniopomorskie, Wielkopolskie, Lubuskie, Warmińsko-Mazurskie, Łódzkie. Średni plon nasion (% wzorca) czołowych odmian mieszańcowych rzepaku w doświadczeniach porejestrowych COBORU w 2011 roku. Wzorzec stanowią odmiany rzepaku wg ustaleń COBORU w kolejnych latach. 5 ROHAN F1 Idealny na polskie pola! ES Mercure Zimotrwałość odmian mieszańcowych na poletku doświadczalnym w ZDIZ Mełno k. Grudziądza (woj. kujawskopomorskie), po zimie 2010/2011 Odmiana F1 zarejestrowana w Polsce w 2010 r. Rohan Czołowa odmiana populacyjna zarejestrowana w 2010 r. Zimotrwałość odmian rzepaku na poletku doświadczalnym w rejonie Wrocławia po zimie 2011/2012. Mrozoodporność Ilość martwych rośliny rzepaku (%) odmian mieszańcowych w doświadczeniach porejestrowych COBORU po zimie. Visby, Artoga współtworzą wzorzec spośród odmian mieszańcowych rzepaku 6 Rohan Wstępna ocena powierzchni wymarzniętego rzepaku w 2012 roku (w %) wg GUS OPINIE • OPINIE • OPINIE • OPINIE • OPINIE • OPINIE • OPINIE 1. GR Piotr Turowski – Nowe Bielice W 2011 roku zasiano 60 ha rzepaku Właściciel Po raz pierwszy posiałem mieszańca rzepaku w 2010 r i właśnie wybór padł na ROHANA. Po trudnej zimie 2010/2011 odmiana wykazała się dobrym przezimowaniem a w konsekwencji dość udanym plonem szczególnie, że posiadam gleby klasy IV a/ IVb i V. Będąc zadowolonym z odmiany, w ubiegłorocznych zasiewach przeznaczyłem już na ROHANA 20 ha. Ponownie okazało się to trafnym wyborem, gdyż tegoroczna zima była bardzo dotkliwa i wiele plantacji rzepaku w moim regionie zostało zaoranych. Musiałem także zaorać kilkanaście hektarów – ale ROHAN pozostał w całości budząc ciekawość okolicznych rolników swoim wyglądem po zimie. Już zarezerwowałem materiał siewny ROHANA na tegoroczne, zwiększone jego zasiewy! 2. GR WENEDA powiat Malbork W 2011 roku zasiano 120 ha rzepaku Właściciel Andrzej Byrka Od kilku lat sieję wyłącznie odmiany mieszańcowe rzepaku a odmianę ROHAN od początku jej wejścia na rynek (tj od 4 lat) najpierw zachęcony przez przedstawiciela dystrybutora a później podejmując już w pełni świadomy wybór! W tym sezonie ROHAN zajmuje blisko połowę powierzchni zasiewu rzepaku tj. 50 ha lecz po zimie ze względu na zaorania stanowi już większą część mojego rzepaku. Od początku uprawy na naszych żuławskich madach ROHAN zawsze dobrze zimował ale szczególnie niesprzyjające warunki zimy 2010/11 r. i tegorocznej – które skutkowały znacznymi przerzedzeniami lub wypadnięciem wielu pól rzepaku w okolicy, w tym także odmian mieszańcowych – nie wpłynęły na stan plantacji i kondycję roślin ROHANA co potwierdza jego znakomitą zimotrwałość. Uważam, że ROHAN jest jedną z czołowych odmian mieszańcowych także pod względem wysokości i stabilności plonowania gdyż przez dotychczasowe 3 lata zbioru zawsze plasował się wysoko w porównaniu do innych odmian które testowałem w tym czasie. Chciałbym także podkreślić dość specyficzną cechę w przypadku tego mieszańca a mianowicie bardzo dużą łatwość wysiewu nasion ze względu na wysoką masę 1000 nasion! Dla wszystkich którzy nie maja jeszcze technicznych możliwości do tak niskich norm wysiewu jest to idealne rozwiązanie! Nie trzeba wysiewać 1,52 kg nasion/ha a standardowo 4-5 kg (zależy od MTN partii nasion) aby uzyskać zalecaną normę wysiewu ok. 50 nasion/m2. W tym roku zamierzam obsiać ROHANEM 100% swojego areału rzepaku gdyż jest to mieszaniec – przysłowiowy strzał w dziesiątkę – dla plantatora rzepaku! ważne jest dla mnie aby rzepak wytrzymał także w warunkach mozaikowatości gleb co jest związane z równomiernymi wschodami roślin i potencjalnym niedoborem wody w trakcie wegetacji. Jesienią rzepak wszedł w spoczynek w bardzo dobrej kondycji. Pomimo fali zimowych mrozów oraz – już po ruszeniu wegetacji- znacznych przymrozków na początku marca przy niewielkiej warstwie śniegu z widocznym roślinami rzepaku, nie zanotowałem wypadów roślin ROHANA. Kondycja plantacji pozwalała na dalsze prowadzenie planowanych zabiegów agrotechnicznych. Wszystkie 3 odmiany jednocześnie rozpoczęły kwitnienie w maju przy czym ROHAN najintensywniej lecz skończył nieco szybciej. Przy obecnej obsadzie ok. 40 roślin/m2 zapowiada się bardzo dobry plon o pewność którego będę walczył do samych żniw! 4. GR Dariusz Stawiszyński – Sokolna W 2011 roku zasiano 36 ha rzepaku Właściciel Zachęcony w 2010 roku przez doradcę dystrybutora do spróbowania ROHANA, testowo obsiałem 9 ha zbierając bardzo dobre doświadczenia z uprawy odmiany oraz byłem zadowolony z plonowania. W ubiegłym roku przeznaczyłem pod zasiew ROHANA niemal 2/3 całej powierzchni rzepaku na gruntach klasy IV a, IVb oraz V. Jesienią, przy obsadzie ok. 40-45 roślin/ m2 pola wyglądały pięknie i nawet lutowe mrozy nie wpłynęły na kondycję jego roślin. Sytuacja uległa gwałtownemu pogorszeniu kiedy na początku marca – przy braku okrywy śnieżnej i stopniowemu ruszeniu wegetacji rzepaku- zanotowaliśmy w regionie kilka dni z temperaturą sięgającą nawet -14 st C. W tych warunkach system korzeniowy roślin rzepaku uległ uszkodzeniu (znaczne straty w jedynej posianej przeze mnie odmianie populacyjnej) a w przypadku roślin ROHANA stopień uszkodzeń był zdecydowanie mniejszy. Pozwoliło to na decyzję o pozostawieniu plantacji, chociaż przy niższej obsadzie roślin – ok. 25 szt/m2. Równomierne i intensywne kwitnienie w maju dobrze rozgałęzionych roślin świadczy o zbudowaniu przez nie mocnego systemu korzeniowego a to dobrze rokuje i daje nadzieje na lepszy niż przeciętnie plon w żniwa! 5. GR Komorowo – Komorowo W 2011 roku zasiano 220 ha rzepaku Prokurent Paweł Hoga Od kilku lat sieję wyłącznie odmiany mieszańcowe rzepaku testując corocznie jedną, dwie z pojawiających się nowości na rynku. Jednak od 2 lat trzon produkcyjny rzepaku stanowi ROHAN którego udział w strukturze zasiewów w bieżącym sezonie wzrósł do ponad 30%. Szczególnie cenię możliwość siewu ROHANA na nieco słabszych kompleksach glebowych np. w tym roku jest 3. GR Tadeusz Brzeziński – Radawnica to gleba klasy IV co daje mi komfort i elastyczność W 2011 roku zasiano 83 ha rzepaku w wyborze stanowiska pod rzepak. W ubiegłym roku Właściciel ROHAN wykazał się najlepszym plonem a w tym roku Po raz pierwszy posiałem ROHANA w ubiegłym roku zaskoczył bardzo dobrym przezimowaniem w warunna powierzchni ponad 30 ha. Razem z inną, bliźniaczą kach jedynie kilkucentymetrowej warstwy śniegu. Nie odmianą, mieszańce stanowią u mnie ponad 60% are- było to takie oczywiste, gdyż testu zimotrwałości nie ału rzepaku a z liniówek uprawiam – i ciągle jest w po- przeszła jedna z czołowych, względnie nowych odmian lu- jedynie odmianę Galileo. mieszańcowych na rynku. Obecny stan plantacji – koDobór odmian przeprowadziłem mając przede wszyst- niec maja - pozwala z nadzieją oczekiwać żniw a że rzekim na uwadze ich rekomendację o przydatności i tole- pak będzie w tym sezonie wysoko wyceniany przez rancji na różne warunki glebowe. W swoim rynek to odmiany bezpieczne czyli wychodzące z zimy gospodarstwie posiadam dużą zmienność glebową obronną ręką i wysoko plonujące będą szczególnie dla na polach – od klasy IIIa przez IV a, b do V – i dlatego mnie wartościowe – także w przyszłości! 6. GR Dariusz Przyczka – Bonisław W 2011 roku zasiano 26 ha rzepaku Właściciel Sieję po połowie areału odmiany populacyjne i mieszańcowe rzepaku. Po świetnym ubiegłym roku zbioru ROHANA kiedy osiągnąłem 4,2 tony z ha, już drugi raz z rzędu zasiałem jako jedynego mieszańca. Dla mnie, gospodarującego na ziemi klasy IVa/IV b był to rewelacyjny wynik a tegoroczny wygląd roślin wskazuje, że może być jeszcze lepiej! Polecam wszystkim ROHANA szczególnie, że atut mieszańców w postaci szybkiego wzrostu jesienią w przypadku tej odmiany i opóźnionych siewów jest bezpiecznym rozwiązaniem także na zimę! na licznymi rozgałęzieniami bocznymi których średnio jest jest ok. 9-11 na roślinie. Równomierne i obfite pojawienie się kwiatków a następnie mnogość zawiązywanych łuszczyn daje nadzieję na satysfakcjonujące plony a ROHAN ze swoimi udowodnionymi u nas walorami będzie podstawą planowania produkcji rzepaku w tegorocznych zasiewach 10. GR Janusz Dąbski – Dzikowice W 2011 roku zasiano 25 ha rzepaku Właściciel Uprawialiśmy dotychczas odmiany populacyjne z których zrezygnowaliśmy całkowicie w sezonie 2011/2012 na rzecz odmiany mieszańcowej Rohan F1. Decyzję taką podjęliśmy na podstawie porównania plonowania z odmianą populacyjną w bardzo trudnym pogodowo 7. RKS Świerkówki – Świerkówki sezonie 2010/2011, w którym „Rohan” plonował na poW 2011 roku zasiano 450 ha rzepaku ziomie 40 q z 1 ha (40 % więcej niż rzepak populacyjAgronom Arkadiusz Gładysiak Już od 3 lat sieję ROHANA w naszej firmie. Dotychczas ny). Cenimy ROHANA szczególnie za bardzo dobrą ceniłem w tej odmianie bardzo dobry wiosenny wigor zimotrwałość, wigor i wzrost roślin jesienią, wykształw połączeniu z niesamowitymi zdolnościami regenera- canie przez rośliny licznych rozgałęzień bocznych cyjnymi po zimie co przejawiało się m.in. tworzeniem (w bieżącym roku 10 – 12 szt./ roślinie) oraz równoprzez roślinę wielu rozgałęzień bocznych. W tym roku mierne dojrzewanie i łatwy zbiór. Moim zdaniem Rohan F 1 jest idealny dla gospodarstw, które stawiają na wysoki uwidocznił się kolejny atut ROHANA- świetnie zniósł dość srogie mrozy i z zimy wyszedł jakby „nic go nie ru- plon, a niekoniecznie posiadają ziemie dobrych klas. Nieco wyższy koszt zakupu nasion zwraca się z nawiązką w postaszało”. W konsekwencji majowe kwitnienie łanu było ci zwyżki plonu, a rokowania cenowe na najbliższe lata intensywne i równomierne a dzisiejszy wygląd plantacji uzasadniają taki koszt. ROHANA mogę określić z powodzeniem jako kapitalny. Wśród okolicznych sąsiadów rozeszła się już opinia, że ROHAN „to jest to!” 11. Kost-Rol Sp. z o. o. – Kostów W 2011 roku zasiano 400 ha rzepaku 8. GR Mirosława Zawadzka – Radoszyn Prezes Władysław Zawadzki W 2011 roku zasiano 220 ha rzepaku „Mieszańca ROHAN” uprawiam już 4 rok a to głównie ze Agronom Bogdan Maćkowiak względu na jego przydatność do uprawy na glebach W ubiegłym roku zakupiłem kilka nowych odmian rze- lekkich, mozaikowych a takich w gospodarstwie mam paku w tym mieszańca ROHAN, który został wysiany przeważającą większość. Niezawodne plonowanie na areale 50ha na glebach mozaikowych. Odmiaw tych warunkach było wystarczającym argumentem na wykazała imponujący wigor początkowy, a uszko- przekonującym mnie do corocznego zwiększania areału dzenia po mrozach były niewielkie. W konsekwencji zasiewu tej odmiany. Tegoroczna zima była z kolei dooceniam, że ROHAN najlepiej przezimował oraz zniósł skonałym weryfikatorem mrozoodporności odmian wiosenne przymrozki i dzisiaj ma zdrowy system uprawianych w naszym regionie. Był to dla mnie sykorzeniowy, wytworzył dużo rozgałęzień bocznych gnał które odmiany rzeczywiście są bezpieczniejsze jei grube łuszczyny. Na chwilę obecną wygląd plantacji śli chodzi o przezimowanie. Po wiosennej ocenie ROHANA daje nadzieję na wysoki plon. wszystkich plantacji rzepaku, jedyną odmianą którą w 100% (160 ha) pozostawiliśmy w dalszej uprawie jest ROHAN. Już jesienią odmiana pokazała świetny wi9. HZZ Osowa Sień W 2011 roku zasiano 550 ha rzepaku gor roślin nawet w porównaniu do innych odmian mieAgronom Henryk Radomski szańcowych. Średniej wysokości rośliny ROHANA Odmianę mieszańcową ROHAN sieję od 4 lat czyli mo- sprzyjają także ograniczeniu strat podczas zabiegów mentu pojawienia się na rynku. Głównym powodem ochrony przed szkodnikami i chorobami. dla którego dotychczas decydowałem się na wybór tej W zdecydowanie większym stopniu niż dotychczas, ROodmiany były stabilne plony na słabszych stanowiskach HAN na pewno znajdzie swoje miejsce w tegorocznej co przy stopniowym rozszerzaniu areału rzepaku a tym strukturze zasiewów rzepaku! samym koniecznością wejścia na słabsze pola, miało niebagatelne znaczenie. Mając to na uwadze, plonowa- 12. GR Stanisław Borucki – Warta Bolesławiecka W 2011 roku zasiano 330 ha rzepaku nie ROHANA spełniało lub przekraczało nasze oczekiWłaściciel wania co do osiąganych plonów z takich stanowisk. Po tej zimie i przedwiośniu doszedł dodatkowy aspekt ROHANA zasialiśmy w terminie nieco opóźnionym – pod koniec sierpnia wg normy wysiewu ok. 45 ro– zimotrwałość – która jak się okazało jest mocnym atutem ROHANA. W regionie dały się we znaki lutowe ślin/m2. Przezimowanie ROHANA oceniam się jako barmrozy i spadki temperatur do-9st C w I dekadzie mar- dzo dobry, gdyż wiosną obsada roślin wynosiła ok. 40 ca. Spowodowało to lawinowe wypadniecie wielu pól roślin/m2. Podziemne części rośliny nie były uszkodzone, szyjka korzeniowa i pędy boczne rzepaku bardzo rzepakowych w tym także w naszej firmie. Z zasianych u nas 550 ha rzepaku zostały 2 mieszańce szybko zregenerowały się po mroźnej zimie. Bardzo podoba mi się ta odmiana, szczególnie, że rośnie na staco stanowi razem 120 ha z czego ROHAN wysiany na areale 80 ha został w całości – choć też odczuł nie- nowiskach przeciętnych, a średni plon z 75ha szacuję na 4 t z hektara. korzystne warunki. Obniżona obsada roślin na polu do ok. 25-28 szt/m2 została w części skompensowa- 7 INSPIRATION F1 Hodowca: Rapool - DSV Odmiana: Mieszańcowa zrestorowana w systemie Ogura Rejestracja: Polska 2011 r. Zainspiruj swoje pole! Bardzo wysoki potencjał plonowania i mrozoodporność gwarantują pewność zbioru i maksymalne efekty uprawy w warunkach intensywnej technologii. Wartość użytkowa Plon nasion Zawartość tłuszczu Bardzo wysokie i względnie stabilne plonowanie w latach 2009 - 2011 w doświadczeniach rejestrowych COBORU 46,9 dt/ha =118 % wzorca. Wysoka 45,8% (wg COBORU 2011 r.) Plon tłuszczu Bardzo wysoki Profil agronomiczny Cechy rolnicze Termin siewu Norma wysiewu Początek kwitnienia Dojrzałość techniczna do zbioru Pokrój roślin Tolerancja Do opóźnionych zasiewów 45-50 szt.żywych nasion/m2 Średniowczesny do średniopóźnego Średniowczesna Rośliny dość wysokie o niskim stopniu ugięcia łanu. niska średnia wysoka małe średnie duże Wyleganie Sucha zgnilizna kapustnych Zgnilizna twardzikowa Czerń krzyżowych Wymagania glebowe Zimotrwałość Przezimowanie roślin rzepaku (%) odmian mieszańcowych w doświadczeniach rejestrowych COBORU odmian zarejestrowanych w 2011r. po zimie 2010/2011. 8 WYNIKI • WYNIKI • WYNIKI • WYNIKI • WYNIKI • WYNIKI Średni plon nasion rzepaku (% wzorca) w doświadczeniach rejestrowych COBORU. Średni plon nasion rzepaku (% wzorca) w regionach kraju w doświadczeniach rejestrowych COBORU w l. 2009-2011. Mrozoodporność Ilość martwych rośliny rzepaku (%) odmian mieszańcowych w doświadczeniach rejestrowych COBORU odmian zarejestrowanych w 2011 r. po zimie. Wzorzec stanowią odmiany rzepaku wg ustaleń COBORU w kolejnych latach. 9 Hodowca: Limagrain Odmiana: Mieszańcowa zrestorowana systemem Ogura Rejestracja: Polska 2012 r. ALESSIO F1 Ole Alle ! Wyjątkowa synergia potencjału plonowania, znakomitej zimotrwałości i wczesności odmiany a także elastyczność w wyborze stanowiska przy możliwych uproszczeniach w przedsiewnej agrotechnice! Wartość użytkowa Plon nasion Zawartość tłuszczu Wysokie i względnie stabilne plonowanie w kolejnych latach w doświadczeniach rejestrowych COBORU w l. 2009-2011 45,4 dt/ha = 114% wzorca. Wysoka 47,5% (wg COBORU l. 2009-2011) Plon tłuszczu Bardzo wysoki Profil agronomiczny Cechy rolnicze Termin siewu Norma wysiewu Początek kwitnienia Dojrzałość techniczna do zbioru Pokrój roślin Tolerancja Do opóźnionych zasiewów 45-50 szt.żywych nasion/m2 Wczesny Wczesna Rośliny średniej wysokości i średnim stopniu ugięcia łanu. niska średnia wysoka małe średnie duże Wyleganie Sucha zgnilizna kapustnych Zgnilizna twardzikowa Czerń krzyżowych Wymagania glebowe Zimotrwałość Przezimowanie roślin rzepaku (%) odmian mieszańcowych w doświadczeniach rejestrowych COBORU odmian zarejestrowanych w 2012 r. po zimie 2010/2011. 10 WYNIKI • WYNIKI • WYNIKI • WYNIKI • WYNIKI • WYNIKI Średni plon nasion rzepaku (% wzorca) w doświadczeniach rejestrowych COBORU. Średni plon nasion rzepaku (% wzorca) w regionach kraju w doświadczeniach rejestrowych COBORU w l. 2009-2011. Przezimowanie odmiany Alessio na poletkach doświadczalnych w Budziejewie k. Wągrowca po zimie 2011/2012. Alessio Inne odmiany mieszańcowe zarejestrowane w 2012 r. Wzorzec stanowią odmiany rzepaku wg ustaleń COBORU w kolejnych latach. 11 Hodowca: RAGT - Serasem/NPZ Odmiana: Mieszańcowa zrestorowana systemem Ogura Rejestracja: Dania 2011. W III roku badań rejestrowych COBORU w Polsce. SENSATION F1 Sensacyjna formuła. Wydajność - bezpieczeństwo - jakość Znakomita tolerancja na podstawowe choroby rzepaku i wyjątkowa odporność na wyleganie, pozwala optymalizować koszty uprawy. Wysoka tolerancja na stres niedoboru wody, niskich temp. w ciągu zimy a także na chlomazon. Wartość użytkowa Plon nasion Zawartość tłuszczu Wysoki plon nasion w doświadczeniach rejestrowych COBORU w latach 2010-2011 – 39,7 dt/ha = 110 % wzorca. Wysoka 44%=108% wzorca (wg BSA Niemcy l. 2010-2011) Plon tłuszczu Wysoki Profil agronomiczny Cechy rolnicze Termin siewu Norma wysiewu Początek kwitnienia Dojrzałość techniczna do zbioru Pokrój roślin Tolerancja Do opóźnionych siewów 40 - 45 szt. żywych nasion na m2 Średniowczesny Średniowczesna Rośliny o średniej wysokości i średnim stopniu ugięcia łanu. niska średnia wysoka małe średnie duże Wyleganie Sucha zgnilizna kapustnych Zgnilizna twardzikowa Czerń krzyżowych Wymagania glebowe Średni plon nasion rzepaku (% wzorca) w doświadczeniach rejestrowych BSA Niemcy w latach 2010-2011 r. Wzorzec tworzy średni plon odmian: Elektra, Visby, Adriana, Hammer, Dimension, PR46W20, Hammer, King10 12 Odmiana 2010 2011 Średnia 2010-2011 % wzorca Visby 105 104 105 SENSATION 106 107 107 100 96 106 107 PR45D04 92 PR46W20 105 Marathon 108 WYNIKI • WYNIKI • WYNIKI • WYNIKI • WYNIKI • WYNIKI Średni plon nasion rzepaku (% wzorca) w doświadczeniach rejestrowych COBORU w latach 2010-2011. Średni plon nasion rzepaku (% wzorca) w regionach kraju w doświadczeniach rejestrowych COBORU w 2010-2011 r. Wzorzec stanowią odmiany rzepaku wg ustaleń COBORU w kolejnych latach. 13 ES MERCURE F1 Hodowca: Euralis Semences Odmiana: Mieszańcowa zrestorowana systemem Ogura Rejestracja: Polska 2009r. Nieziemski potencjał Znakomita mrozoodporność i zdrowotność roślin stanowią fundament plenności odmiany. Wysoki potencjał plonowania szczególnie uwidaczniający się w latach o równomiernym rozkładzie wiosennych opadów. Umożliwia optymalne rozłożenie terminu zbioru rzepaku w gospodarstwie! Wartość użytkowa Plon nasion Zawartość tłuszczu Wysokie i względnie stabilne plony nasion w doświadczeniach porejestrowych COBORU w latach 2009-2011: 2009 r. – 54,2 dt/ha = 113 % wzorca 2010 r. – 45,6 dt/ha = 109 % wzorca 2011 r. – 35,1 dt/ha = 109 % wzorca Średnia 43,6% (wg COBORU 2011 r.) Plon tłuszczu Średni Profil agronomiczny Cechy rolnicze Termin siewu Norma wysiewu Początek kwitnienia Dojrzałość techniczna do zbioru Pokrój roślin Tolerancja Optymalny do opóźnionego 40-45 szt. żywych nasion na m2 Średniowczesny Średniopóźna Rośliny o średniej wysokości tworzące zwarty łan. niska średnia wysoka małe średnie duże Wyleganie Sucha zgnilizna kapustnych Zgnilizna twardzikowa Czerń krzyżowych Wymagania glebowe Mrozoodporność Ilość martwych rośliny rzepaku (%) odmian mieszańcowych w doświadczeniach porejestrowych COBORU po zimie. Visby, Artoga współtworzą wzorzec spośród odmian mieszańcowych rzepaku 14 OPINIE • OPINIE • OPINIE • OPINIE • OPINIE • OPINIE RKS Świerkówki – województwo wielkopolskie Arkadiusz GŁADYSIAK – zastępca prezesa Powierzchnia gospodarstwa: 2,2tys. ha. Rzepak ozimy 450ha, ES Mercure: 60ha. Bronna, Kwidzyn – województwo pomorskie Gospodarstwo Rolne w Bronnie sp z o.o. Jarosław LESIŃSKI – prezes Powierzchnia gospodarstwa: 1500ha. Rzepak ozimy: 500ha, ES Mercure: 25ha. Odmianę ES Mercure posialiśmy po raz pierwszy. Dziś możemy już powiedzieć, że to był dobry wybór, bo ES Mercure przezimował bardzo dobrze. Odmianę ES Mercure uprawiamy od 2009 roku. W tym roku obsialiśmy nią 60ha. Cenimy ją za stabilność plonów, zdrowotność a po ostatniej zimie także za zimotrwałość. ES Mercure przetrwał zimę bez większych strat mimo, że w naszej okolicy zaorano wiele plantacji. W każdym roku ES Mercure zawyżał średnie plony rzepaku w gospodarstwie. W przyszłym sezonie ES Mercure z pewnością ponownie trafi na nasze pola. Wstępna ocena powierzchni wymarzniętego rzepaku w 2012 roku (w %) wg GUS Głuchów – województwo podkarpackie RSP Głuchów – Ryszard KLUZ Powierzchnia gospodarstwa: 260ha. Rzepak ozimy: 86ha, ES Mercure: 36ha. ES Mercure to bardzo dobra odmiana na rejon województwa podkarpackiego. Ostatnia zima zweryfikowała wiele odmian pod kątem zimotrwałości. Wiosenna obsada ES Mercure to ok. 35 roślin na 1m2. To najlepiej świadczy o potencjale tej odmiany w tak niekorzystnych warunkach klimatycznych jakie wystąpiły tej zimy. Stan roślin jest więcej niż zadowalający. Oczekujemy dobrego plonowania. Z całą pewnością ES Mercure to odmiana godna polecenia. Miesiączkowo – województwo kujawsko – pomorskie, RSP „Nowe Pole” Andrzej KRUSIŃSKI – prezes Powierzchnia gospodarstwa: 680ha. Rzepak ozimy: 120ha, ES Mercure: 40ha. ES Mercure uprawiam od dwóch lat. Odmiana w każdym roku wyróżniała się dobrym zimowaniem. Potwierdziła tę cechę także w tym roku co widać na polu. Poza zimotrwałością jestem zadowolony także z poziomu plonowania, dlatego ES Mercure ma pewne miejsce w doborze odmian rzepaku w każdym roku. Odmiana znajduje się na liście zalecanych do uprawy odmian rzepaku w 2012 roku na obszarze województw: Śląskie, Warmińsko-Mazurskie, Lubuski Kostów - województwo opolskie PR Kost-Rol Sp. z o.o. Władysław ZAWADZKI prezes Powierzchnia gospodarstwa: 1200ha. Rzepak ozimy: 220ha. Rzepak ES Mercure sieję od 2009 roku, wtedy z powierzchni 60ha zebrałem 4,5t/ha. Rok później z takiej samej powierzchni plonował 5t/ha. Była to wyróżniające się odmiana. W tym roku ES Mercure jest jedną z nielicznych odmian, które przetrwały zimę w naszym gospodarstwie. Jest to odmiana, która zapewnia nam stabilność dochodów dlatego z pewnością zasiejemy ją także w bieżącym sezonie. Gospodarstwo Rolne Siennica Królewska Duża – województwo lubelskie Jacek KUKULSKI Pow. gospodarstwa to 96 ha, a rzepak o powierzchni 23 ha – całość obsiana ES Mercure. ES Mercure jedyna odmiana, którą obsiewam cały areał przeznaczony pod rzepak w moim gospodarstwie! W rejonie woj. lubelskiego wybór odmiany rzepaku to ważna decyzja, dlatego, że odmiana musi sobie poradzić w skrajnych warunkach pogodowych jakie wystąpiły tej zimy. ES Mercure spełnia te wymogi dlatego wybrałem go już drugi rok z rzędu. W zeszłym roku zebrałem rekordowe plony. W tym roku stan plantacji mimo ciężkiej zimy jest bardzo obiecujący. 15 EXCALIBUR F1 Hodowca: Monsanto Odmiana: Mieszańcowa zrestorowana w systemie Ogura Rejestracja: Katalog Europejski Legendarna moc. Uwolnij ją na swoim polu! Posiada bardzo wysoki potencjał plonowania wzmocniony znakomitymi zdolnościami adaptacyjnymi do trudnych warunków środowiska, stresu suszowego lub odmiennych systemów uprawy. Jedna z najwcześniej kwitnących odmian mieszańcowych na rynku. Wartość użytkowa Plon nasion Zawartość tłuszczu Bardzo dobra wartość użytkowa odmiany w różnych warunkach klimatyczno-glebowych i przy stosowaniu różnych wariantów technologii siewu. Wysoka Plon tłuszczu Bardzo wysoki Profil agronomiczny Cechy rolnicze Termin siewu Norma wysiewu Początek kwitnienia Dojrzałość techniczna do zbioru Pokrój roślin Do opóźnionych siewów 40-50 szt. nasion na m2 Wczesny Wczesna Rośliny o niskiej biomasie tworzące zwarty łan. Tolerancja niska średnia wysoka małe średnie duże Wyleganie Sucha zgnilizna kapustnych Zgnilizna twardzikowa Czerń krzyżowych Wymagania glebowe Plon nasion rzepaku odmiany EXCALIBUR w zmiennych warunkach glebowych i poziomach plonowania Doświadczenia Związku Rolników Duńskich (FUT) - 2010 r. 16 odmiana Wzorzec EXCALIBUR VISBY NK TECHNIC PR 46 W 14 plon nasion dt/ha 47,2 48,8 46,6 47,7 46,7 % wzorca 100 103,3 98,1 101,1 98,9 CHAGALL Hodowca: Lantmännen SW Seed Odmiana: Populacyjna Rejestracja: Polska 2009r. Uznany standard Wysoki potencjał plonowania nasion przy dużej stabilności plonowania w różnych warunkach klimatycznych i glebowych Polski. Wartość użytkowa Plon nasion Zawartość tłuszczu Plon nasion w doświadczeniach rejestrowych i porejestrowych COBORU w latach 2008-2011 43,7 dt/ha=104% wzorca. Wysoka 45,9% (wg COBORU 2011 r.) Plon tłuszczu Wysoki do bardzo wysokiego Profil agronomiczny Cechy rolnicze Termin siewu Norma wysiewu Początek kwitnienia Dojrzałość techniczna do zbioru Pokrój roślin Tolerancja Optymalny i nieco opóźniony 50-60 szt. żywych nasion na m2 Wczesny (1 dzień później niż Californium) Średniowczesna Rośliny średniej wysokości tworzące dużą liczbę rozgałęzień bocznych i łuszczyn. niska średnia wysoka małe średnie duże Wyleganie Sucha zgnilizna kapustnych Zgnilizna twardzikowa Czerń krzyżowych Wymagania glebowe Średni plon nasion odmian rzepaku oz. (w % wzorca) w dośw. rejestrowych i porejestrowych COBORU. Wzorzec stanowią odmiany rzepaku wg ustaleń COBORU w kolejnych latach. 