Krajowy rynek dystrybucji podzespołów
advertisement
Wywiad miesiąca: rozmowa z Tomaszem Pakułą, dyrektorem firmy Domar – str. 27 www.elektronikaB2B.pl Elektronik ISSN -1248-4030 INDEKS 340 731 MAGAZYN ELEKTRONIKI PROFESJONALNEJ ■ PRZEMYSŁOWA Sterowniki LED można podzielić na trzy kategorie energetyczne: low-power do 20 W, mid-power do 50 W i highpower powyżej 50 W. Dopiero po przyporządkowaniu sterownika do odpowiedniej kategorii można rozważać kolejne parametry, takie jak koszt podzespołów, gabaryty, sprawność energetyczna, współczynnik mocy i niezawodność. W artykule przedstawione zostały optymalne topologie konwerterów DC-DC dla każdego z wymienionych zakresów mocy. Patrz str. 85 W numerze: TI umiejętnie wchłonął National Semiconductor ... 18 Elementy piezoelektryczne a piezorezystywne.............. 78 Na rynku pojawia się coraz więcej samochodów z napędem elektrycznym. Najwięcej w tej dziedzinie dzieje się w USA, w kraju o najstarszych tradycjach i ciągle najpotężniejszym chyba rynku motoryzacyjnym. Niemniej nawet tam reakcja klientów na samochody Leaf Nissana i Volt Chevroleta nie jest zachęcająca. Nie zrealizowano też zapowiedzi wprowadzenia na rynek samochodów elektrycznych ładowanych z sieci energetycznej (PEV, plug-in electric vehicle). Ale powodzenie hybrydowej Toyoty Prius (HEV, hybrid electric vehicle) i zapowiedzi nowych konstrukcji obiecują lepszą przyszłość. Kiedy ona nadejdzie? Patrz str. 24 Krajowy rynek dystrybucji podzespołów elektronicznych Przedstawiamy rozbudowane i unikalne w skali kraju i świata opracowanie poświęcone rynkowi dystrybucji podzespołów elektronicznych w Polsce, które obejmuje kilkadziesiąt fi rm. Są one o różnej wielkości i profi lach, od oddziałów największych zagranicznych dostawców tych produktów, przez duże fi rmy krajowe, po małych dostawców specjalistycznych elementów. W porównaniu do dojrzałych rynków europejskich, struktura łańcucha dostaw w naszym kraju jest znacznie bardziej różnorodna i obejmuje więcej małych fi rm. Jest to zapewne odbicie relacji panujących w branży elektroniki, która też nie jest zdominowana Patrz str. 30 przez wielkie koncerny. Nakład 10600 egz. ELEKTRONIKA Krajowy rynek dystrybucji podzespołów elektronicznych i sklepy internetowe AUTOMATYKA ● Wybór topologii przetwornicy DC-DC w sterownikach diod LED ■ numer 187 grudzień 2012 r. POMIARY ● Samochody stają się coraz bardziej elektryczne Fot. Elfa Distrelec ● www.elektronikaB2B.pl grudzień 10,00zł (w tym 5%VAT) ■ Elektronik TECHNOLOGIE 12/2012 001_okl_12.indd 1 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black Sklepy internetowe z podzespołami elektronicznymi – str. 62 Optymalizacja mocy promieniowanej w mobilnych urządzeniach komunikacji bezprzewodowej – str. 90 11/28/12 11:43 PM Twój niezawodny partner w biurze projektowym • Kompaktowa konstrukcja • Łatwość użycia • Prędkość obrotowa 33 tys. obr./min • Obróbka płytek jedno- i dwustronnych Obrabiarka LPKF ProtoMat E33 – mała, dokładna, dostępna Zajmuje niewiele więcej miejsca niż kartka A3. Korzystne cenowo rozwiązanie do frezowania, wiercenia i wykrawania płytek drukowanych, wykonywania paneli czołowych – o jakości gwarantowanej przez LPKF www.lpkf.com/prototyping 002_007_12.indd 2 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 9:05 PM Szybkie i niezawodne, łatwe w obsłudze, precyzyjne Nowa linia produktowa – w trzech klasach wykonania i pięciu pasmach częstotliwości. Oscyloskopy z Rohde & Schwarz: ji az ok 13 o z ia 0 eg en u 2 sz dz k ep ro Ro ajl Na go arz o n go we hw ieg oże o No Sc tk & ys t B eg de sz ią iw oh W Św zęśl y R c sz życz az or Czy już je znasz? R&S RTO: klasa „high performance“ – pasmo do 4 GHz RTO analizują przebiegi i wykrywają anomalie szybciej niż konwencjonalne oscyloskopy. Cyfrowy system wyzwalania gwarantuje wyjątkowa dokładność, a inteligentny interfejs użytkownika z ekranem dotykowym sprawia, że obsługa RTO to czysta przyjemność. R&S RTM: klasa „mid-range“ – pasmo do 500 MHz Zestaw przydatnych funkcji pomiarowych i bardzo dobry współczynnik jakości do ceny czynią z RTM idealne rozwiązanie do codziennych pomiarów. HAMEG: klasa „basic“ – pasmo do 350 MHz Należąca do grupy R&S firma HAMEG to niemiecki producent doskonałych przyrządów pomiarowych dla przedsiębiorców dysponujących mniejszym budżetem. Oferta obejmuje również cyfrowe oscyloskopy na pasmo do 350MHz. Więcej informacji na stronie: www.scope-of-the-art.com Rohde & Schwarz, Al. Jerozolimskie 92, 00-807 Warszawa, tel. +48 22 337 64 90, [email protected], www.rohde-schwarz.pl 002_007_12.indd 3 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 9:05 PM Od redakcji Prenumerata? Naprawdę warto! Jak panować nad kosztami w działalności dystrybucyjnej? P raktycznie wszystkie nowości związane z podzespołami elektronicznymi mają jedną niezmienną cechę wspólną – prowadzą do obniżki kosztów wyrobów fi nalnych i przez to są pożądane przez rynek. Skutkiem tego cena podzespołów, a przede wszystkim nowych komponentów i modułów, zawsze znajduje się na samym szczycie kryteriów selekcji produktu, obojętnie, czy badamy to w zakresie rynku krajowego naszą redakcyjną ankietą, czy też zaglądamy w wyniki Gartnera, SCM lub iSuppli badających zachowania klientów na całym świecie. Koszty pojawiają się u producenta, który musi kupić materiały, zapłacić pensje i utrzymać zakład po to, aby wyprodukować podzespół. Koszty wytwarzania tych elementów po zwiększeniu o marżę wytwórcy „opuszczają” fabrykę, następnie zwiększają się o transport i spedycję oraz trafiają do dystrybutora. Tam ceny elementów znajdujących się w łańcuchu dostaw dalej rosną, tym razem o wartość obsługi klienta, magazynowania, zarządzania i inne składniki oraz o marżę dystrybutora. Patrząc na łańcuch dostaw komponentów elektronicznych, można stwierdzić, że obniżanie kosztów przez producentów jest łatwiejsze. Mogą przenieść zakład w tańszy rejon świata, automatyzować produkcję lub wykorzystać tańsze materiały i technologie. Dystrybutorzy nie mają takich możliwości, a z uwagi na to, że często elementy jednego producenta sprzedaje w danym rejonie wiele fi rm dystrybucyjnych, konkurują one między sobą i walczą o klienta ceną, obniżając swoją marżę i aby pozostać rentownymi zabiegają o obniżki u producenta z jego narzutu na koszty produkcji. Dystrybutorzy nie produkują komponentów i ich pole manewru jest ograni- 4 Grudzień 2012 czone w zasadzie tylko do takich działań w porównaniu z resztą fi rm będących w łańcuchu dostaw. Im więcej usług dystrybutorzy oferują klientom, im wyższy poziom obsługi i kompetencji, tym niestety ponoszą większe koszty i z udzielanej przez producentów marży zostaje im mniejsza część. Jest to kłopot dla nich samych i dla producentów, bowiem duże firmy handlowe o rozbudowanej siatce usług nie mogą fi nansować się tylko ze swojej marży handlowej, ale muszą sięgać do narzutu producenta. To oczywiście ma swoje granice i dlatego rozwój usług dys- la obciążać kosztami usług dystrybucyjnych tych, którzy z nich korzystają, i móc konkurować ceną w zakresie czysto handlowym. Stąd jesteśmy o krok od wdrożenia pakietów usług typu standard i premium i przypisywania im zakresów dostępnych udogodnień i cen produktów z marżą przyporządkowaną do danego zestawu. Takie stabelaryzowanie ofert upraszcza odpowiadanie na zapytania ofertowe, dając klientowi możliwość wybrania, czego potrzebuje, niczym wyposażenia samochodu z cennika i jednocześnie porządkuje rynek w stronę większej przewidywalności. Warto Im więcej usług, im wyższy poziom obsługi i kompetencji, tym niestety dystrybutorzy ponoszą większe koszty i z udzielanej przez producentów marży zostaje im mniejsza część trybucyjnych w takim modelu sprzedaży ma niestety skończone możliwości rozwoju. Czynnik ten jest odpowiedzialny za zanikanie na rynku niezależnych dystrybutorów, gdyż brak powiązania umową z producentem daje zwykle mniejszą siłę przebicia w zakresie cen, po jakich kupuje on elementy, a nierzadko musi zapewnić klientom porównywalne usługi, jak dostawca autoryzowany. Stąd rynek dystrybucji próbuje dzisiaj wdrożyć aktywny system wyceniania komponentów, ustalający cenę w zależności od tego, ile wartości dodanej dystrybutor musi dołożyć do sprzedaży. Inną, gdy kupuje się opakowanie fabryczne lub jego ułamek, gdy elementy muszą zostać dodatkowo oznakowane, zaprogramowane, dostarczone w określonym czasie lub są magazynowane specjalnie dla klienta. Taki sposób pozwa- zauważyć, że aktywne ceny i przejrzystość w kształtowaniu ofert mogą być uznane za czynniki o charakterze edukacyjnym, pokazujące, że wartość dodana do handlu nie powstaje z powietrza. Największe fi rmy dystrybucyjne taki lub zbliżony w działaniu system wyceniania już mają, niemniej należy oczekiwać, że podobnie jak wiele innych usług z czasem się on upowszechni wśród mniejszych dystrybutorów. Klienci zaopatrujący się w elementy elektroniczne w przyszłości w coraz większym stopniu będą sięgali po internetowe narzędzia umożliwiające szybkie porównywanie cen pomiędzy fi rmami. Aktywne wyceny, zapewniające możliwość konkurowania w każdym przypadku, w takiej sytuacji będą niezbędne, aby utrzymać rentowność. Robert Magdziak Elektronik 002_007_12.indd 4 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 9:05 PM 002_007_12.indd 5 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 9:05 PM W numerze 30 Fot. Elfa Distrelec 62 Krajowy rynek dystrybucji podzespołów elektronicznych Sklepy internetowe z podzespołami elektronicznymi Przedstawiamy rozbudowane i unikalne w skali kraju i świata opracowanie poświęcone rynkowi dystrybucji podzespołów elektronicznych w Polsce, który obejmuje kilkadziesiąt firm. Są one różnej wielkości i profilach, od oddziałów największych zagranicznych dostawców tych produktów, przez duże firmy krajowe, po małych dostawców. Sklep internetowy z podzespołami elektronicznymi to dla wielu firm dystrybucyjnych podstawowe narzędzie związane z nowoczesnym handlem elektronicznym, dla wielu innych uzupełnienie działalności realizowanej w sposób tradycyjny. Wielu dystrybutorów uznaje sklep internetowy za kolejny etap budowy firmy. OD REDAKCJI: 4 Jak panować nad kosztami w działalności dystrybucyjnej? GOSPODARKA 18 TI umiejętnie wchłonął National Semiconductor Przejęcie firmy National Semiconductor umocniło pozycję Texas Instruments wśród dostawców analogowych i pomogło mu osiągnąć 18-procentowy udział w rynku. W jego następstwie firmie udało się podwyższyć rentowność oraz wejść na nowe segmenty rynku. 8 14 Aktualności 15 18 Electronica 2012 – czas na podsumowanie 22 Kontraktowi producenci układów scalonych walczą o prymat w technologii 24 Samochody stają się coraz bardziej elektryczne Wzrost branży spowalniają wysokie koszty fabryk półprzewodników TI umiejętnie wchłonął National Semiconductor WYWIAD MIESIĄCA 27 Dystrybucja złączy do trudnych warunków pracy to nasza specjalność – rozmowa z Tomaszem Pakułą, dyrektorem w firmie Domar TEMAT MIESIĄCA 24 30 Samochody stają się coraz bardziej elektryczne Na rynku pojawia się coraz więcej samochodów z napędem elektrycznym. Najwięcej w tej dziedzinie dzieje się w USA, w kraju o najstarszych tradycjach i ciągle najpotężniejszym chyba rynku motoryzacyjnym. Niemniej nawet na tamtym rynku na samochody Leaf Nissana i Volt Chevroleta reakcja klientów nie jest zachęcająca. 6 Grudzień 2012 Krajowy rynek dystrybucji podzespołów elektronicznych RAPORT 62 Sklepy internetowe z podzespołami elektronicznymi DODAJ DO ULUBIONYCH 76 Rohm Electronic laboratory Elektronik 002_007_12_2.indd 6 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/28/12 9:14 PM 85 Wybór topologii przetwornicy DC-DC w sterownikach diod LED Sterowniki LED można podzielić na trzy kategorie energetyczne: lowpower do 20 W, mid-power do 50 W i high-power powyżej 50 W. Dopiero po przyporządkowaniu sterownika do odpowiedniej kategorii można rozważać kolejne parametry, takie jak koszt podzespołów, gabaryty, sprawność energetyczna, współczynnik mocy i niezawodność. TECHNIKA 77 78 80 82 84 85 88 90 92 94 96 98 Rewolucyjne open source Elementy piezoelektryczne a piezorezystywne Niski pobór mocy a oprogramowanie Jetting, czyli dozowanie bezkontaktowe Kamery termowizyjne firmy Sonel Wybór topologii przetwornicy DC-DC w sterownikach diod LED Ograniczanie strat mocy w układach półprzewodnikowych Optymalizacja mocy promieniowanej w mobilnych urządzeniach komunikacji bezprzewodowej Oferta STMicroelectronics i pasma ISM Elementy zabezpieczające Littelfuse w układach elektronicznych Thunderbolt – nowy standard szybkiego interfejsu komunikacyjnego Najnowszy oscyloskop Agilenta – MSO-X 4154A NOWE PODZESPOŁY 100 Aparatura pomiarowa, 102 – Przetworniki i sensory, 104 – Podzespoły czynne 108 – Mikrokontrolery, 112 – Elementy pasywne 115 – Optoelektronika, 118 – Elementy elektromechaniczne, 119 – Moduły i komputery, 122 – Układy zasilania 126 – Elementy cyfrowe, 127 – Komunikacja NOWE PODZESPOŁY Zdrowych, spokojnych i wesołych Świąt Bożego Narodzenia oraz szczęśliwego Nowego Roku wszystkim naszym Czytelnikom życzy Redakcja i Wydawnictwo AVT 002_007_12_2.indd 7 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/28/12 9:15 PM Aktualności Intel inwestuje 40 mln dol. w nowe firmy Intel Capital, inwestycyjna spółka Intela, rozpoczął w październiku swoją doroczną imprezę Intel Capital Global Summit ogłoszeniem decyzji o zainwestowaniu 40 mln dol. w nowe fi rmy technologiczne. Fundusze otrzymały firmy aktywne w różnych obszarach technologii, od chmury i zaawansowanych rozwiązań w dziedzinie rozrywki cyfrowej, po upraszczanie płatności dokonywanych przy użyciu urządzeń przenośnych i nowe rodzaje współdziałania urządzeń elektronicznych. Środki Intela trafi ły do m.in. dostawcy zabezpieczeń do wymiany treści w Internecie – firmy Box, dystrybutora treści, piosenek i fi lmów w Bollywood i Azji Południowo-Wschodniej – Hungama.com, biura projektowego układów FocalTech z Tajwanu – fi rma ta dostarczyła 100 mln układów do pojemnościowych kontrolerów dotykowych, platformy a mer yka ńsk iego radia społecznościowego Jelli, koreańskiego producenta gier społecznościowych LIFO Interactive, producenta gier 3D fi rmy Transmention, platformy automatycznego współdziałania mobilnych urządzeń internetowych NewAer, platformy płatności elektronicznych PagPop, dostawcy usług w chmurze Tier 3 oraz producenta reklam na rynku przenośnym UUCun. Na tegoroczny Global Summit Intel zaprosił około tysiąca sponsorowanych przez fi rmę przedsiębiorców oraz menedżerów. Udział w takiej imprezie zawsze pozwala na wymianę poglądów i omówienie aktualnych pomysłów i perspektyw biznesowych. Ministerstwo Gospodarki otworzy w 2013 r. biuro w Dolinie Krzemowej Ministerstwo Gospodarki podpisało porozumienie w sprawie utworzenia przedstawicielstwa w amerykańskiej Dolinie Krzemowej. Biuro będzie otwarte w 2013 r. Partnerem Ministerstwa Gospodarki jest instytucja non-profit – US Market Access Center. Celem projektu jest wzmocnienie współpracy polskich fi rm z sektora nowoczesnych technologii z czołowymi instytucjami działającymi na terenie Doliny Krzemowej, poinformowało Ministerstwo Gospodarki. W pierwszym etapie otwarte zostanie w 2013 r. w Dolinie Krzemowej satelickie biuro Wydziału Promocji Handlu i Inwestycji (WPHI) w Waszyngtonie. US Market Access Center to instytucja non-profit, utworzona w 1995 r. przy wsparciu miasta San Jose oraz Uniwersytetu Stanowego w San Jose. Specjalizuje się ona we wspieraniu fi rm technologicznych, chcących rozpocząć działalność na rynku amerykańskim, z blisko 50 krajów. Z usług instytucji korzysta ok. 40 przedsiębiorstw. 8 Grudzień 2012 STMicroelectronics wybrał Samsunga na dostawcę usług foundry STMicroelectronics i Samsung zawarli umowę o świadczenie usług produkcyjnych, obejmującą wytwarzanie układów w procesie 32/28nm na tranzystorach z metalową bramką i izolacją o wysokiej stałej dielektrycznej (HKMG). Umowa z Samsungiem ma zapewnić europejskiej fi rmie dodatkowe dostawy układów wykonanych w krzemie 28 nm. Wcześniej dostawcą zaawansowanych półprzewodników dla STMicro był TSMC, ale tajwańska firma w 2012 r. nie zdołała sprostać wysokiemu popytowi na 28-nanometrowe układy CMOS i szereg „Poza dostarczaniem jej klientów zdecydowało się wybrać na rynek serii produktów innowacyjnych, kludostawców alternatywnych. Jako fi rma o modelu bizneso- czem STMicro do sukcewym fablite, STMicro również sa- su w każdym z naszych modzielnie produkuje układy scalo- rynków docelowych jest ne. W jego fabrykach powstają ukła- współpraca z liderami dy w 28-nanometrowym procesie branży”, powiedział dyFDSOI i fi rma jest w trakcie przy- rektor ds. technologii gotowań do rozpoczęcia wytwarza- francusko-włoskiej firmy, nia w procesie 20 nm. Europejski Jean-Marc Chery, przy dostawca już wcześniej korzystał okazji podpisania umowy z usług foundry Samsunga, w wy- z Samsungiem niku czego powstało kilkanaście próbnych wersji różnych półprzewodników typu SoC do zastosowań mobilnych, konsumenckich i sieciowych i obecnie trwa proces zatwierdzania ich do produkcji seryjnej. Dodał on, że STMicroelectronics i Samsung współpracowali przy rozwoju procesu technologicznego w organizacji branżowej International Semiconductor Development Alliance (ISDA). Ukazał się nowy katalog TME Ukazał się nowy katalog produktów oferowanych przez TME na rok 2013. Firma drukuje go już od wielu lat, wiedząc, jak przydatna jest ta publikacja dla wszystkich specjalistów, którzy korzystają nie tylko z Internetu, ale i bardziej tradycyjnych form wyszukiwania produktów. Na 1800 stronach można znaleźć opisy ok. 5800 produktów wraz z kolorowymi zdjęciami i schematami, pogrupowanych w jasno oznaczone działy tematyczne. Na początkowych stronach znajdują się także przejrzyste zrzuty z naszej strony internetowej, które pozwalają zapoznać się z najważniejszymi funkcjonalnościami dostępnymi na www.tme.eu. Katalog jest dostępny w 9 wersjach językowych: polskiej, angielskiej, rosyjskiej, niemieckiej, bułgarskiej, czeskiej, włoskiej, rumuńskiej i węgierskiej. Elektronik 008_gospodarka_12.indd 8 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 9:18 PM 008_gospodarka_12.indd 9 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 9:18 PM Aktualności Microdis Electronics inwestuje w Polsce i w Niemczech Producenci oświetlenia LED z Tajwanu gotowi do inwestycji w Polsce Microdis Electronics, dostawca elementów elektronicznych do krajów Europy Środkowej i Wschodniej, kupił ostatnio nieruchomości przeznaczone do rozwoju biznesu w Polsce i w Niemczech. Mieszcząca się w podwrocławskim Suchym Dworze fi rma kupiła działkę na nowe biuro we Wrocławiu. Z kolei w Niemczech Microdis Electronics przeniósł swoje Centrum Logistyczne z Roemerbergu do Hockenheim. Nowo kupiona przez firmę nieruchomość zapewnia większą przestrzeń magazynową i jest bardziej „Zakup ziemi i budowa od podstaw jest korzystnie, jak na najlepszym rozwiązaniem dla nas i nacentrum logistyczszych pracowników. Planujemy rozszene, usytuowana, bo rzyć działalność produkcyjną i zbudować przy autostradzie, nowoczesny magazyn do przechowydzięki czemu fi rma wania zapasów buforowych dla naszych będzie w stanie leklientów”, powiedział Tomasz Tołściuk, piej i szybciej obsłudyrektor zarządzający Microdisu w Polsce giwać klientów. Inwestować nad Wisłą chcą producenci oświetlenia LED oraz firmy komputerowe. Przeszkodą są przepisy podatkowe, poinformował we wrześniu „Puls Biznesu”. Polskę odwiedzili przedstawiciele fi rm Delta Electronic, Leadray Energy i Everlight Electronics. „Chcemy sprawdzić, jak moglibyśmy współpracować z polskimi fi rmami, wypracować system, w którym dostarczamy technologię i komponenty, a montują je polscy partnerzy”, powiedział Shih-Chao Cho, wiceminister gospodarki Tajwanu, który przyjechał z przedsiębiorcami. Przyznaje, że przyjechał do Polski, by rozejrzeć się też, w co można inwestować. Na razie tajwańskie firmy nad Wisłą dużo nie zainwestowały: na koniec 2010 r. było to 28 mln EUR; na Węgrzech 390 mln USD. Tajwańskie firmy od Polski odstrasza brak umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania (UPO). Tajwan ma takie umowy z 20 krajami, w tym siedmioma z UE, m.in. Węgrami. Według zapewnień Ministerstwa Finansów prace zmierzające do podpisania takiej umowy są prowadzone. W Witnicy za 450 mln zł ma powstać elektrownia fotowoltaiczna Spinacz łączy innowatorów z przedsiębiorcami Spółka Sybac Energy kupiła od lubuskiej gminy Witnica ponad 86 ha ziemi, na której planuje budowę elektrowni fotowoltaicznej. Sybac Energy z Warszawy jest powiązana z firmą Sybac Solar z Niemiec. Ta druga firma zajmuje się energią odnawialną od wielu lat i realizuje instalacje solarne na terenie Niemiec. Inwestycja planowana w Witnicy ma szansę być największą tego typu farmą w Polsce. Nakłady są szacowane na 450 mln zł. Moc takiej instalacji może wynieść między 40 a 65 MW, w zależności od zastosowanej technologii. Montaż ogniw i uruchomienie elektrowni planowane jest w 2013 roku. Dzięki platformie spinacz.edu.pl twórcy projektów open source mogą m.in. bezpłatnie promować swoje projekty na giełdzie wymiany informacji i znaleźć instytucję, która wdroży te pomysły. Użytkownicy dzięki portalowi mogą promować swoje projekty, a przedsiębiorcy mają dostęp do bazy z informacjami o prowadzonych obecnie pracach w dziedzinie open source. Projekt jest adresowany do przedsiębiorców, uczelni wyż- Idesco i Acte wspólnie obsługują polski rynek Firma Idesco – doświadczony dostawca bezprzewodowej technologii RFID (systemy kontroli dostępu, identyfi kacji pojazdów, aplikacji przemysłowych i logistycznych), stała się częścią skandynawskiej grupy finansowej Lagercrantz, do której należy również firma Acte. Na skutek tego połączenia Acte stało się głównym dystrybutorem produktów fi rmy Idesco na rynku polskim. Krok ten poprawi obsługę polskich klientów fi rmy dzięki dobremu dostępowi do lokalnego magazynu i pomocy technicznej świadczonej przez Acte. 10 Grudzień 2012 szych, jednostek naukowo-badawczych, pracowników naukowych, studentów i pojedynczych twórców oraz instytucji otoczenia biznesowego, które mają siedzibę na terenie całego kraju. W bazie Spinacza projekty posegregowane są według branż (m.in. informatyczna, naukowa itp.), daje to możliwość powiązania (spinania) między sobą danych inicjatyw. Przy opisie firmy dodaje się tagi, które pomogą w łączeniu ze sobą podobnych projektów, firm i instytucji. Ułatwia to wyszukiwanie potrzebnych informacji i konkretnych ogłoszeń. Elektronik 008_gospodarka_12.indd 10 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 9:18 PM 008_gospodarka_12.indd 11 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 9:18 PM Aktualności Techno-Service inwestuje w jakość obwodów wielowarstwowych Zakład Wytwarzania Obwodów Drukowanych TechnoService informuje o zakończonym kolejnym etapie rozwoju technologicznego fi rmy. Firma kupiła nową frezarkę LM2 niemieckiej fi rmy Schmoll Maschinen, która gwarantuje zachowanie odpowiednich wymiarów płytek drukowanych w trakcie operacji frezowania – ma ona funkcję ustawiania frezowania względem punktów na każdej pojedynczej płytce, a w efekcie każda płytka będzie miała powtarzalny, właściwy wymiar. Taka powtarzalność wymiarów jest niezwykle ważna w procesie montażu, ponieważ redukuje czas poświęcany na zmianę ustawień urządzeń (niezbędnych, gdy trzeba je „dopasować” do płytek o różnych wymiarach). Tym samym jest to krok w stronę optymalizacji kosztowej procesów technologicznych w zakładzie. Dodatkowo nowa frezarka pozwala na niezwykle precyzyjne frezowanie na głębokość – dokładność frezowania wynosi ±0,04 mm i wyposażona jest również w system wizyjny CCD, co umożliwia perfekcyjny dobór skali klisz warstw wewnętrznych oraz wiercenie płytek wielowarstwowych z uwzględnieniem pozycji i wymiarów każdej warstwy wewnętrznej. Jest to już druga taka frezarka w posiadaniu Techno-Service, co znacznie poprawia wydajność zakładu w zakresie płytek wielowarstwowych. NCAB kupuje konkurencyjną firmę w USA NCAB Group – szwedzki dostawca obwodów drukowanych z Chin działający w Europie, przejął amerykańską fi rmę P.D. Circuits, swojego dotychczasowego największego konkurenta działającego na tamtym rynku. Otwiera to szwedzkiej fi rmie drogę do dalszego rozwoju poprzez ekspansję na tamtym rynku. NCAB Group prowadzi działalność w 13 krajach. W ostatnich latach pomimo problemów gospodarczych na świecie fi rma zwiększyła udział w sprzedaży na rynku obwodów drukowanych. Tak zmieniał się światowy rynek obwodów drukowanych w rozbiciu na regiony. Źródło: Prismark Partners LLC, dane w mld dol. 12 Grudzień 2012 Dzień z National Instruments National Instruments to znana polskim automatykom fi rma dostarczająca urządzenia i oprogramowanie służące do tworzenia systemów testujących, pomiarowych i sterowania. Co roku jej przedstawiciele spotykają się ze swoimi klientami i osobami zainteresowanymi omawianą tematyką na licznych konferencjach, z których największą jest NIDays. W tym roku miała ona miejsce w warszawskim Centrum Expo XXI i zgromadziła ona około 300 osób. Tak jak NIDays jest podobne do NIWeek, tylko że cechuje się mniejszą skalą, tak samo zagadnienia przedstawiane na tegorocznej konferencji w Polsce wybrane były z listy najważniejszych tematów, które poruszane były w sierpniu w Austin. Główne wystąpienie poprowadził Thorsten Mayer, który przedstawił zalety wirtualnych przyrządów pomiarowych. Omówił ich przydatność w różnorodnych aplikacjach i konieczność podejścia systemowego w projektowaniu układów pomiarowych i testujących. Praktyczne przykłady przedstawił Michał Kozarzewski, który skupił się na nowościach w LabVIEW 2012, w szczególności na zestawie standardowych architektur aplikacji. Na konferencji omówiono też możliwość współpracy LabVIEW z urządzeniami przenośnymi, takimi jak iPady. Z ich wykorzystaniem przedstawiono przykład sterowania systemem przetwarzania danych bazującym na FPGA. Pozostała część dnia wypełniona była bardziej specjalistycznymi prezentacjami. Dotyczyły one m.in. kondycjonowania sygnałów w systemach testujących, nowych produktów National Instruments i firm współpracujących z nią (np. AWR Corporation). Omówiono też wiele przykładów – testowania oprogramowania kontrolera pojazdu szynowego (fi rma Automatix), monitoringu przekładni koparki węgla brunatnego (Akademia Górniczo-Hutnicza), testowania silników elektrycznych (Elcom) czy prototypowania i charakteryzacji systemów telekomunikacyjnych (NI). Przez cały dzień równolegle odbywały się warsztaty w zakresie nowości w LabVIEW 2012 oraz oprzyrządowania modułowego bazującego na platformie PXI. PADS Roadshow Firma Gamma zorganizowała cykl spotkań PADS Roadshow 2012 poświęcony oprogramowaniu EDA firmy Mentor Graphics. Spotkania odbyły się w dniach 6–9 listopada, zostały zorganizowane w Gdańsku, Warszawie, Wrocławiu i Katowicach i poświęcono je omówieniu nowości, jakie pojawiły się w wersjach PADS 9.4 i 9.5, zmianom w DxDesigner, HyperLynx ESX i innych narzędziach EDA. Na spotkanie zaproszeni zostali inżynierowie zajmujący się projektowaniem układów elektronicznych wykorzystujący program PADS. Elektronik 008_gospodarka_12.indd 12 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 9:18 PM Przedstawiamy nowy automat JM-10 firmy JUKI, pierwsza na świecie platforma wielozadaniowa Wielozadaniowa platforma Montaż powierzchniowy Obsadzanie elementów JM-10 obsługuje najszerszy asortyment podzespołów elektronicznych w przemyśle Obsadzanie automatyczne (THT) Montaż powierzchniowy (SMT) Montaż ręczny Wielozadaniowa platforma Elementy przewlekane Elementy SMD, SPP, BGA Złącza, kondensatory, elementy indukcyjne itp. URZĄDZENIA, NARZĘDZIA I MATERIAŁY DLA PRZEMYSŁU ELEKTRONICZNEGO ul. Zwoleńska 45, 04-761 Warszawa, tel. +48 22 6158344, 6158190, 6158199, faks +48 22 6158345 [email protected], www.pbtechnik.com.pl 008_gospodarka_12.indd 13 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 9:18 PM Gospodarka Wzrost branży spowalniają wysokie koszty fabryk półprzewodników Koszty utrzymania się w technologicznej czołówce producentów półprzewodników idą w górę. Wprowadzając każdą nową generację procesu, fabryczni wytwórcy układów scalonych muszą planować około 15-procentowy wzrost wydatków na narzędzia fabryczne, wynika z informacji podanych przez firmę analityczną Gartner w październiku br. P rodukcja układów na płytkach 450 mm faktycznie może doprowadzić do obniżki kosztów o 30%, jednak zrównoważy to jedynie trzy czy cztery lata wzrostu kosztu narzędzi, przy czym, zdaniem Gartnera, opóźnienia w przejściu na nowy rozmiar płytek są nieuniknione. Nie można też wykluczyć, że nowe technologie pozwolą zwolnić tempo wzrostu kosztów. Według agencji koszty sprzętu do za- awansowanego wytwarzania półprzewodników rosną w tempie pomiędzy 7 a 10% rocznie, w zależności od danego procesu. Do 2020 r. średni koszt budowy i uruchomienia nowoczesnej, technologicznie zaawansowanej fabryki krzemu wyniesie od 15 do 20 mld dol., prognozuje Gartner. Do 2016 r. minimalna kwota potrzebna do wybudowania kompletnej fabryki ma według prognoz wynieść od 8 do 10 mld dol. dla układów logicznych, od 3,5 do 4,5 mld Dostawy układów Średnia cena układu dla pamięci DRAM i od 6 do 7 mld dla NAND Flash. Zdaniem agencji przy obecnym poziomie wydatków w ciągu najbliższych kilku lat tylko ośmiu dostawców układów będzie w stanie uruchamiać nowe fabryki. Litografia EUV czy immersyjna? Stały wzrost kosztów i spowolnienie rozwoju bazy produkcyjnej wynika z szeregu problemów, a jednym Obroty na rynku Rys. 1. 15 lat dla rynku półprzewodników w liczbach 14 Grudzień 2012 Elektronik 008_gospodarka_12.indd 14 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/28/12 9:39 PM z nich są opóźnienia z wprowadzeniem fabrycznych skanerów do litografi i w dalekim ultrafiolecie (EUV) następnej generacji. Do wytworzenia układów w technologii 14 nm w tych skanerach niezbędne będą źródła promieniowania około 20-krotnie mocniejsze od stosowanych w obecnych maszynach. Eksperci biorący udział w branżowej konferencji ISEUV w październiku 2012 r. wyrazili nadzieję, że już w 2014 r. dostępne będą źródła promieniowania o mocy 200 W, choć przyznali, że liczą się z możliwością opóźnień. Przy użyciu źródeł światła EUV mniejszej mocy naukowcy z belgijskiego ośrodka IMEC wytworzyli w ciągu roku około 3000 płytek krzemowych. Wydajność pojedynczego systemu produkcyjnego jest jednak wciąż co najmniej kilkunastokrotnie za mała, aby nadawał się do komercyjnego zastosowania przez dostawców takich jak Intel, Samsung czy TSMC. Alternatywną drogą dalszego skalowania procesu jest tradycyjna litografia immersyjna. W odniesieniu do 14, a nawet 10 nm zamierza rozwijać ją Intel, aby móc zachować regularne dwuletnie tempo wdrażania nowego procesu technologicznego. Zdaniem Marka Bohra, dyrektora grupy technologii i produkcji fi rmy, litografia immersyjna w procesie 10 nm będzie opłacalna – choć konieczne będzie nawet czterokrotne naświetlanie niektórych masek. W 2013 r. Intel zamierza rozpocząć produkcję układów w procesie 14-nanometrowym – z dwukrotnym naświetlaniem części masek, zastosowanie procesu 10 nm przewiduje na rok 2015. O zainteresowaniu Intela litografi ą w skrajnym ultrafiolecie świadczyć może niedawne przejęcie przez fi rmę 15% ASML, czołowego dostawcy narzędzi fabrycznych. Stabilny popyt Analizując perspektywy sprzedaży układów, prognozy wzrostu globalnego rynku półprzewodników są średnioi umiarkowanie optymistyczne. Niekończące się ulepszenia produkcyjne i brak większej liczby rozwiązań przełomowych skłoniły analityków do konkluzji, że na rynku układów liczyć można jedynie na niewielkie wzrosty jednocyfrowe. Inną opinię wyraziła ostatnio fi rma badania rynku IC Insights, przedstawiając długookresowe dane dotyczące rynku. Według nich mimo tendencji spadkowej dla wzrostu liczby produkowanych układów z 9,5% dla lat 1996–2011, do 7% prognozowanych na okres nadchodzącej dekady, średnie ceny układów wymiernie pójdą w górę. W ocenie sytuacji fi rm z własnymi zakładami produkcji IC Insights zwrócił uwagę, że przemysł półprzewodnikowy jest obecnie zamknięty na większe projekty całkowicie nowych fabryk. Dzięki temu producenci będą w stanie właściwie kierować bieżące wydatki kapitałowe oraz uporać się ze skutkami przeinwestowania w nowe fabryki. W opinii IC Insights, wśród dostawców nasili się tendencja zdążania w kierunku modelu fab-lite, a zlecenia produkcyjne mają trafiać do producentów półprzewodników typu pure play. Pozwoli to dostawcom układów zaoszczędzić środki i skupić się na innych kluczowych inwestycjach niż budowa nowych fabryk. Firma analityczna przewiduje również, że konieczność oszczędności spowoduje dalsze opóźnienia w przejściu na płytki o średnicy 450 mm. Mniej będzie też nowych fi rm technologicznych. Marcin Tronowicz Electronica 2012 – podsumowanie O dbywające się co dwa lata targi Electronica w Monachium z pewnością największa na świecie wystawa poświęcona podzespołom i komponentom elektronicznymi i jednocześnie doskonały barometr koniunktury w światowej branży elektroniki. W czasie, gdy Europa zmaga się z kryzysem, to w jakim nastroju i reprezentacji obywa się Electronica, jest bacznie obserwowane. W tym roku liczba odwiedzających i wystawców pozostała mniej więcej na tym samym poziomie, niemniej w halach było nieco luźniej niż dwa lata temu, a fakt braku tłoku w wagonikach U-bahn pierwszego dnia targów rano o godzinie 9, odnotowany został jako do tej pory niespotykany. Kolejne dni były już lepsze pod względem frekwencji, co oznacza, że specjaliści raczej nie zrezygnowali z wyjazdu, ale skrócili go do niezbędnego minimum. Targi to dla większości wystawców okazja do pokazania swoich planów i nowości oraz technologii, które niebawem pojawią się na rynku, ale ogólnie widać było, że wielu producentów europejskich penetruje rynek pod kątem powrotu z Dalekiego Wschodu. W świetle tego, o czym słyszeliśmy przez ostatnią dekadę wydaje się to nieprawdopodobne, ale wzrost cen w Państwie Środka, długie terminy dostaw i cały czas słabsza jakość i poziom technologii w porównaniu do tego co oferują firmy krajowe, wywołuje powrót na rynki lokalne. Zjawisko to jest niesłychanie ważne z punktu widzenia krajowych firm produkcyjnych i kontraktowych, gdyż nierzadko takie wracające zlecenia produkcyjne trafiają właśnie do nich. 11 wystawców z Polski Polskie firmy na targach pojawiają się od wielu lat, niemniej nasza reprezentacja wystawiennicza zawsze była określana jako skromna, a także w dużej mierze zmienna, bo brakowało stałych uczestników. Dwa lata temu w Monachium pokazywało się 10 firm i był to pewnego rodzaju rekord. Tym razem polskich stoisk mieliśmy aż jedenaście: EAE, Feryster, Indel, Microdis, Polfer, Printor, Qwerty, Tewa, TME, Wamtechnik i WG Electronics. Z tego grona Qwerty, Indel, TME i Microdis to już w zasadzie stałe grono. Nowi uczestnicy z kolei to EAE i Printor, Wamtechnik i WG Electronics. Udział firm polskich był też Elektronik 008_gospodarka_12.indd 15 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black Qwerty i Printor Gospodarka Grudzień 2012 15 11/27/12 9:18 PM Indel Microdis WG Electronics Polfer Wamtechnik TME 16 Grudzień 2012 skromny na tle naszych sąsiadów: 11 wystawców z Polski (na 38,5 mln obywateli), ale już 27 wystawców z Czech (10,5 mln), 13 wystawców z Węgier (10 mln), 8 wystawców ze Słowacji (5,4 mln), 9 wystawców z Rumunii (19 mln) i 9 wystawców z Bułgarii (7,3 mln). Pytanie, czy to odpowiada aspiracjom dużego europejskiego kraju, „tygrysa” Europy, którego głównymi partnerami handlowymi są Niemcy i Unia Europejska, jest chyba retoryczne. Pocieszające jest tylko to, że niezmienna liczba krajowych wystawców może być dowodem na to, że sytuacja w naszej branży jest niezła w porównaniu do reszty gospodarki oraz na tle Europy. W innych kryzysowych okresach liczba wystawiających się na Electronice spadała o połowę i kiepskie warunki biznesowe widać było jak na dłoni. Wyjazd producentów kontraktowych nie jest dziwny, bo wpisuje się dokładnie w trend powrotu produkcji z Chin. Dla producentów elektroniki specjalistycznej z Europy Zachodniej i Skandynawii krajowe firmy są zapewnić porównywalne ceny przy bardzo dobrej jakości i logistyce, nic więc dziwnego, że szukamy tam partnerów. Na targach pojawili się także dystrybutorzy podzespołów – TME, który potwierdził obecnością swoją pozycję, jaką buduje w krajach ościennych. Nasz dystrybutor katalogowy widoczny był również na całym terenie poprzez plecaczki z logo ciągane na kółkach przez odwiedzających. Inni dystrybutorzy, jak Microdis, szukali swoich szans na nowych rynkach, obsługując oczywiście też krajowych gości. Tradycyjnie obecni byli też producenci elementów indukcyjnych (Feryster, Indel, Polfer), Jak zwykle spotkać można było producenta klawiatur membranowych Qwerty. Z kolei Wamtechnik zaznaczył swoją obecność nie tylko bateriami i akumulatorami, ale bardzo estetycznym stoiskiem wyróżniającym się na tle raczej skromnych stoisk naszych wystawców. Poza tym nurtem prezentowana była oferta firmy WG Electronics, która została w tym roku autoryzowanym dystrybu- Tewa torem na rynku niemieckim amerykańskiego producenta przemysłowych automatów programujących, zastępując dotychczasowego niemieckiego dystrybutora. Przełamuje lokalne bariery i uprzedzenia, pokazując, że można sprzedawać i obsługiwać zaawansowane technologicznie produkty światowe w odwrotnym kierunku – ze wschodu na zachód via Polska. Warto było? Bez względu na tę późniejszą ocenę, czy ten wyjazd okazał się owocny i mimo niższej frekwencji gości, wystawiające się krajowe firmy były zadowolone z imprezy. Podkreślają, że uczestnicząc w targach adresują swoją ofertę nie tylko na rynek niemiecki, lecz do wszystkich krajów Europy. Wizytujących poważnych, nawet polskich, firm bywa bowiem w Monachium więcej niż na lokalnych, krajowych targach i wystawach. Dlatego Electronica ma się dobrze i ciągle jest znakomitym miejscem do promowania swojej marki i produktów na globalnym rynku międzynarodowym, w tym również polskim. Jest znakomitym miejscem do spotkań biznesowych – cały świat bowiem tam przyjeżdża. Tematycznie targi polaryzują się na elektronikę uniwersalną, bazową – szeroko rozumiane podzespoły elektroniczne, serwisy EMS, układy zasilania itp. Niektóre tematy wcześniej reprezentowane, jak np. systemy „embedded”, sprzęt pomiarowy i testowy, urządzenia produkcyjne, oprogramowanie EDA „uciekają” na mniejsze wystawy jak Embedded World, SMT Hybrid Packing w Norymberdze lub na wymienne co roku z Electronicą targi Productronica w Monachium. Robert Magdziak, Tadeusz Górnicki – WG Electronics Współpraca: Jacek Jastrzębski – Qwerty Na zdjęciach pokazujemy stoiska naszych wystawców. Kilka firm miało stoiska łączone: Qwerty z Printorem i EAE z Ferysterem, co może być ciekawym pomysłem na ograniczenie kosztów. Tradycyjnie więcej zdjęć naszej krajowej reprezentacji publikujemy na www.elektronikaB2B.pl Elektronik Feryster i EAE 008_gospodarka_12.indd 16 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 9:18 PM Aktualności Energetab 2013 – wracamy do trzydniowej imprezy Farnell zainaugurował działalność centrum sprzedaży w Krakowie Organizator targów Energetab – ZIAD Bielsko-Biała – poinformował o terminie przyszłorocznych targów, które zostały zaplanowane nieco później niż zwykle, w dniach 17–19 września 2013 roku (wtorek–czwartek). Innymi słowy impreza wraca do starego cyklu, trzydniowego, który w tym roku został rozszerzony do 4 dni na próbę. Dodatkowy dzień nie spotkał się z przychylnym przyjęciem wystawców, którzy w znakomitej większości sygnalizowali organizatorom, że mimo dłuższych targów gości w tym roku nie było więcej niż wcześniej, kiedy impreza trwała trzy dni. A niestety wzrosły koszty delegacji pracowników i inne obciążenia związane z dłuższym wyjazdem na targi, przez co wystawcy uznali, że krok ten nie ma sensu. Bielska impreza jest najważniejszą i największą tego typu w re- 22 października firma Farnell element14, dystrybutor elementów elektronicznych i produktów z zakresu utrzymania ruchu, oficjalnie otworzyła swoje nowe europejskie centrum sprzedaży w Krakowie. Pracuje w nim ponad 120 osób, które zajmują się obsługą klientów europejskich, świadcząc usługi telesprzedaży Firma Elhurt rozszerzyła zakres usług produkcyjnych oferowanych klientom o lakierowanie modułów. Lakierowanie to proces mający na celu zabezpieczenie układu elektronicznego przed wszelkimi zanieczyszczeniami typu pył, kurz, a także przed wyładowaniami ESD. Jest to często wymagane w sytuacji, kiedy urządzenie ma być używane w trudnych warunkach środowiskowych. Cały proces lakierowania odbywa się w specjalnie do tego przygotowanym pomieszczeniu. i telemarketingu. W otwarciu oddziału uczestniczył Kevin Yapp, dyrektor marketingu i strategii firmy Farnell, oraz Elaine Barnes, szefowa europejskiego centrum sprzedaży w Krakowie. Firma rozpoczęła pracę nad utworzeniem centrum w Krakowie w marcu bieżącego roku. Zespół zatrudnionych w nim osób składa się z przedstawicieli 24 narodowości, którzy współpracują z działami sprzedaży, obsługi klienta oraz e-commerce zlokalizowanymi w biurach firmy na Starym Kontynencie. Centrum zostało utworzone w Krakowie ze względu na rozwinięte szkolnictwo wyższe, możliwość znalezienia osób biegle posługujących się językami obcymi oraz atrakcyjność samego miasta. Wybór Krakowa był poprzedzony analizą ponad 30 różnych miast europejskich. „Dzięki naszym witrynom transakcyjnym e-commerce stanowi obecnie 75% naszego biznesu w Europie. Aby w dalszym ciągu zwiększać naszą przewagę konkurencyjną, stworzyliśmy krakowskie centrum w celu zapewnienia klientom jak najlepszych usług. Zdajemy sobie sprawę, że w świecie online zapewnienie wysokiej jakości kontaktu oraz osobista współpraca są niezwykle ważne dla naszych klientów. Otwarcie w Krakowie centrum sprzedaży dowodzi zaangażowania Farnella element14 w zapewnienie elastycznych, wielokanałowych usług umożliwiających naszym klientom wybranie sposobu, w jaki dokonują zakupów i prowadzą z nami interesy” – powiedział podczas ceremonii otwarcia Kevin Yapp, dyrektor marketingu i strategii Farnella. MPL Group kończy budowę nowej siedziby TME laureatem rankingu Dobra Firma Firma MPL Group, dostawca systemów zasilających, zainwestowała w nową siedzibę i centralny magazyn. Nowy obiekt ma być dostępny od początku nowego roku i będzie łączyć w jednym budynku 1000 m 2 powierzchni magazynowej wysokiego składu i 400 m2 powierzchni biurowej. TME już po raz drugi została laureatem rankingu Dobra Firma, prowadzonego przez dziennik „Rzeczpospolita”. Nagrody Dobra Firma, przyznawane od jedenastu lat, otrzymują najbardziej efektywne fi rmy z listy dwóch tysięcy największych polskich przedsiębiorstw. Laureatów wybiera kapituła składająca się z wybitnych osobistości ze świata ekonomii i biznesu. Nagrodę dla TME w imieniu Zarządu firmy odebrał Andrzej Kuczyński. gionie, w trakcie trwania której w Szczyrku i okolicach nie ma wolnych miejsc noclegowych. Każdy dodatkowy dzień z pewnością przekłada się na zyski hotelarzy i restauratorów, którzy byli bardzo zainteresowani, aby Energetab trwał jak najdłużej, o czym przekonuje ilustracja. Niemniej koszt targów jest dla firm dużym wydatkiem, który musi mieć pokrycie w realnych korzyściach, zwłaszcza w trudniejszym okresie dla gospodarki. Nowa usługa produkcyjna w Elhurcie Elektronik 008_gospodarka_12.indd 17 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black Grudzień 2012 17 11/27/12 9:18 PM Gospodarka TI umiejętnie wchłonął National Semiconductor Przejęcie firmy National Semiconductor umocniło pozycję Texas Instruments wśród dostawców analogowych i pomogło mu osiągnąć 18-procentowy udział w rynku. W jego następstwie firmie udało się podwyższyć rentowność oraz wejść na nowe segmenty rynku. Jeszcze przed transakcją sprzedaż układów analogowych zapewniała TI ponad 50% obrotów. Od daty finalizacji transakcji we wrześniu 2011 r. Texas Instruments płynnie włączył pracowników i oddziały National Semiconductor (NSC) w swoje struktury, jednocześnie rozszerzając asortyment o produkty Nationala oferowane obecnie pod własną marką i dostępne w znacznie większej niż wcześniej sieci sprzedaży. wych układów scalonych i w sumie dysponuje łączną powierzchnią produkcyjną ponad 370 tys. m 2 . Integrowanie działalności W dniu dzisiejszym National Semiconductor funkcjonuje w strukturze organizacyjnej TI pod nową nazwą – Silicon Valley Analog (SVA) – a jego kierownictwo składa się z szefów strategicznych działów dawnej fi rmy. Szefem oddziału SVA został były menedżer pionu wielkoseryjnych układów analogowych i logicznych TI, Dave Heacock. 