Název dokumentu:
advertisement
1. ------IND- 2017 0210 CZ- PL- ------ 20170609 --- --- PROJET Streszczenie dla KE (nie stanowi części przedmiotowych przepisów) Przepływowe gęstościomierze wibracyjne wprowadza się do obrotu i użytkowania w Republice Czeskiej jako przyrządy pomiarowe poddawane prawnej kontroli po zatwierdzeniu typu i legalizacji pierwotnej na podstawie ustawy nr 505/1990 o metrologii, ze zmianami. Przedmiotem notyfikowanego rozporządzenia są krajowe regulacje metrologiczne przewidujące zatwierdzenie typu i legalizację przyrządów pomiarowych używanych jako elementy przyrządów i systemów do pomiaru przepływu płynów. Przedmiotowe rozporządzenie ustanawia poziom metrologiczny wymagany do uznania wydanych za granicą świadectw zatwierdzenia typu i legalizacji pierwotnej przyrządów pomiarowych. (Koniec streszczenia) Osoba do kontaktów: Mgr. Tomáš Hendrych Tel. 545 555 414 OGŁOSZENIE PUBLICZNE Jako organ o rzeczowej i terytorialnej jurysdykcji w sprawach ustanawiania wymagań metrologicznych i technicznych, jakim muszą odpowiadać przyrządy pomiarowe poddawane prawnej kontroli, i określania metod badań służących do wydawania zatwierdzania typu oraz legalizacji przyrządów pomiarowych poddawanych prawnej kontroli na postawie art. 14 ust. 1 ustawy nr 505/1990 o metrologii, ze zmianami (dalej „ustawa o metrologii”), a także zgodnie z przepisami art. 172 i nast. ustawy nr 500/2004 Kodeks postępowania administracyjnego (zwanej dalej „KPA”), Czeski Instytut Metrologii (zwany dalej „CMI”) wszczął z urzędu w dniu 1 marca 2016 r. postępowanie na podstawie art. 46 KPA i, w oparciu o dokumenty potwierdzające, wydaje następujący: I. P R O J E K T Ś R O D K A OGÓLNEGO numer: 0111-OOP-C063-16 ustanawiającego wymagania metrologiczne i techniczne, jakim muszą odpowiadać przyrządy pomiarowe poddawane prawnej kontroli, w tym metody badań służących do wydawania zatwierdzenia typu i legalizacji przyrządów pomiarowych poddawanych prawnej kontroli: „wibracyjne przepływowe przetworniki gęstości gazu” Niniejsze przepisy określają wymagania metrologiczne i techniczne, jakim muszą odpowiadać wibracyjne przepływowe przetworniki gęstości gazu emitujące analogowy lub cyfrowy sygnał wyjściowy i używane jako elementy przyrządów oraz systemów do pomiaru przepływu płynów. 1 Podstawowe definicje Do celów niniejszego środka ogólnego stosuje się terminy i definicje zgodne z VIM i VIML 1, a także poniższe terminy i definicje: 1.1 wibracyjny przepływowy przetwornik gęstości gazu, przetwornik do pomiaru gęstości, przetwornik element przyrządu pomiarowego lub systemu pomiarowego, który przekształca sygnał wejściowy zmierzonej gęstości gazu z czujnika gęstości na jednolity sygnał wyjściowy o ustalonej zależności ze zmierzoną wartością gęstości. Do celów niniejszych przepisów za wibracyjny przepływowy przetwornik gęstości gazu uznaje się przepływowy gęstościomierz wibracyjny stanowiący element przyrządów pomiarowych lub systemów do pomiaru przepływu płynów. 2 Wymagania metrologiczne Wymagania metrologiczne oparto na odpowiednich wymaganiach europejskich norm dotyczących urządzeń do pomiaru i kontroli procesów przemysłowych. Wymagania metrologiczne mające decydujące znaczenie dla wprowadzenia przetworników gęstości do obrotu stosuje się podczas legalizacji. 2.1 Warunki referencyjne Referencyjne warunki otoczenia określa się z użyciem odpowiednich wymagań norm europejskich dotyczących przeznaczenia przetworników gęstości. 2.2 Warunki znamionowe użytkowania Warunki użytkowania określa producent zgodnie z odpowiednimi wymaganiami norm europejskich dotyczących danego przeznaczenia przetworników gęstości. Zakres pomiarowy przetwornika gęstości odpowiada potrzebom odpowiedniego zastosowania pomiarowego. Należy spełnić wszystkie odpowiednie warunki użytkowania przetwornika gęstości w odniesieniu do rodzaju zastosowania. 2.3 Maksymalny dopuszczalny błąd Maksymalny dopuszczalny błąd przetwornika gęstości określa producent zgodnie z przewidzianym zastosowaniem. W każdym badanym punkcie należy spełnić następujące warunki: j dovj gdzie j oznacza błąd stwierdzony podczas obciążania lub odciążania instrumentu pomiarowego w badanym punkcie j, Międzynarodowy słownik metrologii – Międzynarodowy słownik podstawowych i ogólnych terminów metrologii (VIM) oraz Międzynarodowy słownik terminów metrologii prawnej (VIML) stanowią część kompendium harmonizacji technicznej „Terminologia w dziedzinie metrologii” dostępnego w witrynie www.unmz.cz. 1) dovj oznacza maksymalny dopuszczalny błąd przetwornika gęstości w warunkach referencyjnych lub warunkach użytkowania. 2.3.1 Maksymalny dopuszczalny błąd w warunkach referencyjnych Maksymalny błąd dopuszczalny wskazania przetwornika gęstości jest to wartość bezwzględna błędu wyrażona jako procent zakresu sygnału wyjściowego lub procent zmierzonego sygnału wyjściowego w warunkach referencyjnych. Wyraża się go w postaci klasy dokładności przetwornika gęstości, która do celów zatwierdzenia typu stanowi jedną z następujących klas dokładności: 0,1; 0,2; 0,5. Na podstawie decyzji o zatwierdzeniu typu przyrządu pomiarowego można również wybrać inną postać określenia dokładności przetwornika gęstości. 