17 NK DIAMOND Hodowca: Syngenta Odmiana: Populacyjna Rejestracja: Polska 2010r. Skarb z pola Bardzo dobra mrozoodporność i niezawodnie wysokie plonowanie szczególnie w rejonach o dużej koncentracji uprawy rzepaku. Wartość użytkowa Plon nasion Zawartość tłuszczu Wysoki i stabilny plon nasion w doświadczeniach rejestrowych i porejestrowych COBORU w latach 2008-2011 r. 42,5 dt/ha = 106 % wzorca. Bardzo wysoka 45,6% (wg COBORU 2011 r.) Plon tłuszczu Bardzo wysoki Profil agronomiczny Cechy rolnicze Termin siewu Norma wysiewu Początek kwitnienia Dojrzałość techniczna do zbioru Pokrój roślin Tolerancja Optymalny 50-60 szt. żywych nasion na m2 Średniowczesny Wczesna Rośliny niższe o bardzo sztywnej łodydze. niska średnia wysoka małe średnie duże Wyleganie Sucha zgnilizna kapustnych Zgnilizna twardzikowa Czerń krzyżowych Wymagania glebowe Wzorzec stanowią odmiany rzepaku wg ustaleń COBORU w kolejnych latach. 18 WYNIKI • WYNIKI • WYNIKI • WYNIKI • WYNIKI • WYNIKI Średni plon nasion rzepaku oz. (w % wzorca) w doświadczeniach rejestrowych i porejestrowych COBORU w latach 2008-2011. Średni plon nasion rzepaku (% wzorca) w regionach kraju w doświadczeniach rejestrowych i porejestrowych COBORU w latach 2008-2011. Mrozoodporność Ilość martwych rośliny rzepaku (%) odmian liniowych w doświadczeniach porejestrowych COBORU po zimie 2012 i 2011. 19 GALILEO Hodowca: Lantmännen SW Seed Odmiana: Populacyjna Rejestracja: Katalog Europejski Masz zysk, bo ma wszystko ! Duża efektywność ekonomiczna uprawy przez możliwe niższe nakłady. Znakomita tolerancja na choroby i siew na nawet słabszych stanowiskach zapewniające stabilne i wysokie plony. Wartość użytkowa Plon nasion Zawartość tłuszczu W badaniach rejestrowych w Niemczech (lata 2006-2008) uzyskała najwyższą ocenę wartości gospodarczej wśród odmian liniowych tzw. EWZ (Ertragswertzahl) – 107% średniej badanych odmian. Wysoka Co to jest EWZ ? Plon tłuszczu Wysoki Na liczbową ocenę wartości składają się następujące cechy w proporcjach udziału: • Plon w porównaniu ze wzorcem jako podstawa • Odporność na Phoma w stosunku do wzorca, z wagą 1 • Odporność na wyleganie w stosunku do wzorca, z wagą 0,75 • Zawartość glukozynolanów w stosunku do wzorca, z wagą 0,25 Profil agronomiczny Cechy rolnicze Termin siewu Norma wysiewu Początek kwitnienia Dojrzałość techniczna do zbioru Pokrój roślin Tolerancja Wczesny do optymalnego 45-60 szt. żywych nasion na m2 Wczesny Wczesna Kompaktowe rośliny o niskiej do średniej wysokości. niska średnia wysoka małe średnie duże Wyleganie Sucha zgnilizna kapustnych Zgnilizna twardzikowa Czerń krzyżowych Wymagania glebowe 20 CATALINA Hodowca: Monsanto Odmiana: Populacyjna Rejestracja: Katalog Europejski Liniówka najwyższych lotów ! Jedna z najwcześniejszych odmian populacyjnych na rynku charakteryzująca się wysokim potencjałem plonowania nasion i dużą niezawodnością w różnych systemach uprawy rzepaku (orkowym, bezorkowym, w mulcz). Wartość użytkowa Plon nasion Zawartość tłuszczu Stabilne i wysokie plonowanie w różnych warunkach klimatyczno - glebowych. Wysoka Plon tłuszczu Wysoki Profil agronomiczny Cechy rolnicze Termin siewu Norma wysiewu Początek kwitnienia Dojrzałość techniczna do zbioru Pokrój roślin Tolerancja Wczesny do optymalnego 50-60 szt. nasion na m2 Wczesny (wcześniej o 1 dzień niż Californium, trwa do 4 dni dłużej) Wczesna Rośliny o małej do średniej wysokości. niska średnia wysoka małe średnie duże Wyleganie Sucha zgnilizna kapustnych Zgnilizna twardzikowa Czerń krzyżowych Wymagania glebowe Tolerancja odmiany Catalina oraz Excalibur na różne systemy uprawy rzepaku. Doświadczenia łanowe Monsanto w południowej Anglii, maj 2006 r. Poletko 24x150 m. bezorkowy (siew w mulcz) uproszczony (siew bezpośrednio w ściernisko) tradycyjny (z orką) 21 FORZA Hodowca: KWS Odmiana Populacyjna Rejestracja: Katalog Europejski Gdy piachu w glebie niemało, po Forzę sięgnij śmiało! Prawdopodobnie jedna z najlepszych odmian populacyjnych w Polsce znosząca okresowe niedobory wilgoci w glebie. Szczególnie nadaje się do uprawy na stanowiskach odbiegających od optymalnych dla uprawy rzepaku. Wykazuje dużą tolerancję na chlomazon. Wartość użytkowa Plon nasion Zawartość tłuszczu Jeden z najwyższych plonów nasion wśród odmian liniowych w doświadczeniach rozpoznawczych COBORU 2007 r. 48 dt/ha = 107 % wzorca Średnia do wyższej Plon tłuszczu Średni Profil agronomiczny Cechy rolnicze Termin siewu Norma wysiewu Początek kwitnienia Dojrzałość techniczna do zbioru Pokrój roślin Tolerancja Optymalny i nieco opóźniony 50-60 szt. żywych nasion na m2 Średniowczesny Średniowczesna Rośliny niskie o mocnej łodydze. niska średnia wysoka małe średnie duże Wyleganie Sucha zgnilizna kapustnych Zgnilizna twardzikowa Czerń krzyżowych Wymagania glebowe Wzorzec stanowią odmiany rzepaku wg ustaleń COBORU w kolejnych latach. 22 PSZENICA OZIMA POTENZIAL JAKOŚCIOWA KLASA A HODOWLA: SAATEN UNION REJESTRACJA: NIEMCY 2006 PLONOWANIE Odmiana plonuje bardzo wysoko i bardzo wiernie w latach– w całych Niemczech (ocena BSA 7), a szczególne we wschodnich landach i w lokalizacjach o niskich opadach. Plonowanie pszenicy oz w doświadczeniach BSA – Lokalizacje w Niemczech Wschodnich o najmniejszej sumie opadów w 2009 r. (% wzorca – wzorzec: Akteur, Adler, Event, Philipp) PARAMETRY JAKOŚCIOWE Cechą wyróżniającą odmianę w Niemczech i w Polsce jest znakomita ocena liczby opadania (8). Dodatkowo odmiana nie porasta w kłosach, co zostało sprawdzone w ubiegłym roku na polskich polach. ODPORNOŚĆ NA CHOROBY Dobra tolerancja, szczególnie na rdzę brunatną i mączniaka (wyniki BSA 2008 – im wartość mniejsza tym większa odporność). POKRÓJ ROŚLINY Plonowanie odmian pszenicy ozimej w Niemczech w roku 2010 wg Bundessortenamt Rośliny niskie bardzo odporne na wyleganie. REKOMENDACJA Odmiana tworzy wysoki plon dzięki dużemu zagęszczeniu kłosów /m² – 550-650 szt/m². Gęsty łan tworzy dzięki uwarunkowaniom genetycznym. Potenzial, to znakomita pszenica jakościowa do uprawy intensywnej na dobrych stanowiskach przy zastosowaniu pełnej ochrony fungicydowej. Normy wysiewu: • 200-250 szt/m² – termin optymalny • 250-350 szt/m² – termin opóźniony Odporność na choroby wg BSA 2009 r. 24 Bonitacja wskaźników jakościowych wg BSA 2009 r. PSZENICA OZIMA BARRYTON ELITARNA KLASA E HODOWLA: RAGT REJESTRACJA: CZECHY 2007 PLONOWANIE Plonowanie pszenicy oz w doświadczeniach CCA w 2010r. w % wzorca. Wzorzec: Tonacja, Bogatka, Figura, Muszelka. Bardzo wysoki potencjał plonowania: • Wstępne badania COBORU 2010 – 107,01% wzorca (średnia dla całego kraju) • Ocena BSA (Niemcy) w roku 2009 – 8 (skala 9-cio stopniowa) PARAMETRY JAKOŚCIOWE NIEMCY – GRUPA JAKOŚCIOWA E – szczególnie dobra ocena liczby opadania oraz parametrów cenionych przez piekarzy tj wodochłonności i wydajności mąki. Rzadko spotykane skorelowanie bardzo wysokiego plonu z jakością klasy E. Odmiana tworzy bardzo grube ziarno. Plonowanie pszenicTutzpatz (Pomorze Przednie) BSA 2009 r. ODPORNOŚĆ NA CHOROBY Wysoka tolerancja na choroby, szczególnie na mączniaka i rdze. POKRÓJ ROŚLINY Łan średniowysoki – średnia odporność na wyleganie. Bonitacja wskaźników jakościowych wg BSA 2009 r. REKOMENDACJA Barryton buduje bardzo wysoki plon dzięki wysokiemu zaziarnieniu kłosa i bardzo wysokiej Masie Tysiąca Ziarniaków. Doświadczenia w Polsce, Niemczech i Czechach wykazują, że Barryton ma przeciętne wymagania glebowe. Polecany jest do uprawy na potrzeby konsumpcyjne na terenie całego kraju. Normy wysiewu: • 280 szt/m² – termin optymalny • 350-450szt/m² – termin opóźniony Odporność na choroby wg BSA 2009. 25 PSZENICA OZIMA LINUS JAKOŚCIOWA KLASA A HODOWLA: RAGT REJESTRACJA: POLSKA 2011 NIEMCY 2010 PLONOWANIE Plon relatywny w Niemczech lata 2008-2010. Badania rejestrowe BSA. Ocena plonu według skali BSA: Poziom niechroniony A1: ocena „9” (maksymalna), Poziom chroniony A2: „8”. Plon relatywny – uzyskana średnia dla poziomu A1 – 111%, dla A2 -107% W kolejnych 3 latach badań odmiana uzyskiwała bardzo wysoki i stabilny plon (WP1 – 2008, WP2 – 2009, WP3 – 2010) W Polsce badaniach rejestrowych odmiana osiągnęła jeden z najlepszych wyników plonowania – A1 – 111,23% wzorca (Tonacja, Bogatka, Figura, Muszelka) PARAMETRY JAKOŚCIOWE Średni plon w dt/ha uzyskiwany w badaniach rejestrowych COBORU w latach 2009 – 2010 w porównaniu do odmian wzorcowych. Linus jest odmianą zakwalifikowaną do grupy jakościowej A – wszystkie oceniane parametry zostały zarówno w Polsce jak i Niemczech ocenione bardzo wysoko. ODPORNOŚĆ NA CHOROBY W doświadczeniach rejestrowych COBORU 2009/2010 Linus uzyskał oceny lepsze od wzorca lub na poziomie wzorca. (COBORU – im ocena wyższa tym większa odporność) POKRÓJ ROŚLINY Parametry jakościowe wg COBORU 2009-2010 r. Rośliny tworzą łan średniej wysokości i bardzo dużej odporności na wyleganie. Linus jest odmianą STWORZONĄ DO TRUDNYCH WARUNKÓW – znakomicie toleruje gorsze stanowiska dla pszenicy, jak również dobrze znosi niskie temperatury. Ocena mrozoodporność COBORU – 3 (co dla pszenicy wyhodowanej w Niemczech jest oceną dobrą). Dobra ocena zimotrwałości została potwierdzona przez COBORU również po zimie w 2012 r.- ocena 3 – jedna z lepszych z odmian pochodzenia zagranicznego. Odporność na choroby wg COBORU 2009-2010 r. REKOMENDACJA Linus to wybitnie wysokoplonująca odmiana jakościowa do uprawy na gorszych stanowiskach pszenicznych na terenie całego kraju. Plon tworzy dzięki dużej ilości kłosów, jednak w przypadku problemów ze zbyt niską obsadą rekompensuje to lepszym uziarnieniem kłosa. Normy wysiewu: 26 • 300-350 szt/m² – termin optymalny • 350-400 szt/m² – termin opóźniony PSZENICA OZIMA RETRO JAKOŚCIOWA KLASA A HODOWLA: NICKERSON REJESTRACJA: NIEMCY 2007 PLONOWANIE Plonowanie odmian wg BSA 2006 r. Wysokie i stabilne plonowanie. Począwszy od roku rejestracji (2007), Retro corocznie należy do najlepiej plonujących odmian w Niemczech. PARAMETRY JAKOŚCIOWE Wysoka jakość parametrów wypiekowych (grupa A – cztery spośród nich spełniają wymagania dla grupy E). Bardzo dorodne ziarno (jedna z najlepszych ocen w Niemczech – 6). ODPORNOŚĆ NA CHOROBY Ocena plonowania wg BSA, Niemcy 2009 r. Dobra tolerancja na choroby szczególnie na rdzę i fuzariozę. REKOMENDACJA Retro doskonale nadaje się do uprawy na słabszych stanowiskach, lecz wymaga zastosowania pełnej dawki regulatorów wzrostu. Norma wysiewu: • 280 szt/ m² – termin optymalny • 320-450 szt/m² – termin opóźniony. Bonitacja wskaźników jakościowych wg BSA 2009. Ocena odporności na choroby wg BSA Niemcy 2009. 27 PSZENICA OZIMA ZOBEL JAKOŚCIOWA KLASA A HODOWLA: LANTMANNEN SW SEED REJESTRACJA: NIEMCY 2006 PLONOWANIE Wysokie i stabilne plony. W Niemczech ocena 6 (BSA 2009 skala 9cio stopniowa). Ocena odporności na choroby wg BSA Niemcy 2009. Mniejsza cyfra oznacza większą odporność. PARAMETRY JAKOŚCIOWE Doskonała wartość wypiekowa (grupa A) – wysoki test sedymentacji, zawartość białka i wydajność mąki. ODPORNOŚĆ NA CHOROBY Odmiana odpornościowa o maksymalnie podwyższonej tolerancji na: • choroby (mączniak, choroby podstawy źdźbła i fuzariozę) • niskie temperatury – najlepsza ocena w BSA (Niemcy) – 3 POKRÓJ ROŚLINY Łan średniowysoki, odporny na wyleganie, bardzo szeroki liść flagowy. REKOMENDACJA Do uprawy na terenie całej Polski, na glebach lepszych – przy ograniczonych kosztach ochrony grzybowej dzięki wysokiej tolerancji na choroby. Norma wysiewu: • 300 szt/ m² – termin optymalny • 350-380 szt/m² – termin opóźniony. 28 Bonitacja wskaźników jakościowych wg BSA 2009. PSZENICA OZIMA Porównanie cech użytkowych i wartości gospodarczej odmian pszenicy ozimej w oficjalnych doświadczeniach niemieckich wg Bundessortenamt w 2010 r. BARRYTON POTENZIAL RETRO ZOBEL LINUS hodowca RAGT Saaten Union Nickerson SW RAGT klasa jakości E/A A A A A wczesność 5 6 5 5 6 wysokość 5 4 5 5 4 wyleganie 5 3 6 5 3 zimotrwałość 4 5 4 3 pseudocercos -porella 5 6 6 2 3 septorioza liści 4 5 4 4 4 mączniak 2 2 4 2 3 fuzarioza 4 5 4 4 5 DTR 5 5 5 5 6 rdze 3 4 3 4 5 krzewienie 5 6 5 5 5 MTZ 6 4 6 4 5 wymagania glebowe średnie do niskich średnie do wysokich średnie do niskich średnie niskie Liczby w rubrykach oznaczają ocenę w skali 1-9. dla cech - plon, MTZ, krzewienie- in większa wartość tym lepsza ocena odporności – im niższa wartość, tym lepsza ocena *oceny odmiany Barryton pochodzą z roku 2009 29 PSZENŻYTO OZIME PIZARRO TRADYCYJNA DŁUGOŚĆ SŁOMY HODOWLA: DANKO REJESTRACJA: POLSKA 2008 PLONOWANIE Plonowanie pszenżyta oz. PDO 2010. Odmiany tradycyjne. Bardzo wysokie plony w każdym regionie Polski. Plon na poziomie A1 – 111 % wzorca w doświadczeniach porejestrowych COBORU 2010 r. ODPORNOŚĆ NA CHOROBY Dobra odporność na choroby szczególnie na: mączniaka, rynchosporiozę i rdzę brunatną. POKRÓJ ROŚLINY Łan średnioodporny na wyleganie – zaleca się zastosowanie pełnej dawki regulatora wzrostu. Ziarno dorodne, o dużej zawartości białka, nie porasta w kłosach. Dobra zdolność do krzewienia się roślin. Plonowanie pszenżyta ozimego w roku 2011 w Polsce - wg COBORU w % wzorca wzorzec - Algoso, Elpaso, Fredro, Borwo. REKOMENDACJA Pizarro ma niskie wymagania glebowe, można je uprawiać również w monokulturze i w uprawie uproszczonej, co przy dobrej zimotrwałości pozwala na uprawę w całym kraju. Normy wysiewu: • 300 szt/m² – termin optymalny • 350-400 szt/m² – termin opóźniony Plonowanie pszenżyta oz. Pizarro. Rejony (PDO 2010). Odporność na choroby wg COBORU 2010 r. Badania porejestrowe. Skala 1-9. Większa cyfra oznacza większą odporność. 30 PSZENŻYTO OZIME AGOSTINO KRÓTKOSŁOME HODOWLA: LANTMANNEN SW SEED REJESTRACJA: POLSKA 2011, NIEMCY 2009 PLONOWANIE Plonowanie pszenżyta oz COBORU. Badania rejestrowe 2010 r. (w % wzorca). Doskonały potencjał plonowania. W badaniach rejestrowych 2010 – najlepszy wynik spośród wszystkich odmian (również tradycyjnych) – 126,4 % wzorca (Moredato, Algoso, Borwo). W wartości bezwzględnej stanowi to ponad 1,5 tony/ha więcej od odmian wzorcowych! W Niemczech BSA 2009 Agostino uzyskało również bardzo wysoką ocenę potencjału plonowania – poziom A1-9, poziom A2- 8. PARAMETRY JAKOŚCIOWE – zawartość białka powyżej wzorca – wyrównanie – 94 % – MTZ bardzo wysokie (wyjątek wśród odmian krótkosłomych) ocena BSA – 7 (skala 1-9) Plonowanie pszenżyta oz. BSA 2009 Niemcy (Skala 1-9). ODPORNOŚĆ NA CHOROBY Bardzo dobra tolerancja na choroby. Jedna z najlepszych ocen odporności w Niemczech i w Polsce. Dodatkowo odmiana charakteryzuje się zwartym i niskim łanem (ok 100cm wg COBORU), co znacznie zwiększa odporność na wyleganie. REKOMENDACJA Agostino jest odmianą do intensywnej uprawy na terenie całej Polski (mrozoodporność – 4,5 wg COBORU, porównywalna z odmianą Algoso). Odmiana łączy w sobie najważniejsze cechy dla zbóż: plenności, jakości i odporności. Tolerancja na choroby Niemcy wg BSA 2009. Skala 1-9. Mniejsza cyfra oznacza większą odporność. Normy wysiewu: • 300 szt /m2 – termin optymalny • 350-400 szt/m² – termin opóźniony 31 ŻYTO OZIME AMATO F1 MIESZAŃCOWE HODOWLA: SAATEN UNION REJESTRACJA: NIEMCY 2006 PLONOWANIE wiernie i wysokoplonująca odmiana osiągająca znacznie lepsze plony od wielu odmian mieszańcowych i zdecydowanie lepsze od odmian syntetycznych i liniowych. W 2009 roku BSA (Niemcy) potencjał plonowania oceniło na 7. Plonowanie żyta ozimego wg BSA Niemcy 2009 rok (skala 1-9). odmiana typ Poziom A1 Poziom A2 AMATO mieszańcowe 7 7 BELLAMI mieszańcowe 7 7 CAROAS syntetyczne 4 4 Dańkowskie Diament liniowe 4 3 ODPORNOŚĆ NA CHOROBY Bardzo dobra odporność na mączniaka, rynhosporiozę i rdzę brunatną, a także znakomita zimotrwałość sprawdzona w wielu gospodarstwach w Polsce. Tolerancja odmian na choroby wg BSA 2009 r. Skala 1-9. Mniejsza cyfra oznacza większą odporność. JAKOŚĆ Bardzo dobra jakość ziarna do produkcji etanolu oraz w użytkowaniu na mąkę. Masa Tysiąca Ziarniaków – bardzo wysoka – 6 (BSA 2009), również dobre wyniki tego parametru w Polsce. REKOMENDACJA Przydatność Amato do warunków polskich podnosi możliwość uprawy na najsłabszych stanowiskach żytnich, gdzie inne wysokoplonujące odmiany są zawodne. Intensywna uprawa wymaga jednak zastosowania pełnej dawki retardantów. Norma wysiewu: 200 szt/m kw. (2 jednostki siewne/ha) 32 Masa Tysiąca Ziarniaków. Badania Rozpoznawcze COBORU 2008 r. odmiana MTZ poziom A1 AMATO 42,15 MTZ poziom A2 50,1 FUGATO 42 44,95 FERNANDO 38,45 42,05 Dańkowskie Diament 39,5 45 ŻYTO OZIME DAŃKOWSKIE AMBER LINIOWE HODOWLA: DANKO HR REJESTRACJA - POLSKA 2010 PLONOWANIE Nowa, wysoko i stabilnie plonująca odmiana liniowa pochodząca z rodzimej hodowli Danko. Wg COBORU w wieloleciu 2008-2010 uzyskała dobry plon – 68,7 dt/ha, a w roku 2011 uzyskała jeden z lepszych wyników oceny plonowania na poziomie A1 98,5 % wzorca, a na A2 99,5%. Plonowanie żyta ozimego w roku 2011 w Polsce wg PDO COBORU 2011 rok w % wzorca POKRÓJ ROŚLINY Rośliny o tradycyjnej długości słomy, ale o bardzo dobrej odporności na wyleganie. ODPORNOŚĆ NA CHOROBY Odmiana o dobrej zdrowotności – szczególnie wysoka tolerancja na mączniaka i choroby podstawy źdźbła. JAKOŚĆ Ziarno o dobrej jakości – przydatna do celów młynarsko- piekarskich oraz dzięki wysokiej zawartości cukrów (68,3%) doskonale nadaje się do produkcji spirytusu. Odporność na wyleganie przed zbiorem odmian żyta ozimego wg PDO COBORU 2011 r. Ocena w skali 1-9 - wyższa liczba oznacza większą odporność. REKOMENDACJA Dańkowskie Amber, to uniwersalna odmiana do wysiewu w różnych – również najsłabszych warunkach glebowych. Norma wysiewu: • Termin optymalny – 280-300szt/mkw. • Termin opóźniony – 300-400 szt/mkw. 33 JĘCZMIEŃ OZIMY CAMPANILE PASTEWNY DWURZĘDOWY HODOWLA: NICKERSON REJESTRACJA: NIEMCY 2005 PLONOWANIE Plonowanie jęczmienia ozimego wg BSA 2009 – plon w skali 1-9. CAMPANILE plonuje wysoko i stabilnie – w Niemczech ocena 7 – co jest oceną bardzo dobrą dla jęczmienia dwurzędowego. ODPORNOŚĆ NA CHOROBY CAMPANILE jest odmianą o ustalonej genetycznie odporności na wirusową żółtą mozaikę jęczmienia oraz o dobrej odporności na inne choroby grzybowe, w tym na rynhosporiozę. Bardzo wysoka ocena mrozodporności – 4 (wg BSA, Niemcy). JAKOŚĆ Wysoką wartość pastewna dzięki dużej Masie Tysiąca Ziaren – ocena 6 (BSA Niemcy, 2009). Umożliwia to producentom skarmianie wyprodukowanego ziarna we własnym gospodarstwie lub sprzedaż dobrego surowca na rynku. REKOMENDACJA – CAMPANILE jest polecana do uprawy na ziarno paszowe na terenie całej Polski, jako jedna z najlepiej plonujących odmian o znakomitej jakości. Norma wysiewu: 250 szt/ m² 34 Odporność na choroby. Niemcy BSA 2008 r. skala 1-9. Większa wartość oznacza mniejszą odporność. SPIS DZIAŁU Jesienne nawożenie rzepaku ozimego 36 Przygotowanie pola oraz siew 40 Zwalczanie chwastów w rzepaku powinniśmy wykonywać jesienią 42 Devrinol TOP 375 CS 46 Metaz 500 SC 47 Navigator 360 SL 48 Elegant 05 EC 49 Choroby grzybowe rzepaku 50 Brasifun 250 EC 52 Jesienne szkodniki rzepaku ozimego 53 Trebon 30 EC 56 Sherpa 100 EC 57 Nano Active 58 Nano Active Forte 59 Rzepak Extra 60 Opti Bor 21 61 Cropvit B 62 Cropvit PK 63 Jesienna biostymulacja roślin rzepaku 64 Kelpak 65 Jesienny program ochrony i pielęgnacji rzepaku 66 Ochrona i pielęgnacja upraw rzepaku nawożenie rzepaku Jesienne nawożenie rzepaku ozimego AUTOR dr inż. Witold Szczepaniak >>> W prawidłowej strategii nawożenia rzepaku rolnik musi przede wszystkim kontrolować działanie azotu, gdyż jak powszechnie wiadomo jest to główny składnik plonotwórczy. K Kontrola ta w pierwszej kolejności polega na eliminacji, tzw. czynników „minimum”, tj. regulacji odczynu gleby oraz jej zasobności w przyswajalny fosfor i potas, a następnie na optymalizacji nawożenia azotem poprzez: ¬ racjonalne ustalenie dawki nawozowej azotu; ¬ zwiększenie pobierania i efektywności plonotwórczej pobranego azotu poprzez: ¬ bilansowanie azotu składnikami drugoplanowymi (S, Mg); ¬ profilaktyczne stosowanie mikroelementów (B, Mn, Mo, Cu, Zn, Fe). Jednym z podstawowych czynników produkcji, który rzutuje na poziom plonowania roślin, a w konsekwencji na stan finansowy gospodarstwa jest odczyn gleby, czyli stopień jej zakwaszenia. Przyjmuje się, że rzepak ozimy powinien być uprawiany na glebach o odczynie mieszczącym się w zakresie pH od 6,0-7,0 (obowiązuje zasada, że im gleba cięższa tym wyższa wartość odczynu w podanym przedziale). Odczyn gleby, którego miernikiem jest wartość pH ma tak podstawowe znaczenie dla prawidłowego wzrostu i rozwoju roślin, że gdy jest niekorzystny (zwykle zbyt niski) rośliny reagują znacznym spadkiem plonu. Decyduje on o właściwościach fizycznych (struktura gleby), chemicznych (dostępność składników pokarmowych) i biologicznych gleby (rozwój mikroorganizmów glebowych, które są między innymi 36 odpowiedzialne za udostępnianie składników pokarmowych dla roślin z zasobów glebowych). Stąd też regulacja odczynu (w razie potrzeby) ma zawsze pierwszeństwo przed innymi zabiegami nawozowymi. W uprawie rzepaku jest to tym bardziej ważne, że roślina ta ma również bardzo wysokie potrzeby pokarmowe względem wapnia, które między innymi pokrywa pobierając ten składnik z zastosowanych nawozów wapniowych. Przy czym w praktyce wskazane jest, aby w miarę możliwości regulację odczynu przeprowadzić już przed siewem rośliny przedplonowej, by rzepak od samego początku wegetacji mógł się rozwijać w odpowiednio przygotowanym stanowisku. nia uzupełniającego. Jednocześnie trzeba mieć na uwadze, że magnez zalicza się do składników podatnych na wymywanie, dlatego szczególnie na glebach lekkich nie są wskazane zbyt wysokie dawki tego składnika w okresie jesiennym w nawozach łatwo rozpuszczalnych w wodzie. Stąd też w sytuacji, gdy gleba charakteryzuje się co najmniej średnią zawartością tego składnika nawożenie podstawowe z powodzeniem można przeprowadzić wczesną wiosną. Jednakże w takim przypadku należy stosować nawozy szybko działające, stosując przykładowo 1 dt kizerytu na hektar, tj. 25 kg MgO/ha (przy okazji dostarczamy łatwo dostępną siarkę w ilości 20 kg S/ha). Rzepak zalicza się do roślin o bardzo dużych potrzebach pokarmowych (tab.). Przykładowo przy plonie nasion na poziomie 4 t/ha pobiera średnio 240 kg N, 120 kg P2O5, 320 kg K2O, 100 kg Ca, 32 kg Mg i 60 kg S oraz znaczne ilości mikroelementów. Podstawowym warunkiem właściwej dostępności potasu i fosforu dla roślin jest odpowiedni system nawożenia, który powinien być tak opracowany, aby po zbiorze przedplonu doprowadzić zasobność gleby w przyswajalny potas do co najmniej górnego zakresu poziomu średniego. Gleba lekka winna natomiast charakteryzować się zakresem zasobności w potas na poziomie klasy wysokiej. Jednocześnie zasobność gleby w fosfor przed siewem rzepaku powinna kształtować się co najmniej w górnym zakresie zasobności średniej, tj. 14-15 mg P2O5/100 g gleby. Gdy posiadamy tak przygotowane stanowisko to można znacząco ograniczyć nawożenie mineralne tymi składnikami w stosunku do potrzeb, gdyż znaczna część zapotrzebowania roślin na te składniki zostanie pokryta z zasobów glebowych. W takim przypadku, przy powyższej zasobności, aby uzyskać plon w granicach 4 ton nasion z hektara wskazane jest nawożenie w granicach 140-180 kg K2O/ha i 80110 kg P2O5/ha. Natomiast na glebach o niskiej zasobności nawożenie mineralne należy zwiększyć o około 25-50% w stosunku do potrzeb (część Przed siewem rzepak powinien być nawożony przede wszystkim potasem i fosforem, a często także azotem i magnezem. Nie oznacza to jednak, że rzepak przed zimą nie potrzebuje innych składników pokarmowych, tj. siarki i mikroelementów. Przy czym gros tych składników roślina ta pobiera na wiosnę. Stąd też prawidłowa strategia nawożenia tymi składnikami powinna uwzględniać jesienne (mniej), jak i wiosenne (więcej) ich stosowanie. Jesienne nawożenie magnezem, natomiast należy traktować jako podstawowe szczególnie w sytuacji, gdy rzepak uprawiamy na glebach o niskiej zasobności w ten składnik. W takim przypadku nawożenie tym składnikiem należy wykonać przed siewem lub po wschodach rzepaku jesienią, a na wiosnę wskazane jest przeprowadzenie nawoże- rzepak • katalog: jesień 2012 • Dobrze rozwinięty FOT 1. • W okresie jesiennym najczęściej można obserwować objawy niedoboru azotu łan rzepaku już jesienią jest w stanie składnika wprowadzona w nawozie przeznaczona jest na podniesienie zasobności gleby). Przy czym warto mieć rozpoznaną zasobność gleby na polu, na którym zamierzamy uprawiać rzepak już przed siewem przedplonu, aby w razie potrzeby przynajmniej częściowo zwiększyć jego nawożenie. Trzeba mieć na uwadze, że rzepak budując bardzo głęboki system korzeniowy pobiera znaczne ilości składników pokarmowych z podglebia (efektywne pobieranie składników pokarmowych może sięgać nawet do 1,5 m). Stąd też zwiększone nawożenie rośliny przedplonowej ma na celu przede wszystkim wzbogacenie głębszych warstw gleby. Oczywiście nawożenie bieżące na glebach wyczerpanych również musi być odpowiednio większe. Ustalając wysokość nawożenia mineralnego rzepaku fosforem i potasem, poza ustaleniem zapotrzebowania i uwzględnieniem zasobności gleby w przyswajalne składniki pokarmowe, trzeba również mieć na uwadze dopływ składników z przyorywanych resztek pożniwnych lub stosowanych nawozów naturalnych. Ilość składników pokarmowych uwalniających się z nawozów organicznych i naturalnych (słoma, obornik, gnojowica) można rozpatrywać zarówno w członie zmianowania (przykładowo: jęczmień jary – rzepak), jak i całym zmianowaniu. Rozpatrując składniki w członie zmianowania trzeba mieć na uwadze, że w pierwszym roku po wprowadzeniu nawozów dostępna dla roślin jest