18 Grudzień 2012 Oferta produktowa TI jest stale wzbogacana o nowe programy do projektowania i narzędzia deweloperskie, a sieć sprzedaży i wsparcia dla produktów i aplikacji jest obecnie dziesięciokrotnie większa od potencjału NSC. TI dysponuje również największym na świecie w obszarze analogowym zespołem projektowym, a także zdolnością produkcyjną. Dzięki przejęciu teksański dostawca powiększył o trzy liczbę fabryk analogo- Podczas gdy TI rozwija biznes na polach m.in. układów zasilania, wzmacniaczy audio i operacyjnych, interfejsów oraz rozwiązań przetwarzania danych, SVA zajmuje się w dużym stopniu kontynuacją rozwoju w kierunkach wytyczonych jeszcze przez NSC, jak np. także układy zasilania czy przetwarzania sygnałów o dużej wydajniości. Od momentu rozpoczęcia integracji zorganizowano liczne spotkania pomiędzy pracownikami obu firm mające na celu wymianę doświadczenia i wiedzy technicznej, aby umożliwić lepszą współpracę zespołów inżynieryjnych oraz przyspieszyć wdrażanie innowacji. Po serii spotkań ich uczestnicy mogą dalej rozwijać nowatorskie myślenie i konkretne, twórcze rozwiązania. Dzięki nowej, pochodzącej od byłego konkurenta, własności intelektualnej (bloki IP) i technologii procesu, inżynierowie z obu stron mogą maksymalizować innowacyjność projektów, jednocześnie spełniając surowe wymogi wydajności, niskiego poboru prądu i miniaturowych rozmiarów, jakich oczekują klienci w swoich nowych projektach urządzeń następnych generacji. Jedną z osób odpowiedzialnych za proces integracji struktur obu fi rm jest Gregg Lowe, wiceprezes pionu analogowego TI, obejmującego działy: wydajnych układów analogowych (HPA), Elektronik 008_gospodarka_12.indd 18 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 9:18 PM 008_gospodarka_12.indd 19 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 9:18 PM Gospodarka ki ADC o dużej rozdzielczości, 12-, 14- i 16-bitowe, i prędkości próbkowania do 250 MSPS. Dzięki temu oferta firmy jest i większa i jednocześnie bardziej zróżnicowana – pod kątem potrzeb klientów. Z drugiej strony, w obszarach, gdzie serie produktów dublują się, przejęcie stworzyło okazję do przetestowania faktycznych zdolności technicznych i doświadczenia doDon Macleod – prezes National Semiconductor tąd odrębnych zespołów in(z lewej) i Rich Templeton – prezes TI żynieryjnych. W takich sytuacjach inżynierowie analizowielkoseryjnych układów analogowych wali projekty pod kątem konkretnych i logicznych (HVAL), układów zasila- zagadnień. Lowe podał przykład jednej nia (PM) oraz właśnie SVA. Za strategię z serii produktów NSC ukierunkowanej produktową Teksasu Lowe odpowiada na rynek przemysłowy, oraz podobnej od 2006 r. Podsumowując relacje uczest- linii produktów opracowanych w dziale ników wspomnianych wyżej sesji Gregg wydajnych układów analogowych (HPA) Lowe powiedział, że w ogromnej mierze docenili oni kompleksowe i adekwatWedług przedstawicieli ne informacje techniczne przekazywaTexas Instruments, ne podczas spotkań, a także inspiracje i nowe pomysły z nich płynące. mimo znacznie rozbudoWedług przedstawicieli Texas Instruments, mimo znacznie rozbudowanych wanych ofert produktoofert produktowych obu fi rm, niewiewych obu firm, niewiele le produktów TI i NSC się pokrywa. Tam, gdzie ma to miejsce, w ofercie TI produktów TI i NSC się znajdują się jedne i drugie podzespoły. Klienci mogą liczyć na kontynuację dopokrywa. Tam, gdzie ma staw produktów tak długo, jak to tylko to miejsce, w ofercie TI będzie technologicznie możliwe, a produkty TI są często dostępne nawet przez znajdują się jedne całe dekady. Adaptacja do potrzeb Amerykański dostawca analogowy dysponuje obecnie ponad 45 tysiącami produktów, z których według informacji firmy niewiele pokrywa się z produktami NSC. Przekładem może być asortyment przetworników danych. National ma w ofercie ultraszybkie przetworniki analogowo-cyfrowe (ADC) o prędkości próbkowania większej niż 250 milionów próbek na sekundę, natomiast TI oferuje własne ultraszybkie przetworni- i drugie podzespoły Teksasu, zaprojektowanej pod kątem zastosowań komunikacyjnych. Dzięki ścisłej współpracy inżynierowie obu linii produktów mogą z powodzeniem korzystać z wzajemnego doświadczenia, wychodząc naprzeciw odmiennym potrzebom odnośnych segmentów rynku. Z informacji przedstawicieli Texas Instruments wynika, że na rok 2012 firma zaplanowała wprowadzanie na rynek produktów bardziej wydajnych, o wyż- Tabela 1. Najwięksi na świecie dostawcy przetworników danych w 2011 r. według obrotów w mln dol. (źródło: Databeans) Pozycja Firma Obroty Udział w rynku Zmiana roczna 1 Analog Devices 1312 48,5% –8% 2 Texas Instruments 625 23,1% –5% 3 Maxim 185 6,8% –6% 4 Linear Technology 125 4,6% –12% 5 Intersil 69 2,5% –3% Inni 392 14,5% –22% Razem 2707 –9% 20 Grudzień 2012 szej sprawności energetycznej. W zakresie przetworników danych i wzmacniaczy oznacza to szybsze prędkości, większe szerokości pasma i bardziej rozbudowane opcje przetwarzania cyfrowego, a także lepszą optymalizację zasilania dla wydłużenia czasu pracy baterii oraz uproszczenie projektów, jak również większą skalę integracji i mniejsze rozmiary podzespołów. Firma chce także zapewnić klientom nowe programy narzędziowe Webench, aby ułatwić projektowanie systemów. Już po przejęciu National Semiconductor, który opracował te narzędzia projektowe jeszcze w 1999 r., pakiet programów został gruntownie uzupełniony o nowe projekty. Obecnie Webench jest zresztą aktualizowany w trybie ciągłym, stale dodawane są nowe moduły i funkcje, mające pomóc użytkownikom w projektowaniu. Stabilne perspektywy wzrostu Do Texas Instruments przeszło z przejętego w 2011 r. NSC ponad 5 tysięcy pracowników. Dzięki przejęciu TI ma obecnie swoje silne przedstawicielstwo w Dolinie Krzemowej, gdzie mieszczą się biura Nationala. Zarówno przedstawiciele TI jak i analitycy są zgodni, że zakup jednego z większych rywali fi rmy na rynku analogowym był istotnym, odważnym i bardzo udanym przedsięwzięciem. Dzięki włączeniu Nationala przewaga TI nad drugim na rynku analogowym STMicroelectronics wzrosła z 50 do około 80%. Rynek półprzewodników analogowych cały czas jest obszarem silnej rywalizacji. Poza oferowaniem najbardziej zaawansowanych rozwiązań dostawcy starają się wytwarzać układy przy jak najniższych kosztach produkcji. Jednym ze sposobów ograniczania kosztów jest zapoczątkowane ostatnio przechodzenie z produkcją na płytki 300 mm. Wśród nielicznych firm, które wpisują się w ten trend, jest TI. Jego przedstawiciele poinformowali, że dzięki fabryce układów analogowych RFAB w stanie Teksas operującej na płytkach 300 mm fi rmie udało się ograniczyć koszty wytwarzania o 30%. Według agencji Databeans fabryka wciąż znajduje się w początkowej fazie zwiększania skali produkcji. Rynek układów analogowych ma dobre perspektywy wzrostu, według IC Insights jego wartość w 2016 r. ma wynieść 63 mld dol. Marcin Tronowicz Elektronik 008_gospodarka_12.indd 20 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 9:18 PM Aktualności Semicon wytwarza szablony niklowe do SMT Kwidzyński Jabil znowu zwalnia Firma Semicon produkuje szablony niklowe wycinane laserowo oraz szablony elektroformowane, otrzymywane metodą elektrochemicznego osadzania niklu. Charakteryzują się one bardzo dużą twardością oraz lepszym uwalnianiem pasty lutowniczej z otworów w szablonie SMT. Technologia elektroformowania niklu umożliwia również produkcję szablonów o stopniowanej grubości. Szablony są wytwarzane za pomocą urządzenia do cięcia laserowego nowej generacji G6060 firmy LPKF z ruchomą głowicą światłowodowego lasera impulsowego YAG. Starsze generacje urządzeń LPKF mają nieruchomy Laser YAG pompowany lampami ksenonowymi i ruchomy suport z wycinanym szablonem. Światłowodowy laser YAG zasilany impulsowo umożliwia skupienie plamki laserowej do 20 μm. Układ mechaniczny przesuwu głowicy laserowej zapewnia dokładność i powtarzalność na poziomie ±2μm. Lepsze skupienie wiązki lasera impulsowego i nowy układ napędu X-Y zapewniają dużą powtarzalność i dokładność cięcia. Urządzenie LPKF G6060 umożliwia cięcie otworów wg nowego algorytmu drogi wiązki laserowej, zapewniając ciągłość linii cięcia i brak trójkątnego „zadziora” w każdym otworze, charakterystycznego dla szablonów ciętych na maszynach starszej generacji. Urządzenie wyposażone jest w linię zasilania sprężonym tlenem, co umożliwia cięcie grubych folii stalowych do 600 μm. W kwidzyńskim Jabilu zapowiadane są kolejne zwolnienia grupowe. W ciągu najbliższych miesięcy prace może stracić nawet 350 osób. To druga fala tak drastycznej redukcji zatrudnienia, po tym jak na początku roku nie przedłużono kontraktów z blisko 600 pracownikami agencji pracy tymczasowej. Pod koniec 2009 roku, gdy firma produkowała telewizory dla Phillipsa i LG, redukcja zatrudnienia objęła prawie 1 tys. osób. Wówczas zarząd firmy tłumaczył to sezonowością rynku i zmniejszeniem się katalogu zamówień. Tym razem jest podobnie, gdyż jak napisał w komunikacie Krzysztof Mioduszewski, dyrektor operacyjny Jabila: „W związku z pogłębiającym się ogólnoświatowym kryzysem fi nansowym i gospodarczym, dotkliwie doświadczającym sektor ogniw fotowoltaicznych, nasi klienci poważnie ograniczają produkcję. Przekłada się to na wycofanie ze współpracy z Jabil naszych klientów Qcells oraz Sunpower. Mimo intensywnych starań zarządu, by poprawić sytuację ekonomiczną spółki i utrzymać istniejący poziom zatrudnienia, na chwilę obecną nie jest to możliwe. Oznacza to konieczność rozpoczęcia procesu restrukturyzacji”. Jesienny roadshow firmy Evatronix Cynel Unipress wprowadza proszki stopów lutowniczych W dniach 23–25 października firma Evatronix prezentowała nowości związane z oprogramowaniem Altium Designer w ramach cyklu spotkań Altium Designer Roadshow 2012. Prezentacje poświęcono projektowaniu elektroniki w oparciu o najnowszą wersję oprogramowania Altium Designer 12 oraz płytę uruchomieniową NanoBoard. Impreza ta jest organizowana dwa razy do roku i skupia specjalistów związanych z elektroniką – inżynierów i projektantów systemów elektronicznych, osoby tworzące oprogramowanie wbudowane, szefów działów projektowych, studentów i pracowników naukowych, użytkowników starszego oprogramowania Altium/ Protel oraz konkurencyjnych narzędzi, którzy poszukują nowych rozwiązań. Jesienne spotkania miały miejsce w Ożarowie Mazowieckim, Poznaniu i Wrocławiu. Firma Cynel Unipress rozpoczęła produkcję proszków stopów lutowniczych przeznaczonych do zastosowań w elektronice. Jakość produkowanych proszków odpowiada nor- Fotografie proszków mie J-STD-005 i spełnia wymagania wykonane przy użyciu stawiane proszkom wykorzystywa- elektronowego mikronym do produkcji past lutowniczych. skopu skaningowego Gama produktów obejmuje proszki stopów ołowiowych: Sn63Pb37, Sn62Pb36Ag2 oraz proszek stopu bezołowiowego: Sn96,5Ag3Cu0,5 (SAC305). Seminarium na temat układów analogowych Texas Instruments Firma Contrans TI przy współpracy z EBV Elektronik i TI organizuje jednodniowe seminarium poświęcone omówieniu układów analogowych TI z zakresu przetwarzania analogowo-cyfrowego (przetworniki i wzmacniacze operacyjne), układów zasilania i komunikacji bezprzewodowej krótkiego zasięgu (m.in. Wi-Fi, Bluetooth, LP RF, ANT). Impreza odbędzie sie w Gdańsku, Katowicach i Warszawie w dniach 4–7 grudnia. Zapisy i informacje na www. contrans.pl/seminar. Elektronik 008_gospodarka_12.indd 21 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black Grudzień 2012 21 11/27/12 9:18 PM Gospodarka Układy scalone Kontraktowi producenci walczą o prymat w technologii Producenci półprzewodników typu pure play dzielą się na dwie grupy: pierwszą czwórkę firm oferujących najbardziej zaawansowane procesy produkcyjne oraz mniejszych graczy ze starszą technologią. Zdaniem firmy badania rynku IC Insights, przepaść między nimi ma bezpośrednie przełożenie na skalę obrotów. Lepsze perspektywy sprzedaży mają oczywiście producenci, którzy nadążają z unowocześnianiem technologii produkcji. O prymat w zaawansowaniu procesorów produkcyjnych zaciekle walczą TSMC i Globalfoundries. Ta ostatnia fi rma niedawno ogłosiła, że w 2014 r. zaoferuje 14-nanometrową technologię FinFET, co można traktować jako swoiste wyzwanie rzucone TSMC, liderowi produkcji układów na kontrakt pod względem obrotów i marży. większy potencjał zakładów fabrycznych. Sprzedaż półprzewodników fi rmy wykonanych w procesie o wymiarze 45 nm i niższych w 2012 r. wyniesie 6,23 mld dol., w porównaniu do analogicznej sprzedaży za 2,79 mld dol. prognozowanej dla Globalfoundries. Wieloletni gracz nr 2 na rynku usług foundry, tajwański UMC, uzyska z zaawansowanej technologii procesu 45 nm i niższego 11% obrotów, poinformował IC Insights. Czwarty na rynku SMIC ma najmniejszy z czołówki producentów pure play udział w nowoczesnych technologiach produkcji. Chińska firma dopiero niedawno wdrożyła technologię 45 nm do produkcji wielkoseryjnej i według IC Insights w 2012 r. osiągnie z niej sprzedaż na poziomie poniżej 1% obrotów. W opinii firmy analitycznej, za pojedynczą płytkę krzemową w roku obecnym TSMC uzyska średnio 1190 dol. Za nim sytuuje się Globalfoundries, który z pojedynczej płytki średnio wygeneruje 1157 dol., SMIC natomiast odpowiednio 759 dol. Oczywiście procent sprze- daży układów wykonanych w zaawansowanej technologii ma wymierny wpływ na zysk fi rmy. Liderzy branży Na liście 20 największych dostawców półprzewodników, przygotowanej przez IC Insights, znajduje się trzech czołowych producentów typu pure play. W II kw. 2012 r. cała trójka liczona łącznie odnotowała kwartalny wzrost obroGlobalfoundries kontra tów o 20%, co jest bardzo dobrym wynikiem na tle pozostałych 17 dostawTSMC Przed wejściem Globalfoundries na ców układów, dla których średni łączny wzrost wyniósł zaledwie 1%. Według IC rynek TSMC był niekwestionowanym Insights średni łączny wzrost dla wszysti jedynym liderem w dostawach usług kich 20 największych dostawców, łącznie foundry, jednak fi rma z kapitałem ze z 3 dostawcami kontraktowymi, wyniósł Zjednoczonych Emiratów Arabskich zmieniła układ sił. Według IC Insights 3% w skali kwartalnej. Trzech producenw roku 2012 Globalfoundries ma uzytów pure play otwiera więc ranking największych dostawców klasyfi kowanych skać 65% obrotów z zaawansowanej pod względem tempa wzrostu. Stopień technologii procesu produkcyjnego wykorzystania fabryk przez TSMC wyo wymiarze 45 nm lub niższym, podczas gdy TSMC osiągnie tylko 37% obniósł w omawianym okresie 102% (więcej rotów z tak zaawansowanej technoloniż 100 ze względu na sposób wyliczania gii procesu. TSMC to jednak od lat najgo przez firmę). Globalfoundries, dzięki wzrostowi obrotów Tabela 1. Obroty czołowych dostawców kontraktowych w procesach < 45nm, w mln dol. (źródło: IC Insights) o 18%, usytuowało się TSMC Globalfoundries UMC SMIC na 16. miejscu najwiękOkres w 2012 % łącznej % łącznej % łącznej % łącznej szych dostawców ukłaSprzedaż Sprzedaż Sprzedaż Sprzedaż roku sprzedaży sprzedaży sprzedaży sprzedaży dów, i w nieodległym 1 kw. 1 320 37% 586 62% 75 9% 1 <1% czasie zdaniem anali2 kw. 1 518 35% 701 64% 87 9% 1 <1% tyków, fi rma ma duże 3 kw. 1 717 37% 762 66% 121 12% 2 <1% 4 kw. 1 671 40% 741 68% 144 15% 2 <1% szanse przeskoczenia Razem 6 226 37% 2 790 65% 427 11% 6 <1% Fujitsu na 15. pozycji. 22 Grudzień 2012 Elektronik 008_gospodarka_12.indd 22 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 9:18 PM Gospodarka Nowe produkty przewidziane na IV kw. 2012 r. mogą wpłynąć na dalszą poprawę popytu na ogólnym rynku półprzewodników. Należą do nich wprowadzona kolejna wersja iPhone’a – „5” oraz zapowiedziana na koniec października nowa wersja systemu operacyjnego Microsoft u – Windows 8, dostosowana także do smartfonów i tabletów. Również Intel ma jeszcze w 2012 r. zaoferować kilka rodzajów swoich bardzo cienkich ultrabooków. Ponadto IC Insights przewiduje, że dzięki sukcesom ekonomicznym dostawców fablesowych, jak też przechodzeniu czołowych IDMów (TI, STMicroelectronics, Renesas) na model fab-lite, przed producentami półprzewodników typu pure play rysuje się pomyślna perspektywa silnego popytu na najbliższych kilka lat. Powyżej 45 nm Luka technologiczna pomiędzy SMIC a pozostałymi dostawcami usług foundry jest jeszcze większa niż pomiędzy trzema liderami pure play a SMIC. Z pozostałych kontraktowych producentów układów, tylko czterech z pierwszej osiemnastki, TowerJazz, Grace/ HHNEC, Dongbu i Xinxin, ma w 2012 r. zejść w procesie do wymiaru 90 nm lub poniżej, wynika z informacji przedstawionych przez IC Insights. Łączne szacowane obroty pozostałych 14 dostawców kontraktowych mają wynieść 4,6 mld dol. w 2012 r., około 15% całkowitego rynku produkcji półprzewodników typu pure play, poinformował IC Insight. Większość fabryk tych fi rm usytuowana jest na Dalekim Wschodzie, część w USA. Wśród liczących się dostawców usług foundry z Europy są dwie: X-Fab i STMicroelectronics – od kilku lat czołowy kontraktowy dostawca układów MEMS. W wytwarzanie MEMS-ów chce się zaangażować mocniej również X-Fab. W III kw. br. fi rma zadeklarowała, że wyda 50 mln dol. w ciągu najbliższych trzech lat na rozwój produkcji MEMS. Poza MEMS X-Fab wytwarza na kontrakt układy typu mixed-signal. Jego fabryki mieszczą się w Erfurcie i Dreźnie, a także w Teksasie i Malezji. Z kolei STMicroelectronics, niezależnie od sukcesów w dostawach MEMS, zmienia obecnie model biznesowy z IDM coraz bardziej na fab-lite, a jego partnerem w usługach foundry jest m.in. Samsung. We wrześniu br. obie fi rmy ogłosiły współpracę przy wytwarzaniu zaawansowanych produktów STMicro w procesie Samsunga 32/28 nm. W fabrykach koreańskiej fi rmy powstawać będą układy SoC przeznaczone na rynki urządzeń przenośnych, konsumenckich i sieciowych. Słabsza końcówka roku w III kw. jest czynnikiem typowym dla branży, w tym roku większy wzrost wystąpił już w II kw., wcześniej niż zwykle. Jest to związane z przesunięciem początku dostaw układów do nowych urządzeń projektowanych pod kątem sprzedaży masowej z III kw. na drugą połowę II kw., podsumowała agencja. Przesunięcie to wynika z wprowadzania na rynek konsumenckich produktów bezprzewodowych następnej gene- Dzięki sukcesom ekonomicznym dostawców rynkowych, jak też przechodzeniu czołowych IDM-ów (TI, STMicroelectronics, Renesas) na model fablite, przed producentami półprzewodników typu pure play rysuje się pomyślna perspektywa silnego popytu na najbliższych kilka lat Analitycy prognozują słabszą końcówkę roku i niższy wzrost obrotów dostaw- racji, takich jak telefony komórkowe i taców usług foundry. Według firmy anali- blety, wcześniej w ciągu roku, aby dłutycznej IHS iSuppli już w III kw. mogli żej trwał okres ich sprzedaży. Dostawcy oni uzyskać mniej zamówień na dalszą typu OEM chcą zapewnić sobie również produkcję. Mimo tendencji wzrostowej elastyczność, licząc, że będą mogli jak na zaawansowane urządzenia techno- najlepiej utrafić z produktami w szczylogiczne w całej branży półprzewodni- towy okresu zakupów. kowej, pod koniec roku firmy dysponuSłabszy będzie, zdaniem IHS, także jące fabrykami układów zaczną odczu- I kw. nowego roku. Tendencja zacznie wać gorsze warunki ekonomiczne w ska- się odwracać w II kw., a w kolejnym li globalnej. W II kw. obroty dostaw- dostawcy kontraktowi odnotują 10% ców kontraktowych wzrosły o 16% do wzrost obrotów w skali kwartalnej, za7,8 mld dol., poinformowało IHS iSup- powiada IHS. pli. Wzrost wyhamował w III kw., a obMarcin Tronowicz roty fi rm szacunkowo wyniosły 8,3 Tabela 2. Liderzy rynku półprzewodników według stopy wzrostu w pierwszej mld dol., 8% wię- poł. 2012 r. w mln dol. (źródło: IC Insights) Obroty Zmiana II cej w ujęciu kwarPozycja Firma Siedziba w I poł. 2012 kw./I kw. talnym. IHS prze1 TSMC Tajwan 7 905 22% widuje, że w ostat2 Globalfoundries USA 2 060 18% 3 UMC Tajwan 1 804 16% nim kwartale roku 4 NXP Europa 2 053 12% nastąpi 5-procen5 Freescale USA 1 900 8% towy spadek obro6 SK Hynix Korea Pd. 4 406 8% tów, do 7,9 mld dol. 7 Broadcom USA 3 687 8% Spadek obrotów 8 TI USA 6 069 7% 9 STMicroelectronics Europa 4 123 6% w ostatnim kwar10 Samsung Korea Pd. 14 551 6% tale, po wzroście Elektronik 008_gospodarka_12.indd 23 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black Grudzień 2012 23 11/27/12 9:18 PM Gospodarka Samochody stają się coraz bardziej elektryczne Na rynku pojawia się coraz więcej samochodów z napędem elektrycznym. Najwięcej w tej dziedzinie dzieje się w USA, w kraju o najstarszych tradycjach i ciągle najpotężniejszym chyba rynku motoryzacyjnym. Niemniej nawet na tamtym rynku reakcja klientów na samochody Leaf Nissana i Volt Chevroleta nie jest zachęcająca. Problemy ze sprzedażą dotyczą też modelu Fisker Karma i kilku innych samochodów o napędzie elektrycznym (EV). Nie zrealizowano też zapowiedzi wprowadzenia na rynek samochodów elektrycznych ładowanych z sieci energetycznej (PEV, plug-in electric vehicle). Ale powodzenie hybrydowej Toyoty Prius (HEV, hybrid electric vehicle) i zapowiedzi nowych konstrukcji obiecują lepszą przyszłość. Kiedy ona nadejdzie? H EV-y, takie jak Prius, w których wykorzystuje się akumulatory NiMH, obecnie dominują w segmencie samochodów o napędzie częściowo elektrycznym. Różnią się one bardzo od EV i PEV, w których stosuje się kosztowne akumulatory litowo-jonowe, wymagające rozbudowanych układów zabez- 24 Grudzień 2012 pieczeń oraz infrastruktury drogowej, umożliwiającej ich ładowanie, przeważnie także zresztą czasochłonne. Akumulatory Małe zainteresowanie odbiorców EV i PEV jest tłumaczone wzrostem sprawności pojazdów z silnikami spalinowymi oraz ich niższym kosztem. Najbardziej obiecujący obecnie rodzaj akumulatorów do pojazdów elektrycznych opiera się na technologii Li-Ion, która jest systematycznie rozwijana. Duże akumulatory Li-Ion składają się zwykle z około 100 ogniw o pojemności rzędu 100Ah, wytwarzanych tradycyjną metodą zwijania (około Ø70×300), podzielonych na kilkuogniwowe moduły. Podstawowym ty- Elektronik 008_gospodarka_12.indd 24 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 9:18 PM Gospodarka 500 400 300 200 100 Rys. 1. Usprawnienia akumulatorów wykazują powolny, ale stały postęp, co dziesięć lat podwajając gęstość energii. Dla porównania: objętościowa gęstość energii benzyny – bez uwzględniania ciężaru zbiornika – wynosi w przybliżeniu 8,3 kWh/l, a wagowa około 12 kWh/kg pem akumulatora do napędu EV (a tak- lator do pojazdu typu EV kosztuje okoże do energetycznych urządzeń zasilają- ło do 15 tys. dol., 6 tys. do HEV i 8 tys. cych) jest akumulator o wysokiej gęsto- do PEV. Koszt akumulatora do Volta wy- Rys. 2. Złącza poziomu 3 SAE (a) i CHAdeści energii. Jego przeznaczeniem jest za- nosi co najmniej 8 tys. dol., a do Leafa MO (b) 480 V są inne, więc projektanci sapewnienie pojazdowi maksymalnego za- około 18 tys. dol. Stanowi to niewątpli- mochodów muszą wybrać jedno z nich sięgu. Natomiast dla HEV wytwarza się wie główne wyzwanie technologiczne blisko dziesięciokrotnie mniejsze (a za- dla przemysłu motoryzacyjnego. stęp technologiczny prowadzi do obniżtem lżejsze i tańsze) akumulatory, przeW przypadku akumulatorów nie obo- ki kosztów. W krótkim czasie nie można znaczone przede wszystkim do nadawa- wiązuje prawo Moore’a, ale zaobserwo- oczekiwać podwojenia gęstości energii nia maksymalnego przyspieszenia po- wać się daje stały wzrost gęstości energii akumulatorów motoryzacyjnych, barjazdowi przez wspomaganie silnika spa- ogniw w granicach od 7% do 8% rocznie dzo zachęcająca jest tutaj nanofosforalinowego, którego zadaniem jest zapew- (rys. 1). Wzrost ten oznacza zwiększenie nowa technologia fosforanu litowo-żezasięgu pojazdu albo zmniejszenie roz- lazowego firmy A123. Podobne nadzieje nienie dużego zasięgu. Prawidłowe działanie akumulatora miaru akumulatora. Postęp w cenach wiąże się z Panasonicem, który niedługo z częstym przełączaniem trybów jego też jest zauważalny. Cena energii aku- rozpocznie produkcję akumulatorów Lipracy, rozładowania i ładowania, musi mulatora Li-Ion wyniosła w I kw. 2012 Ion z anodą stopowo-krzemową, co zdazapewniać rozbudowany elektronicz- roku 689 USD/kWh w porównaniu z 800 niem firmy podniesie pojemność o 30%. ny sterownik mocy. Również bardzo USD/kWh przed rokiem (zob. tabela 1). Ładowanie istotną rolę odgrywają w akumulatoOprócz wysokich cen od zakupów EV rze elektroniczne obwody dwukierun- Czy nastąpi przełom kowego zabezpieczania nadprądowego, w technologii akumulatorów? i PEV odstręczają trudności z ładowaa także nadnapięciowego, podnapiecioRynek o małym popycie zmusza do niem akumulatorów, bo całkowite naławego i termicznego, montowane zwykle konkurowania ceną. Ale na sytuację dowanie akumulatora może zająć kilka rynkową istotnie wpływają też przełomy godzin, zwłaszcza ze zwykłej sieci enerw każdym z jego modułów. Podstawowym materiałem kato- technologiczne. Prac badawczych pro- getycznej 120/240 V. Przy napięciu 480 V dy akumulatora Li-Ion jest lit z rozma- wadzonych jest wiele, a nieustanny po- pojazd typu EV jak Nissan Leaf można itymi dodatkami – głównie tlenków niklu, żelaza, kobal- Tabela 1. Rozmiary i parametry akumulatorów Li-Ion w pojazdach EV i PEV Rozmiar Zasięg tu czy manganu. Anoda jest Producent / model Typ Czas ładowania Dostawca MPGe *) [kWh] [km] grafitowa (może będzie to Chevrolet/Volt PEV 16 56 LG Chem 93 w przyszłości grafen), grafiNissan/Leaf EV 24 120 7 h/240 V-20 h/120 V 0,5 h/480 V Nissan 99 Tesla/Roadster EV 56 390 3,5 h/240 V/70 A Panasonic 119 towo-krzemowa lub krzemoTesla/Sedan EV 40 480 4 h/240 V/90 A Panasonic – wa. Elektrolitem jest zwykle Fisker/Karma PEV 22,6 51 4 h/240 V A123 52 przewodzący, ale trudnopalToyota/Prius PEV PEV 4,4 18 1,5 h/240 V, 2,5 h-3 h/120 V Panasonic 95 ny, związek organiczny, czę4 h/240 V Ford/Focus Electric EV 23 120 LG Chem 105 20 h/120 V sto w postaci żelu. Ford/Fusion Energi PEV 35 – – Panasonic 100 Główną barierą kosztoCoda EV 31 140 6 h/240 V/30 A Coda 73 wą pojazdów elektrycznych Toyota/RAV4 EV PEV 41,8 160 6 h/240 V/40 A Tesla 100 jest wysoka cena akumulato*) MPGe jest wprowadzonym przez EPA porównawczym odpowiednikiem pokonanego dystansu na 1 galon paliwa. 1 MPGe = 0,0182 km/kWh rów. Ocenia się, że akumu- Elektronik 008_gospodarka_12.indd 25 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black Grudzień 2012 25 11/27/12 9:18 PM Gospodarka Przepisy Ustawodawstwo i przepisy zarówno w USA, jak i w Europie wspierają elektryczny napęd pojazdów. Górna granica emisji CO2 przez samochody do roku 2025 ma wynosić w USA 70–80 g/km, a sugerowana w Europie ma być na poziomie 70 g/km, co nie będzie osiągalne dla silników spalinowych. Plan zwiększenia do roku 2015 liczby pojazdów EV w USA do 1 miliona jest wspierany ulgami podatkowymi 2,5–7,5 tys. dol. w zależności od wielkości akumulatora. Są też dodatkowe programy, jak kalifornijski Rabat dla Czystych Pojazdów, pozwalające uzyskać dodatkowe 1500 dol. Takie zachęty pomogą uzasadnić kupującym wydatek na pojazd elektryczny większy niż na spalinowy. Co dalej? Moment napędowy i przyspieszenie do 100 km/h pojazdów typu EV mogą być imponujące, ale zainteresowanie nim przeciętnego nabywcy musi mieć podłoże ekonomiczne. Trend zastępowania samochodów z silnikiem spalinowym przez auta typu PEV i EV nabiera niewątpliwie popularności, co wzmacnia wiarę w napęd elektryczny. Pojawiają się przepowiednie, że EV, PEV i HPEV zajmą 10% do 25% rynku około roku 2020. Muszą jednak przedtem zostać pokonane główne przeszkody, a zwłaszcza w pełni dojrzeć technologia akumulatorów trakcyjnych. Można się spodziewać, że nadejdzie w końcu czas, gdy żywotność akumulatorów przewyższy żywotność pojazdów. Nie tylko samochody Rys. 3. Stacja ładowania pojazdów EV naładować w ciągu 30 minut, ale wymaga to zbudowania specjalnej infrastruktury zasilającej. Dodatkowym problemem dla potencjalnych nabywców staje się zróżnicowanie rodzaju wtyków kablowych przewodu służącego do szybkiego ładowania akumulatorów EV i PEV. Obecnie są proponowane dwa ich typy (rys. 2). Jeden typ złącza SAE wspierają Audi, BMW, Chrysler, Daimler, Ford i Volkswagen. Drugi standard i protokół, CHAdeMO (Charge de Move), promują japońscy producenci samochodów. Wtyki typu SAE do ładowania z sieci 240 VAC i 480 V DC są takie same, a CHAdeMO różne. Jak dotąd, ani w USA, ani w Europie stacji takich do ładowania nie rozmieszczono wiele, zwłaszcza poza wielkimi miastami. Obecnie samodzielne ładowanie EV lub PEV wiąże się z częstym przyłączaniem i odłączaniem akumulatora i jest uciążliwe. Stąd już dzisiaj prowadzone są prace nad systemami bezprzewodowego ładowania w miejscu parkowania. Jeden z modelowych systemów ORNL składa się z umieszczonej w samochodzie niewielkiej i lekkiej cewki wtórnej oraz zewnętrznego nadajnika o częstotliwości 20 kHz. Nadajnik jest wmontowany w nawierzchnię i połączony z samochodem zewnętrzną pętlą bezprzewodową. Przeprowadzone próby wykazały możliwość ładowania z mocą 7 kW przy cewce o średnicy 800 mm i nominalnym odstępie pomiędzy cewkami ponad 200 mm. Podobne rozwiązanie firmy Delphi dla Nissana Leaf działa z mocą 3,3 kW i sprawnością 90%. Odległość pomiędzy cewkami dochodzi do 300 mm w zależności od ich rozmiarów. 26 Grudzień 2012 Ogromne zapotrzebowanie na wysoko sprawne akumulatory dla motoryzacji łatwo przyciąga uwagę, ale w pewnym stopniu przyciemnia fakt, że są one pożądane również w innych dziedzinach. Akumulatory o wielkiej pojemności ożywią prawdopodobnie potencjalną jak dotąd dziedzinę mieszkaniowych systemów energii odnawialnej, systemów zasilania awaryjnego ważnych urządzeń w oddalonych lokalizacjach (na przykład masztów odbiorczo-nadawczych telefonii komórkowej), a także niewielkich systemów energetycznych „off-grid” (niepołączonych z siecią energetyczną). Ożywienie to będzie stawało się coraz bardziej realne wraz z dalszym rozwojem technologii akumulatorów. (KKP) Typy pojazdów z napędem elektrycznym EV – electric vehicle – samochód o napędzie całkowicie elektrycznym, ładowany ze specjalnych stacji ładowania, zdolnych dostarczyć bardzo dużą moc rzędu nawet kilkudziesięciu kilowatów, aby maksymalnie skrócić czas ładowania akumulatora do poniżej jednej godziny. Moc ładowania niezbędna do naładowania akumulatora Nissana Leaf w pół godziny przekracza 50 kW PEV – plug-in electric vehicle – to samochód o napędzie całkowicie elektrycznym, który można naładować nie tylko ze specjalnych stacji ładowania, ale także z domowego gniazdka HEV – hybrid electric vehicle – to samochód z silnikiem spalinowym i elektrycznym oraz akumulatorem o mniejszej pojemności. Silnik elektryczny używany jest do wspomagania ruszania, a akumulator jest ładowany podczas hamowania i z nadwyżek mocy silnika spalinowego PHEV – plug-in hybrids – to samochód typu HEV, który można dodatkowo naładować ze zwykłego gniazdka w domu Elektronik 008_gospodarka_12.indd 26 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 9:18 PM Wywiad Dystrybucja złączy do trudnych warunków pracy to nasza specjalność – rozmowa z Tomaszem Pakułą, dyrektorem w firmie Domar ❚ Domar to firma zajmująca się dzisiaj produkcją i dystrybucją. Od czego zaczęła się Wasza obecność na rynku? Firma została założona przez Mariusza i Krystynę Dowborów 20 lat temu. Rozpoczęliśmy swoją działalność od dystrybucji złączy francuskiego koncernu Framatome (FCI), który z czasem przekształcony został w dwie fi r- my: Souriau oraz FCI. Producent ten specjalizował się głównie w produkcji komponentów do zastosowań wojskowych i przemysłowych. Naturalnie na początku fi rma Domar była fi rmą małą, zatrudniała zaledwie kilka osób i zajmowała się wyłącznie handlem złączami tego jednego producenta. Wówczas rynek na takie specjalistyczne produkty był w kraju niewielki, stąd roz- wój Domaru też nie był bardzo szybki. Z czasem nawiązaliśmy współpracę z innymi producentami złączy do zastosowań przemysłowych i militarnych, nierzadko zmiany w ofercie dystrybucyjnej u nas były pokłosiem zmian właścicielskich u naszych producentów, ale do dzisiaj fi rma cały czas obraca się w obszarze aplikacji militarnych i tych związanych z przemysłem ciężkim. Elektronik 008_gospodarka_12.indd 27 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black Grudzień 2012 27 11/27/12 9:18 PM Wywiad ❚ Kto wówczas był waszym odbiorcą tych komponentów? Naszym pierwszym partnerem w tej działalności handlowej w tamtych czasach była fi rma WB Electronics, znany producent elektroniki wojskowej. Wzrastaliśmy przy tej firmie, nawiązując z czasem kontakty z wieloma innymi przedsiębiorstwami, których wspólną cechą było to, że działały one na rzecz naszej armii, jak PIT, Rawar, PCO, Transbit, Radmor, WZM Poznań i wiele podobnych. Na nasze szczęcie na początku naszej działalności trafi liśmy na firmy perspektywiczne. Z czasem mieliśmy dość kompleksową ofertę złączy i dalej na bazie sugestii naszych klientów zaczęliśmy ją rozszerzać o szereg akcesoriów niezbędnych do wykonywania wiązek kablowych. To dlatego, że nasi odbiorcy takie wiązki wykonywali dla potrzeb realizowanej produkcji i gdzieś na rynku musieli kupować złącza, przewody, ekrany, rury termokurczliwe, rozejścia i kształtki na złącza. Głównym asortymentem do produkcji wiązek były wyroby Raychem, obecnie TE Connectivity a kiedyś Tyco Electronics, z którą nawiązaliśmy współpracę. ❚ Współpraca z wojskiem często przedstawiana jest jako niełatwa od strony formalnej i długotrwała w nawiązaniu. Jak wy poradziliście sobie z takimi problemami? W biznesie najważniejsze jest zawsze partnerstwo. My zawsze potrafi liśmy słuchać naszych klientów. Spełnienie wymogów fi rm związanych z wojskiem nie było dla nas dużym problemem. Na szczęście Domar nie współpracuje bezpośrednio z wojskiem tylko z fi rmami pracującymi na jego rzecz, dlatego jest łatwiej. Oczywiście startujemy w przetargach ogłaszanych przez jednostki wojskowe, ale to są jasne dla obu stron kontrakty. ❚ Kiedy zaczęliście produkować wiązki? Skoro mieliśmy w ofercie wszystko do produkcji wiązek, to z czasem nasi klienci zaczęli namawiać nas, abyśmy zajęli się ich produkcją. Wiele z nich wytwarzało je samodzielnie, ale z uwagi na to, że jest to praca, którą ciężko w fi rmie zrealizować przez cały czas, bo ma ona charakter okresowy i wiąże się z konkretnymi projektami, z czasem fi rmy wolały oddać te zadania do wyspecjalizowanych dostawców. W branży woj- 28 Grudzień 2012 skowej tnie się też koszty i używa outsourcingu. Współpracą w zakresie wiązek były i są zainteresowane także fi rmy, które mają swoje działy produkcyjne w tym obszarze, jednak w wielu momentach nie wyrabiają się one z realizacją zamówień i muszą się posiłkować dostawcami zewnętrznymi i tu w sukurs przychodzimy my Domar, którzy mogą zapewnić taką elastyczność współpracy. ❚ Gdzie kryją się trudności w wykonywaniu wiązek? Produkcja wiązek kablowych wydaje się prosta i dostępna dla wszystkich. Tak niestety nie jest, a w zakresie takich produktów dla zastosowań specjalnych jest to zadanie jeszcze bardziej złożone. Z uwagi na krótkie serie oraz to, że wytwarzane są one głównie ręcznie, trzeba posiadać wysokowykwalifi kowaną kadrę z dużym doświadczeniem niezbędnym do zapewnienia wysokiej jakości. Konieczne jest zachowanie wielu procedur kontroli jakości na każdym etapie, po to, aby można było uznać zgodność z normami wojskowymi i wymaganiami klientów końcowych. Wiązkami zajmujemy się od blisko 10 lat. Ich wytwarzanie było dla nas kolejnym etapem rozwoju, który został nam zaproponowany przez klientów, a dokładnie ponownie przez specjalistów z WB Electronics. Początkowo do tych zadań zatrudniliśmy trzy osoby, które wcześniej zajmowały się taką pracą. Potem dział wiązek zaczął się rozrastać i dzisiaj liczy już 30 osób, bo ta branża od 4–5 lat rozwija się bardzo dynamicznie. Technologii uczyliśmy się stopniowo. Na początku wniosły ją do firmy zatrudnione nowe osoby, które pracowały wcześniej przy tego typu produkcji. Szybko zrozumieliśmy, że potrzebne są rzeczowe szkolenia. Nowo zatrudnione osoby zaczęliśmy wysyłać za granicę na specjalistyczne treningi. Krokiem milowym było opracowanie autorskiego, programu komputerowego, który uporządkował proces produkcji. Przestrzeganie procedur, gromadzone dane w programie na temat każdej czynności związanej z produkcją ograniczyło nam radykalnie liczbę pomyłek. ❚ Co się liczy w tym biznesie, bo przecież rynek złączy w kraju uznaje się za trudny? Nasz biznes w praktyce też wcale nie jest łatwy, bo wiadomo, że w każdej branży jest konkurencja. Naszej przewagi upatrujemy w tym, że staramy się być blisko przy realizowanych projektach. Pracując blisko z konstruktorami możemy im proponować nasze produkty i optymalne rozwiązania takie, które spełnią wymagania i będą bez problemu dostępne przez długi czas oraz w korzystnej cenie. Katalogi złączy są pełne produktów, ale konstruktor nie znający wielu niuansów związanych nie tylko z techniką, ale i zaopatrzeniem nierzadko wybiera konstrukcje mało optymalne, takie które są kosztowne, na które trzeba czekać wiele tygodni itd. Firma Domar pomaga wybrać najlepsze dostępne rozwiązania. ❚ Czy usługi produkcyjne są dla dystrybucji elementem stabilizującym Wasz biznes? Moim zdaniem obszar biznesu, w którym Domar jest obecny, nie zalicza się do stabilnych, bo koniunktura zależy silnie od strumienia zamówień płynącego do firm z MON. A on się zmienia – ubiegły rok był bardzo dobry, ale wcześniej było też wiele okresów gorszych. W sumie oznacza to, że to, co dzieje się w taj branży jest mało przewidywalne. Staramy się znaleźć jakąś przeciwwagę dla odbiorców związanych z wojskiem, czego przykładem może być nasze zainteresowanie zbliżonym rynkiem kolejowym, górniczym, robotyką i automatyką. I w tych obszarach mamy swoje sukcesy. Tam, gdzie potrzebne są wiązki na trudne warunki środowiskowe i o dużej odporności mechanicznej, wypracowaliśmy sobie pewną i stabilną pozycję. Oczywiście oparcie biznesu tylko na wojsku niesie ze sobą pewne ryzyko, niemniej polska armia musi się modernizować, a wiele z innowacji bazuje na elektronice. O możliwości obronne kraju trzeba dbać i z pewnością projekty będą się pojawiać. Polska ma zobowiązania związane z członkowstwem w NATO, co też wydaje się być czynnikiem stabilizującym. ❚ Domar jest także producentem złączy wojskowych. Co to znaczy? Montujemy w Polsce kilka serii militarnych, najpopularniejsza to MIL-DTL-38999. Z pinów, obudów, uszczelek i akcesoriów komponujemy wnętrze dopasowując liczbę kontaktów i rozkład, typ obudowy i akcesoria do wymagań klienta. To wszystko po to, aby móc Elektronik 008_gospodarka_12.indd 28 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 9:18 PM Wywiad szybko dostarczać takie elementy, bez wielu tygodni oczekiwania. Jesteśmy zarejestrowani w bazach danych wytwórców, jako certyfi kowany dostawca tych elementów – lista QPL – i mamy wynikające z tego określone obowiązki. Jesteśmy objęci nadzorem rejonowego przedstawicielstwa wojskowego, które może nas w dowolnym momencie i zakresie kontrolować. Jesteśmy na fi niszu uzyskania certyfi katu AS9100, po to, aby przybliżyć fi rmę do tematyki lotniczej, w której także jesteśmy i chcemy być aktywni. Niedługo będą ogłaszane przetargi na śmigłowiec dla polskiej armii i wydaje się, że w kolejnych latach tematyka lotnicza, także cywilna, będzie zyskiwać na znaczeniu. Od lat jesteśmy członkiem Stowarzyszenia Producentów Przemysłu Lotniczego. ❚ Czy jesteście ograniczeni do rynku krajowego? Nie ograniczamy się do rynku krajowego i produkujemy wiązki do wielu odbiorców z Unii Europejskiej, a nawet spoza tego obszaru. Są to znaczą- 008_gospodarka_12.indd 29 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black ce kontrakty, wielkie wyzwania, ale gra jest warta świeczki. Co ciekawe kontakty do takich odbiorców dostajemy przez naszych klientów z Polski, którzy współpracują z firmami zagranicznymi i często fi rmy polecają sobie wykonawców. Ważne są też dla nas targi, takie jak MSPO, gdzie spotyka się cała branża i przyjeżdża wielu gości z zagranicy. ❚ Jaką część Waszego biznesu tworzy produkcja wiązek? Procentowy udział produkcji w obrotach Domaru wynosi około 30-40%, czasem udział jest nawet większy. Pierwsze półrocze 2012 roku to był okres, w którym sprzedaż fi rmy tworzył w ogromnej części handel. Pod koniec roku produkcja wiązek przekroczyła chyba połowę naszego biznesu, co pokazuje jak duża jest tutaj zmienność. Z pewnością wiązki nie są dla nas mało znaczącym dodatkiem. Mimo, że wojsko wydaje się być odbiorcą stabilnym, faktycznie tylko niewiele kontraktów przekracza w skali działania rok, co zmusza do nieustannej walki o zlecenia. ❚ W jakich innych kierunkach staracie się rozwijać? Próbujemy swoich sił w produkcji niewielkich urządzeń elektronicznych do zastosowań specjalnych. Tym razem chodzi już o wykonanie kompletnego produktu z badaniami i odbiorem wojskowym. Pierwsze zamówienia dotyczyły drobnych i prostych urządzeń, takich które trudno wojsku było by zlecić dużym producentom. Dla nas to jest coś nowego, możliwość zdobycia dodatkowych kompetencji i doświadczenia. Jednocześnie w takich wąskich ramach unikamy tego, że będziemy konkurencją dla naszych klientów, którzy zajmują się taką produkcją. Dystrybucja złączy do zastosowań specjalnych to nasza specjalność i tego będziemy się trzymać w przyszłości. Ale od strony dystrybucyjnej mamy też materiały do wykonywania uszczelnień elektromagnetycznych. To grupa produktów, która w ostatnich latach zyskuje na popularności, bo wymagania związane z ochroną i emisją stale rosną. Rozmawiał Robert Magdziak 11/27/12 9:18 PM Temat numeru Podzespoły elektroniczne Krajowy rynek dystrybucji 30 Grudzień 2012 Elektronik 030_raport12.indd 30 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 9:41 PM Temat numeru Spis treści Kto jest kim na rynku – firmy duże i zagraniczne........................................31 Kto jest kim na rynku – firmy mniejsze i specjalistyczne ..................................36 Kto jest kim na rynku – oddziały producentów zagranicznych ..............39 Światowy rynek to wolność wyboru ...40 Rola usług dodatkowych ....................40 Wsparcie techniczne ...........................41 Jak się rozwijać? .................................44 LED-y trafiają się w branży rzadko .....44 Polska jako małe Chiny .......................46 Dystrybucja podzespołów od strony wyników...............................47 Przegląd profili dystrybutorów w tabelach............................................48 Rynek komponentów okiem klienta........................................48 Główne rynki sprzedaży .....................48 Seminaria – uczestnictwo z niechęcią ...........................................50 Ranking dystrybutorów i marek zagranicznych .....................................50 Podsumowanie ....................................51 Fot. Elfa Distrelec N a kolejnych stronach przedstawiamy rozbudowane i unikalne w skali kraju i świata opracowanie poświęcone rynkowi podzespołów elektronicznych w Polsce. Mamy nadzieję, że lektura tekstu przybliży nieco specyfi kę i zależności panujące w dystrybucji. Dane do niniejszego opracowania zostały uzyskane w dwóch badaniach ankietowych. Pierwsze zostało przeprowadzone wśród specjalistów pracujących w fi rmach dystrybucyjnych i zajmują- Siłą napędową rynku elektroniki są dzisiaj nowe technologie i rozwiązania aplikacyjne, które stają się dostępne przede wszystkim dzięki innowacyjnym podzespołom elektronicznym. Konstrukcja wielu nowych produktów i ich funkcjonalność bazuje na nowych elementach, stąd znaczenie zjawisk dziejących się na rynku podzespołów zawsze będzie duże i będą one w centrum zainteresowania inżynierów. Łańcuch dostaw w Polsce bazuje głównie na firmach dystrybucyjnych, których łącznie mamy kilkadziesiąt. Są one różnej wielkości i o różnych profilach, od oddziałów największych zagranicznych dostawców tych produktów, przez duże firmy krajowe, po małych dostawców, specjalizujących się w dostawach specjalistycznych elementów. W porównaniu z dojrzałymi rynkami europejskimi struktura łańcucha dostaw w naszym kraju jest znacznie bardziej różnorodna i zawiera więcej małych firm. Jest to zapewne odbicie relacji panujących w branży elektroniki, które też nie są zdominowane przez wielkie koncerny. cych się tytułową tematyką zawodowo. Kierowane do nich pytania dotyczyły głównie zagadnień związanych z prowadzoną działalnością, m.in. obrotów, zmian w sprzedaży oraz oceny rynku od strony sprzedawców. Drugie badanie ankietowe zostało przeprowadzone wśród klientów, a więc specjalistów elektroników kupujących podzespoły. Naszym zamierzeniem było, aby ankiety trafi ły do maksymalnie dużej liczby osób, z różnych środowisk i sektorów po to, aby uzyskane wyniki miały jak największy poziom statystycznej ufności. Stąd to badanie ankietowe trwało ponad pół roku i było prowadzone na targach Automaticon oraz na naszym portalu internetowym www. elektronikaB2B.pl. Dzięki rozciągnięciu badania w czasie wypełnionych ankiet otrzymaliśmy aż kilkaset, co jest sporym sukcesem, bo ciężko jest namówić zapracowanych inżynierów do takich poświęceń. Na podstawie ankiet i formularzy udało się przygotować kilkanaście wykresów związanych z fi rmami dystry- bucyjnymi i kupowaniem komponentów, niemniej, przyglądając się im, trzeba pamiętać, że masowe badania ankietowe zawsze w takim przypadku preferują fi rmy detaliczne oraz takie, które obsługują wielu klientów. Zwykle im firma bardziej jest związana z rynkiem hurtowym, działaniem w dużej skali, tym mniej otrzymuje wskazań w rankingach badających popularność i postrzeganie jej marki przez rynek. Jest to oczywiste i naturalne, niemniej warto to podkreślić na początku całych rozważań. Najlepiej, gdyby ocena potencjału dystrybutorów była dokonywana poprzez analizę obrotów i zysków ze sprzedaży, bo przecież o to chodzi w biznesie. Niemniej wówczas opracowanie to nigdy by nie powstało z powodu braku danych. Kto jest kim na rynku – firmy duże i zagraniczne Rynek dystrybucji komponentów w Polsce łączy w ramach branży około 100 firm. Około, gdyż jak to w elektronice bywa granice pomiędzy podzespo- Elektronik 030_raport12.indd 31 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black Grudzień 2012 31 11/27/12 9:41 PM Temat numeru łami elektronicznymi, czyli elementami półprzewodnikowymi, pasywnymi, elektromechanicznymi, jak złącza i przekaźniki, a komponentami, czyli częściami bardziej złożonymi, takimi jak zasilacze, moduły komunikacyjne, komputery SBC, są dość płynne. W branży dystrybucyjnej można wyróżnić kilka grup przedsiębiorstw o podobnym profi lu. Doskonałym przykładem mogą być dostawcy określani jako katalogowi, mimo że charakterystyczny dla nich opasły katalog papierowy nie ma już tak wielkiego znaczenia jak kiedyś. Cechami charakterystycznymi tych firm jest bardzo szeroki asortyment do- Rys. 1. Popularne marki zagraniczne – liderem w ankietach jest ST Microelectronics 32 Grudzień 2012 ● ○ ○ ○ ○ 1998 3 ●/○ ○/○ ● ○ ○ ○ ● ○ ○ ○ ●/● ●/● ●/● ●/○ ●/○ ●/● ○ ○ ● ○ ● ● ○ ○ ● ○ ○ 2,7 ○ ○ ● ● ○ ● ● ●/● ●/● 20 4 15 ●/● ●/● ○ ○ ○ ● ○ ○ ○ ● ○/● ○/○ ●/● ○/○ ●/○ ●/● ● ● ● ○ ○ ○ ● ○ ○ ○ ○ ● ● ○ ○ ● ○ ○ ●/● ●/● ○ ○ ○ ● ○ 2004 6000 20 9 3 4 ●/● ●/● ● ○ ○ ○ ○ ○ ● ○ ●/● ●/● ●/● ●/● ●/○ ●/● ○ ● ● ● ● ● ○ ○ ● ○ ○ 4 ○ ○ ● ○ ● ○ ○ ●/● ●/● ● ○ ○ ○ ○ 2009 500 3 6 3 3 ○/○ ○/● ○ ○ ○ ● ○ ○ ○ ● ○/● ○/● ●/○ ○/○ ○/○ ○/○ ● ● ● ○ ○ ○ ● ○ ○ ○ ● 110 ○ ○ ● ○ ○ ● ○ ○/● ●/● ○ ○ ○ ● ○ 1992 9 6 ●/● ●/● ● ○ ○ ○ ● ○ ○ ○ ●/● ●/● ●/○ ○/○ ○/○ ○/○ ○ ○ ○ ● ● ● ○ ○ ○ ● ○ 20 ● ○ ● ○ ○ ● ○ ●/● ●/● Conec ○ ○ ○ ○ ● 2007 3500 1,5 5 Codico ○ ○ ○ ● ○ 1985 2000 7 15 2 5 ●/○ ○/○ ● ○ ○ ○ ○ ○ ○ ● ●/○ ○/○ ○/○ ○/○ ○/○ ○/○ ● ● ● ○ ○ ● ○ ○ ● ○ ○ 8 ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○/○ ○/● BNS ○ ○ ○ ● ○ 1995 300 2 12 2 5 ○/○ ●/○ ● ○ ○ ○ ○ ○ ○ ● ●/● ●/● ●/● ●/● ○/○ ●/● ○ ● ● ○ ○ ● ○ ○ ● ○ ○ 8 ● ● ● ○ ○ ● ○ ●/● ●/● Avnet Abacus ○ ○ ○ ● ○ 1993 1000 10 8 1 2 ●/○ ○/○ ● ○ ○ ○ ● ○ ○ ○ ○/● ○/● ●/○ ●/● ○/○ ○/○ ○ ○ ● ○ ● ○ ○ ○ ● ○ ○ 20 ● ● ○ ○ ○ ● ● ●/● ●/● Artronic ○ ○ ● ○ ○ 1991 500 3 29 4 6 ○/○ ○/● ● ○ ○ ○ ○ ○ ○ ● ○/● ○/● ●/○ ○/○ ○/○ ○/○ ○ ● ● ○ ○ ○ ○ ○ ○ ● ○ 4 ○ ● ○ ○ ○ ● ○ ●/● ●/● Arrow Electronics ○ ● ○ ○ ○ 1999 300 1,2 12 2 6 ○/● ○/○ ● ○ ○ ○ ○ ○ ● ○ ○/● ○/○ ●/○ ○/● ●/○ ●/● ○ ● ○ ● ○ ○ ○ ○ ● ○ ○ 0,5 ○ ○ ○ ○ ● ○ ○ ●/● ●/● ARE Electropark Apar ○ ○ ○ ○ ● ○ ○ ○/● ●/○ Andpol 7 2 4 ●/● ○/○ ● ○ ○ ○ ○ ○ ● ○ ○/● ○/○ ●/○ ○/○ ○/○ ○/○ ○ ● ● ● ● ● ○ ● ○ ○ ○ Aksotronik ○ ○ ○ ● ○ AET Duża firma międzynarodowa obecna na świecie Firma międzynarodowa obecna na wielu rynkach Duża firma krajowa (pow. 25 osób) Firma krajowa średniej wielkości (do 25 osób) Mały dystrybutor (do 5 osób) Od kiedy firma obsługuje rynek polski (istnieje)? Liczba obsługiwanych klientów rocznie (około)? Liczba obsł. zamówień w ostatnim roku (w tys.)? Liczba wszystkich zatrudnionych osób: w tym inżynierów wsparcia technicznego w tym pracowników działu sprzedaży Polska / Polska + kraje sąsiednie cała Europa / cały świat Mamy jedną centralną siedzibę Mamy centralną siedzibę + oddziały regionalne Centralną siedzibę + oddziały reg. i zagraniczne Jesteśmy oddziałem krajowym firmy zagranicznej Niezależny dystrybutor bez autoryzacji Dystrybutor z dominującą linią jednego producenta Dystrybutor z kilkoma liniami produktów (do 5) Dystrybutor z wieloma różnymi liniami produktów Dystrybutor katalogowy lub detaliczny / hurtowy (B2B) Sprzedawca internetowy: detaliczny / hurtowy Kompletacja dostaw / montaż CEM płytki drukowane / elementy mechaniczne projektowanie / badania programowanie podzespołów / serwis Obsługujemy regularnie dużych producentów na św. Obsługujemy regularnie duże i średnie firmy krajowe Obsługujemy małe firmy produkcyjne Obsługujemy wszystkie firmy, ale zwykle te większe Obsługujemy wszystkie firmy, ale zwykle te mniejsze Sprzedajemy także detalicznie Nie mamy magazynu w Polsce (tylko biuro handlowe) Mały magazyn buforowy w Polsce i duży za granicą Mamy magazyn średniej wielkości w kraju Mamy magazyn duży w kraju Mamy zautomatyzowany system magazynowy Przybliżona liczba pozycji w asortymencie firmy (w tys.) Mamy platformę B2B do składania zamówień Platforma B2B i dostęp do stanów magazynowych Wykorzystujemy Internet do zamówień detalicznych Sprzedajemy w kraju tylko przez Internet Specjalizujemy się tylko w dostawach podzespołów Mamy szeroki profil Podzespoły to dodatek do szerokiej działalności firmy Półprzewodniki / elementy pasywne Elementy elektromechaniczne / moduły Acte Oferta Internet Magazyn Profil klientów Usługi Model działania Obszar działania Pozycja firmy na rynku Nazwa firmy ABC Elektronik Tabela 1. Profile rynkowe krajowych dystrybutorów podzespołów elektronicznych ○ ● ○ ○ ○ 1977 300 1,5 ○ ● ○ ○ ○ 2000 400 1,5 4 4 ●/● ●/○ ○ ○ ● ○ ○ ○ ○ ● ○/● ○/○ ○/○ ○/○ ●/● ○/○ ● ● ○ ● ○ ○ ○ ● ○ ○ ○ 1 1 ●/● ○/○ ○ ○ ○ ● ○ ● ● ○ ●/● ○/○ ●/○ ○/○ ○/○ ○/○ ● ● ● ○ ○ ● ○ ○ ● ○ ○ ○ ○ ○ ○ ● ○ ○ ●/● ●/● ○ ○ ○ ○ ● ○ ○ ○/○ ○/● Elektronik 030_raport12.indd 32 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/28/12 10:00 PM Eltron Eltronika ○ ● ● ○ ● ○ ○ ●/● ●/● ●/● ○/○ ○ ○ ○ ○ ● ○ ○ ○ ●/○ ●/● ●/● ●/○ ○/○ ○/○ ○ ○ ● ○ ● ● ○ ○ ● ○ ○ 5 ○ ○ ● ○ ○ ● ○ ●/● ●/● Elproma 11 4 4 ○/● ○/○ ● ○ ○ ○ ○ ○ ● ○ ●/● ●/● ●/○ ○/○ ●/○ ○/○ ● ● ● ○ ○ ● ○ ○ ● ● ○ ○ ○ ○ ○ ● 2012 1000 0,2 1 Elhurt 25 6 8 ○/○ ●/○ ○ ○ ○ ● ○ ○ ○ ● ●/● ●/● ●/○ ○/● ○/● ○/● ● ● ● ● ○ ● ● ○ ○ ○ ○ 100 ● ○ ○ ● ○ ● ○ ●/● ●/● ○ ● ○ ○ ○ 1992 4500 17 100 60 70 ●/● ●/● ○ ○ ● ○ ○ ○ ○ ● ●/○ ●/● ●/○ ○/○ ○/○ ○/● ○ ○ ○ ● ○ ● ○ ○ ○ ● ● 60 ○ ○ ● ○ ○ ● ○ ●/● ●/● ● ○ ○ ○ ○ ○ ● ○ ○ ○ 1997 ○ ○ ● ○ ○ 1992 800 ○ ○ ○ ● ○ 10 19 ●/● ○/○ ○ ○ ○ ● ○ ○ ○ ● ○/● ○/○ ●/○ ○/○ ○/○ ○/○ ● ● ○ ○ ○ ○ ● ○ ○ ○ ○ ○/● ●/○ ○ ○ ○ ● ○ ○ ○ ● ●/● ●/● ●/○ ○/○ ○/○ ○/○ ● ● ● ● ○ ● ● ○ ○ ○ ● 120 ○ ● ○ ○ ○ ● ○ ●/● ●/● 38 2 15 ○/○ ○/● ○ ● ○ ○ ● ○ ● ○ ○/● ○/○ ●/● ●/● ●/○ ●/○ ○ ● ● ● ○ ○ ○ ○ ● ○ ○ ●/● ○/○ ● ○ ○ ○ ○ ○ ○ ● ●/● ○/○ ●/● ○/● ●/○ ○/○ ○ ● ● ● ● ● ○ ○ ● ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ● ○ ●/● ●/● ○ ○ ○ ○ ○ ● ● ○/○ ●/○ ○ ○ ● ○ ○ 1990 4000 0,32 43 10 15 ●/○ ○/○ ○ ● ○ ○ ○ ○ ○ ● ●/● ●/● ●/○ ○/● ○/○ ○/○ ● ● ● ● ○ ● ○ ○ ● ○ ○ 50 ○ ● ○ ○ ○ ● ○ ●/● ●/● ○ ○ ○ ● ○ 1995 2000 0,8 10 7 3 ○/● ○/○ ○ ○ ● ○ ○ ○ ● ○ ●/● ●/● ●/○ ○/● ●/○ ●/● ○ ● ● ○ ● ● ○ ○ ● ○ ○ 5 ○ ○ ● ○ ○ ● ○ ○/○ ●/● ○ ○ ● ○ ● ○ ○ ●/○ ○/○ Elfa Distrelec Dacpol ○ ○ ○ ● ○ 1992 EBV Contrans TI ○ ● ○ ○ ○ 2010 Dart Elektronik Conrad stępnych produktów, przekraczający zwykle 100 tysięcy pozycji, oraz oparcie biznesu na obsłudze zamówień jednostkowych i średniej wielkości. Dostawcy katalogowi to firmy nieprowadzące sklepów stacjonarnych, dla których głównym kanałem kontaktowym jest Internet i telefon. Największe takie fi rmy to globalne przedsiębiorstwa zagraniczne, jak Farnell element14, RS Components i Elfa Distrelec. W kraju konkurują one między sobą, a z rodzimych firm z TME i Mariteksem. W miarę upływu lat grono dostawców katalogowych się zwiększa. W ostatnim okresie działalność rozpoczął RS Components, na rynku pojawia się Mouser Electronics poprzez swój oddział zlokalizowany w Czechach i lokalne firmy pośredniczące (Semicon, Maus). Zapewne kiedyś pojawi się też Digi-Key, który już sprzedaje do Polski poprzez Internet, ale na razie to nie jest działanie regularne i wspierane. Sporą aktywność przejawia też firma Conrad Electronic, która konsekwent- 030_raport12.indd 33 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 9:41 PM Temat numeru nie wykazuje, że nie zajmuje się tylko popularną elektroniką konsumencką i ma znacznie szerszy profi l. Znaczenie biznesu katalogowego w ostatnich latach znacznie wzrosło, częściowo za sprawą szerszej oferty od strony asortymentu i lepszych cen, ale także za sprawą kryzysu w gospodarce. Gorsze czasy na rynku przemodelowały w wielu fi rmach podejście do zakupów, w stronę ograniczania ryzyka. Producenci elektroniki w niepewnych czasach, zwłaszcza w naszych realiach rynkowych, w których dominują specjalistyczne aplikacje, wolą kupować na bieżąco kompoRys. 2. Co się liczy w ofertach handlowych najbardziej? Specjaliści odpowiadają zgodnie, że cena 34 Grudzień 2012 2 1 1 ○/○ ●/○ ○/● ○/○ ● ○ ○ ○ ○ ○ ○ ● ● ○ ○ ○ ○ ○ ○ ● ●/○ ○/● ●/● ●/○ ○/○ ●/○ ○/○ ○/○ ○/○ ○/○ ○/○ ●/○ ○ ○ ○ ○ ● ○ ○ ● ● ○ ● ○ ○ ● ○ ○ ● ○ ○ ○ ○ ○ 45 ● ○ ● ○ ● ● ○ ○ ● ○ ○ ● ○ ○ ●/● ●/○ ●/● ●/● ○ ○ ● ○ ● ○ ○ ●/● ●/● ○ ○ ○ ○ ○ ● ○ ●/● ●/● ○ ○ ○ ● ○ 2005 100 1,2 10 ○ ○ ○ ● ○ 1991 ●/● ●/● ● ○ ○ ○ ● ● ○ ○ ●/○ ○/○ ●/● ●/● ●/○ ●/● ○ ○ ● ● ○ ○ ○ ○ ● ○ ○ 3 ○ ○ ○ ○ ● ○ ○ ●/● ●/● 25 2 5 ●/● ●/● ● ○ ○ ○ ● ○ ● ○ ●/● ●/● ●/● ●/● ●/○ ●/● ● ● ● ○ ○ ● ○ ○ ● ○ ○ 10 ● ○ ● ● ○ ● ● ●/● ●/● Macropol 5 ●/○ ○/○ ○ ○ ○ ○ ● ○ ○ ○ ○/● ●/○ ○/○ ○/○ ○/○ ○/○ ○ ○ ○ ○ ● ● ○ ○ + ○ ○ 11 Ledex 3 ●/● ●/● ● ○ ○ ○ ● ○ ○ ○ ●/● ●/● ●/○ ○/○ ○/○ ○/○ ○ ● ● ● ○ ● ○ ○ ● ○ ○ 10 ● ● ● ○ ○ ● ○ ●/● ●/● ● ○ ○ ○ ○ 2004 Keras ●/○ ○/○ ○ ○ ○ ● ○ ● ○ ○ ○/● ●/● ●/● ○/○ ○/○ ○/○ ● ● ● ○ ○ ○ ● ○ ○ ○ ● 15 ○ ● ● ○ ○ ● ● ○/○ ●/○ ○ ○ ○ ● ○ 1990 1000 12 70 3 15 ○/○ ○/● ○ ● ○ ○ ○ ○ ○ ● ○/● ○/○ ●/● ○/○ ○/○ ●/○ ○ ○ ○ ● ○ ○ ○ ○ ● ○ ○ ● ○ ○ ○ ○ 2007 Huma ○ ○ ○ ● ○ 1991 10 ○ ○ ○ ○ ● 1990 4000 5 3 HARTING ○ ○ ○ ○ ● 1990 3000 0,2 1 JM elektronik 120 10 110 ○/○ ○/● ○ ○ ○ ● ○ ○ ○ ● ●/○ ○/○ ●/○ ●/● ○/○ ○/○ ○ ○ ○ ● ○ ○ ● ○ ○ ○ ○ 500 ○ ● ● ○ ● ○ ○ ●/● ●/● ○ ○ ● ○ ○ 1992 2000 8 27 8 9 ○/● ○/○ ○ ○ ● ○ ○ ○ ○ ● ●/● ○/○ ●/○ ○/○ ●/○ ●/○ ● ● ● ● ● ● ○ ○ ● ○ ○ 200 ● ○ ● ○ ● ○ ● ○ ○ ● ● ○ ○ ○ ●/● ●/● ●/● ●/● Glyn ● ○ ○ ○ ○ 1996 300 10 32 2 11 ●/○ ○/○ ○ ● ○ ○ ○ ○ ○ ● ○/● ●/○ ○/○ ○/○ ○/○ ○/○ ● ● ○ ○ ○ ○ ● ○ ○ ○ ○ Gembara ○ ○ ● ○ ○ 1991 900 4,2 100 5 5 ○/○ ○/● ● ○ ○ ○ ○ ○ ● ○ ●/● ○/○ ●/○ ○/○ ●/○ ○/○ ○ ● ○ ○ ○ ● ○ ○ ● ○ ○ 10 ○ ○ ● ○ ○ ○ ● ○/○ ●/○ Gamma ● ○ ○ ○ ○ 2002 5 Inter-chip ●/● ●/○ ● ○ ○ ○ ○ ○ ● ○ ●/● ●/● ●/○ ○/● ○/○ ○/○ ○ ○ ○ ○ ● ● ○ ○ ● ○ ○ 6 ● ○ ○ ○ ○ ● ○ ●/● ●/● Future ○ ○ ○ ○ ● 1996 1000 0,2 5 Feryster Duża firma międzynarodowa obecna na świecie Firma międzynarodowa obecna na wielu rynkach Duża firma krajowa (pow. 25 osób) Firma krajowa średniej wielkości (do 25 osób) Mały dystrybutor (do 5 osób) Od kiedy firma obsługuje rynek polski (istnieje)? Liczba obsługiwanych klientów rocznie (około)? Liczba obsłuż. zamówień w ostatnim roku (w tys.)? Liczba wszystkich zatrudnionych osób: w tym inżynierów wsparcia technicznego w tym pracowników działu sprzedaży Polska / Polska + kraje sąsiednie cała Europa / cały świat Mamy jedną centralną siedzibę Mamy centralną siedzibę + oddziały regionalne Centralną siedzibę + oddziały reg. i zagraniczne Jesteśmy oddziałem krajowym firmy zagranicznej Niezależny dystrybutor bez autoryzacji Dystrybutor z dominującą linią jednego producenta Dystrybutor z kilkoma liniami produktów (do 5) Dystrybutor z wieloma różnymi liniami produktów Dystrybutor katalogowy lub detaliczny / hurtowy (B2B) Sprzedawca internetowy: detaliczny / hurtowy Kompletacja dostaw / montaż CEM płytki drukowane / elementy mechaniczne projektowanie / badania programowanie podzespołów / serwis Obsługujemy regularnie dużych światowych producen. Obsługujemy regularnie duże i średnie firmy krajowe Obsługujemy małe firmy produkcyjne Obsługujemy wszystkie firmy, ale zwykle te większe Obsługujemy wszystkie firmy, ale zwykle te mniejsze Sprzedajemy także detalicznie Nie mamy magazynu w Polsce (tylko biuro handlowe) Mały magazyn buforowy w Polsce i duży za granicą Mamy magazyn średniej wielkości w kraju Mamy magazyn duży w kraju Mamy zautomatyzowany system magazynowy Przybliżona liczba pozycji w asortymencie firmy (tys.) Mamy platformę B2B do składania zamówień Platforma B2B i dostęp do stanów magazynowych Wykorzystujemy Internet do zamówień detalicznych Sprzedajemy w kraju tylko za pośrednictwem Internetu Specjalizujemy się tylko w dostawach podzespołów Mamy szeroki profil Podzespoły to dodatek do szerokiej działalności firmy Półprzewodniki / elementy pasywne Elementy elektromechaniczne / moduły Farnell Oferta Internet Magazyn Profil klientów Usługi Model działania Obszar działania Pozycja firmy na rynku Nazwa firmy Euro-elektronik Tabela 2. Profile rynkowe krajowych dystrybutorów podzespołów elektronicznych – ciąg dalszy ○ ○ ○ ○ ● 1990 150 0,3 4 1 3 ●/○ ○/○ ● ○ ○ ○ ○ ○ ● ○ ○/● ○/○ ●/○ ○/○ ○/○ ○/● ○ ○ ○ ○ ● ○ ○ ● ○ ○ ○ ○ ○ ● ○ ● ○ ○ ●/○ ○/● Elektronik 030_raport12.indd 34 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/28/12 10:05 PM ○ ● ○ ○ ○ 1992 900 18 25 5 10 ●/● ○/○ ○ ○ ● ○ ○ ○ ○ ● ●/● ○/● ●/○ ○/● ○/○ ●/○ ● ● ● ● ○ ○ ○ ● ○ ○ ○ ○ ○ ● ○ ○ 1988 3000 23 85 10 22 ○/○ ○/● ○ ● ○ ○ ○ ○ ○ ● ●/○ ○/● ●/○ ○/○ ○/○ ○/○ ○ ● ● ● ● ○ ○ ○ ○ ● ○ ○ ○ ● ○ ○ 1957 500 2 ●/● ○/○ ○ ○ ● ○ ○ ○ ○ ● ●/○ ○/○ ○/○ ○/○ ○/○ ○/○ ○ ● ● ○ ○ ○ ● ○ ○ ○ ○ 1700 ○ ● ○ ○ ○ ● ○ ●/● ●/● 216 8 9 ●/● ●/● ● ○ ○ ○ ○ ○ ○ ● ●/● ○/○ ○/○ ○/○ ○/○ ○/○ ● ● ● ○ ○ ● ○ ○ ● ○ ○ ○ ● ○ ○ ● ○ ○ ●/● ●/● ● ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ● ● ○ ○ ○ ●/● ○/● ●/● ○/○ 030_raport12.indd 35 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black ○ ○ ○ ● ○ ○ ○ ○ ● ○ 1990 2001 300 60 0,4 0,3 2 4 3 2 3 ○/○ ●/○ ●/○ ○/○ ● ○ ○ ○ ○ ○ ○ ● ● ○ ○ ○ ○ ○ ○ ● ○/● ○/● ○/● ○/○ ●/○ ○/○ ○/○ ○/○ ○/○ ●/○ ○/● ●/○ ○ ○ ○ ● ○ ○ ○ ● ● ○ ○ ○ ○ ○ ● ○ ○ ● ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ● ● ○ ○ ○ ●/● ●/○ ●/● ●/● Neopta Electronics ● ○ ○ ○ ● 1989 300 0,2 3 1 2 ●/○ ○/● ● ○ ○ ○ ● ○ ● ● ○/● ○/○ ●/○ ○/○ ○/○ ○/○ ○ ● ● ● ○ ● ○ ● ○ ○ ○ 10 ○ ○ ● ○ ● ○ ○ ●/● ●/● MSC ○ ○ ○ ○ ● 2011 400 1,4 3-4 Milex Miflex ●/● ●/● ● ○ ○ ○ ○ ○ ○ ● ●/● ○/○ ●/● ●/○ ○/○ ○/○ ○ ● ○ ○ ○ ● ○ ○ ○ ● ○ 9 ● ○ ○ ○ ○ ● ○ ●/● ●/● Micros 50 Microdis Electronics ○ ○ ● ○ ○ 1986 300 3 60 4 15 ●/● ○/○ ○ ● ○ ○ ○ ○ ● ○ ●/● ○/○ ●/● ●/● ●/○ ●/○ ● ● ● ○ ○ ○ ○ ○ ○ ● ○ 1 ○ ● ○ ○ ○ ● ○ ●/● ●/● Micro-Activ Masters ○ ○ ● ○ ○ 1987 Maus Electronics Maritex nenty zamiast utrzymywać towar w magazynie. Przy takim podejściu dostawcy, mający w magazynie dużo towaru i zdolni do dostarczenia go nazajutrz, muszą zyskiwać. Druga grupa firm dystrybucyjnych to dostawcy komponentów obsługujący dużych i średnich producentów elektroniki i specjalizujący się w zamówieniach hurtowych. Naturalnymi odbiorcami są dla nich firmy kontraktowe, producenci, elektroniki profesjonalnej i przemysłowej. Firmy takie wyróżniają się na rynku tym, że bardzo blisko współpracują ze swoimi klientami, udzielając im wsparcia technicznego, dostarczając próbki, narzędzia projektowe, zapewniając usługi logistyczne i dostawy według ustalonego harmonogramu. Do grona takich firm zaliczają się przedsiębiorstwa działające w skali całego świata, jak Avnet (w postaci dywizji Silica, Memec, Abacus i EBV), Arrow Electronics, Future Electronics, Rutronik i TTI. Wymienieni dostawcy reprezentują szerokie grono producen- ○ ○ ○ ○ ● 1994 200 1,5 4 3 3 ●/○ ○/○ ● ○ ○ ○ ○ ○ ● ○ ●/● ○/○ ●/○ ○/○ ○/○ ○/○ ● ● ● ○ ○ ● ○ ○ ● ○ ○ 1 ○ ○ ● ○ ● ○ ○ ●/○ ●/○ 11/28/12 10:07 PM Temat numeru tów podzespołów, minimum kilkudziesięciu i dzięki temu są w stanie zapewnić kompleksowe dostawy do produkcji. Wymienione grono konkuruje mocno między sobą i w praktyce jest do siebie bardzo podobne od strony biznesowej. Kto jest kim na rynku – firmy mniejsze i specjalistyczne Odpowiednikiem wymienionej grupy po stronie fi rm krajowych są przedsiębiorstwa o średniej wielkości bizneRys. 