2.3.2 Maksymalny dopuszczalny błąd w warunkach użytkowania Maksymalny dopuszczalny błąd wskazania przetwornika gęstości w warunkach użytkowania ustala się według odpowiednich wymagań norm europejskich z uwzględnieniem przewidywanego zastosowania określonego przez producenta. O ile odpowiednie wymagania norm europejskich nie wskazują inaczej, stosuje się dwukrotną wartość maksymalnego dopuszczalnego błędu przetwornika gęstości w warunkach referencyjnych. 2.3.3 Maksymalny dopuszczalny błąd w użytkowaniu O ile odpowiednie wymagania norm europejskich nie wskazują inaczej, stosuje się dwukrotną wartość maksymalnego dopuszczalnego błędu przetwornika gęstości w warunkach referencyjnych. 3 Wymagania techniczne Wymagania techniczne oparto na odpowiednich wymaganiach europejskich norm dotyczących urządzeń do pomiaru i kontroli procesów przemysłowych. Wymagania techniczne mające decydujące znaczenie dla wprowadzenia przetwornika gęstości do obrotu stosuje się podczas legalizacji. 3.1 Konstrukcja przetwornika gęstości Przetwornik gęstości jest ogólnym układem funkcjonalnym składającym się z czujnika gęstości i modułu, który reguluje i wzmacnia sygnał wyjściowy czujnika. Wspomniany moduł może także obejmować środki służące ustawianiu zerowej wartości sygnału wyjściowego i zakresu pomiaru. Czujnik gęstości i moduł są wbudowane w obudowę przetwornika gęstości. Przetwornik gęstości zawiera także przyłącze lub przyłącza ciśnieniowe dla układu ciśnieniowego oraz złącze lub złącza elektryczne. Konstrukcja przetwornika gęstości uwzględnia warunki użytkowania dla przewidzianych zastosowań. 3.2 Zabezpieczenie przed nieupoważnioną ingerencją 3.2.1 Ochrona elementów regulacyjnych Konstrukcja i wykonanie przetwornika gęstości umożliwia ochronę elementów regulacyjnych przed nieuprawnioną ingerencją. 3.2.2 Zewnętrzny interfejs systemu W przypadku przetworników gęstości wyposażonych w zewnętrzny interfejs systemu pozwalający na komunikację równoległą lub szeregową z zewnętrznym systemem gromadzenia danych, systemem kontrolnym bądź ręcznym terminalem musi być możliwe zabezpieczenie zmian parametrów przetwornika przed nieuprawnioną ingerencją z użyciem wspomnianego sposobu komunikacji. Metodę zabezpieczenia przed nieuprawnioną ingerencją oraz umieszczania urzędowych oznaczeń określa świadectwo zatwierdzenia typu urządzenia pomiarowego. 3.3 Kompatybilność elektromagnetyczna Przetworniki gęstości nie mogą być podatne na zakłócenia elektryczne lub elektromagnetyczne albo muszą reagować na nie w określony sposób (np. zgłoszeniem błędu, uniemożliwieniem pomiaru itp.). Ponadto nie mogą wytwarzać niepożądanego pola elektromagnetycznego. Podczas badania kompatybilności magnetycznej przetwornik gęstości funkcjonuje normalnie w granicach maksymalnego dopuszczalnego błędu zgodnie z art. 2.3.1 lub, razie ich przekroczenia, reaguje w określony sposób. 4 Oznaczenia przyrządów pomiarowych 4.1 Informacje ogólne Wszystkie napisy i oznaczenia muszą być łatwo widoczne, czytelne oraz trwałe, a także muszą być źródłem informacji potrzebnych do bezproblemowego umiejscowienia przetwornika gęstości w systemie pomiarowym w odniesieniu do innych podzespołów. Dozwolone jest stosowanie uznanych międzynarodowych oznaczeń i skrótów. 4.2 Obowiązkowe oznakowanie Przetworniki gęstości oznacza się z użyciem następujących informacji: – nazwa lub znak producenta; – typ przetwornika gęstości; – numer seryjny; – ustalony zakres lub przedział pomiaru (w tym jednostki miary); – klasa dokładności; – wyjściowy sygnał elektryczny (w tym jednostki miary) lub typ protokołu komunikacyjnego (odpowiednie informacje mające zastosowanie do legalizacji przyrządu pomiarowego); – napięcie zasilania; – znak zatwierdzenia typu; – stosunek zmierzonej gęstości do wartości sygnału wyjściowego i parametry tej zależności. Jeśli przetwornik gęstości umożliwia użycie różnych rodzajów sygnałów wyjściowych, na obudowie znajduje się wyraźne wskazanie, którego sygnału się używa lub który sygnał podlegał legalizacji. Jeśli przyrząd pomiarowy nie jest oznaczony w ten sposób, można użyć każdego z wymienionych sygnałów; wszystkie wymienione sygnały podlegają legalizacji na podstawie niniejszego dokumentu. 4.3 Oznaczenia urzędowe Przewidziane są odpowiednie miejsca na oznaczenie zatwierdzenia typu i oznaczenia urzędowe. Dostęp do elementów regulacyjnych lub środków służących zmianie parametrów metrologicznych wbudowanych w przetworniki zabezpiecza się w skuteczny sposób. Możliwe jest zabezpieczenie przetwornika gęstości przed nieuprawnionym demontażem lub zastąpieniem. 5 Zatwierdzenie typu przyrządu pomiarowego Procedura zatwierdzenia typu przetwornika gęstości obejmuje następujące badania i czynności: – oględziny zewnętrzne; – podstawowe badania funkcjonalne; – – – badanie dokładności pomiarów; – sprawdzanie powtarzalności; badania odporności na zakłócenia mające wpływ na mierzone wielkości; – badanie odporności na temperatury graniczne otoczenia; – badanie wpływu wilgotności otoczenia; – badanie odporności na wibracje; – badanie wytrzymałości na upadek i przechylenie; – badanie wpływu ustawienia instalacyjnego; – badanie pozazakresowe; – badanie wpływu temperatury czynnika technologicznego; – badanie stabilności przyrządu pomiarowego; badania uzupełniające przetworników gęstości z zasilaniem elektrycznym: – badanie odporności na zmiany napięcia i częstotliwości zasilania; – badania kompatybilności elektromagnetycznej (EMC). Uwzględniając przeznaczenie przetwornika gęstości, można przeprowadzić także inne badania niż wskazane powyżej, bądź w uzasadnionych wypadkach niektóre badania można ograniczyć lub całkowicie pominąć. 