tylko ich część, gdyż zarówno nawozy organiczne, jak i naturalne rozkładają się w glebie w przez kilka lat. Przyjmuje się, że w pierwszym roku uwalnia się do gleby około 15-30% fosforu i 50-70% potasu. Podczas, gdy pobrać około 80 kg azotu na hektar w całym zmianowaniu wartości te zwiększają się do 40-60% w przypadku fosforu i nawet 80-90% w przypadku potasu. Nawożenie, szczególnie potasem rzepaku ozimego można podzielić na dwie części, tj. około 1/2-3/4 zastosować jesienią przedsiewnie, a około 1/2-1/4 wiosną przed ruszeniem wegetacji. Jest to rozwiązanie, które w pierwszej kolejności powinno dotyczyć gleb o co najmniej średniej zasobności 37 • FOT 2. • Słabo rozwinięte i niedożywione rośliny również słabo budują fundament pod przyszły plon w przyswajalny składnik. Natomiast wiosenne nawożenie fosforem, jeśli na takie się decydujemy, powinno mieć charakter wybitnie startowy (przyspiesza regenerację uszkodzeń i początkowy wzrost roślin), gdyż składnik ten bardzo słabo się przemieszcza w głąb profilu glebowego, co sprawia że przy braku wymieszania z glebą może być pobierany tylko z wierzchniej warstwy. Zatem stosowanie wysokich dawek nawozów fosforowych na wiosnę (powyżej kilkunastu kilogramów) jest w zdecydowanej większości nawożeniem rośliny następczej, która będzie uprawiana po rzepaku. Dokonując wyboru nawozów fosforowych i potasowych do nawożenia rzepaku warto zwrócić uwagę na fakt, że rzepak nie ma preferencji co do form chemicznych tych składników zawartych w nawozach. Ważne jest aby nawozy te po zasto- 38 sowaniu w miarę szybko rozpuściły się w glebie, gdyż trzeba przypomnieć, że rośliny pobierają składniki pokarmowe z roztworu glebowego, a więc po uprzednim ich rozpuszczeniu w „wodzie glebowej”. Problem z rozpuszczalnością dotyczy przede wszystkim nawozów fosforowych lub wieloskładnikowych z zawartością fosforu, gdyż na rynku znajduje się szereg nawozów, które zawierają przynajmniej część tego składnika (czasami większość) w formach bardzo słabo rozpuszczalnych w wodzie. Zatem uwalnianie fosforu do gleby z tego typu nawozów odbywa się w długim okresie czasu. Stąd też szczególnie w sytuacji niskich zasobności gleby w przyswajalny fosfor, nawożenie rzepaku fosforem powinno opierać się na nawozach łatwo rozpuszczalnych. Jednocześnie dokonując wyboru nawozu warto zwrócić uwagę na zawartość składników drugoplanowych, przykładowo magnezu czy siarki, gdyż nawet niewielka ich zawartość zazwy- Poza stosowaniem azotu w nawozach stałych, składnik ten z powodzeniem może, a nawet powinien być stosowany również dolistnie. czaj pozwala na pokrycie jesiennych potrzeb rzepaku, które względem tych składników nie są duże. Rola w/w składników pokarmowych w uprawie rzepaku jest bardzo ważna, jednakże głównym składnikiem plonotwórczym jest azot. Trzeba wiedzieć, że dobrze rozwinięty łan rzepaku już jesienią jest w stanie pobrać około 80 kg N/ha, a łany wybujałe potrafią zgromadzić nawet ponad 100 kg N/ha. Zatem, aby zapewnić odpowiednią fazę rozwojową roślin przed zimą, jak i ich właściwe odżywienie w stanowiskach ubogich w azot zlecane jest nawożenie tym składnikiem w ilości około 40 kg N/ha. Azot przed rzepak • katalog: jesień 2012 TABELA • Średnie jednostkowe pobranie składników pokarmowych przez rzepak ozimy SKŁADNIKI POKARMOWE, kg/tonę nasion + słoma ORGANY ROŚLINY N P2O5 K2O Ca Mg S Nasiona 30 18 10 5 3 5 Słoma* 30 12 70 45 5 10 Pobranie łączne 60 30 80 50 8 15 Relacja dla N = 1,0 1,0 0,5 1,33 0,83 0,13 0,25 Wskazane jest, aby nawożenie dolistne azotem połączyć z dokarmianiem magnezem, siarką i mikroelementami (szczególnie borem, ale także manganem, molibdenem, miedzią i cynkiem). * łodygi + łuszczyny siewem rzepaku najlepiej zastosować przed uprawą przedsiewną, stosując nawozy jedno- lub wieloskładnikowe. Oczywiście plantacja rzepaku w czasie jesiennej wegetacji wymaga systematycznej kontroli, aby z jednej strony kontrolować stan odżywienia roślin (w razie potrzeby przeprowadzić nawożenie korekcyjne), a z drugiej nie dopuścić do nadmiernego ich wybujania i wyniesienia szyjki korzeniowej. Pogłówne nawożenie rzepaku nawozami stałymi najlepiej przeprowadzić w okresie od 3-6 tygodni po wschodach. Stan roślin w tym czasie pozwala na w miarę rzetelną ocenę czy zastosować azot i w jakiej ilości. Poza stosowaniem azotu w nawozach stałych składnik ten z powodzeniem może, a nawet powinien być stosowany również dolistnie. Szczególnie w sytuacji, kiedy pojawią się na rzepaku objawy niedoboru oraz kiedy łan ogólnie „wygląda źle” (rośliny nierówne ze słabym tempem wzrostu). W takim przypadku wskazane jest zastosowanie około 10-15 kg N/ha. Dokarmianie dolistne ma również pierwszeństwo w sytuacji, gdy objawy niedoboru występują w późniejszym okresie jesiennej wegetacji rzepaku. Wówczas szczególnie wskazany jest szybko dostępny azot, który z jednej strony korzystnie wpływa na odżywienie roślin tym składnikiem, a z drugiej stanowi mniejsze zagrożenie dla prawidłowego ich „przygotowania” do zimy. Jednocześnie wskazane jest, aby nawożenie dolistne azotem połączyć z dokarmianiem magnezem, siarką i mikroelementami (szczególnie borem ale także manganem, molibdenem, miedzią i cynkiem). Ponieważ słabo rozwinięte rośliny posiadają również słaby system korzeniowy, zatem wymagają wspomagania wszystkimi składnikami pokarmowymi. Jednocześnie trzeba mieć na uwadze, że obecnie nawożenie roślin uprawnych, w tym rzepaku, mikroelementami polega przede wszystkim na ich stosowaniu przez liście. Zatem w prawidłowej strategii nawożenia bez względu na stan łanu pierwszy zabieg należy przeprowadzić już w okresie jesiennym (faza 5-6 liści), gdyż niedobory mikroskładników podobnie, jak to ma miejsce w przypadku makroskładników zakłócają prawidłowy rozwój roślin, a także zmniejszają ich zimotrwałość. W praktyce rzepak należy nawozić przede wszystkim borem (ponad 80% gleb w Polsce odznacza się niską naturalną zasobnością w ten składnik) i manganem, a w dalszej kolejności molibdenem, miedzią, cynkiem i żelazem. • >>>> Reasumując rozważania trzeba kategorycznie stwierdzić, że prawidłowe odżywienie rzepaku w okresie jesiennym jest jednym z podstawowych czynników, który jest odpowiedzialny zarówno za rozwój roślin, jak i ich przygotowanie do zimy. Trzeba mieć na uwadze, że rzepak ozimy buduje fundament pod przyszły plon już w okresie jesiennym, a wszelkie błędy i zaniedbania, które zostaną popełnione w tym czasie zwykle są już nie do nadrobienia wiosną. Stąd też prawidłowo wykonane nawożenie powinno przede wszystkim umożliwić zbudowanie roślinie odpowiednio dużej i dobrze odżywionej rozety (prawidłowo rozwinięty rzepak jesienią posiada od 8-12 liści, grubą szyjkę korzeniową oraz głęboko sięgający palowy system korzeniowy), a także doprowadzić glebę do takiej zasobności w przyswajalny fosfor, potas i magnez, aby składniki te nie ograniczały plonu w okresie wiosennym kiedy to rzepak potrzebuje ich w znacznie większych ilościach. • 39 przygotowanie pola i siew Przygotowanie pola Rzepak, jak rzadko która roślina, bardzo silnie reaguje obniżką plonu na wszelkie zaniedbania uprawowe. Decydujący wpływ na potencjalny plon ma właściwy siew i pielęgnacja jesienią. Popełnionych w tym okresie błędów nie można już naprawić. Czynnikami wpływającymi na zimotrwałość rzepaku są: termin siewu, obsada, rozstawa rzędów. 1. Przygotowanie pola WYBÓR POLA Rzepak jest rośliną wprowadzaną do płodozmianu ze względu na swoją dużą wartość przedplonową. Posiada bardzo silny system korzeniowy, który głęboko spulchnia glebę. Pobiera składniki pokarmowe z głębszych warstw wbudowując je w swoje tkanki. Duża ich część zostaje na polu w postaci resztek pożniwnych wzbogacając glebę w próchnicę. Wpływa, więc dodatnio na strukturę gleby. Dokonując wyboru pola, na którym chcemy posiać rzepak, zwracamy szczególną uwagę na termin zbioru przedplonu. W warunkach polskich przedplonami dla rzepaku są najczęściej jęczmień ozimy lub jary, rzadziej pszenica ozima, która jest trochę później zbierana z pola. DOPRAWIENIE GLEBY GWARANTUJE DOBRY START RZEPAKU Wysoki plon rzepaku zależy od jesiennego rozwoju roślin. Rzepak powinien się szybko rozwijać i jeszcze przed zimą wytworzyć silny korzeń palowy. Warunkiem tego jest dobre przygotowanie roli do siewu. Niezupełne przyoranie resztek pożniwnych lub zbyt rozpylona gleba, mogą znacznie hamować rozwój rzepaku. Wysokość plonu rzepaku w znacznej mierze zależy od tego, w jakiej fazie wejdzie on w stan spoczynku zimowego. 40 oraz siew Dla optymalnego rozwoju jesiennego, obok siewu (termin, ilość i technika wysiewu), decydujące znaczenie ma przygotowanie roli pod zasiew. Błędów popełnionych w uprawie przedsiewnej nie można później naprawić. AUTOR Robert Smorawski, Chemirol trzeba jednakże liczyć się ze zwiększonymi wydatkami na chemiczną ochronę plantacji przed chwastami i chorobami. 2. Siew DOKŁADNE ROZDROBNIENIE RESZTEK POŻNIWNYCH TERMIN SIEWU Staramy się, żeby słoma pozostająca na polu była dokładnie rozdrobniona i równomiernie rozrzucona, tak aby uniknąć grubych słomiastych materacy, które zabierają wodę i ograniczają rozwój korzeni rzepaku. Staramy się stworzyć dobre warunki do wzrostu korzenia palowego. Orka siewna zapewniająca spulchnienie górnej warstwy gleby jest korzystnym i najczęściej wykonywanym zabiegiem w zespole upraw przedsiewnych. Słabo rozgałęziony korzeń palowy rzepaku wymaga bowiem łatwo przenikliwej warstwy ornej. Tylko głęboko spulchniona gleba zapewni dobry rozwój rzepaku jesienią, kiedy to pojedyncza roślina powinna wykształcić głęboki system korzeniowy. Jeżeli na polu mało jest części organicznych, a gleba jest w dobrej kulturze dopuszczalne jest zrezygnowanie z orki i wykonanie siewu bezpośredniego przy zastosowaniu odpowiednich narzędzi. Na lekkich glebach zrezygnowanie z pługa może poprawić gospodarkę wodną oraz strukturę gleby. Obniżymy w ten sposób koszty uprawy, Jak pokazał ubiegły sezon, dobór najwłaściwszego terminu siewu jest jednym z czynników decydujących o przezimowaniu. Zarówno przyspieszanie terminu siewu, jak i jego opóźnianie może wpłynąć niekorzystnie na zimotrwałość plantacji oraz jej możliwości plonotwórcze. Żeby rośliny osiągnęły odpowiednią fazę rozwojową termin siewu powinien przypadać na około 12 do 10 tygodni przed zakończeniem wegetacji. Dla zapewnienia dobrego przezimowania roślin rzepaku bardzo ważne jest, aby rośliny weszły w okres zimy odpowiednio wykształcone: z dobrze rozwiniętym korzeniem palowym o średnicy przynajmniej 1 cm, nisko osadzoną rozetą liściową, składającą się z 8–12 liści. Stożek wzrostu znajdujący się na pograniczu pędu nadziemnego i podziemnego jest wtedy dobrze osłonięty szyjką korzeniową i jego odporność na mrozy jest większa. Należy również pamiętać, iż zawiązywanie organów generatywnych następuje jesienią. W połowie października niezależnie od fazy rozwojowej rzepaku tworzą się zawiązki rzepak FOT 1. • Dobrze przygotowana gleba do siewu gwarantuje dobre wschody i dobry rozwój młodych roślin pędów bocznych, formują się również zawiązki kwiatostanów, kształtuje się potencjał plonotwórczy roślin. Ważne jest więc, aby rośliny wchodziły w okres zimy odpowiednio rozwinięte. OBSADA 2 Optymalna ilość roślin na m zależy przede wszystkim od terminu siewu; wpływ mają także warunki glebowo-klimatyczne i charakterystyka odmiany – liczba pędów oraz intensywność tworzenia rozgałęzień bocznych przez daną odmianę. Odmianę silniej się rozgałęziającą należy siać rzadziej od odmiany tworzącej mniej rozgałęzień. Im później następuje sie w tym obsada powinna być większa. Zbyt gęsty siew powoduje wybujanie roślin, wydłużenie szyjki korzeniowej, osłabienie systemu korzeniowego i znaczne pogorszenie zimotrwałości. Obliczając normę wysiewu należy pamiętać REGION REGION 1 REGION 2 REGION 3 REGION 4 TERMIN SIEWU obsada na 1 m2 x MTN (g) polowa zdolność wschodów (%) GŁĘBOKOŚĆ SIEWU Drobne nasiona rzepaku wymagają idealnie doprawionej roli oraz precyzyjnego w niej umieszczenia na głębokości od 2 do 3,5 cm. Im gleba jest lżejsza a ziemia bardziej przesuszona, tym nasiona umieszczamy głębiej. Aby osiągnąć odpowiednią jakość siewu musimy starannie przygotować i wyregulować siewnik, siać w dobrze doprawioną glebę i nie należy zbytnio się spieszyć przy siewie, aby uniknąć „podskakiwania” redlic, co przy tak małym zakresie głębokości siewu jest bardzo ważne. TABELA • Wpływ terminu siewu na zaplanowaną obsadę w okresie jesiennym. katalog: jesień 2012 FOT 2. • Na zbyt małych roślinach następuje ograniczenie zawiązywania pędów bocznych oraz łuszczyn natomiast o masie tysiąca nasion oraz terminie siewu. Ilość wysiewanych nasion może wahać się od 2,0 kg do około 4,0 kg przy siewie opóźnionym. Wzór do obliczania wielkości wysiewu. ILOŚĆ WYSIEWU (kg/ha) = • Najlepszym sposobem siewu jest siew za pomocą siewnika punktowego, który gwarantuje równomierny łan. Uzyskuje się wówczas równomierną głębokość umieszczenia nasion w glebie oraz idealne rozmieszczenie nasion na powierzchni pola. Dzięki temu łan jest bardzo wyrównany, a rośliny mają podobne warunki do rozwoju. W siewnikach konwencjonalnych (rzędowych) szerokość międzyrzędzi powinniśmy dopasować do wielkości zamierzonej obsady. Jeżeli chcemy uzyskać około 80 roślin/m2, to siejemy rzepak w takiej samej rozstawie rzędów jak dla zbóż (12–14 cm). Dzięki temu rośliny w łanie nie będą musiały między sobą konkurować o światło i składniki pokarmowe. Przy wczesnym siewie, gdzie obsada wynosi około 50 roślin/m2, korzystniejsza będzie dwukrotnie szersza rozstawa jak dla zbóż (czyli ok. 24 cm). • MAPA • Regiony siewu rzepaku wg IHAR Radzików rzepak ozimy, Poznań 1996. OBSADA ROŚLIN na 1 m2 15.08–20.08 wczesny 25–40 20.08–25.08 optymalny 40–60 25.08–01.09 opóźniony 60–80 10.08–15.08 wczesny 25–40 15.08–20.08 optymalny 40–60 20.08–25.08 opóźniony 60–80 05.08–10.08 wczesny 25–40 10.08–15.08 optymalny 40–60 15.08–25.08 opóźniony 60–80 01.08–05.08 wczesny 25–40 05.08–10.08 optymalny 40–60 10.08–20.08 opóźniony 60–80 REGION 4 REGION 3 REGION 2 REGION 1 41 zwalczanie chwastów w rzepaku Zwalczanie chwastów w rzepaku powinniśmy wykonywać jesienią K Jesienna ochrona plantacji rzepaku przed chwastami jest jednym z najważniejszych zabiegów. Rozwój rzepaku w początkowym okresie jest stosunkowo wolny, a właśnie w tym czasie chwasty stanowią największe zagrożenie. Warto, by rośliny na plantacji rzepaku wchodziły w okres zimowego spoczynku w jak najlepszej kondycji. Konkurencja chwastów wpływa negatywnie nie tylko na rozwój roślin, które muszą konkurować o wodę, składniki pokarmowe czy też światło. Wpływa także negatywnie na pokrój roślin, jak i ich zdrowotność. Niemożliwe staje się otrzymanie roślin o mocnym systemie korzeniowym i silnej, nisko umieszczonej rozecie liściowej. Rzepak konkurując z chwastami „wyciąga się”, co zmniejsza szanse na jego dobre przezimowanie. Dlatego tak ważne jest, aby w okres zimy plantacje wchodziły czyste. Jednakże zawsze rodzi się wśród plantatorów pytanie: jak prawidłowo i trafnie dobrać herbicyd? Jaka opcja zapewni najbardziej kompletną i długotrwałą ochronę? Przy doborze preparatów, obok odpowiedniego spektrum zwalczanych chwastów dopasowanego do zagrożenia występującego na polu, bardzo istotna jest możliwie najwyższa skuteczność niezależna od warunków pogodowych. Oczekujemy, aby herbicydy które zastosujemy zagwarantowały nam plantację wolną od chwastów nie tylko jesienią, ale aż do okresu zbioru. Ważne także, szczególnie na słabszych glebach, aby wybrany 42 AUTOR Robert Smorawski, Chemirol przez nas wariant ochrony herbicydowej charakteryzował się bezpieczeństwem dla roślin rzepaku. Najbardziej wskazane są herbicydy, które pozwalają na to, by od momentu siewu pole było czyste. Z tej perspektywy najwłaściwszym rozwiązaniem jest wybór ochrony doglebowej. Jednym z najciekawszych wariantów doglebowych jest Devrinol Top 375 CS 2 l/ha + Metaz 500 SC 1 l/ha. Jest to opcja dla najbardziej wymagających plantatorów. W wariancie tym korzystamy z trzech różnych nawzajem się uzupełniających substancji aktywnych, które razem zapewniają nam najszersze spektrum zwalczanych chwastów, długotrwałe działanie oraz wysoką selektywność dla roślin rzepaku. W zaprezentowanej na stronie 45 tabeli przygotowaliśmy analizę skuteczności chwastobójczej najczęściej stosowanych substancji aktywnych. Jak łatwo zauważyć, żadna z kombinacji nie ma tak szerokiego spektrum działania, jak zestawienie Devrinolu Top z Metazem. Nasze ścisłe doświadczenia poletkowe, jak i praktyka wielu plantatorów potwierdzają – Devrinol Top 375 CS + Metaz 500 SC w dawce 2 l/ha + 1 l/ha, to najbardziej pewna opcja w jesiennej ochronie herbicydowej upraw rzepaku. Devrinol Top 375 CS jest gotową do zastosowania dwuskładnikową mieszaniną w nowoczesnej formulacji zawiesiny kapsuł. Napropamid, został w tym preparacie uzupełniony chlomazonem, substancją czynną znaną z preparatu Command. Zawartość obu składników została starannie dobrana w celu osiągnięcia jak najlepszej skuteczności chwastobójczej przy zachowaniu bezpieczeństwa dla rzepaku. Wielką zaletą napropamidu jest jego znakomita selektywność dla roślin rzepaku. Dzięki temu, jako „partner” chlomazonu w mieszance, nie wnosi problemów z fitotoksycznością. Devrinol Top zdecydowanie wyróżnia się zwiększonym bezpieczeństwem roślin rzepaku na tle innych preparatów zawierających w swoim składzie chlomazon. Problem bielenia roślin rzepaku po zabiegu jest zdecydowanie rzadszy i jeżeli wystąpi to bielenie jest znikome. Działanie chwastobójcze tych dwóch substancji znakomicie się uzupełnia, zapewniając skuteczną, kompleksową ochronę rzepaku. (Patrz załączona obok tabela.) Do zalet należy długotrwałe działanie preparatu, zapewniające dobrą ochronę aż do wiosny. Jest to środek zwalczający przede wszystkim chwasty dwuliścienne, ale ogranicza również wschody rzepak 1 • katalog: jesień 2012 2 4 • Najbardziej wskazane są herbicydy, które pozwalają na to, by od momentu siewu pole było czyste. FOT 1. • Rzepak z rumianem 3 FOT 2. • Tobołki polne FOT 3. • Tasznik pospolity FOT 4. • Rzepak z przytuli 43 rzepak • katalog: jesień 2012 samosiewów zbóż, zwłaszcza kiełkujące z wierzchnich warstw gleby (są określone jako średniowrażliwe). Dzięki temu stanowią one mniejszą konkurencję w najwcześniejszej fazie rozwoju rzepaku, kiedy nie zaleca się jeszcze zabiegów zwalczania samosiewów. W razie potrzeby łatwiej jest je później zniszczyć wyspecjalizowanym graminicydem (np. Elegant) gdy rzepak ma już kilka liści. Devrinol Top 375 CS niszczy chwasty już w okresie ich kiełkowania. Solo należy go stosować w dawce od 2,75 do 3,0 l/ha, bezpośrednio po siewie rzepaku (najlepiej w dniu siewu, najpóźniej do 3 dni po siewie), na dobrze uprawioną ziemię. Nie wymaga mieszania z glebą, a wyższa dawka wskazana jest na glebach cięższych. Inną popularną w ostatnich latach opcją jest Metaz 500 SC, zawierający metazachlor. Jest to herbicyd do stosowania po siewie rzepaku i powschodowo, pobierany zarówno przez liście jak i przez korzenie chwastów. Wilgotność gleby oraz temperatura nie wpływają na skuteczność preparatu. Metaz 500 SC jest preparatem bezpiecznym dla rzepaku, dobrze zwalcza chwasty uciążliwe. Metaz 500 SC daje dużą swobodę w wyborze terminu stosowania. W optymalnych warunkach w terminie powschodowym, gdy chwasty są w fazie liścieni, możliwe jest obniżenie dawki preparatu. Przy silnym zachwaszczeniu przytulią czepną, dobre efekty chwastobójcze można uzyskać stosując bezpośrednio po siewie Metaz 500 SC w dawce 1,5 l/ha z preparatem zawierającym chlomazon, np. Command 480 EC w dawce 0,12–0,2 l/ha. Warto też wspomnieć o jednym z największych atutów Metazu – niezwykle niskim koszcie w przeliczeniu na 1 hektar. W ekonomice zabiegów ochronnych wybór Metazu jest jedną z najkorzystniejszych opcji. Jeżeli z jakiś powodów nie udało się nam wykonać zabiegu w terminie do 3 dni po siewie możemy preparat ten zastosować nalistnie, gdy rośliny rzepaku mają co najmniej jedną parę liści, wraz z preparatem Navigator 360 SL w kombinacji: Metaz 500 SC 1,5–2 l/ha + Navigator 360 SL 0,25–0,3 l/ha. Kompozycja tych dwu preparatów skutecznie eliminuje najbardziej uciążliwe chwasty: chaber bławatek, przytulia czepna, rumianowate oraz taszniki i tobołki. • Podsumowując prezentację wariantów ochrony herbicydowej, rekomendujemy plantatorom rzepku następujące rozwiązania: >> ZABIEG W TERMINIE OD SIEWU DO 3 DNI PO SIEWIE: • Devrinol Top 375 CS (2,0 l/ha) + Metaz 500 SC (1,0 l/ha) • Devrinol Top 375 CS (2,75–3,0 l/ha) • Metaz 500 SC (1,5–2,0 l/ha) + Command 480 EC (0,1–0,2 l/ha) >> ZABIEG W TERMINIE POWSCHODOWYM W FAZIE 2-4 LIŚCI RZEPAKU: • Metaz 500 SC (1,5–2,0 l/ha) + Navigator 360 SL (0,25–0,3 l/ha) >> W przypadku problemów z zachwaszczeniem plantacji rzepaku chwastami jedno- liściennymi rozwiązaniem uzupełniającym komplet preparatów chwastobójczych jest graminicyd Elegant 05 EC. • Elegant 05 EC (0,75 l/ha) + adiuwant Partner + (0,75 l/ha) 5 FOT 5. • Mak polny FOT 6. • Chaber bławatek 44 6 rzepak • katalog: jesień 2012 W Blekot pospolity W Chaber bławatek W W W S W S W W W W W S S W Gwiazdnica pospolita W W W W W W W Iglica pospolita S W W W W W Jasnota różowa W W W W W Komosa biała S W Mak polny Maruna bezwonna S W W W W W S W S W W W W W S W W W W W W Pokrzywa żegawka W Przytulia czepna W Rdesty W S S W W W S S W W S W W W S W S W W W W W W W W W W W W S W W W W W W S W S S S W W W W Przetacznik perski S W S W W W W W S W W W S S W S Przetaczniki W S S W W Mlecz polny Ostróżeczka polna S W Niezapominajka polna W W Jasnota purpurowa Miotła zbożowa S S Dymnica pospolita Fiołek polny Gorczyca polna Przetacznik polny CHLOPYRALID + PIKLORAM + AMINOPYRALID W Ambrozja bylicowata Chwastnica jednostronna + PIKLORAM CHLOPYRALID METAZACHLOR METAZACHLOR + CHLOMAZON METAZACHLOR + CHINOMERAK DIMETOCHLOR + CHLOMAZON NAPROPAMID + DIMETOCHLOR + CHLOMAZON DIMETACHLOR CHLOMAZON + NAPROPAMID + METAZACHLOR CHLOMAZON + NAPROPAMID NAPROPAMID CHLOMAZON TABELA 1. • Spektrum zwalczanych chwastów przez dostępne substancje aktywne w ochronie rzepaku ozimego W W W W W S W W W W W Rumian pospolity Rumian polny S W W W W W Rumianek pospolity S W W W W W S W Samosiewy zbóż S S S S S Szarłat szorstki W W W Starzec zwyczajny W W Rzodkiew swirzepa W Tobołki polne W Wiechlina roczna S S W W S S W W W W W W W W Stulisz lekarski Tasznik pospolity W W S W Sporek polny Stulicha psia W W W W W W W W W W W W S W S W W W W S S S W W W W W W DEVRINOL TOP DEVRINOL TOP + METAZ W W METAZ + COMMAND NAVIGATOR TABELA 2. • Wyniki doświadczeń rejestracyjnych preparatu Devrinol Top 375 CS ZNISZCZENIE CHWASTÓW W % HERBICYD dawka l/ha mak przetaczniki rumianki przytulia fiołek gwiazdnica jasnoty samosiewy DEVRINOL TOP 3,0 98% 93% 99% 100% 98% 95% 100% 87% DEVRINOL TOP 2,75 95% 93% 88% 100% 90% 98% 100% 85% 45 plantacja wolna od chwastów rzepak • katalog: jesień 2012 DEVRINOL TOP 375 CS Zabójczo aktywny w walce z chwastami zalecany adiuwant • Pełne spektrum zwalczanych chwastów • Najwyższa selektywność – bezpieczeństwo dla roślin rzepaku • Długotrwałe działanie preparatu, gwarantujące ochronę aż do zbiorów • Silne działanie hamujące na samosiewy zbóż SUBSTANCJA AKTYWNA • chlomazon (związek z grupy izoksazolidionów) – 30 g/l • napropamid (związek z grupy alkanoamidów) – 345 g/l Środek chwastobójczy w formie zawiesiny kapsuł do rozcieńczania wodą, stosowany doglebowo, przeznaczony do zwalczania niektórych jednorocznych chwastów jednoliściennych oraz dwuliściennych w rzepaku ozimym. DZIAŁANIE NA CHWASTY Środek jest herbicydem doglebowym i najskuteczniej niszczy chwasty w okresie ich kiełkowania. ¬ Chwasty wrażliwe np.: gwiazdnica pospolita, jasnota purpurowa, jasnota różowa, mak polny, maruna bezwonna, ostróżeczka polna, przetaczniki, przytulia czepna, stulicha psia, tasznik pospolity, tobołki polne. ¬ Chwasty średnio wrażliwe np.: komosa biała, rdesty, rumian polny, samosiewy zbóż. ¬ Chwasty odporne np.: dymnica pospolita, fiołek polny, chwasty jednoliścienne i dwuliścienne wieloletnie głęboko korzeniące się. ZAKRES STOSOWANIA, TERMINY I DAWKI • RZEPAK OZIMY: Środek stosować bezpośrednio po siewie rzepaku, na starannie uprawioną (bez grud) glebę. Nasiona wysiewać na jednakową głębokość i dokładnie przykryć ziemią. Przestrzegać zaleceń zapewniających właściwe przygotowanie roślin rzepaku do przezimowania. ↳ Zalecana dawka: 2,75–3 I/ha. ↳ Zalecana ilość wody: 200–300 l/ha, używając rozpylaczy antyznoszeniowych 80–250 l/ha. ↳ Zalecane opryskiwanie: średniokropliste. 