3. Podsumowanie, jakie plany na kolejne miesiące mają krajowi dystrybutorzy komponentów 36 Grudzień 2012 ○ ○ ○ ○ ○ ● ○ ○/● ○/○ ●/○ ○/○ ○ ○ ○ ● ○ ● ● ○ ○/● ○/○ ●/○ ○/○ ○/○ ○/○ ○ ○ ○ ● ○ ○ ○ ● ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ● ○ ○ ●/● ●/○ ●/● ●/● ○ ○ ● ○ ○ ○ ○ ● ●/○ ●/○ ○/○ ●/○ ●/○ ○/○ ● ● ● ○ ● ● ● ○ ○ ○ ○ ● ● ● ● ○ ● ○ ●/● ●/● ○ ○ ○ ○ ● ○ ○ ● ○ ○ 1987 1990 3000 1000 3,8 48 8 1 10 4 ●/● ●/● ○/● ●/○ ○ ● ● ○ ○ ○ ○ ○ ○ ● ○ ● ○ ○ ● ○ ●/● ○/● ○/○ ○/● ●/● ●/○ ●/● ○/○ ●/● ○/○ ●/● ○/○ ○ ○ ○ ○ ○ ● ● ● ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ● ● ○ ○ ○ 6,5 ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ● ● ○ ○ ○ ○ ○ ○ ● ● ● ○ ○ ○ ○/○ ●/● ●/● ●/● ●/○ ●/○ ○ ○ ● ● ○ ○ ○ ○ ○ ○ 1997 1999 500 20 5 4 1 1 3 1 ●/○ ○/○ ○/○ ●/● ○ ○ ● ○ ○ ● ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ● ● ○/● ○/● ○/○ ○/○ ○/○ ●/○ ○/● ○/○ ○/○ ●/● ●/○ ○/○ ● ● ● ● ● ○ ○ ● ○ ○ ○ ○ ○ ● ● ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ Soltronik Setron SE Spezial ○ ○ ○ ● ○ 1993 550 2 20 4 6 ●/○ ○/○ ○ ● ○ ○ ○ ○ ○ ● ●/● ○/○ ●/○ ○/○ ○/○ ●/● ○ ● ● ● ○ ● ○ ○ ● ○ ○ Semics ● ○ ○ ○ ○ 2010 Semicon Sabur ○/● ○/○ ● ○ ○ ○ ○ ● ○ ○ ●/○ ○/○ ○/○ ○/○ ○/○ ○/○ ○ ● ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ 5 ● ○ ○ ○ ○ ○ ○ ● ○ ○ 1990 1993 100 3,8 1 23 1 2 9 ●/● ●/● ●/● ○/○ ○ ● ○ ○ ○ ● ● ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ● ● ○/● ○/● ○/○ ○/○ ●/○ ○/○ ○/● ○/○ ●/○ ○/○ ○/○ ○/○ ● ○ ● ● ● ● ● ● ● ○ ○ ○ ● ○ ○ ○ ○ ● ○ ○ ○ ○ 9 ○ ● ● ● ○ ○ ○ ○ ● ● ○ ○ ○ ○ ●/● ●/● ○/● ○/○ RS Components 98 ○ ○ ○ ○ ○ ○ ● ● ○ ○ 1991 2001 25000 2500 25 3,5 19 18 3 2 ●/○ ●/● ○/○ ●/● ● ● ○ ○ ○ ○ ○ ○ ● ● ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○/● ○/○ ●/● ●/● ●/○ ●/● ○/● ●/● ○/○ ●/○ ○/○ ●/● ○ ○ ○ ● ○ ● ○ ○ ● ○ ● ● ○ ○ ○ ○ ● ○ ○ ● ○ ○ 10 2,6 ● ● ○ ○ ● ● ○ ○ ○ ○ ● ● ○ ● ●/● ●/● ●/● ●/● Ropla ○ ○ ○ ○ ● 2012 Richardson ○ ● ○ ○ ○ 1998 1000 5 35 15 20 ●/● ○/○ ● ○ ○ ● ○ ○ ○ ● ○/● ○/○ ○/○ ○/● ●/○ ○/○ ● ● ● ● ○ ○ ○ ● ○ ○ ○ 20 ○ ○ ○ ○ ● ● ○ ●/● ●/○ Propox ○ ○ ● ○ ○ 1998 300 Piekarz Olko Electronics Duża firma międzynarodowa obecna na świecie Firma międzynarodowa obecna na wielu rynkach Duża firma krajowa (pow. 25 osób) Firma krajowa średniej wielkości (do 25 osób) Mały dystrybutor (do 5 osób) Od kiedy firma obsługuje rynek polski (istnieje)? Liczba obsługiwanych klientów rocznie (około)? Liczba obsł. zamówień w ostatnim roku (w tys.)? Liczba wszystkich zatrudnionych osób: w tym inżynierów wsparcia technicznego w tym pracowników działu sprzedaży Polska / Polska + kraje sąsiednie cała Europa / cały świat Mamy jedną centralną siedzibę Mamy centralną siedzibę + oddziały regionalne Centralną siedzibę + oddziały reg. i zagraniczne Jesteśmy oddziałem krajowym firmy zagranicznej Niezależny dystrybutor bez autoryzacji Dystrybutor z dominującą linią jednego producenta Dystrybutor z kilkoma liniami produktów (do 5) Dystrybutor z wieloma różnymi liniami produktów Dystrybutor katalogowy lub detaliczny / hurtowy (B2B) Sprzedawca internetowy: detaliczny / hurtowy Kompletacja dostaw / montaż CEM płytki drukowane / elementy mechaniczne projektowanie / badania programowanie podzespołów / serwis Obsługujemy regularnie dużych światowych producen. Obsługujemy regularnie duże i średnie firmy krajowe Obsługujemy małe firmy produkcyjne Obsługujemy wszystkie firmy, ale zwykle te większe Obsługujemy wszystkie firmy, ale zwykle te mniejsze Sprzedajemy także detalicznie Nie mamy magazynu w Polsce (tylko biuro) Mały magazyn buforowy w Polsce i duży za granicą Mamy magazyn średniej wielkości w kraju Mamy magazyn duży w kraju Mamy zautomatyzowany system magazynowy Przybliżona liczba pozycji w asortymencie firmy (tys.) Mamy platformę B2B do składania zamówień Platforma B2B i dostęp do stanów magazynowych Wykorzystujemy Internet do zamówień detalicznych Sprzedajemy w kraju tylko za pośrednictwem Internetu Specjalizujemy się tylko w dostawach podzespołów Mamy szeroki profil Podzespoły to dodatek do szerokiej działalności firmy Półprzewodniki / elementy pasywne Elementy elektromechaniczne / moduły OEM Automatic Oferta Internet Magazyn Profil klientów Usługi Model działania Obszar działania Pozycja firmy na rynku Nazwa firmy Neotech Tabela 3. Profile rynkowe krajowych dystrybutorów podzespołów elektronicznych – ciąg dalszy ○ ○ ○ ● ○ 1989 ○/○ ○/● ○ ● ○ ○ ● ○ ○ ○ ●/● ●/● ○/○ ○/○ ○/○ ○/● ○ ● ● ● ● ● ○ ○ ● ○ ○ 10 ○ ○ ● ○ ● ○ ○ ○ ● ○ ○ ○ ○ ● ● ● ○ ○ ○ ○ ○ ●/● ●/● ●/● ●/● ●/● ●/● Elektronik 030_raport12.indd 36 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 9:41 PM ○ ○ ● ○ ● ○ ○ ●/● ●/● 030_raport12.indd 37 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black ○ ○ ○ ○ ○ ○ ● ○ ○ ● 1995 1984 1000 2500 5 5 0 4 ●/● ●/● ○/○ ●/● ○ ○ ● ○ ○ ○ ○ ○ ○ ● ○ ○ ● ○ ○ ○ ●/○ ●/○ ●/● ○/● ●/○ ○/○ ○/○ ○/○ ○/○ ○/○ ○/○ ○/○ ● ● ● ○ ● ○ ● ○ ● ● ● ● ○ ○ ○ ○ ○ ● ● ○ ○ ○ 24 ○ ○ ○ ○ ● ● ○ ● ○ ○ ● ● ○ ○ ●/● ●/● ●/● ●/● ○ ○ ○ ● ○ 1995 200 3 10 2 5 ●/● ●/● ○ ● ○ ○ ○ ○ ○ ● ○/● ○/○ ●/○ ○/○ ○/● ○/○ ● ● ● ● ○ ○ ○ ○ ● ○ ○ 3 ● ○ ○ ○ ● ○ ○ ●/○ ○/● Unitra Unizet Unisystem TV-Sat Trim-Pot TME Soyter Spin Elektronik 4 ○/○ ○/● ● ○ ○ ○ ● ○ ○ ○ ○/● ○/○ ●/○ ○/● ○/○ ●/○ ○ ● ● ○ ○ ● ○ ● ○ ○ ○ ○ ● ○ ○ ○ 1990 54000 330 200 47 37 ○/○ ●/● ○ ○ ● ○ ○ ○ ○ ● ●/● ●/● ●/○ ○/● ○/○ ○/○ ○ ○ ○ ○ ● ● ○ ○ ○ ● ● 95 ○ ● ● ○ ● ○ ○ ●/● ●/● ○ ○ ○ ● ○ 1948 500 2,5 16 5 ○/● ●/○ ● ○ ○ ○ ○ ○ ○ ● ●/● ●/● ●/○ ○/○ ○/○ ○/○ ○ ● ● ○ ● ● ○ ○ ● ○ ○ 2,9 ● ○ ● ○ ● ○ ○ ●/● ●/● Zettler Electronic ● ● ● ○ ○ ● ○ ●/● ○/● ○ ○ ○ ● ○ 1995 500 3,1 10 WW Elektronik ○ ○ ● ○ ○ ● ○ ●/● ●/○ ○ ○ ○ ● ○ 1996 2000 5 23 2 8 ○/● ○/○ ● ○ ○ ○ ○ ○ ○ ● ○/● ○/○ ●/● ●/● ○/● ○/○ ● ● ○ ● ○ ● ○ ● ○ ○ ○ 7 ○ ○ ○ ○ ○ ● ○ ●/● ●/● Wurth Elektronik ●/○ ○/○ ● ○ ○ ○ ○ ○ ● ○ ○/○ ○/● ○/○ ○/● ○/○ ○/○ ○ ● ○ ● ○ ○ ○ ○ ● ○ ○ ○ ● ○ ○ ○ 2008 500 1,1 80 4 2 ●/● ●/● ○ ○ ● ○ ○ ○ ○ ● ○/● ●/● ●/○ ○/○ ○/○ ○/○ ○ ● ● ● ● ● ● ○ ○ ○ ○ zentowanych producentów. Im fi rma krajowa działa w mniejszej skali, tym bardziej stara się o to, aby jej profi l był bardziej specjalistyczny i opierał się na reprezentacji producentów wyszukanych i specjalistycznych komponentów. W przypadku tych o bardziej ogólnym przeznaczeniu dostawcy krajowi konkurują wysoką jakością wsparcia technicznego i bliskością relacji z klientami. Paradoksalnie często mniejsza wielkość biznesu i krótszy linecard w tych aspektach jest korzystny, bo są oni w stanie lepiej poznać oferowane produkty i wiedzą o nich więcej. Kolejna różnica często zawiera się w usługach WG Electronic ○ ○ ○ ○ ● 1989 200 0,4 3 SOS electronic Solve su, takie jak Elhurt, Masters, JM elektronik, Gamma oraz Micros. Firmy te oferują szeroki asortyment komponentów półprzewodnikowych, pasywnych oraz często także modułów i komponentów elektromechanicznych i koncentrują się na obsłudze producentów elektroniki. Wymienieni dostawcy są powiązani umowami o współpracy ze znanymi producentami układów scalonych, swoim klientom zapewniają dobre wsparcie techniczne i z pewnością dobrze znają krajowy rynek. W porównaniu do wcześniej wymienionej grupy dostawców zagranicznych różnią się mniejszą skalą działania i liczbą repre- ○ ○ ○ ● ○ 1989 500 ● ○ ○ ○ ○ 2008 550 1 4 1 3 ●/○ ○/● ○ ○ ○ ● ○ ● ○ ○ ○/● ○/○ ○/○ ○/● ●/● ○/○ ● ● ● ○ ○ ○ ● ○ ○ ○ ● 8 ○ ○ ● ○ ● ○ ○ ●/● ●/● ○ ○ ○ ● ○ 1990 150 2 9 3 4 ○/● ●/○ ● ○ ○ ○ ○ ○ ● ○ ○/● ○/○ ○/○ ○/● ○/○ ○/○ ○ ● ● ○ ○ ○ ○ ○ ● ○ ○ 17 ○ ○ ○ ○ ○ ● ○ ●/● ●/○ ○ ● ○ ○ ○ 2004 100 8 4 6 ●/● ○/○ ● ○ ○ ○ ○ ○ ○ ● ○/● ○/○ ○/○ ○/○ ○/○ ○/○ ○ ● ○ ● ○ ○ ○ ● ○ ○ ○ ● ○ ● ○ ○ ● ○ ●/○ ○/● 2 1 1 ○/● ○/○ ● ○ ○ ○ ○ ● ○ ○ ○/● ○/○ ○/○ ○/○ ○/● ○/○ ● ● ○ ● ○ ○ ○ ● ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ● ○ ○ ●/○ ●/○ 11/27/12 9:41 PM Temat numeru Rys. 4. Preferowany jest przede wszystkim osobisty kontakt dystrybutorów z klientami dodatkowych, takich jak montaż podzespołów na płytce, wyprodukowanie płytki drukowanej, a także usługach projektowych, takich jak projektowanie płytek lub modernizacja starszych projektów poprzez np. ich przerobienie na wersję z elementami SMT. Kolejną ważną grupą dostawców podzespołów na rynku są dostawcy specjalizowani, koncentrujący się nie na klientach, bo ich grono jest w dużej mierze wspólne dla wszystkich, no może pomijając największych producentów kontraktowych, ale na aplikacjach i określonych sektorach rynku elektroniki. Dostawcy z tego grona mają zwykle portfolio produktów ograniczone do wąskiego zakresu w porównaniu z tymi największymi firmami i celują w produkty złożone, na przykład moduły do komunikacji bezprzewodowej, wyświetlacze, mikrokontrolery, podzespoły dla energoelektroniki i podobne. Takich firm na rynku jest sporo, można tutaj wymienić przykładowo Acte, Elpromę oraz Macropol, które znaczący wysiłek skierowały na produkty do komunikacji bezprzewodowej, Producenci elektroniki w niepewnych czasach, zwłaszcza w naszych realiach rynkowych, w których dominują specjalistyczne aplikacje, wolą kupować na bieżąco komponenty zamiast utrzymywać towar w magazynie. Przy takim podejściu dostawcy, mający w magazynie dużo towaru i zdolni do dostarczenia go nazajutrz, muszą zyskiwać Rys. 5. Zestawienie spadków i wzrostów obrotów dla krajowych firm dystrybucyjnych za ostatnie trzy lata 38 Grudzień 2012 Eltron i Dacpol znane są z komponentów dla energoelektroniki. WG Electronics, MSC, Glyn to z kolei firmy znane z mikrokontrolerów itd. Przedsiębiorstwa te konkurują z zagranicznymi wysoką operatywnością, dobrą znajomością rynku i elastycznością biznesową. Cechą wspólną omówionego grona jest to, że ich model biznesowy bazuje na ścisłym powiązaniu z producentem i działaniu jako tzw. autoryzowany dystrybutor. Taki powiązany umową dostawca podzespołów na rynku występuje jako partner wytwórcy, korzystający z jego wsparcia technicznego, materiałów technicznych próbek i podobnych udogodnień. Korzysta też z lepszych cen, informacji o planach, wchodzących do oferty elementach i podobnych zagadnień charakterystycznych dla bliskiej współpracy. Przeciwwagą dla tego modelu biznesu jest tzw. dostawca niezależny, a więc niepowiązany umową z producentem i kupujący podzespoły na rynku u brokerów, innych dystrybutorów i producentów. W ciągu ostatnich pięciu lat widać, że ten niezależny model biznesu powoli zanika i dzisiaj jest już cechą tylko małych lokalnych dostawców. Większe firmy dystrybucyjne, jak na przykład Micros i TME, odchodzą od tej formy prowadzenia biznesu i podpisują co chwila nowe umowy o współpracy. Zapewne za tymi decyzjami kryją się lepsze warunki handlowe, ale katalizatorem mogą być także fałszywe podzespoły, które są coraz większym zagrożeniem, zwłaszcza dla elektroniki profesjonalnej. Na razie najlepszą ochroną jest korzystanie ze sprawdzonych i pewnych źródeł zaopatrzenia. Jeszcze inną grupę przedsiębiorstw dystrybucyjnych w kra- Rys. 6. Struktura obrotów firm handlowych zajmujących się podzespołami elektronicznymi. Najwięcej (23%) ma je w zakresie 5–10 mln zł rocznie Elektronik 030_raport12.indd 38 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 9:41 PM Temat numeru Rys. 7. Wielkość firmy – kupujący podzespoły klienci pracują głównie w małych lub dużych firmach ju tworzą niewielkie firmy o charakterze niezależnym, często składające się z placówki stacjonarnej obsługującej lokalny rynek oraz sklepu internetowego. Na rynku konkurują najczęściej ceną. Jest też kilka wyjątków, które trudno dopasować do przedstawionych reguł, jak pojedyncze firmy z Kanady, USA lub Wielkiej Brytanii, które próbują sprzedawać pod- Rys. 8. Stanowisko pracy ankietowanych osób, których pytaliśmy o ich relacje z dystrybutorami zespoły w Polsce bezpośrednio z macierzystych oddziałów (np. Kimtronics) lub też tworzą jednoosobowe placówki (Richardson). Powodzenie ich biznesu w Polsce wydaje się wprost pochodną tego, jak specjalistyczne i unikalne produkty mają w ofercie, bo wszystko, co popularne, można kupić od wielu innych lokalnych firm. Kto jest kim na rynku – oddziały producentów zagranicznych Omawiając kształt rynku dystrybucji, nie można pominąć polskich oddziałów zagranicznych producentów. Formalnie nie sprzedają one elementów, tylko nadzorują dystrybutorów, prowadzą wspólne działania promocyjne (na przykład ...Naszym Klientom oraz Czytelnikom magazynów Elektronika Praktyczna i Elektronik najserdeczniejsze życzenia z okazji Świąt Bożego Narodzenia a także wszelkiej pomyślności w Nowym Roku 2013 życzy zarząd i pracownicy firmy oficjalny partner handlowy firm: TEXAS INSTRUMENTS, SUPERTEX, FERROXCUBE, WEISSER, ERNI, ILME, ACP, ADELS CONTACT, UCHIYA, ENFORA, THINKING 030_raport12.indd 39 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 9:41 PM Temat numeru Rys. 9. Czy decydujesz o tym, gdzie kupowane są podzespoły? – większość ankietowanych tak seminaria), pomagają we wsparciu technicznym, zajmują się kluczowymi klientami itd. Z pewnością lokalne biuro to coś więcej niż autoryzowany dystrybutor, poza tym zwykle są to placówki producentów mających szeroką siatkę dystrybucji. Takie biura prowadzą ST Microelectronics, Texas Instruments, a także Microchip. Znaczenie biur można próbować ocenić na podstawie danych pokazanych na rysunku 1, gdzie zebrane zostały informacje na temat popularnych producentów komponentów w Polsce. Zestawienie obejmuje jak specjaliści kojarzą i postrzegają dane marki, nie tylko związane z półprzewodnikami. Zdecydowanym faworytem zestawienia jest ST Microelectronics, a także Atmel i Microchip, które obstawiły pierwsze trzy pozycje. Gdyby czołowe miejsca przypadły producentom mikrokontrolerów, można by przypuszczać, że to te produkty są kołem zamachowym takich sondaży, ale tezie tej przeczy fakt, że za markę numer jeden w krajowej elektronice postrzega się ST Microelectronics. Rys. 11. Jak często kupujesz podzespoły – większość pytanych kontaktuje się z dystrybutorami częściej niż raz na miesiąc Światowy rynek to wolność wyboru Wraz z kolejnymi fi rmami dystrybucyjnymi pojawiającymi się w Polsce i coraz większą aktywnością wszystkich w Internecie, rynek dystrybucji staje się coraz bardziej światowy. Nie tylko od tej strony, że dystrybutorzy działają w takiej skali, ale także ich klienci. Wprawdzie większość producentów komponentów i dystrybutorów stara się, aby łańcuch zaopatrzenia był szczelny i klienci kupowali w lokalnych firmach, jednak nie zawsze się to udaje. Działy zaopatrzenia próbują penetrować głównie dalekowschodnie źródła zaopatrzenia, gdyż zwykle oferują one lepsze od europejskich ceny. Oczywiście jest w tym ryzyko, ale firmy je podejmują, bo różnice w cenach bywają spore. Trudno negatywnie oceniać te decyzje, gdyż oficjalne kanały sprzedaży nierzadko są pełne sprzeczności. Duże kontrakty wyłączane są z lokalnego rynku dystrybucyjnego i obsługiwane bezpośrednio przez producentów komponentów lub wydzielone dywizje dystrybutorów. Ceny tych samych elementów zwykle są Rys. 10. Wydatki miesięczne ankietowanych czytelników na podzespoły 40 Grudzień 2012 najniższe w Chinach i Japonii, a najwyższe w Europie, przez co takie poszukiwanie źródła zaopatrzenia można uznać za sprowokowane. Rola usług dodatkowych Jak wspomniano wcześniej, część krajowych fi rm dystrybucyjnych rozszerza działalność handlową o usługi. Kilka lat temu był to temat niezwykle aktualny, obecnie nastąpiła stabilizacja. Kilka fi rm kupiło maszyny do produkcji i zaczęło świadczyć usługi kontraktowe (JM Elektronik, Elhurt, Masters, Andpol, Semicon), nierzadko w połączeniu z płytkami drukowanymi i projektowaniem. Niektórzy dystrybutorzy złączy uruchomili produkcję wiązek kablowych (Domar, Microdis) lub urządzeń do komunikacji bezprzewodowej (Elproma). Ponieważ tempo rozszerzania działalności o usługi wyhamowało, można przypuszczać, że zapotrzebowanie rynku na nie nie jest aż takie duże, a inwestycje dosyć kosztowne. Usługi świadczone przez dystrybutorów konkurują też z ofertą dużych fi rm kontraktowych, które stale rozbudowują swój potencjał i walczą o zlecenia na rynku. Nie wydaje się, aby w przyszłości usługi towarzyszące dystrybucji odeszły w niebyt, gdyż na rynku zawsze będzie zapotrzebowanie na kompetencje techniczne i niedrogie oferty kompleksowe. Próbę rozwinięcia biznesu w stronę usług widać też za granicą, np. Arrow oferuje programowanie mikrokontrolerów i pamięci, a razem z Avnetem zajmuje się serwisem i recyklingiem elektroniki. Glyn proponuje własne wyświetlacze TFT, EBV opracował własne chipy itd. Wynika z tego, że rynek dystrybucyjny będzie rozwijał Elektronik 030_raport12.indd 40 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 9:41 PM Temat numeru się w stronę niszowych usług dodanych do handlu, ale nie ma jednego uniwersalnego kierunku, w którym mogą podążać wszyscy. Wsparcie techniczne Nowe zaawansowane komponenty są oczkiem w głowie dla każdego konstruktora i fi rmy produkcyjnej, ale i źródłem wzrostu zainteresowania klientów wsparciem technicznym. Źródło tej potrzeby kryje się w tym, że katalogi podzespołów są obszerne, oferty producentów podobne do siebie, przez co coraz rzadziej konstruktor jednoznacznie jest pewien, co mu jest potrzebne. Do tego dochodzi to, że nie zawsze wybór optymalny od strony technicznej, a więc ten wybrany po przewertowaniu katalogów, jest najlepszy do danej aplikacji, gdyż pewne produkty są popularne, szeroko dostępne i magazynowane, na inne trzeba czekać. To samo dotyczy cen, bowiem te popularne, a zwłaszcza produkowane przez wielu producentów układy mają lepsze ceny. Stąd wsparcie techniczne nie polega na przekazaniu in- Rys. 12. Obszary aktywności firm, w którym pracują ankietowani formacji technicznej, bo do tego służy właśnie Internet, ale na pokazaniu konstruktorom, które produkty są warte zainteresowania w danych aplikacjach. O ile jeszcze kilka lat temu wsparcie techniczne było podstawą działalności dużych dystrybutorów, zwłaszcza tych światowych, o tyle obecnie pomoc inży- Elektronik 030_raport12.indd 41 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black Grudzień 2012 41 11/27/12 9:41 PM Temat numeru Tabela 4. Dane kontaktowe do firm dystrybucyjnych Nazwa firmy Telefon E-mail WWW Główne marki półprzewodników Główne marki pasywne i elektromech. ABC Elektronik 18 353 66 65 [email protected] www.abcpol.pl Laird Technologies, Spectrum Control Acte 22 336 02 00 [email protected] www.acte.pl Davicom, EnVerv, Nordic Cap-xx, ACT, Antenova, Tecate AET 62 735 55 80 [email protected] www.aet.com.pl Samwha, Formers Aksotronik 22 783 20 51 [email protected] www.aksotronik.com.pl STM, NXP, TI, Freescale Andpol Elektronik 71 347 25 20 [email protected] www.andpol.com.pl Starchips Syfer, Fuzetec, RoyalOhm, Jackson Apar 22 101 27 31 [email protected] www.apar.pl Modulbox, Railbox, Thermo ARE Electropark 697 16 96 62 [email protected] www.electropark.pl salesoffice.warsaw@ Arrow Electronics 22 558 82 82 www.arroweurope.com m.in. ADI, Atmel, Fairchild, ST, TI AVX, TDK, Vishay, Yageo, C&K, FCI arroweurope.com Artronic 58 668 57 83 [email protected] www.artronic.pl AV Display Avnet Abacus 71 342 05 99 [email protected] www.avnet-abacus.eu Kemet, Epcos, Murata, Bourns, Schurter BNS 32 250 45 42 [email protected] www.bns.com.pl Linear, Atmel, ST, NXP Royalohm, Jamicon, Wurth, Hitano, Felo Codico / Payda 12 417 10 83 [email protected] www.codico.com EnergyMicro, AKM, CologneChip Rubycon, Sagami, Sanyo, Suncon, Teapo Conec Polska 71 374 40 45 [email protected] www.conec.com Conec Conrad Electronic 12 622 98 00 [email protected] www.conrad.pl TI, Linear Technology, Diotec, NPX Panasonic, Yageo, Jianghai, AVX, Finder Contrans TI 71 325 26 21 [email protected] www.contrans.pl Texas Instruments, Supertex Ferroxcube, Weisser, VAC, Uchiya Dacpol 22 703 51 00 [email protected] www.dacpol.eu Mitsubishi, Powerex, Concept Cooper Bussmann, Kemet, HVR, Pack Dart Elektronik 71 783 30 70 [email protected] www.dartelektronik.eu EBV Elektronik 71 342 29 44 [email protected] www.ebv.com Altera, Atmel, Avago, Cypress Elfa Distrelec 22 570 56 00 [email protected] www.elfaelektronika.pl Vishay, IRF, ST, Maxim Kemet, Wima, Murata, Evox Rifa, KOA Elhurt 58 554 08 88 [email protected] www.elhurt.com.pl Microchip, Holtek, Chiplus, Taiwan EPC-TDK, Yageo, Samsung EM, KOA Elproma Elektronika 22 751 76 80 [email protected] www.elproma.com.pl MEC, Carling, Lorlin, Samtec Eltron 71 343 97 55 [email protected] sklep.eltron.pl Diotec, Lamina, Semikron Myrra, Meder, Mersen, Salzer, Phoenix Eltronika 22 751 97 44 [email protected] www.eltronika.pl Apem, Samtec, Amphenol Euroelektronik 12 412 96 10 [email protected] www.euroelektronik.com.pl UTC, Won Top Electronics Viking, Hongfa, Stelvio-Kontek Farnell element14 00 800 1212967 [email protected] www.farnell.com/pl TI, Microchip, NXP, ADI, Linear AVX, Bourns, Kemet, Littelfuse, Murata Feryster 68 360 00 77 [email protected] www.feryster.pl Micrometals, Arnold Powder Cores Firma Piekarz 22 835 50 37 [email protected] www.piekarz.pl info-pl-future@ Murata, Vishay, Bussmann, Future Electronics 22 590 72 02 www.futureelectronics.com ST, Freescale, Microchip, NXP futureelectronics.com AVX, TE, C&K Gamma 22 862 75 00 [email protected] www.gamma.pl MicroChip, PI, Rohm Pulse Electronics, JB Capacitors, Hongfa Gembara 61 866 51 12 [email protected] www.gembara.pl Glyn Jones 71 782 87 58 [email protected] www.glyn.pl Renesas, Toshiba, Fujitsu NEC-Tokin HARTING Polska 71 352 81 71 [email protected] www.harting.pl Harting Huma 22 774 08 65 [email protected] www.humasklep.pl Infoelektronika-bis 68 454 95 59 [email protected] www.infoelektronika.com.pl Inter-Chip 800 70 71 72 [email protected] inter-chip.pl JM elektronik 32 339 69 01 [email protected] www.jm.pl Atmel, Cinterion, RedPine Signals Epcos, Premo, Elna, Hitano, Wieson Keras Electronics 16 736 21 70 [email protected] www.keras.pl Syfer, Novacap, Voltronics, Pole/Zero Ledex 81 749 66 66 [email protected] www.ledex.pl Honey LED Zippy Macropol 502 703 771 [email protected] www.macropol.com.pl Power Integrations Samtec, Hus-Tsan Maritex 58 622 89 00 [email protected] www.maritex.com.pl Cree, Macroblock, EON, HTC, LGE Daewoo, Matsuo, Fronter, TXC Marthel 71 311 07 11 [email protected] www.marthel.pl Winbond, Nuvoton Joyin, Edac Masters 58 691 06 91 [email protected] www.masters.com.pl STM, Panjit, Samsung, Taiwan Samwha, Faratronik, Royal Ohm Maus Electronics 71 723 45 12 [email protected] www.mausel.eu Micro-Activ 22 659 61 74 [email protected] www.microactiv.com.pl M/A-COM, ASI, Microsemi Werlatone, Aeroflex-Inmet, HD Comm. Microdis 71 301 04 00 [email protected] www.microdis.net Taiwan Semi, Seoul Semi, Stanley NIC Components, Alps, Fisher, Lear, JST Micros 12 636 95 66 [email protected] www.micros.com.pl Macroblock, Wincom Headcon, Wenrun, Kepo, Yetda, Suntan Miflex 24 355 11 81 [email protected] www.miflex.com.pl Miflex Milex 71 333 70 00 [email protected] www.milexele.com.pl Lamina, Semikron, Eupec MSC Polska 32 330 54 50 [email protected] www.msc-ge.com Renesas, Atmel, MicroSemi, Lattice Omron, Hirose, JST, Lumberg MS Elektronik 58 629 24 69 [email protected] mselektronik.pl Neopta Electronics 61 662 48 51 [email protected] www.neopta.pl Fischer, Rosenberger, Gotham, Schill Neotech 85 675 56 32 [email protected] www.neotech.pl Neosid OEM Automatic 22 863 27 22 [email protected] www.oemelectronics.pl Central Semiconductor Maxwell, FT Cap, Le Clanche, Arcol Olko Electronics 22 846 03 10 [email protected] www.olkoelectronics.pl Diotec TDK, Epcos, Jauch, Zettler Propox 58 712 80 58 [email protected] www.propox.com Propox Richardson RFPD 668 51 17 64 [email protected] www.richardsonrfpd.com TriQuint, M-A/COM, Freescale ATC, Kemet, Cornell Dubilier, Gore Ropla Elektronik 71 369 87 00 [email protected] www.ropla.eu HY Electronic, LRC Jamicon, Pilkor Electronics, Dong Il Elec. RS Components 22 307 05 48 [email protected] www.rspoland.com Microchip, Crydom, TI, Honeywell ABB, Vishay, EBM Papst, TE Connectivity Sabur 22 549 43 53 [email protected] www.sabur.com.pl Johnson Electric SE Spezial 22 840 91 10 [email protected] www.spezial.pl ZMDI, Rohm, Honeywell, Union S. Kemet, Darfon, Evox Rifa, Epson, Hosonic Semicon 22 615 73 71 [email protected] www.semicon.com.pl IC-Haus Breve-Tufvassons, Preva, Schurter Semics 91 483 14 85 [email protected] www.semics.pl Degson Setron 32 363 20 15 [email protected] www.setron.de Linear, Taiwan Semi., AOS, Diotec KOA, Auris, Coiltronics, Littlefuse, Wima Soltronik 22 669 99 36 sklep@soltronik www.soltronik.pl Solve 32 227 05 16 [email protected] www.solve.com.pl Daya SOS Electronic 42 296 67 11 [email protected] www.soselectronic.pl Diotec, FTDI Yageo, Talema, Hammond, EBM Papst Soyter 22 752 82 55 [email protected] www.soyter.pl ABB, ACT, CML, FTDI, Samsung Amotech, Capxcon, APP, ATE, Bopla Spin Elektronik 71 372 33 79 [email protected] www.spin.wroc.pl TME 42 645 55 55 [email protected] www.tme.eu FTDI, Microchip, IRF, Alliance Talema, IQD, Wima, Royal Ohm, Samwha Trim-Pot 12 387 06 01 [email protected] www.trim-pot.com.pl TV Sat Electronic 22 864 77 85 [email protected] tvsat.com.pl Unisystem 58 761 54 20 [email protected] www.unisystem.pl Jantek, Jianghai, Winstar, Litemax Unitra-Unizet 22 632 46 71 [email protected] www.unizet.com.pl Lamina, Polam-Elta, CDIL, MIC Krak-Old, Telpod, Miflex, Teapo, Relpol WG Electronics 22 847 97 20 [email protected] www.wg.com.pl Maxim, Silicon Labs, Acam Raltron Würth Elektronik 601 463 585 [email protected] www.we-online.com Wurth Elektronik WW Elektronik 58 551 11 15 [email protected] www.wwelektronik.com.pl Sauro Zettler Electronics 68 479 14 37 [email protected] www.zettlerelectronics.com Teledyne Relays Alps, Coto Technology, Zettler, Teledyne 42 Grudzień 2012 Elektronik 030_raport12.indd 42 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 9:41 PM Temat numeru Rys. 13. Czy jesteś zainteresowany usługami dodatkowymi do handlu podzespołami – w odpowiedziach brakuje rozstrzygnięcia nierska staje się standardem także w przypadku mniejszych fi rm dystrybucyjnych i pojawia się też w ograniczonej formie w fi rmach katalogowych. Wynika to z oddziaływania pozytywnego przykładu i wzorców wypracowanych na dojrzałych rynkach zagranicznych przez największych dostawców, które są następnie przenoszone na rynek krajowy. Rosnące znaczenie wsparcia technicznego to także skutek zmian w komunikowaniu się producentów z klientami oraz ogromnej dynamiki rozwoju rynku. Skoro największe fi rmy półprzewodnikowe tworzą rocznie kilkaset nowych produktów, to ta ogromna ilość informacji, przy niewielkich różnicach pomiędzy ofertami wielu producentów, wymusza sięgnięcie po pomoc. Coraz mniej osób biegle orientuje się w szczegółach i chętnie przyjmuje wsparcie specjalistów, którzy są w stanie uchronić projekt przez pomyłkami i brakiem optymalności. Codziennym kłopotem współczesnego inżyniera projektanta jest też brak czasu. Liczba problemów technicznych i wymagań, które trzeba uwzględnić podczas tworzenia produktów, stale się zwiększa, co powoduje, że coraz mniej chętnie jest on zainteresowany samodzielnym przekopywaniem się przez setki stron z dokumentacją. W warunkach krajowych wiele innowacyjnych fi rm elektronicznych to przedsiębiorstwa niewielkie. Tworzą je zapracowani ludzie, którzy w naturalny sposób oczekują, że dostawca nie tylko im sprzeda, ale także doradzi, co w ich przypadku byłoby najlepsze. Dobrym podsumowaniem powyższych rozważań może być wykres z rysunku 2, gdzie wskazano, co zdaniem dystrybutorów liczy Rys. 14. Jak często trafiasz na fałszywe komponenty – 39% pytanych zna ten problem z praktyki zawodowej Rys. 15. Preferowany kontakt klientów z dystrybutorami to e-mail lub telefon się w sprzedaży podzespołów elektronicznych. Zestawienie wyraźnie zdominowała cena, ale wysokie wskazania padały też na jakość podzespołów i termin dostawy. Co ciekawe, na samym dole znalazły się usługi dodatkowe (wskazało je 5,6% ankietowanych), co można odczytać także jest to temat interesujący dla co dwudziestej fi rmy. Jest to mniej więcej dwukrotnie mniej, niż wyszło nam w podobnym badaniu cztery lata temu, gdy w „Elektroniku” pojawiło się poprzednie opracowanie poświęcone rynkowi dystrybucji. Należy to odczytywać w ten sposób, że wstępne spore zainteresowanie usługami dodatkowymi dzisiaj zmalało, bo początkowy zachwyt Elektronik 030_raport12.indd 43 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black Grudzień 2012 43 11/27/12 9:41 PM Temat numeru Zdzisław Piekarz właściciel Firmy Piekarz odpowiedzi na zapytania ofertowe, dopasowywania asortymentu oferowanych elementów do swojego zapotrzebowania, a także dyspozycyjności pracowników firmy dystrybucyjnej do kontaktu i sprawnej realizacji swoich potrzeb. ❚ Jakie negatywne lub pozytywne zja- ❚ Czego klienci oczekują od dobrego dystrybutora elementów elektronicznych? Z zachowań naszych klientów odczytujemy, że oczekują oni od nas rosnącej jakości obsługi. Oczekują szybkich wiska na rynku warto odnotować? Negatywnym zjawiskiem na rynku są przede wszystkim podróbki oraz elementy nie w pełni sprawne. Na szczęście można to ryzyko poważnie ograniczyć przez rezygnację z zakupów w firmach, którym zdarzają się takie wpadki. Ważnym pozytywnym zjawiskiem jest szybko zwiększająca się dostępność wielu nowych artykułów w ofercie detalicznej. ❚ Jaka jest rola jakości w tych produktach i czy klienci chcą płacić za jakość? Jakość jest czasami w rozważaniach traktowana jednostronnie. Nikt nie chce płacić za elementy niesprawne, ale wielu klientów godzi się na tanie zamienniki w zamian za niższą cenę, mimo że często wiąże się to ze zwiększonym ryzykiem awarii lub nieprawidłowego działania. Z pewnością żaden klient nie chce produktów najwyższej jakości niezależnie od ceny. zderzył się z rzeczywistością. Kompleksowe usługi dystrybucyjne i produkcyjne na pewno są szansą na lepsze zarobki, ale inwestycje takie są kosztowne, fi rmy handlowe nie całkiem nadają się do prowadzenia produkcji od strony doświadczenia i wiedzy. Stąd ostatnio w tym temacie, dokładnie po inwestycji Elhurtu w park maszynowy, nie słychach nic nowego. Jak się rozwijać? Naturalny rozwój rynku dystrybucyjnego postępuje poprzez zwiększanie liczby reprezentowanych producentów. Firmy dążą do tego, aby w danej dziedzinie, w której się specjalizują, mieć możliwie kompleksowe portfolio produktów pozwalające dobierać im rozwiązania najbardziej optymalne do danej aplikacji lub potrzeb klienta. Najlepiej widać to w przypadku fi rm sprzedających mikrokontrolery, które starają się, aby poza nimi mieć jeszcze całe ich otoczenie, jak wyświetlacze, układy komunikacyjne itp. Dzięki temu rosną szanse na to, aby sprzedać nie tylko sam taki mikrokontroler, ale także droższe elementy. Z uwagi na wahania koniunktury dystrybucja często łączy w ramach jednej fi rmy kilka w miarę odległych pionów biznesowych. Przykładem może tu być fi rma Eltron, sprzedająca Rys. 16. Skąd czerpiesz wiedzę na temat podzespołów – najmniej z seminariów podzespoły elektroniczne, komponenty automatyki i energoelektroniki. Taka dywersyfi kacja rynków niewątpliwie łagodzi okresowe wahania popytu i sprzyja szybszemu rozwojowi biznesu. Nie zawsze ma ona charakter tak szeroki jak w wymienionym przykładzie, często elementy półprzewodnikowe łączone są z pasywnymi, złączami, modułami, tak działa na przykład fi rma Contrans TI. Dla rozwoju ważne są nowe otwarcia, których najlepszym przykładem mogą być diody LED do celów oświetleniowych. Rynek tych produktów rozwija się bardzo dynamicznie i ci dystrybutorzy, którzy dostatecznie wcześnie nawiązali współpracę z renomowanymi producentami (np. Maritex z Cree), istotnie wzmocnili swoją pozycję. Podobnie wcześniej było z komunikacją M2M, która też dla kilku fi rm stała się ważną specjalizacją. LED-y trafiają się w branży rzadko Próby zagospodarowania pojawiających się nowych otwarć podejmowane są przez cały czas, niemniej takie znaczące sukcesy, dostępne dla wielu dostawców, pojawiają się rzadziej niż raz na pięć lat. Wiele innych nie ma takiego oddziaływania na rynek jak fotowoltaika, jest dostępna w ograniczonym zakresie lub jej tempo rozwoju nie jest dynamiczne (smart metering). Popularnym kierunkiem rozwoju w ostatnich latach była także automatyka, a dokładniej standardowe komponenty automatyki, takie jak sterowniki, sprzęt sieciowy i ko- 44 Grudzień 2012 Elektronik 030_raport12.indd 44 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 9:41 PM 030_raport12.indd 45 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 9:41 PM Temat numeru i nieprzystającymi do współczesnych warunków. Z jednej strony branża chciałaby z uwagi na koszty przenieść jak największą część biznesu do Internetu, z drugiej nie potrafi dbać o serwisy i zaangażowania starcza jej na to, aby raz na pięć lat zlecić jakąś mniej lub bardziej przemyślaną przebudowę. Opinie na temat większego zaangażowania w Internet słychać w branży dość często, Rys. 17. Dystrybutorzy podzespołów, z którymi ankietowani inżynierowie współpracują regularnie ale słuchając rynku w szerszej skali, a więc możliwie munikacyjny, napędy silników, kom- swój biznes na okolice Polski, a te, które wszystkich fi rm oraz klientów kupująputery, regulatory, czujniki, wyłączniki się zdecydowały na taki krok też są dość cych podzespoły, ma się wątpliwości, i podobne. Produkty te są tematycznie ostrożne pod względem tempa ekspan- czy takie silne postawienie na ten kana tyle bliskie elektroniki, że stały się sji (Microdis, Dacpol, TME). Powodem nał komunikacji jest sensowne. Zgodnie cennym uzupełnieniem ofert wielu dys- są umowy z producentami, które ogra- z opiniami specjalistów rynku dystrytrybutorów. Marże handlowe na takich niczają autoryzację sprzedaży do nasze- bucji, pokazanymi na rysunku 4, za prekomponentach są zwykle wyższe od ni- go kraju, a rynek krajowy jest stosun- ferowany kontakt uznany został przede skich zysków dla podzespołów elektro- kowo duży i cały czas daje szansę roz- wszystkim kontakt osobisty, na kolejnicznych, przez co od strony biznesowej woju. Obsługa rynków zagranicznych nej pozycji znalazł się kontakt zdalny to jest dobry krok. Firmy elektroniczne wcale nie jest łatwa, a korzyści nie są przez telefon i Internet, ale słabe notoczęsto wprowadzały też na rynek tańsze gwarantowane. wanie sklepu internetowego, czyli miejmarki wytwarzane przez fi rmy tajwańOczywiście wymienione zjawiska sca z samoobsługą, przekonuje, że cuskie, poszerzając rynek. Takie działania kształtujące rozwój rynku dystrybu- downych rozwiązań umożliwiających zawsze są dobrze przyjmowane i akcep- cji nie są jedyne, raczej zaliczają się do sprzedaż bez wysiłku i marketingu nie towane. Rozwój w tym kierunku opie- zmian strategicznych i zjawisk o cha- ma i pewnie nie będzie. ra się w największym stopniu na tym, że rakterze długofalowym. Rysunek 3 ilurynek automatyki w naturalny sposób struje omawiany proces dokładniej. Polska jako małe Chiny rośnie oraz w niewielkiej części na prze- Pokazane tam zostały najczęściej poKrajowy rynek dystrybucyjny stosunjęciu niektórych zleceń od dużych wy- jawiające się w ankietach opinie na te- kowo szybko się rozwija i mimo trudspecjalizowanych dostawców automa- mat planów na kolejne lata. Poza omó- nych czasów w gospodarce nie widać, tyki. Ta druga część widoczna jest naj- wionymi czynnikami zauważyć trzeba aby sprzedawcy borykali się z problebardziej w produktach takich jak kom- chęć rozbudowy serwisu internetowe- mami. W ostatnich pięciu latach byliputery przemysłowe i osprzęt sieciowy, go oraz plany otwarcia oddziałów regio- śmy świadkami wchodzenia na nasz w których udział fi rm dalekowschod- nalnych. Nie są to zaskakujące informa- rynek wyspecjalizowanych dostawnich w ostatnich pięciu latach znacznie cje, bo wystarczy poświęcić pół godziny ców niemieckich, takich jak Glyn lub na odwiedziny na stronach dystrybuto- Scantec oraz globalnych fi rm, takich się zwiększył. Wolno idzie też rozwój na rynkach rów, aby przekonać się, że wiele witryn jak Farnell i RS Components. To skuzagranicznych. Bardzo niewiele fi rm jest na żenująco niskim poziomie, z no- tek pośredni tego, że w Polsce pojawiają dystrybucyjnych rozszerza z czasem wościami nieaktualizowanymi od lat się nowe inwestycje zagraniczne, a wiele fi rm krajowych współpracuje z partnerami zagranicznymi, pełniąc dla nich funkcję outsourcingową. Rejon Europy Wschodniej jest też dzisiaj popularnym i modnym miejscem inwestycyjnym, co zawsze przekłada się na zainteresowanie elektroniką. W powszechnej i zapewne uzasadnionej opinii Polska jest krajem, gdzie istnieje stosunkowo wysoki poziom myśli inżynierskiej i kompetencji technicznych oraz miejRys. 18. Dystrybutorzy podzespołów, u których zakupy są okazjonalne scem, gdzie koszty pracy nie 46 Grudzień 2012 Elektronik 030_raport12.indd 46 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 9:41 PM są jeszcze tak wysokie jak w gospodarkach rozwiniętych. Potwierdza to cały czas funkcjonujący trend przenoszenia do nas produkcji. W ślad za tą działalnością idzie zapotrzebowanie na podzespoły i zainteresowanie wejściem na nasz rynek kolejnych fi rm. Wielu specjalistów mówi, że jesteśmy „małymi Chinami”, gdyż naszą krajową specjalnością stały się usługi produkcji kontraktowej. To prawda, że liczba fi rm tego typu obecnych na rynku jest spora i przedsiębiorstwa te nie cierpią na brak zleceń. Co więcej, w ostatnich dwóch latach widać wyraźny trend powrotu produkcji z Dalekiego Wschodu do fabryk macierzystych lub przenoszenie ich bliżej, właśnie do Polski. Wynika to z rosnących kosztów produkcji w Chinach i tego, że kryzys na rynku skrócił serie produkcyjne. Na skutek tego niektórzy producenci przenoszą produkcję z powrotem, bo zysk fi nansowy przy wytwarzaniu krótszych serii i bardziej złożonych produktów jest minimalny lub nie ma go wcale. Pojawiające się powroty sygnalizują krajowe fi rmy kontraktowe. Nie jest to oczywiście jakiś masowy ruch, ale dla specjalistów widoczny i można powiedzieć, że będzie on kształtował relacje na rynku w kolejnych latach. Dla rynku podzespołów to dobra wiadomość. Dystrybucja podzespołów od strony wyników Skoro podzespoły elektroniczne trafi ają do wszystkich branż techniki i są podstawą wszystkich innowacji w technice, wzrost ich sprzedaży zawsze jest nieco wyższy niż średnia dla rynku. Gdy na rynku jest dobrze, sprzedaż komponentów zwykle idzie znakomicie, gdy w gospodarce jest dekoniunktura, w omawianej branży wzrosty zwykle maleją do zera. Oczywiście takie zjawiska dotyczą średniej – wiadomo, że w konkretnych sytuacjach i fi rmach może być inaczej, bo często za wynik odpowiadają pojedyncze kontrakty. Zwłaszcza gdy wzrost oscyluje wokół zera, pojedyncza większa sprzedaż lub utrata kontraktu może pchnąć wynik fi nansowy pod lub nad kreskę. W rzeczywistości wygląda to tak jak na rysunku 5, gdzie zilustrowane zostały wzrosty i spadki obrotów dla fi rm dystrybucyjnych w latach 2009–2011. Najlepszy dla branży był rok 2010, kiedy to wszyscy notowali wzrost, a wie- 030_raport12.indd 47 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black le fi rm nawet procentowo duży. Ale trudno uznać, że kolejny rok był lepszy, przeciwnie, widać symptomy pogarszającej się koniunktury. Wzrosty sprzedaży rok do roku maleją, ale zgodnie z tym co powiedziano wcześniej i tak są duże. Wielu specjalistów mówi, że jesteśmy „małymi Chinami”, gdyż naszą krajową specjalnością stały się usługi produkcji kontraktowej. To prawda, że liczba firm tego typu obecnych na rynku jest spora i przedsiębiorstwa te nie cierpią na brak zleceń Obroty fi rm dystrybucyjnych zależą oczywiście od wielkości firmy, ale zgodnie z rysunku 6 najwięcej dostawców ma je w przedziale od 5 do 50 mln zł rocznie. Sprzedaż powyżej 100 mln to już domena największych firm, takich, które zaopatrują duże fi rmy kontraktowe i największych producentów elektroniki w Polsce. Jak na warunki krajowe, pokazane na wykresie liczby są relatywnie duże i dowodzą, że branża dystrybucyjna to spory biznes. 11/27/12 9:41 PM Temat numeru Przegląd profili dystrybutorów w tabelach Tradycyjnie w tabelach zamieszczamy przegląd dystrybutorów. Z uwagi na dużą wielkość opisywanej branży, zestawienie to jest tym razem dość rozległe i obejmuje trzy duże tabele zawierające blisko 80 profi li. Tabelki nie koncentrują się na ofercie handlowej, bo tego w elektronice nie da się ująć w takiej formie, tylko starają się przybliżyć potencjał poszczególnych przedsiębiorstw, taki jak wielkość zatrudnienia, magazyn, usługi dodatkowe, zakres geograficzny działania itd. Podajemy tam dane kontaktowe do wymienionych fi rm wraz z najważniejszymi liniami dystrybucyjnymi, jakimi się zajmują. Rynek komponentów okiem klienta Mówiąc o rynku dystrybucji, często analizuje się potrzeby klientów, ich oczekiwania i preferencje, starając się dopasować profi l fi rmy oraz jej usługi do tego, czego oni oczekują. Jest to bardzo ważny proces, zmieniający oblicze wielu omawianych dostawców. Nierzadko przedstawiciele dystrybutorów mówią otwarcie, że uważnie słuchają swoich klientów i starają się zaspokoić ich potrzeby. Opinie klientów są też zalążkiem wielu inwestycji i decyzji o rozszerzeniu działalności w konkretną stronę. Głos ten jest postrzegany jako bardzo ważny, stąd w tym opracowaniu postanowiliśmy zapytać dużą grupę specjalistów elektroników o szczegóły związane z kupowaniem podzespołów. Jest to szansa, aby poznać lepiej czytelników „Elektronika” i ocenić, na ile przypuszcze- Arkadiusz Kamiński Maritex ❚ Jakie zmiany zajdą w firmie w przyszłych miesiącach? Zdajemy sobie sprawę z rosnącej i silnej konkurencji, jej możliwości i potencjału. Skupiamy się jednak na oczekiwaniach klientów, dlatego staramy się, aby nasza oferta była możliwie maksymalnie skierowana dla każdej grupy odbiorców. Nie da się jednak ukryć, że priorytetem są firmy produkcyjne, które coraz częściej decydują się na powierzenie całościowej kompletacji elementów, dzięki czemu klient ma komfort działania. Dla nas jest to z kolei okazja do nawiązania współpracy z producentami elementów. W przyszłym roku zamierzamy uruchomić nową stronę internetową, która ma uwzględnić funkcjonalności proponowane przez klientów, a które są dla nich wygodnymi narzędziami umożliwiającymi złożenie zamówienia. Z myślą o konstruktorach zamierzamy rozbudować stronę o wiele dodatkowych informacji technicznych, kart katalogowych itp. nia i opinie wynikające z ankiet kierowanych do specjalistów pracujących w fi rmach dystrybucyjnych pokrywają się z głosem tej drugiej strony. Pierwsze pytanie dotyczyło wielkości fi rmy (rys. 7) i stanowiska pracy (rys. 8). Statystyczny klient fi rm dystrybucyjnych pracuje bądź w małej fi rmie zatrudniającej do 5 osób, bądź w sporym przedsiębiorstwie, którego kadra przekracza setkę. Nadal zatem średnia wskazuje na to, że polski rynek elektroniki bazuje głównie na małych przedsiębiorstwach, ale nie dominują one tak jak kiedyś. W miarę upływu lat fi rmy się rozwijają i rosną, także pod względem liczby zatrudnionych osób. 15 lat temu oceniano, że nasza branża składa się z 3500 małych fi rm. Obecnie można zgadywać, że takich fi rm nadal jest tyle samo, tyle że nie stanowią one większości, ale mniej więcej trochę ponad jedną trzecią. Dominujące stanowisko pracy ankietowanych osób to inżynier elektronik lub konstruktor, co podkreśla jeszcze bardziej zaangażowanie zawodowe – razem to aż połowa wskazań. Trzecia pozycja przypadła osobom zarządzającym fi rmami, co nie powinno niepokoić, gdyż w małych fi rmach właściciel często w nich pracuje i jest osobą decydującą o kontraktach. 71% ankietowanych decyduje o tym, gdzie ich fi rma kupuje podzespoły, czyli z punktu widzenia dystrybutorów osoby takie stanowią najbardziej istotną grupę zawodową (rys. 9). Jeśli chodzi o kwoty wydawane miesięcznie na komponenty, to najwięcej (37%) odpowiedzi przypadło wartości najniższej – do 500 zł. To niewiele w skali biznesowej, ale dwie kolejne grupy, na które złożyła się aż połowa odpowiedzi, podbijają ten próg do 5000 zł (rys. 10). Takie zakupy są już charakterystyczne dla fi rm średnich. Takie zakupy blisko połowa ankietowanych robi raz na miesiąc, a co trzecia osoba częściej niż raz na tydzień (rys. 11). Wybrana grupa to zatem grono regularnie zaopatrujące się w komponenty, dla którego zakupy to część działalności zawodowej oraz obowiązków zawodowych. Główne rynki sprzedaży W tak zdefi niowanym profi lu kupujących dobrze jest przyjrzeć się, czym zajmują się ich fi rmy w Polsce. Dzięki 48 Grudzień 2012 Elektronik 030_raport12.indd 48 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 9:41 PM Temat numeru temu można wyróżnić sektory niszowe i główne rynki sprzedaży komponentów. Takie zestawienie pokazane zostało na rysunku 12. Zostało ono zdominowane przez elektronikę przemysłową, automatykę i systemy pomiarowe. Dawniej nazywano ten obszar terminem „PAK – pomiary, automatyka, kontrola”, dzisiaj określenie to wyszło trochę z mody, ale jak widać, trzy fi lary rynku z nim związane Rys. 19. Proste wskazanie „kogo polecasz” wyróżnia firmy katalogowe trzymają się niezwykle mocno. Najmniej liczne sektory odbiorców to wojsko, AGD, elektronika medyczna oraz mo- mi dodatkowymi związanymi z produkcją elektroniki oferotoryzacja. To z pewnością można zrozumieć, bo ci odbior- wanymi przez dystrybutora odpowiedzi rozłożyły się po pocy mają bardzo sformalizowany proces zakupów, realizu- łowie na tak i nie (rys. 13). Przy tak luźnej i niezobowiązują zwykle projekty w większej skali, do których komponen- jącej deklaracji wynik ten należy niestety ocenić jako słaby ty są kupowane poza rynkiem dystrybucji lub też nie kupują dla usług. Być może wynika to stąd, że oferta rynku jest nieich sami, ale w postaci gotowych modułów i bloków dostar- wielka i cały czas fi rmy nie są przekonane o korzyściach, jaczanych przez kooperantów. W świetle tych danych rozsze- kie można z takiej współpracy odnieść. rzanie oferty fi rm dystrybucyjnych o komponenty automaInnym powodem może być to, że producenci elektronityki wygląda z pewnością na naturalne. Interesująco wyglą- ki mają już swoich wypróbowanych partnerów produkcyjda też ocena potencjału kryjącego się w usługach dodatko- nych i dobrze się im z nimi współpracuje. Mogą też uważać, wych. W pytaniu na o to, czy jesteś zainteresowany usługa- że są w stanie korzystnie kupować na rynku elementy elek- Elektronik 030_raport12.indd 49 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black Grudzień 2012 49 11/27/12 9:41 PM Temat numeru Rys. 20. Twoim zdaniem najlepszy dystrybutor w Polsce to ... ankietowani bez wątpienia mówią, że TME! troniczne i oddanie dystrybutorowi tak Seminaria – uczestnictwo dycyjne i internetowe media branżowe. wielu obszarów aktywności związanej z niechęcią Komentarza wymaga to, że seminaria Preferowaną formą kontaktu z dys- i warsztaty uznane zostały za najmniej z produkcją nie ma pokrycia w redukcji kosztów. W ostatnich latach oferta trybutorami podzespołów jest przede istotne źródło informacji (za wartościousług EMS w Polsce znacznie zwięk- wszystkim e-mail, za pomocą które- we postrzega je 24% respondentów). szyła swoją podaż, przy gorszej sytu- go wysyła się pytania i oferty (rys. 15). Można to tłumaczyć tak, że organizaacji na rynku zapewne nie ma dzisiaj Drugi kanał komunikacji tworzą tele- cja seminariów i warsztatów zawsze jest problemu ze znalezieniem fi rmy kon- fon i mechanizmy wbudowane w stro- inicjatywą dystrybutorów i producentraktowej, również takiej, która pomo- nę internetową (formularze lub po pro- tów, którzy ściągają na nie inżynierów, że w projekcie, zamówi płytki i kupi stu samoobsługa w pozyskaniu infor- a następnie w ciągu godzinnych wykorzystnie komponenty. Tak samo jak macji). 10% klientów preferuje spotka- kładów przekonują ich do określonych dystrybutorzy próbują rozszerzyć swój nia osobiste, w połączeniu z podobny- rozwiązań. Takie spotkania najczęściej profi l o produkcję, tak producenci kon- mi informacjami zebranymi wśród fi rm mają charakter techniczny, ale nierzadtraktowi z czasem rozszerzają biznes z rysunku 4, gdzie kontakt osobisty jest ko uzupełniany przez przekaz markeo kupno podzespołów. Oba te procesy na samej górze, widać, że taka potrzeba tingowy. Z wykresów na rysunkach 4 się przenikają i nie da się jednoznacz- jest większa po stronie fi rm niż u klien- i 16 widać, że inżynierowie często nienie wskazać, która z tych dwóch grup tów. Zwykle dostawcy podzespołów chętnie w nich uczestniczą. Wszystko ma większe szanse na zagospodarowa- mają więcej do powiedzenia klientom zależy oczywiście od tematyki i prowaniż odwrotnie, czasem strategia sprze- dzących, ale stąd, że seminaria nierzadnie środka. Wykres na rysunku 14 ilustruje, jak daży opiera się na tym, aby to w spo- ko gromadzą jedynie 10 osób, wynika, zdaniem kupujących komponenty elek- tkaniu przekonać do swojej propozy- że przekaz dystrybutorów bywa niestetroniczne przedstawia się zagrożenie ze cji, a nie w e-mailu, który może zostać ty nieciekawy. strony fałszywych podzespołów; 61% nawet nieprzeczytany. Skąd zatem kuankietowanych stwierdziło, że nigdy na pujący elementy elektroniczne czerpią Ranking dystrybutorów nie nie trafi li, mniej więcej co dziesią- wiedzę na temat nowości i rozwiązań i marek zagranicznych ta fi rma ma takie problemy kilka razy w elektronice? Zgodnie z rysunkiem Ankieta przeprowadzana wśród kliendo roku. Z pewnością nie jest to mało, 16, najczęściej z informacji podanych tów była także okazją do zapytania o to, a problem z fałszywkami przy rynku na witrynach internetowych, udostęp- u jakich dystrybutorów kupują podzezwiązanym z przemysłem i automaty- nianych przez wyszukiwarki oraz tra- społy regularnie, okazjonalnie i jakich ką może być poważny, nawet gdy zetknęło się z nimi „jedynie” 40% kupujących. Przy takim wyniku nie da się też twierdzić, że jest to urojony problem lub dotyczący jedynie brokerów i dostawców kompletnie niedbających o źródła zaopatrzenia. Skoro prawie 40% kupujących trafia co jakiś czas na fałszywki, to znaczy, że pojawiają się one także u markowych dostawców. Inaczej po pierwszym problemie klienci odeszliby od fi rm obracających Rys. 21. Branża o branży, czyli popularni dystrybutorzy komponentów, ale tym razem zdaniem specjalistów zatrudnionych w firmach dystrybucyjnych wątpliwym towarem. 