5.1 Oględziny zewnętrzne Podczas oględzin zewnętrznych ocenia się: – czy wymagana dokumentacja techniczna dokumentacja zgodnie z art. 6 ust. 2 ustawy o metrologii jest kompletna; – zgodność charakterystyki metrologicznej i technicznej określonej przez producenta w dokumentacji z wymaganiami technicznymi i metrologicznymi określonymi w rozdz. 2 i 3 niniejszego środka; – kompletność i stan przetwornika gęstości zgodnie z wymaganą dokumentacją techniczną. 5.2 Warunki badania podczas zatwierdzania typu 5.2.1 Warunki otoczenia Podczas zatwierdzania typu utrzymuje się warunki w poniższych granicach zależnie od przeznaczenia przetwornika gęstości: – temperatura otoczenia: – wilgotność względna otoczenia: (65 ± 5)% lub (60 ± 15)% – ciśnienie atmosferyczne: (20 ± 2)°C lub (20 ± 3)°C (86 do 106) kPa, jeśli istotny jest wpływ ciśnienia atmosferycznego. W uzasadnionych wypadkach można także wybrać inne referencyjne warunki otoczenia. Badania przeprowadza się w warunkach otoczenia określonych dla poszczególnych badań. Maksymalne tempo zmian temperatury otoczenia może wynosić do 1°C co 10 minut, ale nie więcej niż 3°C na godzinę (lub rzeczywista temperatura nie może zmienić się o więcej niż ± 1°C podczas badania). Podczas badania wilgotność względna otoczenia nie może zmienić się o więcej niż 10%. 5.2.2 Warunki zasilania elektrycznego Wartości referencyjne zasilania elektrycznego przetwornika gęstości określa producent. Normalne napięcie zasilania przetworników gęstości wynosi 24 V prądu stałego. 5.2.3 Warunki obciążenia Badany przetwornik gęstości podłącza się do obciążenia w sposób określony przez producenta. Wartość obciążenia zwykle stosowana w przypadku przetworników gęstości z zasilaniem elektrycznym wynosi 250 Ω. 5.2.4 Ustawienie instalacyjne Przetwornik gęstości instaluje się zgodnie z instrukcjami producenta tylko w jednym z przewidzianych normalnych ustawień roboczych z tolerancją nie większą niż ± 3°. Podczas badania muszą być zainstalowane wszystkie osłony przetwornika gęstości. 5.2.5 Wibracje zewnętrzne Instalacja przetwornika gęstości wyklucza wpływ na niego wibracji z otoczenia. 5.2.6 Zewnętrzne naprężenia fizyczne Poza naprężeniami wywoływanymi przyrządami instalacyjnymi zalecanymi przez producenta żadne inne naprężenia nie są dozwolone. 5.2.7 Wymagania dotyczące wyposażenia do badania Do poszczególnych badań przetwornika gęstości służących zatwierdzeniu typu stosuje się odpowiednie wyposażenie spełniające wymagania badania. Do badania właściwości metrologicznych używa się następującego wyposażenia: – referencyjne źródło gazu o danej klasie czystości (dla metanu co najmniej 4.5, dla azotu lub argonu co najmniej 5.0); – urządzenia lub sprzęt komunikacyjny do pomiarów i wskazań sygnału wyjściowego badanego przetwornika gęstości; – przyrządy do monitorowania warunków pomiaru: termometr, higrometr itd.; – pomocnicze przyrządy pomiarowe: pompy powietrza, regulatory, przepływomierze, filtry itd.; – wartości referencyjne ciśnienia bezwzględnego o niepewności pomiaru (przy k = 2) nieprzekraczającej 0,01% mierzonej wartości; – termometr do pomiaru referencyjnej temperatury gazu o niepewności pomiaru (przy k = 2) nieprzekraczającej 0,1°C; – łaźnia termostatyczna lub komora temperaturowa ze stabilizacją temperatury o dokładności co najmniej ± 0,1°C; – oprogramowanie lub procedury obliczeniowe służące wyznaczeniu referencyjnej gęstości gazu na podstawie jego składu, temperatury i ciśnienia bezwzględnego o niepewności względnej (przy k = 2) nieprzekraczającej 0,05%. Wartości referencyjne stosowane podczas badania mają gwarantowaną i potwierdzoną spójność pomiarową. Poprawność oprogramowania i procedur obliczeniowych sprawdzono pod kątem przeznaczenia. 5.3 Podstawowe badania funkcjonalne 5.3.1 Badanie dokładności pomiaru Badanie przeprowadza się w 10 punktach przy stałej temperaturze i zmiennym ciśnieniu przez bezpośrednie porównanie z referencyjnym systemem pomiarowym. Zalecane badane punkty to (1020-30-40-50-60-70-80-90-100)% zakresu wejściowego. Badanie przeprowadza się w trzech powtarzanych cyklach obejmujących wznoszący i opadający kierunek obciążenia. Jeśli możliwe jest przełączanie między zakresami lub zmienianie ustawień przetwornika gęstości, badania parametrów dotyczące dokładności wykonuje się w zakresie ustawionym na wartości maksymalne i minimalne określone przez producenta oraz w jednym położeniu pośrednim. Różnica między wartościami uzyskanego sygnału wyjściowego w różnych badanych punktach przy rosnącej i malejącej referencyjnej gęstości gazu a odpowiednimi wartościami idealnymi rejestruje się jako błędy wyjścia. Warunek określony w art. 2.3.1 dotyczący referencyjnych warunków otoczenia musi być spełniony we wszystkich badanych punktach. 5.3.2 Sprawdzanie powtarzalności Powtarzalność określa się z użyciem zmierzonych i obliczonych wartości jako różnicę między wszystkimi wartościami wyjściowymi odpowiadającymi poszczególnym wartościom wejściowym, oddzielnie dla krzywych wartości wznoszących się i opadających. Maksymalna wartość wyznaczona w ten sposób traktowana jest jako powtarzalność. Wartość powtarzalności nie przekracza jednej trzeciej maksymalnej dozwolonej wartości w warunkach referencyjnych określonych w art. 2.3.1. 