46 Przed zastosowaniem preparatu należy szczegółowo zapoznać się z instrukcją zamieszczoną na etykiecie środka ochrony roślin. zalecany adiuwant • katalog: jesień 2012 METAZ 500 SC • Środek pobierany poprzez liście, jak i korzenie • Elastyczne terminy stosowania (możliwość wyboru terminu w zależności od warunków pogodowych) • Wysokie bezpieczeństwo dla roślin rzepaku • Atrakcyjna cena Skutecznie celuje w chwasty plantacja wolna od chwastów rzepak SUBSTANCJA AKTYWNA • metazachlor (związek z grupy chloroacetanilidów) – 500 g/l Środek chwastobójczy, koncentrat w formie stężonej zawiesiny do rozcieńczania wodą, stosowany doglebowo lub nalistnie, przeznaczony do zwalczania jednorocznych chwastów jednoliściennych i dwuliściennych w rzepaku ozimym, rzepaku jarym. DZIAŁANIE NA CHWASTY Środek pobierany jest poprzez korzenie kiełkujących chwastów i niszczy je przed wschodami. Działa również na chwasty po wschodach do fazy pierwszej pary liści. ¬ Chwasty wrażliwe np.: gwiazdnica pospolita, komosa biała, maki, maruna bezwonna, miotła zbożowa, niezapominajka polna, przetacznik perski, przytulia czepna, tasznik pospolity, tobołki polne, żółtlica drobnokwiatowa. ¬ Chwasty średnio wrażliwe np.: fiołek polny. ¬ Chwasty odporne np.: chwasty wieloletnie, głęboko korzeniące się. ZAKRES STOSOWANIA, TERMINY I DAWKI • RZEPAK OZIMY Środek stosować: ¬ bezpośrednio po siewie rzepaku, na starannie uprawioną (bez grud) glebę ↳ Zalecana dawka: 2 l/ha Przy bardzo silnym zachwaszczeniu przytulią czepną dobrym rozwiązaniem jest uzupełnienie spektrum zwalczanych chwastów preparatem zawierającym chlomazon ↳ Zalecana dawka: Metaz 500 SC 1,5 l/ha + chlomazon 0,12-0,2 l/ha ¬ lub powschodowo (jesienią), gdy rośliny rzepaku mają co najmniej 1 parę liści, a chwasty znajdują się w fazie liścieni do fazy 2 liści (przytulia czepna w fazie liścieni) ↳ Zalecana dawka: Metaz 500 SC 1,5-2 l/ha + Navigator 360 SL 0,25-0,3 l/ha Zalecana ilość wody: 200–300 l/ha. Zalecane opryskiwanie: średniokropliste. 47 Przed zastosowaniem preparatu należy szczegółowo zapoznać się z instrukcją zamieszczoną na etykiecie środka ochrony roślin. plantacja wolna od chwastów rzepak • katalog: jesień 2012 NAVIGATOR 360 SL Namierz wszystkie groźne chwasty zalecany adiuwant • Niespotykana elastyczność w terminie zabiegu przy zachowaniu wysokiego poziomu skuteczności • Najwyższa skuteczność na wszystkie groźne chwasty w rzepaku ozimym • Bezpieczeństwo dla rzepaku w zalecanych terminach stosowania • Podstawa do mieszanin zbiornikowych** w zabiegach posiewnych, jak również powschodowych SUBSTANCJE AKTYWNE • chlopyralid - 240 g/l • pikloram - 80 g/l • aminopyralid - 40 g/l Środek chwastobójczy w formie koncentratu rozpuszczalnego w wodzie, stosowany doglebowo lub nalistnie, przeznaczony do zwalczania jednorocznych i wieloletnich chwastów dwuliściennych w rzepaku ozimym. ¬ Chwasty wrażliwe, np.: chaber bławatek, fiołek polny, jasnota purpurowa, mak polny, maruna bezwonna, ostrożeń polny, przytulia czepna, rumian polny, tobołki polne. Ostrożeń polny jest zwalczany tylko w zabiegu nalistnym, po zastosowaniu produktu w dawce 0,3 l/ha w fazie 3-4 liści. ¬ Chwasty średnio wrażliwe , np.: bodziszek drobny, gwiazdnica pospolita, komosa biała, tasznik pospolity. ZAKRES STOSOWANIA, TERMINY I DAWKI • RZEPAK OZIMY ¬ stosować jesienią, gdy rośliny rzepaku znajdują się w fazie 3-4 liści właściwych (BBCH 13-14), po wschodach chwastów (zabieg wykonać na chwasty znajdujące się w fazie liścieni do 4 liści właściwych) ↳ Zalecana dawka: 0,3 l/ha. Środek można stosować w tym terminie z produktami zawierającymi metazachlor.** Przy zabiegu powschodowym produkt pobierany jest przez liście chwastów, a następnie szybko przemieszczany w roślinach powodując zahamowanie wzrostu, deformacje i w efekcie zamieranie całego chwastu. Przy stosowaniu nalistnym ważne jest, aby przed zabiegiem powschodziły chwasty a temperatura średniodobowa była wyższa niż +8°C oraz temperatura minimalna była wyższa niż +5°C przez sześć kolejnych dni po zabiegu. Środek wnika do rośliny w ciągu dwóch godzin od zastosowania. Opady deszczu po tym okresie nie wpływają ujemnie na działanie środka. Zalecana ilość wody: 150-300 l/ha. Zalecane opryskiwanie: średniokropliste. * zastrzeżona nazwa handlowa Dow AgroSciences LLC ** zastosowanie w trakcie rejestracji 48 Przed zastosowaniem preparatu należy szczegółowo zapoznać się z instrukcją zamieszczoną na etykiecie środka ochrony roślin. zalecany adiuwant • katalog: jesień 2012 ELEGANT 05 EC • Zawarty w preparacie chizalofop-P-etylowy jest bezpieczny dla roślin uprawnych • Niezwykle skuteczny w walce z chwastami jednoliściennymi • Bardzo wysoka skuteczność w zwalczaniu perzu właściwego Czyści elegancko plantacja wolna od chwastów rzepak • Opady deszczu występujące w 3 godziny po zabiegu nie mają wpływu na działanie środka • Atrakcyjna relacja ceny do jakości produktu SUBSTANCJA AKTYWNA • chizalofop-P-etylowy – w formie estru etylowego 5% Środek chwastobójczy, w formie koncentratu do sporządzania emulsji wodnej, stosowany nalistnie. Przeznaczony do selektywnego zwalczania niektórych chwastów jednoliściennych w uprawie rzepaku ozimego oraz perzu właściwego w uprawie buraka cukrowego i pastewnego. DZIAŁANIE NA CHWASTY Środek pobierany jest przez liście, a następnie przemieszczany do korzeni i rozłogów chwastów, powodując zahamowanie wzrostu i rozwoju chwastów. Działanie środka na chwasty objawia się żółknięciem, a następnie zasychaniem najmłodszych liści. Niszczy perz najskuteczniej w fazie 4–6 liści. ¬ Chwasty wrażliwe perz właściwy samosiewy zbóż miotła zbożowa ZAKRES STOSOWANIA, TERMINY I DAWKI • RZEPAK OZIMY ¬ stosować jesienią, gdy rzepak wykształci co najmniej pierwszą parę liści lub wiosną nie później niż do początku wybijania rzepaku w pędy ↳ Zalecana dawka na samosiewy zbóż: jesienią 0,75 l/ha lub wiosną 0,75–1 l/ha ↳ Zalecana dawka na zwalczanie perzu: (w fazie 4–6 liści) jesienią lub wiosną w dawce 2–3 l/ha • BURAK CUKROWY, BURAK PASTEWNY (PLANTACJE PRODUKCYJNE) ¬ opryskiwać, gdy rośliny buraka znajdują się w fazie od pierwszej pary liści do 3 par liści ↳ Zalecana dawka: 3 l/ha Zalecana ilość wody: 200–300 l/ha. Zalecane opryskiwanie: średniokropliste. 49 Przed zastosowaniem preparatu należy szczegółowo zapoznać się z instrukcją zamieszczoną na etykiecie środka ochrony roślin. choroby grzybowe Choroby grzybowe rzepaku W ostatnich latach obserwujemy znaczne powiększenie areału rzepaku. Rzepak coraz częściej pojawia się na naszych polach, szczególnie w dużych gospodarstwach specjalizujących się w produkcji roślinnej. Aby ograniczyć koszty decydujemy się na uproszczenia uprawowe. Konsekwencją tego stanu jest zwiększone zagrożenie upraw rzepaku przez grzyby chorobotwórcze, które ograniczają uzyskiwane plony. Z Zagrożenie to jest dodatkowo potęgowane przez zmiany klimatyczne. Mokre, łagodne zimy, wysoka wilgotność wiosną i wczesnym latem dodatkowo sprzyjają rozwojowi grzybów chorobotwórczych. Straty powodowane przez choroby grzybowe w okresie wegetacji rzepaku bywają bardzo duże i mogą sięgać kilkudziesięciu procent. Rozwój poszczególnych grzybów jest determinowany przez warunki pogodowe, podatność odmiany, agrotechnikę, mikroklimat w rejonie. W okresie jesiennym zagrożenie stanowią: sucha zgnilizna (Phoma lingam), czerń krzyżowych (Alternaria brassicae), cylindrosporioza (Cylindrosporium concentricum). KIŁA KAPUSTY (Plasmodiophora brassicae) Rozwojowi choroby sprzyja wysoka wilgotność oraz niższe pH gleby. Młode rośliny nie rosną, starsze liście żółkną i czerwienieją. Na korzeniu głównym i na bocznych występują nieregularne brunatne narośla o popękanej korkowatej po- 50 wierzchni. Narośl początkowo w środku biała, z czasem ciemnieje i gnije. Rozwojowi grzyba sprzyja wysoka wilgotność i zakwaszona gleba. Zarodniki przetrwalnikowe mogą przeżyć w glebie do 10 lat. Ryzyko pojawienia się tej choroby obniżamy stosując prawidłową agrotechnikę, płodozmian oraz utrzymując odpowiednie pH gleby. Niemożliwe jest bezpośrednie zwalczanie tej choroby. SUCHA ZGNILIZNA KAPUSTNYCH (Leptosphaeria macaulans) Jest jedną z najgroźniejszych chorób atakujących rzepak. Pierwsze objawy porażenia możemy dostrzec już jesienią. Na liścieniach, liściach, łodygach, czasami łuszczynach występują jasnobrunatne, owalne plamy z wyraźną lub mniej wyraźną obwódką. W środkowej części plamy widoczne są bardzo charakterystyczne czarne punkciki (piknidia). Silnie porażone liście przedwcześnie zamierają. Często dochodzi do zamierania całych roślin. Nasiona zbierane z porażonych łuszczyn • Straty powodowane przez choroby grzybowe w okresie wegetacji rzepaku bywają bardzo duże i mogą sięgać kilkudziesięciu procent. zwykle też są porażone. Na siewkach wyrosłych z tych nasion występują poczernienia, które powodują obumieranie siewek (czarna nóżka). Jeżeli zauważymy porażenie roślin jesienią, należy wykonać zabieg grzybobójczy jeszcze przed zimą, najlepiej wybierając preparaty dobrze niszczące grzyba, np. Brasifun 250 EC. CYLINDROSPORIOZA ROŚLIN KAPUSTNYCH (Cylindrosporium concentricum) Jesienią lub wiosną na porażonych liściach rzepaku ozimego pojawiają się chlorotyczne plamy. Następuje pękanie kutikuli i odsłonięcie białych skupień zarodników konidialnych ułożonych rzepak w postaci koncentrycznych pierścieni. Porażone liście żółkną i przedwcześnie zamierają. Na powierzchni łodyg początkowo pojawiają się 1–2 cm biało-szare podłużne plamy często spiczasto zakończone nieostrym brązowym przebarwieniem. Plamy rozwijają się do kilkunastu cm długości a na ich obwodzie często znajdują się ciemne cętki. W zwalczaniu tej choroby najwyższą skuteczność wykazują zabiegi jesienne, wykonane w czasie, gdy nie ma jeszcze widocznych objawów choroby. CZERŃ KRZYŻOWYCH (Alternaria brassicae) Objawy występują na różnych częściach roślin i we wszystkich stadiach rozwojowych rzepaku. Na siewkach pojawiają się ciemnobrunatne plamy w części podliścieniowej. Na porażonych liściach charakterystyczne są plamy jasnobrunatne do brunatno-czarnych z widocznymi pierścieniami. • katalog: jesień 2012 Na łodygach, ogonkach liściowych oraz łuszczynach występują brunatno-czarne, owalne, wyraźnie odgraniczone, nieco zagłębione plamy. Występowanie choroby można ograniczać poprzez odpowiednią agrotechnikę (szybkie zaoranie resztek pożniwnych rzepaku) oraz stosowanie prawidłowego płodozmianu (przerwy w uprawie roślin krzyżowych na tym samym polu). PAŁECZNICA – ZGNILIZNA RZEPAKOWA (Typhula gyrans, Typhula brassicae) Rozwojowi choroby sprzyja długo zalegający śnieg. Grzyb poraża część nadziemną roślin. Wczesną wiosną na porażonych liściach, ogonkach liściowych można zaobserwować biało-szarą grzybnię. Widoczne są również owalne drobne (około 1 mm) skleroty grzyba o zabarwieniu od jasnobrązowego aż do czarnego. Silnie porażone rośliny mają barwę jasnobeżową i stopniowo zamierają. • 1 FOT 1. • Kiła kapuściana FOT 2. • Sucha zgnilizna kapustnych FOT 3. • Pałecznica – zgnilizna rzepakowa FOT 4. • Czerń krzyżowych 2 4 3 51 plantacja wolna od chorób rzepak • katalog: jesień 2012 BRASIFUN 250 EC Mistrzowska strategia w walce z grzybami zalecany adiuwant • Bardzo dobre wnikanie w głąb rośliny • Wysoka skuteczność w zwalczaniu chorób rzepaku • Doskonały wpływ na poprawę przezimowania plantacji • Uodparnia przed wyleganiem roślin rzepaku • Korzystna relacja ceny do jakości produktu • Bardzo stabilna formulacja SUBSTANCJA AKTYWNA • tebukonazol (związek z grupy konazoli-triazoli) – 250 g w 1 litrze środka Środek grzybobójczy w postaci płynu do sporządzania emulsji wodnej o działaniu układowym do stosowania zapobiegawczego i interwencyjnego. Środek wykazuje dodatkowo korzystny wpływ na rozwój roślin rzepaku. Brasifun 250 EC jest jedynym dostępnym na polskim rynku preparatem zawierającym tebukonazol w specjalnie dedykowanej do rzepaku formulacji EC. Dzięki swojej unikalnej formulacji preparat doskonale przenika poprzez grubą warstwę woskową pokrywającą rośliny rzepaku, co z kolei zapewnia bardzo wysoką skuteczność w walce z chorobami. Dodatkową korzyścią po zastosowaniu preparatu jest poprawienie pokroju roślin, obserwujemy również skrócenie szyjki korzeniowej, usztywnienie łodygi oraz zwiększoną odporność na wyleganie. ZAKRES STOSOWANIA, TERMINY I DAWKI • RZEPAK OZIMY ¬ czerń krzyżowych, sucha zgnilizna kapustnych, cylindrosporioza, zgnilizna twardzikowa, szara pleśń Choroby można zwalczać w następujących terminach: JESIENIĄ ¬ w fazie 4-8 liści rzepaku ↳ sucha zgnilizna kapustnych, czerń krzyżowych ↳ zalecana dawka: 0,75 l/ha Stosowanie środka jesienią powoduje skrócenie szyjki korzeniowej, zapobiega nadmiernemu wzrostowi roślin, wpływając korzystnie na przezimowanie opryskanych plantacji, co znajduje przełożenie w wydajności plonu. WIOSNĄ ¬ w fazie wzrostu pędu głównego ↳ czerń krzyżowych, sucha zgnilizna kapustnych, cylindrosporioza, szara pleśń. ↳ zalecana dawka: 1,0 l/ha Stosowanie środka wiosną zapewnia korzystny wpływ na wielkość plonu poprzez skrócenie łodygi i usztywnienie roślin, dzięki czemu zmniejsza się zagrożenie wyleganiem. ¬ od fazy żółtego pąka do fazy opadania płatków kwiatowych ↳ czerń krzyżowych, szara pleśń, zgnilizna twardzikowa ↳ zalecana dawka: 1,25 l/ha 52 Przed zastosowaniem preparatu należy szczegółowo zapoznać się z instrukcją zamieszczoną na etykiecie środka ochrony roślin. szkodniki rzepaku ozimego szkodniki rzepaku Jesienne AUTOR mgr inż. Grzegorz Pruszyński Instytut Ochrony Roślin – Państwowy Instytut Badawczy w Poznaniu Rzepak ozimy jest rośliną, która w naszych warunkach klimatycznych bardzo długo przebywa na polu. Podczas wegetacji jest narażona na wiele zagrożeń ze strony chwastów, chorób i szkodników. Rzepak ozimy atakuje kilkanaście gatunków szkodników, które mogą powodować bardzo duże straty w plonie, a niekiedy być przyczyną całkowitego zniszczenia plantacji. W W okresie jesiennego rozwoju zagrożenie dla upraw rzepaku ozimego stanowią: pchełki ziemne, chowacz galasówek, pchełka rzepakowa, gnatarz rzepakowiec, miniarka kapuścianka, śmietka kapuściana i tantniś krzyżowiaczek. Żerowanie tych szkodników powoduje, że rośliny są osłabione i nieprawidłowo wykształcone, a tym samym bardziej narażone na niekorzystne warunki klimatyczne w okresie zimy i wczesnej wiosny. Najskuteczniejszym, a równocześnie najtańszym sposobem zwalczania szkodników i chorób występujących we wczesnych fazach rozwoju roślin uprawnych jest przedsiewne zaprawianie nasion. Skuteczność działania zapraw nasiennych zależy od rodzaju zaprawy i dokładności pokrycia nasion zaprawą, jak również od przebiegu warunków agroklimatycznych, szybkości przyrostu masy roślinnej w okresie jesiennej wegetacji. Zaprawy nasienne nie zabezpieczają roślin przed szkodnikami, które występują w bardzo dużym nasileniu lub gdy podczas długiej i ciepłej jesieni nalot agrofagów będzie miał miejsce pod koniec października lub nawet później. Jeżeli nie stosowano zaprawy nasiennej, lub gdy zaprawa może już nie działać a przede wszystkim jeżeli nasilenie szkodników przewyższa próg ekonomicznej szkodliwości, należy przeprowadzić zabieg chemicznego zwalczania. Podczas podejmowania decyzji o wykonaniu zabiegu opryskiwania w celu zwalczania szkodników bardzo ważny jest dobrze dobrany termin. Ze względu na mnogość zmiennych środowiskowych (ukształtowanie terenu, mikroklimat, sąsiadujące ekosystemy) nawet położone blisko siebie plantacje mogą wykazywać całkowicie różny stopień zagrożenia. Dlatego też, zaleca się prowadzenie własnych obserwacji polowych przez każdego plantatora, w celu oceny rzeczywistego zagrożenia własnej uprawy. Informacji o aktywności szkodników dostarcza metoda „żółtych naczyń”. Jest to wypróbowany sposób monitorowania pierwszych nalotów i aktywności owadów szkodliwych, szczególnie chrząszczy w rzepaku. Metoda „żółtych naczyń” nie pozwala na rzeczywiste określenie liczby owadów na roślinach, dostarcza jednak informacji o szacowanym nalocie szkodników i aktualnym w danym momencie zagrożeniu przez poszczególne gatunki owadów. Ważne jest, aby metodą tą posługiwać się w sposób właściwy i termin wykonania zabie- gu określać kierując się progami ekonomicznej szkodliwości. Ważnym aspektem prawidłowo prowadzonej ochrony jest uchwycenie momentu nalotu szkodników jesiennych i wykonanie zabiegu przeciwko dorosłym owadom, przed złożeniem jaj. Dotyczy to przede wszystkim chowacza galasówka, pchełki rzepakowej, śmietki kapuścianej i miniarki kapuścianki. CHOWACZ GALASÓWEK Chrząszcze barwy czarnej, niekiedy z odcieniem brunatnym, matowe, długości 2 do 3 mm. Głowa jak u wszystkich chowaczy - zakończona długim ryjkiem, z kolankowato zgiętymi czułkami. Zaniepokojone chrząszcze - podobnie jak inne gatunki chowaczy - nieruchomieją, podginają kończyny pod spód ciała i spadają z roślin. Larwa żółtawa z brązową głową, łukowato zgięta, beznoga, długości do 5 mm. Na rzepaku ozimym chrząszcze pojawiają się już w sierpniu i do listopada składają jaja do szyjki korzeniowej roślin. Larwy żerują w pojedynczych lub zbiorowych naroślach (galasach). Żerowanie kilku larw na jednej roślinie hamuje rozwój i może niekorzystnie wpływać na przezimowanie roślin. GNATARZ RZEPAKOWIEC Jest to owad błonkoskrzydły długości 6 do 8 mm (rozpiętość skrzydeł 20 mm), barwy pomarańczowej z głową, czułkami, rysunkiem na tułowiu oraz przednim brzegiem skrzydeł barwy czarnej. Larwy są początkowo szarozielone z czarną głową, 53 rzepak • katalog: jesień 2012 później aksamitnoczarne, budową podobne do gąsienic motyli, lecz z 11 parami odnóży; dorosła larwa do 2 cm długości. Szkody wyrządzają larwy zjadające liście, w przypadku licznego wystąpienia powodujące gołożery. Na rzepaku ozimym larwy żerują głównie w okresie jesiennego rozwoju roślin, zwykle aż do wystąpienia pierwszych przymrozków. Długa, ciepła jesień przedłuża okres żerowania larw, co zwiększa powodowane szkody. MINIARKA KAPUŚCIANKA Jest to muchówka z rodziny miniarkowatych. Małe, białawe, beznogie larwy drążą miny w ogonkach i blaszkach liściowych rzepaku. Szkodnik ten mimo częstego występowania na rzepaku ozimym dotychczas zwykle nie wyrządzał szkód o znaczeniu gospodarczym. Ostatnio jednak nasilenie występowania tej miniarki w wielu rejonach wyraźnie zwiększyło się, powodując wzrost uszkodzeń roślin. 1 PCHEŁKI ZIEMNE Na roślinach krzyżowych, w tym także na rzepaku występuje kilka gatunków pchełek. Są to małe chrząszcze 2 do 3 mm długości, barwy czarnej z metalicznym zielonym lub niebieskim połyskiem. U niektórych gatunków (np. u pchełki smużkowanej) na pokrywach występują żółte pasy. Cechą charakterystyczną, odróżniającą pchełki od innych drobnych chrząszczy, jest wykonywanie skoków. Szkody wywołują chrząszcze wyjadające w liścieniach i liściach młodych roślin wgłębienia i otwory. Liczne występowanie chrząszczy w okresie wschodów może spowodować zupełne zniszczenie roślin. Rzepak ozimy może ulec poważnym uszkodzeniom, szczególnie w przypadku zlokalizowania plantacji w pobliżu poprzednio uprawianych roślin krzyżowych. Utrzymywanie się ciepłej i suchej pogody sprzyja występowaniu pchełek i zwiększa zagrożenie dla uszkadzanych roślin. z reguły zamieranie roślin. Uszkodzone rośliny łatwiej przemarzają i giną, co dosyć często mylnie przypisywane jest słabej mrozoodporności rzepaku. Żerowanie larw odbywa się jesienią i wiosną oraz w bezmroźne zimy. PCHEŁKA RZEPAKOWA ŚMIETKA KAPUŚCIANA Jest to największa pchełka spośród występujących na rzepaku. Chrząszcz jest barwy czarnej z metalicznym połyskiem zielonym lub granatowym, długości około 4 mm. Larwy z 3 parami nóg, długości do 7 mm, są barwy białej, przy czym głowa, tarczki na pierwszym i ostatnim segmencie ciała oraz plamki wzdłuż grzbietu są brunatne. Zasadnicze szkody wyrządzają larwy, co odróżnia ten gatunek od pozostałych pchełek. Żerują w głównych nerwach i ogonkach liściowych, następnie w nasadowej części łodygi i w szyjce korzeniowej. Najgroźniejsze w skutkach jest żerowanie niszczące stożek wzrostu, powodujące Muchówka wielkości około 6 mm, o ciele barwy szarej, pokryta czarnymi szczecinkami. Dorosłe osobniki pojawiają się na przełomie kwietnia i maja, samice składają po jednym lub kilka jaj pomiędzy grudki ziemi wokół roślin lub bezpośrednio na szyjce korzeniowej. Po około 5 dniach wylęgają się larwy, beznogie, robakowate, barwy kremowej, żerują na korzeniu i szyjce korzeniowej. Po 3 do 4 tygodniowym okresie żerowania przepoczwarczają się w glebie, dając początek następnym pokoleniom. Larwy kolejnych pokoleń rozwijają się na rozetach liściowych roślin krzyżowych. W ciągu roku mogą się rozwinąć 2, czasami 3 pokolenia. W ostatnich latach śmietka kapuściana występuje coraz liczniej 54 2 a straty powodowane żerowaniem larw ulegają zwiększeniu. TANTNIŚ KRZYŻOWIACZEK Gąsienice mają około 10 mm długości, ciało barwy zielonej, słabo owłosione, z czarną głową, są bardzo ruchliwe, a przestraszone zwijają się w podkówkę i opuszczają po przędzy na ziemię. Szczególnie niebezpieczne są larwy pierwszego pokolenia żerujące na młodych roślinach. Rozwój tantnisia trwa około miesiąca, a w ciągu roku mogą pojawić się trzy pokolenia. Dorosłe osobniki mają od 15 do 18 mm rozpiętości skrzydeł, pierwsza para jest stosunkowo długa, wąska, brązowa z białą falistą smugą wzdłuż tylnego brzegu, tylna szara z długą strzępiną. Uszkodzenia mają postać licznych, drobnych, okrągławych, często nieregularnych „okienek”, które powstają w wyniku zeskrobywania dolnej skórki i miękiszu przez żerujące gąsienice. Wraz z rozwojem rośliny górna skórka „okienek pęka” i powstają w liściu liczne otwory. • rzepak • katalog: jesień 2012 TABELA 1. • Progi ekonomicznej szkodliwości SZKODNIK FOT 1. • Chowacz galasówek Chowacz galasówek FOT 2. • Gnatarz rzepakowiec Gnatarz rzepakowiec FOT 3. • Miniarka kapuściana FOT 4. • Pchełka rzepakowa Pchełki ziemne FOT 5. • Larwa tantnisia krzyżowiaczka Pchełka rzepakowa FOT 6. • Smietka kapuściana Śmietka kapuściana • Tantniś krzyżowiaczek PRÓG EKONOMICZNEJ SZKODLIWOŚCI 2-3 chrząszcze w żółtym naczyniu w ciągu 3 dni 1 larwa na 1 roślinie 1 chrząszcz na 1 mb rzędu 3 chrząszcze na 1 mb rzędu 3-5 śmietek w żółtym naczyniu w ciągu 1-2 dni 1 gąsienica na 1 roślinie Rzepak ozimy atakuje kilkanaście gatunków szkodników, które mogą powodować bardzo duże straty w plonie. 4 3 6 5 55 plantacja wolna od szkoadników rzepak • katalog: jesień 2012 TREBON 30 EC zalecany adiuwant • Szybkie i szerokie działanie owadobójcze Mocny atak w szkodniki • Wyjątkowo skuteczny - brak odporności szkodników na preparat • Brak okresu prewencji dla pszczół • Nie traci właściwości owadobójczych pod wpływem nasłonecznienia SUBSTANCJA AKTYWNA • etofenproks (związek z grupy eterów arylo-propylowych) – 300 g/l Środek owadobójczy w formie koncentratu zawiesinowego do rozcieńczania wodą, przeznaczony do zwalczania szkodników ssących i gryzących w rzepaku ozimym. DZIAŁANIE Preparat działa w sposób kontaktowy i żołądkowy. Na roślinie działa powierzchniowo. ZAKRES STOSOWANIA, TERMINY I DAWKI • RZEPAK OZIMY ¬ chowacz brukwiaczek, chowacz czterozębny ↳ opryskiwać w 7-10 dni po pierwszych nalotach szkodnika, ale przed złożeniem jaj ↳ zalecana dawka: 0,2 – 0,3 l/ha ¬ słodyszek rzepakowy ↳ opryskiwać zgodnie z sygnalizacją po wystąpieniu chrząszczy na plantacji ↳ zalecana dawka: 0,2 - 0,3 l/ha ¬ szkodniki łuszczynowe (pryszczarek kapustnik, chowacz podobnik) ↳ zabieg wykonać w początkowym okresie opadania płatków kwiatowych; ↳ zalecana dawka: 0,25 – 0,3 l/ha Wyższą z zalecanych dawek stosować w przypadku dużej liczebności szkodników. Zalecana ilość wody: 200-400 l/ha Zalecane opryskiwanie: średniokropliste Środek najskuteczniej działa w temperaturze do 20°C. 56 Przed zastosowaniem preparatu należy szczegółowo zapoznać się z instrukcją zamieszczoną na etykiecie środka ochrony roślin. • katalog: jesień 2012 SHERPA 100 EC zalecany adiuwant • Silne i szerokie działanie owadobójcze Czerwona kartka dla insektów • Silne działanie kontaktowe i żołądkowe • Silne działanie repelentne • Długi okres skutecznego działania plantacja wolna od szkodników rzepak • Duża odporność na rozkład pod wpływem promieni słonecznych SUBSTANCJA AKTYWNA • cypermetryna (substancja z grupy pyretroidów) – 100 g/l Środek przeznaczony do zwalczania szkodników gryzących i ssących w roślinach rolniczych, sadowniczych, warzywnych, zielarskich, ozdobnych oraz w leśnictwie. Preparat można stosować aparaturą naziemną lub agrolotniczą. DZIAŁANIE Na szkodniki preparat działa w sposób kontaktowy i żołądkowy, na roślinie działa powierzchniowo, zabezpieczając przed żerowaniem. ZAKRES STOSOWANIA I DAWKI 0,25–0,3 l/ha ziemniak stonka ziemniaczana – larwy, stonka ziemniaczana – chrząszcze rzepak ozimy chowacz brukwiaczek 0,3 l/ha rzepak ozimy słodyszek rzepakowy 0,25 l/ha burak cukrowy, burak pastewny drobnica burakowa 0,4 l/ha burak cukrowy, burak pastewny pchełka burakowa 0,3 l/ha burak cukrowy, burak pastewny mszyca trzmielinowo-burakowa 0,3 l/ha burak cukrowy, burak pastewny rolnice 0,3 l/ha trawy nasienne: wyczyniec łąkowy paciornica wyczyńcówka 0,4 l/ha POZOSTAŁE UPRAWY tytoń – rozsadnik, tytoń, chmiel, drzewa ziarnkowe, drzewa pestkowe, jabłoń, grusza, porzeczki, kapustne, pomidor w gruncie. 