50 Grudzień 2012 Elektronik 030_raport12.indd 50 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 9:41 PM Temat numeru polecają, a których odradzają. Wyniki tego badania pokazujemy na rysunkach 17–19. Nietrudno zauważyć, że w zasadzie na wszystkich wykresach czołowe pozycje zajęli dostawcy katalogowi, a im firma bardziej specjalistyczna lub związana z rynkiem hurtowym, tym jej pozycja w rankingu jest słabsza. Takich wyników można się było spodziewać, bo im fi rmy bardziej związane z rynkiem detalicznym i masową obsługą, tym ich rozpoznawalność w branży jest większa. Z pewnością dla wielu czytelników ciekawsze byłyby zestawienia, takie jak „kto ma najlepsze ceny?” albo „gdzie kupujesz najwięcej podzespołów”, a po stronie fi rm pytania na temat wielkości sprzedaży w poszczególnych sektorach. Niemniej na takie pytania nikt nie chciałby odpowiadać. Mimo naszych wysiłków i 12 lat pracy związanej z ankietowaniem, nadal tematyka obrotów lub liczby realizowanych zamówień jest tabu. Dla wielu przedsiębiorców (tych małych) nawet to, ile zatrudniają osób, jest informa- cją poufną. W efekcie zestawienia ogólnych ocen marek i popularności są jedynymi, które mają szansę pojawić się w druku. Tak samo nie powstało zestawienie „których dystrybutorów nie polecasz” – bo ankietowani w większości pominęli to pytanie. Zaprezentowane zestawienia są z pewnością dowodem, jak wiele przez ostatnie kilka lat osiągnęła w Polsce fi rma Farnell i jak wiele znaczy dla tego biznesu, aby być tutaj na miejscu w kraju. Dowodem na to są słabe pozycje innych dostawców katalogowych, jak SOS Electronic ze Słowacji oraz Mouser i Digi-Key z USA. Wszystkie te fi rmy sprzedają i wysyłają towar do Polski, mają pośredników, jak kiedyś Farnell w Microdisie lub pojedynczych przedstawicieli, ale jak widać, do przebicia się konieczne jest większe zaangażowanie. Nie wystarczy mieć witrynę ze stroną główną przetłumaczoną na język polski. Ostatnie zestawienie pokazane na rysunku 20 ilustruje, jaki zdaniem ankietowanych osób jest najlepszy dystrybutor podzespołów elektronicznych w Polsce. Wygrała firma TME, ale tym razem firmy katalogowe w czołówce uzupełniły jeszcze Micros i Maritex, czyli dostawcy hurtowi o szerokiej ofercie. Podsumowanie Dzisiejszy rynek podzespołów elektronicznych zasługuje na miano dojrzałego i stabilnego, jeśli chodzi o relacje między firmami handlowymi i klientami oraz producentami, a także cały czas postrzegany jest jako perspektywiczny dla biznesu. Jest to wartościowa część rynku elektroniki, łącząca w warunkach polskich około 100 fi rm o różnej wielkości, krajowych i zagranicznych, z których wiele może się pochwalić minimum kilkunastoletnią historią. Mimo globalnych uwarunkowań gospodarczych i obecności na rynku wielu fi rm zagranicznych o dużym potencjale, cały czas swoje miejsce mają fi rmy krajowe, dowodząc, że rynek dystrybucji daje wiele szans i możliwości. Wszystkim. Robert Magdziak Elektronik 030_raport12.indd 51 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black Grudzień 2012 51 11/27/12 9:41 PM Temat numeru Masters – kompleksowy dostawca podzespołów elektronicznych Masters to ugruntowana na rynku, polska spółka elektroniczna powstała w 1996 roku w Gdańsku. Firma specjalizuje się w kompleksowych usługach dotyczących: dostarczania komponentów elektronicznych, projektowania urządzeń, doradztwie technicznym i koordynacji produkcji elektroniki. Z ajmujemy się przede wszystkim współpracą z producentami urządzeń elektronicznych. Kładziemy na to największy nacisk i specjalizujemy się w tym obszarze rynku. Dysponujemy szeroką ofertą podzespołów i materiałów sprawdzonych w praktycznych rozwiązaniach na rynku. Staramy się być bezpośrednim ogniwem, które łączy producentów OEM z wytwórcami środków do produkcji. Dzięki temu jesteśmy swoistym elementem lokalnego, europejskiego zaopatrzenia z pojemnym magazynem, w którym fi rmy produkcyjne zawsze mogą bez zwłoki kupić potrzebne podzespoły i materiały. Nasi reprezentanci, pracujący w różnych częściach Polski, utrzymują z kolei bezpośredni kontakt z producentami urządzeń – szczególnie z kadrą techniczną, konstruktorami i oczywiście działami zakupów. Współpracujemy bezpośrednio z producentami, należącymi do światowej czołówki firm elek tronicznych. Import bezpośredni jest podstawą naszej pracy, gdyż zapewnia najlepsze warunki fi nansowe dla klientów i stabilność działania firmy. Producent elektroniki, to wymagający partner doskonale orientujący się w zawiłościach rynku dystrybucyjnego. W takiej sytuacji najbardziej efektywnym rozwiązaniem jest sytuacja, w której nasza fi rma jest jedynym ogniwem Masters po raz trzeci z rzędu uzyskał status Dystrybutora Nr 1 elementów firmy ST Microelectronics w Polsce. 52 Grudzień 2012 łączącym klienta z producentem. Jest to szczególnie ważne, kiedy w grę wchodzą zakupy dużych ilości komponentów. Masters zapewnia najkrótszy łańcuch dostaw dla sieci dystrybucji. mu fi rma jest w stanie być zawsze blisko swoich klientów i służyć im pomocą w chwili, gdy tego potrzebują. Produkcja i projektowanie Gwarantujemy pewne, stabilne i terminowe dostawy elementów. Dysponujemy dobrze zaopatrzonym magazynem, dzięki czemu realizujemy błyskawiczną wysyłkę. Oferujemy klientom również pewien bufor bezpieczeństwa towarowego, który zwalnia ich z konieczności utrzymywania zapasów u siebie i zamrażania środków fi nansowych. Nasi klienci otrzymują wsparcie ze strony profesjonalnych inżynierów w czasie całego procesu projektowania i rozwoju urządzeń elektronicznych. Począwszy od koncepcji i założeń, poprzez projekty techniczne, testowanie, aż do prototypu produkcyjnego, gotowego do wdrożenia. Masters prowadzi biuro wsparcia projektowego oraz od ponad 10 lat świadczy dla klientów usługę koordynacji montażu elektronicznego na zlecenie (CEM). Realizujemy zlecenia montażu przewlekanego, montażu SMD, montażu ręcznego i na fali. Wykonujemy prototypy włącznie z prototypami produkcyjnymi, zamówienia jednostkowe jak również duże zlecenia montażowe. Stabilne dostawy komponentów Wybrane linie dystrybucyjne Masters Jesteśmy blisko klienta Masters prowadzi własne centrum Kompetencyjno-Szkoleniowe dla inżynierów aplikacyjnych i konstruktorów. Uczestnicy zajęć w praktyce poznają zasady implementacji określonych rozwiązań projektowych. Realizowane przez nas programy, cieszą się coraz większym powodzeniem wśród kadry technicznej, która ceni sobie najwyższej klasy profesjonalizm zajęć. Poza centralną siedzibą w Straszynie Masters ma cztery biura regionalne: w Warszawie, Radomiu, Katowicach i Rzeszowie, dzięki cze- Biuro Handlowe Warszawa tel. 22 658 63 19 Biuro Handlowe Katowice tel. 32 258 33 21 Biuro Techniczne w Radomiu tel. 48 385 75 69 Biuro Techniczne w Rzeszowie Dane kontaktowe Masters, [email protected] tel. 58 691 06 91, www.masters.com.pl Elektronik 052_prez_raportowe_12.indd 52 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/28/12 10:49 PM Prezentacje | Temat numeru Elproma Elektronika – dystrybutor i producent E lproma Elektronika istnieje od 1992 roku i jest głównym dostawcą przełączników i złączy na rynku polskim, a od 10 lat jest producentem urządzeń do bezprzewodowej transmisji danych GPRS/GSM. Elproma dysponuje ofertą pozwalającą swobodnie dopasować wybrane elementy do potrzeb projektu, oszczędzając tym samym licznych kłopotów z adaptowaniem rozwiązań do tego, co oferuje powszechnie rynek azjatyckich podzespołów w Polsce. W zakresie komponentów oferujemy szeroką i ciekawą ofertę zarówno przycisków i przełączników jak również złączy, buzerów i modułów do bezprzewodowej transmisji danych. Na szczególną uwagę zasługuje grupa miniaturowych przycisków duńskiej fi rmy Mec. Są one niezwykle trwałe, mające klasę szczelności IP67, a ich żywot ność wynosi aż 10 mln cykli przełączeń! Dostępność wersji z różnymi kształ tami przycisków daje konstruktorom i projektantom możliwość wykonania niezwykle estetycznego interfejsu użyt kownika oraz obudowy, co zresztą coraz częściej staje się kluczowe w projekcie. Jedynym ograniczeniem jest tu tyl ko wyobraźnia projektanta. Drugą szczególnie ważną dla polskich producentów grupą przełączników są elementy firmy Carling. Idealnie sprawują się w każdych warunkach. Doskonale znana na rynku polskim seria Contura V z powodzeniem znajduje zastosowanie na łodziach motorowych, w pojazdach specjalistycznych oraz w autobusach. Różnorodność funkcji, podświetlenia i kolorów kapturków, odporność na czynniki zewnętrzne sprawiają, że przełączniki Carling sprawdzają się tam gdzie liczy się niezawodność oraz skuteczność. W dziale M2M zajmujemy się dystrybucją modułów GSM/GPRS następujących fi rm: Telit (moduły GSM, GPRS, Edge, 3G, LTE, CDMA, GPS, Glonass, ZigBee, M_BUS, Short Range) Septentrio oraz OriginGPS, Bluegiga (moduły Bluetooth oraz WiFi). Wraz ze zdobywaną na tym polu wiedzą i doświadczeniem udostępniliśmy naszym klientom możliwość skorzystania z naszych usług w dziedzinie pro- jektowania HW/SW oraz możliwości wykonania prototypów. Elproma zatrudnia wykwalifi kowanych pracowników i inżynierów wspierających obsługę klienta. Prowadzi własną pomoc techniczną dla oferowanych komponentów. Handlowcy i inżynierowie aplikacyjni spotykają się ze swoimi klientami i są do ich ciągłej dyspo- zycji. Tworzymy zgrany zespół młodych i ambitnych ludzi. W naszych dążeniach staramy się być najlepszym zespołem specjalistów zorientowanym na nowe wyzwania. Dane kontaktowe Elproma Elektronika tel. 22 751 76 80, www.elproma.com.pl Elektronik 052_prez_raportowe_12.indd 53 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black Grudzień 2012 53 11/27/12 9:48 PM Temat numeru | Prezentacje Firma Piekarz – od 20 lat dostarczamy komponenty elektroniczne Firma Piekarz sp.j. to spółka z ponaddwudziestoletnią tradycją. Początki działalności sklepu sięgają lat 90. ubiegłego wieku i związane są z największą ówczesną giełdą elektroniczną – warszawskim Wolumenem. Dzięki budowaniu trwałych relacji partnerskich i pozyskiwaniu kontraktów handlowych z polskimi i zagranicznymi producentami od ponad dwóch dekad Firma Piekarz prężnie się rozwija, stale powiększając swój asortyment. W raz z rosnącą liczbą oferowanych produktów, poszerzaniem działalności oraz zatrudnieniem coraz większej liczby specjalistów, spółka przeniosła się do przestronnej siedziby, w której aktualnie oprócz części biurowej i magazynowej znajduje się także sklep stacjonarny. Jednak ponad 70% zamówień realizowanych jest za pośrednictwem sklepu internetowego. Podstawową działalnością Firmy Piekarz jest hurtowa i detaliczna sprzedaż części elektronicznych i elektrotechnicznych oraz materiałów dla potrzeb elektroniki, a także produkcja radiatorów aluminiowych. Cały asortyment dostępny jest zarówno w sklepie internetowym www.piekarz.pl, jak i stacjonarnym pod adresem: ul. Wólczyńska 206 w Warszawie. Spółka od lat zaopatruje sklepy z elektroniką, małych i średnich producentów, instytucje państwowe oraz szerokie grono elektroników-hobbystów. Za sprawą regularnego importu z Chin oferta sklepu jest nieustannie wzbogacana o nowe grupy towarów, m.in. czujniki zbliżeniowe, przyciski sterownicze i obudowy do przycisków, obudowy uniwersalne z ABS, poliwęglanu i aluminium fi rmy Gainta, rurki termokurczliwe, przewody i akcesoria pomiarowe fi rmy Amass, przyciski nożne, przekaźniki półprzewodnikowe, wyłączniki krańcowe i wiele innych. Nasz sklep zajmuje się również dystrybucją materiałów renomowanych producentów. Wśród nich są: przekaźniki Hongfa, Finder, Relpol, półprzewodniki Vishay, Fairchild, STMicroelectronics, Atmel, przełączniki Arcolectric, transformatory Breve-Tufvassons i inne. Wieloletnia współpraca ze sprawdzonymi producentami owocuje atrakcyjnymi cenami zakupu dla naszych klientów. Dbając o kontakty z kontrahentami, oprócz dostępnych bezpośrednio w sklepie produktów, Firma Piekarz sprowadza również towary 54 Grudzień 2012 Elektronik 052_prez_raportowe_12.indd 54 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 9:48 PM Prezentacje | Temat numeru Firmę Piekarz wyróżnia: • szeroki asortyment w dostawie bezpośredniej lub z krótkim terminem realizacji • premiowanie zakupów hurtowych poprzez atrakcyjne rabaty, z zachowaniem możliwości zakupu przez detalistów • realizacja zamówień na różnej długości radiatory spośród dostępnych profili własnej produkcji • wysoka jakość oferowanych produktów • sprawna realizacja zamówień z wysyłką – w większości w dniu złożenia zamówienia • niskie koszty dostawy • wiele kanałów składania zamówień – poprzez sklep internetowy, mailowo, telefonicznie, faksem lub osobiście • wysokie stany magazynowe, umożliwiające szybką realizację zamówienia • duży wybór towarów na indywidualne zamówienie, sprowadzanych w krótkim czasie • możliwość obejrzenia, weryfikacji parametrów i zakupu asortymentu w sklepie stacjonarnym • stała modernizacja strony internetowej, polegająca m.in. na uzupełnianiu opisów, kart katalogowych i zdjęć, pozwalająca na wybór optymalnych produktów na zamówienie. Produkty z możliwością dostawy w terminie około 3–4 dni widoczne są w sklepie internetowym z określeniem ich orientacyjnej ceny. Pozostajemy także otwarci na sugestie dotyczące wprowadzenia nowych elementów do sprzedaży. Zapytania o interesujące części i materiały przyjmowane są drogą telefoniczną, mailową, faksem, a także osobiście. Zapraszamy również na naszą stronę internetową www.piekarz.pl. Dane kontaktowe Firma Piekarz sp.j., ul. Wólczyńska 206, 01-919 Warszawa, tel. 22-835-50-37 [email protected], www.piekarz.pl Elektronik 052_prez_raportowe_12.indd 55 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black Grudzień 2012 55 11/27/12 9:48 PM Temat numeru | Prezentacje Nowy single-chip solution AtmegaRFR2 firmy Atmel W ofercie firmy Atmel pojawiła się kolejna generacja popularnego układu AtmegaRFR2. Jest to połączenie 8-bitowego mikrokontrolera z transceiverem 2,4 GHz 802.15.4 o bardzo niskim poborze mocy. Oba te bloki są dostępne w jednej obudowie jako układ scalony typu SoC. Nowa wersja jest oczywiście kompatybilna pinowo z poprzednią wersją Atmega128RFA1. N owy układ wspiera znaną z AT86RF233 funkcjonalność Antenna Diveristy, czyli możliwość podłączenia dwóch anten wraz z automatyczną selekcją połączenia o lepszej jakości. Został wyposażony w szereg interfejsów komunikacyjnych (UART, TWI, SPI), 10-bitowy przetwornik ADC, komparator AC, czy Crypto Engine AES. AtmegaRFR2 będzie dostępna w trzech wersjach pamięci: • 64 KB Flash / 2 KB EEPROM / 8 KB SRAM, • 128 KB Flash /4 KB EEPROM /16 KB SRAM, • 256 KB Flash /8 KB EEPROM /32 KB SRAM. Takie zróżnicowanie pozwala na implementację wszystkich stosów oferowanych przez Atmel, od niewielkiego Lightweight Mesh, przez IEEE802.15.4 MAC, ZigBee RF4CE, ZigBeePRO, po wybrane profi le ZigBee. Producentowi udało się znacznie ograniczyć pobór prądu w nowym układzie AtmegaRFR2. Jest to parametr bardzo istotny dla Tabela. Główne parametry AtmegaRFR2 Max RX Sens Moc wyjściowa TX Zakres temperatur Budżet połączenia Napięcie zasilania Obudowa Prąd zasilania Sleep Prąd podczas nasłuchu Prąd podczas odbioru Prąd podczas nadawania RX Override PSD Mask Shaping Antenna Diversity Szyfrowanie AES Możliwe użycie zew. PA 56 Grudzień 2012 –100 dBm –17 ... +3,5 dBm –40 ... + 85°C 103,5 dB 1,8 do 3,6 V QFN 64 0,75 μA 6,0 mA 12,5 mA 14,5 mA Tak Tak Tak Tak Tak konstruktorów przy wybieraniu rozwiązania komunikacji bezprzewodowej, gdyż bardzo często elementy te trafiają do urządzeń zasilanych z baterii. W trybie głębokiego uśpienia prąd zasilania spada poniżej 2,15 μA (w warunkach TRX sleep, MCU power save, 32 kHz XTAL, symbol counter running). Dla trybu aktywnego wielkości poboru prądu wynoszą: 0,26 mA / MHz podczas pracy, 4,1 mA@ 16 MHz (XTAL) i 2,6 mA@ 8 MHz. Jak można zauważyć, zgodnie z danymi podanymi w tabeli pobór prądu w trybie nasłuchu wynosi tylko 6 mA i wynik ten odnosi się do czułości –100 dBm. Można jeszcze dodatkowo obniżyć pobór prądu, zmniejszając czułość odbiornika. Wraz z pojawieniem się nowej wersji Atmel wprowadził do oferty odpowiadający mu zestaw ewaluacyjny AT256RFR2EK. Dostępne są także przykładowe aplikacje mogące pracować na AtmegaRFR2. Elektronik 052_prez_raportowe_12.indd 56 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 9:48 PM Nowy stos Lightweight Mesh Wraz ze wzbogacaniem oferty sprzętowej w obszarze komunikacji bezprzewodowej rozwijane jest także oprogramowanie. Atmel proponuje w tym zakresie konstruktorom nowy stos o nazwie Lightweight Mesh. Jak sama nazwa wskazuje ma to być „lekki” stos umożliwiający tworzenie sieci typu mesh. UC3 Xmega 8 bit - jak równy z równym z 16 bit M3/M4 32 bit - oszałamiające możliwości 32 bit - najpopularniejszy w klasie Drukarki termiczne Na rysunku pokazano przykład sieci opartej na stosie Lightweight Mesh. Stos ten pracować może na wszystkich transceiverach IEEE 802.15.4oraz rozwiązaniach SoC Atmel. Jego podstawowe cechy to: • prosty w konfiguracji i użyciu, • do 65535 nodów w jednej sieci (limit teoretyczny), • do 65535 niezależnych sieci PAN na jednym kanale, • do 15 niezależnych endpointów, • niewymagane dedykowane urządzenie do startu sieci, • brak okresowych ramek konfiguracyjnych okupujących pasmo, • dwa możliwe typu urządzeń w sieci: – z funkcją rutingu (adres<0×8000) – bez funkcji rutingu (adres>=0×8000) • po włączeniu zasilania urządzenie jest gotowe do transmisji, brak procedur dołączania do sieci, • automatyczna funkcja odnajdywania ścieżki do urządzenia poza zasięgiem, • tablice routingu aktualizowane automatycznie, • odrzucanie dublujących się ramek, • małe wymagania pamięci – poniżej 8 KB Flash oraz 4 KB RAM dla typowej aplikacji. Ze strony http://www.atmel.com/tools/lightweight_mesh.aspx pobrać można opisany stos. Jest on oczywiście bezpłatny a w pakiecie znajdują się także przykładowe aplikacje na wybrane układy Atmela. Mariusz Rudnicki, JM Elektronik Wi-Fi LCD ZigBee Panele dotykowe CDMA, GSM, UMTS Serial EE/Flash/ Układy kryptograficzne Dane kontaktowe JM elektronik sp. z o.o., [email protected], www.jm.pl ul. Karolinki 58, 44-100 Gliwice tel. 32 339 69 00, faks 32 339 69 09 052_prez_raportowe_12.indd 57 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black JM elektronik sp. z o.o., ul. Karolinki 58, 44-100 Gliwice, tel.: 32 339-69-00, fax: 32 339-69-09, e-mail: [email protected], www.jm.pl 11/27/12 9:48 PM Temat numeru | Prezentacje WG Electronics – specjalizowany dostawca dla elektroniki profesjonalnej F irma WG Electronics jest autoryzowanym dystrybutorem renomowanych fi rm światowych na Polskę i kraje ościenne w zakresie szeroko rozumianej elektroniki profesjonalnej. Oferuje podzespoły, akcesoria i materiały elektroniczne, sprzęt i oprogramowanie wspomagające projektowanie i uruchamianie elektroniki oraz urządzenia technologiczne i materiały do produkcji elektronicznej. WG Electronics swoją misję postrzega jako wdrażanie nowych technologii do przemysłu elektronicznego z jednoczesnym zapewnieniem najwyższej jakości profesjonalnej obsługi przed- i posprzedażnej. Jest w stanie to zapewnić dzięki wieloletniemu doświadczeniu nie tylko w handlu, ale i w projektowaniu oraz produkcji elektronicznej. WG Electronics w zakresie podzespołów elektronicznych specjalizuje się Nasi wieloletni partnerzy w obszarze podzespołów to: Maxim – www.maxim-ic.com • układy pomiaru energii i komunikacji w rozproszonych systemach pomiarowych • układy do oświetlenia LED i wyświetlaczy LCD • układy zasilania sieciowego i bateryjnego, POE • układy 1- wire, ibutton, interfejsy • wzmacniacze, komparatory, filtry, klucze analogowe, multipleksery, przetworniki • potencjometry cyfrowe, izolatory, zabezpieczenia ESD i OVP • układy czasowo-częstotliwościowe: oscylatory, generatory zegarów, RTC • układy zarządzania i monitorowania MCU, napięcia i temperatury • układy w.cz. i komunikacji bezprzewodowej, przewodowej oraz optycznej • układy audio/wideo Silicon Labs – www.silabs.com • mikrokontrolery ARM Cortex-M3 z precyzyjnymi przetwornikami A/C i C/A • szybkie mikrokontrolery 8051 z precyzyjnymi przetwornikami A/C i C/A • układy komunikacji bezprzewodowej i przewodowej • precyzyjne układy czasowo-częstotliwościowe: zegary, oscylatory • izolatory cyfrowe, kontrolery zasilania i PoE • czujniki: wilgotności, temperatury, światła, dotyku • układy audio/wideo • interfejsy: USB-UART, USB-I2C, USB-SMBus, SPI- I2C i kontrolery LCD, Ethernet, USB Acam – www.acam.de • precyzyjne przetworniki czas-cyfra do pomiaru czasu m.in. w technice ultradźwiękowej, laserowej • przetworniki pojemność-cyfra • układy do tensometrycznych pomiarów odkształceń m.in. w systemach ważenia Raltron – www.raltron.com • kwarce, oscylatory i filtry kwarcowe, filtry pasmowe, rezonatory • układy czasowo-częstotliwościowe OCXO, TCXO, VCXO Premier Magnetics – www.premiermag.com • transformatory dla zasilaczy impulsowych i liniowych • transformatory separujące, filtry przeciwzakłóceniowe EMI/RFI • konwertery DC/DC • telekomunikacyjne elementy indukcyjne • sieciowe układy separujące i dopasowujące, złącza RJ45 ze zintegrowanym indukcyjnym sprzężeniem i filtrowaniem 58 Grudzień 2012 w układach scalonych typu „mixed-signal”, łączących rzeczywistość świata analogowego z nowoczesnością cyfrowego przetwarzania. Oferuje specjalizowane układy dla bardzo szerokiej gamy zastosowań, które jeśli tylko pasują do aplikacji pozwalają zaoszczędzić koszty przy jednoczesnej realizacji projektu na najwyższym poziomie technicznym. Poziom merytoryczny, jakość i niezawodność produktów to kryteria, według których dobieramy partnerów handlowych i według których chcemy być oceniani przez naszych klientów. Nie sprzedajemy wszystkiego, wszystkim. Jesteśmy silnie zorientowani na wybrane niekonkurujące ze sobą linie produktów. Sprzedajemy tylko to, do czego jesteśmy przekonani, że jest najlepsze co możemy zaproponować naszym klientom. Bezwzględnie przestrzegamy strategii bezpośredniej współpracy z producentem dla zapewnienia kompetentnej obsługi technicznej i pewnego źródła oryginalnych elementów. Silna pozycja fi nansowa pozwala realizować wszelkie kontrakty – małe i duże. Elastyczność niedużej fi rmy pozwala wyjść naprzeciw typowym i nietypowym oczekiwaniom odbiorców. Buforujemy dostawy, trzymamy magazyn pod zamówienie klienta i pozytywnie reagujemy na inne oczekiwania. Zapewniamy korzystne warunki dostaw i płatności. Zapraszamy do współpracy. Tadeusz Górnicki, prezes zarządu Dane kontaktowe WG Electronics, tel. 22 847 97 20 [email protected], www.wg.com.pl Elektronik 052_prez_raportowe_12.indd 58 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 9:48 PM andpol elektronik – dystrybutor komponentów elektronicznych Z nany krajowy dystrybutor aktywnych i pasywnych podzespołów elektronicznych, andpol elektronik, istnieje na rynku od 1995 roku. Firma sprzedaje podzespoły w sposób tradycyjny za pośrednictwem handlowców oraz prowadzi sklep internetowy. Od 2005 roku andpol elektronik dostarcza klientom obwody drukowane i świadczy usługi montażu kontraktowego (EMS, CEM) – z materiału powierzonego i własnego, również z kompletacją elementów, testowaniem i uruchamianiem. Posiada trzy linie produkcyjne, których potencjał przez cały czas rozbudowuje. Jednoczesne dostarczanie elementów, profesjonalnie wykonanych obwodów drukowanych i montaż pozwala klientom andpol elektronik na koncentrację swoich sił w projektowaniu urządzeń i zdobywaniu nowych rynków zbytu na swoje gotowe wyroby. andpol elektronik jest dystrybutorem: Fuzetec (bezpieczniki polimerowe), Syfer (kondensatory ceramiczne, fi ltry), Royal Ohm (rezystory), Cixi Wanjie Electronic (złącza), Bright View (LED), Foryard (LED), Jackcon (kondensatory elektrolityczne), Trycom (komunikacja przemysłowa). andpol elektronik jest godnym partnerem do współpracy oferując wysoką jakość elementów, szeroki asortyment, krótki czas dostaw, powtarzalność dostaw, łatwość składania zamówień, miłą i rzetelną obsługę. Bezpieczniki polimerowe Fuzetec Technology, którego andpol elektronik jest jedynym autoryzowanym dystrybutorem na terenie Polski, produkuje szeroką gamę bezpieczników polimerowych PTC. Oferuje bezpieczniki zarówno do montażu przewlekanego jak i powierzchniowego, oprócz tego specjalne bezpieczniki axialne oraz dyskowe (do zabezpieczenia akumulatorów i baterii). Najnowszymi wyrobami opracowanymi i wdrożonymi przez fi rmę Fuzetec są bezpieczniki do montażu powierzchniowego o obniżonej rezystancji w sta- 052_prez_raportowe_12.indd 59 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black nie przewodzenia (Lo Rho). Są one dostępne w rozmiarach 0603, 0805, 1206, 1210 oraz 1812 co daje projektantom możliwość wykorzystania ich w rozmaitych aplikacjach. Wykorzystanie najnowszej technologii polimerów PPTC (Polymeric Positive Temperature Coeficient) umożliwiło uzyskanie prądów pracy w zakresie od 0,25 A do 3,7 A, przy maksymalnym napięciu pracy 6 V. Bezpieczniki Lo Rho pozytywnie przeszły testy wytrzymałości dla obwodów bezpieczeństwa oraz spełniają wymagania normy UL1434. Zaprojektowane są do ochrony przeciwzwarciowej dla szerokiej gamy urządzeń elektronicznych, ale głównie do modułów zabezpieczających PCM (Protection Circuit Module) oraz do zabezpieczenia szybkiej komunikacji oraz zasilania poprzez USB 3.0 (smartfony, tablety, iPhone, iPad) – wszędzie tam, gdzie wymagana jest niska rezystancja oraz szybka transmisja danych. Główne zalety bezpieczników polimerowych Lo Rho: • bardzo niska rezystancja • mniejsze rozmiary (tylko 1/4 rozmiarów standardowych bezpieczników PPTC) • mniejszy spadek napięcia na bezpieczniku • wyższy od bezpieczników standardowych prąd pracy (przy tych samych rozmiarach) • mniejsze straty mocy Użycie bezpieczników Lo Rho zapewnia: • dłuższą pracę urządzeń (również w trybie standby) • szybszą transmisję danych • krótszy czas ładowania urządzeń • obniżenie poziomu szumów podczas transmisji danych • zmniejszenie strat energii Dane kontaktowe andpol elektronik, tel. 71 347 25 20 [email protected] www.andpol.com.pl Jedyny w Polsce dystrybutor bezpieczników polimerowych firmy Fuzetec W ofercie bezpieczniki polimerowe: ■ przewlekane ■ do montażu powierzchniowego ■ Axialne (do baterii i akumulatorów) Szybka realizacja Możliwość zakupu poprzez sklep internetowy Aktualne stany magazynowe online Duży magazyn Niskie ceny Oferujemy zamienniki 1:1 do innych producentów: Tyco (Raychem), Bourns, Littlefuse andpol elektronik ul. Szczecińska 17-21, 54-517 Wrocław tel. +48 71 347 25 20, 347 25 22 [email protected] www.andpol.com.pl 11/27/12 9:48 PM Temat numeru | Prezentacje Produkty w technologii Power over Ethernet firmy Aaxeon Sieć Ethernet po raz pierwszy została zastosowana w rozwiązaniach komercyjnych w 1980 roku, a 20 lat później pojawiły się pierwsze próby wprowadzenia tego standardu do sieci przemysłowych. O ile na początku było wielu sceptyków takiej koncepcji, to od kliku lat Ethernet bezdyskusyjnie jest najpopularniejszym standardem w automatyce przemysłowej. Ś ledząc jego ciągły rozwój wyraźnie widać, że wszelkie nowinki techniczne wprowadzane są do automatyki z opóźnieniem. Wynika to z faktu, że w przemyśle rację bytu mają tylko sprawdzone i niezawodne rozwiązania. Podobnie rzecz miała się z technologią Power over Ethernet (PoE). Standard 802.3af został wprowadzony już w 2003 roku, ale w automatyce przemysłowej dopiero od roku obserwujemy boom na rozwiązania Power over Ethernet. Rynek na urządzenia PoE napędzany jest głównie powszechnym stosowaniem kamer do monitoringu oraz punktów dostępowych Wi-Fi. W obu przypadkach jest to bardzo wygodne rozwiązanie, które pozwala na zdalne i zcentralizowane zarządzanie urządzeniami peryferyjnymi. W przypadku switchy zarządzalnych możliwy jest np. zdalny reset urządzenia PD. Sceptycy technologii PoE twierdzą, że zasilanie napięciem stałym przy długich i cienkich przewodach ethernetowych jest bardzo nieefektywne, ale jeśli weźmiemy pod uwagę brak dedykowanego zasilacza przy każdym urządzeniu oraz odpowiedniej instalacji AC, wtedy kwestię strat mocy można uzasadnić. Trzeba również pamiętać, że dedykowane zasilacze często ulegają awarii i nie ma nam nimi zdalnej kontroli. Technologia Power over Ethernet w automatyce przemysłowej została początkowo wprowadzona do specjali- 60 Grudzień 2012 stycznych switchy zasilanych napięciem 48 VDC. Przełączniki takie miały zwykle maksymalnie 4 porty 802.3af. Teraz firma Aaxeon oferuje cały typoszereg switchy z 4, 8 lub nawet 24 portami PoE. Technologia ta z aimplementowana została zarówno w prostych 5-portowych przełącznikach, jak i w dużych, zarządzalnych jednostkach. Praktycznie każdy przemysłowy switch firmy Aaxeon ma swój odpowiednik z portami PoE. Urządzenia zgodne z 802.3at dostarczają do 30 W mocy na każdym porcie, mogą więc zasilić kamerę z wbudowaną grzałką. Kolejną bardzo użyteczną funkcjonalnością switchy Aaxeon jest możliwość zasilania switcha napięciem z przedziału od 24 do 48 VDC. Jeśli w szafie mamy tylko napięcie 24 V, nie trzeba stosować dodatkowych zasilaczy lub przetwornic. Podobnie jak w przypadku przełączników sieciowych fi rma Aaxeon oferuje większość swoich media konwerterów zarówno w wersji standardowej, jak i PoE. Oprócz przemysłowych media konwerterów z serii IMP Aaxeon ma w ofercie całą gamę komercyjnych media konwerterów z portami Power over Ethernet. Uzupełnieniem oferty switchy i media konwerterów jest gigabitowy injector i splitter. Zasilacz LNP-201AG-T może przesyłać zarówno dane jak i zasilanie do urządzeń zgodnych z IEEE 802.3at. Splitter LNP-101AG-T umożliwia rozszycie zasilania i da- nych przesyłanych jednym kablem. Oprócz typowych u r z ą d z eń PSE Aaxeon oferuje szereg urządzeń PoE PD. W ofercie znajdziemy m.in. punkty dostępowe, routery Wi-Fi oraz ser wer y porów szeregowych. We wszystkich urządzeniach port Ethernet zgodny z PoE PD może być głównym lub rezerwowym źródłem zasilania. Popularność standardu Power over Ethernet podyktowana jest względami praktycznymi. Jeśli mamy do czynienia z aplikacją w której urządzenia peryferyjne znajdują się w trudno dostępnych lokalizacjach PoE wydaje się być idealnym sposobem na dostarczenie zasilania. Cezary Kalista Dane kontaktowe Aaxeon Technologies tel. 22 862 88 81, www.aaxeon.com.pl Elektronik 052_prez_raportowe_12.indd 60 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 9:48 PM 052_prez_raportowe_12.indd 61 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 9:48 PM Raport Sklepy internetowe z podzespołami elektronicznymi Sklep internetowy z podzespołami elektronicznymi to dla wielu firm dystrybucyjnych podstawowe narzędzie związane z nowoczesnym handlem elektronicznym, dla wielu innych uzupełnienie działalności realizowanej w sposób tradycyjny. Wielu dystrybutorów uznaje sklep internetowy za kolejny etap budowy firmy, pozwalający rozszerzyć zakres działalności, dotrzeć do nowych klientów oraz zlikwidować za jego pomocą szereg niełatwych problemów trapiących klasyczną działalność dystrybucyjną. Poprzez sprzedaż internetową firmy starają się też obniżać koszty, usprawniać logistykę i lepiej gospodarować swoim czasem pracy, zapewniając klientom wygodę, dostęp non stop, możliwość porównywania ofert i wyszukiwania. Dla wielu klientów samoobsługa przez Internet jest też obecnie podstawą funkcjonowania, a nie opcją. 62 Grudzień 2012 Elektronik 062_raport_sklepy_12.indd 62 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 9:56 PM Raport Fot. Elfa Distrelec D ziałalność w sieci pozwala dystrybutorom skutecznie oddzielić działalność hurtową od detalicznej oraz lepiej wykorzystać możliwości zespołu sprzedawców i kadry inżynieryjnej, która w ten sposób bardziej może skupić się na pracy z większymi klientami. Bez względu na potencjał firmy zawsze występuje konieczność sprzedaży niewielkich partii towaru, realizacji zakupów interwencyjnych, obsługi działów utrzymania ruchu, serwisu, które zwykle są dużym obciążeniem dla logistyki. W miarę upływu lat sklepy internetowe pojawiają się w firmach dotychczas kojarzonych wyłącznie z obsługą producentów elektroniki, czego przykładem może być Future Electronics lub Arrow oraz Contrans TI i Eltron. Firmy te poszerzają w ten spo- sób swoje możliwości kontaktu z klientami, rozwijają biznes, optymalizując wysiłek kadry pracowniczej, bez rezygnowania z możliwości sprzedaży czegokolwiek i komukolwiek. Dzisiaj sama platforma internetowa nie jest czymś niesłychanie kosztownym, skomplikowanym ani też kłopotliwym we wdrożeniu, przynajmniej w podstawowej formie i w porównaniu z innymi wydatkami inwestycyjnymi. Kiedyś oprogramowanie stanowiło większy problem, niemniej z czasem na rynku pojawiają się gotowe programy, z którymi nie trzeba zaczynać od zera. O wiele istotniejsze jest, aby firma miała co sprzedawać poprzez sklep, czyli miała reklamowany na witrynie towar w magazynie i potrafiła wypełnić szablon sklepu treścią, czyli zdjęciami, opisami i kartami katalogowymi. W tym zakresie jest znacznie gorzej, bo wielu przedsiębiorców stara się zacząć jak najszybciej i liczy, że z czasem wypełni ramki sklepu opisami i zdjęciami. Niestety to zadanie przerasta wiele firm. Widać to po tym, że spora część sklepów internetowych z podzespołami funkcjonuje w oderwaniu od czasu rzeczywistego, stanów magazynowych on-line oraz nie ma zautomatyzowanego procesu sprzedaży. Baza danych aktualizowana jest za pomocą operacji eksportu i importu danych z systemu księgowego, co jest ułomne, ale tanie i proste i jakoś sprawdza się przy małej skali działania. Problemy ze sprzedażą przez Internet mają też firmy, które przez wiele lat rozwijały się w sposób ewolucyjny lub bazowały na obsłudze większych klientów, a w pewnym momencie doszły do wniosku, że będą inwestować w biznes typu B2C (business to consumer). Mając wiedzę i doświadczenie w pozyskiwaniu towaru, w logistyce, organizacji pracy, zarządzaniu personelem, niewątpliwie mają one potencjał, żeby się do takiego zadania zabrać. Ale w ich przypadku może to być zadanie trudniejsze niż budowa platformy handlu elektronicznego od zera. Otwarcie sklepu internetowego może przerodzić się w wymianę całej platformy informatycznej przedsiębiorstwa, na skutek niekompatybilności oprogramowania magazynowo-księgowego z platformą internetową. Wówczas są to już duże koszy i inwestycje będące poza zasięgiem mniejszych firm. Mimo że najczęściej sklep internetowy kojarzy się z obsługą rynku detalicznego i sprzedażą niewielkich ilości podzespołów, w niektórych przypadkach pod tym hasłem kryje się platforma B2B pozwalająca na różnico- wanie cen i obsługę zarówno hurtu, jak i detalu. Termin „sklep” jest więc określeniem dość elastycznym. Trzeba jednak pamiętać, że im większa skala biznesu, tym problemy z takim handlem się mnożą, bo sprzedaż bazuje w większym stopniu na zapytaniach ofertowych i indywidualnych planach dostaw, wycenach, kompleksowych usługach itd. Funkcjonalność sklepów Krajowe firmy dystrybucyjne instynktownie czują, że rola Internetu w ich biznesie będzie w miarę upływu lat coraz większa. Dlatego powoli inwestują w platformy B2C, aby promować swoją markę w sieci i nabierać doświadczenia. Niemniej dynamika tych zmian nie jest wysoka, bo takich inwestycji, po pominięciu amatorskich projektów, mamy średnio jeden na rok. Plany takie ma sporo dystrybutorów, ale zwykle start przeciąga się w czasie na skutek wielu problemów organizacyjnych, niedoszacowania kosztów lub też braku doświadczenia, głównie po stronie informatycznej. Efektem tego jest polaryzacja rynku na dwie grupy omawianych sklepów i właśnie wolne tempo powstawania nowych projektów. Małe sklepy, jakich jest wiele, kojarzą się z działalnością niszową, specjalistyczną i hobbystyczną. Nie mają one wielu atutów charakterystycznych dla handlu w sieci i bazują raczej na tym, że łączą niskie koszty z mniej popularnym towarem, np. automatyką przemysłową, sprzętem pomiarowym i elementami energoelektronicznymi. Duże sklepy, prowadzone przez największe firmy dystrybucyjne, najczęściej określane jako katalogowe, to skomplikowane systemy sprzedaży w dużej mierze działające automatycznie, przygotowane pod kątem działania na całym świecie. W porównaniu do małych i niszowych sklepów jest to całkiem inny świat. Warto przyjrzeć się funkcjonalnością, jakie oferują największe firmy sprzedające komponenty w sieci po to, aby zdefiniować zestaw cech charakterystycznych dla współczesnej platformy sprzedaży. Z pewnością ważna jest szeroka lub kompleksowa dla danej dziedziny oferta produktów, z których możliwie najwięcej firma ma na miejscu w magazynie. Na drugim miejscu można próbować wymienić sprawną logistykę wysyłkową, wliczając w to różne kanały wysyłki i metody płatności. Liczy się wysoka wiarygodność: prezentacja stanów magazynowych, monitoring realizacji zamówienia i śledze- Elektronik 062_raport_sklepy_12.indd 63 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black Grudzień 2012 63 11/27/12 9:56 PM Raport nie przesyłki, ułatwienia w zamawianiu (np. przez import i rozpoznawanie plików BOM), dokumentacja techniczna, zdjęcia i pełne opisy. Ważna jest także możliwość sprawnego kontaktu z kompetentnym działem obsługi klienta. Standardem technologicznej czołówki jest ponadto krótki czas wysyłki, zwykle tego samego dnia. Obojętne, czy kupującym taka szybkość usługi jest potrzebna, czy też nie, trzeba odnotować, że dzięki temu wielu producentom elektroniki udaje się ograniczyć koszty działalności poprzez likwidację wewnętrznych buforów i kupowanie elementów na bieżąco. W trudnych czasach rynkowego spowolnienia, gdy każda dostawa jest potrzebna „na wczoraj”, firmy gwarantujące szybką dostawę mogą uważać, że mają asa w rękawie. Ale bez pełnego magazynu i szerokiej oferty nie miałoby to sensu, bo koszty przesyłek i logistyki fakturowo-płatnościowej są w stanie zniwelować cały zysk. W naszych ankietach zapytaliśmy kupujących podzespoły elektroniczne o to, jakich funkcji brakuje im w firmach dystrybu- ELEKTRONIK Dystrybutor Elementów Elektronicznych tel. 58 629 24 69, faks 58 629 24 10 [email protected] Bogaty asortyment Szybka dostawa Konkurencyjne ceny Oferta czynnych i biernych elementów elektronicznych renomowanych producentów a www.mselektronik.pl a a 64 Grudzień 2012 ●/● ○/○ ● ● ●/● ○/● ●/● ●/● ●/● ● ○ ○ ○ 1 100 ●/○ ●/○ ○/○ ● ○ ●/● ●/● ○/○ ●/● ●/● ● ○ ○ ○ 110 90 ●/● ●/○ ○/○ ● ○ ●/● ○/● ●/● ●/● ●/● ○ ● ○ ○ 20 95 ○/● ●/○ ○/○ ○ ○ ○/● ○/● ●/● ○/○ ●/○ ○ ● ○ ○ 100 100 ●/○ ○/○ ○ ○/○ ○ ● ○ ○ ○ ● ○ ○ ○/● ○ ● ● ○ ● ● ○ 5/8 ●/○ ●/● ●/○ ●/○ ●/○ ●/● ○/○ ○ ○ ●/○ ○ ○ ○ ● ● ○ ○ Dart Electronik ●/○ ○/○ ○ ● ●/● ●/● ●/○ ●/○ ●/○ ○ ● ○ ○ 4 75 ○/○ ○/○ ●/○ ● ○ ●/○ ○/● ●/● ●/● ○/○ ● ○ ○ ○ 250 BNS ○/○ ○ ●/● ○ ○/○ ● ●/● ● Avnet Abacus ○/○ ● ○/● ○ ●/● ●/○ ●/● ○/○ ○/○ ○/○ ○/○ ● 2010 6/9 2012 2/2 0,5 ○ ○/● ○ ○ ○ ● ● ○ ○ ARE ElectroPark ●/○ ○/○ ● ○ ○/● ●/○ ●/○ ●/● ○/● ● ○ ○ ○ 7 75 ●/○ 2006 / 120 24 ○ ○/○ ● ○ ○ ○ ● ● ● 5 5 / 10 ●/○ ○/● ●/● ●/● ●/● ●/● ○/○ ● 2005 4/9 12 ○ ○/● ○ ● ○ ○ ● ● ● 1 5/8 ●/○ ●/● ●/○ ●/● ●/○ ●/● ○/○ ○ EBV ●/○ ○/○ ● ○ ○/● ○/○ ●/○ ●/● ●/● ● ○ ○ ○ 3,6 100 ○/○ 2010 2/ ○/○ ●/● ●/● ○/○ ○/○ ○/○ ○/○ ● 250 ○/○ ● ○/● ○ 2010 5 / 25 42 ● ○/○ ○ ● ○ ○ ● ○ ○ 4 5 / 10 ●/○ ○/● ●/● ●/● ●/● ●/● ○/● ○ 20 ○/● ● ●/● ● Artronic Arrow Electronics Aksotronik Andpol 2011 / 3000 3 ○ ○/○ ○ ● ○ ○ ● ● ● 5/8 ●/○ ●/● ●/○ ○/● ●/○ ●/● ○/○ ● 50 ○/● ○ ●/● ● 2008 2008 6 / 12 6 / 10 1,5 10 ○ ○ ○/● ○/● ○ ○ ● ○ ○ ● ○ ○ ● ● ○ ○ ○ ○ 1 5/8 5/8 ●/○ ●/○ ●/● ●/● ●/● ●/● ●/● ○/● ●/○ ●/○ ●/● ●/● ○/○ ●/● ● ● 500 ○/● ●/● ● ● ○/● ●/● ○ ● Dacpol 2011 3 / 29 10 ○ ●/○ ○ ○ ● ○ ● ○ ○ Contrans TI Od kiedy sklep działa w sieci Liczba osób: zatrudnionych w sklepie / w całej firmie Średnia liczba przesyłek rocznie [tys.] Oddzielna firma, ale powiązana z dystrybutorem Sklep dystrybutora / sklep niezależny Sklep detaliczny o szerokim asortymencie Sklep detaliczny i hurtowy o szerokim asortymencie Sklep hurtowy o szerokim asortymencie Sklep specjalizowany o ograniczonej liczbie produktów Działalność na terenie Polski Działalność na terenie UE Działalność na terenie całego świata Liczba obsługiwanych języków oprócz polskiego Dział BOK pracuje: dni w tygodniu / godzin dziennie Kontakt przez: e-mail i telefon / wideokonferencję Obsługa: tylko sprzedaż / oraz wsparcie techniczne Informacje: materiały techniczne / newsletter Wybór produktu: katalog / drzewo produktów Indeks: produktów / producentów Słowo kluczowe / wyszukiwarka tekstowa Import listy BOM / szybkie zamówienia Wymagana rejestracja i logowanie w sklepie Minimalna wymagana wartość zamówienia w zł Dostępny cennik off-line / przeceny i wyprzedaże Stosujemy automatyczne rabaty Zamówienia hurtowe / wyceniamy indyw. duże zam. Mamy program premiujący stałych klientów Większość (>75%) paczek wysyłamy: Tego samego dnia / następnego dnia roboczego W ciągu 3 dni roboczych / w ciągu tygodnia lub dłużej Realizujemy wysyłkę częściową Wysyłka jest w stałej niezmiennej cenie Poczta / kurier Wysyłka za granicę / opłata za wysyłkę zryczałtowana Za pobraniem / płatność kartą Płatność przelewem / płatność odroczona Monitoring transportu / sygnalizacja e-mailem Sklep pokazuje aktualne stany magazynowe Stany magazynowe są aktualizowane raz dziennie Stany magazynowe są aktualizowane co kilka dni Stan magazynu nie jest prezentowany na stronie Liczba oferowanych produktów w sklepie [tys.] Stan pokrycia magazynu z ofertą w Internecie [%] Przyjmujemy wszystkie zwroty / nieotwarte przesyłki Conrad Magazyn Zakupy i wysyłka Obsługa Forma organizacyjna Informacje o sklepie Nazwa firmy (sklepu) AET Tabela 1. Profile krajowych sklepów internetowych z podzespołami elektronicznymi 2010 2011 ○ ●/○ ● ○ ○ ○ ○ ● 15/1,5 ○ ○/● ○ ● ○ ○ ● ○ ○ 5/8 ●/○ ○/● ●/● ○/● ○/● ●/● ○/○ ● 5/7 ●/○ ●/● ●/○ ○/● ●/○ ●/● ○/○ ○ ○/○ ●/○ ○/○ ○/○ ●/○ ○/○ ○/○ 5/5 ●/○ ●/● ●/○ ○/● ○/○ ○/● ○/○ ● ○/● ● ○/○ ○ ●/● ○ ○/○ ○ ○/○ ○ ○/● ○ ○/○ ○ ●/● ○ ○/● ● ○/● ○ ●/○ ○/○ ○ ● ○/● ○/● ●/● ○/○ ●/○ ● ○ ○ ○ ●/○ ○/○ ○ ○ ●/● ●/○ ●/○ ●/○ ●/● ○ ● ○ ○ 3 100 ○/● ●/○ ○/○ ● ○ ●/● ●/○ ●/○ ●/● ○/○ ○ ● ○ ○ 2,5 90 ●/● ●/○ ○/○ ○ ○ ○/○ ○/○ ○/○ ○/○ ○/○ ○ ● ○ ○ ○/● ○/○ ○ ● ●/● ○/● ●/○ ●/○ ○/● ● ○ ○ ○ 1,9 95 ●/● 80 ○/○ ○/○ Elektronik 062_raport_sklepy_12.indd 64 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 9:56 PM cyjnych i sklepach internetowych z podzespołami. Odpowiedzi było całkiem sporo i trzeba przyznać, że sugestie są dosyć konkretne. Zebrane zostały one w formie wykresu chmurkowego i pokazane na rysunku 1. Czołowe dwie pozycje zajęły niedostateczne zasoby zdjęć, opisów, czyli innymi słowy dokumentacja techniczna, a na drugiej pozycji efektywne wyszukiwanie, a więc takie które uwzględnia parametry komponentów, a nie tylko oznaczenie, bo to umie robić każda wyszukiwarka. Przyszłość e-handlu od strony biznesu ○/● ○ ●/● ● ○/● ○/○ ● ○ ●/● ●/○ ●/○ ●/○ ●/● ○ ○ ○ ● 1 80 ○/○ ●/○ ○/○ ○ ● ○/● ●/○ ○/● ●/● ●/● ● ○ ○ ○ 500 90 ○/● ●/○ ○/○ ○ ○ ●/● ●/○ ●/○ ●/○ ○/● ○ ○ ○ ● 3 90 ○/○ 062_raport_sklepy_12.indd 65 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black HARTING ○/○ ●/○ ● ○ ○/● ○/○ ●/○ ●/● ●/○ ● ○ ○ ○ 30 90 ○/○ ○/● ● ●/● ○ 2010 Glyn ●/○ ○/○ ● ● ●/○ ○/● ○/● ●/● ●/● ● ○ ○ ○ 120 99 ●/● 5/9 ●/○ ○/● ●/● ●/● ●/● ●/● ●/● ○ 2011 2 / 100 1 ○ ○/● ○ ● ○ ○ ○ ○ ○ 2 5/8 ●/○ ○/● ○/○ ○/● ●/○ ○/● ○/○ ● 1 ●/● ○ ○/● ○ Gembara ○/● ● ●/● ○ ○ ○/● ○ ● ○ ○ ● ○ ○ 1 5/8 ●/○ ○/● ●/● ●/● ●/● ●/● ○/● ● 1 ●/● ● ●/● ● 4000 / 1600 ○ ●/○ ○ ● ○ ○ ○ ○ ● 32 5/9 ●/○ ○/● ●/● ●/● ●/● ●/● ●/● ● Future Electronics ○ ●/○ ○ ● ○ ○ ○ ● ○ 2000 1 / 10 1,5 ○ ●/○ ○ ○ ○ ● ● ○ ○ 1 5/8 ●/● ○/● ●/● ●/○ ●/○ ○/● ○/○ ● Feryster 2012 5 / 43 Farnell element14 Eltron 1997 / 19 Eltronika Elfa Distrelec Wiele zalet handlu internetowego wiąże się z szybkością przepływu informacji i możliwością porównywania cen. Przywiązanie klientów do danego sklepu i marki dystrybucyjnej nie jest tutaj silne, skutkiem tego klienci wędrują za potrzebnymi im podzespołami, w takt niższych cen, dostępności elementów lub szybszej wysyłki i w zależności od tego, na czym im w danej chwili zależy najbardziej. Skoro można ○ ●/○ ○ ● ○ ○ ○ ○ ● 4 5/9 ●/○ ●/○ ●/● ●/● ●/● ●/● ●/● ● 2000 2009 1 / 1 7 / 170 0,1 ○ ○ ○/● ●/○ ● ○ ○ ○ ● ○ ○ ● ○ ○ ○ ○ ● ● 2 5/8 5/9 ●/○ ●/○ ●/● ●/● ○/○ ●/● ○/○ ○/○ ○/○ ○/○ ●/○ ○/○ ○/○ ○/○ ○ ● 5/8 ●/○ ●/● ●/● ●/● ●/○ ●/● ○/● ● ○/○ ● ○/○ ○ ●/○ ● ●/● ● ○/○ ○ ○/○ ○ ○/○ ○ ○/● ○ ●/○ ○/○ ● ○ ○/● ●/● ○/○ ●/● ●/● ● ○ ○ ○ ○/● ○/○ ● ● ●/● ●/● ●/○ ○/○ ○/○ ○ ● ○ ○ 15 100 ○/● ○/○ ○/○ ○ ○ ○/○ ○/○ ○/○ ○/○ ○/○ ○ ● ○ ○ ○/○ ●/○ ● ● ○/● ○/● ○/● ○/○ ●/● ● ○ ○ ○ 15 ○/○ ○/○ ○/○ 2012 ○ ●/○ ○ ● ○ ○ ● ○ ○ 11/28/12 10:19 PM Raport Rys. 1. Ocena klientów, jakich usług i funkcji brakuje w sklepach z podzespołami zmienić dostawcę jednym kliknięciem, to zapewnienie atrakcyjnej oferty wymaga daleko idącej optymalizacji wielu czynników oferty. Najważniejsze są ceny, szeroki asortyment i termin dostawy. To te czynniki determinują lojalność klienta, który zwykle wraca do sklepu, w którym kupił kompleksowo i za korzystną cenę. Klienci, kupując przez Internet, liczą ponadto na tanie zakupy – jest to prawda uniwersalna dla praktycznie wszystkich branży. Potwierdzają to wyniki badania ankietowego pokazane na rysunku 2. Zgodnie z nim klienci firm dystrybucyjnych, kupując w sieci, patrzą głównie na dostępność, cenę i czas dostawy. Te czynniki są mniej więcej równoważne. Podobne opinie zebrane na rysunku 3 mieli pytani specjaliści. Ich zdaniem główne czynniki sprzyjające sprzedaży to szybka dostawa, wsparcie techniczne oraz kompleksowa oferta. Niestety wymienione czynniki odpowiedzialny za postępującą polaryzację rynku i prowadzący do umocnienia pozycji dużych sprzedawców, którzy szybko przejmują udziały w rynku, zwłaszcza w zakresie komponentów ogólnego przeznaczenia, zmuszając mniejsze firmy do specjalizacji. Na szczęście rynek komponentów elektronicznych jest na 66 Grudzień 2012 100 ○/○ 2005 5 / 19 14 ○ ○/● ○ ● ○ ○ ● ○ ○ 1 5/9 ●/○ ●/● ●/○ ●/● ●/● ●/● ○/○ ● 2001 2 / 18 3,5 ○ ○/● ○ ● ○ ○ ● ● ● 2 5/8 ●/○ ●/● ●/● ●/● ●/○ ●/● ○/○ ● 2010 5/8 ●/○ ●/○ ●/● ●/● ●/● ●/● ○/○ ● 2003 / 36 12 ● ●/● ● ● ● ○ ● ● ● 1 5/8 ●/● ●/● ●/● ●/● ○/● ●/● ●/● ● ●/● ○ ●/● ● ●/○ ● ●/● ○ ●/○ ● ●/● ● ○/● ○ ●/● ○ 100 ○/● ○ ●/● ○ ○/○ ●/○ ○ ○ ●/● ●/○ ●/○ ●/● ○/○ ○ ○ ○ ● 5 ●/● ●/○ ● ○ ●/● ○/○ ●/○ ●/● ●/● ○ ○ ○ ● ●/● ●/● ○ ● ●/● ●/● ●/● ●/● ●/● ● ● ● ● 35 ○/○ ○/○ ●/○ ○/○ ● ○ ●/● ●/○ ●/○ ●/● ○/○ ○ ● ○ ○ 10 99 ●/○ ●/● ○/○ ● ○ ●/● ●/● ●/● ●/● ●/● ○ ○ ○ ● 1,3 60 ●/● ●/○ ○/○ ● ● ○/● ○/● ●/○ ●/● ○/○ ● ○ ○ ○ 9,3 50 ●/○ 2007 ○ ●/○ ○ ○ ● ○ ● ○ ○ 5/8 ●/○ ○/● ○/○ ○/○ ●/● ○/● ●/○ ● ○/○ ● ●/● ○ ○/○ ●/● ● ○ ○/● ○/● ●/○ ●/● ○/○ ○ ● ○ ○ ○/○ 0,4 ○ ○/● ● ○ ○ ○ ● ○ ○ 2 5/8 ●/○ ○/● ○/○ ○/○ ●/○ ●/○ ○/○ 200 ○/○ ● ○/● ● ○ ○/● ○ ● ○ ○ ● ○ ○ ●/● 3,5 ○ ●/○ ○ ○ ○ ● ● ○ ○ 5/8 ●/○ ●/● ●/○ ●/● ●/● ●/○ ○/○ RS Components ●/○ ○/○ ● ● ○/● ●/● ●/● ●/● ●/● ○ ○ ○ ○ 9 85 ○/● Ropla ●/● ○/○ ● ○ ●/● ●/○ ●/● ●/● ●/● ○ ● ○ ○ 200 100 ○/● Propox ●/○ ○/○ ○ ○ ●/○ ○/○ ●/○ ○/○ ●/● ○ ○ ○ ○ 2004 Milex ○/● ○ ●/● ● Microdis Electronics Info-elektronika ●/○ ○ ○/○ ○ ● ○/● ● ○ ○ ○ ○ ○ ○ Piekarz ●/○ ○/○ ○ ● ○/● ●/● ●/○ ●/● ●/● ● ○ ○ ○ 7 85 ●/○ ○/○ ○/○ ○/○ ○/○ ○/○ ○/○ ○/○ ○ ○ ○/● ○ ● ○ ○ ● ● ● 3 5 / 10 ●/○ ○/● ●/● ●/● ●/● ●/● ○/○ ● 2000 / 50 24 ○ ●/○ ○ ● ○ ○ ● ● ● 1 5/9 ●/○ ○/● ●/● ●/● ●/● ●/● ○/○ ● 30 ○/○ ● ●/● ● Nowy Elektronik 5/7 ●/○ ●/● ○/● ●/● ●/● ●/● ○/○ ○ 25 ●/● ● ●/● ● 2012 MS Elektronik 2007 3/3 5 ○ ○/● ○ ● ○ ○ ● ○ ○ Maritex Od kiedy sklep działa w sieci Liczba osób: zatrudnionych w sklepie / w całej firmie Średnia liczba przesyłek rocznie [tys.] Oddzielna firma, ale powiązana z dystrybutorem Sklep dystrybutora / sklep niezależny Sklep detaliczny o szerokim asortymencie Sklep detaliczny i hurtowy o szerokim asortymencie Sklep hurtowy o szerokim asortymencie Sklep specjalizowany o ograniczonej liczbie produktów Działalność na terenie Polski Działalność na terenie UE Działalność na terenie całego świata Liczba obsługiwanych języków oprócz polskiego Dział BOK pracuje: dni w tygodniu / godzin dziennie Kontakt przez: e-mail i telefon / wideokonferencję Obsługa: tylko sprzedaż / oraz wsparcie techniczne Informacje: materiały techniczne / newsletter Wybór produktu: katalog / drzewo produktów Indeks: produktów / producentów Słowo kluczowe / wyszukiwarka tekstowa Import listy BOM / szybkie zamówienia Wymagana rejestracja i logowanie w sklepie Minimalna wymagana wartość zamówienia w zł Dostępny cennik off-line / przeceny i wyprzedaże Stosujemy automatyczne rabaty Zamówienia hurtowe / wyceniamy ind. duże zam. Mamy program premiujący stałych klientów Większość (>75%) paczek wysyłamy: Tego samego dnia / następnego dnia roboczego W ciągu 3 dni roboczych / w ciągu tygodnia lub dłużej Realizujemy wysyłkę częściową Wysyłka jest w stałej niezmiennej cenie Poczta / kurier Wysyłka za granicę / opłata za wysyłkę zryczałtowana Za pobraniem / płatność kartą Płatność przelewem / płatność odroczona Monitoring transportu / sygnalizacja e-mailem Sklep pokazuje aktualne stany magazynowe Stany magazynowe są aktualizowane raz dziennie Stany magazynowe są aktualizowane co kilka dni Stan magazynu nie jest prezentowany na stronie Liczba oferowanych produktów w sklepie [tys.] Stan pokrycia magazynu z ofertą w Internecie [%] Przyjmujemy wszystkie zwroty / nieotwarte przesyłki Ledex Magazyn Zakupy i wysyłka Obsługa Forma organizacyjna Informacje o sklepie Nazwa firmy (sklepu) Huma Tabela 2. Profile krajowych sklepów internetowych z podzespołami elektronicznymi ○ ●/○ ○ ● ○ ○ ● ● ● 5 / 10 ●/○ ●/● ●/● ●/● ●/● ●/● ●/● ● ●/● ● ●/● ● ●/○ ○/○ ● ○ ●/● ●/● ●/● ●/● ○/● ● ○ ○ ○ 550 ●/● Elektronik 062_raport_sklepy_12.indd 66 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/28/12 10:13 PM BĄDŹ WID OCZNY JED YNY TAK TU I INF JE ORM ST ATO TW R OJ AK ON KU RE NC JA Informator Rynkowy Elektroniki ® 5/8 ●/○ ●/● ●/● ●/● ●/● ●/● ○/○ ● ○/● ○ ●/● ○ ○/● ○/○ ● ● ○/● ○/● ●/● ●/● ●/● ● ○ ○ ○ ●/● 7/8 ●/○ ●/● ●/○ ○/○ ●/○ ●/● ○/○ ● 20 ○/○ ○/○ ●/● ● ○ ● ●/● ○/○ ●/● ● ○ ○ ○/○ ●/○ ○ ○ ●/● ●/○ ●/○ ●/○ ●/● ○ ● ○ ○ 1,7 85 ●/○ 5/9 ●/○ ●/○ ●/● ●/○ ○/○ ○/○ ○/○ ● ○/● ○/○ ● ○ ○/● ●/○ ○/○ ○/○ ○/○ ○ ● ○ ○ ○/● ○/○ ○ ○ ●/● ●/● ●/○ ●/● ○/● ● ○ ○ ○ 9 90 90 ○/○ ○/○ 5/8 ●/○ ○/● ●/○ ●/● ○/○ ●/○ ○/○ ○ ○/● ○ ●/● ○ ●/○ ○/○ ● ● ●/● ○/● ●/○ ●/● ○/○ ○ ○ ○ ● 70 ●/● ○/○ ○/○ ○ ○ ○/○ ○/○ ○/○ ○/○ ○/○ ○ ● ○ ○ 200 20 ○/○ TME 1999 ○ ●/○ ○ ● ○ ○ ○ ○ ● 14 5 / 10 ●/○ ●/● ●/● ●/● ●/● ●/● ●/● ● ○/○ ○ ○/● ● ●/○ ○/○ ● ○ ●/● ●/● ●/● ●/● ○/● ● ○ ○ ○ 85 ○/● Unitra Unizet 5/8 ●/○ ●/● ● /● ●/● ●/● ●/● ○/○ ● / 70 8 ○ ○/○ ○ ○ ● ○ ● ● ● 7 5/8 ●/○ ●/● ●/● ●/● ●/● ●/● ○/● ● 200 ●/● ● ●/● ● TV Sat 2009 2004 2005 2005 1/8 3,8 ○ ○ ○ ○ ●/○ ●/○ ●/○ ○/● ○ ○ ○ ○ ● ○ ● ● ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ● ○ ● ● ○ ● ○ ○ ○ ○ ○ ○ Trim-Pot 2002 3 / 48 1,5 ○ ●/○ ○ ● ○ ● ● ○ ○ SOS electronic Solve Soltronik Setron Semics Semicon Rys. 2. Jakimi kryteriami kierują się osoby kupujące elementy elektroniczne 2005 3/ 1 ○ ●/○ ● ● ○ ○ ● ● ○ 2010 2/5 3 ○ ○/○ ● ○ ○ ○ ● ○ ○ 2001 5 / 16 6/8 ●/○ ●/● ●/○ ●/● ○/○ ●/● ○/○ ● 60 ●/● ● ●/● ● 5/6 ○/○ ●/● ●/○ ●/● ●/○ ○/● ○/○ 5/8 ●/○ ●/○ ●/○ ●/● ●/● ●/● ○/○ ○ ○/○ ○ ○/○ ○ ●/● ● ●/● ○ ●/● ○/○ ● ● ●/● ●/○ ●/○ ●/● ●/● ● ○ ○ ○ 10 85 ○/○ ●/○ ○/○ ○ ● ●/● ○/○ ○/○ ●/○ ○/● ● ○ ○ ○ 2,2 10 ●/● ●/○ ○/○ ○ ○ ●/● ●/○ ●/○ ●/○ ○/● ○ ○ ○ ● 2,9 100 ●/● ○ ●/○ ○ ● ○ ○ ● ○ ○ • Kompleksowe dane dotyczące dostawców produktów i oferowanych usług • Indeksy ułatwiające wyszukiwanie produktów, rozwiązań i kontrahentów • Jedyne tak kompleksowe źródło informacji o branży elektroniki • Wnikliwe analizy sektorów polskiego rynku Zapraszamy do IRE 2013 Pobierz i wypełnij ankietę www.elektronikab2b.pl/ire Zgłoś swoją firmę! 