5.4. Badania odporności na zakłócenia mające wpływ na mierzone wielkości 5.4.1 Badanie odporności na temperatury graniczne otoczenia Wpływ temperatury otoczenia mierzy się w zakresie temperatur określonym przez producenta lub w granicach właściwych dla temperatur odpowiadających przewidzianemu środowisku roboczemu przyrządów pomiarowych. W każdej z wybranych temperatur otoczenia, poczynając od temperatury referencyjnej (20°C), bada się zawsze te same właściwości. Ogólnie temperatury badania są dobierane z 20-stopniowymi przyrostami aż do osiągnięcia wskazanych temperatur granicznych. Zalecana tolerancja temperatur podczas badania wynosi ± 2°C, a tempo zmian temperatury otoczenia powinno być mniejsze niż 1°C na min. Wykonuje się dwa lub trzy cykle temperaturowe. Dla każdego poziomu temperatury badania gromadzone są dane dotyczące wzrostu i spadku wartości wyjściowych przy 25-procentowych przyrostach zakresu. Warunek określony w art. 2.3.2 dotyczący warunków otoczenia podczas użytkowania musi być spełniony w co najmniej 90% badanych punktów. 5.4.2 Badanie wpływu wilgotności otoczenia Wpływ wilgotności otoczenia określa się w komorze doświadczalnej, gdzie wilgotność względną utrzymuje się na poziomie pomiędzy -3% a +2% wskazanych wartości wilgotności względnej. Przyrząd pomiarowy przygotowuje się przy wilgotności referencyjnej < 60% i temperaturze 40°C ± 2°C. Pomiary przeprowadza się przy 25-procentowych przyrostach zakresu wyjściowego w obydwu kierunkach. Wilgotność względną należy następnie zwiększać do 93% przez czas dłuższy niż 3 godziny i utrzymać na tym poziomie przez co najmniej 48 godzin. W tym czasie przetwornik nie musi być zasilany prądem. Następnie przeprowadza się pomiary przy 25-procentowych przyrostach zakresu wyjściowego w obydwu kierunkach. Przy ciągle działającym przyrządzie pomiarowym wilgotność względną należy zmniejszyć w czasie ponad 3 godzin do pierwotnej wartości referencyjnej < 60%. Po co najmniej 12 godzinach aklimatyzacji pomiar należy powtórzyć. Po badaniu przeprowadza się oględziny zewnętrzne przyrządu pomiarowego pod kątem oznak uszkodzenia poszczególnych części lub wniknięcia wilgoci pod uszczelnione pokrywy. Warunek określony w art. 2.3.2 dotyczący warunków otoczenia podczas użytkowania musi być spełniony we wszystkich badanych punktach. 5.4.3 Badanie odporności na wibracje Warunki badania określa producent przyrządu pomiarowego lub ustala się w odniesieniu do przewidywanego środowiska roboczego. Pomiarów dokonuje się w warunkach referencyjnych przed poddaniem i po poddaniu przyrządu pomiarowego wibracjom. Podczas badania przyrząd pomiarowy poddaje się bezpośrednim wibracjom sinusoidalnym na każdej z trzech wzajemnie prostopadłych osi, przy czym jedna z nich musi być pionowa. Poziom badanych wibracji należy zmierzyć w zwykłym miejscu mocowania przyrządu pomiarowego. Badanie przeprowadza się przy włączonym przyrządzie pomiarowym i referencyjnym ciśnieniu gazu zbliżonym do ciśnienia atmosferycznego. W czasie badania rejestruje się sygnał wyjściowy. Badanie wibracyjne składa się z trzech faz: – wstępne określenie drgań rezonansowych, (szybkość przemiatania nie przekracza 0,5 oktawy na minutę; podczas określania drgań rezonansowych rejestruje się częstotliwości wywołujące znaczące zmiany sygnału wyjściowego i mechaniczne drgania rezonansowe w elementach przyrządu pomiarowego; wszystkie takie amplitudy i częstotliwości rejestruje się w celu porównania z wartościami wyznaczonymi podczas końcowego określania drgań rezonansowych), – określenie odporności przy przemiataniach w odpowiednim zakresie częstotliwości, (badanie przeprowadza się przez przemiatanie częstotliwości wibracji o szybkości jednej oktawy na minutę w ustalonym zakresie; zalecana liczba cyklów wynosi 60, przy czym każde 20 w trzech wzajemnie prostopadłych kierunkach), – końcowe określenie drgań rezonansowych, (badanie przeprowadza się identycznie jak wstępne określenie drgań rezonansowych; porównuje się częstotliwości drgań rezonansowych i częstotliwości wywołujące znaczące zmiany w sygnale wyjściowym wykrytym podczas wstępnego i końcowego określania drgań rezonansowych). Fazy te muszą być wykonywane z zachowaniem odpowiedniej kolejności. Przed przejściem do kolejnej fazy, w każdej z poszczególnych faz, przyrząd pomiarowy poddaje się wibracjom na każdej z trzech głównych osi. Na zakończenie badań należy sprawdzić zgodność fizycznego stanu przyrządu pomiarowego z wymaganiami. Warunek określony w art. 2.3.1 musi być spełniony we wszystkich badanych punktach przed poddaniem i po poddaniu przyrządu pomiarowego wibracjom. 5.4.4 Badanie wytrzymałości na upadek i przechylenie Pomiarów w warunkach referencyjnych dokonuje się przed badaniami i po. Podczas badania nie muszą być podłączone sygnały wejściowe i zasilanie. Przetwornik pomiarowy, umieszczony w normalnym położeniu na gładkiej, twardej, sztywnej betonowej lub stalowej powierzchni przechyla się na jednej z dolnych krawędzi tak, by przeciwległa krawędź znalazła się 50 mm lub 100 mm nad powierzchnią doświadczalną lub by kąt między dolną powierzchnią a powierzchnią doświadczalną wynosił 30° (w zależności od tego, które położenie będzie dokładniejsze). Następnie przyrząd pomiarowy upuszcza się swobodnie na powierzchnię doświadczalną. Przetwornika upuszcza się na każdą z czterech dolnych krawędzi. Warunek określony w art. 2.3.1 musi być spełniony we wszystkich badanych punktach przed badaniem i po. 5.4.5 Badanie wpływu ustawienia instalacyjnego Jeśli przetwornik silnie reaguje na ustawienie, należy zmierzyć i zarejestrować zmianę dolnego zakresu i granicy rozpiętości spowodowane przechyleniem o 10° od ustawienia określonego przez producenta. Przeprowadza się cztery pomiary z przetwornikiem wychylonym w dwóch wzajemnie prostopadłych płaszczyznach. W przypadkach gdy z powodu konstrukcji przyrządu pomiarowego przechylenie o 10° jest zbyt duże, należy zastosować maksymalne przechylenie określone przez producenta. Jeśli nie można wykonać korekty błędu pomiaru warunkowanego ustawieniem przyrządu pomiarowego, musi być spełniony warunek określony w art. 2.3.1. 