57 Przed zastosowaniem preparatu należy szczegółowo zapoznać się z instrukcją zamieszczoną na etykiecie środka ochrony roślin. nawożenie dolistne rzepak • katalog: jesień 2012 NANO ACTIVE • Doskonale uzupełnia niedobory składników pokarmowych Odkryj moc nie z tej ziemi • Intensyfikując procesy fotosyntezy pobudza rośliny do wzrostu i poprawia ich witalność • Podwyższa zdolność roślin do pobierania składników pokarmowych z gleby • Zwiększa immunologiczną odporność roślin na stres: choroby, szkodniki, susze • Wpływa na przyrost plonu przy zachowaniu wysokich parametrów technologicznych Naturalny nawóz dolistny do stosowania w uprawie wszystkich gatunków roślin. NANO ACTIVE jest pierwszym w Polsce nawozem dolistnym wyprodukowanym przy zastosowaniu nanotechnologii. Jego skład to nowatorskie połączenie kilku minerałów, które powstały ponad 14 milionów lat temu. Opatentowaną innowacją nawozu NANO ACTIVE jest odpowiednia selekcja złóż tych minerałów, wielkość, powierzchnia, a także aktywność jego nanocząsteczek. DZIAŁANIE Nanotechnologiczny NANO ACTIVE zarówno aktywuje rośliny do bardziej efektywnego pobierania składników pokarmowych z kompleksu sorpcyjnego gleby, jak i intensywnie odżywia je w kluczowe makroelementy: wapń (Ca), magnez (Mg) oraz mikroelementy: żelazo (Fe), miedź (Cu), cynk (Zn), mangan (Mn), bor (B), molibden (Mo), sód (Na). Opatentowana formuła nawozu gwarantuje skuteczne pobieranie składników odżywczych przez uprawy. Energetyczne potencjały nadane składnikom NANO ACTVIE podczas procesu mielenia oraz silnie porowata powierzchnia drobin umożliwiają szybką zdolność wchodzenia nanoaktywatorów w reakcję z rośliną, stymulując w ten sposób jej proces fotosyntezy. TERMINY STOSOWANIA I DAWKI • RZEPAK OZIMY: 2-3 APLIKACJE ↳ pierwszy oprysk jesienią w fazie 3-5 liści ↳ drugi oprysk wiosną po ruszeniu wegetacji ↳ trzeci oprysk od fazy luźnego pąka do rozpoczęcia opadania płatków ↳ Dawka: 2 kg/ha ↳ Zalecana ilość wody: 200-400 l/ha • RZEPAK JARY: 2 APLIKACJE ↳ -pierwszy oprysk w fazie 3-5 liści ↳ drugi oprysk od fazy drugi oprysk od fazy luźnego pąka do rozpoczęcia opadania płatków ↳ Dawka: 2 kg/ha ↳ Zalecana ilość wody: 200-400 l/ha 58 Przed zastosowaniem preparatu należy szczegółowo zapoznać się z instrukcją zamieszczoną na etykiecie. • katalog: jesień 2012 NANO ACTIVE FORTE • Kompleksowo uzupełnia niedobory składników pokarmowych • Pobudza roślin do wzrostu i poprawia ich witalność • Intensywnie stymuluje proces fotosyntezy • Uodpornia uprawy na stres związany z suszą, przymrozkami oraz chorobami Sięgnij po siłę nowej generacji nawożenie dolistne rzepak • Umożliwia znaczny wzrost plonu przy zachowaniu wysokich parametrów technologicznych Nanotechnologiczny nawóz zawierający najważniejsze makro- i mikroelementy, do stosowania w formie oprysku dolistnego w uprawie wszystkich gatunków roślin. Stanowi rozszerzenie nawozu NANO ACTIVE® o azot, fosfor i potas, czyli tzw. pierwszorzędne składniki pokarmowe o największym znaczeniu plonotwórczym, w uniwersalnych proporcjach 10-5-10. DZIAŁANIE Dzięki minimalnej wielkości cząsteczek minerałów, największej powierzchni czynnej drobin oraz nadanej im energii, nawóz NANO ACTIVE FORTE skutecznie dostarcza roślinie znacznie więcej substancji pokarmowych niż tradycyjnie formułowane nawozy dolistne. Nanotechnologiczny nawóz dolistny NANO ACTIVE FORTE zarówno intensywnie odżywia rośliny, jak i aktywuje system korzeniowy do bardziej efektywnego przyjmowania kluczowych makro- i mikroelementów, takich jak: azot (N), fosfor (P), potas (K), wapń (Ca), magnez (Mg), siarka (S), żelazo (Fe), miedź (Cu), cynk (Zn), mangan (Mn), bor (B), molibden (Mo), sód (Na). Dlatego też pierwszymi efektami działania nawozu dolistnego NANO ACTIVE FORTE, widocznymi po paru dniach od jego zastosowania, są poprawa witalności oraz zmiana barwy liści upraw na ciemniejszy odcień zieleni. TERMINY STOSOWANIA I DAWKI • RZEPAK OZIMY: 2 APLIKACJE ↳ pierwszy oprysk jesienią w fazie 3–5 liści ↳ drugi oprysk wiosną po ruszeniu wegetacji ↳ Dawka: 4 kg/ha ↳ Zalecana ilość wody: 200-400 l/ha • RZEPAK JARY: 2 APLIKACJE ↳ pierwszy oprysk w fazie 3–5 liści ↳ drugi oprysk od fazy luźnego pąka do rozpoczęcia opadania płatków ↳ Dawka: 4 kg/ha ↳ Zalecana ilość wody: 200-400 l/ha 59 Przed zastosowaniem preparatu należy szczegółowo zapoznać się z instrukcją zamieszczoną na etykiecie. nawożenie dolistne rzepak • katalog: jesień 2012 RZEPAK EXTRA NPK 15-10-15 Nowy sezon – najlepsza formuła zalecany adiuwant • Zapewnia warunki do prawidłowego rozwoju i wydania możliwie wysokiego jakościowo i ilościowo plonu • Poprawia zdrowotność roślin i zwiększa odporność na choroby • Dostarcza wszystkie składniki odżywcze potrzebne w trakcie intensywnego wiosennego rozwoju roślin • Zwiększa przyswajanie makroskładników (np. azotu, fosforu, potasu) Pełnoskładnikowy nawóz typu Extra w układzie zrównoważonym do dolistnego stosowania w uprawach rzepaku ozimego i jarego. Może być stosowany w innych uprawach roślin krzyżowych (rzepik, gorczyca). DZIAŁANIE Mikroskładniki w postaci chelatów (biorozkładalne chelaty IDHA), czyli połączeń ze związkami organicznymi, są pobierane przez liście. Oprysk dolistny zapewnia szybkość działania. Składniki optymalnie dobrane do fizjologicznych potrzeb i prawidłowego rozwoju roślin, gwarantują maksymalną przyswajalność w kluczowych stadiach rozwoju. TERMINY STOSOWANIA I DAWKI • JESIENIĄ ¬ od fazy 5 liścia ↳ zalecana dawka: 2–3 kg/ha ↳ zalecana ilość wody: 200–400 l/ha • WIOSNĄ ¬ po ruszeniu wegetacji ↳ zalecana dawka: 2–4 kg/ha ↳ zalecana ilość wody: 200–400 l/ha ¬ faza zielonego pąka ↳ zalecana dawka: 2–4 kg/ha ↳ zalecana ilość wody: 200–400 l/ha Nawozy typu Extra mogą być stosowane z innymi nawozami i środkami ochrony roślin, zgodnie z odpowiednimi zaleceniami. SKŁADNIKI POKARMOWE Azot ogólny ZAWARTOŚĆ (N) 15,0% Azot azotanowy (N-NO3) 6,6% Azot amonowy (N-NH4) 8,4% Fosfor: pięciotlenek fosforu (P2O5) 10,0% Potas: tlenek potasu (K20) 15,0% Magnez: tlenek magnezu (MgO) 2,2% Siarka (S) 4,7% Bor (B) 1,0% Miedź (Cu) 0,05% Żelazo (Fe) 0,1% Mangan (Mn) 0,2% Molibden (Mo) 0,02% Cynk (Zn) 0,1% 60 Przed zastosowaniem preparatu należy szczegółowo zapoznać się z instrukcją zamieszczoną na etykiecie. zalecany adiuwant • katalog: jesień 2012 OPTI BOR 21 • Wysokoskoncentrowany nawóz borowy • Zabezpiecza przed niedoborami boru • Zapewnia warunki do prawidłowego rozwoju roślin • Łatwo miesza się z innymi nawozami i pestycydami Nawóz borowy najwyższej koncentracji nawożenie dolistne rzepak • Znakomicie rozpuszczalny w wodzie ZAWARTOŚĆ SKŁADNIKÓW • bor (B) – 20,8% • molibden (Mo) – 0,02% Opti Bor 21 to doskonale rozpuszczalny nawóz z wysoką zawartością boru. Stosowanie nawozu w optymalnych dawkach i terminach pozwala uzyskać wysokie plony oraz zabezpieczyć rośliny przed niedoborami boru (zgorzel liścia sercowego i zgnilizna korzeni buraków, niska zawartość cukrów, słabe zawiązywanie kwiatów i owoców, opadanie łuszczyn, nekrozy i inne). BOR, A ROZWÓJ ROŚLIN Bor jest niezbędny dla następujących istotnych funkcji życiowych roślin: ↳ podziały komórkowe, wzrost roślin ↳ zapylanie i zawiązywanie owoców ↳ transport i przemieszczanie się cukrów i innych metabolitów roślinnych ↳ odporność na zimno i choroby roślin ↳ poprawia zimotrwałość ↳ symbiotyczne wiązanie azotu w roślinach strączkowych TERMINY STOSOWANIA I DAWKI W WYBRANYCH UPRAWACH • RZEPAK ↳ jesień: faza 4-8 liści w dawce 1-2 kg/ha ↳ wiosna: ruszenie wegetacji w dawce 2 kg/ha; faza zielonego pąka w dawce 2 kg/ha • ZBOŻA ↳ jesień: w dawce 1 kg/ha ↳ wiosna: ruszenie wegetacji w dawce 1-2 kg/ha • BURAK ↳ faza 4-6 liści: w dawce 2-3 kg/ha ↳ 10-14 dni później: w dawce 2-3 kg/ha • ZIEMNIAK ↳ po wschodach: w dawce 2-3 kg/ha ↳ początek zwierania rzędów: w dawce 2-3 kg/ha • KUKURYDZA ↳ faza 4-6 liści: w dawce 1-2 kg/ha ↳ 2–3 tygodnie później: w dawce 2 kg/ha • WARZYWA ↳ 2-3 zbiegi w okresie wegetacji co 2-3 tygodnie: w dawce 1-2 kg/ha 61 Przed zastosowaniem preparatu należy szczegółowo zapoznać się z instrukcją zamieszczoną na etykiecie. nawożenie dolistne rzepak • katalog: jesień 2012 CROPVIT B Zdrowo nakręca uprawy zalecany adiuwant • Cropvit – podstawowe mikroskładniki • Szybko poprawiają kondycję roślin uprawnych • Uczestniczą w reakcjach syntezy białek, skrobi, witamin i innych substancji odżywczych • Mikroelementy podlegające chelatyzacji zapewniają szybkie wchłanianie przez roślinę i równie szybką biodegradację SKŁAD CHEMICZNY • boroetanoloamina – zawartość boru (B) 11%, 150 g/l Cropvit B to jednoskładnikowy koncentrat nawozowy boru. Każdy nawóz z palety Cropvit zawiera jeden całkowicie przyswajalny mikroelement, dobrany do potrzeb nawożenia konkretnej uprawy, mając na celu najbardziej efektywne i pełne wykorzystanie potencjału genetycznego roślin. Wysokoskoncentrowany roztwór łatwo przyswajalnego boru do nawożenia rzepaku. Cropvit B zapobiega powstawaniu chorób fizjologicznych powodowanych przez niedobory boru (czerwono-fioletowe chlorozy na brzegach liści, hamowanie wzrostu, redukcja rozgałęzień bocznych, słabe zawiązywanie łuszczyn). TERMINY STOSOWANIA I DAWKI • JESIENIĄ ↳ w fazie 4–7 liści, co 10–14 dni ↳ dawka nawozu 1–2 l/ha • WIOSNĄ ↳ 2–3 opryski do fazy zielonego pąka, co 10–14 dni ↳ dawka nawozu 1-3 l/ha OBJAWY NIEDOBORU BORU Fot 1. • Charakterystyczne, zniekształcone, łyżeczkowate liście Fot 2. • Charakterystyczne czerwonofioletowe przebarwienia 62 Przed zastosowaniem preparatu należy szczegółowo zapoznać się z instrukcją zamieszczoną na etykiecie. • katalog: jesień 2012 CROPVIT PK zalecany adiuwant • Wysoce przyswajalny płynny nawóz wieloskładnikowy zawierający Zdrowo nakręca uprawy makro- i mikroelementy • Zaprojektowany jako baza do komponowania przez rolnika własnych technologii dokarmiania upraw • Doskonałe źródło uzupełniania P i K w sytuacjach stresowych nawożenie dolistne rzepak • Szybko poprawia kondycję roślin ZAWARTOŚĆ SKŁADNIKÓW pięciotlenek fosforu (P2O5) 9,0 [% masowe] tlenek potasu (K20) 17.0 bor (B) 0,050 żelazo (Fe) 0,020 miedź (Cu) 0,020 cynk (Zn) 0,020 mangan (Mn) 0,040 Wszystkie składniki pokarmowe są rozpuszczalne w wodzie. Płynny, dolistny nawóz fosforowo-potasowy z mikroelementami. Zapewnia roślinom optymalne dawki fosforu i potasu w kolejnych fazach rozwojowych. ZAKRES STOSOWANIA, TERMINY I DAWKI ROŚLINA RZEPAK ZBOŻA KUKURYDZA BURAK CUKROWY ZIEMNIAK WINOROŚL, TRUSKAWKA, DRZEWA I KRZEWY OWOCOWE TERMINY OPRYSKÓW DAWKI NAWOZU (l/ha) ILOŚĆ CIECZY UŻYTKOWEJ (l/ha) Jesień: I – faza rozety 4-8 liści; Wiosna: II – po ruszeniu wegetacji, III – przed kwitnieniem, IV – po kwitnieniu 2–3 200–300 Jesień: I – faza 4-6 liści; Wiosna: II – faza krzewienia, III – faza strzelania w źdźbło, IV – po kwitnieniu 1,5–3 200–300 I – po wytworzeniu 4-6 liści, II i III – co 7-10 dni 2–3 200–300 2–3 200–300 2–3 200–300 2–6 500–1000 2–4 200–600 2–6 200–600 2–6 200–600 2–6 200–600 2–6 200–600 I – po wykształceniu 4-8 liści II – przed zwarciem międzyrzędzi I – przed zakryciem międzyrzędzi, II – po 10-14 dniach I – przed kwitnieniem II – po kwitnieniu III i IV – w okresie wzrostu owoców, co 7-14 dni I i II – intensywny wzrost wegetatywny co 7-14 dni, POMIDOR, PAPRYKA, OGÓREK II – przed kwitnieniem III – dojrzewanie owoców WARZYWA CEBULOWE WARZYWA KAPUSTNE I – po wykształceniu się 2-3 liści II i III – następne co 2 tygodnie I – V w okresie intensywnego wzrostu, co 7-14 dni I – w okresie intensywnego wzrostu wegetatywnego, WARZYWA KORZENIOWE II – w okresie związywania pąków kwiatowych, III – początek kwitnienia I – w okresie intensywnego wzrostu wegetatywnego ROŚLINY OZDOBNE II – w okresie zawiązywania pąków kwiatowych, III – początek kwitnienia ROZSADA INNE UPRAWY ROLNICZE I OGRODNICZE Stosować 2-3 zabiegi w odstępach 5-10 dni o stężeniu maksymalnym 0,3% (30 ml nawozu na 10 l wody) 2-4 zabiegi w okresie intensywnego wzrostu co 7-14 dni Ilość dostosowana dla optymalnego pokrycia roślin 2–6 200–600 63 Przed zastosowaniem preparatu należy szczegółowo zapoznać się z instrukcją zamieszczoną na etykiecie. biostymulacja Jesienna biostymulacja roślin rzepaku >>> Biostymulacja na plantacji rzepaku ozimego w okresie jesiennym coraz częściej jest traktowana jako standardowy zabieg agrotechniczny. Należy jednak pamiętać, że stosowanie biostymulatorów nie ma na celu odżywiania roślin, lecz ułatwienie przyswajania dostępnych składników odżywczych. Ma to niebagatelne znaczenie dla możliwości zwiększenia tolerancji rośliny na ewentualne stresy abiotyczne, mogące wystąpić na plantacji. 64 i lepiej zabezpieczonymi. Dzięki temu dajemy naszym roślinom poprawę immunologicznej odporności na choroby, umożliwiając zatrzymanie większej ilości wody i substancji odżywczych w roślinie. Każdorazowo rekomenduje się też aplikację biostymulatora Kelpak z adiuwantem Asystent+, dzięki czemu znaczącą poprawia się wnikanie preparatu do rośliny, a co za tym idzie rośnie jego efektywność. • WYKRES 1 • Wpływ Kelpaka na przyrost (%) wybranych parametrów roślin rzepaku (dr K. Domaradzki, Wrocław 2010/11) WYKRES 2. • Wpływ Kelpaka na plonowanie rzepaku (dr K. Domaradzki, Wrocław 2010/11) 160 140 140 120 120 100 100 +13% +22% 80 +31% +39% 80 +28% +20% 60 60 40 40 20 20 0 0 dłu go ść ko rze ni gr ub ko ość rze sz nio yjk we i j ma sa liś ci ma sa ko rze ni tro la kontrola ko n B Bardzo często podkreśla się fakt, że jesienna wegetacja rzepaku ozimego ma kluczowe znaczenie – to właśnie jesienią rzepak buduje swój potencjał plonu. W polskich warunkach klimatycznych trzeba zawsze mieć na uwadze, że jesienią rzepak przygotowuje się do najtrudniejszego i decydującego okresu w uprawie tej rośliny, czyli zimowania. Z tego też względu we wczesnych fazach rozwoju rzepaku powinniśmy zwrócić uwagę na zbudowanie mocnego systemu korzeniowego, który jest podstawą do optymalnego przygotowania plantacji do zimy. Jednym z najlepszych rozwiązań w tym aspekcie jest jednorazowa aplikacja biostymulatora Kelpak w dawce 2 l/ha na rośliny znajdujące się w fazie 13-15 BBCH (3-5 liści). Jak pokazują doświadczenia ścisłe preparat Kelpak znacząco wpływa na ukorzenianie, dzięki czemu następuje wyraźny wzrost takich parametrów jak długość korzeni, grubość szyjki korzeniowej czy masy korzeniowej (nawet o blisko 40%). Efekty działania biostymulatora można wzmocnić poprzez aplikację z odpowiednim nawozem dolistnym. Bardzo dobry synergizm Kelpak wykazuje w łącznym stosowaniu z nanotechnologicznym nawozem Nano Active. Efekty działania biostymulatora można wzmocnić poprzez aplikację z odpowiednim nawozem dolistnym. Bardzo dobry synergizm Kelpak wykazuje w łącznym stosowaniu z nanotechnologicznymi nawozami z rodziny Nano Active. Do- brze odżywione rośliny to podstawa odpowiedniej witalności plantacji. Skuteczne dostarczenie odpowiednich składników pokarmowych, pomaga zoptymalizować wymianę gazową, co w konsekwencji znacząco poprawia również gospodarkę wodną roślin. Nie do przecenienia w nawozach Nano Active jest rola wapnia (o podwyższonej zawartości), który intensywnie odżywia rośliny w formie kationów Ca2+. To właśnie ten składnik odpowiada za optymalne uformowanie membran komórkowych, co czyni je bardziej odpornymi T1: Kelpak 2 l/ha + odżywki f. 14-15 (analiza wykonana jesienią) JESIEŃ: • Kelpak 2 l/ha + odżywki, f. 14-15 WIOSNA: • Kelpak 2 /ha + odżywki, f. 51 • Nano Active 2 kg/ha, f. 67 JESIEŃ: • Kelpak 2 l/ha + odżywki, f. 14-15 WIOSNA: • Kelpak 2 /ha + Asystent+ 0,1 l/ha f. 51 zalecany adiuwant • katalog: jesień 2012 KELPAK • Zapewnia najlepsze wykorzystanie składników pokarmowych • Stymuluje rozwój systemu korzeniowego • Poprawia wigor i siłę wzrostu roślin • Korzystnie wpływa na wielkość i jakość plonu biostymulacja rzepak Naturalnie najlepszy • Najlepsza polisa na stres – powoduje wzrost odporności roślin na susze, przymrozki, nadmiar wilgoci, wahania temperatur, pestycydy SUBSTANCJE AKTYWNE • Ekstrakt z alg Ecklonia maxima, zawierający hormony roślinne: auksyny – 11 mg/l, cytokininy – 0,031 mg/l. Środek z grupy stymulatorów wzrostu w formie koncentratu rozpuszczalnego w wodzie do stosowania w uprawie roślin polowych oraz warzyw. Pobudza wzrost i rozwój roślin, wpływa korzystnie na przyrost korzeni, podnosi plonowanie i jakość plonów. DZIAŁANIE Auksyny i cytokininy są produkowane przez roślinę w ściśle określonych proporcjach i indukują procesy zachodzące w roślinie od momentu wschodów praktycznie do końca jej życia. Auksyny – najważniejsze hormony w roślinie! Wytwarzane głównie w młodych częściach pędu odpowiadają za wzrost wzdłużny łodyg, pobudzają tworzenie się korzeni bocznych i włośników korzeniowych, przeciwdziałają starzeniu się organów i zrzucaniu liści. Cytokininy – wytwarzane głównie w systemie korzeniowym odpowiadają za podział komórek, pobudzają tkanki do wytwarzania organów, pobudzają powstawanie pędów bocznych, hamują procesy starzenia się roślin. Poziom produkcji fitohormonów w roślinie jest uzależniony od wielu czynników. Czynniki stresujące (niska temperatura, susza, choroby, szkodniki, fitotoksyczność środków ochrony) mogą poważnie zakłócić ich produkcję. Wówczas roślina nie rozwija się prawidłowo i nie jest w stanie wydać wysokiego plonu. Biostymulator Kelpak obniża ryzyko wpływu czynników stresowych na roślinę a przez to na plon i jakość zbioru. TERMINY STOSOWANIA I DAWKI • RZEPAK JARY I OZIMY ↳ jesienią: w fazie 3-5 liści ↳ wiosną: po ruszeniu wegetacji (faza rozety do początku strzelania w pęd) ↳ zalecana dawka: 2-3 l/ha Zalecana ilość wody: 250-500 litrów na hektar. Niższą dawkę wody zaleca się stosować w przypadku opryskiwania roślin znajdujących się we wcześniejszych fazach rozwojowych. 65 Przed zastosowaniem preparatu należy szczegółowo zapoznać się z instrukcją zamieszczoną na etykiecie środka ochrony roślin. poradnik Jesienny program ochrony i pielęgnacji rzepaku CROPVIT PK • Nawozy dolistne gwarantują prawidłowy rozwój jesienny, dobre przezimowanie plantacji. Zapewniają warunki do wydania możliwie wysokiego jakościowo i ilościowo plonu • Biostymulatory wzrostu poprawiają jesienny rozwój roślin, a w szczególności rozwój systemu korzeniowego CROPVIT B OPTI BOR 21 NANO ACTIVE NANO ACTIVE FORTE RZEPAK EXTRA DYNAMIC CRESCO KELPAK SHERPA TREBON • Insektycydy zwalczające szkodniki rzepaku BRASIFUN • Fungicyd skutecznie eliminujący jesienne choroby rzepaku, zapobiega „wybujaniu” roślin rzepaku, poprawia zimowanie ELEGANT • Graminicyd eliminujący chwasty jednoliścienne METAZ + chlomazon METAZ + NAVIGATOR DEVRINOL TOP + METAZ DEVRINOL TOP DEVRINOL TOP 66 NAVIGATOR • Warianty ochrony herbicydowej: ¬ gwarantują pełne spektrum zwalczania chwastów; ¬ pozwalają na optymalne dopasowanie do sytuacji panującej na plantacji w zależności od panujących warunków glebowych i pogodowych oraz rodzaju zagrożeń. SPIS DZIAŁU Jesienne nawożenie na plantacjach zbóż 68 Terminy siewu i ich wpływ na rozwój zbóż 72 Premis 025 FS 75 Dlaczego zaprawiamy ziarno zbóż 76 Jesienna ochrona herbicydowa zbóż 78 Stakato 500 SC 80 Kiler 360 SL 81 Jesienne szkodniki zbóż 82 Nano Active 86 Nano Active Forte 87 Zboże Total Extra 88 Cropvit Mn/Cu 89 Stymulowanie zbóż jesienią 90 Kelpak 92 Dynamic Cresco 93 Jesienny program ochrony i pielęgnacji zbóż 94 Ochrona i pielęgnacja upraw zbóż nawożenie zbóż Jesienne nawożenie na plantacjach zbóż AUTOR dr inż. Witold Szczepaniak >>> Zboża podobnie jak inne rośliny uprawne do realizacji swojego potencjału plonotwórczego, tj. do uzyskania maksymalnego plonu w danych warunkach siedliskowych, potrzebują pokrycia zapotrzebowania na wszystkie niezbędne składniki pokarmowe (do głównych należą N, P, K, Mg, S i mikroskładniki, przede wszystkim Cu i Mn, a także Zn) w całym okresie wegetacji. W W p rzypadku zbóż ozimych – podobnie jak ma to miejsce w uprawie rzepaku – jesień jest okresem, kiedy tworzy się fundament pod przyszły plon. W tym miejscu warto zaznaczyć, że w okresie wiosennym zboża nie zawsze są w stanie nadrobić zaległości z jesieni, tj. wytworzyć odpowiednią liczbę źdźbeł kłosonośnych, czego boleśnie doświadczyło wielu rolników w roku obecnym. Zatem wskazane jest, aby w okresie jesiennym zboża przynajmniej zaczęły się krzewić, a najlepiej żeby wytworzyły 2-3 źdźbeł bocznych (zależnie od gatunku i gęstości siewu). Trzeba wiedzieć, że źdźbła wytworzone w okresie jesiennym z reguły odznaczają się większym potencjałem plonotwórczym, a także są bardziej stabilne, tj. w mniejszym stopniu reagują na warunki stresowe, przykładowo niedobór wody. Dlatego bardzo ważne jest odpowiednie odżywienie zbóż od samego początku wegetacji. Stąd też przystępując do ich uprawy w pierwszej kolejności trzeba dokładnie zaplanować nawożenie przedsiewne. W praktyce zaleca się sporządzenie bilansu, który powinien uwzględniać: ¬ potrzeby pokarmowe uprawianej rośliny; ¬ zasobność gleby w przyswajalne (fosfor, potas i magnez) i dostępne (azot i siarka) formy składników pokarmowych; ¬ wartość nawozową resztek roślinnych, słomy, obornika lub innych nawozów naturalnych i organicznych, które zostały wprowadzone 68 do gleby zarówno bezpośrednio przed ich siewem, jak i w zmianowaniu; ¬ wyliczenie dawki nawozu; ¬ wybór nawozu oraz terminu jego stosowania. Zanim zostaną omówione poszczególne elementy bilansu to trzeba zaznaczyć, że zboża ozime przed siewem wymagają nawożenia przede wszystkim fosforem i potasem, a w określonych sytuacjach również azotem. Natomiast nawożenie pozostałymi makroelementami, tj. magnezem i siarką należy wykonać w okresie wiosennym. Zasada ta obowiązuje w sytuacji, gdy składniki te zamierzamy zastosować w większych ilościach w nawozach szybkodziałających, przykładowo kizerycie (magnez i siarka), czy siarczanie amonu lub saletro siarczanie amonu (azot i siarka). Postępowanie takie wynika z tego, że zarówno magnez, jak i siarka zaliczają się do składników, których formy dostępne dla roślin (Mg2+; SO42-) stosunkowo łatwo przemieszczają się w glebie, a co się z tym wiąże w okresie jesienno-zimowym w przypadku dużych opadów mogą zostać wymyte poza system korzeniowy roślin. Tym bardziej, że potrzeby pokarmowe zbóż w okresie jesiennym względem tych składników są stosunkowo nieduże. Zatem w przypadku zastosowania większych dawek zdecydowana ich część będzie mogła być pobrana dopiero w okresie wiosennej wegetacji zbóż. Stąd też jesienne nawożenie magnezem jest uzasadnione przede wszystkim w przypadku niskiej i bardzo niskiej zasobności gleby w ten składnik. Tak jak wspomniano, przed siewem zboża należy nawozić przede wszystkim fosforem i potasem. Rola tych składników w prawidłowym rozwoju roślin jest nie do przecenienia. Fosfor decyduje między innymi o szybkości wzrostu systemu korzeniowego i tym samym określa zdolność rośliny do pobierania wody i składników pokarmowych z gleby, a także ma wpływ na wczesne rozpoczęcie wegetacji i szybki wzrost roślin w okresie wiosennym oraz lepsze zaziarnienie kłosów, co skutkuje wyższymi plonami. Natomiast potas jako składnik, który jest pobierany przez rośliny w dużych ilościach (na wysoko plonujących plantacjach maksymalne pobranie tego składnika, które przypada na okres kwitnienia jest zbliżone, a nawet przekracza pobranie azotu) ma wpływ na przezimowanie roślin, kontroluje gospodarkę wodną, przez co zwiększa odporność roślin na suszę, a wraz z fosforem i innym składnikami pokarmowymi (między innymi magnezem i siarką) decyduje o efektywności nawożenia azotem, co znacząco zmniejsza koszty związane z nawożeniem tym składnikiem. Przystępując do sporządzenia bilansu nawozowego w pierwszej kolejności należy oszacować potrzeby pokarmowe roślin, gdyż wiedza o zapotrzebowaniu roślin na dany składnik pokarmowy jest podstawą racjonalnego ich nawożenia. W tym celu należy pomnożyć wartość pobrania jednostkowego (Tabela 1.) razy wysokość zakładanego zboże • katalog: jesień 2012 nież magnez) powinna mieścić się w średniej klasie zasobności. Zasobność taka pozwala na zastosowanie tzw. prawa zwrotu, tj. na zastosowanie takiej ilości składnika pokarmowego, która wynika z pobrania. Zasadę tą należy przestrzegać w sytuacji, gdy zawartość w/w składników pokarmowych mieści się w dolnych granicach zasobności średniej. Natomiast, gdy zawartość kształtuje się pośrodku, w górnych granicach zasobności średniej lub jest wyższa to ilość składników wprowadzanych w nawozach mineralnych można, a nawet należy odpowiednio zmniejszyć. W takim przypadku w zależności od zasobności gleby zwykle w nawozach pokrywa się od 25-75% • FOT 1. • Zboża ozime podobnie jak rzepak fundament pod przyszły plon powinny przynajmniej częściowo zbudować w okresie jesiennym plonu. Przykładowo, gdy chcemy uzyskać 8 ton ziarna pszenicy z hektara to potrzeby pokarmowe wynoszą od 72-104 kg P2O5 i 128-192 kg K2O. Jak widać z tego zestawienia potrzeby pokarmowe roślin uprawnych są zmienne. W zależności od odmiany oraz warunków siedliskowo-klimatycznych roślina do wydania tego samego plonu może pobrać mniejsze lub większe ilości składnika pokarmowego. Generalnie sporządzając bilans nawozowy przyjmuje się wartości średnie. Jednakże uprawiając zboża w stanowiskach żyznych można przyjąć dolny zakres zapotrzebowania. Po określeniu zapotrzebowania roślin przed przystąpieniem do nawożenia należy się zastanowić jaka jest (będzie) dostępność składników pokarmowych z gleby. Poza warunkami pogodowymi, na które rolnik nie ma wpływu, wynika ona przede wszystkim z zasobności gleby w przyswajalne składniki pokarmowe, jak i zastosowanych bezpośrednio przed siewem zbóż lub w zmianowaniu nawozów naturalnych (obornik, gnojowica itp.) czy organicznych (słoma, liście buraczane itp.). Przyjmuje się, że w uprawie zbóż zasobność gleby w przyswajalny fosfor i potas (rów- W zależności od odmiany oraz warunków siedliskowoklimatycznych roślina do wydania tego samego plonu może pobrać mniejsze lub większe ilości składnika pokarmowego zapotrzebowania. Jednocześnie w sytuacji bardzo wysokich zasobności gleby nawożenie zbóż w/w składnikami należy traktować wybitnie startowo, tj. zastosować ich niewielką ilość aby rośliny miały łatwo dostępny składnik na początku wegetacji, kiedy jeszcze mają słabo rozwinięty system korzeniowy. W sytuacji odwrotnej, tj. gdy mamy 69 zboże • katalog: jesień 2012 TABELA 1. • Średnie jednostkowe pobranie