062_raport_sklepy_12.indd 67 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 9:56 PM Raport Marek Juchimiuk HARTING statusu przesyłek. Cechy te umożliwiają klientowi kontakt z firmą w momentach, w których na przykład pracownicy firmy są już niedostępni, a sytuacja wymaga szybkiego zamówienia produktu. ❚ Jaka jest rola nowych technologii ❚ Jakie korzyści dają sklepy internetowe w handlu B2B? Elektroniczne platformy sprzedaży i obsługi są systemami, które umożliwiają szybkie sprawdzenie cen i dostępności produktów przez 24h na dobę, pomagają i ułatwiają klientom dokonywanie zakupów oraz uzyskiwanie wielu innych informacji takich jak śledzenie tyle szeroki od strony asortymentu, że nikt nie jest w stanie zdominować dostaw. Mniejsze firmy swoją pozycję budują wokół elementów mniej typowych lub wybranych kategorii. W takich wąskich obszarach są one w stanie przyciągnąć klientów. Co więcej, pewnymi grupami produktów handluje się w zasadzie tylko w sklepach internetowych, Inne materiały na tematy związane z handlem internetowym i dystrybucją podzespołów w poprzednich numerach „Elektronika” Raporty ● Polski rynek dystrybucji podzespołów elektronicznych – EL 01/2009 ● Sklepy internetowe z podzespołami elektronicznymi – EL 02/2009 Artykuły ● Rynek podzespołów do systemów embedded – oczekiwania konstruktorów i odpowiedź producentów – EL 9/2012 ● Czterokrotny wzrost liczby podróbek od 2009 roku – EL 8/2012 ● Rosnący rynek matryc światłoczułych – EL 8/2012 ● Problemy rynku dystrybucji w roku 2011 – EL 5/2012 ● Coraz więcej podróbek z Chin trafia na rynek elektroniki – EL 4/2012 ● Europa Środkowo-Wschodnia zieloną wyspą na europejskim rynku półprzewodników – EL 4/2012 ● 2011 był trudnym rokiem dla branży półprzewodników – EL 1/2012 ● Zmiany prawne kształtują rynek półprzewodnikowych przyrządów mocy – EL 10/2011 Wymienione teksty są dostępne na naszym portalu: www.elektronikab2b.pl 68 Grudzień 2012 w biznesie dystrybucyjnym? Nowe technologie w znacznym stopniu wspomagają dystrybucję produktów. Przede wszystkim pozwalają oszczędzać czas – sklepy internetowe oferują szybką informację o cenach, nie jest konieczne składanie zapytań i oczekiwanie na ofertę, wszystko jest wiadome po kilku kliknięciach na ekranie własnego monitora. Nowe technologię niosą również dostępność do poszukiwanych informacji tech- gdyż inne formy sprzedaży są nieefektywne. Dotyczy to komponentów serwisowych lub podzespołów starszych generacji niedostępnych w normalnej sprzedaży. Popyt na nie jest na tyle niewielki, że tylko za pomocą Internetu daje się osiągnąć rentowność. Wspomnianej polaryzacji rynku na duże firmy sprzyja też niebezpieczeństwo kupienia fałszywych elementów. Plaga ta dotyczy całego świata i niestety jej negatywne oddziaływanie na rynek stale się zwiększa. Im większy dostawca, lepiej powiązany z producentami umowami autoryzacyjnymi oraz działający w większej skali, tym ryzyko trafienia na fałszywe komponenty wydaje się mniejsze. Takie fi rmy unikają ryzyka wprowadzenia na rynek niepewnych komponentów i klienci czują instynktownie, że współpracując z nimi, praktycznie nie ryzykują. Sprzedaż podzespołów przez internetowe kanały sprzedaży dla firm o ogólnym profi lu, łączącym wiele kanałów sprzedaży, sięga połowy obrotów. Jest to znacząco duża i niemożliwa do zmarginalizowania część biznesu, która zapewne będzie w kolejnych latach dalej rosła wraz z kolejnymi inwestycjami dystrybutorów, pojawianiem się na rynku kolejnych wielkich firm katalogowych. Poza szerszą ofertą i lepszymi cenami ważna jest tu edukacja i stopniowe przyzwyczajanie się klientów do kupowania przez sieć. Półki w pokojach działów zaopatrzenia przez cały czas uginają się od papierowych katalogów i dokumentacji, ale zamawianie w sklepie internetowym jest już naturalne jak kiedyś wysyłanie faksu. nicznych – uzyskanie karty katalogowej, rysunków technicznych (2D, 3D), oraz specyfikacji jest proste i błyskawiczne. ❚ Jakich usług klienci oczekują obecnie od dystrybutorów? Bardzo szybkie tempo rozwoju technologicznego sprawia, że klienci poszukują wsparcia przy przygotowaniu rozwiązań pod indywidualne potrzeby aplikacyjne. Najlepsze sklepy internetowe oferują pomoc dla swoich klientów przy doborze poszukiwanych rozwiązań np. poprzez konfiguratory produktów. Poprzez wskazanie podstawowych parametrów technicznych dobierają one i sugerują najbardziej adekwatne produkty i rozwiązania. Tabela 3. Adresy sklepów internetowych z podzespołami elektronicznymi AET www.aet.com.pl Aksotronik www.aksotronik.com.pl Andpol Elektronik www.andpol.com.pl ARE Electropark www.electropark.pl Arrow Electronics www.arroweurope.com Artronic www.artronic.pl Avnet Abacus avnetexpress.avnet.com BNS www.bns.com.pl Conrad Electronic www.conrad.pl Contrans TI www.contrans.pl Czesław Gembara www.gembara.pl Dacpol www.dacpol.eu Dart Elektronik www.dartelektronik.eu EBV www.ebv.com Elfa Distrelec www.elfaelektronika.pl Eltron sklep.eltron.pl Eltronika www.eltronika.pl Farnell Element14 www.farnell.com/pl Feryster www.feryster.pl Firma Piekarz www.piekarz.pl Future Electronics www.futureelectronics.com Glyn Jones www.glyn.pl HARTING Polska www.harting.pl Huma www.humasklep.pl Infoelektronika-bis www.infoelektronika.com.pl Ledex www.ledex.pl Maritex www.maritex.com.pl Microdis www.microdis.net Milex www.milexele.com.pl MS Elektronik mselektronik.pl Nowy Elektronik nowyelektronik.pl Propox www.propox.com Ropla www.ropla.eu RS Components www.rspoland.com Semicon www.semicon.com.pl Semics www.semics.pl Setron www.setron.de Soltronik www.soltronik.pl Solve www.solve.com.pl SOS Electronic www.soselectronic.pl TME www.tme.eu Trim-Pot www.trim-pot.com.pl TV Sat Electronic tvsat.com.pl Unitra-Unizet www.unizet.com.pl Elektronik 062_raport_sklepy_12.indd 68 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 9:56 PM POROZMAWIAJMY 2$7:,(-6=<0 :<%25=(352'8.7: É*OJPHéI`TTPLDžTVǏSP^VNjDžZa`IRPLNV aHR\W\^Za`Z[RPJOWV[YaLIU`JOTP WYVK\R[}^aUHU`JOTHYLR^QLKU`T TPLQZJ\¹ f 3RQDGZLRGÇF\FKZEUDQŪ\GRVWDZFʼnZ f ,QQRZDF\MQHSURGXNW\QLV]RZ\FKSURGXFHQWʼnZRUD]SURGXNW\ X]QDQ\FKœZLDWRZ\FKPDUHN f 3RQDGQRZ\FKWHFKQRORJLLGRGDZDQ\FKRQOLQHNDŪGHJRGQLD www.pl.farnell.com 062_raport_sklepy_12.indd 69 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 9:56 PM Raport szeroką obecność na rynku i obsługę wielu kanałów kontaktu z klientem. Ostatnią grupę tworzą sklepy niezależne. Zwykle są to niewielkie, czasem nawet jednoosobowe firmy, bez wyraźnie ukierunkowanego profilu. Można nawet odnieść wrażenie, że w części przypadków są one traktowane jako coś w rodzaju hobby właścicieli. Znaczenie rynkowe takich sklepów jest oczywiście pochodną ich wielkości. Rys. 3. Co zdaniem specjalistów sprzyja sprzedaży podzespołów i w jakim stopniu – zestawienie czynników Przegląd sklepów Największe sklepy z komponentami w Internecie prowadzą firmy katalogowe. Proponują one szeroki asortyment, szybką dostawę i dobrą informację techniczną. Różnice pomiędzy nimi głównie dotyczą asortymentu, wielkości działu sprzedaży i profilu rynkowego i cen. Tacy dostawcy to TME, Farnell, RS Components, Elfa Tabela 4. Plan raportów „Elektronika” na najbliższe miesiące Miesiąc Temat raportu Styczeń 2013 Luty 2013 Marzec 2013 Mikrokontrolery Urządzenia technologiczne do produkcji elektronicznej Biura inżynierskie i projektowe Distrelec, SOS Electronic i Conrad. Drugą istotną część tworzą sklepy internetowe działające przy dystrybutorach podzespołów elektronicznych, jak Maritex, Piekarz, Semicon, Andpol, Contrans TI (sklep Presto), Euro-Elektronika i kilka innych. Ich oferta jest mniejsza, ale za to bardziej specjalistyczna, zgodna z wypracowanym profilem przedsiębiorstwa. Do takiego grona firm zaliczają się również Glyn, Eltron i Dacpol. Sklepy B2C pojawiły się też u dużych dystrybutorów znanych na rynku z obsługi rynku hurtowego OEM, np. Arrow Electronics (Chip One Stop), Future Electronics. Jest to z pewnością wyraźna wskazówka kierunku zmian profilów rynkowych zakładająca maksymalnie Tabele z przeglądem sklepów Przegląd profi li działających na terenie Polski sklepów internetowych zamieszczamy w tabelach 1 i 2. Pokazano tam możliwości sklepów w zakresie potencjału rynkowego, dostępnych usług, organizacji pracy związanej z procesem zakupów, wysyłką oraz obsługą reklamacji i zwrotów. W tabelach podano też dane na temat zasobów kadrowych, godzin pracy, dostępności materiałów technicznych i podobne dane. Robert Magdziak Źródłem wszystkich danych przedstawionych w tabelach oraz na wykresach są wyniki uzyskane w badaniu ankietowym przeprowadzonym wśród krajowych dostawców podzespołów elektronicznych oraz wśród ich klientów. Zapraszamy do zakupów online blisko 9 tys. oferowanych pozycji duże stany magazynowe szybka realizacja monitoring stanu zamówienia online śledzenie przesyłki płatność elektroniczna VISA, PayPal, e-przelew Polecamy również kompletację elementów projekty montaż www.maritex.com.pl 062_raport_sklepy_12.indd 70 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 9:56 PM 062_raport_sklepy_12.indd 71 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 9:56 PM Raport | Prezentacje Aksotronik, czyli internetowa hurtownia on-line zintegrowana z systemem sprzedaży Aksotronik to firma o ponad 20-letnim doświadczeniu w bezpośrednim imporcie podzespołów elektronicznych. Naszym klientom oferujemy szeroki asortyment podzespołów elektronicznych dobrej jakości, po konkurencyjnych cenach, z jednoczesną gwarancją ciągłości dostaw, także elementów nietypowych i unikalnych. A ksotronik prowadzi w Internecie platformę sprzedaży hurtowej, za pomocą której klienci mogą przeglądać ofertę fi rmy oraz zamawiać wybrane pozycje. Platforma internetowa Aksotronika pozwala na wygodne przeglądanie katalogu produktów, daje dostęp do stanów magazynowych fi rmy. Dla każdego produktu możliwe jest przeglądanie opisów, a także ustawianie powiadomień, które są wygodną formą informowania o dostawach. Użyteczną funkcją są też unikalne kody towaru, które są podawane na zamówieniach i fakturach. Mogą być wpisywane do wyszukiwarki po to, aby nie było konieczne żmudne wertowanie katalogu i sprawdzanie parametrów i oznaczeń. Ceny podawane są po zalogowaniu, co umożliwia korzystanie z indywidualnych rabatów, promocji i wyprzedaży. Cechą wyróżniającą ofertę Aksotronika jest bardzo szeroki asortyment dostępnych elementów elektronicznych obejmujący praktycznie wszystkie popularne i funkcjonujące na rynku podzespoły i komponenty dla elektroniki. Drugą cechą jest oferta handlowa preferująca zakupy hurtowe, zwłaszcza w zakresie drobnych podzespołów elektronicznych. Wyraźnie to profi luje firmę w kierunku obsługi producentów elektroniki operujących w małych i średnich seriach i potrzebujących elastycznych źródeł zaopatrzenia. Jednocześnie fi rma zachowuje korzystną ofertę dla działów utrzymania ruchu, serwisów, hobbystów instalatorów i innych podobnych odbiorców w zakresie bardziej złożonych komponentów, aparatury, modułów, a więc 72 Grudzień 2012 • • • • • • • • • • produktów droższych i wykorzystywanych w pojedynczych sztukach. Z uwagi na hurtowy profi l firma oferuje przede wszystkim opakowania fabryczne podzespołów, czyli np. listew, pudełek, worków, rolek itp. Liczba sztuk elementów wchodzących w skład opakowania jest podawana na stronie. Niemniej w wielu przypadkach możliwe jest zamówienie mniejszych ilości produktów od tej określanej przez opakowanie jednostkowe, z tym, że Aksotronik dolicza wówczas marżę za przepakowanie. Wynosi ona od 10 do 40% i jest podawana w opisie. Oferta firmy Szerokie portfolio produktów pozwala na kompleksowe zaopatrzenie w jednym miejscu. W ofercie Aksotronika można znaleźć m.in.: • akcesoria do montażu (elementy dystansowe, śruby, tulejki, nóżki) • materiały (laminaty, płytki prototypowe, radiatory, podkładki, rurki termo- • • kurczliwe, druty, taśmy, produkty do lutowania) źródła zasilania (akumulatory i baterie, zasilacze, transformatory) bezpieczniki i gniazda (topikowe, termiczne, powtarzalne, samochodowe) półprzewodnikowe elementy dyskretne (diody, diaki, mostki, tranzystory) elementy indukcyjne (dławiki) elementy optoelektroniczne (LED, wyświetlacze) elementy akustyczne i piezo (głośniki buzzery, kwarce) elementy pasywne (kondensatory, rezystory, potencjometry, SMD i THT) elementy elektromechaniczne (złącza, listwy, przekaźniki, kostki, podstawki, przełączniki) kable i przewody, obudowy narzędzia (lutownice, pęsety, szczypce, imadła) aparaturę pomiarową (mierniki i akcesoria) układy scalone (wszystkie popularne typy) Zapraszamy do naszego sklepu – www.aksotronik.com.pl Dane kontaktowe Aksotronik www.aksotronik.com.pl Elektronik 072_prez_raportowe_sklepy12.indd 72 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 10:05 PM Prezentacje | Raport Elektroniczny portal obsługi i sprzedaży HARTING eShop Grupa technologiczna HARTING udostępniła klientom elektroniczny portal obsługi i sprzedaży eShop. Dzięki niemu składanie zamówień jest jeszcze łatwiejsze i przyjazne użytkownikowi. Prosta nawigacja i obszerna prezentacja produktów ułatwia wybór komponentów i składanie zamówień przez Internet. Platforma jest dostępna w języku polskim. E lektroniczny portal eShop oferuje prosty i szybki sposób na składanie zamówień, sprawdzanie dostępności i cen produktów, podgląd faktur i zamówień, uzyskiwanie dokumentacji technicznej produktów, zarządzanie adresami dostaw oraz konfigurowanie produktów pod konkretne wymagania aplikacji. W platformie eShop dostępne są ponadto szczegółowe informacje techniczne dla każdego produktu – wystarczy jedno kliknięcie, aby pobrać poszukiwane karty katalogowe. Jedną z pożytecznych opcji jest też „konfigurator produktów”, pozwalający skompletować rozwiązanie dostosowane do konkretnych wymagań aplikacyjnych. Za pomocą pól pytań i wyboru, konfigurator krok po kroku wspomaga użytkownika w doborze komponentów, które ostatecznie wejdą w skład poszukiwanego rozwiązania. Elektroniczny portal sprzedaży i obsługi eShop HARTING gwarantuje szybką i priorytetową realizację zamówień oraz obniżone koszty logistyczne. Zapraszamy do eShop przez 24 h na dobę pod adresem http://ecatalogue.harting.pl Dane kontaktowe HARTING Polska, tel. 71 352 81 71 [email protected], www.eshop.harting.pl HARTING eShop eBusiness dla przemysłu Szukaj Znajdź Zamów Optymalne rozwiązanie dla przemysłu. Odnalezienie produktów najwyższej klasy jest proste i efektywne przez 24h na dobę, 7 dni w tygodniu. Użytkownicy platformy eShop mają możliwość składania zamówień, szybkiego sprawdzenia cen i dostępności produktów. Więcej informacji: tel. (71) 352 81 71, e-mail: [email protected]. www.eShop.HARTING.pl 072_prez_raportowe_sklepy12.indd 73 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 10:05 PM Raport | Prezentacje Podzespoły elektroniczne kupuj na stronie BNS BNS – jesteśmy firmą handlową specjalizującą się w sprzedaży elementów elektrotechnicznych i elektronicznych. Istniejemy na rynku od 20 lat i dzięki temu doświadczeniu mogliśmy stworzyć bogatą ofertę handlową dostosowaną do potrzeb i możliwości finansowych odbiorców z wielu branż. Posiadamy także duże grono stałych i wiernych klientów zadowolonych z naszych usług. N asza oferta liczy aktualnie ponad 14 tysięcy pozycji asortymentowych. Poza elementami dla elektroniki mamy szereg produktów do zastosowań w przemyśle i automatyce, także elementy dla energoelektroniki. Posiadamy w cią głej sprzedaży większość popularnych elementów o uniwersalnym przeznaczeniu. Poza tym w ofercie mamy złącza silnoprądowe, zasilacze, radiatory, przekaźniki, elementy półprzewodnikowe dużej mocy. Silną grupę w naszej ofercie tworzą komponenty elektromechaniczne, a więc złącza, przekaźniki, podstawki, potencjometry, przełączniki i przyciski. Sprzedajmy także chemię dla elektroniki, popular ną aparaturę pomiarową, narzędzia ręczne, a nawet kable i przewody. Naszym klientom oferujemy kompetentną obsługę techniczną oraz doradztwo w zakresie zastosowań. Wspieramy klientów w doborze najlepszego rozwiązania w każdej aplikacji. Dzięki odpowiedniej polityce magazynowej jesteśmy w stanie zapewnić szybkie dostawy. Stawiamy na znane i sprawdzone marki o wysokiej jakości. Nasze produkty dostępne są w sklepie stacjonarnym prowadzonym przez BNS w swojej siedzibie w Katowicach, sprzedajemy też za pośrednictwem telesprzedaży przez telefon. Ale podstawą działalności fi rmy jest wydajna i uniwersalna platforma internetowa, pozwalająca klientom przeglądać oferowane produkty poprzez wybór z drzewa kategorii lub wyszukiwać je poprzez opisy i nazwy. Produktom towarzyszą szczegółowe opisy, zdjęcia, co uła- 74 Grudzień 2012 twia dokonywanie wyboru. Katalog internetowy zawiera parametry techniczne i szczegóły związane z każdą z oferowaną pozycją. Oczywiście pozycje prezentowane w katalogu można zamawiać, przez co sprzedaż przez stronę internetową jest dla BNS-u niezwykle wygodnym i sprawnym narzędziem, wspieranym solidnym zapleczem magazynowym, dobrą obsługą klienta i przede wszystkim towarem w szerokim asortymencie. Podstawą działania firmy w Internecie, na którą firma stawia, jest wysoka wiarygodność obsługi i jakość zamawianych produktów. Potencjał internetowej platformy firmy BNS jest przez cały czas rozbudowywany, gdyż firma chce się rozwijać w tym kierunku. Dla klientów sklep internetowy to przede wszystkim wygoda, możliwość samoobsługi i kupna dokładnie takiego towaru, jaki się chce, a także w dowolnej porze. Kupującym w sklepie internetowym oferujemy sprawną logistykę wysyłkową i różne metody płatności. Taka forma kupowania cieszy się powodzeniem głównie u klientów detalicznych, poszukujących niewielkich ilości towaru, np. do serwisu i działów utrzymania ruchu. Dla zamówień w większej skali preferujemy bardziej osobiste formy kontaktu, np. telefoniczny, pozwalające nam na dopasowanie oferty handlowej do skali zamówienia lub wykonanie kompletacji dostaw. Dzięki szerokiej ofercie współpraca z BNS to korzystny wybór, pozwalający oszczędzić wielu problemów i czasu związanego z zaopatrzeniem. Postawienie na współpracę z kompetentnym i doświadczonym partnerem to prosty sposób na zbudowanie własnej marki i dobrej pozycji na rynku elektroniki. Zapraszamy do współpracy z nami. Dane kontaktowe BNS, tel. 32 250 45 42, 32 352 01 46 [email protected], www.bns.com.pl Elektronik 072_prez_raportowe_sklepy12.indd 74 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 10:05 PM Prezentacje | Raport Sklep Lispol – dobre miejsce w sieci Firma Lispol została założona w 2004 roku. Od samego początku działalności zajmujemy się dystrybucją elementów elektronicznych. Sklep internetowy firmy Lispol z Myślenic to popularne i polecane przez wiele osób miejsce w sieci zaopatrywania się w podzespoły elektroniczne obsługujące małe i średnie firmy elektroniczne, biura projektowe oraz szerokie grono elektroników hobbystów i serwisy. S klep Lispol to idealne miejsce, aby szybko i wygodnie kupić popularne podzespoły. Wyróżniamy się dobrym połączeniem w biznesową całość trzech najważniejszych naszym zdaniem atutów: natychmiastowej dostępności popularnych w Polsce podzespołów elektronicznych, konkurencyjnych cen w porównaniu do innych dostawców w kraju z szybką i niedrogą wysyłką. Zdajemy sobie sprawę, że zamawiane podzespoły elektroniczne zawsze są pilnie potrzebne, dlatego staramy się, aby wysyłka była realizowana błyskawicznie. Chcemy, aby ten czynnik świadczył o naszej rynkowej przewadze. Nie chcemy też, aby koszty spedycji towarów były czynnikiem decydującym o zakupach, dlatego staramy się nadawać przesyłki po najniższych taryfach, po to by nie zwiększać kosztów podzespołów. Z tego powodu zamówione komponenty wysyłamy za pośrednictwem poczty i fi rm kurierskich, co pozwala nam optymalizować ceny i wymagany czas dostawy. Elastyczność sklepu podkreśla też wiele form płatności, poza tradycjonalnymi przelewami także za pomocą kart płatniczych i systemu Paypal. Firma posiada kilka rachunków w popularnych bankach, co umożliwia nierzadko prawie natychmiastowe księgowanie przelewów i natychmiastową realizację zamówienia. Poza sklepem internetowym Lispol prowadzi też sklep stacjonarny, który jest wygodnym punktem zakupów i odbierania przesyłek dla klientów z okolic Myślenic. Oferta Podstawą oferty sklepu internetowego Lispol jest szeroki asortyment podzespołów elektronicznych, materiałów, narzędzi, kabli, osprzętu i akcesoriów oraz urządzeń. Znaczącą część towarów prezentowanych na stronach internetowych sklepu firma ma na stanie, przez co zamawiający unikają problemów z przedłużającą się realizacją zamówień. Asortyment obejmuje kompleksowe portfolio produktów ukierunkowane na potrzebny małych i średnich fi rm elektronicznych, biur konstrukcyjnych i serwisów. W ofercie są zarówno nowe komponenty w obudowach SMD, jak i starsze wykonania niezbędne cały czas dla działów utrzymania ruchu. Szereg pozycji ukierunkowano na potrzeby elektroników hobbystów (zestawy rezystorów, małe opakowania chemii, laminaty), którzy są ważną na rynku krajowym grupą klientów. Często osoby pracujące w firmach elektronicznych po godzinach dalej zajmują się elektroniką i dobre relacje z nimi przy takich projektach przekładają się korzystnie na zamówienia płynące ze strony producentów elektroniki. Zapraszamy do odwiedzin naszego sklepu: www.lispol.com Oferta sklepu Lispol to m.in.: • Układy scalone (mikrokontrolery, przetworniki, pamięci, wzmacniacze operacyjne, stabilizatory) • Elementy dyskretne (diody, rezystory, kondensatory, tranzystory) • Podzespoły mocy (tyrystory, triaki, MOSFET-y) • Elementy elektromechaniczne (złącza, radiatory, głośniki, przekaźniki, przyciski) • Akcesoria (chemia, laminaty, cyna, pasty, kable, taśmy, rurki) • Zabezpieczenia (bezpieczniki) • Zasilanie (zasilacze, baterie, transformatory) • Narzędzia (lutownice, pęsety, szczypce) • Aparatura pomiarowa (mierniki) • Obudowy i elementy łączeniowe • Oświetlenie, diody LED Dane kontaktowe F.H.U.P. Lispol, ul. Rzemieślnicza 2, 32-400 Myślenice [email protected], www.lispol.com Elektronik 072_prez_raportowe_sklepy12.indd 75 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black Grudzień 2012 75 11/27/12 10:05 PM Dodaj do ulubionych ZZZ.elfaelektronika.pl (OHNWURQLND]FDïHJRĂZLDWD Masters Sp. z o.o. ul. Objazdowa 5b, 83-010 Straszyn k. Gdańska tel. +48 58 691 06 91, faks +48 58 691 06 92 [email protected], www.masters.com.pl Rohm Electronic laboratory N a swojej stronie internetowej Rohm Semiconductor udostępniło aplikację Electronic Lab, która służy do analizy oraz symulacji obwodów konstruowanych z wykorzystaniem produktów tej fi rmy. Aby z niej skorzystać, trzeba się bezpłatnie zarejestrować, a następnie zalogować. Po dopełnieniu tej ostatniej formalności można wybrać z listy produktów komponent, który ma zostać wykorzystany w projekcie. Producent dotychczas umożliwił symulację wybranych podzespołów spośród dwóch typów układów: sterowników impulsowych (switching regulators) oraz sterowników mostkowych (H bridge driver). Aby uruchomić aplikację, należy wybrać przycisk e-Labs. Otwiera się wówczas nowe okno z zakładką Design requirements, w której w wypadku projektowania sterowników impulsowych należy wprowadzić następujące dane projektowe: napięcie wejściowe, napięcie wyjściowe, maksymalne natężenie prądu wyjściowego oraz częstotliwość przełączania. W wypadku projektu sterownika mostkowego dodatkowo należy wybrać tryb aplikacji spośród opcji: direct PWM drive, battery driven, regulated. Aby zatwierdzić podane wartości, trzeba użyć przycisku Adjust condition. Wówczas można przejść do kolejnego etapu, wybierając przycisk umieszczony w prawym górnym rogu – Go to „Setting part values”. W tym kroku określić należy wartości pozostałych komponentów, zatwierdzane przyciskiem Adjust part values. Symulacja ElektronikaB2B.pl Portal branżowy dla elektroników Następnym etapem (Go to „Simulation settings”) jest podanie parametrów symulacji oraz jej uruchomienie. Do wyboru jest kilka rodzajów analiz: steady-state, transient oraz AC w wypadku projektu sterownika impulsowego oraz w przypadku sterownika mostkowego: start only, start / brake, start / reverse/, start / reverse / brake. W każdej chwili można przejść do jednej z wcześniejszych zakładek, zmodyfi kować już wprowadzone wartości oraz przeprowadzić ponowne obliczenia dla nowego zestawu danych. W podsumowaniu projektu (zakładka Design summary) tworzona jest z kolei lista wszystkich komponentów wykorzystanych w projekcie zawierająca: oznaczenie elementu, ilość, wartość (na przykład rezystancji lub pojemności) oraz typ (na przykład cewka, opornik). Zakładka save designs / load designs pozwala zapisać projekt w celu jego modyfi kacji w przyszłości. Monika Jaworowska www.rohm.com/web/global/rohm_e-lab 76 Grudzień 2012 Elektronik 076_DDU_12_2.indd 76 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 10:06 PM Technika Rewolucyjne open source Platformy sprzętowe i oprogramowanie open source można niewątpliwie zaliczyć do grona wielkich idei odciskających swój wyraźny ślad na rozwoju przemysłu elektronicznego. Oczywiście sama tytułowa koncepcja nie jest nowa, gdyż świat komputerów osobistych zna ją już od lat 50. ubiegłego wieku, ale dopiero w ostatniej dekadzie można mówić o szybkim jej rozkwicie w różnych dziedzinach życia. W raz z rozwojem rynku produktów open source, takich jak Linux lub Arduino, równolegle rozwijają się małe innowacyjne fi rmy a także duże przedsiębiorstwa, które sięgają po takie technologie i tworzą własne produkty wykorzystujące je. Przykładem może być CircuitCo, tworząca platformy sprzętowe zgodne z Arduino w oparciu o wydajne 32-bitowe procesory ARM Cortex-A8 zawarte w platformie OMAP fi rmy Texas Instruments. Moduły zgodne z Arduino pod względem wyprowadzeń wytwarzają także inne fi rmy, jak amerykański Digilent lub bułgarski Olimex, dostarczający płytki o nazwach chipKIT i OlimeXino. Dzięki takiej synergii i wsparciu od wielu przedsiębiorstw cały rynek produktów open source w zakresie systemów embedded rozwija się dzisiaj niezwykle dynamicznie. Wiele nowości Najwięcej ciekawych projektów open source dotyczy obecnie mikrokontrolerów 32-bitowych. Nowością ostatniego okresu jest platforma prototypowa o nazwie Cookie oparta na procesorze ARM Cortex-M fi rmy Embest element14 opracowana wspólnie z inżynierami element14 (właścicielem Embest jest Premier Farnell). Jest ona zgodna sprzętowo i programowo z rodziną Arduino i zdaniem twórców oferuje ona 32-bitową wydajność w ramach fi lozofi i i z funkcjonalnością przypominającą rozwiązania 8-bitowe. Programy dla niej można tworzyć w C lub C++ wykorzystując dostarczane środowisko IDE, programator Flash i debugger (CoIDE, CoFlash i odpowiednio CoLinkEx). Nie ma wątpliwości, że fi lozofia rynkowego działania przyjęta przez ARM i społeczności zgromadzonej przy projekcie open source nierzadko przeplatają się tak, że zapewnienie parametrów systemów 32-bitowych z właściwą dla 8-bitowych systemów funkcjonalnością i prostotą może okazać się niełatwe. W takim przypadku często przydatne staje się środowisko CooCox, oferujące użytkownikom zestaw narzędzi deweloperskich, platformę sprzętową bazującą na opartej licencji Creative Commons BY-SA zawierającą schemat, pliki BOM i PCB. Całość wspiera społeczność zgromadzona na portalu element14, pomagając rozwiązać wiele problemów. Schemat tak, płytka już nie Wiele podobnych platform deweloperskich jest dostępnych w postaci schematu ideowego, ale już nie płytki drukowanej. Mozaikę połączeń nierzadko traktuje się jako tajemnicę uważając, że przełożenie schematu ideowego na poprawny projekt PCB jest dla wielu firm dużą wartością intelektualną. Dostępność autorouterów nic tu nie zmienia, ponieważ wiedza i kompetencje projektanta w wydajnych układach cyfrowych są wartością kluczową. Jest to w dużej mierze czynnik odpowiedzialny za sukces projektów klonów Arduino w popularnych wersjach i ich odmianach Uno i Mega, bo łatwiej jest rozwijać projekty inżynierskie poprzez przeróbkę i zmiany starszych projektów na nowe, niż za każdym razem zaczynać od zera. Ale patrząc na szczegóły projektu Raspberry Pi trudno też odmówić racji tym, którzy chcą chronić pewne aspekty projektu lub wartościowe funkcje i nie udostępniają społeczności całości warstwy intelektualnej. Open-source w edukacji Największy potencjał kryjący się w platformach open-source kryje się w edukacji. Oprogramowanie takie jak gEDA lub platforma IDE CooCox oraz różne podobne narzędzia wykorzystywane są powszechnie w nauce. Pomagają w tym fora dyskusyjne, jak Stackoverflow i GitHub, a także element14. W znacznej mierze wspierają one projekty open source i przyczyniają się do ich popularności. Na politechnikach nierzadko uczy się przedmiotów zawodowych z wykorzystaniem platform takich, jak chipKIT Uno 32 i samym Arduino Uno, umożliwiając studentom pierwszy kontakt z PIC32MX Microchipa lub 8-bitowym ATmega328 Atmela, a w dalszej kolejności z układami 32-bitowymi ARM. Niedrogie płytki projektowe z ARM Cortex-M, takie jak Cookie wraz ze środowiskiem programistycznym IDE dostępnym bezpłatnie lub przez pewien czas bez opłat obniżają barierę wejścia w świat mikrokontrolerów. Open source w ten sposób staje się inspiracją dla kolejnych pokoleń inżynierów, którzy cenią sobie możliwości kryjące się w sprzęcie i oprogramowaniu. Ewidentnie jesteśmy świadkami rewolucji w systemach embedded podobnej do tego jak kiedyś było z Linuksem w zakresie systemów operacyjnych. Wspólną cechą tych fenomenalnych projektów było za każdym razem to, że zaczynały się bardzo skromnie. Vandana Lokeshwar, Joseph Alderson Farnell element14 Dane kontaktowe Farnell element 14 bezpłatna infolinia: 00800 121 29 67 www.pl.farnell.com, [email protected] Elektronik 077_tech_farnell.indd 77 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black Grudzień 2012 77 11/27/12 10:08 PM Technika Elementy piezoelektryczne a piezorezystywne Efekt piezoelektryczny wykazują niektóre substancje, zwłaszcza kryształy, zmieniające swój stan pod wpływem ciśnienia, drgań czy naprężeń mechanicznych. Element piezoelektryczny pod naciskiem generuje ładunek, objawiający się powstawaniem lub zmianą napięcia elektrycznego. Efekt piezoelektryczny jest liniowy, czyli wielkość powstającego ładunku jest proporcjonalna do wielkości wywieranej na materiał siły. J est to efekt odwracalny (rys. 1), gdyż przyłożone napięcie wywołuje w materiale reakcję mechaniczną. Dzięki swoim własnościom elementy piezoelektryczne są wykorzystywane do generacji dźwięków, napięcia, częstotliwości, jako czujniki i w wielu innych jeszcze zastosowaniach. tanie systemy głośnikowe nie wymagają stosowania wieloelementowych zwrotnic, rozdzielających pasma akustyczne. Z kolei zjawisko piezorezystywności jest również związane z wywieraniem siły mechanicznej, która w tym przypadku wywołuje zmiany rezystancji elektrycznej piezoelektrycznego półprzewodnika. Piezorezystory (rys. 3) są zwykle wy- korzystywane w formie scalonych układów rezystorowych, potencjometrów i akcelerometrów. Najczęściej są używane do pomiarów ciśnienia. Efekty piezoelektryczny i piezorezystywny przeważnie znajdują zastosowanie do detekcji oraz pomiarów naprężeń i sił. Przetworniki piezo Efekt piezorezystywny i piezoelektryczny Za przykład wykorzystania efektu piezoelektrycznego mogą posłużyć wysokotonowe głośniki piezoelektryczne, tańsze od tradycyjnych magnetoelektrycznych. Ich membrana jest wprawiana w drgania napięciem zmiennym, przyłożonym do pełniącego funkcję przetwornika kryształu piezoelektrycznego. Głośniki tego rodzaju (rys. 2) są używane do emitowania wysokich tonów, o częstotliwościach 4 kHz i wyższych. Dzięki temu 78 Grudzień 2012 Rys. 1. Piezoelektryczne głośniki wysokotonowe są tańszą alternatywą zwykłego głośnika magnetoelektrycznego Przetworniki są urządzeniami konwertującymi energię jednej postaci w drugą. Jak już wspomniano, przetworniki piezoelektryczne działają w dwie strony. Przetwarzają ciśnienie i drgania w sygnały elektryczne, ale także odwrotnie, sygnały elektryczne w nacisk, dźwięk lub drgania. Przetworniki piezorezystywne przetwarzają siłę mechaniczną w proporcjonalne zmiany rezystancji, ale nie są zdolne do konwersji odwrotnej. Oba rodzaje przetworników są produkowane w szerokim wyborze kształtów i umieszczane Elektronik 078_firm_piezo.indd 78 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 10:09 PM Technika Rys. 2. Kryształ piezoelektryczny generuje napięcie pod wpływem nacisku lub drgań. Przyłożenie napięcia do elementu piezoceramicznego wywołuje różne dźwięki lub impulsy, dzięki odwrotnemu efektowi piezoelektrycznemu Rys. 5. Z powodu użycia materiału półprzewodnikowego jako piezorezystora przetwornik piezorezystorowy jest nieco większy od piezoelektrycznego Rys. 7. Czujniki piezorezystancyjne, oferowane w szerokim wyborze obudów, wykazują czułość wyższą niż 10mV/V Rys. 3. Rezystancja różnego rodzaju piezorezystorów wzrasta pod wpływem nacisku Rys. 6. Dzięki bardzo małej giętkości cienkie czujniki piezoelektryczne, o różnych rozmiarach i kształtach, są wytrzymałe i odporne na duże częstotliwości zwykle nieco większe ze względu na ich półprzewodnikowy materiał (rys. 5). Ale w zależności od aplikacji są umieszczane w obudowach różnych rozmiarów. Są stosowane głównie w urządzeniach do pomiaru ciśnienia. Rys. 4. Większość przetworników piezoelektrycznych ma kształt cienkiego krążka metalowego. Materiał lub kryształ piezoelektryczny mieści się na środku metalowej podstawy w rozmaitych obudowach. Najczęściej chyba spotykane są przetworniki tarczowe (rys. 4). Są to ultracienkie metalowe krążki o podobnej konstrukcji, ale o rozmaitych średnicach. Kryształ piezoelektryczny jest umieszczany na pośrodku dysku, który wraz z zewnętrznym metalowym pierścieniem stanowi podstawę przetwornika. Przyłącze składa się z dwóch przewodów, z których jeden jest połączony z masą. Takie rozwiązanie jest stosowane chętnie, ponieważ cienki krążek zajmuje mało miejsca, może być umieszczany pomiędzy dwoma płaskimi powierzchniami czy przyklejany do jednej z nich. Przetworniki piezorezystywne są Czujniki piezo Czujniki wykorzystujące efekt piezoelektryczny są używane do detekcji lub pomiarów, a często równocześnie i do detekcji, i do pomiarów wielkości fi zycznych – odległości, ciśnienia, ruchu, temperatury. Funkcje te działają na zasadzie konwersji, jak na przykład w termoparze, temperatury na napięcie. W elementach piezoelektrycznych, które zresztą w ogromnej większości są używane jako czujniki, dokonuje się konwersji nacisku mechanicznego na napięcie. Pasmo częstotliwości działania tych czujników jest szerokie, a liniowość konwersji jest zachowana w obszernym zakresie. Czujniki są wykonywane w bardzo różnych wymiarach (rys. 6). Czujniki piezorezystywne są nieco bardziej złożone w budowie i wykonywane z różnych materiałów, w postaci metalowych rezystorów cien- kowarstwowych, monokryształów krzemu i innych, zależnie od zastosowania i ram cenowych. Technika pomiarów ciśnienia opiera się obecnie głównie na czujnikach piezorezystancyjnych. Zastosowanie w nich monokryształów krzemu rozpowszechniło się dopiero niedawno (rys. 7). Ich czułość uległa znacznemu wzrostowi i przekracza 10 mV/V, liniowość przy stałej temperaturze jest stabilna, a zależność sygnału wyjściowego od ciśnienia nie wykazuje histerezy. Głównymi wadami tych czujników jest znaczna nieliniowość zależności sygnału od temperatury, do 1%/K, początkowy offset do 100% lub więcej pełnej skali i dryf offsetu z temperaturą. Podsumowanie Komponenty piezoelektryczne doskonale nadają się do wielu aplikacji pomiarowych, zabezpieczających czy testujących, w wielu bardzo różnych dziedzinach, w medycynie, muzyce (głowice gitar akustycznych, sensybilizatory klawiatur gitar elektrycznych), wojsku czy w motoryzacji. Komponenty piezoelektryczne przetwarzają energię mechaniczną na elektryczną i odwrotnie, a piezorezystywne energię mechaniczną na rezystancję, ale nie na odwrót. Komponenty piezorezystywne są nieco bardziej skomplikowane, a zatem droższe. Oba rodzaje mają nieskończenie wiele zastosowań. (KKP) Elektronik 078_firm_piezo.indd 79 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black Grudzień 2012 79 11/27/12 10:09 PM Technika W Niski pobór mocy a oprogramowanie Wiele aplikacji mikrokontrolerów to zasilane z baterii układy elektroniczne o wyjątkowo niskim poborze mocy. Dzięki innowacyjnym trybom ograniczonego poboru mocy, inteligentnym analogowym układom peryferyjnym, bramkowaniu sygnałów zegarowych, skalowaniu napięcia zasilającego, co chwilę udaje się pobić kolejny rekord związany z niskim zużyciem energii. Jednak bez skutecznie działającego i dobrze zaprojektowanego oprogramowania firmware nie ma możliwości wykorzystania pełni funkcjonalności, jakie zapewniają wspomniane techniki redukcji poboru mocy. 80 Grudzień 2012 miarę jak na rynku mikrokontrolerów pojawiają się nowe rozwiązania o coraz mniejszym poborze mocy, ostateczną granicę oszczędności energetycznej systemów coraz częściej będzie stanowić oprogramowanie, które będzie umożliwiać lub nie maksymalne wykorzystanie trybów oszczędnościowych. Podstawową sprawą dobrej konstrukcji jest taka konstrukcja algorytmu, aby procesor jak najdłużej przebywał w stanie głębokiej redukcji mocy. W sprzęcie, takim jak wykrywacze dymu, piloty do telewizorów czy czujniki ruchu sterujące światłem zainstalowane w wielu garażach, tryb czuwania trwa przez 90–99,9% czasu. Tak długie, licząc procentowo, przebywanie w czasie uśpienia, oczekiwania, oszczędzania energii lub innym trybie z szerokiego katalogu funkcji oszczędnościowych jest możliwe dzięki temu, że mikrokontroler oraz jego urządzenia peryferyjne, np. przetworniki analogowo-cyfrowe, timery i moduły komunikacji szeregowej, mogą być zasilane przez różne źródła taktowania i sygnału zegarowego. Co więcej, układy peryferyjne są w stanie działać bez nadzoru procesora, umożliwiając jego wyłączenie i redukcję całkowitego zużycia energii elektrycznej. Przykładem jest 16-bitowy mikrokontroler MSP430 firmy Texas Instruments. Układ ten może pobierać próbki od przetworników analogowo-cyfrowych, zliczać przy użyciu timerów, generować sygnały PWM i wykonywać inne operacje przy wyłączonym procesorze. Oznacza to, że przetworniki analogowo-cyfrowe mogą próbkować sygnał, timery mogą zliczać impulsy, a moduły komunikacji szeregowej mogą przesyłać dane w trybie oszczędzania energii, bez konieczności interwencji ze strony procesora i wybudzania go ze stanu uśpienia. Kolejnym ważnym krokiem jest analiza dokumentacji mikrokontrolera. Mając do przeanalizowania około stu stron dokumentacji, projektanci zazwyczaj wyszukują wartości dotyczące aktualnego poboru mocy w różnych trybach pracy. Pobór prądu w trybie aktywnym może wynieść od 100 do 500 μA/MHz. Natomiast w przypadku trybu oszczędnego z wyłączonym procesorem — wartość ta może zejść nawet poniżej 1 μA. Chociaż wartości te robią wrażenie, projektant powinien spojrzeć także na kod, aby upewnić się, że taki poziom oszczędności energii jest faktycznie możliwy, czy będzie możliwe szybkie wprowadzanie procesora i wybudzanie go z uśpienia i ewentualnie skorzystanie z wielu podobnych trybów pośrednich, niezapewniających głębokiej redukcji mocy, ale charakteryzujących się np. niewielką wymaganą aktywnością układów peryferyjnych. Programiści powinni brać pod uwagę wykorzystanie trybu oszczędzania energii, jeśli tworzone przez nich oprogramowanie wykonuje jedną z przykładowych poniższych operacji. Oczekiwanie na upłynięcie określonego czasu Dotyczy działania, w którym wykonywane są operacje okresowe, np. w przypadku wykrywacza dymu, gdzie odczyt czujnika odbywa się przez część sekundy co kilka minut. Aby procesor nie działał w trybie aktywnym przez 100% czasu, wykonując niepotrzebnie cykle, należy utworzyć kod umożliwiający wykorzystanie elastycznych trybów oszczędzania energii i inteligentnych timerów generujących przerwania. Poniżej znajduje się przykładowy pseudokod. Elektronik 080_tech_TI.indd 80 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 10:11 PM Technika main(){ initializeTimer(); // inicjalizacja timera peryferyjnego w celu uruchomienia przerwania po upływie określonej ilości czasu enableInterrupts(); // włączenie obsługi przerwań while(1){ // dioda LED miga przez czas nieokreślony enterLowPowerMode(); // włączenie trybu oszczędzania energii na czas nieokreślony // włączenie lub wyłączenie diody LED toggleLED(); } } // Timer z obsługą przerwań budzi się i następuje przejście do procedury obsługi przerwania timerInterruptServiceRoutine(){ interruptPeriod = 1000; // określenie, po jakim czasie powinno wystąpić kolejne przerwanie timera exitLowPowerMode(); // po ponownym zainicjalizowaniu timera powrót do trybu aktywnego/ funkcji main } Testowanie flagi Urządzenia wyposażone w mikrokontrolery muszą niejednokrotnie czekać na ukończenie zadania przed kontynuowaniem operacji. Może to być oczekiwanie na ustalenie napięcia odniesienia, stabilizację położenia styków przełącznika albo ukończenie konwersji przez przetwornik analogowo-cyfrowy. Kolejnym przykładem jest oczekiwanie na zmianę stanu lub statusu. Analizując przykład pilota do telewizora lub światła uruchamianego przez czujnik ruchu – urządzenia te zazwyczaj pracują w trybie czuwania do momentu zmiany stanu – naciśnięcia przycisku na pilocie lub pojawienia się samochodu przed czujnikiem podczerwieni. Jednym ze sposobów na zidentyfikowanie zmiany statusu jest ciągłe sprawdzanie zmiennej przechowującej stan czujnika. Niemniej zamiast nieustannie odczytywać flagę, mikrokontroler powinien wykorzystać możliwości zintegrowanych urządzeń peryferyjnych, które mogą działać bez procesora. W tym wypadku istnieje możliwość wykorzystania portów GPIO z obsługą przerwań w celu wybudzenia mikrokontrolera z trybu niskiego poboru mocy. Pokazuje to pseudokod znajdujący się z prawej strony. W tym przypadku mikrokontroler może obciążyć większą liczbą zadań wbudowane układy peryferyjne zamiast wykorzystywać oprogramowanie do nieustannego sprawdzania statusu różnych flag. Ponownie, układ może wykonać wię- cej operacji, pozostając w trybie oszczędzania energii przez dłuższy okres i przechodząc w tryb aktywny, gdy moc procesora jest faktycznie potrzebna. Skala oszczędności energii uzyskiwana w ten sposób zależy od tego, na jak długo można uśpić procesor między kolejnymi wybudzeniami oraz od poborów prądu przez układ w każdym stanie. Niemniej są to znaczące oszczędności, skłaniające main(){ initializeGPIO(); Rys. 1. Większość technik redukcji mocy pobieranej przez mikrokontroler bazuje na usypianiu działania w okresach bezczynności do stosowania takich technik przy każdej okazji, gdy trzeba poczekać. Powyższe przykłady zilustrowały jedynie dwa najbardziej powszechne obszary wykorzystania energooszczędnego trybu oczekiwania, jednak takich obszarów jest więcej. Dlatego należy zawsze przeanalizować kod pod kątem operacji, które układy peryferyjne mikrokontrolera mogą wykonać bez procesora i momentów oczekiwania. W przypadku mikrokontrolerów MSP430 fi rmy TI, aby ułatwić identyfi kowanie obszarów, w których możliwe jest wprowadzenie ulepszeń, można wykorzystać narzędzie do analizy kodu ULP Advisor. Analizuje ono kod wprowadzony przez projektanta wiersz po wierszu i wyświetla wskazówki odnośnie do zwiększenia efektywności programu mikrokontrolera. Adrian Fernandez, Texas Instruments // inicjalizacja portu w celu uruchamiania przerwania podczas zmiany napięcia z niskiego na wysokie oraz odwrotnie enableInterrupts(); // włączenie obsługi przerwań while(1){ // sprawdzanie stanu czujnika przez czas nieokreślony // procesor pozostaje w trybie oszczędzania energii, oczekuje na przerwanie z portu we/wy enterLowPowerMode(); } } low2High _ InterruptVector(){ // samochód jest obecny, inteligentny port we/wy uruchamia przerwanie lightOn(); } high2Low _ InterruptVector(){ // samochód jest nieobecny, inteligentny port we/wy uruchamia przerwanie lightOff(); } Elektronik 080_tech_TI.indd 81 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black Grudzień 2012 81 11/27/12 10:11 PM Technika Jetting, czyli dozowanie bezkontaktowe Jetting, czyli dozowanie bezkontaktowe (strzelanie klejem, żywicą, uszczelniaczem), pojawił się w przemyśle elektronicznym w 1993 roku, prekursorem wprowadzenia tej technologii była firma Asymtek. Dozowanie za pomocą jettingu miało swoje początki w drukarkach atramentowych. Na początku były to głowice termiczne, które podgrzewały niewielką ilość atramentu, doprowadzając go do wrzenia. Tusz gwałtownie zwiększał swoją objętość i był wystrzeliwany z głowicy. Ograniczeniem tej technologii jest lepkość płynu, która nie może być większa niż 30 mPa·s. K olejnym rozwiązaniem, które pozwalało na bezkontaktowe dozowanie, były głowice piezoelektryczne. Wyposażone są one w komorę, która gwałtownie zmniejsza objętość, wypychając w ten sposób materiał na zewnątrz. Zaletą ich jest szybkość działania do 20 kHz. W przemyśle elektronicznym znalazły zastosowanie przy produkcji diod OLED (głowice takie produkuje Epson i Dimatrix). Podobnie jak głowica termiczna nie może ona dozować materiałów o lepkości większej niż 30 mPa·s. Innym rozwiązaniem typu jet jest zawór, w którym gwałtowne zamyka i otwiera się dyszę. Płyn jest podawany pod ciśnieniem do dyszy, zawór jest gwałtownie otwierany za pomocą elementu piezoelektrycznego. Porcja materiału zostaje wypchnięta na zewnątrz i następnie zawór jest gwałtownie zamykany. Cały Rys. 1. Mechaniczny jet 82 Grudzień 2012 proces uzależniony jest od lepkości materiału, dawka więc zmienia się wraz z jej zmianą. Ta technologia jettingu znalazła zastosowanie w elektronice do np. nakładania klejów utwardzanych światłem UV do hermetyzacji oraz przy produkcji dysków twardych do nakładania płynów tłumiących wibracje głowic odczytujących. Zawory takie oferuje firma EFD. Jeszcze inne rozwiązanie stosuje się przy dozowaniu pasty lutowniczej (rozwiązanie firmy Mydata). Pasta podawana jest za pomocą pompy śrubowej do komory. W komorze porusza się tłok, który jednocześnie odcina dopływ pasty i wypycha pastę na zewnątrz (prędkość dozowania do 500 dawek/minutę). Jest to więc dozowanie wolumetryczne-objętościowe, za każdym razem dawka objętościowo jest taka sama bez względu na zmianę lepkości. Rozwiązanie to jest również stosowane do dozowania klejów SMA. Z kolei f irma Asymtek stosuje rozwiązanie określane jako mechaniczny jet, w którym materiał jest podawany pod stosunkowo niskim ciśnieniem, a wystrzelenie płynu następuje poprzez iglicę sterowa- ną pneumatycznie. Iglica uderzając, wystrzeliwuje określoną porcję materiału. Zaletą tego rozwiązania jest to, że wytwarzane jest wysokie ciśnienie w dyszy, co umożliwia dozowanie materiałów o bardzo dużych lepkościach (do 300 000 mPa·s). Minusem tej technologii jest wielkość „kropek”, które nie są tak małe jak w przypadku głowic termicznych czy piezoelektrycznych. Jednakże technologia ta znalazła szerokie zastosowanie w montażu elektroniki przy operacjach typu underfi lling, dozowaniu żywic, fluksu i klejów SMA. Wykorzystuje się ją też w dozowaniu ciekłych kryształów, produkcji wyświetlaczy, produkcji diod LED, dysków HDD, precyzyjnym smarowaniu i wielu innych zastosowaniach. Ta technologia jettingu jest również używana do powlekania konformalnego (conformal coating), umożliwia precyzyjne powlekanie małych komponentów i trudno dostępnych obszarów. Z powodzeniem może dozować lakiery do powlekania konformalnego o lepkościach do 1000 mPa·s. Zasada działania mechanicznego jetu W metodzie tej materiał jest podawany pod ciśnieniem, by wypełnić obszar komory płynu. Otwór jest zamknięty poprzez dociśnięcie iglicy zakończonej kul- Elektronik 082_firm_amb.indd 82 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 10:13 PM Technika ką do gniazda. Następnie unoszona jest iglica, materiał wypełnia obszar pod iglicą. Następuje gwałtowne opuszczenie iglicy, która zbliżając się do gniazda, tworzy małą komorę i z niej właśnie płyn zostaje wystrzelony na zewnątrz w postaci strumienia. Cały proces się powtarza. Igła a jet Dozowania bezkontaktowe – jetting wolny jest od nieodłącznych wad dozowania za pomocą igły. Ten proces dozowania wymaga, by igła, płyn dozowany i podłoże były w kontakcie. To znaczy odległość igły od podłoża musi być na tyle mała aby płyn mógł dotknąć podłoża, a powierzchnia styku z podłożem była większa niż średnica wewnętrzna igły. Jest to konieczne, by płyn pozostał na podłożu i oderwał się od igły, gdy będzie się ją unosić. Konieczność oderwania strugi materiału powoduje, że igłę trzeba unosić za każdym razem, gdy dozowane są kropki. Wydłuża to oczywiście cały proces nakładania kleju, gdyż igła wykonuje szereg ruchów góra/dół. W tym systemie dozowane narażone jest na niebezpieczeństwo skrzywienia igły lub uszkodzenia komponentu, ponieważ porusza się ona bardzo blisko komponentów, a nawet pomiędzy nimi. Aplikatory typu jet pracują w pewnej odległości od podłoża, poruszając nad większością komponentów. Nie jest więc konieczny ich ruch w osi Z, gdyż strzela się z pewnej wysokości. Również linie tworzone za pomocą jetu nie mają charakterystycznych dla igły zgrubień na początku i końcu linii. Kolejną przewagą zaworów typu jet nad dozowaniem za pomocą igły jest możliwość dozowania pomiędzy blisko umieszczone podzespoły. Jak widać, minimalna odległość pomiędzy komponentami dla jettingu może być 3 razy mniejsza. Bezpieczeństwo procesu jest również większe, Rys. 3. Jet on the fly – dozowanie w locie Rys. 6. Kartridż Jet Genius Rys. 4. Dot on dot – możliwość stawiania kropki jedna na drugiej bo nie trzeba „schodzić” z igłą pomiędzy elementy – strzela się z bezpiecznej wysokości. Jet on the fly Kluczem do przewagi w szybkości procesu jettingu nad klasycznym dozowaniem za pomocą igły jest metoda jet on the fly. W takim procesie aplikator porusza się z dużą prędkością strzelając materiałem. Oprogramowanie samo wylicza moment dozowania, tak aby materiał trafił dokładnie w to miejsce, które zostało wskazane. W metodzie tej system kontroluje też wielkość dawki za pomocą precyzyjnej wagi, która sprawdza masę określonej liczby kropek i wylicza ich średnią masę. Porównuje to z zadanymi parametrami i wprowadza ewentualne korekty w wielkości kropki. Istnieje też możliwość stawiania kropki na kropce, co umożliwia np. tworzenie mechanicznej struktury, która może przewodzić prąd (jak połączenie drutem). Innym pomysłem jest nakładanie past w struktury 3D, co zapewnia lepszy ich rozpływ przy dociśnięciu komponentu (brak uwięzionych bąbli powietrza). NexJet Kolejnym krokiem w ewolucji zaworów do jettingu jest system NexJet, zaprojektowany, aby uprościć obsługę i zminimalizować czas przestoju. Bazuje on na kartridżu Genius Jet. Jest to jedyny element systemu, który ma kontakt z płynem i wymaga czyszczenia. Każdy aplikator NexJet dostarczany jest z dwoma kartridżami, gdy jeden pracuje, drugi możemy czyścić. Czyszczenie odbywa się w specjalnym urządzeniu, które ułatwia tę operację i nie wymaga żadnych dodatkowych narzędzi i przyrządów. Nie jest wymagany jakikolwiek demontaż kartridża, po prostu wkłada się go w stację czyszczącą. To spore ułatwienie, bo zawory używane do tej pory miały od 8–14 części, które wymagały czyszczenia i sprawdzenia stopnia ich zużycia przed ponownym montażem. Kartridż Genius Jet jest szczególnie przydatny dla tych użytkowników, którzy często zmieniają dozowany płyn. Każda taka zmiana do tej pory wiązała się z demontażem i czyszczeniem zaworu, no i oczywiście przestojem. Dzięki nowemu rozwiązaniu, zmienia się tylko kartridż, a drugi czyści w międzyczasie. Przyszłość W porównaniu do pierwszych zaworów typu jet obecne mogą dozować kropki niemal stukrotnie razy mniejszej objętości. Ilość płynów, jakie można dozować, zwiększyła się kilkunastokrotnie. Obecnie niemal każdy płyn używany w montażu elektroniki może być jettowany. Przyszłość przyniesie na pewno możliwość dozowania jeszcze mniejszych objętości przy większych prędkościach. Niewątpliwie zwiększy się także ilość płynów, które będzie można dozować. Grzegorz Szypulski, AMB Technic Dane kontaktowe Rys. 2. Porównanie separacji komponentów przy różnych metodach dozowania Rys. 5. NexJet – aplikator typu „jet” nowej generacji AMB Technic tel. 63 261 62 67, www.amb.pl Elektronik 082_firm_amb.indd 83 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black Grudzień 2012 83 11/27/12 10:13 PM Technika | Prezentacje Kamery termowizyjne firmy Sonel P omiary z wykorzystaniem kamer termowizyjnych