5.4.6 Badanie pozazakresowe Badanie przeprowadza się przez pomiar wszystkich różnic związanych ze zmianami dolnego zakresu i granicy rozpiętości po przekroczeniu maksymalnego zakresu wyjściowego o 25%. Sygnał wejściowy zwiększa się stopniowo od dolnej granicy do momentu przekroczenia wybranego zakresu dla danego badania. Po utrzymaniu sygnału wejściowego poza zakresem przez 30 minut zmniejsza się go do nominalnej granicy dolnego zakresu. Po kolejnych 30 minutach wyznacza się dolny zakres i granicę rozpiętości. Różnica między zarejestrowanymi błędami przed badaniem i po nie przekracza maksymalnego dopuszczalnego błędu określonego w art. 2.3.1. 5.4.7 Badanie wpływu temperatury czynnika technologicznego Badanie przeprowadza się przez pomiar zmian ustabilizowanych wartości wyjściowych, na poziomie 10% i 90% zakresu wyjściowego, wywołanych zmianami temperatury płynu w czterech identycznych przyrostach. Podczas zmiany temperatur przetwornik gęstości jest podłączony do zasilania, a sygnał wejściowy równa się poziomowi 50% zakresu. Rejestruje się zmiany wartości wyjściowych zmierzone podczas badania. Warunek określony w art. 2.3.2 dotyczący warunków otoczenia podczas użytkowania musi być spełniony we wszystkich badanych punktach. 5.4.8 Badanie stabilności przyrządów pomiarowych Celem badania jest symulacja starzenia się przyrządu pomiarowego i potwierdzenie, że spełnia on dane specyfikacje. Najpierw wykonuje się badanie w warunkach referencyjnych. Badanie przeprowadza się w co najmniej pięciu punktach w jednolity sposób. Zalecane badane punkty to (10-25-50-75-100)% zakresu wartości wyjściowych. Przyrząd pomiarowy poddaje się następnie cyklicznym zmianom temperatury otoczenia między minimalnym a maksymalnym poziomem roboczym. Przyrząd pomiarowy wystawia się naprzemiennie na działanie maksymalnej temperatury przez tydzień, a następnie przez kolejny tydzień na działanie minimalnej temperatury. Całkowity czas trwania badania wynosi 4 tygodnie. Zmiany między minimalną a maksymalną temperaturą odbywają się stopniowo co 10°C·h-1. Po stabilizowaniu w warunkach referencyjnych przez 24 godziny badanie należy powtórzyć w co najmniej pięciu punktach. We wszystkich punktach wartość bezwzględna różnicy błędów przed badaniem stabilności i po badaniu nie przekracza połowy maksymalnego dopuszczalnego błędu zgodnie z art. 2.3.1. 5.5 Badania uzupełniające przetworników gęstości z zasilaniem elektrycznym 5.5.1 Badanie odporności na zmiany napięcia i częstotliwości zasilania Badania wykonuje się na poziomie 10% i 100% zakresu wartości wejściowych. Warunek określony w art. 2.3.1 dotyczący referencyjnych warunków otoczenia musi być spełniony we wszystkich badanych punktach. 5.5.1.1 Badanie odporności na wartości graniczne napięcia zasilania prądem zmiennym Odporność na wartości graniczne napięcia zasilania prądem zmiennym bada się z użyciem włączonego przetwornika przy najniższym określonym napięciu, przy napięciu znamionowym i przy najwyższym określonym napięciu z częstotliwością znamionową. Podczas badania określa się zmianę poziomów wyjściowych 10% i 100% z użyciem przetwornika w stanie ustalonym. 5.5.1.2 Badanie odporności na zmiany częstotliwości napięcia zasilania prądem zmiennym Odporność na zmiany częstotliwości napięcia zasilania prądem zmiennym bada się z użyciem włączonego przetwornika przy najniższej określonej częstotliwości, przy częstotliwości znamionowej i przy najwyższej określonej częstotliwości ze znamionowym napięciem zasilania. Podczas badania określa się zmianę poziomów wyjściowych 10% i 100% z użyciem przetwornika w stanie ustalonym. 5.5.1.3 Badanie odporności na wartości graniczne napięcia zasilania prądem stałym Odporność na wartości graniczne napięcia zasilania prądem stałym bada się z użyciem włączonego przetwornika przy wartościach granicznych napięcia Umin i Umax, gdzie Umin i Umax stanowią wartości graniczne napięcia zasilania prądem stałym określone przez producenta przyrządu pomiarowego. Podczas badania określa się zmianę poziomów wyjściowych 10% i 100% z użyciem przetwornika w stanie ustalonym. 5.5.2 Badania kompatybilności elektromagnetycznej Podczas badań monitoruje się sygnał wyjściowy przetwornika. Warunek określony w art. 2.3.1 dotyczący referencyjnych warunków otoczenia musi być spełniony przed każdym badaniem kompatybilności elektromagnetycznej. Różnica między błędami zarejestrowanymi przed badaniami kompatybilności elektromagnetycznej i po nich nie przekracza maksymalnego dopuszczalnego błędu w warunkach referencyjnych lub w warunkach użytkowania bądź następuje określona reakcja przetwornika gęstości. 