podstawowych makroelementów przez zboża ozime, kg/t ziarna + odpowiednia masa słomy ROŚLINA UPRAWNA N P2O5 K2O Mg S Pszenica 28–32 9–13 16–24 3,0 4,5 Pszenżyto 22–26 9–13 16–24 3,0 3,5 Żyto 22–26 8–13 18–26 2,5 3,0 Jęczmień 22–26 10–13 20–26 2,5 3,5 TABELA 2. • Ilość składników pokarmowych* do dyspozycji roślin uprawnych z zastosowanych nawozów organicznych, kg N NAWÓZ P2O5 K2O P Z P Z P Z Słoma rzepakowa 30 45 9 23 115 200 Słoma kukurydziana 25 40 6 15 75 135 Słoma zbóż 12 20 4 11 60 108 Liście buraczane 60 90 12 27 150 225 * ilość składników pokarmowych została wyliczona dla 7,5 t słomy i 50 t świeżej masy liści P — w pierwszym roku po przyoraniu Z — w zmianowaniu do czynienia z wyczerpaniem z gleby składników pokarmowych nawożenie poza zapotrzebowaniem roślin powinno obejmować nadwyżkę w celu uzupełnienia rezerw glebowych. Przy czym nadwyżka ta powinna być tak wyliczona, aby gleba charakteryzowała się co najmniej średnią zasobnością w chwili, gdy na analizowanym polu znajdzie się roślina o największych wymaganiach pokarmowych, przykładowo buraki cukrowe, czy rzepak. Ilość składników pokarmowych uwalniających się z nawozów organicznych i naturalnych (słoma, obornik) można rozpatrywać zarówno w członie zmianowania (przykładowo: rzepak - pszenica), jak i całym zmianowaniu (Tabela 2.). Jednocześnie 70 warto pamiętać, że decydując się na przyoranie słomy trzeba jej zapewnić optymalne warunki mineralizacji, tj. dobrze ją rozdrobnić i wymieszać z glebą (im gleba cięższa tym płyciej, aby była dostateczna dostępność tlenu), a przede wszystkim zastosować azot na mineralizację (dotyczy słomy zbóż i słomy kukurydzianej). Jak wynika z tabeli 2 postępowanie z plonem ubocznym w głównym stopniu ma wpływ na zasobność gleby w potas. Po określeniu potrzeb nawozowych należy dokonać wyboru nawozu oraz terminu jego zastosowania. Pomimo, że zboża nie posiadają szczególnych preferencji co do formy chemicznej składników pokarmowych to jest to jeden z ważniejszych elementów strategii nawożenia. Decyduje on nie tylko o cenie, którą musimy zapłacić, ale również ma wpływ na wykorzystanie składników, a tym samym na odżywienie roślin. Warto przypomnieć, że składnik pokarmowy znajdujący się w nawozie, aby mógł być pobrany przez roślinę, musi się rozpuścić i przejść do roztworu glebowego. Proces ten zachodzi w miarę szybko, gdy składniki znajdują się w nawozach w formach rozpuszczalnych w wodzie, natomiast stosunkowo wolno, gdy składniki znajdują się w formach rozpuszczalnych w kwasach glebowych (zwykle dotyczy to fosforu). Zatem nawożenie takimi nawozami powinno być stosowane przede wszystkim w stanowiskach zasobnych, na których tempo zboże • katalog: jesień 2012 • FOT 2. • Niedobór składników pokarmowych między innymi ogranicza krzewienie się roślin uwalniania składników nie jest aż tak ważne. Poza tym dokonując wyboru nawozu warto zwrócić uwagę na składniki towarzyszące, przykładowo magnez, siarkę czy mikroelementy. Fosfor i potas najlepiej jest zastosować przed siewem zbóż. Przy czym nawozy potasowe ze względu na dobre przemieszczanie się potasu w glebie można również zastosować w dawkach dzielonych, tj. 1/2 do 2/3 dawki zastosować jesienią przed siewem, a pozostałą część wiosną na początku wegetacji zbóż. Natomiast wiosenne stosowanie fosforu (jeśli na takie się decydujemy) ze względu na jego słabe przemieszczanie w glebie powinno mieć charakter wybitnie startowy. Nieco odmiennie należy podejść do nawożenia zbóż ozimych azotem. Przede wszystkim trzeba zaznaczyć, że zboża pobierają azot w okresie jesiennym w stosunkowo małych ilościach. Poza tym brak dostępu do nadmiernej ilości tego składnika jesienią nie tylko poprawia zimotrwałość zbóż ozimych, lecz także pobudza rośliny do budowania silnego systemu korzeniowego, co jest podstawą prawidłowego ich odżywienia zarówno w okresie jesiennym, jak i w czasie wiosennej wegetacji, kiedy to zboża pobierają zdecydowaną większość potrzebnych im składników pokarmowych. Tym niemniej trzeba pamiętać, że azot jako główny składnik pokarmowy warunkuje tempo wzrostu roślin, decydując tym samym o stopniu ich rozwoju przed zimą (jak już wspomniano wskazane jest, aby zboża przed spoczynkiem zimowym były już częściowo rozkrzewione). Stąd też nie można sobie pozwolić, aby prowadzić łan zbóż w okresie jesiennej wegetacji na głodzie azotowym. Dlatego w określonych przypadkach, tzn. gdy istnieje prawdopodobieństwo wystąpienia niedoborów tego składnika, wskazane jest jesienne nawożenie zbóż ozimych azotem. Szczególnie wskazane jest: ¬ gdy przedplonem było zboże i uzyskaliśmy wysoki plon przy niskim nawożeniu azotem, Brak dostępu do nadmiernej ilości azotu jesienią, nie tylko poprawia zimotrwałość zbóż ozimych, lecz także pobudza rośliny do budowania silnego systemu korzeniowego ¬ gdy przyoraliśmy słomę i zastosowaliśmy zbyt mało azotu na jej mineralizację, ¬ gdy gleba nie posiada odpowiedniej struktury, ¬ w sytuacji spóźnionych siewów, ¬ w przypadku wystąpienia warunków niekorzystnych do mineralizacji azotu glebowego (zimna mokra jesień itp.). W powyższych warunkach należy wykonać nawożenie azotem w dawce około 20-30 kg N/ha, stosując dowolny nawóz zawierający ten składnik, przykładowo nawóz wieloskładnikowy. Natomiast w przypadku stosowania tego składnika powschodowo wskazane jest stosowanie nawozów azotowych szybko działających. • 71 siew zbóż Terminy siewu i ich wpływ na rozwój zbóż AUTOR dr inż. Zuzanna Sawinska Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu | Katedra Agronomii P Do czynników w głównej mierze warunkujących wysokość plonu zbóż, a zwłaszcza zajmującej największy areał uprawy pszenicy ozimej, w warunkach Polski zaliczyć można jakość gleb, dostępność wody oraz zabiegi agrotechniczne, w tym termin siewu. Uprawa tego zboża w niekorzystnych stanowiskach powoduje znaczne obniżenie wydajności od 15% do 30% przy jednocześnie dużych wahaniach plonów w latach. Myśląc o końcowym efekcie w postaci wysokiego plonu musimy uwzględniać wiele czynników towarzyszących naszej uprawie. Pierwszym krokiem niewątpliwe dającym podstawy do walki o satysfakcjonujący plon jest wybór właściwej dla posiadanego przez nas stanowiska odmiany. Następnie zbilansowane nawożenie NPK oraz przebieg pogody, na który nie mamy wpływu. Pogoda może wpływać na plon w sposób bezpośredni: ¬ słabe wschody (przymrozki, brak wody itp.) ¬ podtopienia ¬ wymarzanie ¬ susza Oddziaływanie to jednak może mieć również charakter pośredni. Z warunkami meteorologicznymi związane jest natężenie występowania chorób grzybowych i szkodników, wyleganie, słabe wykształcenie ziarna czy porastanie przy częstych deszczach przed i w czasie zbioru. Z tematem warunków meteorologicznych bezpośrednio związany jest także termin siewu zbóż ozimych. 72 Warunki klimatyczne w Polsce są dość zróżnicowane dotyczy to zarówno temperatur panujących jesienią jak i wiosennych i letnich okresów suszy. Najlepsze warunki termiczne jesienią dla wzrostu ozimin panują na Dolnym Śląsku i tam optymalny termin siewu przypada najpóźniej. W Polsce południowo-wschodniej, w której panują raczej niekorzystne warunki termiczne jesienią optimum terminu siewu przypada 10 do 15 dni wcześniej. Każdy rejon naszego kraju ma optymalne terminy siewu dla zbóż ozimych. Przyjrzyjmy się im przez pryzmat pszenicy ozimej. Optymalne terminy siewu dla tego gatunku w poszczególnych częściach Polski to: ¬ północno-wschodnia i wschodnia od 15 do 25 września ¬ centralna i południowo wschodnia od 20 do 30 września ¬ północno-zachodnia i zachodnia od 20 września do 5 października ¬ Dolny Śląsk od 25 września do 10 października. Wysiew pszenicy w optymalnych dla niej terminach w danym rejonie kraju to lepsze warunki do kiełkowania i rozwoju siewek w okresie jesiennym, dzięki czemu ośliny wchodzą w okres zimy właściwie przygotowane. Z dobrze rozwiniętym systemem korzeniowym i odpowiednią liczbą rozkrzewień. Miało to bardzo duże znaczenie w sezonie, 2010/2011 kiedy przez szybkie nadejście zimy wiele plantacji nie było przygotowane do przezimowania. Ich słabszą kondycję wiosną w stosunku do zasiewów z optymalnego terminu widać było jeszcze kilka tygodni po ruszeniu wegetacji wiosną. Był to skutek zbyt późnego terminu siewu. Szkodliwy wpływ opóźnionego terminu siewu daje najbardziej dokuczliwie skutki przy krótkiej i chłodnej jesieni, niwelowany jest on, gdy jesień jest długa i ciepła. Jeżeli zdecydujemy się na uprawę pszenicy ozimej po zbiorze późno zboże • katalog: jesień 2012 FOT 1. • Dobrze byłoby, aby roślina zdążyła wykształcić przed zimą kilka listków. zbieranych przedplonów należy jak najszybciej wykonać wszystkie zabiegi związane z wysiewem nawozów i przedsiewnym przygotowaniem pola. Konieczne jest odpowiednio wczesne zadbanie o zakup nawozów oraz najlepiej kwalifikowanego o znanej zdolności kiełkowania materiału siewnego. Należy wybrać odmianę, która wykazuje tolerancję na opóźniony termin siewu. Wskazane jest także zwiększenie normy wysiewu od 5-15% zależnie od ilości dni, o które opóźniamy wysiew. • Szkodliwy wpływ opóźnionego terminu siewu daje najbardziej dokuczliwie skutki przy krótkiej i chłodnej jesieni, niwelowany jest on, gdy jesień jest długa i ciepła. Rośliny z siewów opóźnionych krzewią się słabiej często dopiero wiosną, kiedy to dochodzi do gwałtownego przyśpieszenia rozwoju polegającego na szybkim przejściu roślin z krzewienia w fazę strzelania w źdźbło a często także na przyśpieszeniu kłoszenia. Tak jak by roślina starała się nadrobić stracony czas. Przy takim przyśpieszonym rozwoju często mamy do czynienia z niewyrównanym łanem, wiele pędów w łanie jest niskich a wyrastające z nich kłosy są krótsze i posiadają mniejszą liczbę kłosków. Wiele badań wskazuje na to, iż zależnie od rejonu kraju i warunków panujących jesienią spadki plonu w wyniku opóźnienia terminu siewu o 2 tygodnie mogą wynosić od 2,4 do ponad 40 %. Natomiast przy wysiewie późniejszym o 4 tygodnie straty te mogą sięgać już 23-52%. Przyjmuje się, że każdy dzień opóźnienia terminu siewu w stosunku do terminu optymalnego w danym rejonie kraju to obniżenie plonu o 0,5%. Dla przykładu przy plonie 5 t/ha oznacza to stratę 25 kg dziennie. Obniżka plonu wynika przede wszystkim ze zmniejszenia obsady kłosów, co często jest wynikiem słabego rozwoju roślin jesienią i silniejszego wymarzania zimą. Rośliny z późnych siewów mają niedostatecznie rozwinięty system korzeniowy, co przyczynia się do mniejszego pobierania składników mineralnych i wody. Skutkuje to zmniejszeniem MTZ oraz gęstości ziarna. Na takich plantacjach, jeśli wystąpi susza często objawy widoczne są szybciej niż plantacjach sianych w terminie optymalnym. Koniecznie trzeba unikać siewu w terminach opóźnionych odmian charakteryzujących się niską mrozoodpornością, ponieważ słabe rozwinięcie przed zimą odmian tego typu zwiększa niebezpieczeństwo wystąpienia silnych uszkodzeń w czasie zimy a tym samym wysokich obniżek plonu. Sporego spadku plonu można się spodziewać również w skutek opóźnienia terminu siewu i niekorzystnych warunków wilgotnościowych gleby, które mogą w tym czasie panować. Taki problem dotyczy przede wszystkim gleb ciężkich, na których siew w warunkach dużej wilgotności prowadzi do zniszczenia struktury gleby a w efekcie do niewyrównanych wschodów i zaburzeń we wzroście młodych siewek. Dobrze było by, aby roślina zdążyła wykształcić przed zimą kilka listków. Późne siewy mają jednak też pewne zalety, niewątpliwie należy do nich mniejsza presja czy nawet jej całkowity brak ze strony chorób pojawiających się na liściach przy długiej i ciepłej jesieni. Septorioza paskowana liści, której zarodniki potrzebują ponad 20 godzinnego okresu zwilżenia liści. A której to objawy możemy obserwować już jesienią właśnie na plantacjach wcześnie sianych lub sianych w terminie optymalnym ale przy długiej i ciepłej jesieni na takich zasiewach również może dość do infekcji. Porażenie zatem 73 zboże • katalog: jesień 2012 • Późne siewy mają pewne zalety, niewątpliwie należy do nich mniejsza presja czy nawet jej całkowity brak ze strony chorób pojawiających się na liściach przy długiej i ciepłej jesieni. może występować przez cały okres wegetacji od jesieni, widoczne jest w postaci podłużnych plam ograniczonych nerwami miedzy, którymi rozwijają się czarne punkty (piknidia). Kolejna chorobą pojawiająca się w łanach wcześnie sianych zbóż FOT 2. • Różnica w rozwoju roślin jęczmienia przy opóźnieniu terminu siewu o 4 tygodnie. zwłaszcza jęczmienia ozimego i pszenicy ozimej jest mączniak prawdziwy zbóż i traw, zimuje na samosiewach i oziminach wiosną stanowiących źródło infekcji. Na resztkach roślinnych na polu często jako forma przetrwalnikowa pozostają otocznie zamknięte grzyba w formie widocznych czarnych punkcików pozostających na liściach lub źdźbłach już po jesiennej infekcji. Opóźnienie terminu siewu przy płodozmianie zbożowym a zwłaszcza uprawie pszenicy po pszenicy to także mniejsza presja Gaeumannomyces graminis grzyba powodującego wystąpienie zgorzeli podstawy źdźbła i korzeni. Największe nasilenie zgorzeli podstawy źdźbła przypada pomiędzy 2-4 rokiem powtarzanej po sobie uprawy, natomiast w następnych latach stopień porażenia ulega zmniejszeniu. Opóźniając siew niejako uciekamy przed infekcją choroby, która najsilniejsza jest właśnie przy terminach wczesnego siewu i ciepłej jesieni, gdy temperatury oscylują w granicach 20oC. Niebezpieczeństwo porażenia przez choroby podstawy źdźbła (zgorzel podstawy źdźbła i korzeni, fuzariozy oraz łamliwość źdźbła) zwiększa się w warunkach uproszczenia zmianowania i jednoczesnego stosowania bezorkowych systemów uprawy roli, gdzie pozostające na powierzchni pola resztki pożniwne stają się bezpośrednim źródłem zakażenia. Długa i ciepła jesień to także silne zagrożenie ze strony szkodników, szczególnie mszyc, których szkodliwość związana jest bezpośrednio z wirusem żółtej karłowatości. W ostatnich latach w wielu rejonach kraju jesienne zwalczanie mszyc stało się koniecznością. Późny siew w dużej mierze eliminuje ryzyko porażenia żółtą karłowatością przenoszona przez mszyce. • >>>> Decydując się na opóźnianie terminu siewu warto przeanalizować plusy i minusy takiego wyboru. Do czynników niewątpliwie podwyższających plon zaliczyć można dobrą wartość użytkową materiału siewnego o wysokiej polowej zdolności wschodów. Taki dobry początek przy odpowiednim nawożeniu i ochronie skutkował będzie dużą krzewistością produktywną, wzrostem liczby pędów kłosonośnych o dobrze zawiązanych kłoskach wypełnionym dorodnym ziarnem, co da efekt końcowy w postaci satysfakcjonującego poziomu plonu. • 74 • • • • katalog: jesień 2012 PREMIS 025 FS zalecany adiuwant • • • • • Szerokie spektrum działania Do zastosowania we wszystkich gatunkach zbóż Systemiczna i kontaktowa akcja działania Wysoka skuteczność zwalczania chorób, w tym także zgorzeli siewek uodpornionych na karbendazym Doskonała selektywność dla zarodka i młodej siewki Pozytywny wpływ na wschody, zimowanie, krzewienie i plon Wygodna płynna formulacja umożliwiająca dokładne pokrycie nasion Działa odstraszająco na żerujące ptaki Zaprawione rośnie zdrowo plantacja wolna od chorób zboże SUBSTANCJA AKTYWNA • tritikonazol (związek z grupy triazoli) – 25 g w 1 litrze środka Zaprawa w formie płynnego koncentratu zawiesinowego o działaniu kontaktowym oraz układowym, do zaprawiania w zaprawiarkach przystosowanych do zapraw ciekłych i zawiesinowych ziarna siewnego zbóż ozimych i jarych przed chorobami grzybowymi. ZAKRES STOSOWANIA, TERMINY I DAWKI Zaprawa chroni rośliny uprawne przed następującymi chorobami jak: ¬ śnieć cuchnąca ¬ śnieć gładka ¬ głownia pyląca ¬ głownia zwarta ¬ głownia źdźbłowa ¬ zgorzel siewek Polecana jest do zaprawiania nasion zbóż ozimych i jarych, takich jak: ¬ pszenica ozima i jara ¬ pszenżyto ozime i jare ¬ jęczmień ozimy i jary ¬ żyto ¬ owies ↳ Zalecana dawka: 150–200 ml środka z dodatkiem 400 ml wody na 100 kg ziarna siewnego. Wyższą dawkę środka stosować do zaprawiania ziarna jęczmienia przeciwko głowni pylącej. Preparat przenosi się z sokami, chroniąc młode części rośliny 75 Przed zastosowaniem preparatu należy szczegółowo zapoznać się z instrukcją zamieszczoną na etykiecie środka ochrony roślin. plantacja wolna od chorób Dlaczego zaprawiamy ziarno zbóż Poprzez zaprawianie ziarna likwiduje się pierwotne źródła porażenia chorobami, które zwalczamy w czasie wzrostu roślin. Grzyby, przeciwko którym stosuje się zaprawianie, rozpoczynają swój rozwój wraz z kiełkowaniem. Niejednokrotnie opanowują całkowicie młodą roślinę, powodując jej zamieranie. P Poprzez zaprawianie ziarna likwiduje się pierwotne źródła porażenia chorobami, które zwalczamy w czasie wzrostu roślin. Grzyby, przeciwko którym stosuje się zaprawianie rozpoczynają swój rozwój wraz z kiełkowaniem. Niejednokrotnie opanowują całkowicie młodą roślinę powodując jej zamieranie. Należy pamiętać, że żaden z fungicydów stosowanych do opryskiwania roślin w okresie wegetacji zbóż nie zahamuje rozwoju i nie zniszczy grzybów, które powodują głownie zbóż, śniecie oraz silną zgorzel siewek. ŚNIEĆ CUCHNĄCA PSZENICY (Tilletia caries) i ŚNIEĆ GŁADKA (Tilletia foetida) Choroby te są groźne dla pszenicy ozimej i jarej. Podczas wegetacji chore rośliny są sinozielone, niskie, silnie rozkrzewione. Po wykłoszeniu, podczas tworzenia się ziarna, w miejscu ziarniaków powstają sorusy wypełnione początkowo mazistą masą grzybni i zarodników. Przechodząc przez porażony łan, wyczuwa się zapach zepsutych ryb, ponieważ grzyb wytwarza alkaloid – ryboflawinę 76 AUTOR dr inż. Zuzanna Sawinska Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu | Katedra Agronomii • o charakterystycznym mało przyjemnym zapachu. Porażone kłosy są lekkie i wypełnione brunatną, sypką masą głównie zarodników i grzybni, sprawcy choroby. GŁOWNIE PYLĄCE (Ustilago tritici, U. nuda) W pszenicy głownia występuje dość rzadko, w jęczmieniu natomiast jest dość często obserwowaną chorobą. Jej obecność stwierdza się po wykłoszeniu roślin. Z pochew liściowych porażonych roślin wydostają się ciemnobrunatne kłosy. Wszystkie kłoski na tych kłosach są całkowicie zniszczone i przekształcone w skupiska ciemnobrunatnego pyłu teliospor, który pod wpływem ocierania się i wiatru roznosi się po polu. Pozostają tylko osadki kłosowe z niewielką ilością brunatnych struktur grzybni i teliospor. Potocznie choroby te nazywa się „murzynką”, ponieważ porażone kłosy brudzą jasne ubrania pozostawiając na nich brunatne zarodniki. Sprawcę choroby można zwalczać, stosując zaprawy nasienne o działaniu układowym, ponieważ grzyb przenosi się przez ziarno, a umiejscowiony jest w jego zarodkowej części. Zainfekowany materiał siewny często niczym się nie różni od zdrowego, ponieważ porażeniu ulega okrywa owocowonasienna lub zarodek ziarniaka Podobne objawy obecności daje głownia zwarta jęczmienia (Ustilago hordei), ale skupiska teliospor na kłosie okryte są delikatną srebrną błonką, która zostaje rozbita dopiero podczas zbioru kombajnem. GŁOWNIA ŹDŹBŁOWA ŻYTA (Urocystis occulata) Choroba obserwowana jest na życie. Objawy pojawiają się, gdy zboże znajduje się w fazie strzelania w źdźbło – BBCH 30–31. Początkowo na pochwach zboże • katalog: jesień 2012 FOT 1. • Głownia źdźbłowa FOT 2. • Śnieć cuchnąca liściowych i na blaszkach liściowych widoczne są szarobrunatne smugi, które przechodzą na źdźbła i plewy żyta. Pod koniec wegetacji skórka liścia pęka i ukazują się wtedy czarne, lśniące skupiska zarodników (teliospor) i grzybni. Wzrost porażonych roślin zostaje często zahamowany, mogą one też przedwcześnie zamierać. ZGORZELE SIEWEK (Fusarium spp.) Sprawcy zgorzeli, zwłaszcza grzyby z rodzaju Fusarium, mogą powodować we wszystkich uprawach zbóż ozimych i jarych przedwczesne zamieranie roślin wschodzących i rosnących po wschodach. Choroba objawia się zamieraniem kiełkujących roślin i ich korzeni. Wczesna infekcja grzybami z rodzaju Fusarium może przyczyniać się nawet do braku wschodów. W wypadku porażenia większych siewek chorobę rozpoznaje się po zbrunatnieniu korzeni, pochew liściowych i plamach na liściach. Zaprawianie ziarna jest skuteczną ochroną przed atakiem grzybów znajdujących się w glebie lub na powierzchni ziarna. Zainfekowany materiał siewny często niczym się nie różni od zdrowego, ponieważ porażeniu ulega okrywa owocowonasienna lub zarodek ziarniaka. Nawet, jeśli są to patogeny porażające ziarno zewnętrznie, to często i tak nie jesteśmy w stanie zobaczyć gołym okiem zarodników lub strzępek grzybni pokrywających nasiona. Zaprawianie zbóż w celu ich ochrony przed infekcją grzybów przenoszących się przez materiał siewny i patogenów glebowych jest konieczne i ekonomicznie opłacalne. W zależności od stopnia porażenia i warunków pogodowych, które mogą sprzyjać lub nie rozwojowi chorób, zabieg zaprawiania powinien stanowić podstawę ochrony łanu. • 77 zwalczanie chwastów zbóż Jesienna ochrona herbicydowa zbóż AUTOR Robert Smorawski, Chemirol J Jesień to czas w którym większość z plantatorów wykonuje zabiegi herbicydowe w zbożach ozimych. Jednocześnie jest okresem krytycznym w uprawie zbóż ozimych, bo w tym okresie chwasty mogą silnie konkurować z roślinami uprawnymi o światło, składniki pokarmowe a przede wszystkim wodę. Zboża ozime są silnie narażone na zachwaszczenie, ponieważ chwasty wschodzą zarówno jesienią, jak i wiosną. Większość chwastów ozimych wschodzi w temperaturze stosunkowo niskiej, nie przekraczającej 2-4oC. Występujące w tym okresie chłody powodują, że chwasty - szczególnie na wcześnie sianych plantacjach - stanowią bardzo duże zagrożenie dla późniejszych plonów. Wybierając wariant ochrony herbicydowej staramy się dobrać możliwie jak najlepiej spektrum zwalczanych chwastów do zachwaszczenia występującego na polu. Podstawowym chwastem zwalczanym w czasie jesieni jest miotła zbożowa; innymi chwastami stanowiącymi zagrożenie już w okresie jesiennym są chwasty rumianowate, przytulia czepna, maki, chaber bławatek, przetaczniki, jasnoty. Nie sposób tutaj zapomnieć o fiołku polnym który wyjątkowo dobrze rozwija się w okresie jesiennym. Dla wszystkich z Państwa, którzy cenią sobie możliwość wyboru, zestawiliśmy w tabeli na sąsiedniej stronie najczęściej stosowane substancje. Dzięki temu mały pełen obraz spektrum zwalczanych chwastów przez poszczególne substancje aktywne i ich mieszaniny. 78 W naszych doświadczeniach ścisłych przebadaliśmy ponad 50 różnych wariantów herbicydowych. Poniżej przedstawiamy Państwu najbardziej niezawodne rozwiązania. Charakteryzują się one najwyższą skutecznością, bardzo dobrze zabezpieczając plantację przed zachwaszczeniem wtórnym, a wszystko przy zachowaniu racjonalnej, przystępnej ceny preparatów chwastobójczych. • >> preparat zawierający izoproturon + Stakato 500 SC (1,0–2,0 + 0,3 l/ha) Jedna z częściej wybieranych kompozycji herbicydowych. Mieszanina ta charakteryzuje się bardzo szerokim spektrum zwalczanych chwastów i wydłużonym działaniem jednocześnie nie stanowiąc zagrożenia dla upraw następczych. Doskonale sprawdza się na polach o dużej presji chwastów stanowiących największe zagrożenie w uprawie zbóż. Skutecznie eliminuje oprócz miotły zbożowej, maki, rumianki, chabra bławatka, przytulię czepną, przetaczniki, fiołki, jak i wiele innych chwastów. W przypadku silnego zachwaszczenia samosiewami rzepaku lub chabrem bławatkiem, dobrym rozwiązaniem jest dodatek preparatu zawierającego tribenuron metylowy, metsulfuron lub chlorosulfuron, zwłaszcza jeżeli zależy nam na wzmocnieniu działania chwastobójczego na bodziszka i samosiewy rzepaku. >> preparat zawierający chlorotoluron + Stakato 500 SC (1,0–1,5 + 0,3 l/ha) Kolejnym ciekawym rozwiązaniem, na które warto zwrócić uwagę. Szczególnie warte polecenia na plantacje silnie zagrożone chabrem bławatkiem. Inną zaletą tego rozwiązania jest możliwość stosowania tych produktów także w okresie późniejszej jesieni, kiedy mogą występować już minusowe temperatury. W przypadku wystąpienia samosiewów rzepaku warto pamiętać o dodatku preparatu Glean. >> preparat zawierający chlorosulfuron + Stakato 500 SC (0,01 + 0,02 l/ha) Propozycja pozwalająca zwalczyć większość chwastów występujących na naszych polach. Łączy szerokie spektrum zwalczanych chwastów oraz przystępną cenę. Opcja szczególnie polecana na plantacje żyta i pszenżyta. • zboże • katalog: jesień 2012 Dymnica pospolita W Fiołek polny O Gorczyca polna W Gwiazdnica pospolita W Jaskier polny O O Komosa biała W Kurzyślad polny Ś Miotła zbożowa W Niezapominajka polna W METRYBUZYNA + FLUFENACET DIFLUFENIKAN + CHLOROTOLURON PROSULFOKARB METSULFURON PENDIMETALINA CHLOROTOLURON DIFLUFENIKAN + IZOPROTURON + CHLOROSULFURON W W W W W W Ś W W W W W W W Ś W Ś W Ś Ś W O W O Ś W W W W W W W Ś W W W W Ś W W Ś W W Ś W W W W W W W W W W W W W W W W W W W W W W W W Ś W W W W W W W W W O W W W W W W W W W W W W O O O O O Ostrożeń polny Ś O O Perz właściwy O Ś O Powój polny Poziewnik szorstki Ś Przetaczniki O Przytulia czepna O W W Ś O W W W W W W W O O O O O O O O O O W W W W O O O W W W O O W W W Ś W W W Ś W W W Ś W W W W W Ś W O W W W W W W Rumianek pospolity W W W Rzodkiew świrzepa O W W W O Skrzyp polny Ś W W W Ś W W Ś Rdesty Samosiewy rzepaku W W O Ś Rumian polny Ś W W W Ś W O O W W W W W W O W W W W W Ś W O O O W W W W Stulicha psia Szarłat szorstki Tasznik pospolity W Tobołki polne W W Wiechlina roczna Życica wielokwiatowa Ś W Maruna bezwonna Wyczyniec polny W Ś W Mak polny Sporek polny W Ś Łoczyga pospolita Owies głuchy Ś W W Jasnota purpurowa Jasnota różowa Ś W DIFLUFENIKAN + MEZOSULFURON METYLOWY + JODOSULFURON METYLOSODOWY Ś W PENDIMETALINA + IZOPROTURON Ś Czyściec polny Maki DIFLUFENIKAN + IZOPROTURON W Bodziszek drobny Chaber bławatek CHLOROSULFURON DIFLUFENIKAN IZOPROTURON TABELA • Spektrum zwalczanych chwastów przez dostępne substancje aktywne w ochronie zbóż ozimych Ś W W W W W W W W W W W W W W W W W W W W W W W W W Ś W Ś W W W 79 plantacja wolna od chwastów zboże • katalog: jesień 2012 STAKATO 500 SC Wdepcz chwasta z klasą zalecany adiuwant • Szerokie spektrum zwalczanych chwastów • Niezawodny w zwalczaniu fiołka polnego • Zabezpiecza przed zachwaszczeniem wtórnym • Najlepiej działa na chwasty w fazie kiełkowania SUBSTANCJA AKTYWNA • diflufenikan (związek z grupy fenoksynikotynoanilidów) – 500 g/l STAKATO 500 SC jest środkiem chwastobójczym, koncentratem w formie stężonej zawiesiny do rozcieńczania wodą, stosowanym nalistnie, przeznaczonym do jesiennego zwalczania chwastów dwuliściennych (głównie fiołka polnego) i niektórych jednoliściennych (głównie miotły zbożowej) w pszenicy ozimej. DZIAŁANIE NA CHWASTY Diflufenikan pobierany jest głównie poprzez liście oraz częściowo przez korzenie chwastów. Działaniu środka sprzyja optymalna wilgotność gleby. Największy efekt chwastobójczy uzyskuje się stosując środek we wczesnych fazach rozwojowych chwastów, to jest w czasie kiełkowania lub krótko po ich wschodach, w fazie siewek. ¬ Chwasty wrażliwe np.: fiołek polny, gwiazdnica pospolita, maruna bezwonna, miotła zbożowa (w wyższej z zalecanych dawek), przytulia czepna ¬ Chwasty średnio wrażliwe np.: komosa biała, samosiewy rzepaku ¬ Chwasty odporne np.: ostrożeń polny, perz właściwy, powój polny, skrzyp polny, inne chwasty wieloletnie i głęboko korzeniące się. ZAKRES STOSOWANIA, TERMINY I DAWKI • PSZENICA OZIMA ↳ Zabieg wykonać jesienią w fazie 2-3 liści pszenicy ozimej ↳ Zalecana dawka: 0,2-0,3 l/ha. UWAGA! Wyższą z zalecanych dawkę stosować gdy chwasty znajdują się w późniejszych fazach rozwojowych oraz w celu zwalczenia miotły zbożowej. Wiosną w celu kompleksowego zwalczenia jednorocznych chwastów dwuliściennych stosować łącznie ze środkiem Chwastox Turbo 340 SL w fazie pełni krzewienia w dawce: Stakato 500 SC 0,1 l/ha + Chwastox Turbo 340 SL 2 l/ha. ↳ Zalecana ilość wody: 200–300 l/ha. ↳ Zalecane opryskiwanie: średniokropliste. 