pozwalają na diagnostykę stanu budynków, systemów w energetyce oraz urządzeń wykorzystywanych w wielu branżach przemysłowych. W łatwy, bezdotykowy sposób umożliwiają one wykrywanie problemów, zanim te ostatnie spowodują poważniejsze awarie. W artykule przedstawiamy wybrane kamery termowizyjne z oferty firmy Sonel. Jest to znany polski producent przenośnej aparatury pomiarowej, który oferuje również gamę ręcznych kamer termowizyjnych do zastosowań przemysłowych i diagnostyki budynków. Kamera KT-384 Ma ona matrycę o rozdzielczości 384×288 pikseli i z każdym zapisanym obrazem umożliwia zarejestrowanie notatki głosowej oraz zdjęcia rzeczywistego. Obrazy mogą być łączone podczas wyświetlania na ekranie LCD 3,6”, tak że zdjęcie IR stanowi część obrazu widzialnego lub przenika obraz widzialny dla wybranych temperatur. Dane zapisywane są w pamięci wewnętrznej lub na karcie SD (maksymalnie 8 GB). Pełna wersja oprogramowania, która dostarczana jest w zestawie, pozwala wykonać analizę i raport. Kamera umożliwia też filmowanie w podczerwieni (zapis na kartę SD lub bezpośrednio do komputera) z rejestracją temperatur dla każdego punktu dla każdej klatki, którą można analizować jako niezależny obraz. Polskie menu pozwala na ustawienie wartości emisyjności, automatyczną korekcję temperatur według otoczenia, odległości, wilgotności i właściwości transmisji atmosferycznej. KT-384 ma możliwość pomiaru temperatury punktu rosy oraz Rys. 1. Przykładowa temperatur różnicowych, wspieręczna kamera terra osiem palet mowizyjna 84 Grudzień 2012 Rys. 2. Możliwości rejestracji obrazów IR oraz widzialnych i ich analizy Rys. 3. Przykład pomiarów z wykorzystaniem kamery termowizyjnej kolorystycznych dla obrazu IR, ma cyfrowy zoom, celownik laserowy, latarkę LED oraz dodatkowe wyjście wideo do podłączenia ekranu zewnętrznego. Kamery KT-140 i KT-150 Cechują się one rozdzielczością 160×120, mają funkcję zapisu na kartach SD (KT-150 dodatkowo w pamięci wewnętrznej). KT-150 rejestruje też zdjęcia rzeczywiste o odpowiedniej ostrości i pozwala nałożyć na ekranie obraz termiczny na rzeczywisty. Kamery zasilane są akumulatorami lub bateriami typu AA, mogą też pracować podłączone do sieci. Oprogramowanie (pełna wersja w cenie) pozwala na analizę obrazów termicznych: korektę, dobór współczynnika emisyjności, optymalnej palety kolorów, odczyt temperatur w dowolnym punkcie, określenie temperatury średniej oraz miejsc o najwyższej lub najniższej, histogramowy lub izotermiczny rozkład temperatur (każda funkcja dla całości bądź dowolnej części termogramu). Łączenie obrazu termicznego i rzeczywistego pozwala ustawić stopień przezroczystości i wartości temperatur, dla jakich na obrazie rzeczywistym pojawi się obraz termiczny. Analiza wideo IR w czasie rzeczywistym lub zapisanego fi lmu pozwala zobrazować zmiany temperatury danego obiektu. Użytkownik sam określa wygląd raportu z pomiarów. Zastosowanie kamer termowizyjnych firmy Sonel Głównymi branżami, gdzie są stosowane kamery IR, pozostają nadal budownictwo i energetyka. Już w tych dwóch Rys. 4. Przykłady różnych termogramów przypadkach kamery często pozwalają na spore oszczędności, umożliwiając chociażby wykrycie wad konstrukcji, wykonania, braków w materiałach czy usterek przed wystąpieniem poważnych awarii. Kamera termowizyjna jest tu niezastąpiona, pozwala na łatwą i szybką kontrolę stanu urządzeń i instalacji z bezpiecznej odległości, dodatkowo umożliwiając identyfi kację problemów, których znalezienie w tradycyjny sposób byłoby trudne, a często niemożliwe przed całkowitą awarią. Ważne jest to, że kamera dokonuje pomiarów cech obszaru, a nie danego punktu. Eliminuje to możliwość pomyłki, jaką jest ominięcie miejsca stanowiącego anomalię, co zdarza się czasem przy pomiarach punktowych. Na koniec pozostaje wreszcie przemysł – w nim liczba zastosowań kamer termowizyjnych jest niezliczona. Obejmuje to aplikacje od wspomnianej kontroli instalacji i urządzeń, poprzez wykorzystanie przez służby utrzymania ruchu do określania miejsc strat energii, po kontrolę procesów produkcyjnych i gotowych wyrobów. Dane kontaktowe Tespol, tel. 71 783 63 60 [email protected] www.tespol.com.pl Elektronik 084_firm_tespol.indd 84 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 10:17 PM Technika Wybór topologii przetwornicy DC-DC w sterownikach diod LED Decydując się na wybór konkretnej topologii konwertera DC-DC zastosowanego w sterowniku diod LED, stanowiącego źródło stałego prądu zasilane napięciem przemiennym, należy w pierwszej kolejności określić jego moc wyjściową. Generalnie sterowniki LED można podzielić na trzy kategorie energetyczne: lowpower do 20 W, mid-power do 50 W i high-power powyżej 50 W. Dopiero po przyporządkowaniu sterownika do odpowiedniej kategorii można rozważać kolejne parametry, takie jak koszt podzespołów, gabaryty, sprawność energetyczna, współczynnik mocy i niezawodność. W artykule przedstawione zostaną optymalne topologie konwerterów DC-DC dla każdego z wymienionych zakresów mocy na przykładzie scalonych sterowników firmy Fairchild Semiconductors. Sterowniki małej mocy W przypadku sterowników low-power krytycznym parametrem są ich gabaryty, pozwalające na zmieszczenie elektroniki wewnątrz obudowy lampy. Kolejne wymogi to duża sprawność energetyczna, niski koszt i precyzyjna kontrola natężenia prądu płynącego przez diody LED. Aby zapewnić kompatybilność ze specyfi kacją Energy Star, lampa musi wykazywać współczynnik mocy powyżej 0,7 w zastosowaniach mieszkaniowych i powyżej 0,9 w aplikacjach komercyjnych przy mocy wejściowej przekraczającej 5 W. Gdy nie jest wymagana izolacja galwaniczna, najtańszą możliwością realizacji sterownika jest zastosowanie przetwornicy o topologii Buck. Przykład tego typu nieizolowanego konwertera przedstawiono na rysunku 1 wykonanego na bazie sterownika FL7701. Zawiera on dodatkowo układ korekcji współczynnika mocy i układ regulacji prądu wyjściowego. Wymaga tylko jednej cewki i tranzystora z wewnętrzną diodą regeneracyjną. W przypadku, gdy niezbędne jest zapewnienie izolacji galwanicznej między sterownikiem i obciążeniem, dobrym rozwiązaniem jest konwerter o topolo- Rys. 1. Nieizolowany konwerter DC-DC typu Buck z układem korekcji współczynnika mocy gii flyback z obwodem regulacji prądu po stronie pierwotnej transformatora (PSR – primary-side regulated), którego schemat przedstawiono na rysunku 2. Bazuje on na sterowniku FSEZ1317 Fairchilda. Niskie koszty zapewnia tu brak obwodu sprzężenia zwrotnego po stronie wtórnej. Zintegrowanie tranzystora MOSFET wewnątrz kontrolera pozwala zmniejszyć powierzchnię płyt- Elektronik 085_firm_future.indd 85 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black Grudzień 2012 85 11/27/12 10:19 PM Technika Rys. 3. Jednostopniowy konwerter flyback z korekcją współczynnika mocy ki drukowanej i liczbę elementów. Brak sprzęgacza optycznego znajdującego się zazwyczaj w układzie sprzężenia zwrotnego po stronie wtórnej zwiększa niezawodność sterownika. W sterownikach LED dużej mocy projektanci skupiają się na uzyskaniu jak największej sprawności i niezawodności przy minimalizacji kosztów podzespołów. Polecane są tu przetwornice dwustopniowe. Pierwszy stopień zapewnia korekcję współczynnika mocy, a drugi stabilizację prądu wyjściowego Gdy sterownik LED z konwerterem PSR pracuje w trybie stałego napięcia, podczas przepływu prądu rozładowania przez cewkę na uzwojeniu pomocniczym transformatora pojawia się napięcie będące odwzorowaniem sumy napięcia wyjściowego i spadku napięcia na diodzie wyjściowej. Napięcie przewodzenia diody zmniejsza się wraz ze zmniejszaniem się płynącego przez nią prądu, dlatego pod koniec czasu rozładowania napięcie na uzwojeniu pomocniczym odpowiada napięciu wyjściowemu konwertera. Próbkując napięcie na uzwojeniu pomocniczym, można dzięki temu uzyskać informację o wartości napięcia wyjściowego. 86 Grudzień 2012 Przy pracy w trybie stałego prądu, natężenie prądu wyjściowego może być estymowane poprzez pomiar prądu szczytowego cewki i czasu rozładowania (natężenie prądu wyjściowego odpowiada średniemu natężeniu prądu w cewce w stanie stabilnym). W przypadku stosowania topologii PSR można osiągnąć sprawność konwertera wynoszącą około 85%. Przykładowo, w aplikacji 8,4 W całkowite zmierzone straty mocy wynosiły 1,32 W przy napięciu wejściowym 85 VAC. Z tego 0,55 W przypadało na transformator, 0,31 W na obwód ogranicznika przepięć (na rys. 2 dioda z połączonymi równolegle rezystorem i kondensatorem dołączonymi do uzwojenia pierwotnego), 0,26 W na tranzystor MOSFET oraz 0,2 W na prostownik mostkowy i prostownik wyjściowy. Źródłem największych strat jest transformator i ogranicznik przepięć, wykorzystywany do eliminacji przepięć na drenie tranzystora, wynikających z wpływu indukcyjności rozproszenia transformatora. Wejściowy filtr EMI i źle zaprojektowana płytka drukowana również mogą być znaczącymi źródłami strat. Straty na poziomie 1,32 W w opisywanym układzie mogą się wydawać niezbyt istotne, jednak w aplikacjach małej mocy diody LED są zazwyczaj umiesz- czone w pobliżu wyjścia sterownika, tak więc nagrzewanie się całej konstrukcji wynika ze strat w sterowniku i mocy dostarczonej do obciążenia. Ponieważ opcja chłodzenia wymuszonym obiegiem powietrza nie jest w tym przypadku dostępna, rozproszenie 8,4 W mocy z układu elektronicznego, konieczne do zapewnienia wymaganej niezawodności, wymaga zastosowania odpowiedniej oprawki lampy. Zastosowane w sterowniku kondensatory elektrolityczne, przy braku efektywnego chłodzenia, wpływają na pogorszenie współczynnika MTTF. Sterowniki średniej mocy W sterownikach mid-power również wymagana jest minimalizacja powierzchni płytki drukowanej i optymalizacja współczynnika mocy. Dobrym rozwiązaniem jest tu jednostopniowa topologia flyback z korekcją współczynnika mocy z układem FL6961 lub FL7930 fi rmy Fairchild (rys. 3). Jednostopniowa topologia pozwala zredukować liczbę podzespołów, w tym wyeliminować duże kondensatory wejściowe, co oznacza oprócz mniejszych gabarytów także niższy koszt. Zastosowana przetwornica zawiera układ korekcji współczynnika mocy i obwód sprzężenia zwrotnego po stronie wtórnej transformatora. Pozwala osiągnąć sprawność do 84%. Ze względu na topologię flyback (zaporową), głównym źródłem strat sterownika LED w dalszym ciągu pozostaje transformator i ogranicznik przepięć. Straty mocy w ograniczniku są tym większe, im większa jest moc wyjściowa konwertera. Ich wartość jest proporcjonalna do iloczynu indukcyjności rozproszenia transformatora i kwadratu prądu szczytowego tranzystora MOSFET. Sterowniki dużej mocy W sterownikach LED dużej mocy projektanci skupiają się na uzyskaniu jak największej sprawności i niezawod- Rys. 2. Konwerter o topologii flyback z regulacją prądu po stronie pierwotnej transformatora Elektronik 085_firm_future.indd 86 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 10:19 PM Technika stano indukcyjność rozproszenia i magnesującą transformatora. Aplikacje high-power najczęściej wykorzystują wiele łańcuchów diod LED. Dodatkowy kontroler widoczny w układzie z rysunku 5 służy do równoważenia prądów płynących w poszczególnych łańcuchach. Podsumowanie Rys. 4. Dwustopniowy konwerter z korekcją PFC i quasi-rezonansowym stopniem flyback Dobór optymalnej topologii konwertera DC-DC zastosowanego w sterowniku LED zależy od jego mocy wyjściowej. Rys. 5. Dwustopniowy konwerter z korekcją PFC i stopniem LLC ności przy minimalizacji kosztów podzespołów. Polecane są tu przetwornice dwustopniowe. Pierwszy stopień zapewnia korekcję współczynnika mocy, a drugi stabilizację prądu wyjściowego. W pierwszym stopniu można zastosować identyczny konwerter flyback, jak w przypadku sterowników mid-power. W drugim stopniu polecane jest zastosowanie jednej z dwóch topologii konwerterów: quasi-rezonansowego typu flyback w aplikacjach o mocy do 100 W lub LLC w aplikacjach o mocy powyżej 100 W. Układ flyback zapewnia dość dużą sprawność i mniejszy stopień złożoności obwodu niż w przypadku LLC. Zaletą topologii quasi-rezonansowej jest redukcja strat na przełączanie związanych z pojemnością wyjściową tranzystora MOSFET i redukcja generowanych zaburzeń EMI. Niemniej jednak topologia LLC pozwala na uzyskanie jeszcze większej sprawności dzięki przełączaniu tranzystora w trybie ZVS i umożliwia zastosowanie mniejszego kondensatora podtrzymującego (hold-up). W przetwornicy dwustopniowej możliwe jest osiągnięcie sprawności do 92%. Topologie przetwornic quasi-rezonansowej i LLC przedstawiono na rysunkach 4 i 5. W układzie z rysunku 5 do realizacji obwodu rezonansowego LLC wykorzy- W artykule zaproponowano różne topologie konwerterów dla sterowników małej, średniej i dużej mocy. Każda z nich zapewnia optymalny balans pomiędzy dostępną przestrzenią montażową, wymaganą sprawnością i niezawodnością, kosztem oraz stopniem złożoności układu sterowania. Brian Johnson Fairchild Semiconductor Dane kontaktowe Future Electronics, Kłopotowskiego 22 03-717 Warszawa, tel. 22 590 72 02 www.futureelectronics.com [email protected] Elektronik 085_firm_future.indd 87 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black Grudzień 2012 87 11/27/12 10:19 PM Technika Sposoby Intela i SuVolty Ograniczanie strat mocy w układach półprzewodnikowych Wzrost strat jest jednym z powodów utrudniających dalszą miniaturyzację i zwiększanie skali integracji układów scalonych. To z kolei grozi opóźnieniem lub wstrzymaniem rozwoju wielu różnych dziedzin elektroniki, od użytkowej z powodu ograniczenia możliwości w zakresie zmniejszania rozmiarów urządzeń, po superkomputery, na skutek zahamowania wzrostu ich wydajności obliczeniowej. B y temu zapobiec, w laboratoriach na całym świecie prowadzone są prace nad rozwiązaniami, które pozwolą ominąć przeszkody wynikające z praw fizyki. Część z tych innowacji jest dopiero w fazie rozwoju oraz badań, ale niektóre z opracowanych technologii już teraz znajdują zastosowanie w produktach dostępnych na rynku. Jednym ze sposobów na zmniejszenie strat mocy przy jednoczesnym uzyskaniu mniejszych rozmiarów oraz większej gęstości upakowania elementów układów scalonych jest zmniejszenie wartości napięcia zasilania. Niektórzy producenci posiadają w swojej ofercie produkty, w wypadku których redukcja wartości napięcia zasilania z 1,5 V do 1,35 V pozwoliła ograniczyć zużycie energii nawet o 67%. Aby układy logiczne mogły pracować przy jeszcze niższych poziomach napięć, przykładowo poniżej 1 V, powinien jednak nastąpić znaczący postęp w zakresie technologii produkcji układów półprzewod- 88 Grudzień 2012 nikowych. Większość czołowych producentów elektroniki pracuje nad udoskonaleniem tych procesów wytwórczych, jednak ze względu na liczne trudności wciąż nie udaje się uzyskać w pełni satysfakcjonujących rezultatów. Wynika to przede wszystkim stąd, że na etapie wytwarzania struktur półprzewodnikowych o dużej skali integracji ujawniają się zjawiska wcześniej niewystępujące. Przykładem są znaczące różnice między wartościami napięć progowych przełączania tranzystorów oraz natężeń prądów upływu w stanie wyłączenia, które występują między komponentami wytwarzanymi w obrębie różnych płytek półprzewodnikowych w ramach tego samego procesu produkcyjnego. W celu ograniczenia strat mocy najlepiej w związku z tym byłoby, gdyby każdy układ był zasilany napięciem dostosowanym do jego parametrów. Brak możliwości realizacji tego założenia skłania producentów elektroniki do poszukiwania metod alternatywnych. Przykładem jest Intel. Firma przez blisko dekadę pracowała nad budową tranzystorów z kanałem całkowicie zubożonym w technologii 3D FinFET (tri-gate). Główna zmiana konstrukcyjna w nich zastosowana polega na otoczeniu kanału tranzystora z trzech stron przez bramkę. Producent zapewnia, że struktura ta pozwala, unikając przedstawionych rozbieżności między parametrami poszczególnych komponentów, zmniejszyć napięcie zasilania do 0,7 V. Oprócz tego tranzystory te cechuje charakterystyka przełączania o stromym nachyleniu, dzięki czemu wyłączają się szybciej. Charakteryzuje je również mniejszy prąd upływu oraz niższa wartość napięcia progowego w porównaniu z produktami konkurencyjnymi. Firma wciąż udoskonala tę technologię. W planach jest przede wszystkim dalsza redukcja wartości napięcia zasilania, docelowo do wartości poniżej 0,7 V. Niektórzy producenci próbują naśladować rozwiązanie wprowadzone przez firmę Intel. Ponieważ jednak opracowanie tej technologii zajęło wiele czasu oraz wymagało dużych nakładów finansowych, część z nich poszukuje też alternatywnych sposobów. Przykładem jest firma SuVolta. Wynalazła ona proces technologiczny, w którym powstają ultraniskonapięciowe układy CMOS. Zamiast trójwymiarowej struktury producent ten uzyskuje głęboko zubożony kanał, wprowadzając w nim obszar niedomieszkowany. Unikając dzięki temu fluktuacji koncentracji domieszek, udaje się zredukować napięcie zasilania do wartości 0,6 V. Układy w tej technologii produkować będzie Fujitsu Semiconductor już prawdopodobnie pod koniec tego roku. SuVolta w planach ma też sprzedaż licencji na wytwarzanie komponentów tego typu kolejnym firmom. Spiętrzone struktury i przekaźniki optyczne Ograniczenie strat mocy można też uzyskać, redukując liczbę, długość oraz rezystancję ścieżek sygnałowych łączących komponenty urządzenia. Możliwość taką zapewnia zastosowanie technologii pionowego spiętrzania struktur półprzewodnikowych, przykładowo opartej na metodzie TSV (Through Silicon Vias). Producenci, którzy decydują się na wdrożenie w swoich produktach tego rozwiązania, zapewniają, że nie tylko pozwala ono zredukować straty mocy, ale również zapewnia większą szybkość transmisji sygnałów, a tym samym zwiększa Elektronik 088_tech_ograniczanie.indd 88 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 10:27 PM Technika wydajność obliczeniową. Ponadto dzięki zmniejszeniu rozmiaru komponentów wykonanych w tej technologii uzyskuje się też oszczędność miejsca na płytce drukowanej. Implementacja technologii TSV jest jednak wciąż kosztowna oraz pod wieloma względami pozostaje wyzwaniem. Trudność sprawia przede wszystkim projekt takiego układu. Należy bowiem odpowiednio skojarzyć połączenia poszczególnych bloków oraz zapewnić integralność sygnałową. Alternatywą dla tradycyjnych ścieżek sygnałowych są też łącza optyczne tworzone z użyciem przekaźników optycznych. Komponenty takie, zrealizowane z wykorzystaniem konwencjonalnych elementów optycznych, są już m.in. stosowane w superkomputerach firmy IBM. W przyszłości natomiast układy scalone będą prawdopodobnie wyposażane w specjalizowane mikrooptyczne przekaźniki. Elementy takie w technologii SiGe wykonuje już m.in. fi rma Kotura. Zawierają one wszystkie typowe komponenty układów optycznych, w tym soczewki, fi ltry oraz modulatory. Nowe materiały Szansą na zmniejszenie strat mocy w układach scalonych jest również użycie do ich budowy wcześniej niestosowanych materiałów. Przykładem są ferroelektryki, które wykorzystano do budowy pamięci ferroelektrycznych (FRAM). W porównaniu z innymi rodzajami pamięci nieulotnej, zwłaszcza pamięci Flash, pamięci FRAM charakteryzuje mniejszy pobór energii w czasie odczytu oraz zapisu danych. Ponadto cechuje je duża liczba cykli zapis/odczyt oraz duża szybkość zapisu danych. Materiałem, który może zrewolucjonizować produkcję układów scalonych, może stać się również InGaAs (arsenek Rys. 1. W procesie opracowanym przez firmę SuVolta głęboko zubożony kanał uzyskuje się, wprowadzając niedomieszkowany obszar (zaznaczony na biało) indowo-galowy). Przykładowo firma Intel zamierza zastosować ten materiał do budowy tranzystorów w technologii tri-gate. Dzięki temu zdaniem tego producenta możliwe stanie się zmniejszenie napięcia zasilania do nawet 0,5 V. W dłuższej perspektywie czasowej również materiały, których nazwy dotychczas wymieniane były głównie w kontekście literatury fantastycznonaukowej, mogą wpłynąć na technologię produkcji układów scalonych. Świadczą o tym bowiem wyniki badań prowadzonych na razie głównie w ośrodkach naukowych oraz na uczelniach. Chodzi przede wszystkim o materiały na bazie węgla, a w szczególności o tzw. nanorurki węglowe oraz grafen. Nanorurki i grafen zrewolucjonizują elektronikę Te pierwsze, o strukturze w formie pustych grafitowych walców o średnicy kilku nanometrów, mają liczne właściwości interesujące pod względem ich wykorzystania do konstrukcji układów scalonych. Nanorurki są lekkie, ekstremalnie wytrzymałe mechanicznie (są kilkadziesiąt razy bardziej wytrzymałe na rozciąganie niż stal) oraz charakteryzuje je bardzo duża przewodność cieplna. Ponadto ciepło generowane w wyniku przepływu prądu przez nanorurki stanowi jedynie ułamek ilości ciepła wydzielanego przykładowo w miedzi. Wszystko to sprawia, że coraz bardziej prawdopodobne jest, że w przyszłości to głównie z nanorurek będą wykonywane połączenia w obrębie układów scalonych o bardzo małym poborze mocy. Naukowcy podkreślają ponadto, że wciąż właściwości tego materiału nie są do końca zbadane. Podobnie jest w przypadku grafenu, który jest formą grafitu. Występuje on w postaci pojedynczej warstwy atomów węgla i charakteryzuje się bardzo dobrym przewodnictwem cieplnym oraz elektrycznym. Naukowcy zbadali przykładowo, że ruchliwość elektronów w grafenie, także w temperaturze pokojowej, ponad sto razy przewyższa ruchliwość tych cząstek w krzemie. Znaczenie tego materiału dla rozwoju nie tylko elektroniki zostało potwierdzone w 2010 roku, gdy odkrywcom grafenu przyznano Nagrodę Nobla z fizyki. Dlatego nad wykorzystaniem grafenu, nanorurek oraz innych materiałów na bazie węgla w produkcji układów scalonych pracują już również czołowi producenci elektroniki. Wśród nich jest m.in. IBM. Inżynierom z tej firmy udało się już nawet zbudować tranzystor na bazie tego materiału. Rys. 2. Zmniejszenie strat mocy umożliwia też technologia pionowego spiętrzania struktur półprzewodnikowych, przykładowo oparta na metodzie TSV (Through Silicon Vias) Podsumowanie Jeszcze innym sposobem na redukcję strat mocy w układach cyfrowych jest dynamiczne zarządzenie poborem mocy. Realizuje się to, wyposażając mikrokontrolery oraz inne układy cyfrowe, zwłaszcza typu SoC, w jednostki umożliwiające regulację ich parametrów pracy. Chodzi przede wszystkim o napięcie zasilania oraz częstotliwość taktowania, od których bezpośrednio zależy pobór prądu w stanie aktywnym. To ostatnie ogranicza się, dopasowując wartość napięcia zasilania oraz częstotliwość pracy do aktualnych wymogów pod względem mocy obliczeniowej. Zwykle parametry te są regulowane oddzielnie dla poszczególnych bloków funkcjonalnych urządzenia w zależności od ich obciążenia. Jeżeli taki obwód nie jest w danej chwili niezbędny lub w ogóle nie jest używany, zwykle zostaje wyłączony. Projektowanie układów scalonych pod kątem ograniczenia strat mocy jest złożonym zagadnieniem. Wymaga od konstruktorów szerszego spojrzenia na to zagadnienie, a poza tym dla osiągnięcia jak najlepszych wyników powinni oni posiadać rozległą wiedzę na temat różnych możliwości osiągnięcia tego celu. Wymaga to śledzenia nowinek technologicznych oraz koncepcji rozwijanych w laboratoriach oraz ośrodkach naukowych. Dodatkowym utrudnieniem jest to, że czasem ich możliwości nie są prezentowane pod kątem ich wykorzystania w konstrukcji układów elektronicznych. Wymaga to od projektantów dodatkowej pracy w zakresie przeniesienia nowych rozwiązań na ten grunt. Monika Jaworowska Elektronik 088_tech_ograniczanie.indd 89 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black Grudzień 2012 89 11/27/12 10:27 PM Technika Optymalizacja mocy promieniowanej w mobilnych urządzeniach komunikacji bezprzewodowej M oc sygnału nadajnika w.cz. w przenośnym sprzęcie komunikacji bezprzewodowej zależy głównie od napięcia zasilającego jego nadajnik. Niemniej w tradycyjnych rozwiązaniach liniowe wzmacniacze mocy w.cz. telefonów komórkowych są bezpośrednio zasilane z akumulatora litowo-jonowego. Wzmacniacze takie spełniają wymagania jakości emitowanego sygnału w.cz., ale ich niska sprawność typu POA (Power-Added Efficiency – przyrost mocy w.cz./pobrana moc DC) przyczynia się do znacznego obciążenia akumulatora podczas nadawania. Użycie pomiędzy akumulatorem a wzmacniaczem mocy cyfrowego przetwornika DC/DC, o dynamicznie regulowanym napięciu wyjściowym, umożliwia zwiększenie sprawności połączenia bezprzewodowego i przedłużenie czasu działania urządzenia z baterii. W wielu stopniach nadajników w.cz. o mocy do 1–2 W stosowane są liniowe wzmacniacze mocy klasy A lub AB o stosunkowo niskiej sprawności przy maksymalnej mocy wyjściowej i jeszcze niższej sprawności przy małej mocy wyjściowej. Zasilane w trybie nadawania bezpośrednio z akumula- tora, wyczerpują dużą część jego ładunku i ograniczają znacznie czas działania. Jednym ze sposobów zmniejszenia strat mocy we wzmacniaczu mocy w.cz. jest zastosowanie układu dwustopniowego. W rozwiązaniu tym oba te stopnie, małej i dużej mocy, działają z wysoką sprawnością. Moc emisji takiego dwoistego wzmacniacza zwiększa się do wymaganego poziomu z początkiem nadawanego pakietu, a wraca do poziomu niskiego z jego końcem. Dwu- lub wielostopniowe wzmacniacze (rys. 1) służą do różnych trybów transmisji, o niskiej, średniej lub wysokiej mocy. Są one droższe od wzmacniaczy jednostopniowych. Zespolenie dwóch, włączanych przemiennie równoległych i odpowiednio obciążonych, wzmacniaczy – jednego dla mocy nadawania mniejszej od 16 dBm, a drugiego dla większej – zwiększa sprawność z zachowaniem liniowości w obu trybach transmisji (rys. 2). W tradycyjnych wielostopniowych wzmacniaczach mocy w.cz. wszystkie stopnie są zasilane bezpośrednio z aku- mulatora, niezależnie od mocy promieniowanej. Mieszczący się w wybranym punkcie wzmacniacza czujnik mocy (sprzęgacz) próbkuje sygnał, a sprzężenie zwrotne wysyła tę informację do procesora, który ustala poziom nadawanej mocy zgodnie ze specyfi kacją systemu. Moc w.cz. promieniowana przez większość cyfrowych urządzeń komunikacyjnych (np. telefonów komórkowych) jest tak regulowana, aby ich sygnał był odbierany zawsze przy tym samym stosunku sygnału do szumu. Wprowadzony do wzmacniacza szeregowy rezystor, generujący sygnał proporcjonalny do nadawanej mocy, obniża nieco sprawność transmisji. A w przypadku niedoskonałego sprzężenia wzmacniacza z obciążeniem sygnał ten może błędnie odzwierciedlać Rys. 1. Dwu- lub wielostopniowe wzmacniacze mocy o różnym wzmocnieniu dla trybów nadawania o niskiej, średniej i wysokiej mocy są droższe od wzmacniaczy jednostopniowych Rys. 2. Dwustopniowy wzmacniacz wyposażony w czujnik wysyłanej mocy. Wzmacniacze niższej i wyższej mocy są obciążone właściwą impedancją, co zapewnia im dobrą sprawność Rys. 3. Bezpośrednie zasilanie wzmacniacza mocy z akumulatora można zastąpić zasilaniem przez przetwornik DC/DC o regulowanym napięciu wyjściowym, optymalizując jego sprawność 90 Grudzień 2012 Elektronik 090_tech_optymalizacja.indd 90 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 10:29 PM Technika Rys. 4. Stacja bazowa mierzy moc odbieranego sygnału telefonu komórkowego i wysyła do niego polecenie odpowiedniej jego zmiany. Procesor ustala poziom sygnału sterującego przetwornikiem DC/DC i za pośrednictwem zmiany jego napięcia dobiera wymagane wzmocnienie mocy. Zwiększa w ten sposób sprawność emisji moc promieniowaną. Alternatywnym rozwiązaniem jest umieszczenie pomiędzy akumulatorem a wzmacniaczem mocy w.cz. regulowanego impulsowego przetwornika DC/DC, służącego do sterowania mocą nadawania (rys. 3). POA wzmacniacza mocy wyraża stosunek różnicy wyjściowej i wejściowej mocy w.cz. do pobranej mocy DC. Obniżanie napięcia wyjściowego przetwornika, który zasila wzmacniacz, obniża jego moc wyjściową, równocześnie podwyższając POA. Spada wtedy natężenie prądu czerpanego z akumulatora przez przetwornik i wzmacniacz. Sprawność wzmacniacza jest w ten sposób optymalizowana dla wszystkich poziomów transmisji. Na rysunku 4 przedstawiono sposób działania stacji bazowej BTS, która po zmierzeniu siły sygnału nadawanego przez telefon wysyła do niego polecenie odpowiedniej jego zmiany. Procesor komórki wybiera z tablicy przeglądowej DAC poziom sygnału sterującego przetwornikiem DC/DC i za pośrednictwem Rys. 5. Częstotliwość kluczowania wyższa od 6 MHz zmniejsza wpływ harmonicznych w pasmach w.cz. jego napięcia dobiera wymagane wzmocnienie mocy. Poziom promieniowanej mocy w.cz. musi się tak zmienić, aby osiągnąć specyfikowaną wielkość ACPR/ ACPL. Jest to stosunek gęstości widmowej mocy w kanale głównym do gęstości widmowej mocy o innych częstotliwościach. Spełnienie tego wymagania, czyli osiągnięcie około –39 dBc, poprawia jakość głosową połączenia i minimalizuje zniekształcenia zakłócające sąsiednie kanały łączności. W ten sam sposób, gdy na podstawie pomiaru sygnału komórki stacja bazowa poleca jej zmienić częstotliwość połączenia, jej procesor tak dostosowuje wzmocnienie wzmacniacza mocy w.cz., aby jego sprawność była optymalna. Obniżające przetworniki DC/DC do zasilania sekcji wzmacniania w.cz. muszą spełniać kilka podstawowych wymagań. Moc wyjściowa wzmacniacza mocy wynosi często 5–10 dBm, czyli 3,2–10 mW, a nierzadko 27 dBm, czyli 550 mW, zatem przetwornik DC/DC powinien mieć wysoką sprawność w szerokim zakresie obciążeń. Rys. 6. Dynamiczna regulacja napięcia zasilającego wzmacniacz umożliwia poprawę jego sprawności Jego częstotliwość przetwarzania musi być większa od 6 MHz, zależnie od pasma częstotliwości, dzięki czemu zakłócający wpływ harmonicznych pojawiających się w wyjściowym sygnale w.cz. jest mniejszy (rys. 5). Szeregowa rezystancja przewodzenia tranzystora MOSFET w konwerterze powinna być możliwie niewielka, mniejsza od 35 mW. Gdy napięcie akumulatora jest niskie, niska rezystancja RDS(ON) pozwala na wykorzystanie pełnego napięcia akumulatora litowo-jonowego. Gdy przetwornik DC/DC działa z częstotliwością 6 MHz, zakłóceń przypadkowych jest mniej niż przy niższych częstotliwościach, a dynamiczna regulacja jego napięcia wyjściowego, zasilającego wzmacniacz mocy, zapewnia mu lepszą sprawność (rys. 6). Ważna jest także duża szybkość jego włączania. Kluczowym parametrem przetwornika impulsowego DC/DC do zasilania wzmacniacza mocy w.cz. jest całkowity czas zmiany napięcia sterującego, bez przerzutu i bez opóźnienia, w wymaganym czasie (rys. 7). (KKP) Rys. 7. Kluczowym parametrem impulsowego przetwornika DC/DC, zasilającego wzmacniacz mocy w.cz., jest czas przerzutu napięcia sterującego, bez przerzutu ani opóźnienia, w wymaganym czasie Elektronik 090_tech_optymalizacja.indd 91 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black Grudzień 2012 91 11/27/12 10:29 PM Technika Oferta STMicroelectronics i pasma ISM W ofercie firmy STMicroelectronics pojawiły się nowe scalone transceivery radiowe na pasma ISM, które uzupełniają jej dotychczasowe portfolio „radiowe”, bazujące na zintegrowanych z mikrokontrolerami STM32 transceiverach RF pracujących w paśmie 2,4 GHz. Nowe układy nazwano SPIRIT1, co dobrze odpowiada ich możliwościom: jest w nich widoczny silny duch! U kłady SPIRIT1 to nowe w ofercie STMicroelectronics jednoukładowe transceivery radiowe na bezlicencyjne pasma ISM (Industrial, Scientific, Medical). Zintegrowano w nich wszystkie elementy toru nadawczo-odbiorczego, przystosowanego do pracy we wszystkich podzakresach „wolnych” częstotliwości poniżej 1 GHz, tzn. 150…174 MHz, 300…348 MHz, 387…470 MHz oraz 779…956 MHz. Układy te uzupełniają skromną dotychczas w ofercie producenta liczbę podzespołów przeznaczonych do stosowania w aplikacjach ISM, spośród których uznanie na rynku znalazły mikrokontrolery STM32W, w których zintegrowano szybki mikrokontroler z rdzeniem Cortex-M3 oraz kompletny tor nadawczo-odbiorczy na pasmo 2,4 GHz (schemat blokowy mikrokontrolerów STM32W poka- 92 Grudzień 2012 zano na rysunku 1), zgodny z zaleceniami IEEE802.15.4. Schemat blokowy jednoukładowego transceivera SPIRIT1 pokazano na rysunku 2. Podczas konstruowania tego układu wyraźnie nie wzięto sobie za punkt honoru bicia jakichkolwiek rekordów, poza rekordowym komfortem jego aplikowania: dotyczy to zarówno fizycznej aplikacji (rys. 3), poboru mocy (9 mA w trybie odbioru, 21 mA w trybie nadawania przy poziomie mocy wyjściowej +11 dBm), jak i wewnętrznych rozwiązań sprzętowych wspierających transfer danych. SPIRIT1 umożliwia transfer danych z prędkością od 1 do 500 kb/s z wykorzystaniem wszystkich popularnych metod modulacji sygnału nośnego: 2-FSK, GFSK, MSK, GMSK, OOK oraz ASK (z odstępem międzykanałowym 12,5 kHz). Duża czułość odbiornika (–118 dBm) oraz moc wyjścia o poziomie programowanym do +11 dBm pozwalają budować na prezentowanych transceiverach tory radiowe dla najbardziej wymagających aplikacji. Tor radiowy jest programowany poprzez interfejs SPI, który służy także do transferu danych. W ścieżkach nadawczej i odbiorczej zastosowano niezależne bufory FIFO o pojemności po 96 bajtów każdy, a obwody toru radiowego wyposażono w mechanizmy minimalizujące wpływ wielkości fizycznych w otoczeniu na jakość transmisji (np. fi ltr odbiorczy o programowanej szerokości przenoszenia, automatyczną kompensację offsetu częstotliwości referencyjnej, „inteligentny” system dywersyfi kacji anten bazujący na pomiarze poziomu sygnału nośnego preambuł, wbudowany w strukturę czujnik temperatury itp.). Prezentowany transceiver wyposażono także w sprzętowe bloki automatyzu- Elektronik 092_tech_st_12.indd 92 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 10:33 PM Technika Rys. 1. jące transmisję danych, w tym m.in. automatyczne potwierdzanie poprawnego odbioru, automatyczne żądanie retransmisji, monitorowanie czasu transmisji i sygnalizowanie wystąpienia timeoutu. Zautomatyzowano także system synchronizacji transmisji z mechanizmem CCA (Clear Channel Assessment), na którym bazuje mechanizm dostępu do kanału transmisyjnego CSMA. Wymienione elementy „automatyki” transmisji są wbrew pozorom łatwe do przyswojenia i bardzo przydatne w prostych systemach transmisyjnych punkt-punkt, systemach rozgłoszeniowych oraz sieciach radiowych, w których w jednym zakresie częstotliwości musi komunikować się wiele urządzeń w tym samym czasie. Użytkownik może w protokole transmisji zaimplementować dynamicznie modyfi kowaną długość ramek danych oraz automatyczną detekcję adresu urządzenia docelowego, przesyłane dane mogą być szyfrowane za pomocą sprzętowego bloku kryptograficznego AES128. Minimalizację ryzyka błędnych transferów uzyskano dzięki systemowi automatycznej synchronizacji transmisji, sprzętowej ochronie konsystencji danych z CRC oraz wbudowanemu systemowi korekcji błędów FEC (Forward Error Correction). Twórcy układu zadbali także o elektromagnetyczne skutki transmisji danych za pomocą transcievera SPIRIT1 i żeby zminimalizować poziom emitowanych przez niego zaburzeń, wyposażyli go w sprzętowy system „zaszumiania” przesyłanych danych. Jest on stosowany w torze nadawczym i odbiorczym, a jego rolą jest zminimalizowanie poziomu emisji zaburzeń podczas trans- Rys. 2. misji szybko zmieniających się danych (np. ciągu 01010101). Kolejnym zabiegiem minimalizującym emisję podczas nadawania jest cyfrowa modulacja ASK z dyskretnymi poziomami mocy, przy czym czasy kroków narastania i zmniejszania poziomu wyjściowego są programowane przez użytkownika. Diagnostykę połączeń nawiązywanych przez transceivery SPIRIT1 ułatwiają dodatkowe mechanizmy w nich zaimplementowane: detektor nośnej, cyfrowy wskaźnik poziomu odbieranego sygnału RSSI (Received Signal Strenght Indicator), programowany detektor jakości preambuły, a także miernik jakości połączenia, bazujący na statystycznej weryfikacji danych przesyłanych i odbieranych. Bardzo przydatnym – przede wszystkim w aplikacjach bateryjnych – wyposażeniem układów SPIRIT1 jest wbudowany w nie system monitorowania stanu baterii zasilającej (z sygnalizacją zbyt niskiej wartości napięcia zasilającego) oraz system oszczędzania energii z mechanizmami usypiania i wybudzania za pomocą wewnętrznego timera lub zewnętrznego zdarzenia. Bogactwu wyposażenia wewnętrznego i ogromnych możliwości transceivera SPIRIT1 „zaprzecza” niewielka obudowa QFN z 20, wyprowadzeniami, której wymiary zewnętrzne nie przekraczają 4×4 mm. Zaawansowana technologia produkcji struktur półprzewodnikowych umożliwiła jednak zintegrowanie w niej wszystkich wymienionych funkcji przy jednoczesnym zapewnieniu niewielkiego poboru mocy. Na koniec warto wspomnieć, że standardowe wersje SPIRIT1 mogą pracować w zakresie temperatur otoczenia od –40 do +85°C, spełniają także wymagania norm i zaleceń Wireless M-BUS, EN 300 220, FCC CFR47 15 (15.205, 15.209, 15.231, 15.247, 15.249), są także zgodne z ARIB STD T-67, T93, T-108. Piotr Zbysiński Rys. 3. Elektronik 092_tech_st_12.indd 93 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black Grudzień 2012 93 11/27/12 10:33 PM Technika Littelfuse – elementy zabezpieczające w układach elektronicznych Każdy układ elektroniczny powinien być odpowiednio zabezpieczony przed nagłym uszkodzeniem, takim jak przeciążenia i przepięcia. Przepływający prąd o dużej wartości powoduje nadmierne nagrzewanie elementów elektronicznych, co prowadzi w konsekwencji do ich uszkodzeń, a w przypadku przepięć głównie do zwarć i innych nieodwracalnych uszkodzeń. Zadaniem projektanta jest przewidywanie przeciążeń i przepięć oraz stosowanie odpowiednich elementów zabezpieczających. Szeroki wachlarz takich podzespołów ma firma Littelfuse, a spora część jej asortymentu znajduje się w ofercie dystrybutora Transfer Multisort Elektronik. W obwodach zabezpieczeń przed przetężenia mi i zwarciami intuicyjnie sięga się po bezpieczniki. Niemniej elementy te najczęściej nie chronią układu przed uszkodzeniem i raczej bezpiecznik zabezpiecza przed ryzykiem pożaru, gdyż nie dopuszcza do nadmiernego nagrzewania obwodów przez prąd zwarciowy. Najbardziej popularne są bezpieczniki topikowe rurkowe, w klasycznych rozmiarach 5×20 mm oraz 6,3×32 mm, dla prądów znamionowych od 10 mA do 40 A. Do wyboru są wersje szybkie oraz zwłoczne, które, z uwagi na wolniejszą reakcję na duże prądy zwarciowe, znajdują zastosowanie tam, gdzie chwilowe przeciążenia są normalne i nie powinny spowodować zadziałania bezpiecznika. Stąd bezpieczniki zwłoczne są stosowane w obwodach z obciążeniami Fot. 1. Bezpieczniki topikowe rurkowe (szklane) 94 Grudzień 2012 indukcyjnymi, takimi jak silniki czy transformatory. Alternatywą dla bezpieczników rurkowych mogą być bezpieczniki miniaturowe: kubkowe (TR5), prostopadłościenne (TE5) lub osiowe przypominające zwyczajny re- Fot. 3. Bezpieczniki polimerowe zystor. Ich parametry są zbliżone do bezpieczników rurkoPoza elementami przewlekanymi wych; także występują w wersji szybkiej, w ofercie Littelfuse są też bezpieczniki a nawet ultraszybkiej oraz zwłocznej i są przeznaczone do SMT, które mogą być dostępne dla prądów znamionowych od stosowane w obwodach, gdzie nie wystę40 mA do 15 A. Są to elementy THT lu- pują zbyt duże napięcia i moce. towane do płytki i każda wymiana wiąże się z lutowaniem. Dla bezpieczników Bezpieczniki polimerowe TR5 i TE5 są dostępne gniazda pozwalaAlternatywą dla bezpieczników tojące na łatwą wymianę elementu. pikowych są wersje polimerowe (PolySwitch, MultiFuse, Resettable Fuse). Są to elementy odwracalne, w których nie ma konieczności wymiany. W stanie normalnym (zimnym) polimer zapewnia dobre przewodzenie prądu. Przy przepływie przez bezpiecznik dużego prądu i ogrzaniu polimeru rezystancja elementu znacznie wzrasta i w chwili zadziałania element osiąga stan równowagi, płynie przez niego niewielki prąd, a wydzielająca się moc pozwala na podFot. 2. Bezpiecznik SMD w oprawie trzymanie bezpiecznika w stanie gorą- Elektronik 094_firm_tme.indd 94 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 10:37 PM Technika Fot. 4. Warystory przewlekane cym. Bezpieczniki te są bardzo wygodne w stosowaniu, ale ich trwałość jest ograniczona i wynosi od kilkunastu do kilkuset zadziałań. Littelfuse dostarcza całą gamę tego typu zabezpieczeń zarówno w wersji przewlekanej, jak i montowanej powierzchniowo. Parametry i charakterystyki tych elementów są zbliżone do wkładek topikowych zwłocznych, są jednak przeznaczone do pracy ze stosunkowo niskimi napięciami (zazwyczaj do 60 V). Ochrona przepięciowa Do podstawowej ochrony przeciwprzepięciowej stosowane są warystory i diody zabezpieczające dużej mocy podobne w działaniu do diod Zenera. Warystory są rodzajem nieliniowych rezystorów, których rezystancja zależy od występującego na nich napięcia. Poniżej napięcia progowego warystor ma dużą rezystancję setek kiloomów, po jego przekroczeniu rezystancja tego elementu szybko maleje. Innymi słowy warystor powoduje zwieranie impulsów przepięciowych do masy. Warystory mają dużą zdolność pochłaniania energii w momencie przepięcia i są odwracalne. W ofercie Littelfuse są one w wer- Elementy gazowane GDT są przeznaczone do zastosowań telekomunikacyjnych przed wyładowaniami atmosferycznymi Fot. 5. Przykładowe diody TVS sji do montażu SMT i THT, o napięciach progowych od kilku do kilkuset woltów i różnych wymiarach, decydujących o wielkości energii przepięć, jaką może dany element pochłonąć. Innym elementem zabezpieczenia przeciwprzepięciowego są diody TVS o działaniu podobnym do diod Zenera. Są to elementy dużo szybsze od warystorów i reagują na przepięcia nawet w kilka pikosekund, i nadają się do ochrony przed ładunkami elektrostatycznymi. Mają one dużą zdolność pochłaniania energii przepięcia nawet do dziesiątek kJ i są dostępne w wersji jednokierunkowej i dwukierunkowej. Littelfuse oferuje wiele typów takich podzespołów, o różnych napięciach znamionowych i zdolności pochłaniania energii w wersjach SMT i THT. Dostępne są też drabinki diod TVS umieszczone w obudowach układów scalonych SMD. Ochrona odgromowa Elementami chroniącymi przed przepięciami o dużej energii są elementy gazowane GDT (Gas Discharging Tube). Zawierają one gaz, który po przekroczeniu określonego napięcia ulega jonizacji i zaczyna gwałtownie przewodzić prąd. Napięcie progowe tych podzespołów jest stosunkowo duże (100–1000 V). Charakteryzują się one zdolnością do przejęcia największej energii spośród Fot. 6. Ochronniki GDT wszystkich elementów zabezpieczających przed przepięciami, ale są wolne w działaniu. Są przeznaczone do zastosowań telekomunikacyjnych przed wyładowaniami atmosferycznymi. Najbardziej optymalną ochroną, stosowaną na ogół na liniach zasilających, jest aplikowanie kilku różnych elementów zabezpieczających przed przepięciami, które współpracują z bezpiecznikiem. Tworzy to kompleksowe zabezpieczenie przed przepięciami i przepływem nadmiernego prądu, także na wypadek uszkodzenia elementu zabezpieczającego. Janusz Janicki Dane kontaktowe Transfer Multisort Elektronik Sp. z o.o. tel. 42 645 55 55 www.tme.pl, [email protected] Elektronik 094_firm_tme.indd 95 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black Grudzień 2012 95 11/27/12 10:37 PM Technika Thunderbolt – nowy standard szybkiego interfejsu komunikacyjnego Użytkownicy sprzętu komputerowego cały czas poszukują rozwiązań komunikacyjnych, które są w stanie zapewnić dużą szybkość transmisji danych na niewielkiej odległości po to, aby móc łączyć ze sobą komputery i inteligentne urządzenia peryferyjne. Aktualnie do takich zastosowań wykorzystywany jest interfejs USB, który w zasadzie można nazwać monopolistą w zakresie komunikacji przewodowej w urządzeniach komputerowych powszechnego użytku. Niemniej trzeba odnotować, że na rynku pojawiło się konkurencyjne rozwiązanie o nazwie Thunderbolt. Czy ma ono szansę przełamania dominacji USB na rynku transmisji danych w najbliższych latach? I nterfejs USB (Universal Serial Bus) to dwukierunkowe łącze szeregowe, opracowane w 1994 roku przez grupę siedmiu firm: Compaq, DEC, IBM, Intel, Microsoft , NEC i Nortel. Pozwolił on na podłączanie do komputerów PC urządzeń peryferyjnych w prosty sposób w porównaniu z wykorzystywanymi wcześniej interfejsami równoległymi oraz z dużą szybkością działania, jakiej nie były w stanie zapewnić interfejsy szeregowe. Nowością jaką przyniósł USB do urządzeń konsumenckich była także możliwość zasilania podłączanego urządzenia z komputera bez dodatkowych kabli i urządzeń. roku liczba ta zwiększa się o 2–3 miliardy. W 2008 roku została opracowana nowa wersja 3.0, zapewniająca wsteczną kompatybilność z USB 2.0, większą szybkość komunikacji i moc zasilania. Oczekuje się, że nowa wersja będzie się rozwijała w podobnym tempie jak poprzednie, stąd zasadne jest pytanie o możliwości penetracji rynku, jakie kryją się przed opracowanym przez Intela i Apple interfejsem Thunderbolt. Jest on konkurencyjnym rozwiązaniem do USB i zapewnia również znakomite parametry w zakresie wydajności. USB 2.0 i 3.0 Szybciej i wydajniej Obecnie wersja 2.0 interfejsu USB jest zainstalowana w ponad 10 miliardach urządzeń na całym świecie i co Maksymalna szybkość transmisji w USB 2.0 wynosi 480 Mbit/s, wersja 3.0 podnosi ten limit blisko dziesię- 96 Grudzień 2012 ciokrotnie do 4,7 Gbit/s. W przy pad ku Thunderbolta maksymalna prędkość transmisji jest jeszcze wyższa – nawet do 10 Gbit/s. Chociaż aktualnie w sprzedaży nie ma nośników, które obsłużyłyby taką prędkość, teoretycznie przy 10 Gbit/s pełnometrażowy fi lm zapisany w standardzie Blu-Ray można Elektronik 096_rs_component.indd 96 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 10:39 PM przesłać w 30 sekund, zamiast 60–75 s dla USB 3.0. Duża szybkość pozwala użyć tego rozwiązania do obsługi macierzy RAID, w transmisji wideo o dużej rozdzielczości oraz przy ekspanderach interfejsów takich jak PCI Express. Thunderbolt jest w stanie dostarczyć do obciążenia 10 W mocy zasilającej, ponaddwukrotnie więcej niż w USB 3.0 i ma mniejsze i bardziej smukłe złącze w porównaniu z USB, które zostało oparte na złączu Mini-Display Port firmy Apple, co pomaga w konstrukcji supercienkich notebooków i tabletów. Przewody, złącza i sterowniki Thunderbolt to interfejs bazujący na przewodach miedzianych. Jego specyfi kacja jest kombinacją dwóch protokołów: PCI Express (PCIe) i DisplayPort, co oznacza, że zapewniona została możliwość jednoczesnej transmisji dwukierunkowej danych i obrazu za pomocą pojedynczego kabla. Pojedynczy port Thunderbolta może obsłużyć hub podłączonych nawet siedmiu urządzeń, w tym do dwóch wyświetlaczy zgodnych z DisplayPort o rozdzielczości HD do 2560×1440 pikseli i 8 kanałów audio w jakości HD. Złącze Thunderbolta zawiera pięć przewodów: jeden dla sterowania, dwie dwukierunkowe pary komunikacyjne, jedną do nadawania, a drugą do odbioru, co razem daje dwa kanały pełnodupleksowe i dwukierunkowe. Przy złączach umieszczone są drivery, przez co kable są faktycznie urządzeniami aktywnymi. Sterowniki dokonują multipleksowania danych pochodzących z dwóch wymienionych protokołów po stronie nadawczej i demultipleksowania w odbiorniku, zapewniając możliwość jednoczesnej obsługi różnych urządzeń. Zapewniono też obsługę interfejsów DVI, dual-link DVI, HDMI i VGA za pomocą adapterów pomiędzy złączem Mini-DisplayPort a wymienionymi łączami. 096_rs_component.indd 97 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black Potencjał rynkowy Na razie jedynym dostawcą komputerów na rynku z portami Thunderbolt jest Apple. Występują one równolegle z USB w produkowanych przez tę firmę modelach: MacBook Air, MacBook Pro, iMac i Mac mini. Kilku innych dużych producentów zapowiedziało wypuszczenie na rynek produktów zawierających porty Thunderbolta, przykładem może być Sony i jego seria laptopów Vaio, gdzie takie łącze się wkrótce pojawi. Koszty Ważnym czynnikiem określający rynkową akceptację produktu są koszty. Implementacja USB 2.0 kosztuje około 1,5 dolara, z czego chipset jest sprzedawany za około 1 dolara. USB 3.0 kosztuje około 4,5 dolara. Koszt implementacji Thunderbolta to 49 dolarów, a więc ponad 10-krotnie więcej niż dla konkurencyjnego USB 3.0. Co więcej, Intel nie oferuje na rynku oddzielnie kontrolera dla niego, taka oferta ma się dopiero pojawić na przełomie roku. Inną ważną rzeczą jest zapotrzebowanie rynku na produkty o bardzo dużej szybkości transmisji. Co z tego, że Thunderbolt może przesyłać dane znacznie szybciej niż USB 3.0, skoro użytkownicy nigdy z tej możliwości nie skorzystają. Wydaje się więc, że ekspansja rynkowa tego standardu będzie czekać na moment, kiedy cena implementacji stanie się porównywalna z USB 3.0. Do tego momentu Thunderbolt będzie zwykłą ciekawostką. David Pike, RS Components Dane kontaktowe RS Components tel. 22 307 05 48, www.rspoland.com 11/27/12 10:39 PM Technika | Prezentacje Najnowszy oscyloskop Agilenta – MSO-X 4154A 14 listopada 2012 odbyła się światowa premiera oscyloskopu InfiniiVision MSO-X Agilent Technologies. Mieliśmy szczęście i zaszczyt jako jedni z pierwszych testować model 4154A. Trudno opisać emocje, jakie towarzyszyły nam przy otwieraniu pudła. Marka Agilent Technologies jest przecież gwarantem jakości i wysokich parametrów sprzętu. Nie zawiedliśmy się. K omfort pracy, precyzja, najwyższa jakość wykonania nawet najdrobniejszych detali mechanicznych, doskonałe parametry techniczne – to cechy, którymi można charakteryzować wszystkie wyroby Agilenta. Najnowszy oscyloskop – InfiniiVision MSO-X 4154A – oczywiście należy dopisać do tej listy. MSO-X 4154A reprezentuje najwyższą klasę przyrządów pomiarowych. Jednocześnie można nim obserwować i mierzyć 4 przebiegi analogowe o częstotliwości do 1,5 GHz oraz badać 16 sygnałów cyfrowych o częstotliwości przełączania do 250 MHz. Dzięki bardzo dużemu wyświetlaczowi – przekątna 30,7 cm – zapewniono dobrą czytelność oscylogramów (rys. 1). Jest tak nawet wtedy, gdy są włączone przebiegi ze wszystkich kanałów analogowych i cyfrowych. Obsługę przyrządu bardzo usprawnia ekran dotykowy. Jest on szczególnie przydatny przy definiowaniu „palcem na ekranie” zakresu powiększenia funkcji Zoom, wprowadzaniu parametrów liczbowych na chwilowo wyświetlanej klawiaturze numerycznej, przesuwaniu kursorów ekranowych itp. Przyciski są rozmieszczone na płycie czołowej według szablonu sprawdzonego w innych typach oscyloskopów Agilenta. 