5.5.2.1 Odporność na spadki i krótkie zaniki napięcia zasilania Odporność przetwornika gęstości na spadki napięcia zasilania bada się przy znamionowym napięciu zasilania i na poziomie 100% zakresu wejściowego. Napięcie zasilania zmniejsza się do 75% znamionowego napięcia zasilania na okres 5 s. W celu wykluczenia zakłóceń przejściowych czas zwiększania napięcia nie powinien być krótszy niż 100 ms. Odporność na krótkie zaniki napięcia zasilania bada się z użyciem włączonego przetwornika, na poziomie 50% zakresu wejściowego. W przypadku urządzeń zasilanych prądem stałym zaniki trwają 5 ms, 20 ms, 100 ms i 500 ms. W przypadku urządzeń zasilanych prądem zmiennym spadki zaczynają się zawsze wtedy, gdy napięcie osiąga punkt zerowy, kolejno przed cyklem dodatnim i ujemnym. Długość trwania zaniku musi wynosić 1, 5, 10 i 25 cyklów napięcia prądu zmiennego. 5.5.2.2.1 Odporność na zakłócenia asymetryczne wywoływane przez linie energetyczne w zakresie częstotliwości od 0 Hz do 150 Hz. Następujące warunki mają zastosowanie do przetworników z zaciskami wejściowymi i wyjściowymi izolowanymi od potencjału masy: – stale 250 Vef prądu zmiennego przy częstotliwości sieci do zacisków izolowanych wejść/wyjść, – stale 50 V prądu stałego do zacisków izolowanych wejść/wyjść. Po badaniu przetwornik działa normalnie, a wszystkie zmierzone błędy zawierają się w granicach dopuszczalnych błędów przetwornika gęstości określonych w art. 2.3.1. 5.5.2.2.2 Odporność na zakłócenia symetryczne Prąd zmienny o napięciu 1 Vef jest przykładany do zacisków wyjściowych przetwornika przy poziomie wyjściowym ustalonym na 10% i 90% zakresu wyjściowego. 5.5.2.2.3 Odporność na szybkie elektryczne zaburzenia przejściowe/impulsowe Odporność na szybkie elektryczne zaburzenia przejściowe/impulsowe bada się z użyciem włączonego przetwornika i następujących napięć: – ± 2 kV na zaciskach napięcia zasilania prądem zmiennym, – ± 2 kV na zaciskach napięcia zasilania prądem stałym, – ± 1 kV na zaciskach linii sygnałowych, linii danych i linii kontrolnych dłuższych niż 3 m, – ± 2 kV na zaciskach linii sygnałowych, linii danych i linii kontrolnych, które można podłączać bezpośrednio do sieci elektroenergetycznych. Częstotliwość powtarzania impulsów wynosi 5 kHz, przerwy między powtórzeniami grup impulsów wynoszą 300 ms, a całkowity czas trwania badania dla każdego z wejść i dla jednego kierunku polaryzacji impulsów – nie mniej niż 1 min. Podczas badań monitoruje się sygnał wyjściowy przetwornika. 5.5.2.2.4 Odporność na przepięcia Odporność na przepięcia bada się z użyciem włączonego przetwornika przy przepięciu tr/th = 1,2/50 (8/20) µs i napięciu: – asymetrycznym ± 2 kV oraz symetrycznym ± 1 kV na wejściach prądu zmiennego lub stałego, – symetrycznym ± 1 kV na liniach sygnałowych, liniach danych i liniach kontrolnych o długości ponad 30 m, niepodłączonych bezpośrednio do sieci elektroenergetycznej, – asymetrycznym ± 2 kV oraz symetrycznym ± 1 kV na liniach sygnałowych, liniach danych i liniach kontrolnych podłączanych bezpośrednio do sieci energetycznej. Poziom wartości wejściowych przetwornika musi być ustawiony tak, by poziom wartości wyjściowych odpowiadał poziomowi 50% zakresu sygnału wyjściowego. Podczas badań monitoruje się sygnał wyjściowy przetwornika. 5.5.2.2.5 Odporność na wolną tłumioną falę oscylującą Odporność na wolną tłumioną falę oscylacyjną bada się z użyciem włączonego przetwornika gęstości przy zastosowaniu wolnej fali oscylującej o częstotliwości 1 MHz lub 0,1 MHz, przy czym napięcie pierwszego punktu szczytowego krzywej fali wynosi 1,0 kV w trybie asymetrycznym i 0,5 kV w trybie symetrycznym. Poziom wartości wejściowych przetwornika musi być ustawiony tak, by poziom wartości wyjściowych odpowiadał 50% zakresu sygnału wyjściowego. 5.5.2.2.6 Odporność na zaburzenia przewodzone indukowane przez pola o częstotliwości radiowej Odporność na zaburzenia przewodzone indukowane przez pola o częstotliwości radiowej bada się z użyciem włączonego przetwornika gęstości w zakresie częstotliwości od 150 kHz do 80 MHz przy napięciu jałowym 10 V. Zakłócenia przykłada się do: – wejść zasilania prądem stałym lub zmiennym, – linii sygnałowych, linii danych i linii kontrolnych o długości ponad 30 m, niepodłączonych bezpośrednio do sieci elektroenergetycznej, – linii sygnałowych, linii danych i linii kontrolnych podłączonych bezpośrednio do sieci elektroenergetycznej. Poziom wartości wejściowych przetwornika musi być ustawiony tak, by poziom wartości wyjściowych odpowiadał 50% zakresu sygnału wyjściowego. Podczas badań monitoruje się sygnał wyjściowy przetwornika. 5.5.2.2.7 Odporność na wyładowania elektrostatyczne Odporność na wyładowania elektrostatyczne bada się z użyciem włączonego przetwornika przy napięciu ± 6 kV w przypadku wyładowań kontaktowych i ± 8 kV w przypadku wyładowań w powietrzu. Wyładowania przykłada się do obudowy przetwornika i płaszczyzny sprzęgającej sąsiadującej z przetwornikiem. Poziom wartości wejściowych przetwornika musi być ustawiony tak, by poziom wartości wyjściowych odpowiadał 50% zakresu sygnału wyjściowego. Podczas badań monitoruje się sygnał wyjściowy przetwornika. 5.5.2.2.8 Odporność na pole magnetyczne o wysokiej częstotliwości Długotrwałą odporność na pole magnetyczne o wysokiej częstotliwości bada się z użyciem włączonego przetwornika w polu magnetycznym o natężeniu 100 A/m. Przetwornik wystawia się na działanie pola kolejno wzdłuż trzech podstawowych osi. Poziom wartości wejściowych przetwornika musi być ustawiony tak, by poziom wartości wyjściowych odpowiadał poziomowi 10%, a następnie 90% zakresu sygnału wyjściowego. Krótkotrwałą odporność na pole magnetyczne o wysokiej częstotliwości bada się za pomocą włączonego przetwornika w polu magnetycznym o natężeniu 400 A/m przez 1 s. Przetwornik należy wystawić na działanie pola kolejno we wszystkich trzech podstawowych osiach. Poziom wartości wejściowych przetwornika musi być ustawiony tak, by poziom wartości wyjściowych odpowiadał 50% zakresu sygnału wyjściowego. 