Kiedy ciąć drzewa i krzewy

Wiosenne cięcie drzew i krzewów
Zimą można przycinać te drzewa i krzewy, które zrzuciły liście i przeszły w okres spoczynku.
Tnąc je, pobudzamy wzrost nowych, zdrowych pędów.
Możemy przycinać drzewa owocowe. Jeśli nie ma dużych mrozów - już od połowy stycznia.
Usuńmy pędy chore, zniekształcone, rosnące do środka korony, krzyżujące się i rosnące
pionowo do góry, czyli wilki. Przycięte drzewa będą miały dorodniejsze owoce. Przycinanie
drzew powinniśmy zakończyć, zanim zaczną nabrzmiewać na pędach pąki
Przycinać drzewa i krzewy można tylko wówczas, gdy nie ma dużego mrozu - w suche i
słoneczne dni, bo mniejsza jest wtedy możliwość infekcji drewna i kory. Jeśli zima jest
łagodna, już w styczniu można przycinać gatunki odporne na mróz. Jeśli jest sroga - z
zabiegiem lepiej poczekać do marca.
Jak ciąć krzewy?
Wszystkie pędy przycinamy u krzewów kwitnących w drugiej połowie lata i jesienią: budlei
Dawida, dziurawców Hookera, hortensji krzewiastych, niektórych powojników, róż
wielkokwiatowych oraz tawuł drobnych i japońskich. Ze skróconych pędów wiosną wyrosną
nowe, które zakwitną jeszcze w tym sezonie. Corocznie przycinane krzewy mają ładniejszy
pokrój i obficiej kwitną. Podobnie przycinamy krzewy o barwnych pędach: derenie białe,
derenie rozłogowe "Flaviramea", derenie świdwy "Winter Beauty" i wierzby białe. Krzewy te
należy przycinać co roku, gdyż najintensywniejsze barwy mają młode pędy. Pędy rosnące do
środka korony (nadmiernie zagęszczające krzew) i stare (czyli cztero-, pięcioletnie)
przycinamy u: berberysów, irg, jaśminowców, krzewuszek, leszczyn, pięciorników,
pigwowców, żylistków, porzeczek ozdobnych oraz owocowych i agrestów. Jest to tak zwane
cięcie prześwietlające. U krzewów ozdobnych można je przeprowadzać co kilka lat, u
owocowych - co roku. U wszystkich krzewów wycinamy pędy chore i uszkodzone.
Jak ciąć drzewa?
Drzewa owocowe przycinamy co roku. Usuwamy pędy chore, zniekształcone, rosnące do
środka korony, krzyżujące się oraz silne pędy rosnące pionowo do góry, czyli wilki. Drzewo,
które ma mniej pędów, ale zdrowych, rodzi dorodniejsze owoce niż to, które ma dużo
słabych.
Drzewa ozdobne najładniej wyglądają, jeśli rozwijają się w sposób naturalny. Nie ma więc
potrzeby ich ciąć, chyba że zostały źle posadzone - zbyt blisko ogrodzenia, budynku lub
innych roślin. Należy jedynie systematycznie usuwać chore i uszkodzone gałęzie.
Zasady cięcia
Młode pędy drzew i krzewów tniemy sekatorem tuż nad pąkiem, najlepiej skierowanym na
zewnątrz rośliny. Wtedy nowa gałąź również wyrośnie na zewnątrz. Pędy i konary nie będą
się plątać w środku korony, a dostęp do niej światła i powietrza będzie lepszy.
Grubsze gałęzie i konary drzew tniemy piłą tuż za obrączką, czyli zgrubieniem u nasady pnia.
Zwykle wyraźnie ją widać, nie ma więc obawy, że jej nie zauważymy. Gałęzie i konary
należy przycinać etapami, w przeciwnym razie może zostać uszkodzona kora na pniu, a nawet
rozdarte całe drzewo.
Jak nie zaszkodzić drzewu?
Do cięcia pędów używaj jedynie czystych i ostrych narzędzi. Ma to ogromny wpływ na
gojenie się ran - poszarpane lub zmiażdżone tkanki wolniej się zabliźniają. Miejsce cięcia
posmaruj środkiem zapobiegającym chorobom. Może to być maść z Funabenem lub lepiej
preparat zwany niekiedy sztuczną korą (Lac Balsam, Eco Balsam).
Po wyschnięciu tworzy on cienką błonę, przez którą przenika para wodna i powietrze (rana
szybciej się zabliźnia), lecz nie przedostają się zarodniki grzybów wywołujących choroby
drewna. Grube gałęzie i konary tniemy w szczególny sposób. Najpierw przycinamy je około
1
20 cm za obrączką. Jeśli zaczęlibyśmy ciąć gałąź od góry, mogłaby się ona odłamać pod
własnym ciężarem.
Następstwem tego jest zdarcie płata kory lub nawet rozdarcie pnia.
Te rośliny tnij latem
Brzozy, kasztanowce, klony, orzechy włoskie i wiązy tnij pod koniec lata, gdy wzrost ich jest
już bardzo wolny, bo rośliny szykują się do spoczynku. W drzewach tych soki zaczynają
krążyć już pod koniec zimy i cięcie w tym okresie mogłoby się skończyć chorobą rośliny.
Niektóre z drzew, na przykład czereśnie i wiśnie, są bardzo wrażliwe na choroby drewna.
Ponieważ zimą najłatwiej dochodzi do zakażenia - tnij je latem.
Tych roślin nie tnij wcale
Azalie, kaliny, ketmie syryjskie, magnolie, oczary omszone, perukowce podolskie,
różaneczniki, sumaki octowce, wawrzynki wilczełyka i złotokapy źle znoszą przycinanie.