98 Grudzień 2012 Wyposażenie standardowe Spełnienie wysokich parametrów technicznych, którymi odznacza się oscyloskop MSO-X 4154A, nie byłoby możliwe, gdyby nie zagwarantowano odpowiedniej jakości całego wyposażenia dodatkowego. Przy tak szerokim paśmie analogowym szczególnie istotne są parametry sond pomiarowych. Producent dostarcza dwa komplety sond: cztery bierne sondy N2894 pracujące w paśmie do 700 MHz i cztery 1-gigahercowe sondy aktywne N2795A. W komplecie są też dwie 8-kanałowe sondy cyfrowe 54620-61601. Producenci już od dość dawna nie dołączają dokumentacji papierowej do swoich wyrobów i tak jest w przypadku oscyloskopu MSO-X 4154A. Są za to dwie płytki CD: jedna z driverami do portów komunikacyjnych, druga z dokumentacją elektroniczną w formacie PDF. Pomiary, cechy użytkowe Oscyloskop MSO-X 4154A stanowi laboratorium pomiarowe składające się z kilku wirtualnych przyrządów. Na uwagę zasługują aż dwa generatory arbitralne, których wyjścia umieszczono na płycie czołowej pod wyświetlaczem. Generują one zapisane w pamięci wewnętrznej przebiegi (11 typowych kształtów), a dodatkowo w kanale 1 może być zdefi niowany przebieg Najważniejsze parametry techniczne oscyloskopu MSO-X 4154A • Liczba kanałów: 4 analogowe, 16 cyfrowych MSO • Pasmo analogowe: 1,5 GHz • Szybkość próbkowania: 5 GSa/s (kanały analogowe), 1,25 GSa/s (kanały cyfrowe) • Maksymalna częstotliwość przebiegów cyfrowych: 250 MHz • Długość rekordu: 4 Mpunkty (interleaved), 2 Mpunkty (non-interleaved) • Wyzwalanie: edge, edge then edge, pulse width, pattern, OR, rise/fall time, Nth edge burst, runt, setup & hold, video, zone • Analiza protokołów (opcje): CAN/LIN, FlexRay, I2C/SPI, I2S, UART/RS232, MIL- STD- 1553/ARINC 429, USB • Przebiegi referencyjne: 4 porównywane z kanałami analogowymi i matematycznymi • Przebiegi generowane przez 2 generatory arbitralne: arbitrary, sine, square, ramp, pulse, DC, noise, sine cardinal, exponential rise, exponential fall, cardiac, Gaussian pulse. Modulacja przebiegów w kanale WaveGen1 za wyjątkiem przebiegów arbitralnych, pulse, DC i szumu. Elektronik 098_firm_am_technologies.indd 98 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 10:41 PM Prezentacje | użytkownika. Wprowadzanie kształtu odbywa się względnie łatwo w specjalnym edytorze dostępnym w oprogramowaniu firmowym oscyloskopu. Następnym przyrządem jest analizator protokołów magistral szeregowych. Możliwości oscyloskopu MSO-X 4154A są w tym zakresie spore, obsługiwane są protokoły: I2C, CAN, LIN, FlexRay, SPI, I2S, UART, RS232, MIL-STD-1553, USB, a nawet stosowany w lotnictwie ARINC 429. Agilent Technologies już we wcześniej produkowanych oscyloskopach implementował bardzo użyteczne funkcje związane z analizą jakości sieci zasilających. Znalazły się one także w modelu MSO-X 4154A. Do większości takich pomiarów wymagane są jednak sondy prądowe, których nie ma w standardowym wyposażeniu. W pomiarach zjawisk fizycznych, urządzeń medycznych, motoryzacyjnych i podobnych z pewnością bardzo przydatne będą obliczenia matematyczne. Oprócz czterech podstawowych operacji w oprogramowaniu zawarto także zestaw funkcji matematycznych, takich jak: całkowa- 098_firm_am_technologies.indd 99 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black Technika nie, różniczkowanie, logarytmowanie, funkcje wykładnicze, a także fi ltrowanie i uśrednianie oraz wyznaczanie trendu zmian danego parametru (np. częstotliwości). Wykres analizy FFT jest wyznaczany dwoma parametrami: Span i Center, a więc tak jak jest to zwykle rozwiązywane w analizatorach widma. W opcjach wyzwalania pojawiają się także tryby związane z analizą protokołów, jeśli funkcja ta została uaktywniona. Przykładowo, dla protokołu I2C zdarzeniami wyzwalającymi są: wystąpienie określonego adresu lub danej, bitu startu lub stopu, a nawet zdefiniowanej ramki. Wyzwalanie Wchodzenie w gigahercowe pasma analogowe oscyloskopów cyfrowych stało się już obowiązkiem każdego liczącego się na świecie producenta sprzętu pomiarowego. Agilent jest niewątpliwie zaliczany do grona liderów, czego potwierdzeniem jest rodzina InfiniiVision 4000. Oscyloskop MSO-X 4154A został zaprojektowany z charakterystyczną dla firmy starannością. Już przy pierwszym kontakcie z tym przyrządem uwagę zwraca bardzo duży ekran dotykowy, który okazuje się rewelacyjnym rozwiązaniem, doskonale ułatwiającym prowadzenie pomiarów. Parametry techniczne mówią same za siebie. Mamy do czynienia ze sprzętem dla prawdziwych profesjonalistów. Jarosław Doliński, EP Tryby wyzwalania są bardzo ważnym parametrem każdego oscyloskopu, wyznaczają bowiem możliwości obserwacji niektórych „trudnych” przebiegów, na przykład losowych zakłóceń, przebiegów nieokresowych lub rzadko występujących. Tryby wyzwalania oscyloskopu MSO-X 4154A zostały dobrane w sposób maksymalnie oszczędny, jednak powinny być przydatne w zdecydowanej większości problemów rozwiązywanych za pomocą tego przyrządu. Nie zabrakło wśród nich trybów obowiązujących w nowoczesnych oscyloskopach cyfrowych, takich jak: Runt, Nth Edge Burst, Setup and Hold, ale są też klasyczne, czyli Edge i Pulse Width, Video. Ocena subiektywna 11/27/12 10:41 PM Elektronik poleca Nowe produkty | Aparatura pomiarowa Co miesiąc wybieramy dla Państwa najciekawsze nowości rynkowe – zapraszamy do zapoznania się z informacjami zamieszczonymi w odpowiednich działach. Redakcja przy wykorzystaniu pojedynczego przyrządu. Ponadto, istnieje możliwość niezależnego włączania/wyłączania wyjść, co pozwala na zasilanie obwodów wymagających aktywacji napięć w określonych sekwencjach. W systemach wymagających wyższych prądów i napięć wyjścia mogą być łączone szeregowo lub równolegle. 2- i 3-wyjściowe programowalne zasilacze o parametrach wyjściowych do 60 V i 5 A Oferta przyrządów laboratoryjnych Keithley Instruments powiększyła się o dwa nowe typy zasilaczy: dwuwyjściowy 2220-30-1 i trójwyjściowy 2230-30-1. Model 2220-30-1 zawiera 2 wyjścia o parametrach 30 V/1,5 A. Model 2230-30-1 zawiera 3 wyjścia, z których dwa (30 V/1,5 A) są przeznaczone do zasilania obwodów analogowych, a trzecie (6 V/5 A) do zasilania obwodów cyfrowych. Dla porównania, najbliższy odpowiednik 3-wyjściowy dostępny obecnie w sprzedaży zapewnia maksymalne napięcie i prąd wyjściowy 25 V/1 A. Dokładność programowania/odczytu napięcia (0,03%) i prądu (0,1%) są również większe od innych przyrządów wysokiej klasy, dla których wartości te wynoszą odpowiednio 0,05% i 0,15%. Znajdujące się na tylnym panelu terminale Remote Sense dla każdego z kanałów zapewniają kompensację spadku napięcia na przewodach połączeniowych, zapewniając właściwe napięcie na obciążeniu. Wyjściowe napięcie zaburzeń i szumów nie przekracza 3 mV P-P. Wyjścia są odizolowane galwanicznie, co pozwala na zasilanie odrębnych urządzeń Pozostałe cechy: • wewnętrzna pamięć na 30 konfiguracji ułatwiająca wykonywanie identycznych procedur testowych, • pokrętło regulacyjne z programowaną długością kroku ułatwiające obserwację odpowiedzi testowanego urządzenia na zmianę pobudzenia prądowego/napięciowego, • numeryczny keypad do precyzyjnego wprowadzania wartości, • wyświetlacz z równoczesną prezentacją napięć i prądów na wszystkich wyjściach, • port USB, • sterowniki IVI-Com i LabView. www.keithley.com 2/4-portowe głowice pomiarowe do oscyloskopów o paśmie 60 GHz Firma Agilent opracowała moduł próbkującej głowicy oscyloskopowej o paśmie 60 GHz przeznaczonej dla inżynierów zajmujących się projektowaniem, walidacją i produkcją komponentów szybkich systemów komunikacyjnych. 2/4-portowy model Agilent N1045A stanowi najbardziej ekonomiczną opcję umożliwiającą precyzyjną charakteryzację wielościeżkowych modułów stosowanych w systemach opartych na nowych i dopiero zdobywających popularność standardach, takich jak IEEE 802.3 ba/bj/bm (Ethernet 40/100 Gb) i Optical Internetworking Forum CEI 3.0. Oscyloskop 86100D DCA-X z zainstalowanymi modułami N1045A pozwala uzyskać system pomiarowy zawierający od 2 do 16 kanałów. Łącząc N1045A z precyzyjnym modułem podstawy czasu 86107A, użytkownik otrzymuje 8-kanałowy system pomiarowy o paśmie 60 GHz, w którym jitter podstawy czasu wynosi zaledwie 200 fs. Stanowi on idealną konfigurację do testowania urządzeń z 4 portami różnicowymi o przepustowości do 28 Gb/s. Każdy z niskoszumowych układów próbkujących w N1045A jest zlokalizowany na końcu elastycznego kabla o długości 1,6 m, co ma na celu minimalizację strat i zapewnienie jak najdokładniejszego odwzorowania sygnałów. Wraz z możliwością wyboru szerokości pasma (60, 45, 35 lub 20 GHz) oraz niezależną kontrolą przesunięcia faz układu próbkującego, N1045A daje użytkownikowi możliwość optymalizacji odbiornika w zależności od rodzaju testowanego urządzenia. Te najlżejsze i najmniejsze na rynku głowice oscyloskopowe umożliwiają lokalizację układu próbkującego nawet w bardzo ograniczonych przestrzeniach. www.agilent.com 100 Grudzień 2012 Elektronik 100_newsy12.indd 100 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 10:50 PM Aparatura pomiarowa | Nowe 8-kanałowy oscyloskop mixed-signal o paśmie 500 MHz Yokogawa prezentuje nowy 8-kanałowy oscyloskop mixed-signal mogący znaleźć zastosowanie przy analizie układów zasilających i napędowych, podsystemów samochodowych i innych aplikacji wymagających równoczesnej obserwacji napięć i prądów w wielu punktach obwodu. DLM4000 występuje w dwóch wersjach różniących się szerokością pasma analogowego: 350 (DLM4038) i 500 MHz (DLM4058). Pracuje z maksymalną szybkością próbkowania 1,25 GS/s w trybie zwykłym i 2,5 GS/s z przeplotem. Umożliwia równoczesną obserwację 8 sygnałów analogowych lub alternatywnie 7 sygnałów analogowych i jednego 8-bitowego wejścia cyfrowego. W najbliższym czasie dostępna będzie opcja /L16 dająca możliwość pracy w trybie 8 wejść analogowych + 16-bitowego wejścia cyfrowego lub 7 wejść analogowych + 24-bitowego wejścia cyfrowego. Wewnętrzna pamięć o pojemności 62,5 M punktów na kanał (125 M punktów na kanał w trybie z przeplotem) w zestawieniu z funkcją history memory umożliwia rejestrację 20 tys. przebiegów, ich prezentację na ekranie, obustronne przewijanie, wyszukiwanie wzorców i wyznaczanie parametrów za pomocą funkcji kursora. Ułatwia to obserwację anomalii trudnych do produkty wychwycenia w normalnym trybie pracy. DLM4000 udostępnia ponadto funkcje trendów, matematyczne, fi ltracji cyfrowej, powiększania fragmentów przebiegów i analizy sygnałów na szynach szeregowych FlexRay, CAN, LIN, UART, I2C i SPI. Istnieje możliwość równoczesnej analizy sygnałów na dwóch szynach szeregowych taktowanych różnymi częstotliwościami zegara. Pozostałe cechy: • duży ekran o rozdzielczości XGA i przekątnej 12,1”, • funkcje pomocnicze (siatka, kursory, pomiary automatyczne), • pokrętło regulacyjne z przełącznikiem, • rozbudowany system wyzwalania: zbocze, stan, długość/ szerokość impulsu, wzorzec na szynie szeregowej (FlexRay/ CAN/LIN/UART/I2C/SPI/definiowany), TV (NTSC/PAL/ SDTV/HDTV/definiowany), manualny, kombinacja sygnałów z dwóch szyn szeregowych, • opcjonalne sondy wysokonapięciowe PBDH0150, • 2 porty USB na panelu frontowym do podłączenia myszy, klawiatury i pamięci USB, • porty Ethernet, GPIB i RGB do zewnętrznego monitora, • wyjście testowe GO/NOT GO, • mała głębokość przyrządu (<18 cm). www.tmi.yokogawa.com Oscyloskopy DSO/MSO InfiniiVision 4000 X-Series z dotykowym interfejsem użytkownika dodatkowych kanałów cyfrowych oraz z aktywowanymi funkcjami matematycznymi, pomiarów automatycznych i dekodowania protokołów. Szybkość Agilent Technologies prezentuje jest tu kluczowym elementem zapewniającym największe prawdopodobieńnową rodzinę oscyloskopów DSO/ stwo wychwycenia przypadkowo wyMSO Infi niiVision 4000 X-Series o niespotykanej wcześniej elastyczstępujących lub nieciągłych anomalii, ności i łatwości obsługi wśród moczęsto niewidocznych podczas analizy deli z wbudowanym systemem opeprzebiegów za pomocą oscyloskopów racyjnym. Nowa rodzina obejmuo małej szybkości aktualizacji. je modele o paśmie od 200 MHz Ponieważ oscyloskopy 4000 X-Series zaprojektowano specjalnie pod kądo 1,5 GHz, których jedną z wyróżniających cech jest bardzo duża tem obsługi za pomocą interfejsu doszybkość aktualizacji wynoszątykowego, wybór obiektów odbywa się tu szybko i naturalnie. Funkcja ca 1 milion przebiegów na sekunInfi niiScan Zone pozwala na wybór dę. Wszystkie zostały wyposażone w 12-calowy wyświetlacz z pojempunktu wyzwalania bezpośrednio na nościowym ekranem dotykowym, ekranie poprzez obrysowanie konkretnajwiększy w przyrządach tej klasy oraz wprowadzoną po raz nego fragmentu sygnału. Wewnątrz obudowy kryje się 5 przypierwszy funkcję manualnego wyzwalania Infi niiScan Zone. rządów: oscyloskop z analizatorem stanów logicznych (MSO), Kluczowymi cechami oscyloskopów 4000 X-Series są szyb- analizator protokołów, woltomierz cyfrowy oraz dwukanakość, łatwość obsługi i integracja. Przyrządy te w każdej sytu- łowy generator arbitralny/funkcyjny WaveGen. Oscyloskopy acji zapewniają dużą szybkość działania, także podczas analizy 4000 X-Series dają możliwość wyzwalania i analizy sygnałów wielu popularnych standardów, takich jak MILSTD 1553 i ARINC 429, I2S, CAN/LIN, FlexRay, Tabela. Parametry oscyloskopów DSO/MSO 4000 X-series RS232/422/485/UART, I2C/ SPI oraz USB 2.0 HiModel 4022A 4024A 4032A 4034A 4052A 4054A 4104A 4154A Speed, Full-Speed i Low-Speed. Jako pierwsze ofePasmo (–3 dB) 200 MHz 350 MHz 500 MHz 1 GHz 1,5 GHz rują funkcję sprzętowego wyzwalania/dekodowania DSO 2 4 2 4 2 4 4 4 Liczba kanałów sygnałów USB. Oferta Infi niiVision 4000 X-Series MSO 2 + 16 4 + 16 2 + 16 4 + 16 2 + 16 4 + 16 4 + 16 4 + 16 obejmuje modele o paśmie 200 MHz, 350 MHz, 500 Maks. szybkość próbkowania 5 GSa/s w połowie kanałów, 2,5 GSa/s we wszystkich kanałach MHz, 1 GHz i 1,5 GHz. W standardowej konfiguMaks. pojemność pamięci standardowo 4 Mpts, pamięć segmentowana racji zawierają one 4 Mpts pamięci segmentowanej. Rozmiar i typ wyświetlacza 12,1” High Definition z pojemnościowym ekranem dotykowym Aktualizacja przebiegów > 1 milliona przebiegów na sekundę www.agilent.com Elektronik 100_newsy12.indd 101 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black Grudzień 2012 101 11/27/12 10:50 PM Nowe produkty | Przetworniki i sensory Samochodowy czujnik ciśnienia względnego o dokładności ±1,5% FS Melexis wprowadza na rynek pierwszy z nowej serii czujników ciśnienia MEMS przeznaczony do zastosowań w elektronice samochodowej. MLX90809 uzyskał kwalifi kację AEC-Q100. Jest czujnikiem ciśnienia względnego zaprojektowanym na zakres pomiarowy 1 bara, zapewniającym dokładność ±1,5% FS. Zawiera półprzewodnikową membranę z zespołem sensorów piezoelektrycznych, niskoszumowy przedwzmacniacz z układem kondycjonowania sygnału, 16-bitowy przetwornik A/C delta-sigma, mikrokontroler i pamięć EEPROM. Zadaniem toru analotu wzmocnienie sygnału gowego jest mierzonego i kompensacja offsetu, natomiast 16-bitowy mikrokontroler zapewnia kompensację temperaturową i diagnostykę pracy układu, mającą duże znaczenie w aplikacjach safety-critical. Pamięć EEPROM pozwala na realizację różnych konfiguracji pracy układu, np. ustalanie parametrów wewnętrznych fi ltrów oraz ustalanie sposobu działania funkcji diagnostycznych w warunkach zbyt niskiego/wysokiego napięcia zasilania i zbyt niskiego/wysokiego ciśnienia. MLX90809 jest produkowany w 16-wyprowadzeniowej obudowie SMD z otworem wlotowym wykonanym na górnej powierzchni. Zawiera wyjście analogowe i cyfrowe. Pracuje w szerokim zakresie temperatur otoczenia od –40 do +150°C. Przemysłowe czujniki poziomu cieczy Pływakowe czujniki poziomu cieczy firmy Cynergy3 Components wykonane są z różnych materiałów, dzięki czemu mogą pracować w środowisku o różnorodnej agresywności chemicznej. W przypadku środowiska obojętnego chemicznie użyty materiał decyduje przede wszystkim o zakresie temperatury pracy czujnika: –20°C ÷ +75°C dla nylonu, –20°C ÷ +100°C dla polipropylenu, –10°C ÷ +120°C dla PPS (polisiarczek fenylenu) i –20°C ÷ +180°C dla stali nierdzew- Akcelerometr KXCNL firmy Kionix zawiera podwójną, programowalną przez użytkownika maszynę stanów umożliwiającą dynamiczne reprogramowanie układu. Może realizować równocześnie różne aplikacje na poziomie chipu, odciążając główny mikroprocesor systemowy. Zakres zastosowań tego układu obejmuje np. proste detektory rotacji ekranu, pedometry, detektory spadku swobodnego, wykrywanie pojedynczego/podwójnego kliknięcia ekranu itp. Użytkownik może tworzyć własne aplikacje lub korzystać z dostarczanej przez producenta biblioteki stanów. KXCNL oferuje zakresy pomiarowe 2, 4, 6 i 8 g. Pracuje z napięciem zasilania od 1,7 do 3,6 V, pobierając od 2 do 250 μA prądu. Zawiera regulator napięcia, układ diagnostyczny i interfejs I2C pracujący w trybach High Speed, Fast Speed i Standard Speed. Jest zamykany w obudowie o wymiarach 3×3×0,9 mm. nej. Wybrane wersje mają możliwość pomiaru temperatury. Poza temperaturą drugim istotnym parametrem czujników pływakowych jest maksymalna wartość przełączanej mocy. Najpopularniejsze, standardowe wykonania w przypadku czujników tej firmy to elementy o obciążalności 25, 50 oraz 100 VA. W zależności od agresywności i temperatury środowiska, w którym pracują czujniki poziomu, wyposażono je w przewody doprowadzeniowe o różnej izolacji zewnętrznej. Najpopularniejsze wykonania to standardowe czujniki z przewodami w izolacji PVC oraz wysokotemperaturowe czujniki z przewodami w izolacji teflonowej. Istnieje możliwość zamówienia czujników z wyprowadzeniem sygnału w postaci zewnętrznego złącza. Czujniki charakteryzują się też różnorodnymi metodami montażu na zbiorniku. Dostępne są wersje z gwintem plastikowym oraz metalowym, a także wersje montowane na wcisk przy wykorzystaniu uszczelek wykonywanych z różnych materiałów: uszczelki nitrylowe, silikonowe, vitonowe. Czujniki mogą pracować z konfiguracją styków NO lub NC, ale dostępne są wersje uniwersalne, w których konfiguracja styków jest ustawiana przez użytkownika. Wybrane modele umożliwiają kontrolę dwóch różnych poziomów cieczy lub dzięki konstrukcji z odpowiednim przetwornikiem pozwalają na ciągłą kontrolę zmieniającego się poziomu. W zależności od wykonania czujniki uzyskały certyfi katy WRAS lub UL. www.kionix.com Semicon, tel. 22 615 73 71, www.semicon.com.pl www.melexis.com Programowalny akcelerometr o zakresie pomiarowym do 8 g z dwoma maszynami stanów 102 Grudzień 2012 Elektronik 100_newsy12.indd 102 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 10:50 PM Przetworniki i sensory | Nowe Nowe czujniki przyspieszenia MEMS firmy Bosch Bosch wprowadza na rynek kolejną generację peryferyjnych czujników przyspieszenia w obudowie SOIC14n 8,6×3,9 mm. Najważniejszymi cechami nowych czujników cyfrowych są: większy zakres pomiaru od ±120 g do ±480 g oraz możliwość wyboru sposobu komunikacji – za pomocą interfejsu SPI lub PSI5-V1.3 (Peripheral Sensor Interface 5). Oba nowe czujniki są podobne pod względem konstrukcji, ale różnią się od siebie zakresem pomiaru. Czujnik SMA58x można przełączać z zakresu ±120 g na ±240 g. Jest on pr z e w id z i any do montażu w peryferyjnych czujnikach zderzeniowych w pojazdach. Specjalistycznym rozwiązaniem do detekcji zderzeń czołowych jest czujnik SMA59x o dwukrotnie większym zakresie pomiaru. Obydwa czujniki wykonują pomiary wzdłuż osi Y; rozdzielczość pomiaru wynosząca 10 bitów i wartości końcowe zakresu pomiaru dają w rezultacie poziom czułości od 1 LSB/g do 4 LSB/g. SMA58x i SMA59x wyposażono w skuteczny regulator offsetu. Wykonuje on automatycznie wolne oraz szybkie korekty, dzięki czemu czujniki są niezwykle odporne na zakłócenia fizyczne, np. drgania lub silne wahania temperatury otoczenia. Dodatkowo obróbkę sygnału wspomagają dwa fi ltry dolnoprzepustowe do wyboru – o częstotliwości granicznej 213 Hz i 416 Hz. Napięcie zasilania układów wynosi 1V, pobór prądu 8 mA. Zakres temperatur pracy –40°C do +125 °C. www.bosch-sensortec.com produkty Mikrofony MEMS top port/bottom port o dopasowanych charakterystykach częstotliwościowych Firma Wolfson Microelectronics zaprezentowała pierwsze na rynku mikrofony MEMS w obudowach typu top port (WM7121) i bottom port (WM7132) o dopasowanych charakterystykach czułości, częstotliwościowych i fazowych. Są to miniaturowe mikrofony przeznaczone do montażu w urządzeniach konsumenckich z torem dźwiękowym HD Audio, ta- kich jak smartfony, słuchawki Bluetooth, kamery czy konsole do gier. Zapewniają stosunek sygnału do szumu równy 65 dB i precyzyjne dopasowanie charakterystyk w zakresie częstotliwości od 10 Hz do 20 kHz. Cecha ta ułatwia integrację obu układów w urządzeniach docelowych i zapewnia doskonałej jakości nagrania stereofoniczne. Dostępne są dwie wersje: standardowa, dla której tolerancja czułości wynosi ±3 dB oraz profesjonalna z sufi ksem „-E”, dla której tolerancja wynosi ±1 dB. WM7121 i WM7132 zapewniają odporność na temperatury do +260°C występujące w trakcie lutowania przepływowego, dzięki czemu mogą być montowane na zautomatyzowanych liniach produkcyjnych. Są zamykane w obudowach o wymiarach 3,76×3,00×1,10 mm. Pracują z napięciem zasilania od 1,5 do 3,7 V, pobierając około 200 μA prądu. www.wolfsonmicro.com 18-bitowy koder magnetyczny do pomiaru przesunięcia/prędkości obrotowej iC-MU to absolutny 18-bitowy koder magnetyczny służący do bezkontaktowego pomiaru przesunięcia liniowego i kątowego obiektów, współpracujący z podwójną tarczą kodową lub z podziałką liniową o skoku 1,28 mm. W systemach liniowych rejestruje przesunięcie obiektów poruszających się z maksymalną szybkością 16 m/s, zapewniając rozdzielczość pomiaru 0,16 μm na dystansie 164 mm. W celu zwiększenia dystansu pomiarowego możliwe jest łączenie kaskadowe kilku identycznych czujników. W systemach obrotowych iC-MU może pracować z dopuszczalną prędkością obrotową 24 tys. rpm, zapewniając rozdzielczość 5 sekund kątowych. Wyznaczanie położenia bezwzględnego obiektu odbywa się w czasie rzeczywistym, a wynik pomiaru jest wyprowadzany za pośrednictwem interfejsów BiSS, SSI lub SPI bez opóźnień związanych z przetwarzaniem danych. Możliwe jest też skonfigurowanie linii wyjściowych do pracy w trybach A/B/Z, U/V/W, STEP/DIR, CW/CCW i sin/cos. iC-MU pracuje z napięciem zasilania 5 V. Jest niewrażliwy na udary i wibracje mechaniczne, zabrudzenie, wilgoć i interferencje magnetyczne. Jest produkowany w obudowie DFN-16 o powierzchni montażowej 5×5 mm. Pracuje w zakresie temperatur otoczenia od –40 do +110°C. www.ichaus.com Elektronik 100_newsy12.indd 103 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black Grudzień 2012 103 11/27/12 10:50 PM Nowe produkty | Przetworniki i sensory | Podzespoły czynne 8-kanałowa głowica odbiorcza do ultrasonografów 16-bitowe przetworniki A/C o bardzo małym wejściowym napięciu szumów MD3872 to 8-kanałowa głowica odbiorcza do przenośnych ultrasonografów, zapewniająca znakomite właściwości dynamiczne przy małym poborze mocy i małe wejściowe napięcie szumu równe 1,1 nV/√Hz. Układ zawiera w każdym z torów sygnałowych niskoszumowy przedwzmacniacz programowany za pomocą interfejsu SPI, tłumik liniowy, wzmacniacz programowalny, fi ltr antyaliasingowy 3. rzędu i 12-bitowy przetwornik A/C 50 MHz z wyjściami LVDS. Różnicowe wejścia i wyjścia zapewniają odporność na indukowane z zewnątrz zaburzenia. Wejściowe wzmacniacze niskoszumowe umożliwiają zaprogramowanie wzmocnienia na jednej z dwóch predefiniowanych wartości: 14 lub 18 dB oraz zakresu napięć wejściowych 300 lub 480 mVP-P. Zakres regulacji tłumika wynosi od 0 do –47 dB, a wzmocnienie wzmacniacza może być ustalane skokowo na jednej z 4 dostępnych wartości: 23,5, 29,0, 34,5 lub 40,0 dB. MD3872 pracuje z napięciem zasilania 1,8 V i 3,3 V w trybie CW. Pobiera 95 mW mocy na kanał (50 mW/kanał w trybie CW). Jest zamykany w obudowie TQFP-128. Ceny hurtowe zaczynają się od 23,78 USD przy zamówieniach 1000 sztuk. Firma Linear Technology opracowała serię niskoszumowych 16-bitowych przetworników A/C LTC2269, LTC2270 i LTC2271 o bardzo małym wejściowym napięciu szumów i małym błędzie nieliniowości całkowej, polecane do zastosowań w obwodach DC wymagających dużej dokładności pomiaru. Są polecane do zastosowań w elektronice medycznej, a ze względu na bardzo mały pobór mocy także we wszelkiego typu przyrządach bateryjnych. Pracują z pojedynczym napięciem zasilania 1,8 V. Ich pobór mocy, wynoszący 80 mW/kanał, w stanie aktywnym zmniejsza się do około 12 mW w trybie standby i 0,5 mW w trybie shutdown. Zakres napięć wejściowych może być programowany od 1,0 do 2,1 VP-P. LTC2269 i LTC2270 to przetworniki odpowiednio jedno- i dwukanałowe z równoczesnym próbkowaniem, mogące pracować w konfiguracji z wyjściem CMOS, DDR CMOS lub DDR LVDS. LTC2271 jest przetwornikiem dwukanałowym z równoczesnym próbkowaniem i szeregowym wyjściem LVDS (1, 2 lub 4 bity na kanał). Wszystkie układy są zamykane w obudowach QFN. Ceny hurtowe zaczynają się od 30 USD przy zamówieniach 1000 sztuk. Pozostałe parametry (LTC2270): • szybkość próbkowania: 20 Msps, • SNR: 84 dB, • SFDR: 99dB, • wejściowe napięcie szumów: 46 μV RMS, • nieliniowość całkowa: maks. ±2,3 LSB, • pasmo układu S/H: 200 MHz, • konfiguracyjny port SPI. www.supertex.com www.linear.com 8-kanałowe sterowniki LED o mocy wyjściowej do 20 W i sprawności do 90% Atmel wprowadza do oferty trzy sterowniki diod LED do układów podświetlenia ekranów LCD, mogące znaleźć zastosowanie również w aplikacjach przemysłowych, samochodowych i militarnych. Są to sterowniki 8-kanałowe o sprawności przekraczającej 92% przy mocy wyjściowej do 20 W. Zawierają kontroler DC-DC typu Boost i interfejs I 2C. Zapewniają wydajność prądową 60 mA na kanał. MSL3086 i MSL3088 realizują automatyczne przesuwanie faz sygnałów sterujących w poszczególnych kanałach, co ogranicza poziom generowanych zaburzeń elektromagnetycznych i przydźwięków akustycznych. MSL3088 dodatkowo zawiera wejście synchronizacyjne wideo przydatne w odbiornikach TV i monitorach wymagających synchronizacji z układem odświeżania matrycy LCD w celu eliminacji zakłóceń obrazu. Z kolei MSL3080 umożliwia równoległe łączenie kanałów, pozwalające na uzyskanie wydajności prądowej 480 mA na pojedynczym wyjściu. Ceny hurtowe MSL3080/86/88 zaczynają się od 1,98 USD przy zamówieniach 1000 sztuk. Producent oferuje zestaw ewaluacyjny (MSL308x EV). Pozostałe cechy: • napięcie wyjściowe do 40 V, • dokładność stabilizacji prądu wyjściowego ±3%, • 12-bitowy układ regulacji prądu wyjściowego, • interfejs I²C/SMBus taktowany zegarem 1 MHz, • zakres temperatur pracy od –40 do +85°C, • detektor zwarcia i rozwarcia wyjścia, • zabezpieczenie termiczne. www.atmel.com 104 Grudzień 2012 Elektronik 100_newsy12.indd 104 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 10:50 PM Podzespoły czynne | Nowe produkty Miniaturowe p-kanałowe MOSFET-y o rezystancji kanału od 13,5 mΩ/4,5 V Najmniejsze na rynku MOSFET-y w obudowach o wymiarach 0,62×0,62×0,4 mm Vishay Siliconix rozszerza technologię TrenchFET Gen III na pojedyncze tranzystory MOSFET o napięciach znamionowych 12 i 30 V. W ostatnim czasie oferta firmy powiększyła się o dwa p-kanałowe MOSFET-y zamykane w miniaturowych, niskoprofilowych obudowach PowerPAK SC-70 (2×2×0,8 mm) i PowerPAK ChipFET (3,0×1,8×0,8 mm): 12-woltowy SiA447DJ i 30-woltowy Si5429DU. Charakteryzują się one rezystancją R DS(on) odpowiednio 13,5 mΩ i 22 mΩ przy napięciu VGS równym 4,5 V. Rezystancja R DS(on) modelu SiA447DJ przy niższych napięciach sterowania bramki wynosi 19,4 mΩ @ 2,5 V, 35 mΩ @ 1,8 V i 71 mΩ @ 1,5 V. Oba tranzystory są przeznaczone do zastosowań jako przełączniki zasilania w urządzeniach bateryjnych. NTNS3193NZ i NTNS3A91PZ to obecnie najmniejsze na rynku tranzystory MOSFET zamykane w obudowach XLLGA3 o wymiarach 0,62×0,62×0,4 mm, opracowane do zastosowań w interfejsach i układach zarządzania zasilaniem małogabarytowych urządzeń przenośnych. Pierwszy z nich jest tranzystorem n-kanałowym o napięciu przebicia 20 V i rezystancji R DS(on) równej 0,75 Ω przy napięciu sterującym VGS=4,5 V. Drugi jest tranzystorem p-kanałowym charakteryzującym się napięciem przebicia –20 V i rezystancją R DS(on) równą 1,3Ω @ 4,5 V. Oba tranzystory mogą pracować z niskim napięciem sterowania bramki, już od 1,5 V. Ceny hurtowe NTNS3193NZ i NTNS3A91PZ zaczynają się odpowiednio od 0,33 i 0,35 USD przy zamówieniach 8000 sztuk. www.vishay.com www.onsemi.com 6-kanałowy izolator 2500 Vrms dla szyn SPI i I2C LTM2883 jest 6-kanałowym izolatorem dla szyn SPI i I 2C, stanowiącym rozszerzenie rodziny układów μModule. Jest przeznaczony do zastosowań w systemach zasilanych napięciem 3,3 lub 5,0 V. Został wyposażony w wewnętrzny izolowany konwerter DC-DC generujący napięcia +5, +12,5 i –12,5 V. Pozwala wyeliminować problem różnic potencja- łów masy mogący doprowadzić do zakłóceń transmisji lub nawet fi zycznego uszkodzenia elementów. Zapewnia szybkość transmisji do 20 Mbps. Nie wymaga żadnych elementów współpracujących. Indukcyjna bariera izolacyjna zastosowana w tym układzie daje możliwość bezpiecznej pracy przy dużych napięciach sumacyjnych sięgających 2500 Vrms. LTM2883 występuje w dwóch wersjach różniących się typem interfejsu. LTM2883-I, kompatybilny ze standardem I 2C 400 kHz, zawiera dwukierunkowe linie transmisyjne SDA/SCL i 3 dodatkowe izolowane linie CMOS. LTM2883-S, kompatybilny ze standardem SPI, zawiera 6 izolowanych linii CMOS: 3 transmisyjne (/CS, SCK, SDI) i 3 powrotne (SDO, DO1, DO2). W trybie SPI maksymalna częstotliwość zegara wynosi 8 MHz dla komunikacji jednokierunkowej i 4 MHz dla dwukierunkowej. Wbudowany konwerter DC-DC służy do zasilania układu, a równocześnie zapewnia wydajność prądową 20 mA na wszystkich trzech wyjściowych liniach zasilania w całym dopuszczalnym zakresie temperatur pracy. Oddzielne wejście zasilania sekcji cyfrowej pozwala na bezpośrednią komunikację z mikrokontrolerami zasilanymi napięciem od 1,62 do 5,5 V. Wejście ON umożliwia przełączenie układu w tryb shut down, w którym pobór prądu nie przekracza 10 μA. LTM2883 zapewnia ciągłość transmisji danych nawet przy wejściowych zaburzeniach sumacyjnych o szybkości narastania impulsu powyżej 30 kV/μs. Zawiera zabezpieczenie ESD do ±10 kV HBM. Jest zamykany w obudowie BGA o wymiarach 15×11,25×3,4 mm. Ceny hurtowe zaczynają się od 11,95 USD przy zamówieniach 1000 sztuk. www.linear.com Elektronik 100_newsy12.indd 105 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black Grudzień 2012 105 11/27/12 10:50 PM Nowe produkty | Podzespoły czynne Poczwórny MOSFET do układów mostkowych W ofercie firmy Advanced Power Electronics pojawił się poczwórny tranzystor MOSFET o symbolu AP9930GM-HF-3, zaprojektowany do zastosowań w różnego typu układach mostkowych, m.in. w prostych układach napędowych. Jego struktura obejmuje 2 komplementarne pary tranzystorów p- i n-kanałowych o parametrach odpowiednio VDS = -30 V/ R DS(ON) = 55 mΩ/ I D = -4,1A oraz 30 V/33 mΩ/5,5 A. Ponadto, każdy z tranzystorów zawiera wbudowaną szybką diodę regeneracyjną o napięciu przewodzenia maks. 1,2 V (IS=1,2 A), czasie regeneracji 21 ns i ładunku 16 nC (IS=1,2 A, VGS=0 V, dI/dt=100 A/μs). AP9930GM-HF-3 jest zamykany w standardowej obudowie SO-8. Charakteryzuje się równocześnie krótkim czasem przełączania, małą rezystancją kanału i niską ceną. Może pracować w zakresie temperatur złącza od –55 do +150°C. www.a-powerusa.com www.tstronic.eu CENTRUM EKOLOGICZNEGO MONTAŻU PODZESPOŁÓW ELEKTRONICZNYCH Wielokanałowe wzmacniacze operacyjne do profesjonalnych systemów audio Dwa nowe wzmacniacze operacyjne firmy Texas Instruments, dwukanałowy OPA1662 i czterokanałowy OPA1664, zostały zaprojektowane do zastosowań w profesjonalnych systemach audio. Cechują się równocześnie małymi szumami i zniekształceniami, szerokim pasmem i małym poborem prądu, wynoszącym jedynie 1,5 mA w stanie spoczynkowym. Mogą pracować z pojedynczym lub podwójnym napięciem zasilania od 3 do 36 V oraz od ±1,5 do ±18 V. Parametry tych układów są wystarczające do współpracy np. z 24-bitowym przetwornikiem C/A PCM1792A o maksymalnej szybkości próbkowania 192 kHz. Ważniejsze dane techniczne: wejściowe napięcie szumów: 3,3 nV/√Hz, THD+N: 0,00006% @ 1 kHz, pasmo: 22 MHz, slew-rate: 17 V/μs, OPA1662 jest produkowany w obudowach SO-8 i MSOP-8, a OPA1664 w obudowach SO-14 i TSSOP-14. Sugerowane ceny hurtowe wynoszą odpowiednio 0,95 i 1,45 USD przy zamówieniach 1000 sztuk. • • • • www.ti.com Inteligentny sterownik bramek tranzystorów IGBT 1200 V/150 A • Kontraktowy montaż układów elektronicznych • Profesjonalne doradztwo • Najwyższa jakość realizowanej usługi • Pełna, kompleksowa obsługa logistyczna zamówień Sprawdź, jakie rozwiązania w zakresie kontraktowego montażu elektronicznego możemy Tobie zaoferować Zapraszamy do współpracy „TECHNO-SERVICE” S.A. Centrum Ekologicznego Montażu Podzespołów Elektronicznych TSTRONIC 83-011 Gdańsk, ul. Benzynowa 19, tel.: +48 58 322 28 71, faks: +48 58 322 28 30, e-mail: [email protected] 106 Grudzień 2012 Fairchild Semiconductor wprowadza do sprzedaży inteligentny sterownik bramek tranzystorów MOSFET i IGBT oznaczony symbolem FOD8316, zaprojektowany do zastosowań w falownikach i zasilaczach UPS. Zawiera dwa sprzęgacze optyczne (w torze sterowania i sprzężenia zwrotnego) oraz zespół obwodów zabezpieczających przed uszkodzeniem termicznym tranzystora. Zapewnia maksymalny prąd wyjściowy 2,5 A, wystarczający dla większości tranzystorów IGBT o parametrach znamionowych 1200 V/150 A. Pozostałe parametry: • CMR: 35 kV/μs, • napięcie izolacji 1414 V, • wyjście rail-to-rail, • czas propagacji do 500 ns, • napięcie zasilania 15...30 V, • wejście sterujące CMOS/TTL, 3,3 V/5 V, • zakres temperatur pracy: –40...+100°C. FOD8316 jest produkowany w obudowie SOIC-16. Ceny hurtowe zaczynają się od 3,50 USD przy zamówieniach 1000 sztuk. www.fairchildsemi.com Elektronik 100_newsy12.indd 106 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 10:50 PM Nowe tranzystory IGBT do układów napędowych, zasilaczy UPS i instalacji solarnych ON Semiconductor rozszerza ofertę tranzystorów IGBT trench field stop, przystosowanych do zastosowań w układach napędowych, zasilaczach UPS i instalacjach solarnych. Nowa oferta obejmuje 9 typów tranzystorów stanowiących uzupełnienie 1200-woltowej rodziny NGBTxx. NGTB40N120FLWG, NGTB25N120FLWG i NGTB15N120FLWG to tranzystory produkowane w technologii Trench, wyposażone w ultraszybką diodę regeneracyjną. Charakteryzują się niskim napięciem nasycenia (VCEsat), małym ładunkiem bramki (Qg), małymi stratami na przełączanie i krótkim czasem regeneracji. Nadają się idealnie do zastosowań np. w instalacjach solarnych, zasilaczach UPS i spawarkach. Pracują z dopuszczalnym prądem kolektora odpowiednio 40, 25 i 15 A. Ich dopuszczalny zakres częstotliwości przełączania wynosi od 10 do 40 kHz, a dopuszczalny zakres temperatur pracy złącza od –55 do +150°C. Tranzystory drugiej grupy, NGTB30N120LWG i NGTB-40N120-LWG, wyróżniają się dużym dopuszczalnym prądem kolektora do 40 A, niskim napięciem nasycenia i dużą odpornością na zwarcie. Zostały zaprojektowane do aplikacji typu hard switching m.in. w układach napędowych. Również zawierają szybkie diody regeneracyjne. Są przewidziane do pracy w zakresie częstotliwości przełączania od 2 do 20 kHz. Tranzystory trzeciej grupy, NGTB30N120IHLWG, NGTB40N120IHLWG, NGTB20N120-IHSWG i NGTB30N120IHSWG o dopuszczalnym prądzie kolektora odpowiednio 30, 40, 20 i 30 A, charakteryzują się zbalansowanym stosunkiem strat na przełączanie do strat na przewodzenie. Zaprojektowano je do aplikacji typu soft switching pracujących z częstotliwościami przełączania z zakresu od 15 do 30 kHz, przede wszystkim w grzejnikach indukcyjnych. Wszystkie wymienione wyżej tranzystory są zamykane w obudowach TO-247. Ich ceny hurtowe wynoszą od 1,60 do 4,00 USD przy zamówieniach 10 tys. sztuk. www.onsemi.com Małostratne 600-woltowe tranzystory IGBT do układów hard-switching Firma Toshiba Electronics oferuje pierwsze tranzystory IGBT 6. generacji pozwalające ograniczyć straty w układach impulsowych typu hard-switching. Są to tranzystory o napięciu znamionowym 600 V i dopuszczalnym prądzie przewodzenia do 50 A, zawierające wewnętrzną diodę regeneracyjną. Nadają się do zastosowań w układach napędowych, falownikach systemów fotowoltaicznych i zasilaczach UPS. Nowa oferta obejmuje 4 typy tranzystorów różniących się dopuszczalnym prądem drenu: 15A (GT15J341), 20A (GT20J341), 30A (GT30J341) i 50A (GT50J342). Ich napięcie nasycenia VCE(sat) wynosi typowo 1,5 V przy nominalnym prądzie. Wersje 15 i 20 A są zamykane w izolowanej obudowie TO-220SIS, a wersje 30 i 50 A w nieizolowanej obudowie TO-3P(N) będącej odpowiednikiem TO-247. Różnice między tranzystorami 5. i obecnej generacji najlepiej widać na przykładzie wersji 30 i 50 A. Przy temperaturze tC=+150°C i prądzie przewodzenia 50 A, model GT50J342 zapewnia mniejsze o 32% napięcie VCE(sat) i mniejsze odpowiednio o 13% i 26% straty Eon i Eoff. Ogranicza to sumaryczne straty mocy o 24% przy pracy z napięciem szyny równym 300 V i częstotliwością przełączania 20 kHz. W tych samych warunkach (tC, VCC, f) model GT30J341 pracujący z prądem przewodzenia 30 A zapewnia mniejsze o 30% napięcie VCE(sat) i mniejsze odpowiednio o 12% i 33% straty Eon i Eoff, co ogranicza sumaryczne straty mocy o 26%. www.toshiba-components.com 100_newsy12.indd 107 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 10:50 PM Nowe produkty | Mikrokontrolery i DSP Mikrokontrolery PIC24E i kontrolery sygnałowe dsPIC33E o mocy obliczeniowej 70 MIPS Microchip wprowadza na rynek nowe wersje mikrokontrolerów PIC24E i kontrolerów sygnałowych dsPIC33E o mocy obliczeniowej 70 MIPS, wyposażone w pamięć Flash o pojemności od 32 do 256 KB. Są to układy produkowane w identycznych obudowach i zawierające ten sam zestaw funkcji peryferyjnych, co pozwala na łatwą migrację między aplikacjami wymagającymi mikrokontrolerów o różnej pojemności wewnętrznej pamięci. Pod względem kodu programu są kompatybilne z wcześniejszymi kontrolerami sygnałowymi dsPIC33F o mocy obliczeniowej 40 MIPS. Zawierają wzmacniacze operacyjne i jednostkę CTMU (Charge Time Measurement Unit) mogącą służyć do współpracy z interfejsami pojemnościowymi mTouch. Duża moc obliczeniowa tych układów pozwala na zastosowania w systemach embedded do współpracy z czujnikami i sterowania silników i siłowników. Oferta Microchip w zakresie kompatybilnych narzędzi obejmuje płytki prototypowe dsPICDEM MCLV-2 Development Board (DM330021-2) w cenie 199 USD i wysokonapięciową dsPICDEM MCHV-2 Development System (DM330023-2) w cenie 699 USD, ułatwiające projektowanie układów napędowych oraz kompatybilne z nimi moduły plug-in dsPIC33EP256MC506 External Op Amp Motor Control PIM (MA330031-2) i dsPIC33EP256MC506 Internal Op Amp Motor Control PIM (MA330031), oba dostępne w cenie 25 USD. www.microchip.com Mikrokontrolery Cortex-M4 o małym poborze prądu i krótkim czasie aktywacji Atmel wprowadza do oferty serię mikrokontrolerów SAM4L z rdzeniem Cortex-M4 charakteryzujących się bardzo małym poborem prądu i krótkim czasem przejścia z trybu uśpienia do stanu aktywnego. Podobnie jak inne układy linii AVR są one produkowane w oparciu o technologię picoPower, co w przypadku serii SAM4L pozwoliło zmniejszyć pobór mocy nawet o 2/3 w porównaniu z odpowiednikami innych producentów. Pobór prądu wynosi tu 90 μA/MHz w stanie aktywnym, 1,5 μA w trybie uśpienia (z podtrzymaniem zawartości pamięci RAM) i 700 nA w trybie back-up, a czas przejścia z trybu uśpienia do stanu aktywnego to jedynie 1,5 μs. W mikrokontrolerach SAM4L zastosowano tzw. Peripheral Event System, czyli sieć czasu rzeczywistego umożliwiającą wzajemne komunikowanie się bloków peryferyjnych bez pośrednictwa jednostki CPU. Technologia SleepWalking umożliwia blokom peryferyjnym kwalifi kację przychodzących danych bez współpracy CPU, co zapewnia dodatkową oszczędność energii. Pozwala zidentyfikować źródło sygnału, którym może być np. ekran dotykowy, układ porównywania adresów I2C lub przetwornik A/C sygnalizujący przekroczenie poziomu progowego napięcia i zadecydować o konieczności wybudzenia mikrokontrolera z trybu uśpienia. Bloki peryferyjne SAM4L zaprojektowano również z myślą o maksymalnym obniżeniu poboru mocy. Przykładem może być innowacyjny kontroler LCD z wbudowanymi funkcjami mapowania kodów ASCII, przewijania ekranu i migotania. W ramach rodziny SAM4L będą dostępne dwie serie mikrokontrolerów: ekonomiczna LS i standardowa LC z pełnym wyposażeniem. W pierwszej fazie będą one produkowane w 48-, 64- i 100-wyprowadzeniowych obudowach QFP i QFN. Producent oferuje zestaw ewaluacyjny SAM4L-EK z płytką wyposażoną m.in. w wyświetlacz OLED, segmentowy wyświetlacz LCD (40×4), ekran dotykowy, port USB host/device, port RS485, pamięć Flash i debugger (moduł Segger J-Link OB). Pobór mocy jest tu badany przez niezależny obwód i prezentowany w czasie rzeczywistym na ekranie. SAM4L-EK jest kompatybilny ze środowiskiem projektowym Atmel Studio 6 IDE. Próbki mikrokontrolerów SAM4L, dostępne w obudowach QFP i QFN, pojawią się na rynku w listopadzie 2012. W styczniu 2013 mają być dostępne wersje w obudowach WLCSP-64 i BGA-100. Ceny hurtowe wyniosą od 3,90 do 4,12 USD przy zamówieniach 1000 tys. sztuk. www.atmel.com Zaprenumeruj codzienny newsletter z branżowymi informacjami ElektronikaB2B.pl/newsletter 108 Grudzień 2012 Elektronik 100_newsy12.indd 108 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 10:50 PM Mikrokontroler Cortex-M0 z wbudowanym transceiverem na pasmo 290...1020 MHz Kinetis KW01 to mikrokontroler Cortex-M0 zintegrowany z transceiverem radiowym, mogący znaleźć zastosowanie m.in. w miernikach mediów z bezprzewodową transmisją danych. Zapewnia maksymalną szybkość transmisji 600 kbps i budżet łącza równy +137 dB. Obsługuje modulacje GFSK, MSK, GMSK i OOK. Szeroki zakres częstotliwości pracy od 290 do 1020 MHz pokrywa pasma ISM w różnych lokalizacjach geograficznych. Efektywna i energooszczędna jednostka obliczeniowa Cortex-M0 umożliwia obsługę różnych protokołów sieciowych, np. IEEE 802.15.4e/g w przypadku zastosowań na zewnątrz budynków oraz 6LoWPAN, WMBUS (EN13757-4), KNX lub ECHONET w przypadku zastosowań w budynkach. Innowacyjne detektory do pomiarów promieniowania rentgenowskiego i wysokoenergetycznego Hamamatsu poszerza granice innowacyjnych rozwiązań, aby dostarczyć dopasowane do potrzeb klientów detektory promieniowania przenikliwego. Nasze możliwości potwierdzane przez klientów zapewniają rzetelne i niezawodne rozwiązania, odpowiednie do masowej produkcji i spełniające najwyższe wymogi. Dedykowane do rozwiązań OEM fotodiody ze scyntylatorami, moduły CMOS oraz kamery liniowe i Flat Panele. Wewnętrzny mikrokontroler pracuje z częstotliwością taktowania do 48 MHz. Zawiera 128 KB pamięci Flash i 16 KB pamięci SRAM. Pobiera 40 μA/MHz prądu w stanie aktywnym, 1,7 μA w trybie standby i <100 nA w trybie stop, w którym podtrzymywana jest jedynie konfiguracja obwodu radiowego. KW01 może być stosowany jako rozbudowany modem obsługujący warstwy protokołów niższego poziomu, podczas gdy warstwy wyższego poziomu obsługuje zewnętrzny procesor aplikacyjny host. Może też pracować autonomicznie, bez procesora host w prostszych aplikacjach sieciowych. Fotopowielacze www.freescale.com Półprzewodnikowe fotopowielacze Fotodiody lawinowe dużych rozmiarów Kontraktowa produkcja elektroniczna • Montaż elektroniczny • Obwody drukowane • Obróbka przewodów • ISO 9001 • Zgodność z normami IPC • UL ZPMV2 class V-0 Detektory krzemowe www.printor.pl adres Szczecińska 59A 91-222 Łódź telefon tel. 42 652 32 28 tel. 42 652 79 44 faks 42 652 60 21 e-mail [email protected] www.sales.hamamatsu.com tel.: +48 646 00 16, [email protected] 100_newsy12.indd 109 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 10:50 PM Nowe produkty | Mikrokontrolery i DSP Microchip rozszerza ofertę 8-bitowych mikrokontrolerów PIC z interfejsem USB 2.0 W ofercie Microchip pojawiły się 3 nowe serie 8-bitowych mikrokontrolerów PCI z interfejsem USB 2.0 obejmujące w sumie 15 typów układów zamykanych w obudowach zawierających od 15 do 100 wyprowadzeń. Są to mikrokontrolery linii eXtreme Low-Power o bardzo małym poborze prądu, wyposażone w generator zegarowy o dokładności 0,25% do komunikacji USB, nie wymagający podłączania zewnętrznego rezonatora kwarcowego. Jako pierwsze 8-bitowe mikrokontrolery rodziny PIC zostały wyposażone równocześnie w kontroler wyświetlacza LCD, zegar RTC z podtrzymaniem bateryjnym i interfejs USB 2.0 full-speed. Pobierają od 35 μA/MHz prądu w stanie aktywnym i zaledwie 20 nA w trybie uśpienia. Zawierają do 128 KB pamięci Flash. Mikrokontrolery serii PIC16F145x są produkowane w obudowach 14- i 20-wyprowadzeniowych o powierzchni 4×4 mm. Są to najmniejsze i najtańsze mikrokontrolery z interfejsem USB, mogące znaleźć zastosowanie w aplikacjach embedded wymagających transmisji danych przez port USB i obsługi prostych interfejsów pojemnościowych. Mikrokontrolery PIC18F2X/4XK50, zamykane w obudowach 28-, 40- i 44-wyprowadzeniowych, stanowią tańszą opcję dla urządzeń korzystających dotąd z 18-bitowych mikrokontrolerów PIC USB. Pracują z napięciem zasilania z zakresu od 1,8 do 5 V. Zawierają jednostkę CTMU (Charge Time Measurement Unit) do obsługi bardziej zaawansowanych interfejsów pojemnościowych. Mogą być stosowane np. w stacjach dokujących i rejestratorach danych. Mikrokontrolery najbardziej zaawansowanej serii PIC18F97J94 zawierają kontroler wyświetlacza LCD o powierzchni 60 ×8 pikseli, zegar RTC z podtrzymaniem bateryjnym i interfejs USB 2.0 full-speed. Są produkowane w obudowach 64-, 80- i 100-wyprowadzeniowych. Mogą znaleźć zastosowanie w automatyce domowej, instalacjach alarmowych, skanerach ręcznych i miernikach energii elektrycznej. W ramach oferty Microchip Library of Applications (MLA) producent oferuje darmowe środowisko USB Framework obejmujące zestaw sterowników dla wielu popularnych klas aplikacji USB (m.in. HID, CDC, Mass Storage, Win-USB, AudioMIDI). Są one kompatybilne ze wszystkimi 15 mikrokontrolerami z nowej oferty. Oprócz darmowych sterowników USB i stosów protokołów, oferta narzędzi Microchip obejmuje m.in. zestaw deweloperski Low Pin Count USB Development Kit (DM164127) w cenie 39,99 USD dla mikrokontrolerów serii PIC16F145x oraz płytkę prototypową PICDEM FS-USB Board (DM163025-1) w cenie 59,99 USD dla mikrokontrolerów serii PIC18FXXK50. www.microchip.com Platforma projektowa dla mikrokontrolerów Cortex M0+ Zestaw projektowy Freescale Freedom Development Platform FRDM-KL25Z obsługuje rodziny mikrokontrolerów K1 i K2 firmy Freescale. Mimo niskiej ceny zawiera układy MKL25Z128 taktowane 48 MHz z 128 KB Flash, kontrolerem USB full-speed i wieloma analogowymi i cyfrowymi układami peryferyjnymi w obudowie 80-pinowej LQFP. Obok na płytce zamontowany został 3-osiowy akcelerometr Freescale MMA8451Q, interfejs do pojemnościowego suwaka, dioda LED RGB, port USB do układu MKL25 i interfejs debuggera OpenSDA. Platforma Freedom ma prostą konstrukcję i zawiera wbudowane aplikacje zmieniające kolor świecenia i jasność diody na podstawie danych z akcelerometru i panelu dotykowego. Większość pinów mikrokontrolera MKL25 jest dostępna na wyprowadzonym złączu, a rozkład sygnałów i jego typ jest kompatybilny z popularnym Arduino R3 i 3,3-woltowymi modułami opracowanymi dla tej platformy. Ta funkcjonalność zapewnia duże możliwości rozbudowy i dostęp do wielu projektów i opracowań tworzonych przez społeczność projektantów zgromadzoną wokół tej idei. Integralnym elementem wyposażenia zestawu Freedom jest interfejs USB umożliwiający programowanie pamięci Flash mikrokontrolera i debugowanie jego pracy, który nosi nazwę OpenSDA. Jedną z jego możliwości jest proste programowanie mikrokontrolera z zestawu bez konieczności instalowania jakiegokolwiek oprogramowania – programator jest widziany w systemie jako urządzenie klasy USB mass storage, na które „nagrywa się” plik wynikowy z programem dla mikrokontrolera (S19 lub binarny). Ułatwia to szybką wymianę oprogramowania na pececie. FRDM-KL25Z może ponadto pracować jako interfejs debugujący pomiędzy procesorem aplikacji a hostem USB, uwalniając od konieczności zakupu dodatkowego debuggera. Może realizować konwersję danych szeregowych na USB i pracować w roli rejestratora. Jest to pierwsza platforma firmy Freescale z wielu planowanych zestawów dla układów Kinetis L oferowana w cenie około 10 euro. www.farnell.com/pl 110 Grudzień 2012 Elektronik 100_newsy12.indd 110 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 10:50 PM Pierwszy na rynku kontroler z rdzeniem Cortex-M4 do mierników Prime PLC Firma Atmel opracowała pierwszy na rynku kontroler bazujący na rdzeniu ARM Cortex-M4 zaprojektowany do sterowania pracą mierników inteligentnych zgodnych z najnowszą specyfi kacją PRIME (Power Line Intelligent Metering Evolution) PLC. SAM4SP32A to układ o dużej skali integracji, zawierający rdzeń Cortex-M4, 2 MB dwubankowej pamięci Flash, 160 KB pamięci SRAM i transceiver PLC. Umożliwia zdalną aktualizację oprogramowania firmowego i stosu protokołów z wykorzystaniem komunikacji PLC, pozwalającą na ograniczenie liczby przeglądów konserwacyjnych w miejscu pracy. Oferuje interfejsy komunikacyjne mikrokontrolera Cortex-M4, tym SPI, TWI i bloki USART. Charakteryzuje się dużą czułością (34,8 dBμV) i szerokością zakresu dynamicznego (73,18 dB). Systemy pomiarowe na bazie nowego układu mogą być projektowane z wykorzystaniem darmowego środowiska projektowego Atmel Studio IDE w najnowszej wersji 6. Producent oferuje również zestaw ewaluacyjny SAM4SP32AAEK-99 obejmujący dwie zmontowane płytki wraz z kompletem narzędzi sprzętowych i programowych. Pierwsze wersje próbne SAM4SP32A Atmel dostarcza obecnie wybranym klientom, a rozpoczęcie produkcji seryjnej zaplanowano na pierwszy kwartał 2013 roku. Układ jest produkowany w obudowie LQFP128 o powierzchni 14×14 mm i rozstawie wyprowadzeń 0,4 mm. www.atmel.com Mikrokontroler ARM Cortex-M3 z kontrolerem USB device Toshiba rozszerza ofertę mikrokontrolerów 32-bitowych z rdzeniem ARM Cortex-M3 o nowy układ z wbudowanym jednokanałowym kontrolerem USB 2.0 device, oznaczony symbolem TMPM365. Jest to mikrokontroler zamykany w obudowie BGA o powierzchni 9×9 mm, polecany do zastosowań w urządzeniach, w których kluczowymi cechami są wbudowany interfejs USB, mały pobór mocy i możliwość pracy w przemysłowym zakresie temperatur. Może być zasilany napięciem z zakresu od 2,7 do 3,6 V lub od 3,0 do 3,45 V w przypadku zasilania z portu USB. Energooszczędny rdzeń ARM Cortex-M3, pamięć typu NanoFlash oraz tryby oszczędnościowe Idle i Stop zapewniają mały pobór mocy w każdych warunkach pracy. Wbudowany 12-bitowy przetwornik A/C o czasie konwersji 1 μs może być wyzwalany z wbudowanego timera lub impulsem zewnętrznym. Struktura mikrokontrolera obejmuje ponadto: • 256 KB pamięci NanoFlash ROM, 24 KB SRAM i Boot ROM, • 2-kanałowy kontroler DMA obsługujący pamięć wewnętrzną i zewnętrzną oraz obwody peryferyjne, • 10-kanałowy 16-bitowy timer uniwersalny + watchdog, • uniwersalny interfejs szeregowy z możliwością pracy w trybie synchronicznym lub UART, • 2-kanałowy interfejs szeregowy z możliwością pracy w trybie synchronicznym lub I2C. • TMPM365 pracuje z maksymalną częstotliwością zegara 48 MHz. www.toshiba-components.com Elektronik 100_newsy12.indd 111 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black Grudzień 2012 111 11/27/12 10:50 PM Nowe produkty | Elementy pasywne Diody prostownicze Schottky’ego 80 A/170 V do zasilaczy telekomunikacyjnych Rezystory chipowe o bardzo dobrej stabilności w wysokich temperaturach Vishay rozszerza ofertę diod prostowniczych Schottky’ego TMBS produkowanych w technologii Trench MOS. Na rynek wchodzi 9 dodatkowych typów diod zamykanych w obudo- Rezystory chipowe nowej serii FRST wyróżniają się stabilną pracą w wysokich temperaturach otoczenia. Zostały zaprojektowane z myślą o zastosowaniach w aplikacjach przemysłowych, wojskowych, lotniczych, samochodowych, w przemyśle wydobywczym oraz wszędzie tam, gdzie występuje narażenie na temperatury sięgające +200°C. Są to rezystory chipowe z terminalami typu wraparound produkowane w nowym procesie technologicznym Z1-Foil zapewniającym lepszą stabilność parametrów w obecności dużych zmian temperatury i wilgotności od poprzednich serii rezystorów Z-Foil. Testy wykazały zmianę rezystancji o 0,015% po 1000 godzin pracy w temperaturze +85°C i wilgotności 85% RH oraz o 0,02% po 2000 godzin pracy w temperaturze +175°C z pełną mocą znamionową. wach TO-220AB, TO-263AB i TO-3PW. Są to diody zaprojektowane do zastosowań w zasilaczach telekomunikacyjnych, charakteryzujące się napięciem znamionowym 170 V, zakresem prądów przewodzenia od 10 do 80 A i typowym napięciem przewodzenia 0,65 V @ 30 A. Mogą pracować przy maksymalnej temperaturze złącza +175°C. Tabela. Diody prostownicze Schottky’ego do zasilaczy telekomunikacyjnych VF @ IF, TJ Oznaczenie IF (A) VRRM (V) IFSM (A) Obudowa VF (V) IF (A) TA (°C) V10170C-M3 TO-220AB 10 0,65 5 80 VB10170C-E3 TO-263AB V40170C-M3 TO-220AB 40 0,68 20 200 VB40170C-E3 TO-263AB V60170G-M3 170 125 TO-220AB 60 0,72 30 210 VB60170G-E3 TO-263AB V40170PW-M3 40 0,67 20 200 TO-3PW V60170PW-M3 60 0,65 30 260 TO-3PW V80170PW-M3 80 0,68 40 280 TO-3PW www.vishay.com Superkondensatory o pojemności do 3500 F/2,7 V Rodzina superkondensatorów DCN produkowanych przez firmę Illinois Capacitor została obecnie rozszerzona do pojemności 3500 F. Są to superkondensatory produkowane w cylindrycznych obudowach z wyprowadzeniami osiowymi, mogące pracować w zakresie temperatur otoczenia od –40 do +60°C. Charakteryzują się ży- Ważniejsze dane techniczne: zakres rezystancji: 5...125 kΩ, tolerancja: od ±0,01%, moc znamionowa: 750 mV @ +70°C (150 mV @ +175°C), stabilność długoterminowa: ± 0,0025% (+70°C, 2000 h, pełna moc znamionowa), • TCR: ±2,5 ppm/°C w zakresie temperatur od –55 do +175°C, • odporność na wyładowania ESD: 25 kV, • zakres rozmiarów obudów: od 0603 do 2512. • • • • www.vishaypg.com wotnością 86700 godzin przy napięciu znamionowym 2,7 V i wytrzymałością 500 tys. cykli ładowania/rozładowania. Oferta Illinois Capacitor obejmuje obecnie wersje o pojemności od 1 do 3500 F oraz o napięciach znamionowych 2,7 i 5,4 V. Ich wymiary wynoszą od Ø8×12 mm (1 F/2,7 V) do Ø60×165 mm (3500 F/2,7 V). Zakres zastosowań obejmuje zasilacze UPS, źródła rozruchowe dla pojazdów, systemy oświetlenia awaryjnego, instalacje paneli solarnych itp. www.illinoiscapacitor.com 112 Grudzień 2012 Elektronik 100_newsy12.indd 112 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 10:50 PM Elementy pasywne | Nowe produkty Kondensatory organiczne w.cz. 250/500 VDC o dużej dobroci i małym współczynniku ESR Wielowarstwowe kondensatory ceramiczne o dużym współczynniku pojemności do objętości Firma AVX opracowała serię wielowarstwowych kondensatorów organicznych MLO3 o napięciach znamionowych 250 i 500 VDC, charakteryzujących się dużą dobrocią, dużą częstotliwością rezonansu własnego i małą rezystancją szeregową. Są one produkowane w obudowach 0603. Mogą znaleźć zastosowanie we wzmacniaczach w.cz. i fi ltrach pracujących w zakresie częstotliwości do ponad 5 GHz. Występują w wersjach o pojemności od 0,1 do 2,5 pF ±0,02 pF. Dopuszczalny zakres temperatur pracy dla serii MLO3 wynosi od –55 do +125°C. Firma TDK wprowadza do sprzedaży nową serię wielowarstwowych kondensatorów ceramicznych TDK C0402 wyróżniających się dwukrotnie większym współczynnikiem pojemności do objętości od kondensatorów poprzednich serii. Są to www.avx.com www.tdk.com kondensatory chipowe produkowane w obudowach typu C0402 (EIA 01005), których dielektryk jest o 30% cieńszy od wcześniejszych wersji. Są produkowane na zakres pojemności do 0,22 μF / 6,3 V. Znajdują zastosowanie głównie w urządzeniach przenośnych o dużej gęstości upakowania podzespołów. Elektronik 100_newsy12.indd 113 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black Grudzień 2012 113 11/27/12 10:50 PM Nowe produkty | Elementy pasywne Prostownicza dioda zabezpieczająca 10 A/1000 V do paneli fotowoltaicznych Vishay Intertechnology wprowadza do sprzedaży diodę prostowniczą dużej mocy oznaczoną symbolem GPP100MS, przeznaczoną do zastosowań w układach zabezpieczeń paneli fotowoltaicznych. Jest to dioda o napięciu przebicia VRRM rów- nym 1000 V i dopuszczalnym prądzie ciągłym 10 A, charakteryzująca się niskim napięciem przewodzenia i odpornością na duże prądy udarowe. Jest zamykana w obudowie P600 z wyprowadzeniami osiowymi. Wykazuje małą rezystancję termiczną i niskie napięcie przewodzenia, wynoszące 0,8 V (10 A, +125°C). Wytrzymuje prądy udarowe o natężeniu do 440 A i temperaturę złącza od –55 do +175°C. Miniaturowe rezystory chipowe o rezystancji do 100 MΩ z wyprowadzeniami wire bond W ofercie firmy Vishay pojawiła się seria rezystorów cienkowarstwowych CS44 produkowanych w obudowach chipowych o powierzchni 1,0×1,0 mm, przystosowanych do montażu wyprowadzeń typu wire bond. Są to pierwsze tego typu rezystory dostępne na rynku, produkowane na szeroki zakres rezystancji do 100 MΩ. Ich tolerancja wynosi od ±0,5%, a współczynnik temperaturowy TCR od ±50 ppm/°C. Rezystory CS44 są przeznaczone do zastosowań w elektronice wojskowej, medycznej i lotniczej, gdzie pozwalają na zastąpienie kilku struktur o powierzchni 0,5×0,5 mm. Produkowane są wersje o rezystancji od 400 kΩ do 100 MΩ, których moc znamionowa wynosi 0,38 W @ +70°C. Wykazują one bardzo dobrą stabilność na poziomie 0,1% (2000 godzin, +70°C), poziom szumu poniżej –20 dB i współczynnik termiczny EMF poniżej 0,01 μV/°C. Dopuszczalny zakres temperatur pracy wynosi od –55 do +155°C. www.vishay.com www.vishay.com Wielowarstwowe warystory do ochrony wysokotemperaturowych obwodów samochodowych Wielowarstwowe warystory nowej serii B725xEx produkowane przez firmę TDK-EPC zostały zaprojektowane do ochrony obwodów samochodowych przed przepięciami powstającymi wskutek wyładowań ESD (do 30 kV) i prądów udarowych. Dzięki pasywacji szkłem uzyskały certyfi kat AEC-Q200 pot w ierdzając y ich odporność na trudne warunki pracy, w tym temperatury otoczenia z zakresu od –55 do +150°C. Charakter yzują się krótkim czasem odpowiedzi (0,5 ns), małym prądem upływu (<1 μA) i stabilnością charakterystyk elektrycznych nawet po wielokrotnym narażeniu na duże impulsy prądowe. Są produkowane w obudowach o powierzchni od EIA 0603 do EIA 2220 w wersjach na maksymalne napięcie pracy od 14 do 40 VDC. www.epcos.com 114 Grudzień 2012 Rezystory SMD do precyzyjnych obwodów analogowych Ultraprecyzyjne rezystory Z-Foli nowej serii FRSM zaprojektowano do zastosowań w niskoszumowych obwodach analogowych. Zapewniają one wyjątkową stabilność rezystancji w obecności dużych skoków temperatury i naprężeń mechanicznych. Współczynnik TCR wynosi ±0,05 ppm/°C w zakresie temperatur pracy 0...