5.5.2.2.9 Odporność na stłumione oscylujące pole magnetyczne Odporność na tłumione oscylujące pole magnetyczne bada się z użyciem włączonego przetwornika w polu magnetycznym o szczytowym natężeniu 30 A/m i przy częstotliwości oscylacji wynoszącej 0,1 MHz i 1,0 MHz. Przetwornik wystawia się na działanie pola kolejno wzdłuż trzech podstawowych osi. Poziom wartości wejściowych przetwornika musi być ustawiony tak, by poziom wartości wyjściowych odpowiadał poziomowi 10%, a następnie 90% zakresu sygnału wyjściowego. Podczas badań monitoruje się sygnał wyjściowy przetwornika. 5.5.2.2.10 Odporność na promieniowane pole elektromagnetyczne o częstotliwości radiowej Odporność na promieniowane pole elektromagnetyczne o częstotliwości radiowej bada się z użyciem włączonego przetwornika w zakresie częstotliwości od 80 MHz do 1 GHz przy natężeniu pola 10 V/m. Pole służące do badania jest modulowane amplitudowo do poziomu 80%, a sygnał modulujący ma postać krzywej sinusoidalnej o częstotliwości modulacji wynoszącej 1 kHz. Krok zmiany częstotliwości przy przemiataniu pola nie może przekraczać 1%, a opóźnienie dla każdej częstotliwości nie może być mniejsze niż czas niezbędny do zbadania przyrządu pomiarowego lub zareagowania przez badany przetwornik na zakłócenie. W żadnym wypadku nie może być krótsze niż 0,5 s. Pole przykłada się do wszystkich boków obudowy przetwornika. Poziom wartości wejściowych przetwornika musi być ustawiony tak, by poziom wartości wyjściowych odpowiadał 50% zakresu sygnału wyjściowego. Podczas badań monitoruje się sygnał wyjściowy przetwornika. 6 Legalizacja pierwotna Legalizację pierwotną można przeprowadzić tylko wtedy, gdy przetwornik gęstości spełnia wymagania techniczne i metrologiczne oraz wymagania dotyczące oznakowania określone w rozdz. 2, 3 i 4 niniejszego środka ogólnego oraz jeśli urządzenie ma ważne świadectwo zatwierdzenia typu. Jeśli producent określa funkcjonalną zależność między wartościami wejściowymi a wyjściowymi, wszystkie stałe kalibracji tej zależności muszą być znane. Przy legalizacji pierwotnej przetwornika gęstości przeprowadza się następujące badania: – oględziny zewnętrzne, w tym sprawdzenie oznakowania; – badanie dokładności. 6.1 Oględziny zewnętrzne Celem oględzin zewnętrznych jest sprawdzenie, czy: – przyrząd pomiarowy przekazany do legalizacji jest zgodny z zatwierdzonym typem; – przyrząd pomiarowy nie jest uszkodzony, a żadna z jego części nie jest poluzowana; – przyrząd pomiarowy nie wykazuje oznak korozji, która mogłaby osłabiać jego charakterystykę metrologiczną; – treść i sposób mocowania oznakowań i napisów odpowiada danym oraz wymaganiom określonym w świadectwie zatwierdzenia typu dla przyrządu pomiarowego. Jeśli przyrząd pomiarowy nie spełnia wymagań dotyczących oględzin zewnętrznych, nie przeprowadza się dalszych badań. 6.2 Warunki badania podczas legalizacji 6.2.1 Wyposażenie do badań Wymogi ustanowiono w art. 5.2.7. 6.2.2 Warunki podczas badań 6.2.2.1 Warunki otoczenia podczas badania przetworników gęstości Badania przeprowadza się w następujących warunkach otoczenia: – temperatura: (20 ± 2)°C, – wilgotność względna: – ciśnienie atmosferyczne: (86 do 106) kPa, jeśli istotny jest wpływ ciśnienia atmosferycznego. (60 ± 20)%, Maksymalne dozwolone tempo zmiany temperatury otoczenia podczas badania wynosi 1°C na 10 min, ale nie więcej niż 3°C na godzinę. 6.2.2.2 Warunki zasilania Wymogi ustanowiono w art. 5.2.2. 6.2.2,3 Warunki obciążenia Wymogi ustanowiono w art. 5.2.3. 6.2.2.4 Ustawienie instalacyjne Na podstawie art. 5.2.4 badany przetwornik instaluje się według instrukcji producenta oraz zgodnie ze świadectwem zatwierdzenia typu w położeniu roboczym z tolerancją do ± 3°. 6.2.2.5 Wibracje zewnętrzne Wymogi ustanowiono w art. 5.2.5. 6.2.2.6 Zewnętrzne naprężenia fizyczne Wymogi ustanowiono w art. 5.2.6. 6.3 Badanie dokładności Temperatura przetwornika gęstości musi być wystarczająco ustabilizowana. Badanie dokładności przeprowadza się z użyciem czystego gazu. Przed rozpoczęciem badań przetwornik gęstości poddaje się trzech cyklom badań, w trakcie których z zastosowaniem odpowiedniego tempa wzrostu i spadku ciśnienia przy stałej temperaturze czynnika uzyskuje się obydwie wartości graniczne ustalonego zakresu pomiaru lub rozpiętości pomiaru. Wartość wyjściowa przy zakresie wyjściowym 0% rejestruje się pod kątem potencjalnej oceny długotrwałej stabilności przyrządu pomiarowego. Badanie dokładności przeprowadza się w całym ustalonym zakresie pomiarów przy rosnących wartościach gęstości. Pomiar wykonuje się w dwóch cyklach i w nie mniej niż ośmiu równo rozmieszczonych badanych punktach. Zalecane badane punkty to (10-30-40-50-60-70-80-100)% zakresu wartości wejściowych. W razie potrzeby do wyznaczenia stałej kalibracji na potrzeby funkcjonalnej zależności określonej przez producenta do obliczenia gęstości stosuje się metodę najmniejszych kwadratów. Korekty temperatury określa się w razie potrzeby na podstawie powtarzanych pomiarów w temperaturze co najmniej o 30°C wyższej niż w trakcie wyżej