Jeśli to konieczne - przytnij w marcu tylko chore lub uszkodzone gałęzie. Nie tnij drzew
iglastych - mają one z natury ładny pokrój, a ich przycięcie spowoduje, że zaczną rosnąć
krzywo i na boki.
Rodzaje cięć pielęgnacyjnych
Podstawowym rodzajem cięcia pielęgnacyjnego jest cięcie formujące. W przypadku drzew
ma ono za zadanie utrzymanie dominacji przewodnika (czyli pędu głównego w stosunku do
pozostałych pędów tworzących koronę drzewa), niedopuszczenie do powstania rozwidleń
gałęzi pod ostrym kątem (zabieg ten przeciwdziała wyłamywaniu się dużych konarów i gałęzi
- rys. 1). W przypadku krzewów polega ono przede wszystkim na skróceniu pędów, w celu
zagęszczenia niższych partii, a także usunięciu pędów zbędnych, krzyżujących się i
konkurujących o światło. Ten rodzaj cięcia ma szczególne znaczenie w przypadku roślin
młodych.
Przydatne jest również wykonanie cięcia prześwietlającego, którego zadaniem jest
rozluźnienie korony i dopuszczenie światła do jej wnętrza. Tego rodzaju cięcia nie powinno
się nadużywać - jednorazowo można usunąć nie więcej niż 15% masy korony drzewa. Nie
należy ciąć starych i grubych gałęzi, gdyż powstające rany są duże i źle się zabliźniają.
Usunięcie gałęzi lub pędów suchych, chorych i połamanych, to cięcie sanitarne. Usuwając
martwe gałęzie trzeba unikać uszkodzenia żywych tkanek aktywnych podczas gojenia ran po
cięciu.
Czasem może okazać się również konieczne wykonanie cięcia korygującego, które wykonuje
się na już ukształtowanych w sposób niewłaściwy koronach starszych drzew i krzewów. W
przypadku roślin starszych konieczne może się również okazać wykonanie cięcia
odmładzającego. Polega ono na sukcesywnym usuwaniu starych, chorych i uszkodzonych
konarów i gałęzi. Jego celem jest pobudzenie rośliny do wytwarzania nowych i silnych
pędów. Trzeba mieć jednak świadomość ryzyka ponoszonego przy wykonywaniu cięcia
odmładzającego, gdyż stare i często osłabione rośliny, nie zawsze właściwie reagują na takie
cięcie.
Terminy cięcia.
Prace związane z cięciem zawsze wykonujmy w dni słoneczne i suche. Podstawowym
czynnikiem decydującym o terminie cięcia jest pora kwitnienia. Od lutego do momentu
rozpoczęcia wegetacji przycinamy krzewy i drzewa kwitnące latem i jesienią. Co roku
możemy przycinać krzewy kwitnące latem na pędach jednorocznych, takie jak np. wrzosy. Z
przyciętych gałązek rozwiną się nowe i zakwitną jeszcze w tym samym roku. Krzewy
kwitnące latem na pędach wieloletnich przycinamy rzadziej, raz na kilka lat, aby nie
ograniczyć zbytnio kwitnienia roślin.
W powyższym terminie nie wolno ciąć krzewów zakwitających wiosną, takich jak forsycja,
2
krzewuszka, lilak, złotlin i wiele innych. Rośliny te tworzą pąki kwiatowe latem ubiegłego
roku i gdybyśmy je przycięli przed kwitnieniem, po prostu nie mogły by zakwitnąć. Dlatego
też tniemy je dopiero po kwitnieniu, skracając przekwitłe pędy o 1/3 ich długości.
Pragnę tutaj zwrócić Waszą uwagę aby przy wyborze terminu cięcia zachować dużą
ostrożność i zdobyć dokładne informacje na temat każdej rośliny. W wielu miejscach
(artykułach czy książkach) można znaleźć ogólniki i uproszczenia wprowadzające nas w błąd.
Przykładem są tawuły, które najczęściej tnie się przed rozpoczęciem wegetacji. Są jednak
wyjątki, takie jak tawuła wczesna, zakwitająca już od kwietnia, którą należy ciąć dopiero po
kwitnieniu.
Nieco odmiennymi kryteriami posługujemy się w przypadku cięcia roślin żywopłotowych.
Żywopłoty formowane z drzew i krzewów liściastych przycina się dwa razy w roku (na
przedwiośniu i w lipcu lub sierpniu). Za każdym razem usuwa się większą część ostatniego
przyrostu. Żywopłoty iglaste przycina się raz w roku na wiosnę przed rozpoczęciem wegetacji
lub w sierpniu po zakończeniu wzrostu.
Skoro już wiemy mniej więcej co i kiedy ciąć - zobaczmy teraz czego lepiej nie ciąć. Krzewy
i drzewa roślin iglastych z reguły nie wymagają cięcia (oczywiście poza wspomnianymi
wyżej żywopłotami). Można je przycinać na przedwiośniu jeżeli prowadzone mają być w
postaci sztucznych form (np. kolumna, stożek, kula). Czasem wymagają również usunięcia
uszkodzonych lub porażonych przez choroby gałęzi. Źle znoszą przycinanie azalie, ketmie
syryjskie, magnolie, oczary omszone, perukowce podolskie, sumaki octowce, wawrzynki
wilczełyka i złotokapy. Unikamy również cięcia drzew, których korona została uformowana
już w szkółce. W takim przypadku usuwamy jedynie pędy wyrastające wadliwie lub
konkurujące z przewodnikiem. Nie powinno się także ciąć pnączy, których dużym walorem
dekoracyjnym jest wiotki pokrój, dlatego też formowanie jest tu najmniej potrzebne. Cięcie
pędów traktujemy jako ostateczność w przypadku zbytniego zagęszczenia rośliny i
wykonujemy je wiosną.
3