80 Przed zastosowaniem preparatu należy szczegółowo zapoznać się z instrukcją zamieszczoną na etykiecie środka ochrony roślin. zalecany adiuwant • katalog: jesień 2012 KILER 360 SL • Herbicyd totalny oparty o sól glifosatu • Eliminuje chwasty jednoroczne i wieloletnie • Niezastąpiony w walce z perzem i innymi uciążliwymi chwastami w tym także wieloletnimi Wyceluj chwasta plantacja wolna od chwastów zboże • Optymalne rozwiązanie do niszczenia samosiewów rzepaku • Ułatwia zbiór, wyrównuje dojrzewanie plantacji, obniża koszty zbioru SUBSTANCJA AKTYWNA • glifosat (związek z grupy aminofosfonianów) – 360 g/l Środek chwastobójczy w formie koncentratu do sporządzania roztworu wodnego, stosowany nalistnie, przeznaczony do zwalczania perzu i innych chwastów, w tym chwastów dwuliściennych (jednorocznych i wieloletnich) na polach uprawnych. Środek przeznaczony do stosowania przy użyciu opryskiwaczy polowych. DZIAŁANIE NA CHWASTY Środek pobierany jest przez zielone części roślin (liście, zielone pędy), a następnie przemieszczany do części podziemnych (korzenie, rozłogi, itp.), powodując ich zamieranie. Pierwsze objawy działania środka na chwasty są widoczne po upływie 7-10 dni od zabiegu. Całkowite zamieranie roślin następuje po około 3 tygodniach. Wysoka temperatura i wilgotność powietrza oraz silne nasłonecznienie przyśpieszają działanie środka. ¬ Chwasty wrażliwe: maruna bezwonna, ostrożeń polny, perz właściwy, samosiewy rzepaku ¬ Chwasty odporne np.: skrzyp polny ZAKRES STOSOWANIA, TERMINY I DAWKI • PSZENICA OZIMA ¬ Pola uprawne Po zbiorze roślin uprawnych, przed rozpoczęciem upraw pożniwnych w celu zwalczania perzu właściwego i innych chwastów. ¬ Termin zabiegu Środek stosować od połowy sierpnia do późnej jesieni na zielone, intensywnie rosnące chwasty. Po zbiorze rośliny uprawnej a przed zastosowaniem środka nie wykonywać żadnych zabiegów uprawowych. W momencie zabiegu perz powinien osiągnąć wysokość 10-25 cm i wytworzyć co najmniej 3-4 w pełni wykształcone liście. Jednoroczne chwasty jednoliścienne powinny mieć co najmniej 5 cm wysokości a chwasty dwuliścienne powinny w pełni wykształcić dwa liście właściwe. ↳ Zalecana dawka: 3-5 l/ha w 200-300 l wody (używając rozpylaczy zapewniających opryskiwanie średniokropliste). 81 Przed zastosowaniem preparatu należy szczegółowo zapoznać się z instrukcją zamieszczoną na etykiecie środka ochrony roślin. szkodniki zbóż Jesienne szkodniki zbóż AUTOR mgr inż. Grzegorz Pruszyński Instytut Ochrony Roślin – Państwowy Instytut Badawczy w Poznaniu G Problem zwalczania szkodników zbóż o ekonomicznym znaczeniu wyłonił się wraz ze zmianami w technologii uprawy. Intensywna ochrona przed chwastami i chorobami oraz obfite nawożenie sprzyjają rozwojowi różnych gatunków owadów. Gatunkami najważniejszymi występującymi na terenie Polski i zagrażającymi zbożom są: skrzypionki, mszyce i pryszczarki. W niektórych rejonach obserwuje się masowe pojawy łokaisa garbatka, ploniarek, wciornastków, miniarek oraz rolnic. Znaczny wpływ na występowanie, liczebność oraz rozwój gatunków owadów szkodliwych ma uprawa roślin zbożowych w monokulturze lub zwiększenie udziału zbóż w płodozmianie. Na zwiększenie zagrożenia ze strony agrofagów mają również wpływ zmiany w technologii produkcji, a przede wszystkim uproszczenia agrotechniczne. Nie bez znaczenia pozostają także anomalia pogodowe obserwowane zwłaszcza w ostatnich latach. Tak wiele czynników wpływa na zmiany występowania i liczebności agrofagów. Coraz częściej gatunki mało znane, nie występujące od wielu lat występują i pojawiają się liczniej, stwarzając zagrożenie dla plonów. Przykładem szkodników zaskakująco licznie pojawiających się w ciągu ostatnich lat są: pryszczarki, miniarki, łokaś garbatek, śmietki, nałanek kłosiec, żółwinek zbożowy i lednica zbożowa. Decyzja o wykonaniu zabiegu i wybór optymalnego terminu powinny być podejmowane na podstawie monitoringu konkretnej uprawy 82 i progów ekonomicznej szkodliwości. Ze względu na wiele zmiennych czynników środowiskowych, tylko własne obserwacje polowe mogą pomóc w ocenie rzeczywistego zagrożenia upraw. Poniżej przedstawiona jest charakterystyka najważniejszych szkodników zbóż. ŁOKAŚ GARBATEK Głównymi przyczynami wzrostu zagrożenia powodowanego przez łokasia garbatka są: uprawa zbóż po zbożach, uproszczenia agrotechniczne oraz zmiany agroklimatyczne. Po przezimowaniu w glebie larwy łokasia garbatka zaczynają żer na zbożach ozimych i trawach, następnie na zbożach jarych. Objawy żerowania larw łokasia to rośliny o postrzępionych lub przeżartych liściach i połamanych źdźbłach. Rośliny uszkodzone giną lub wytwarzają nadmierną ilość źdźbeł bocznych, nie zawsze wydających kłosy, na polach powstają „łysiny”. Larwy są jasno-żółte z ciemną częścią głowową i dużymi czarnymi płytkami grzbietowymi, spłaszczone, nie przekraczające 3 cm długości, zaopatrzona w trzy pary odnóży tułowiowych. Żerują o zmierzchu, nocą i w pochmurne dni, ukrywając się w glebie, w pionowych chodnikach na głębokości od 20 do 30 cm. Niekiedy wciągają rośliny do swoich podziemnych chodników. Chrząszcze charakteryzują się również aktywnością zmierzchowo-nocną, w dzień kryją się pod kamieniami i grudkami ziemi. Osiągają długość około 16 mm, mają wałkowate ciało brązowo-czarnej barwy z jasną stroną brzuszną, czułki i odnóża są rudo-bązowe. Żerują na kłosach traw i zbóż (na owsie rzadko), odżywiając się miękkim ziarnem. Skutkiem tych uszkodzeń jest szczerbatość kłosów. Jeden chrząszcz może w ciągu nocy wyjeść ziarno nawet z całego kłosa. W lipcu i sierpniu samice składają do gleby białe, wielkości ziarna prosa jaja, po około dwóch tygodniach wylęgają się larwy. Objadają one kiełkujące zboża, aż po powierzchnię gleby. Gdy pędy są jeszcze młode na skutek uszkodzeń podstawy liścia zewnętrzna część blaszki więdnie i obumiera. MINIARKI Od niedawna wzrosła w Polsce szkodliwość miniarek. Te drobne muchówki w okresie larwalnym żerują wewnątrz liści zbóż. Odżywiają się miękiszem palisadowym, wygryzając nieregularne korytarze. Każda larwa uszkadza tylko po jednym liściu, gdy uszkodzenie jest silne zasycha cała blaszka liściowa. W momencie stwierdzenia rozległych uszkodzeń na liściach, tzw. „min”, na chemiczną ochronę przed tymi szkodnikami jest już za późno. Dorosłe samice składają pojedynczo zboże • katalog: jesień 2012 • Znaczny wpływ na występowanie, liczebność oraz rozwój gatunków owadów szkodliwych ma uprawa roślin zbożowych w monokulturze lub zwiększenie udziału zbóż w płodozmianie. po 20-30 jaj na górnej stronie liścia, w małych wydrążonych dołeczkach, które służą miniarkom do pobiera pokarmu. W ciągu roku rozwijają się zwykle dwa pokolenia. MSZYCE Zarówno larwy jak i postacie dorosłe uszkadzają rośliny przez wysysanie soków z liści, pochew liściowych, źdźbeł i kłosów. Skutkiem jest zachwianie gospodarki wodnej rośliny, co prowadzi do więdnięcia i zasychania młodych roślin, natomiast do niewykłaszania zbóż i bielenia kłosów u starszych roślin. Innym dużym zagrożeniem niesionym przez mszyce są przenoszone przez nie choroby wirusowe. W jednym sezonie wegetacyjnym, zależnie od gatunku może się rozwijać od ośmiu do dwunastu pokoleń. W ciągu 30-dniowego życia (w optymalnej temperaturze), przy wysokim wskaźniku reprodukcji, populacja mszycy zbożowej może się podwoić podczas trzech dni, a po 20 dniach wzrost może być pięćdziesięciokrotny. W wysokiej temperaturze mszyce giną, więc warunkiem dużej liczebności jest utrzymująca się sucha pogoda i przynajmniej przeciętna temperatura od momentu wykłoszenia pszenicy. Stosowanie nawozów azotowych sprzyja mszycom, gdyż potrzebują one duże ilości rozpuszczalnych związków azotowych. Mszyce należą do pluskwiaków równoskrzydłych, rodziny mszycowatych. Są niewielkich rozmiarów, od 1,5 do 3 mm, różnie zabarwione, występują osobniki uskrzydlone i bezskrzydłe, wspólną cechą charakterystyczną jest występowanie w tylnej części odwłoka dwóch rurek zwanych syfonami. NAŁANEK KŁOSIEC Chrząszcz ten żeruje najpierw na trawach, później na zbożach ozimych (głównie żyto i pszenica) powodując uszkodzenia kłosów i ziarna. Osiąga długość od 10 do 12 mm, jest metalicznie zielony z brunanatno-rudawymi, owłosionymi pokrywami. Jest to gatunek ciepłolubny zasiedlający najczęściej nieużytki i zaniedbane pola. W ostatnich latach liczebność nałanka kłośca wzrosła niosący ze sobą straty gospodarcze. Cykl rozwojowy tego chrząszcza zamyka się w dwóch latach. Jaja składane są do górnych partii gleby na ugorach porośniętych trawami, łąkach oraz w zbożach. Larwy żerują na korzeniach różnych roślin, następnie zimują, aby na wiosnę drugiego roku życia przepoczwarczyć się, dając stadium dojrzałe. NIEZMIARKA PASKOWANA Muchówka długości około 4 mm, żółta z czarnym trójkątem między oczami, tułów z czarnymi wzdłużnymi paskami, odwłok z 4 poprzecznymi wstęgami. Dorosłe owady pojawiają się w okresie kłoszenia żyta. Samice składają jaja pojedynczo, na szczytowych liściach późno wyrastających łanów pszenicy i jęczmienia. Wyklute po około 8 dniach larwy przedostają się do kłosów i pochew liściowych. Larwy żerują idąc w dół aż do głównego kolanka w źdźble, przepoczwarczają się po koło miesiącu w pochwie liściowej. Objawy żerowania można zwykle zauważyć dopiero w fazie kłoszenia się zbóż. Zaatakowana część źdźbła nie rośnie, dokłosie jest znacznie skrócone, a kłos często pozostaje w pochwie. Druga generacja występuje w okresie żniw jęczmienia jarego, jaja są składane od początku września na liściach samosiewów zbóż i trawach. Larwy niszczą tylko pęd u podstawy, gdzie zimują, przepoczwarczają się wiosną. Rośliny zbóż ozimych atakowane jesienią grubieją u nasady, silnie się krzewią lub zamierają. PLONIARKA ZBOŻÓWKA Dorosła muchówka jest długości 2 mm, o lśniąco -czarnym ciele, czerwonych oczach i brązowo -żółtych odnóżach. Lot pierwszego pokolenia odbywa się od końca kwietnia do początku czerwca, natomiast od końca czerwca do sierpnia występuje pokolenie letnie, a od sierpnia do końca października pokolenie jesienne. Samice składają pojedynczo od 25 do 35 jaj. Larwy smukłe, lśniące, białe, do 5 mm, bez nóg, z jedną parą czarnych silnych haków gębowych i dwiema małymi brodawkami z tyłu ciała. Larwy I i II pokolenia uszkadzają młode zasiewy, larwy II pokolenia niszczą również zawiązki ziaren. Larwa uszkadza w zbożach zawsze tylko jeden pęd, jej rozwój trwa od 20 do 30 dni. U zaatakowanych roślin zaobserwować można: we wczesnojesiennych i późno wiosennych zasiewach żółknięcie i obumieranie liści sercowych, rośliny, które się nie rozkrzewiły obumierają, a rozkrzewione tworzą zwiększoną liczbę pędów, które rzadko się wykłaszają. PRYSZCZAREK PSZENICZNY, PACIORNICA PSZENICZANKA Należące do muchówek pryszczarkowate są wysmukłymi owadami, które na długich nogach trzymają się plew, wylatują w czasie kłoszenia. Larwy powodują zniszczenia ziarniaków, wysysając z nich soki. Są wielkości od 2 do 2,5 mm, żółte lub pomarańczowo-czerwone, bez odnóży. Na jednym zawiązku można spotkać około 6 larw paciornicy pszeniczanki, larwy pryszczarka pszenicznego żerują pojedynczo. Na skutek zaatakowania kłosków pęka okrywa owocowa, co często prowadzi do infekcji wirusowych. Około połowy czerwca dorosłe osobniki wydostają się z gleby. Samice paciornicy pszeniczanki składają od 5 do 8 jaj na zawiązkach ziarniaków, natomiast samice pryszczarka pszenicznego składają jaja pojedynczo. Po okresie 5 do 10 dni wylęgają się i rozpoczynają żer larwy. Po około 3 do 4 tygodniach larwy schodzą do gleby gdzie zimują w kokonach. Uprawy pszenicy są zagrożone jedynie przez około 5 dni, ponieważ paciornica pszeniczanka znajduje się w kłosach jedynie w okresie wczesnego kłoszenia się, a pryszczarek pszeniczny zajmuje kłosy jedynie na krótko przed kwitnieniem. Oba gatunki występują w nieregularnych odstępach czasowych i są groźnymi szkodnikami regionalnymi. PRYSZCZAREK ZBOŻOWIEC Szkodnik należący do muchówek, długość ciała 5 mm, ciało owłosione, czarno-brązowy tułów, czerwony odwłok, długie odnóża. Dorosłe owady wydostają się z gleby około połowy maja. Jaja są składane po 120 do 200 na górnej stronie liścia, równolegle do nerwów. Larwy wylęgają się po około tygodniu, mają 5 mm długości, ciało podzielone na segmenty, bez odnóży. Wnikają do pochwy liściowej, a następnie wędrują w dół źdźbła i zaczynają żer powyżej węzła na źdźble. Wczesne objawy żerowania to nabrzmiałe pochwy liściowe uszkodzonego źdźbła, pod nimi tworzą się siodłowate narośla, w których znajdują się larwy. Następstwem uszkodzeń powodowanych przez pryszczarka zbożowca są niedorozwinięte rośliny, przedwczesna dojrzałość i niewypełnione ziarno. Szkodnik zimuje w stadium larwy, które już od końca czerwca zakopują się na głębokości od 6 do 8 cm w glebie, przepoczwarczenie następuje na wiosnę. Pryszczarek zbożowiec jest związany z rejonami o wysokiej wilgotności powietrza, także jego masowych pojawów należy się spodziewać szczególnie w latach o wysokiej wilgotności. ROLNICE Rolnice to motyle nocne średniej wielkości o rozpiętości skrzydeł od 25 do 40 mm, o dużych oczach i długich czułkach. Często mają szarobrunatne ubarwienie o jaśniejszej barwie tylnych skrzydeł. Dorosłe osobniki latają najczęściej od połowy maja do połowy lipca i od sierpnia do października, po zmierzchu i w nocy. Samice składają jaja do ziemi lub na roślinie żywicielskiej. Gąsienice są nagie i żerują najczęściej w nocy. Ich cechą charakterystyczną jest spiralne zwijanie 83 zboże • katalog: jesień 2012 1 • Coraz częściej gatunki mało znane, nie występujące od wielu lat występują i pojawiają się liczniej. 3 2 FOT 1. • Skrzypionka błękitek – imago FOT 2. • Ploniarka zbożówka – objawy żerowania larw FOT 3. • Skrzypionka zbożowa – imago FOT 4. • Skrzypionka zbożowa – larwa FOT 5. • Wciornastki FOT 6. • Żółwinek zbożowy 4 5 6 84 zboże katalog: jesień 2012 • TABELA • Progi ekonomicznej szkodliwości szkodników zbóż Szkodniki Termin obserwacji Łokaś garbatek Mszyce zbożowe Nałanek kłosiec Niezmiarka paskowana Paciornica pszeniczanka Ploniarka zbożówka Pryszczarek pszeniczny Pryszczarek zbożowiec Rolnice Skrzypionki zbożowe Śmietka ozimówka Wciornastek pszenicznik Żółwinki Próg szkodliwości Jesień – wschody do przerwania wegetacji 1-2 larwy lub 4 świeżo uszkodzone rośliny na 1 m2 Wiosna – początek wegetacji 3-5 larw lub 8-10 świeżo uszkodzonych roślin na 1 m2 Kłoszenie lub zaraz po wykłoszeniu 5 mszyc na 1 kłosie Kwitnienie i formowanie ziarna 3-5 chrząszczy na 1 m2 lub 5 pędraków na 1 m2 Jesienią 1 jajo na 10 źdźbłach lub 10% uszkodzonych źdźbeł Kłoszenie 5-10 owadów na 1 kłosie Wiosenne krzewienie 6 larw na 100 roślinach Kłoszenie 8 larw na 1 kłosie Wyrzucenie liścia flagowego 15 jaj na 1 źdźble Przed siewem 6-8 gąsienic na 1 m2 Wyrzucanie liścia flagowego 1-1,5 larwy na źdźble Na wiosnę 10 roślin uszkodzonych na 30 badanych lub 80 larw na 1 m2 Strzelanie w źdźbło 10 larw na źdźbło Do pełni kwitnienia 5-10 owadów dorosłych lub larw na 1 kłosie Wypełnianie ziarna 40-50 larw na 1 kłosie Wzrost i krzewienie na wiosnę 2-3 osobniki dorosłe na Formowanie ziarna, dojrzałość mleczna 2 larwy na 1 m2 się w czasie spoczynku lub w razie zaniepokojenia. Młode gąsienice żerują na nadziemnych częściach roślin, starsze kryją się w glebie, gdzie uszkadzają kiełkujące ziarno lub wychodzą w nocy na powierzchnię i podgryzają rośliny u nasady. Uszkodzenia w okolicy szyjki korzeniowej powodują, że roślina przewraca się i zamiera. Stadium zimującym są gąsienice, zakopane w ziemi na głębokości od 10 do 15 cm. Wiosną pod koniec kwietnia gąsienice kończą żer i przepoczwarczają się pod powierzchnią gleby. Badania nad rolnicami wskazują na cykliczność ich masowych pojawów, tj. gradacji rolnic, które mają miejsce co 10, 7, 5 a nawet 3 lata. Jednym z głównych czynników zmiennego występowania rolnic są warunki meteorologiczne. Najbardziej sprzyjające rozwojowi rolnic są wczesne, suche i ciepłe wiosny oraz lato, suche jesienie, a także mroźne i śnieżne zimy. Wyższe temperatury przyspieszają rozwój rolnic. Czynnik ten wpływa na częstsze występowanie drugiego pokolenia rolnic zwiększając ich liczebność. SKRZYPIONKI Chrząszcze z rodziny stonkowatych, ciało wydłużone, metalicznie błyszczące, zielonkawe lub niebieskie, czułki długie, nitkowate. Zimują w ściółce i korzeniowych częściach roślin. Postacie dorosłe wiosną prowadzą żer uzupełniający na liściach zbóż i traw. W maju i czerwcu w miejscach żerowania składają jaja. Larwy brunatno-żółte z czarną głową, z trzema parami silnych odnóży, o ciele wysklepionym, pokrytym wyrzucanymi na wierzch odchodami. Larwy odżywiają się miękiszem, zdrapując go wzdłuż nerwów liści. Prowadzi to do powstawania białych plam i podłużnych dziurek na liściach, u roślin młodych występuje nadmierne krzewienie. Chrząszcze pojawiają się w lipcu, żyją do jesieni żerując na zbożach i trawach. ŚMIETKA OZIMÓWKA Larwy tej muchówki uszkadzają rośliny w sposób podobny do ploniarki zbożówki. Wiosną można zaobserwować rzędowe żółknięcie liści sercowych, spowodowane podgryzaniem i przegniciem u podstawy, liście te można łatwo wyciągnąć. Młode rośliny zaatakowane przez tego szkodnika często giną. Larwy są kremowo-białe, długości do 9 mm, cylindryczne. Postacie dorosłe podobne do muchy domowej, od 6 do 8 mm, szaro-żółte z licznymi czarnymi włoskami. Zimują jaja, znajdujące się w glebie na polach zbóż ozimych i traw, wtedy też odbywa się ich rozwój. Na wiosnę wylęgają się larwy wnikające do środka źdźbła i wyżerające całą wewnętrzną część. W ten sposób niszczą kolejne rośliny do przełomu maja i czerwca, kiedy schodzą na głębokość od 5 do 10 cm w glebę i przepoczwarczają się. Dorosłe muchówki wylatują w czerwcu i lipcu, a w sierpniu i wrześniu są składane jaja. WCIORNASTKI Owady wielkości od 1 do 5 mm, o ciele wydłużonym, skrzydła wąskie z długimi frędzlami, zaopatrzone w aparat kłująco-ssący. Zarówno postacie dorosłe jak i larwy wysysają soki z liści, źdźbeł, pochew liściowych i kłosów. Zimują larwy lub postacie dorosłe, we wierzchnich warstwach gleby. Wiosną samice składają jaja w górnej części źdźbeł, tam też żerują wylęgające się larwy. Po przeobrażeniu następuje krótki okres żerowania i zejście do glebę, gdzie zimują. ŻÓŁWINEK ZBOŻOWY, LEDNICA ZBOŻOWA Są to groźne szkodniki zbóż, szczególnie pszenicy. Szkodliwe są zarówno larwy, jak i postacie dorosłe, nakłuwające i wysysające soki głównie z ziarniaków i kłosów, także z liści i pochew liściowych. Skutkiem jest brak lub słabe wykształ- cenie ziarniaków, wcześniejsze bielenie kłosów oraz białe plamki na liściach. Uszkodzone rośliny gorzej rosną i źle się kłoszą, a uzyskane ziarno jest słabej jakości. Lednica zbożowa to pluskwiak wielkości od 8 do 9 mm, o ciele spłaszczonym barwy żółtej z ciemnymi prążkami na głowie i tarczce tułowiowej, głowa stożkowata, ryjkowato zwężona. Larwy są podobne do owadów dorosłych, tylko mniejsze i z nie wykształconymi jeszcze skrzydłami. W ciągu roku rozwija się jedno pokolenie tego szkodnika. Zimują owady dorosłe, na polach oraz w przydrożnych ściółkach i zaroślach. Po przezimowaniu, na przełomie maja i czerwca następuje przelot owadów dorosłych na zboża, głównie oziminy. Tam ma miejsce żerowanie, a następnie składanie jaj na liściach, źdźbłach i kłosach zbóż. Larwy żerują podobnie do postaci dorosłych, szybko osiągając pełny rozwój. Dojrzałe osobniki po krótkim żerowaniu wyszukują miejsc do zimowania. Podobnie jak lednica, żółwinek zbożowy wykształca jedno pokolenie w roku. Jest pluskwiakiem wielkości około 10 mm, ma płaskie szerokie ciało, barwy szarej z czarnymi plamkami tworzącymi smugi, głowa jest trójkątna z dwoma podłużnymi rowkami, nogi i dolna strona ciała są żółto-różowe. Na zboża (głównie pszenica i żyto ozime) przelatują na przełomie kwietnia i maja. Tam żerują wysysając soki z tkanek roślin powodując uszkodzenia takie jak lednica zbożowa, jaja składają na liściach. Młode larwy początkowo są jasnozielone, po kilku godzinach czernieją, żerują na liściach i pochwach liściowych, następnie przechodzą na kłosy. Przepoczwarczenie następuje pod koniec maja i w czerwcu, postacie dorosłe po krótkim żerowaniu poszukują na miedzach i przydrożach miejsc do zimowania. • 85 nawożenie dolistne zboże • katalog: jesień 2012 NANO ACTIVE • Doskonale uzupełnia niedobory składników pokarmowych Odkryj moc nie z tej ziemi • Intensyfikując procesy fotosyntezy pobudza rośliny do wzrostu i poprawia ich witalność • Podwyższa zdolność roślin do pobierania składników pokarmowych z gleby • Zwiększa immunologiczną odporność roślin na stres: choroby, szkodniki, susze • Wpływa na przyrost plonu przy zachowaniu wysokich parametrów technologicznych Naturalny nawóz dolistny do stosowania w uprawie wszystkich gatunków roślin. NANO ACTIVE jest pierwszym w Polsce nawozem dolistnym wyprodukowanym przy zastosowaniu nanotechnologii. Jego skład to nowatorskie połączenie kilku minerałów, które powstały ponad 14 milionów lat temu. Opatentowaną innowacją nawozu NANO ACTIVE jest odpowiednia selekcja złóż tych minerałów, wielkość, powierzchnia, a także aktywność jego nanocząsteczek. DZIAŁANIE Nanotechnologiczny NANO ACTIVE zarówno aktywuje rośliny do bardziej efektywnego pobierania składników pokarmowych z kompleksu sorpcyjnego gleby, jak i intensywnie odżywia je w kluczowe makroelementy: wapń (Ca), magnez (Mg) oraz mikroelementy: żelazo (Fe), miedź (Cu), cynk (Zn), mangan (Mn), bor (B), molibden (Mo), sód (Na). Opatentowana formuła nawozu gwarantuje skuteczne pobieranie składników odżywczych przez uprawy. Energetyczne potencjały nadane składnikom NANO ACTVIE podczas procesu mielenia oraz silnie porowata powierzchnia drobin umożliwiają szybką zdolność wchodzenia nanoaktywatorów w reakcję z rośliną, stymulując w ten sposób jej proces fotosyntezy. TERMINY STOSOWANIA I DAWKI • ZBOŻA (OZIME I JARE): 2 APLIKACJE ↳ pierwszy oprysk od fazy krzewienia do fazy drugiego kolanka ↳ drugi oprysk od fazy liścia flagowego do końca kłoszenia ↳ Dawka: 1,5-2 kg/ha ↳ Zalecana ilość wody: 200-400 l/ha 86 Przed zastosowaniem preparatu należy szczegółowo zapoznać się z instrukcją zamieszczoną na etykiecie. • katalog: jesień 2012 NANO ACTIVE FORTE • Kompleksowo uzupełnia niedobory składników pokarmowych • Pobudza roślin do wzrostu i poprawia ich witalność • Intensywnie stymuluje proces fotosyntezy • Uodpornia uprawy na stres związany z suszą, przymrozkami oraz chorobami Sięgnij po siłę nowej generacji nawożenie dolistne zboże • Umożliwia znaczny wzrost plonu przy zachowaniu wysokich parametrów technologicznych Nanotechnologiczny nawóz zawierający najważniejsze makro- i mikroelementy, do stosowania w formie oprysku dolistnego w uprawie wszystkich gatunków roślin. Stanowi rozszerzenie nawozu NANO ACTIVE® o azot, fosfor i potas, czyli tzw. pierwszorzędne