wspomnianego badania. Znając obydwie krzywe kalibracji, korektę temperatury przetwornika wyznacza się jako funkcję liniową temperatury i gęstości czynnika. Różnice pomiędzy wartościami średnimi sygnału wyjściowego badanego przyrządu pomiarowego i odpowiadające im referencyjne wartości gęstości wygenerowane przez system referencyjny rejestruje się w poszczególnych badanych punktach jako błędy sygnału wejściowego. Warunek określony w art. 2.3 dotyczący referencyjnych warunków otoczenia lub warunków otoczenia podczas użytkowania musi być spełniony we wszystkich badanych punktach. Urzędowe oznaczenie lub oznaczenia legalizacji mocuje się na przetwornikach gęstości, które spełniają wymagania określone w art. 2.3 w miejscach wskazanych w świadectwie zatwierdzenia typu. Przyrząd pomiarowy umożliwia zabezpieczenie przed nieuprawnioną ingerencją zgodnie z art. 3.2 i 4.3. 7 Legalizacja ponowna Procedura legalizacji ponownej przebiega identycznie jak procedura legalizacji pierwotnej zgodnie z rozdz. 6. W ramach badań w okresie ważności legalizacji zgodnie z art. 11 ust. 4 ustawy nr 505/1990 o metrologii, ze zmianami, do przetworników gęstości stosuje się podwójne wartości dopuszczalnych błędów. 8 Normy notyfikowane Do określenia wymagań metrologicznych i technicznych, jakim muszą odpowiadać urządzenia pomiarowe, oraz do określenia metod badań stosowanych podczas legalizacji na podstawie niniejszego środka ogólnego CMI notyfikuje czeskie normy techniczne, inne normy techniczne lub dokumenty techniczne międzynarodowych bądź też zagranicznych organizacji bądź inne dokumenty techniczne zawierające bardziej szczegółowe wymagania techniczne (zwane dalej „normami notyfikowanymi”). CMI publikuje wykaz norm notyfikowanych dołączonych do odpowiednich środków, wraz ze środkiem ogólnym, w ogólnodostępnej formie (w witrynie internetowej www.cmi.cz). Zgodność z normami notyfikowanymi lub ich częściami w zakresie i na warunkach ustanowionych w środku ogólnym uważa się za spełnienie wymagań ustanowionych w tym środku, do którego odnoszą się te normy lub ich części. II. UZASADNIENIE CMI wydał niniejszy środek ogólny ustanawiający wymagania metrologiczne i techniczne, jakim muszą odpowiadać przyrządy pomiarowe poddawane prawnej kontroli, i metody badań służących do zatwierdzania typu oraz legalizacji przyrządów pomiarowych poddawanych prawnej kontroli zgodnie z art. 14 ust. 1 lit. j) ustawy o metrologii w celu wdrożenia art. 6 ust. 1, art. 9 ust. 1, art. 9 ust. 9 i art. 11a ust. 3 ustawy o metrologii. Na podstawie pkt 1.3.11 lit. g) załącznika „Wykaz typów przyrządów pomiarowych poddawanych prawnej kontroli” do rozporządzenia wykonawczego nr 345/2002 określającego przyrządy pomiarowe, których legalizacja jest obowiązkowa, i przyrządy pomiarowe podlegające zatwierdzeniu typu, ze zmianami, przepływowe gęstościomierze wibracyjne klasyfikuje się jako przyrządy pomiarowe podlegające legalizacji. CMI wydał niniejszy środek ogólny w celu wdrożenia art. 6 ust. 1, art. 9 ust. 1, art. 9 ust. 9 i art. 11a ust. 3 ustawy o metrologii w odniesieniu do konkretnego typu przyrządu pomiarowego – przepływowego gęstościomierza wibracyjnego – ustanawiający wymagania metrologiczne i techniczne, jakim muszą odpowiadać przepływowe gęstościomierze wibracyjne, i metody badań służących do wydawania zatwierdzania typu oraz legalizacji wspomnianych przyrządów pomiarowych poddawanych prawnej kontroli. Niniejsze przepisy (środek ogólny) zostały notyfikowane zgodnie z dyrektywą (UE) 2015/1535 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 9 września 2015 r. ustanawiającą procedurę udzielania informacji w dziedzinie przepisów technicznych oraz zasad dotyczących usług społeczeństwa informacyjnego. III. ZALECENIA Zgodnie z art. 172 ust. l, w powiązaniu z art. 39 ust. l KPA, CMI określił, że termin zgłaszania uwag wynosi 30 dni od daty opublikowania projektu. Uwagi zgłoszone po tym terminie nie będą uwzględniane. Zainteresowane osoby niniejszym zachęca się do przekazywania uwag na temat projektu środka ogólnego. W świetle przepisów art. 172 ust. 4 KPA uwagi zgłasza się na piśmie i muszą one spełniać wymagania dotyczące zgłaszania zgodnie z art. 37 KPA. Uwagi obejmują informacje określone w art. 37 ust. 2 KPA, z wyraźnym wskazaniem osoby sporządzającej, środka ogólnego, którego dotyczą, zakresu, w jakim uwagi kwestionują środek ogólny, niezgodności środka ogólnego z przepisami bądź nieprawidłowości środka lub poprzedzającej go procedury, kwestii, których dotyczą uwagi, i zgłoszonych propozycji. Uwagi muszą także określać organ administracyjny, do którego są kierowane, i zostać podpisane przez osobę sporządzającą. Dokumenty potwierdzające do niniejszego projektu środka ogólnego są dostępne do wglądu w Czeskim Instytucie Metrologii, Dział Metrologii Prawnej, Okružní 31, 638 00 Brno, wejście nr 154, w godz. 8:00–15:30 od poniedziałku do środy, bądź w inne dni po telefonicznym uzgodnieniu. Niniejszy środek ogólny upublicznia się na okres 15 dni. ...………………………….............. RNDr.Pavel Klenovský Dyrektor Generalny Osoba odpowiedzialna za prawidłowość: Mgr. Tomáš Hendrych Opublikowano dnia: 23 grudnia 2016 r. Podpis uprawnionej osoby potwierdzający opublikowanie: .................................................... Usunięto dnia: .............................. Podpis uprawnionej osoby potwierdzający usunięcie: ....................................................