składniki pokarmowe o największym znaczeniu plonotwórczym, w uniwersalnych proporcjach 10-5-10. DZIAŁANIE Dzięki minimalnej wielkości cząsteczek minerałów, największej powierzchni czynnej drobin oraz nadanej im energii, nawóz NANO ACTIVE FORTE skutecznie dostarcza roślinie znacznie więcej substancji pokarmowych niż tradycyjnie formułowane nawozy dolistne. Nanotechnologiczny nawóz dolistny NANO ACTIVE FORTE zarówno intensywnie odżywia rośliny, jak i aktywuje system korzeniowy do bardziej efektywnego przyjmowania kluczowych makro- i mikroelementów, takich jak: azot (N), fosfor (P), potas (K), wapń (Ca), magnez (Mg), siarka (S), żelazo (Fe), miedź (Cu), cynk (Zn), mangan (Mn), bor (B), molibden (Mo), sód (Na). Dlatego też pierwszymi efektami działania nawozu dolistnego NANO ACTIVE FORTE, widocznymi po paru dniach od jego zastosowania, są poprawa witalności oraz zmiana barwy liści upraw na ciemniejszy odcień zieleni. TERMINY STOSOWANIA I DAWKI • ZBOŻA (OZIME I JARE): 2 APLIKACJE ↳ pierwszy oprysk od fazy krzewienia do fazy drugiego kolanka ↳ drugi oprysk od fazy liścia flagowego do końca kłoszenia ↳ Dawka: 4 kg/ha ↳ Zalecana ilość wody: 200-400 l/ha 87 Przed zastosowaniem preparatu należy szczegółowo zapoznać się z instrukcją zamieszczoną na etykiecie. nawożenie dolistne zboże • katalog: jesień 2012 ZBOŻE TOTAL EXTRA NPK 15-15-15 Nowy sezon – sprawdzona formuła • Poprawia odżywienie roślin • Zapewnia wzrost energii i siły kiełkowania • Zagęszcza soki komórkowe, dzięki czemu wzrasta zimotrwałość i mrozoodporność roślin • Przyspiesza ruszenie wegetacji wiosną • Zrównoważony stosunek npk i wysoka zawartość miedzi i manganu to pewny i wysoki plon • Większa odporność na choroby Pełnoskładnikowy nawóz typu Extra w układzie zrównoważonym do dolistnego stosowania w uprawach wszystkich gatunków zbóż ozimych i jarych (także jęczmienia browarnego). DZIAŁANIE Mikroskładniki w postaci chelatów (biorozkładalne chelaty IDHA), czyli połączeń ze związkami organicznymi, są pobierane przez liście. Oprysk dolistny zapewnia szybkość działania. Składniki optymalnie dobrane do fizjologicznych potrzeb i prawidłowego rozwoju roślin, gwarantują maksymalną przyswajalność w kluczowych stadiach rozwoju. ZAKRES STOSOWANIA, TERMINY I DAWKI • JESIENIĄ ¬ od fazy 4 liścia ↳ zalecana dawka: 2–3 kg/ha ↳ zalecana ilość wody: 200–400 l/ha • WIOSNĄ ¬ pełnia krzewienia ↳ zalecana dawka: 2–4 kg/ha ↳ zalecana ilość wody: 200–400 l/ha ¬ początek kłoszenia ↳ zalecana dawka: 2–4 kg/ha ↳ zalecana ilość wody: 200–400 l/ha SKŁADNIKI POKARMOWE ZAWARTOŚĆ Azot ogólny (N) 15,0% Azot azotanowy (N-NO3) 7,4% Azot amonowy (N-NH4) 7,6% Fosfor: pięciotlenek fosforu (P2O5) 15,0% Potas: tlenek potasu (K20) 15,0% Magnez: tlenek magnezu (MgO) 2,7% Siarka (S) 2,2% Miedź (Cu) 0,2% Żelazo (Fe) 0,1% Mangan (Mn) 0,4% Molibden (Mo) 0,01% Cynk (Zn) 0,1% Cynk (Zn) 0,1% 88 Przed zastosowaniem preparatu należy szczegółowo zapoznać się z instrukcją zamieszczoną na etykiecie. zalecany adiuwant • katalog: jesień 2012 CROPVIT Mn/Cu • Cropvit – podstawowe mikroskładniki • Szybko poprawiają kondycję roślin uprawnych • Uczestniczą w reakcjach syntezy białek, skrobi, witamin i innych substancji odżywczych Zdrowo nakręca uprawy nawożenie dolistne zboże • Mikroelementy podlegające chelatyzacji zapewniają szybkie wchłanianie przez roślinę i równie szybką biodegradację Cropvit to jednoskładnikowe chelatowe nawozy płynne. Każdy nawóz z palety Cropvit zawiera jeden całkowicie przyswajalny mikroelement, dobrany do potrzeb nawożenia konkretnej uprawy, mając na celu najbardziej efektywne i pełne wykorzystanie potencjału genetycznego roślin. CROPVIT Mn Wysokoskoncentrowany roztwór łatwo przyswajalnego manganu do nawożenia zbóż. Cropvit Mn jest szczególnie zalecany na glebach o pH powyżej 6,7 oraz glebach o niskiej zawartości wapnia, substancji organicznych, podmokłych lub słabo przepuszczalnych. Cropvit Mn zapobiega powstawaniu chorób fizjologicznych powodowanych przez niedobory manganu i likwiduje ich objawy (szarobrunatne smugi pomiędzy unerwieniem liścia, np. szara plamistość liści w uprawach owsa). TERMINY STOSOWANIA I DAWKI ¬ zapobiegawczo lub po wystąpieniu objawów niedoborów: 1–2 opryski co 10–14 dni ¬ dawka nawozu 1–2 l/ha CROPVIT Cu Chelat miedzi polecany do dolistnego zasilania upraw zbożowych. Miedź bierze udział m.in. w metabolizmie azotu, dlatego wpływa silnie stymulująco na ilość i jakość ziarna zbóż. Oznaki niedostatecznego zaopatrzenia roślin w miedź, to m.in. bielenie młodych listków, chloroza starszych liści, przywiędły wygląd roślin, słabo wypełnione kłosy, obniżona zawartość białka i inne. Cropvit Cu znacząco wpływa na zwiększenie odporności roślin na porażenia chorobami grzybowymi i bakteryjnymi. Stosowanie Cropvit Cu w intensywnych uprawach zbożowych procentuje zwyżką plonu ziarna oraz wyraźną poprawą jego parametrów. TERMINY STOSOWANIA I DAWKI ¬ zapobiegawczo lub po wystąpieniu objawów niedoborów: 1–2 opryski co 10–14 dni ¬ dawka nawozu 1–2 l/ha 89 Przed zastosowaniem preparatu należy szczegółowo zapoznać się z instrukcją zamieszczoną na etykiecie. biostymulacja zbóż Stymulowanie zbóż jesienią AUTOR Maciej Gracz, Chemirol >>> Warto pamiętać, że zboża ozime, podobnie jak rzepak, fundament plonu budują już jesienią. W okresie wiosennym rośliny najczęściej nie są już w stanie nadrobić zaległości z jesieni. Ź Źdźbła wytworzone już jesienią są bardziej stabilne (np. w mniejszym stopniu reagują na czynniki stresowe) i mają większy potencjał plonotwórczy. Optymalną sytuacją jest, gdy zboża wykształcą przed zimą 2–3 źdźbeł bocznych lub przynajmniej zaczną się krzewić. Dobrze jest zatem jak najlepiej wykorzystać genetyczny potencjał plonowania roślin, doskonaląc tym samym stosowaną w gospodarstwie technologię uprawy zbóż. Właśnie z myślą o doskonaleniu uprawy zbóż ozimych prowadziliśmy doświadczenia nad wpływem stymulatorów wzrostu na jesienny rozwój roślin. Oceniając poszczególne preparaty i ich kombinacje, braliśmy pod uwagę przyrost parametrów w kategoriach: długość liści, masa korzeni, masa liści oraz finalnie, relacja osiągniętych efektów w stosunku do kosztu aplikacji na 1 ha. Poniżej przedstawiamy plantatorom zbóż ozimych nasze rekomendacje w zakresie dolistnych zabiegów biostymulacyjnych. DYNAMIC CRESCO Stosowanie DYNAMIC CRESCO znacznie poprawia ukorzenienie roślin poprzez wzrost masy korzeniowej. Roślina wzmocniona tym preparatem ma lepszą zdolność pobierania i akumulowania składników pokarmowych, co przekłada się na prawidłowy wzrost młodych zbóż, jak również możliwość wyeliminowania negatywnych efektów nierównych wschodów. Po aplikacji Dynamic Cre- 90 sco znacząco zwiększa się odporność roślin. Tym samym znakomicie poprawia się tolerancja zbóż na wahania temperatur w okresie późnej jesieni i wczesnej wiosny. Lepsza zdrowotność roślin już od samego początku wegetacji to także lepsza zimotrwałość. Dzięki jesiennemu zabiegowi Dynamic Cresco zboża wykazują również szybszy start wiosną. Wykonanie oprysku z wykorzystaniem Dynamic Cresco powinno być dokonane w fazie 2–4 liści w dawce 0,8 l/ha. KELPAK + DYNAMIC CRESCO Patrząc na wyniki doświadczeń (pokazane częściowo na wykresach obok), optymalnym wariantem wzmacniania roślin jesienią jest kombinacja preparatów DYNAMIC CRESCO i KELPAK. Połączenie tych biostymulatorów jeszcze lepiej wzmaga w roślinach procesy fotosyntezy, co wpływa na szybszy wzrost roślin i – co niezwykle ważne przed zimą – mocniejsze zagęszczenie soków komórkowych. Stymulowane tą kombinacją zboża bardzo dobrze wykorzystują składniki pokarmowe i wodę – są zatem dobrze odżywione, zdrowsze, a więc łatwiej je chronić. W przypadku łączenia preparatów zalecamy dawkę Kelpak 1,0 l/ha + Dynamic Cresco 0,8 l/ha od fazy 3–4 liści. WYKRES 1 • Średni przyrost plonu po zastosowaniu preparatu Dynamic Cresco (dawka 0,8 l/ ha) – doświadczenie ścisłe IOR Poznań 2010/11. TERMINY APLIKACJI: T0: po siewie — 19.10.2010 T1: BBCH 11 — 2.11.2010 T2: BBCH 13-14 — 21.03.2011 115 NANO ACTIVE I DOKARMIANIE DOLISTNE 110 Równie istotna sprawą, co wzmocnienie roślin biostymulatorem jest w jesiennej agrotechnice odpowiednie odżywienie roślin od samego początku wegetacji. Zaburzenia w krzewieniu się roślin często są skutkiem niedoboru składników pokarmowych. W takich sytuacjach sugerujemy zasilenie upraw dolistnymi nanotechnologicznymi nawozami z rodziny Nano Active lub wieloskładnikowym Zboże Total Extra oraz płynnymi nawozami Cropvit zawierającymi mangan (Mn) i miedź (Cu). • 105 +11% +10% +12% T0 T1 T2 100 95 90 kontrola zboże • katalog: jesień 2012 • Właśnie z myślą o doskonaleniu uprawy zbóż ozimych prowadziliśmy doświadczenia nad wpływem stymulatorów wzrostu na jesienny rozwój roślin. KELPAK (BBCH 13; 1 l/ha) DYNAMIC CRESCO (BBCH 13; 0,8 l/ha) KONTROLA FOTOGRAFIE • Pokrój roślin pszenicy ozimej po zastosowaniu różnych preparatów stymulujących. KONTROLA NANO ACTIVE (BBCH 13; 2 kg/ha) KELPAK (f. 3–4 liści; 2 l/ha) KONTROLA DYNAMIC CRESCO (BBCH 13; 0,8 l/ha) KONTROLA WYKRES 2 • Przyrost plonu ziarna po zastosowaniu Dynamic Cresco (dawka 0,8 L) oraz Dynamic Cresco + Kelpak (dawka 0,8 + 1,0 l/ha) – doświadczenie ścisłe UP Poznań 2010/11. WYKRES 3 • Wpływ różnych wariantów stymulowania roślin pszenicy ozimej na masę korzeni – doświadczenie ścisłe IUNG Wrocław 2010/11. WYKRES 4 • Wpływ różnych wariantów stymulowania roślin pszenicy ozimej na masę liści – doświadczenie ścisłe IUNG Wrocław 2010/11. TERMIN APLIKACJI: TERMIN APLIKACJI: TERMIN APLIKACJI: faza 3 liści faza 3-4 liści faza 3-4 liści 115 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 110 105 +7,3% 100 +12,4% 95 90 kontrola Dynamic Cresco Dynamic Cresco + Kelpak 160 140 120 100 +25% +36% +43% 80 +40% +54% +48% Kelpak (2 l/ha) Dynamic C. + Kelpak (0,8 + 1,0 l/ha) 60 40 20 0 kontrola Dynamic Cresco (0,8 l/ha) Kelpak (2 l/ha) Dynamic C. + Kelpak (0,8 + 1,0 l/ha) kontrola Dynamic Cresco (0,8 l/ha) 91 biostymulacja zboże • katalog: jesień 2012 KELPAK zalecany adiuwant • Zapewnia najlepsze wykorzystanie składników pokarmowych Naturalnie najlepszy • Stymuluje rozwój systemu korzeniowego • Poprawia wigor i siłę wzrostu roślin • Korzystnie wpływa na wielkość i jakość plonu • Najlepsza polisa na stres – powoduje wzrost odporności roślin na susze, przymrozki, nadmiar wilgoci, wahania temperatur, pestycydy SUBSTANCJE AKTYWNE • Ekstrakt z alg Ecklonia maxima, zawierający hormony roślinne: auksyny – 11 mg/l, cytokininy – 0,031 mg/l. Środek z grupy stymulatorów wzrostu w formie koncentratu rozpuszczalnego w wodzie do stosowania w uprawie roślin polowych oraz warzyw. Pobudza wzrost i rozwój roślin, wpływa korzystnie na przyrost korzeni, podnosi plonowanie i jakość plonów. DZIAŁANIE Auksyny i cytokininy są produkowane przez roślinę w ściśle określonych proporcjach i indukują procesy zachodzące w roślinie od momentu wschodów praktycznie do końca jej życia. Auksyny – najważniejsze hormony w roślinie! Wytwarzane głównie w młodych częściach pędu odpowiadają za wzrost wzdłużny łodyg, pobudzają tworzenie się korzeni bocznych i włośników korzeniowych, przeciwdziałają starzeniu się organów i zrzucaniu liści. Cytokininy – wytwarzane głównie w systemie korzeniowym odpowiadają za podział komórek, pobudzają tkanki do wytwarzania organów, pobudzają powstawanie pędów bocznych, hamują procesy starzenia się roślin. Poziom produkcji fitohormonów w roślinie jest uzależniony od wielu czynników. Czynniki stresujące (niska temperatura, susza, choroby, szkodniki, fitotoksyczność środków ochrony) mogą poważnie zakłócić ich produkcję. Wówczas roślina nie rozwija się prawidłowo i nie jest w stanie wydać wysokiego plonu. Biostymulator Kelpak obniża ryzyko wpływu czynników stresowych na roślinę a przez to na plon i jakość zbioru. TERMINY STOSOWANIA I DAWKI • ZBOŻA JARE I OZIME ↳ jesienią: od fazy 4 liści do fazy krzewienia ↳ zalecana dawka: 2 l/ha Zalecana ilość wody: 250-500 litrów na hektar. Niższą dawkę wody zaleca się stosować w przypadku opryskiwania roślin znajdujących się we wcześniejszych fazach rozwojowych. 92 Przed zastosowaniem preparatu należy szczegółowo zapoznać się z instrukcją zamieszczoną na etykiecie. zalecany adiuwant • katalog: jesień 2012 DYNAMIC CRESCO • Poprawia zdolności pobierania i akumulowania składników pokarmowych • • • • • • • Eliminuje negatywne efekty nierównych wschodów Stymuluje rozwój systemu korzeniowego Wpływa na prawidłowy rozwój roślin biostymulacja zboże Dynamit w korzeniu Ogranicza skutki stresu Poprawia mrozoodporność Zwiększa plon Poprawia zdrowotność roślin poprzez zwiększenie odporności ZAWARTOŚĆ SKŁADNIKÓW azot (N) w formie amonowej 7,7 % (m/m) [% masowe] tj. 90 g/l N-amonowego cynk (Zn) rozpuszczalny w wodzie 8,0 % (m/m) [% masowe] tj. 96 g/l Środek poprawiający ukorzenienie roślin poprzez wzrost masy korzeniowej. Dynamic Cresco wpływa wyjątkowo korzystnie na wzrost i plonowanie rośliny. Płynny nawóz mikroelementowy polecany w uprawach rzepaku, zbóż, kukurydzy oraz roślin strączkowych i nowo posianych traw. ZAKRES, TERMINY STOSOWANIA I DAWKI • ZBOŻA JARE I OZIME ↳ Stosować wiosną lub jesienią, od fazy piórkowania do końca krzewienia. ↳ Zalecana dawka: 0,8 l/ha. • KUKURYDZA ↳ Stosować w fazie od dwóch do sześciu liści właściwych. ↳ Zalecana dawka: 1,0-1,2 l/ha. • ZIEMNIAKI ↳ Stosować w fazie od dwóch liści właściwych do momentu przed zawiązaniem bulw. ↳ Zalecana dawka: 0,9-1,0 l/ha. • TRAWA ↳ Stosować w fazie od dwóch liści do początku krzewienia. ↳ Zalecana dawka: 0,8 l/ha. Zalecana ilość wody: 100-200 l/ha. Zalecane opryskiwanie: średniokropliste lub drobnokropliste. 93 Przed zastosowaniem preparatu należy szczegółowo zapoznać się z instrukcją zamieszczoną na etykiecie środka. poradnik Jesienny program ochrony i pielęgnacji zbóż CROPVIT Mn CROPVIT Cu ZBOŻE TOTAL EXTRA NANO ACTIVE NANO ACTIVE FORTE • Nawozy dolistne gwarantują prawidłowy rozwój jesienny, dobre przezimowanie. Zrównoważony stosunek NPK i wysoka zawartość miedzi i manganu to pewny i wysoki plon DYNAMIC CRESCO KELPAK • Biostymulatory wzrostu poprawiające jesienny rozwój roślin, a w szczególności rozwój systemu korzeniowego STAKATO + izoproturon /chlorotoluron/chlorosulfuron • PREMIS • Bardzo bezpieczna dla rośliny uprawnej zapora fungicydowa o działaniu systemicznym; zapewnia pełną ochronę młodej siewki 94 Powschodowe warianty jesiennej ochrony herbicydowej gwarantujące szerokie spektrum zwalczanych chwastów SPIS DZIAŁU Adiuwanty: większa pewność działania pestycydów 96 Asystent+ 98 Partner+ 99 Większa pewność działania pestycydów: adiuwanty wspomagacze Adiuwanty: większa pewność działania pestycydów Na efektywność zabiegów ochrony roślin wpływa wiele czynników, które jednocześnie mogą powodować obniżenie skuteczności preparatu. Jeżeli zależy nam na osiągnięciu większej efektywności zabiegu, warto zastosować odpowiednio dobrany adiuwant (wspomagacz). G Główną funkcją adiuwantów jest zwiększenie ilości substancji aktywnej w miejscu działania oraz wzrost ilości cieczy na powierzchni liścia, co znacznie poprawia wnikanie preparatów przez jego struktury. Dodatek wspomagaczy zabezpiecza działanie środków ochrony roślin przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi, takimi jak niska wilgotność powietrza czy duże wahania temperatury. Środki ochrony roślin poddawane są procesom formułowania, w wyniku czego otrzymujemy odpowiednią formulację zawartą w produkcie handlowym. Zawiera ona zarówno właściwą formę chemiczną substancji aktywnej (np. sole, estry), jak i szereg substancji wspomagających. Bardzo ważnym elementem każdej formulacji są substancje dodatkowe wpływające na poprawę retencji (zatrzymanie kropel na liściu) oraz ułatwiające wnikanie substancji aktywnych do komórek roślinnych. Są to te same substancje, które występują w składzie adiuwantów aktywujących dostępnych na rynku. Często zawartość tych substancji w formulacji jest niewystarczająca, dlatego w wielu przypadkach bardzo korzystny jest dodatek adiuwantów opartych o różne substancje np. organosilikony, metylowane estry. Obniżając znacznie dawkę preparatu lub stosując ją w dolnym zakresie z zalecanych, wprowadzamy 96 do cieczy opryskowej mniej substancji poprawiających aktywność pestycydu i właśnie wtedy dodatek adiuwantów aktywujących ma największy wpływ na poprawę jej skuteczności. Jedną z ważniejszych grup wspomagaczy są surfaktanty (substancje powierzchniowo czynne). Wpływają one na obniżenie napięcia powierzchniowego cieczy opryskowej, zwiększają przyczepność kropel i zwilżalność powierzchni; rozpuszczają się dobrze w wodzie i tłuszczach. Odpowiednie dobranie tych parametrów czyni tę grupę adiuwantów bardziej uniwersalną. Dlatego też zaleca się ich stosowanie z wieloma herbicydami, fungicydami i insektycydami wówczas, gdy istnieje potrzeba bardzo dokładnego pokrycia powierzchni roślin i gdy takie wskazówki znajdują się w etykiecie-instrukcji stosowania środka ochrony roślin. Surfaktanty z grupy organosilikonowych (Asystent+) powodują rozpływanie się cieczy użytkowej po obu stronach liści, w wyniku czego uzyskuje się bardzo dobry efekt pokrycia. substancje wnikają do rośliny przez przestwory w kutykuli (warstwa wosku na liściach), ale również przez aparaty szparkowe. Kolejną istotną grupą wspomagaczy są modyfikowane oleje roślinne, np. metylowane estry oleju rzepakowego (Partner+), które w jeszcze większym stopniu ułatwiają rozpuszczalność wielu herbicydów, przez co poprawiają wnikanie substan- cji aktywnej do komórek roślinnych bezpośrednio przez pokrywającą chwasty warstwę wosku. W badaniach przeprowadzonych na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu, pod merytoryczną opieką Łukasza Sobiecha, wykazano korzystny wpływ adiuwantów na skuteczność działaniawielu substancji aktywnych pestycydów. W specjalnie stworzonych warunkach – nieodpowiednich do stosowania herbicydów – zastosowano preparat z grupy regulatorów wzrostu (szczególnie wrażliwy na np. niskie temperatury). Zalecana dawka herbicydu w takich warunkach charakteryzowała się znacznie obniżoną skutecznością chwastobójczą. Jednak dodatek adiuwantów Asystent+ oraz Partner+ powodował zwiększenie skuteczności herbicydu do poziomu porównywalnego z dawką wielokrotnie wyższą. W doświadczeniu badano również wpływ dawki adiuwantów na skuteczność herbicydów. Najwyższą skuteczność uzyskano, stosując wspomagacz Partner+ w dawce 1,0 l/ha oraz Asystent+ w dawce 0,1% (100 ml na 100 litrów wody). Obniżone o połowę dawki adiuwantów powodowały niewielki spadek skuteczności, jednak nadal była ona na dużo wyższym poziomie niż herbicyd bez dodatku wspomagacza. Podobne wyniki uzyskano, stosując dodatek adiuwantów do graminicydów (herbicydy zwalczające chwasty jednoliścienne np. rzepaku). • adiuwanty • 1 • 2 CIECZ ROBOCZA BEZ DODATKU ADIUWANTA • katalog: jesień 2012 CIECZ ROBOCZA Z DODATKIEM ADIUWANTA • KONTROLA Dodatek adiuwanta ASYSTENT+ pozwala na zwiększenie pokrycia powierzchni blaszki liściowej cieczą roboczą. Dzięki temu preparat wnika przez większą powierzchnię liści. • Roztwór roboczy z dodatkiem adiuwanta ASYSTENT+ szybciej wnika do tkanek roślinnych, docierając do wiązek przewodzących, którymi jest rozprowadzany KONTROLA • 1 2 • Szybkość przemieszczania się substancji czynnej w roślinie przy aplikacji punktowej cieczy roboczej, bez 1 i z dodatkiem adiuwanta ASYSTENT+ 2 Dodatek wspomagaczy zabezpiecza działanie środków ochrony roślin przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi, takimi jak niska wilgotność powietrza czy duże wahania temperatury. 97 wspomagacze adiuwanty • katalog: jesień 2012 ASYSTENT+ • Umożliwia idealne pokrycie cieczą opryskiwanych roślin nawet Dobry asystent – lepsza wydajność w bardzo zagęszczonym łanie • Ułatwia i przyspiesza wnikanie substancji aktywnych • • • • • do wnętrza roślin Poprawia skuteczność preparatów Umożliwia obniżenie dawki cieczy roboczej na hektar Zwiększa odporność na zmywanie Pozwala obniżyć koszty zabiegów pestycydowych Mniejsza ilość cieczy opryskowej przy wysokiej skuteczności zabiegu FOTOGRAFIE • Wpływ adiuwantów na pokrycie cieczą roboczą opryskiwanej powierzchni ASYSTENT+ SUBSTANCJA AKTYWNA • kopolimer silikonopoliestrowy – 180 g w 1 litrze Unikatowy w swojej formulacji organosilikonowy surfaktant – preparat zwilżający, zwiększający przyczepność i znacząco poprawiający wnikanie pestycydów w głąb rośliny. SZCZEGÓLNIE POLECANY DO: ¬ grupy herbicydów totalnych opartych o glifosat, ¬ herbicydów opartych o sole słabych kwasów, ¬ fungicydów i insektycydów w sytuacjach, kiedy zależy nam na dobrym pokryciu cieczą opryskową. STOSOWANIE – DAWKI Preparat polecamy stosować w dawce 50–100 ml na ha przy dawce wody do 200 l na ha. 98 Przed zastosowaniem preparatu należy szczegółowo zapoznać się z instrukcją zamieszczoną na etykiecie środka ochrony roślin. • katalog: jesień 2012 PARTNER + • Umożliwia idealne pokrycie cieczą opryskiwanych roślin nawet w bardzo zagęszczonym łanie • Poprawia przyczepność roztworu roboczego do liści roślin • Ułatwia i przyspiesza wnikanie substancji aktywnych do wnętrza roślin • Poprawia skuteczność preparatów • Zwiększa odporność na zmywanie • Stworzony w nowej technologii – charakteryzuje się wyższą wspomagacze adiuwanty Dobry partner wspomaga efektywnie skutecznością w stosunku do adiuwantów pochodzenia mineralnego PARTNER+ WODA SUBSTANCJA AKTYWNA • Zawiera 82,5% estrów metylowych kwasów tłuszczowych oleju rzepakowego z wbudowanym silikonowym środkiem rozpływającym i emulgatory. Najnowszej generacji adiuwant olejowy o podwyższonej wydajności. Preparat przeznaczony do stosowania z pestycydami, poprawiający ich przyczepność oraz wnikanie. SZCZEGÓLNIE POLECANY DO: ¬ grupy herbicydów sulfonylomocznikowych, ¬ preparatów z grupy graminicydów, ¬ fungicydów i insektycydów w sytuacjach, kiedy zależy nam na dobrym pokryciu cieczą opryskową i zwiększonej przyczepnościsubstancji czynnej oraz aktywnym wnikaniu do wnętrza blaszki liściowej, ¬ inhibitorów syntezy barwników (trójketony). STOSOWANIE – DAWKI Preparat polecamy stosować w dawce 0,5–1,0 l na ha przy dawce wody do 200–300 l na ha. 99 Przed zastosowaniem preparatu należy szczegółowo zapoznać się z instrukcją zamieszczoną na etykiecie środka ochrony roślin. notatki HOTEL SOLARIS Hotel SOLARIS w Toruniu jest luksusowym hotelem znajdującym się w samym centrum Starego Miasta. Usytuowany w dwóch odrestaurowanych kamienicach, które w swoich murach kryją tajemniczą historię przeszłości. Obiekt jest przykładem tego, jak w efektowny sposób można połączyć nowoczesną aranżację wnętrz ze starym renesansowym stylem. Niewątpliwym atutem jest jego bezpośrednie sąsiedztwo z gotycką architekturą. Wszystkie pomieszczenia zostały zaprojektowane z myślą o Państwa wygodzie, satysfakcji i dobrym samopoczuciu zarówno w trakcie pracy, jak i podczas wypoczynku. Do dyspozycji gości oferujemy 22 przytulne, komfortowe pokoje jedno- i dwuosobowe oraz apartamenty o niepowtarzalnym urokliwym klimacie. Pokoje usytuowane są na czterech kondygnacjach, do których dojazd ułatwia nowoczesna winda. Każdy pokój jest klimatyzowany, posiada dostęp do internetu. Pokoje wyposażone są w telewizor LCD z telewizją kablową, telefon oraz łazienkę, w których znajdują się natrysk lub wanna, suszarka do włosów, washlety, a także telewizor LCD i telefon. W piwnicach hotelu znajduje się wyjątkowy klub muzyczny. Klub dysponuje dwoma barami, salka VIP-owska oraz parkietem tanecznym mogącym pomieścić do 100 osób. Hotel Solaris ○ ul. Panny Marii 9 ○ 87-100 Toruń Tel.: +48 56 471 30 42 ○ Tel. kom.: 605 048 185 ○ Fax: +48 56 471 32 25 E-mail: [email protected] HOTEL SOLARIS CENTRALA 64-500 Szamotuły, ul. Świdlińska 1 tel/fax 61 29 20 108, 661 934 325 Jesień | 2012 NASIONA KWALIFIKOWANE, PASZE Sławomir Grzeszkowiak 661 934 303 Anna Woźna 661 934 312 NAWOZY, SKUP PŁODÓW ROLNYCH Robert Hybiak 661 934 301 Karolina Gogołek 669 991 527 Patryk Kasprowicz 785 901 850 ŚRODKI OCHRONY ROŚLIN Michał Tomkowiak 661 934 311 Bernadeta Grencel 723 669 242 ODDZIAŁY woj. wielkopolskie woj. lubuskie 64-500 Szamotuły, ul. Świdlińska 1 tel/fax 61 29 20 108 Aldona Jessa 661 934 309 ELEWATOR 67-100 Nowa Sól, ul. Zaułek 3 tel/fax 68 45 89 814 Iwona Pohl-Karpowicz 669 997 312 Urszula Górska-Kluk 723 310 022 63-100 Śrem, ul. Popiełuszki 44 tel/fax 61 28 28 786 Marzena Berdyszak-Czeterbok 669 997 310 Michał Wojtas 661 934 306 Magdalena Misiak 661 934 319 64-000 Kościan, ul. Składowa 3 tel/fax 65 51 32 000 Barbara Kusz 669 991 399 Konrad Biernat 601 208 890 63-000 Środa Wielkopolska, ul. Harcerska 21 c tel/fax 61 28 70 459 Marek Gawroński 661 934 310 nasiona środki ochrony roślin skup płodów rolnych nawozy ogrodnicze 67-300 Szprotawa, ul. Przejazdowa 7 tel/fax 68 37 65 499 Agnieszka Bodak 661 934 304 Monika Rybak 661 934 314 Eugeniusz Jeziorski 601 201 385 woj. zachodniopomorskie 74-300 Myślibórz, ul. Kamienna 14 tel/fax 95 74 72 647 Ryszard Kowal 661 796 434 Paweł Szacht 661 934 313 • nawozy sztuczne • pasze • tworzywa sztuczne NAPENA • • • • Małgorzata Domagała 661 934 305 Izabela Dudek 661 934 307 Anna Dudek 661 937 509 Jerzy Domagała 785 901 454 Andrzej Łozowski 661 934 308 Jesień | 2012 Antoni Bromberek 661 934 302 Tomasz Kaczmarek 661 412 951 Jarosław Sowiński 661 796 472 Marcin Środecki 661 937 531 Ryszard Bąk 661 413 043 www.napena.pl