+60°C i ±0,2 ppm/°C w zakresie –55 ... +125°C, a współczynnik mocy (PCR) to 5 ppm przy maksymalnym obciążeniu. W ramach serii FRSM produkowane są rezystory na zakres od 5 Ω do 125 kΩ o kilku klasach tolerancji od 0,01%. Pozostałe parametry: • stabilność długoterminowa: 25 ppm (2 tys. godzin, +70°C, pełne obciążenie), 50 ppm (10 tys. godzin, +70°C, pełne obciążenie), • czas stabilizacji termicznej: <1 s, • szum prądowy: 0,010 μVrms/V (<–40 dB), • współczynnik napięciowy: <0,1 ppm/V, • indukcyjność własna: 0,08 μH. www.vishayfoilresistors.com Elektronik 100_newsy12.indd 114 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 10:50 PM Piezo- i optoelektronika | Nowe produkty Programowalne oscylatory 10 MHz...1,5 GHz o małym błędzie jitteru Krótkie czasy dostaw oscylatorów programowalnych wiążą się najczęściej z ich gorszymi parametrami od standardowych oscylatorów kwarcowych, szczególnie w odniesieniu do jitteru i szumów fazowych. Opracowane przez firmę IQD dwie nowe serie programowalnych oscylatorów IQXP-20 i IQXP-30 stanowią interesującą alternatywę zarówno ze względu na bardzo mały jitter na poziomie typowym dla oscylatorów kwarcowych, jak też krótki czas dostawy od 3 dni roboczych. Obie serie pracują ze sterowaniem napięciowym. Charakteryzują się jitterem fazy wynoszącym już od 0,4 ps rms dla wszystkich wariantów wyjść. Są produkowane na zakres częstotliwości od 10 MHz do 1,5 GHz. W przypadku wersji z wyjściem HCMOS możliwe jest sterowanie obciążeń pojemnościowych do 15 pF. Dostępne są też opcje LVPECL i LVDS w przypadku wersji pracujących w zakresie większych częstotliwości. Pozostałe parametry: • stabilność: od ±10 ppm, • • • • zakres przestrajania częstotliwości: min. ±50 ppm, zakres temperatur pracy: –40...+85°C, napięcie zasilania: 2,5 lub 3,3 V, wymiary obudowy: 5,0×3,2×1,2 mm. www.iqdfrequencyproducts.com Elektronik 100_newsy12.indd 115 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black Grudzień 2012 115 11/27/12 10:50 PM Nowe produkty | Piezo- i optoelektronika Źródła LED o sprawności 130 lm/W Firma OMC opracowała nową serię źródeł LED o bardzo dużej sprawności do 130 lm/W, większej o blisko 30% od alternatywnych podzespołów innych producentów. Źródła Spectralux serii 220 zawierają struk- Tabela. Źródła LED o dużej sprawności Suffix oznaczenia 2204T-D1 2204E-W1 2208E-D1 2208U-W1 22010P-D1 22010U-W1 Moc znamionowa (W) 4 4 8 8 10 10 Temperatura koloru (K) 5200 3000 5200 3000 5200 3000 Napięcie przewodzenia (V) 31,0 30,5 33,0 32,5 33,5 33,0 Maks. prąd przewodzenia (A) 0,12 0,12 0,25 0,25 0,3 0,3 Kąt emisji (°) 120 120 120 120 120 120 Strumień (lm) 525 470 1065 960 1270 1150 nią żywotność. Seria 220 obejmuje źródła o mocy znamionowej 4, 8 i 10 W. Wszystkie charakteryzują się kątem emisji 120°. Ich wymiary zewnętrzne wynoszą 20×20×1,2 mm, a powierzchnia struktury półprzewodnikowej to 13×13 mm. www.omc-uk.com Ekonomiczne 5- i 10-calowe wyświetlacze TFT LCD tury LED naniesione na podłoże o dużej przewodności termicznej, pokryte ochronną powłoką fosforową. Dzięki optymalnemu rozmieszczeniu struktury aktywnej na powierzchni podłoża zapewniają mniejszą gęstość prądu, skuteczniejsze odprowadzanie ciepła, a w efekcie niższą temperaturę pracy i dłuższą, 40-let- Po sukcesie rynkowym wyświetlaczy TFT LCD serii Rugged+ przeznaczonych do pracy w trudnych warunkach środowiskowych, firma KOE Europe (dawniej Hitachi) oferuje nową serię wyświetlaczy Lite+ zaprojektowanych do tanich aplikacji, niemniej jednak produkowanych w oparciu o najnowocześniejsze technologie, komponenty i materiały. Obecnie oferta obejmuje dwa pierwsze modele: 5-calowy TX13D06VM2BAA i 10-calowy TX26D19VM2BAA. Oba cechuje duża jasność, długi czas bezawaryjnej pracy podświetlenia LED i duży współczynnik kontrastu. TX13D06VM2BAA jest wyświetlaczem panoramicznym formatu 16:9 o rozdzielczości WVGA (800×480 pikseli), odwzorowującym 262 tys. kolorów. Może znaleźć zastosowania w elektroni- ce medycznej, przemyśle rozrywkowym i automatyce przemysłowej w zakresie temperatur otoczenia od –20 do +70°C. Zapewnia jasność 1000 cd/m2, współczynnik kontrastu 500:1 i żywotność podświetlenia 50 tys. godzin. Zawiera 40-żyłowy 6-bitowy interfejs RGB CMOS. Jego wymiary wynoszą 120×80,7×8 mm. Drugi z nowych wyświetlaczy, TX26D19VM2BAA, jest produkowany w standardowym formacie 4:3. Charakteryzuje się rozdzielczością SVGA (800×600) i możliwością odwzorowania 16,7 miliona kolorów. Zawiera 20-bitowy interfejs LVDS. Wymiary tego modelu wynoszą 243×185×9,4 mm. Standardowa jasność 550 cd/ m2 może zostać zwiększona do 800 cd/m2 po zwiększeniu prądu sterującego podświetleniem LED o 20 mA, jednak odbywa się to kosztem ograniczenia jego żywotności. Wszystkie pozostałe parametry są identyczne, jak w przypadku 5-calowego modelu TX13D06VM2BAA. www.koe-europe.com 116 Grudzień 2012 Elektronik 100_newsy12.indd 116 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 10:50 PM Piezo- i optoelektronika | Nowe produkty Sprzęgacz optyczny 15 Mbps o dopuszczalnej temperaturze pracy +125°C Oscylatory TCXO do 250 MHz realizowane na zamówienie w terminie do 10 dni roboczych Toshiba powiększa ofertę sprzęgaczy optycznych o wysokotemperaturowy model TLP2962 przystosowany do pracy w warunkach przemysłowych. Zapewnia on szybkość transmisji 15 Mbps w zakresie temperatur otoczenia od –40 do +125°C oraz izolację między wejściem i wyjściem do 5000 V rms. Jest zamykany w standardowej obudowie DIP-8. Dostępne są dwie wersje tego układu, TLP2962 i TLP2962F, różniące się drogą upływu (odpowiednio 7 i 8 mm). Obie zawierają diodę emisyjną IR LED Firma Fox Electronics rozszerza ofertę oscylatorów TCXO linii XpressO realizowanych na indywidualne zamówienia. Nowe wersje XpressO-TC (FXTC-HE73) są wykonywane na zakres częstotliwości wyjściowych poszerzony do 250 MHz. GaAlAs sprzężoną optycznie z fotodetektorem i klatkę Faradaya zapewniającą odporność na przepięcia o szybkości narastania do minimum ±20 kV/μs. Pracują w zakresie napięć zasilania od 2,7 do 5,5 V. Maksymalny wejściowy prąd progowy wynosi 5 mA. Ponadto, skrócono czas realizacji zamówienia do maksymalnie 10 dni roboczych, a wersje próbne są dostępne już po 1–2 dniach. Oscylatory XpressO-TC cechuje mały błąd jitteru, duża stabilność wynosząca ±2,5 ppm w zakresie temperatur pracy od –40 do +85°C i duża rozdzielczość częstotliwości (do 6 miejsc dziesiętnych). Wbudowany układ ASIC z modulatorem delta-sigma 3. rzędu zapewnia niski poziom szumów, porównywalny z tradycyjnymi oscylatorami kwarcowymi i SAW. www.toshiba-components.com www.foxonline.com 100_newsy12.indd 117 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 10:50 PM Nowe produkty | Elementy elektromechaniczne Wyłącznik termobimetaliczny z ochronną osłoną antybakteryjną CZM25 Złącza terminalowe do obudów na szynę DIN Semicon oferuje popularny wyłącznik termobimetaliczny fi rmy Schurter TA35 z nową antybakteryjną pokrywą ochronną CZM25. Pozwala to używać wyłączni- Do swoich obudów dla elektroniki na szynę DIN z serii ME oraz ME MAX fi rma Phoenix Contact zaprojektowała nowe, sprężynowe złącza terminalowe o oznaczeniu FKDSO ka TA35 w urządzeniach laboratoryjnych i sprzęcie medycznym, a także w urządzeniach przemysłu spożywczego. Przeciwbakteryjna skuteczność osłony została przetestowana i potwierdzona zgodnie z normą ISO 22196, a w szczególności ochrony przed wzrostem bakterii Escherichia coli i szczepów Staphylococcus aureus. Antybakteryjne działanie osłony ochronnej uzyskano dzięki zawartości jonów srebra w materiale osłony, co przeciwdziała namnażaniu się bakterii. Przezroczysta osłona antybakteryjna na TA35 zapewnia ochronę przed wnikaniem wody i kurzu na poziomie IP65. Jest ona również odporna na działanie większości środków czyszczących i dezynfekujących. montowane na płytce drukowanej. Są one typu Push-In, czyli takie, że montaż przewodu następuje poprzez jego wsunięcie w element stykowy. Taka technologia gwarantuje łatwe, szybsze i pewne wpinanie przewodów do wyprodukowanego urządzenia. Dzięki maksymalnemu napięciu pracy wynoszącemu 300 V, nominalnemu prądowi 10 A oraz szerokiemu zakresowi akceptowanych przekrojów przewodów 0,2–2,5 mm², złącza te znajdują zastosowanie w szerokiej gamie aplikacji przemysłowych. Istniejące rozwiązania urządzeń, wyprodukowane w obudowach ME lub ME MAX wyposażonych w standardowe terminale śrubowe MKDSO, mogą być łatwo udoskonalone – zamiana elementów na nowe FKDSO nie wymaga dokonywania żadnych przeróbek na PCB. Semicon, tel. 22 615 73 71, www.semicon.com.pl Phoenix Contact, tel. 71 398 04 10, www.phoenixcontact.pl 100_newsy12.indd 118 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 10:50 PM Moduły i komputery | Nowe Nowa generacja modułów nawigacyjnych dla systemów GPS, GLONASS, QZSS i SBAS Firma u-blox wprowadza do oferty nową generację modułów odbiorczych przystosowanych do pracy w systemach nawigacji satelitarnej GPS, GLONASS, QZSS i SBAS, produkowanych w obudowach kompatybilnych pod względem rozkładu wyprowadzeń z odpowiednikami wcześniejszych rodzin u-blox 6 i u-blox 5. Nowa oferta obejmuje trzy typy modułów: MAX-7, NEO-7 i LEA-7. Obok wersji standardowych są one dostępne także w wariantach ekonomicznych. Uzyskały certyfi kat AEC-Q100 potwierdzający niezawodność wymaganą w elektronice samochodowej. Ważniejsze dane techniczne: typ odbiornika: 56-kanałowy, częstotliwość aktualizacji danych: 10 Hz, dokładność pozycjonowania dla GPS/Glonass: 2,5 m CEP, czas zimnego startu dla GPS/GLONASS: 29 s/30 s, czułość dla GPS/Glonass: • w trybie śledzenia: –162 dBm / –158 dBm, • zimny start: –148 dBm / –140 dBm, • gorący start: –148 dBm / –145 dBm. • • • • www.u-blox.com 100_newsy12.indd 119 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black produkty Kontrola klimatu w szafach technicznych Firma Telpod opracowała innowacyjny ogrzewacz klimatyczny służący do utrzymywania wymaganych warunków klimatycznych w szafach technicznych KPA, skrzynkach instalacyjnych, rozdzielczych i pomiarowych, narażonych na szkodliwe działanie warunków środowiskowych, takich jak niska temperatura czy wysoka wilgotność. Ogrzewacz klimatyczny ma dostosowaną do przeznaczenia konstrukcję, a moc zawiera się w przedziale od 15–200 W. Grubowarstwowa technologia wykonania elementów grzejnych pozwala na ich wieloletnią bezawaryjną pracę. Moc urządzeń może być regulowana za pomocą modulacji PWM lub napięciowo, a standardowe napięcia zasilania to 24 V i 230 V. Dodatkowo wyposażeniem jest zabezpieczenie temperaturowe oraz kompaktowe sterowniki wykonane są w trzech wersjach: regulacja temperatury, regulacja poziomu wilgotności oraz kontroler zabezpieczający przed kondensacją pary wodnej. Telpod, tel. 12 257 10 12, www.telpod.krakow.pl 11/27/12 10:50 PM Nowe produkty | Moduły i komputery Miniaturowy 48-kanałowy odbiornik GPS w obudowie o wymiarach 4,7×4,7×1,4 mm Firma Telit Wireless Solutions specjalizująca się w produkcji modułów komunikacyjnych M2M wprowadziła na rynek miniaturowy moduł GPS o symbolu Jupiter SE880 o małych wymiarach, dużej czułości i krótkim czasie akwizycji sygnału. Został on wykonany na bazie odbiornika SiRFstarIV. Zaletą tego modelu jest przede wszystkim bardzo łatwa implementacja w urządzeniu docelowym. Wykonanie prototypu możliwe jest w ciągu tygodnia, w odróżnieniu od dostępnych na rynku projektów referencyjnych chipsetów, których adaptacja do projektu użytkownika może trwać miesiącami. Jupiter SE880 zawiera wszystkie obwody niezbędne do realizacji w pełni funkcjonalnego odbiornika. Wymaga podłączenia jedynie rezonatora kwarcowego 35 kHz, anteny, zasilania i mikroprocesora. Przy pracy w standardzie SBAS (Satellite Based Augmentation System) dane efemeryd uzyskane z satelitów mogą być przechowywane w szeregowej pamię- ci Flash, tańszej od zazwyczaj stosowanej do tego celu pamięci EEPROM. Struktura wewnętrzna bloku w.cz. obok fi ltru SAW typowego dla odbiorników GPS obejmuje również fi ltr środkowozaporowy 2,4 GHz eliminujący zaburzenia ze strony pobliskich hotspotów Wi-Fi, systemów Bluetooth, telefonów bezprzewodowych itp. Jupiter SE880 wymaga tylko jednego satelity do akwizycji czasu UTC. Doskonale sprawdza się w warunkach słabej widoczności nieba: wewnątrz pomieszczeń, w garażach, gęstej zabudowie miejskiej itp. Pobiera od 50 do 500 μA prądu w trybie standby, z którego wyjście i akwizycja danych (TTFF) zajmuje jedynie kilka sekund. Komunikuje się z mikroprocesorem za pośrednictwem interfejsu UART, SPI lub I2C. Ważniejsze dane techniczne: • czułość w trybie akwizycji: –148 dBm, • czułość w trybie śledzenia: –165 dBm, • dokładność pozycjonowania (CEP50): <1,8 m, • dokładność pomiaru prędkości: <0,01 m/s, • dokładność pomiaru kierunku: <0,01°, • TTFF (90% @ –130 dBm): <35 s w trybie zimnego startu, • obudowa: QFN-34 (4,7×4,7×1,4 mm), • zakres temperatur otoczenia: od –40 do +85°C. Elproma, tel. 22 751 76 80 , www.elproma.com.pl Wydajny obliczeniowo i graficznie komputer wbudowany Nowy komputer ECN-680A-H61 fi rmy IEI Technology przeznaczony jest głównie do aplikacji multimedialnych. Dopuszczalna temperatura robocza zamyka się w przedziale –20 do 60°C, co czyni z urządzenia ciekawą propozycję do zastosowania w lokalizacjach narażonych na temperatury zmieniające się w szerokim zakresie. Jest to jednostka zamknięta w kompaktowej obudowie o gabarytach zaledwie 193×163 ×55 mm. Podstawą konstrukcji jest chipset H61 Intela, którą uzupełnia jeden z wybranych procesorów generacji Sandy Bridge, rodziny Core i3/i5/i7, Pentium lub Celeron oraz do 8 GB dwukanałowej pamięci RAM DDR3. Tylna część obudowy zawiera popularne interfejsy: 2×RS-232, RS-422/485, 4× USB 2.0, 2×gigabitowy Ethernet. Dodatkową cenną funkcjonalnością komputera jest obsługa dwóch niezależnych ekranów. Do dyspozycji są dwa wyjścia DVI – jedno DVI-I i jedno DVI-D oraz HDMI. Na przedniej ściance komputera znajdują się złącza audio oraz dwa porty USB 3.0. ECN-680A-H61 jest fabrycznie wyposażony w moduł TPM, który sprzętowo szyfruje dane zapisywane na dysku SATA 2,5” i może być zasilany napięciem stałym z przedziału 9–36 V. Ciekawostką urządzenia jest dodatkowy port umożliwiający podłączenie zewnętrznego czujnika temperatury. Opcjonalnie dostępna jest karta Wi-Fi 802.11b/g/n. Ponadto cała konstrukcja jest odporna na wstrząsy (3 g @ 11 ms) i wibracje (MIL-STD-810F 514.5C-2). JM elektronik, tel. 32 339 69 96, http://www.jm.pl 120 Grudzień 2012 Elektronik 100_newsy12.indd 120 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 10:50 PM Moduły i komputery | Nowe Przemysłowy tablet z Androidem Firma Elmark Automatyka wprowadziła do sprzedaży długo oczekiwany wzmocniony tablet z systemem Android – Getac Z710. Urządzenie skierowane jest do szerokiego grona odbiorców – producent celuje w zastosowania związane z logistyką, systemami GIS, organizacją produkcji oraz montażem w pojazdach. W praktyce tablet sprawdzi się wszędzie, gdzie potrzebujemy niezawodnego urządzenia o kompaktowych wymiarach zapewniającego wysoki komfort użytkowania. Urządzenie, podobnie jak wszystkie produkty Getaca, zapewnia ponadprzeciętną odporność na uszkodzenia mechaniczne (m.in. upadki z wysokości do 2 m) oraz szczelność IP65. Najwrażliwszym elementem tabletów jest z reguły ekran, stąd producent przywiązał dużą wagę do jego właściwego zabezpieczenia. Opracowana specjalnie dla tego produktu technologia LumiBond stanowi połączenie technologii Gorilla Glass, pojemnościowego panelu dotykowego oraz OCR produkty (Optical Clear Resin), zapewniając bezprecedensową czułość ekranu przy wysokim stopniu jego ochrony. Tablet standardowo wyposażony jest w moduł GPS SiRFstarIV, ale dostępne są również konfiguracje z czytnikiem kodów kreskowych, czytnikiem RFID i modemem 3G. Producent przygotował także pełną gamę akcesoriów: od pokrowców, przejściówek na RS-232/ USB po specjalizowane stacje dokujące biurowe i przeznaczone do montażu w pojazdach. Elmark Automatyka, tel. 22 541 84 65, www.elmark.com.pl com.pl Nowa grupa dotykowych paneli operatorskich dla aplikacji HMI Firma Advantech poszerzyła swoją ofertę paneli operatorskich o modele z serii WOP-2000T wyposażone w riscowy procesor ARM9 200 MHz. W nowej wersji do urządzeń dodano 128 MB pamięci Flash na potrzeby aplikacji, wbudowano wejście Micro-SD oraz porty USB w wersji Host i Client. W wyższych modelach rozszerzono rozdzielczość maksymalną do 1024 ×600. Ponadto panele mają ekran dotykowy o przekątnej 4,3”, 5,6”, 7”, 8” i 10,1” z ochroną IP66/NEMA4 od frontu. Mogą pracować w temperaturze od 0°C do 50°C i wymagają zasilania 24 VDC. Ich funkcjonalność poszerza również bateryjnie podtrzymywana pamięć wewnętrzna o rozmiarze 128 kB. Wraz ze sprzętem dostarczane jest bezpłatnie narzędzie WebOP Designer 2.0 przeznaczone do tworzenia aplikacji klasy HMI i umożliwiające komunikację z ponad 300 protokołami komunikacyjnymi przy wykorzystaniu interfejsu szeregowego (RS–232/422/485) lub sieciowego (Ethernet). Oprogramowanie ma bogatą paletę gotowych obiektów przystosowanych do współpracy z urządzeniami z różnych dziedzin automatyki, takich jak sterowniki programowalne, zdalne moduły I/O, napędy itp. Funkcjonalność poszerza także możliwość przetestowania wynikowej aplikacji w trybie online lub offline symulation, bez konieczności wcześniejszego zakupu urządzenia. Elmark Automatyka, tel. 22 541 84 65, www.elmark.com.pl Elektronik 100_newsy12.indd 121 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black Grudzień 2012 121 11/27/12 10:50 PM Nowe produkty | Układy zasilania Miniaturowe przetwornice DC-DC eight-brick 240 W o sprawności do 94,5% Przetwornice DC-DC z interfejsem PMBus do systemów z szyną pośrednią 12 V Murata Power Solutions wprowadza do oferty nową serię miniaturowych przetwornic DC-DC dla serwerów, systemów sieciowych i telekomunikacji, zapewniających bardzo dużą sprawność i gęstość mocy. Przetwornice RBE zostały zaprojektowane do zastosowań w systemach zasilających z szyną pośrednią 12 V. Dostępny obecnie model RBE-12/20-D48 zapewnia maksymalną sprawność 94,5% przy mocy wyjściowej 240 W, dzięki czemu w wielu aplikacjach z wymuszonym przepływem powietrza nie wymaga montażu radiatora. W aplikacjach bez wymuszonego obiegu powietrza może być montowany na radiatorze z wykorzystaniem opcjonalnej, dostarczanej przez producenta płyty montażowej. Wymiary modelu RBE-12/20-D48 wynoszą 58×23× 10 mm. Do standardowego wyposażenia należy zabezpieczenie nadprądowe/zwarciowe z automatycznym restartem, termiczne również z automatycznym restartem i podnapięciowe. RBE-12/20-D48 zapewnia izolację wejście-wyjście na poziomie 2250 VDC. Spełnia wymogi międzynarodowych norm bezpieczeństwa UL/EN/IEC 60950. Firma CUI informuje o wprowadzeniu do sprzedaży dwóch nowych serii przetwornic DC-DC z interfejsem konfi guracyjnym PMBus 1.2, przeznaczonych do zastosowań w systemach zasilania z szyną pośrednią 12 V. Są one produkowane na licencji Ericssona. Pod względem funkcjonalnym i rozkładu wyprowadzeń, moduły serii NQB i NEB są w pełni kompatybilne z przetwornicami Ericssona serii odpowiednio BMR456 i BMR457. Wbudowane 32-bitowe mikroprocesory ARM zapewniają maksymalną sprawność i jej płaską charakterystykę w szerokim zakresie obciążeń. Jest to główną przewagą serii NQB i NEB nad innymi dostępnymi na rynku przetwornicami do systemów z szyną pośrednią. Sprawność sięga nawet 96,4%, a jej wykres jest płaski w szerokim zakresie od 20% do 100% maksymalnego prądu wyjściowego. Poza tym wspomniane mikroprocesory zapewniają szybką reakcję na impulsy przepięciowe, nie pozwalając na skoki napięcia wyjściowego poza granicę ±10% wartości nominalnej, co mogłoby spowodować zadziałanie zabezpieczenia nadnapięciowego. www.murata-ps.com Przełącznik zasilania z kontrolą slew-rate i przesuwnikiem poziomów logicznych TPS27081A to przełącznik zasilania typu high-side z regulowanym współczynnikiem slew-rate i możliwością przesuwania poziomów logicznych. Jego struktura obejmuje dwa tranzystory: przełączający PFET i sterujący NFET oraz diody zabezpieczają- ce przed wyładowaniami ESD do 2 kV HBM. Rezystancja RDS(on) tranzystora PFET wynosi 32 mΩ przy napięciu sterującym VGS równym –4,5 V. TPS27081A charakteryzuje się szerokim zakresem napięć wejściowych od 1,0 do 8 V i bardzo małym prądem upływu na poziomie 100 nA. Jest zamykany w miniaturowej obudowie SOT23-6 o wymiarach 2,9×1,6×0,75 mm. Sugerowana cena hurtowa wynosi 0,12 USD przy zamówieniach 1000 sztuk. Przetwornice NQB i NEB wyposażono w wewnętrzny rejestr parametrów konfiguracyjnych oraz zespół obwodów zabezpieczających: termiczny, nadprądowy i nadnapięciowy. Są one dostarczane w wersjach o zakresie napięć wejściowych 40...60 V DC dla systemów transmisji danych i 36...75 V DC dla systemów telekomunikacyjnych. Przetwornice NEB 1/8 Brick występują w wersjach o zakresie mocy wyjściowych 264...300 W, a NQB 1/4 Brick o zakresie 420...468 W. W obu przypadkach napięcie wyjściowe wynosi 12 V DC , przy czym przetwornice do aplikacji dynamicznych umożliwiają dostrajanie napięcia za pośrednictwem szyny PMBus w zakresach 6,9...13,2 V DC dla serii NEB i 4,0...13,2 V DC dla NQB. Wszystkie wersje charakteryzują się izolacją na poziomie 2250 V DC i zawierają obwód remote sense do pomiaru prądu wyjściowego. Opcjonalna podstawa montażowa ułatwia rozpraszanie ciepła w aplikacjach wysokotemperaturowych. Produkowane są wersje zarówno z szyną PEB, jak i w standardowych 5-wyprowadzeniowych obudowach bez komunikacji cyfrowej. www.ti.com www.cui.com 122 Grudzień 2012 Elektronik 100_newsy12.indd 122 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 10:50 PM Układy zasilania | Nowe 2,5-amperowy regulator DC-DC Boost z funkcją output disconnect LTC3122 to miniaturowy regulator DC-DC typu Boost umożliwiający podwyższenie napięcia wejściowego do maksymalnie 15 V. Jego zakres napięć wejściowych wynosi od 1,8 V przy rozruchu (lub od 0,5 V w stanie ustalonym) do 5,5 V. LTC3122 jest wyposażony w wewnętrzny klucz MOSFET 2,5 A, dzięki czemu wymaga ołączenie jedynie kilku elementów pasywnych. Zapewnia całkowite rozłączenie obwodu wejściowego z wyjściowym w trybie shutdown (funkcja output disconnect). Może pracować z napięciem wejściowym większym od wyjściowego, co pozwala na zasilanie z baterii i akumulatorów o różnym składzie chemicznym. Dostępne są tryby pracy Burst, pozwalający zmniejsz yć pobór prądu do 25 μA przy małych obciążeniach oraz constant PWM, gdy krytycznym parametrem jest wyjściowe napięcie szumów. LTC3122 zawiera ogranicznik prądu wejściowego, zabezpieczenie nadnapięciowe i zwarciowe wyjścia oraz układ miękkiego startu. Pracuje z częstotliwością taktowania do 3 MHz, która może być synchronizowana sygnałem zewnętrznym. Ważniejsze dane techniczne LTC3122: • zakres napięć wejściowych: 1,8...5,5 V, • zakres napięć wyjściowych: 2,2...15 V, • prąd wyjściowy: 800 mA dla VIN = 5 V i VOUT = 12 V, • sprawność: do 95%, • pobór prądu 25 μA w stanie spoczynkowym i <1 μA w trybie shutdown. LTC3122 jest produkowany w dwóch typach obudów: DFN-12 o powierzchni 4×3 mm (ozn. LTC3122EDE) i MSOP-12 oraz w dwóch wersjach temperaturowych: na komercyjny i rozszerzony (–40...+125°C) zakres temperatur. Ceny hurtowe wynoszą od 2,33 USD przy zamówieniach 1000 sztuk. produkty Sterowniki półmostkowe tranzystorów MOSFET o parametrach wyjściowych 2 A/100 V W ofercie firmy Intersil pojawiła się kolejna seria półmostkowych sterowników tranzystorów MOSFET HIP212x przeznaczonych do zastosowań w stopniach wyjściowych przetwornic DC-DC, wzmacniaczach mocy klasy D i układach napędowych. Zapewniają one wydajność prądową 2 A, pracują z napięciem zasilania od 8 do 14 V i z maksymalnym napięciem zasilania tranzystorów wyjściowych równym 100 V. Zapewniają krótki czas narastania/opadania sygnału (10 ns). Zawierają timer umożliwiający regulację czasu opóźnienia między wyjściami za pomocą zewnętrznego rezystora. Pozwala on wy- eliminować ryzyko jednoczesnego przepływu prądu przez oba tranzystory w stopniu wyjściowym, mogące wystąpić np. w synchronicznych konwerterach DC-DC o topologii Buck. Pozostałe cechy: • wejście Enable i pojedyncze wejście PWM w HIP2120 i HIP2121, • niezależne wejścia high-side i low-side w HIP2122 i HIP2123, • wejścia z histerezą kompatybilne z CMOS w HIP2120 i HIP2122, • wejścia kompatybilne z TTL 3,3 V w HIP2121 i HIP2123, • zabezpieczenie podnapięciowe na linii zasilającej. Sterowniki HIP212x są produkowane w obudowach DFN 4×4 mm. Ceny hurtowe zaczynają się od 1,67 USD przy zamówieniach 1000 sztuk. www.intersil.com www.linear.com Prosty regulator prądu/napięcia o szerokim zakresie napięć wejściowych LTM8026 to prosty w implementacji regulator mogący pracować w trybie stabilizacji prądu lub napięcia wyjściowego. Akceptuje napięcie wejściowe z szerokiego zakresu od 6 do 26 VDC. Zapewnia stabilizację napięcia wyjściowego w zakresie od 1,2 do 24 V oraz prądu w zakresie do 5 A. Napięcie wyjściowe może być programowane zewnętrznym rezystorem, a prąd wyjściowy napięciem sterującym, zewnętrznym rezystorem lub termistorem. Poza kondensatorami na wejściu i wyjściu układu oraz rezystorem do ustalania częstotliwości pracy (100...1000 kHz) są to jedyne elementy współpracujące. Istnieje możliwość łączenia wyjść kilku regulatorów, nawet zasilanych z różnych źródeł w celu zwiększenia wydajności prądowej. LTM8026 jest zamykany w obudowie LGA o wymiarach 15×11,25× 2,82 mm. www.linear.com Elektronik 100_newsy12.indd 123 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black Grudzień 2012 123 11/27/12 10:50 PM Nowe produkty | Układy zasilania Zasilacze 400...600 W chłodzone przez przewodzenie do montażu w uszczelnionych obudowach Firma XP Power oferuje dwa zasilacze przystosowane do montażu w szczelnych obudowach, dostarczane w postaci modułów o wymiarach 214×102×43 mm z elementami generującymi ciepło przykręconymi do ramy montażowej. Nie wymagają one wymuszonego obiegu powietrza. Wyróżniają się sprawnością sięgającą 90%, a w konsekwencji mniejszą ilością ciepła konieczną do rozproszenia wewnątrz obudowy, co jest parametrem krytycznym w przypadku zasilaczy montowanych w obudowach uszczelnionych. CCH400 i CCH600 to jednowyjściowe zasilacze o mocy znamionowej odpowiednio 400 i 600 W, znacznie mniejsze od innych zasilaczy chłodzonych przez przewodzenie o zbliżonej mocy znamionowej. Pracują w uniwersalnym zakresie napięć wejściowych od 90 do 264 VAC z pełną mocą znamionową. Występują w wersjach o napięciu wyjściowym 12, 24, 28 i 48 VDC. Spełniają wymogi międzynarodowych norm bezpieczeństwa i kompatybilności EMC (EN/ UL 60950-1, EN55022 level A i B). Umożliwiają równoległe łączenie wyjść maksymalnie 3 jednostek w celu zwiększenia wydajności prądowej. Pracują w zakresie temperatur otoczenia od –40 do +70°C. Dopuszczalna temperatura podstawy montażowej odprowadzającej ciepło wynosi +85°C. www.xppower.com Regulator napięcia μModule z elektrycznym i termicznym zabezpieczeniem obciążenia Najnowszy regulator napięcia LTM4641 rodziny μModule zawiera termiczne i elektryczne zabezpieczenie obciążenia. Monitoruje on napięcie wejściowe, napięcie wyjściowe i temperaturę z tolerancją ±2,7%. Gdy ustalony przez użytkownika poziom progowy dla któregoś z tych parametrów zostanie przekroczony, następuje wstrzymanie pracy regulatora i w razie potrzeby aktywowanie dwóch zewnętrznych przełączników powodujących odłączenie szyny zasilającej i rozładowanie kondensatora wyjściowego. Czas zadziałania zabezpieczenia wynosi 500 μs w przypadku przepięcia na wyjściu. Dodatkowo, po przekroczeniu wartości progowej któregoś z wymienionych parametrów układ generuje sygnał logiczny Fault mogący być wykorzystany do uruchomienia procedury awaryjnego przełączenia obwodów zasilanych w tryb shutdown. W zależności od rodzaju zakłócenia powrót do normalnego trybu pracy może się odbyć automatycznie (np. po wzroście napięcia wejściowego do wymaganego poziomu) lub wymaga ponownej inicjalizacji zasilania. LTM4641 pracuje w zakresie napięć wejściowych 4,5…38 V i w zakresie napięć wyjściowych 0,6…6 V. Wydajność prądowa, wynosząca standardowo 10 A, może być zwiększona poprzez łączenie równoległe wyjść regulatorów. Dokładność stabilizacji napięcia wynosi ±1,5% w całym dopuszczalnym zakresie zmian napięcia wejściowego, prądu wyjściowego i temperatury. Do standardowego wyposażenia należy układ miękkiego startu i zabezpieczenie nadprądowe. LTM4641, podobnie jak pozostałe regulatory linii μModule, zawiera tranzystory przełączające MOSFET, kontroler przetwornicy DC-DC, cewkę, układ kompensacji i zabezpieczające obwody logiczne. Wszystko to zmieszczono wewnątrz obudowy BGA o wymiarach 15×15×5 mm. Dostępne są wersje na zakresy temperatur pracy –40…+125°C i –55…+125°C. Ceny hurtowe zaczynają się od 25,95 USD przy zamówieniach 1000 sztuk. www.linear.com 15-watowe przetwornice modułowe o zakresie napięć wejściowych 16...160 VDC Murata prezentuje nową serię izolowanych modułowych przetwornic DC-DC charakteryzujących się wyjątkowo szerokim zakresem napięć wejściowych od 16 do 160 VDC. Przetwornice RUW15 charakteryzują się mocą wyjściową 15 W. Są odporne na długotrwałe zapady napięcia wejściowego przy zastosowaniu relatywnie małego kondensatora. Przykładowo, do zapewnienia stabilnego napięcia wyjściowe- go i pełnej wydajności przez czas 120 ms wystarcza dołączony do wejścia kondensator o pojemności 900 μF. Seria RUW15 obejmuje 3 modele o nominalnym napięciu wyjściowym 5, 12 i 24 VDC. Zapewniają one izolację między wejściem i wyjściem do 4 kVAC. Zawierają wyjście sygnalizacyjne DC OK / Power Fail generujące sygnał ostrzegawczy na około 2 ms przed zanikiem napięcia wyjściowego. Zawierają zabezpieczenie nadnapięciowe, przeciążeniowe, termiczne i zwarciowe. Ich wymiary wynoszą 51×51×20 mm. www.murata.eu 124 Grudzień 2012 Elektronik 100_newsy12.indd 124 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 10:50 PM Układy zasilania | Nowe produkty Kontroler DC-DC do 300-watowych układów zasilania diod LED Proste w implementacji kontrolery zasilaczy sieciowych o mocy do 36,5 W Linear Technology wprowadza na rynek specjalizowany kontroler przetwornicy DC-DC przeznaczony do realizacji układów zasilania łańcuchów diod LED o sumarycznej mocy do 300 W. LT3763 pracuje w topologii Buck. Wymaga podłączenia zewnętrznych tranzystorów MOSFET. Charakteryzuje się szerokim zakresem napięć wejściowych od 6 do 60 V i wyjściowych od 0 do 55 V. Zawiera czujnik/ogranicznik prądu wejściowego i wyjściowego. Może pracować w trybie stałego prądu i stałego napięcia wyjściowego, co poszerza jego zakres zastosowań również na układy ładowania akumulatorów i su- Firma Power Integrations wprowadza na rynek nową rodzinę kontrolerów sterujących pracą prostych zasilaczy sieciowych o mocy wyjściowej do 36 W. Nowością wprowadzoną w układach rodziny TinySwitch-4 jest zabezpieczenie eliminujące możliwość przeciążenia urządzenia zasilanego w całym dopuszczalnym zakresie napięć sieci od 85 do 265 VAC, niewymagające stosowania dodatkowych elementów współpracujących. Ponadto, kontrolery te cechuje bardzo mały pobór mocy w stanie spoczynkowym, poniżej 30 mW @ 230 VAC. Możliwa do uzyskania sprawność energetyczna zasilacza przekraczają- perkondensatorów. Ponadto został przystosowany do współpracy również ze źródłami wejściowymi o dużej impedancji, m.in. panelami solarnymi. Zapewnia szeroki zakres regulacji jasności diod wynoszący 3000:1 w trybie PWM i sprawność sięgającą 96%. Dokładność stabilizacji prądu i napięcia wyjściowego wynosi odpowiednio ±6% i ±1,5%. Częstotliwość pracy przetwornicy może być regulowana w zakresie od 200 kHz do 1 MHz. Wyjście jest zabezpieczone przed zwarciem i rozwarciem. LT3763 jest produkowany w obudowie TSSOP-28 w trzech wersjach temperaturowych, których ceny wynoszą od 4,45 do 5,15 USD przy zamówieniach 1000 sztuk. ca 70% przy 5-procentowym obciążeniu zapewnia zgodność zarówno z obecnymi, jak i mającymi dopiero wejść w życie regulacjami, jak np. Energy Star EPS V2.0 czy EC ErP Ecodesign Directive Tier 2. Kontrolery TinySwitch-4 zawierają własny wysokonapięciowy tranzystor MOSFET. Są kompatybilne pod względem rozkładu wyprowadzeń z układami poprzedniej rodziny TinySwitch-III. Dostarczane są wersje w trzech typach obudów: SO-8C, DIP-8C i eSOP-12B. Producent dostarcza zestaw demonstracyjny 20-watowego zasilacza sieciowego zrealizowanego na bazie kontrolera TinySwitch-4 (RDR-295). www.linear.com www.powerint.com Miniaturowa przetwornica DC-DC 1,5 A w obudowie SIP o wymiarach 10,4×10,16×6,1 mm Rodzina przetwornic DC-DC OKR firmy Murata powiększyła się o miniaturowy model OKR-T/1.5-W12-C produkowany w obudowie SIP o wymiarach 10,4×10,16×6,1 mm, zapewniający wydajność prądową 1,5 A. Jest to przetwornica nieizolowana typu Buck o szerokim zakresie napięć wejściowych od 4,5 do 14 VDC i napięciu wyjściowym programowanym w zakresie od 0,59 do 6,0 VDC. Nadaje się do zastosowań na płytkach drukowanych, na których wymagane jest lokalne źródło zasilania o małych gabarytach. Jest najmniejszą przetwornicą OKR SIP w ofercie Murata obejmującej już wersje o wydajności prądowej 3, 6 i 10 A. Może współpracować z obciążeniem pojemnościowym do 200 μF. Zawiera zabezpieczenie termiczne, nadprądowe i podnapięciowe oraz linię Remote On/Off. Zapewnia sprawność do 93%. Pracuje w przemysłowym zakresie temperatur. www.murata.eu Elektronik 100_newsy12.indd 125 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black Grudzień 2012 125 11/27/12 10:50 PM Nowe produkty | Układy zasilania | Układy cyfrowe Zasilacz średniej mocy o szerokim zakresie napięcia wejściowego Nowe kontrolery ekranów dotykowych maXTouch do elektroniki samochodowej W bogatej ofercie zasilaczy na szynę DIN fi rmy Mean Well pojawiła się nowa seria WDR – zasilaczy z rozszerzonym zakresem napięcia wejściowego. Najnowszy model WDR-480 ma moc wyjściową 480 W i występuje w wersjach z napięciami wyjściowymi 24 i 48 V. Zakres napięcia wejściowego wynosi od 180 do 550 VAC, dzięki czemu może być zasilany jednofazowo napięciem 230 VAC lub międzyfazowo z sieci trójfazowej. WDR-480 ma wysoką sprawność dochodzącą do 93% i pracuje w zakresie temperatur od –25 do +75°C przy swobodnej konwekcji powietrza (nie wymaga dodatkowych źródeł chłodzenia). Urządzenie spełnia wymagania norm EN61000-3-2 dotyczących emisji harmonicznych, ma wbudowane zabezpieczenia przeciwzwarciowe, przepięciowe, przeciążeniowe, termiczne i pozwala na regulację napięcia wyjściowego. Wąska konstrukcja o szerokości zaledwie 85,5 mm pozwala zaoszczędzić cenne miejsce na szynie DIN. WDR-480 jest o 51,6% mniejszy oraz ma o 3% większą sprawność w porównaniu do swojego poprzednika – modelu DRT-480. Zasilacz odpowiedni jest do aplikacji automatyki przemysłowej, urządzeń produkcji, elektromechaniki, elektroniki, telekomunikacji i wszędzie tam, gdzie najważniejsza jest niezawodność i stabilność zasilania. Atmel rozszerza ofertę kontrolerów ekranów dotykowych rodziny maXTouch o dwa nowe modele mXT143E i mXT224E zaprojektowane do zastosowań w elektronice samochodowej. Mogą one współpracować z ekranami dotykowymi i touchpadami o przekątnej do 7” montowanymi na deskach rozdzielczych i w oparciach foteli. Podobnie jak pozostałe kontrolery linii maXTouch zapewniają dużą żywotność i precyzję, krótki czas reakcji i mały pobór prądu. Uzyskały kwalifi kację AEC-Q100 potwierdzającą ich przydatność do pracy w trudnych warunkach, m.in. w szerokim zakresie temperatur otoczenia od –40 do +85°C. Zapewniają duży stosunek sygnał/ szum (80:1), umożliwiający obsługę ekranu dotykowego czy touchpadu również przez rękawiczkę. Elmark, tel. 22 773 79 37, www.elmark.com.pl Transceivery USB do bezprzewodowej transmisji danych między modułami Raspberry Pi Firma Saelig dostarcza tanie moduły bezprzewodowe eRAConnect2-Pi ze złączem USB zaprojektowane do bezprzewodowej dwukierunkowej transmisji danych między dwoma modułami Raspberry Pi lub między pojedynczym modułem i dowolnym komputerem wyposażonym w gniazdo USB. Wykorzystują one technologię easyRadio i pracują w mniej „zatłoczonym” paśmie ISM 868/915 MHz, zapewniając większy zasięg transmisji i mniejszy pobór mocy od podobnych modułów WiFi czy Bluetooth. Umożliwiają dostrajanie parametrów w.cz. do uzyskania optymalnych osiągów w danym środowisku pracy. eRA-Connect2-Pi jest zasilany z potu USB. Zawiera złącze SMA dla anteny zewnętrznej. Bazuje na układzie eRA900TRS widocznym dla systemu operacyjnego jako zwykły port COM. Pozwala użytkownikowi na zmianę szerokości pasma ze 150 do 12,5 kHz, pozwalając uzyskać parametry systemu wąskopasmowego przy budżecie łącza systemu szerokopasmowego. Wewnętrzny układ kompensacji temperatury ogranicza dryft częstotliwości do mniej niż 1,5 kHz w zakresie temperatur pracy od –40 do +85°C. Kontrolery mXT143E i mXT224E obok wyznaczania współrzędnych X/Y realizują algorytmy przetwarzania sygnałów pozwalające m.in. eliminować przypadkowe dotknięcie ekranu oraz umożliwiające wielopunktową obsługę aplikacji za pomocą gestów. Pozwalają zidentyfi kować do 10 równoczesnych dotknięć ekranu w czasie rzeczywistym, zapewniając 12-bitową rozdzielczość w torach X i Y. Mogą być łatwo adaptowane do współpracy z ekranami wysokiej rozdzielczości o proporcjach obrazu od 4:3 do 16:9. Zapewniają częstotliwość skanowania do 280 Hz umożliwiającą rozpoznawanie znaków przy ręcznym wprowadzaniu danych alfanumerycznych oraz krótki czas reakcji (<10 ms dla pierwszego impulsu w trybie idle). Rozpoczęcie produkcji masowej kontrolerów mXT143E i mXT224E zaplanowano na koniec października br. Oba układy będą produkowane w obudowach TQFP-48. www.atmel.com Pozostałe cechy modułów eRA: • wskaźnik siły sygnału odbieranego RSSI niewymagający sterowania przetwornika A/C przez host, • funkcja skanowania przez host kanałów w czasie rzeczywistym (temporary channel selection), • wyjście czujnika temperatury, • konfigurowalny przez użytkownika system kodowania, pozwalający na współpracę z modułami FSK (FM) i ASK (AM), • sterowniki dla systemów Windows i Linux. www.saelig.com 126 Grudzień 2012 Elektronik 100_newsy12.indd 126 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 10:50 PM Układy cyfrowe | Komunikacja | Nowe produkty Most audio USB-to-I2S eliminuje konieczność tworzenia oprogramowania Energooszczędne transceivery UHF ASK/ FSK do elektroniki samochodowej CP2114 to pierwszy na rynku monolityczny most audio USBto-I2S niewymagający dołączania zewnętrznego rezonatora. Służy on do łatwej transmisji strumienia audio z portu USB do I2S bez konieczności czasochłonnego tworzenia oprogramowania sterującego synchronizacją. Jego struktura obejmuje kontroler USB 2.0 full-speed, transceiver USB, oscylator, pamięć ROM OTP oraz interfejsy UART, I 2C i I 2S. Nie jest wymagane dołączanie z ew nę t r z nego rezonatora ani zewnętrznej pamięci. CP2114 obsługuje kodeki i przetworniki C/A fi rm Wolfson Microelectronics, Cirrus Logic i Texas Instruments, dzięki czemu użytkownik może korzystać z preferowanego przez siebie chipsetu. Wykorzystywana przez układ standardowa klasa USB audio device jest obsługiwana przez większość systemów operacyjnych. Ta kompatybilność eliminuje konieczność tworzenia przez użytkownika własnych sterowników USB i ich instalacji w systemie docelowym. CP2114 jest zamykany w obudowie QFN o powierzchni 5×5 mm. Cena hurtowa wynosi 1,13 USD przy zamówieniach 10 tys. sztuk. ATA5831, ATA5832 i ATA5833 to energooszczędne transceivery opracowane przez firmę Atmel, przeznaczone do pracy w elektronice samochodowej, m.in. w systemach zdalnego dostępu (RKE) i zdalnego pomiaru ciśnienia w oponach (TPMS) itp. Mogą znaleźć również zastosowanie w innych systemach wymagających bezprzewodowej transmisji danych w pasmach 315, 433,92, 868,30 i 915 MHz. Ważną cechą tych układów jest skuteczne blokowanie sygnałów niepożądanych, pozwalające na wyeliminowanie częstych zakłóceń skutkujących niepotrzebnym aktywowaniem wewnętrznych obwodów logicznych. Pobór prądu ograniczono do 9,8 mA w trybie odbioru oraz 9,4/13,8 mA w trybie nadawania przy mocy wyjściowej odpowiednio 6/10 dBm. Duża czułość i moc wyjściowa pozwalają uzyskać długi zasięg transmisji. Wbudowana pamięć EEPROM pozwala na konfigurację przez interfejs SPI, także podczas pracy. www.silabs.com Rohm Semiconductor rozszerza rodzinę szybkich pamięci EEPROM BR24 o nowe wersje produkowane w wersjach o pojemności 512 Kb i 1 Mb. Zawierają one interfejs I2C taktowany zegarem 1 MHz. Są pamięciami o strukturze typu double-cell, praktycznie eliminującej ryzyko błędów zapisu. Ponadto zawierają podwójne zabezpieczenie Power ON Reset (POR) + Low Voltage Write Error Protection Circuit (LVCC) zapobiegające błędom wskutek resetowania lub zapisu danych w stanie niestabilnym przy włączaniu/wyłączaniu i chwilowym zanikom zasilania. Nowe pamięci BR24 zapewniają niezawodność na poziomie 1 miliona cykli kasowania/zapisu i 40-letni czas przechowywania danych. Pracują z napięciem zasilania od 1,7 do 5,5 V. Są produkowane w standardowych obudowach JEDEC, m.in. SO-8 i TSSOP-8. ATA5831, ATA5832 i ATA5833 zawierają wewnętrzny mikroprocesor AVR z 1 KB pamięci SRAM i bibliotekami funkcji w.cz. zapisanymi w 24 KB pamięci Flash. Różnią się rodzajem wbudowanej pamięci użytkownika: ATA5831 zawiera 20 KB pamięci Flash, ATA5831 zawiera 20 KB pamięci ROM, natomiast ATA5833 nie zawiera pamięci użytkownika. Wszystkie trzy układy są wzajemnie kompatybilne pod względem rozkładu wyprowadzeń i mogą być stosowane jako zamienniki. Ważniejsze dane techniczne: • zakresy częstotliwości pracy: Low-Band 310…318MHz, 418…477 MHz, High-Band 836…956 MHz, 315/433,92/868,30/915,00 MHz z jednym rezonatorem 24,305 MHz, • czułość: typ. –123 dBm (0,75 Kbit/s, modulacja FSK, kod Manchester, 433,92 MHz), typ. –109 dBm (20 Kbit/s, modulacja ASK, kod Manchester, 433,92 MHz), • moc wyjściowa: od –12 do 14,5 dBm programowana w krokach co 0,4 dB, • P1dB: –48 dBm przy pełnej czułości, • tłumienie częstotliwości lustrzanej: 55 dB (315/433,92MHz) i 47 dB (868,3/915 MHz) bez kalibracji, • prędkość transmisji: od 0,5 do 80 Kb/s (120 Kb/s dla NRZ), • obudowa: QFN32 (5×5 mm), • cena hurtowa: od 2,90 USD przy zamówieniach 50 tys. sztuk. www.rohm.com/eu www.atmel.com Rodzina szybkich szeregowych pamięci EEPROM o pojemności do 1 Mb Elektronik 100_newsy12.indd 127 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black Grudzień 2012 127 11/27/12 10:50 PM • Chciałbyś być na bieżąco ze wszystkim, co dzieje się w branży? Przemysłowy moduł komunikacyjny Bluetooth v2 Class 1 o zasięgu transmisji 250 m • Potrzebujesz dobrego i kompetentnego źródła informacji dla Twojego biznesu? SN2100 to przemysłowy moduł komunikacyjny Bluetooth produkowany na płytce o wymiarach 17,5×16,0×2,0 mm, zaprojektowany do zastosowań w aplikacjach M2M. Charakteryzuje się mocą wyjściową +18 dBm i czułością –92 dBm, co pozwala uzyskać zasięg transmisji sięgający 250 m w wolnej przestrzeni. Zawiera komplet obwodów radiowych, w tym transceiver CC2560A produkcji Texas Instruments, wzmacniacz mocy, głowicę w.cz. i antenę chipową. Komunikuje się z urządzeniem host za pomocą interfejsu HCI. Jest odporny na temperatury otoczenia z zakresu od –40 do +85°C. Typowe obszary zastosowań SN2100 to systemy oświetleniowe, automatyka domowa, przemysłowe systemy kontroli i monitorowania oraz urządzenia medyczne i fitness. • Nie masz czasu stale śledzić wszystkich informacji, które trafiają do Twojej skrzynki pocztowej ani też nie dajesz rady czytać wszystkiego na wielu portalach? • Wolałbyś dostawać tylko to, co jest najważniejsze bez nieistotnych i bezwartościowych treści? • Chciałbyś mieć możliwość bycia częścią naszej społeczności inżynierskiej? Powinieneś zaprenumerować „Elektronika” www.murata.eu Wzmacniacze na podłożach GaN dla telewizji kablowej Jeśli zawodowo lub hobbystycznie zajmujesz się elektroniką, damy Ci prenumeratę za pół ceny – 12 miesięcy za jedyne 60 zł! Wymaganą kwotę 60 zł można zapłacić przelewem, kartą lub uiścić przy odbiorze pierwszego egzemplarza. Aby zaprenumerować „Elektronika” w tej cenie, wypełnij formularz na stronie internetowej: www.elektronikaB2B.pl/prenumerata. Jeśli masz pytania, skontaktuj się z Działem Prenumeraty: tel. 22 257 84 22, mail [email protected]. „Elektronik” – to głos inżyniera elektronika w Polsce! zem ic Kopcew k i n o r t Elek łem z Micha 26 zmowa r. siąca: ro y NCAB – st 0 z firm 48-403 ISSN -12 d mie Wywia GIE ww w. ele TECH O ktronika NOLO ni k www.ele El ek tro B2B.pl 11/2012 ktr on ika A MAG Q B2 B. pl O Y nu me r r. d 20 12 Q INDEKS 340 731 (w tym ZYN F PRO NIKI ESJO NAL NEJ O mów cznÈ proble zania tromagnety granic k o le y e b o iÈ Spos atybilnoĂc p uk ow azbkom yt ki dr - ELE KTR O Anteny i ospr pł wzglę oj ek tu o pod an ie pr malneg e któO pr ac ow ządz en ia opty ego, w obrębi gour ta ki analo nej dla łaszcza uk łady ym zazw dą C, bę dem EM rz ysty wa ne niełatw ającą się ać ko rego wy we, moż e ok az estią , wy mag kw fro płaszniejszą we i cy ali zacji . Najważ jest sposób re e projektant da niem , ïady etapi yanali zy a” z da lsz na ty m Czy uk ębsz ej in się eli gł h ć Jeż C zy i lic in masy. owad ze to mus cz yzny „made estii pr i błąd, kraje pope łn .in. w kw wnież nierzadjÈ B m i ju PC o jam ró zaw siÚ? o urząmpl ik ac ałowych, jak e ko łeg i Èc ca m aj PCB ek sygn met rów rozwij ny m nia ścież rsz en iem pa ra ować moz ai kę le. zw ią za ku kt go wisk u od niko z po ty m jak proje w nasz ym ar ty str. 64 W środo łprz ew Patrz em pó nie, emy ia. O z bi znes nuje przekona fa- dzen tem EMC, pisz pa ką rm d kowy m sk ich fi aku po iń ch ść a na br że słabo ch poleg ć się blesowy aby wydosta ci, . Indolnoś nętrzny OWA to pa 18 6 lis AR POMI d listopa5% VAT) 10,00 zï www.rfmd.com ort y – rap tenow rzÚt an y i osp kowy Anten 100_newsy12.indd 128 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black RF Micro Devices wprowadza na rynek nową serię wzmacniaczy w.cz. produkowanych na podłożach z azotku galu (GaN), przeznaczonych do zastosowań w systemach telewizji kablowej. RFPD2940 to wzmacniacz o konfiguracji power-doubler i maksymalnej mocy wyjściowej +63 dBmV, charakteryzujący się bardzo dobrą liniowością niezbędną w aplikacjach CATV. Duża moc wyjściowa tego układu umożliwia operatorom sieci kablowych poszerzenie pasma istniejących instalacji i uzyskanie większej szybkości transmisji danych przy mniejszych kosztach operacyjnych. RFPD2940 pracuje w paśmie 45...1000 MHz. Zapewnia wzmocnienie min. 22,5 dB na częstotliwości 1000 MHz, wejściowe i wyjściowe straty powrotne –20 dB oraz współczynniki zniekształceń CTB i CSO na poziomie –73 dB. Jest produkowany w obudowie SOT-115J. RFPP2870 i RFCM3080 to wzmacniacze o konfiguracji push-pull nadające się do sterowania wzmacniacza power-doubler w stopniu końcowym. Oba cechują się wzmocnieniem 28 dB @ 1000 MHz, wejściowymi i wyjściowymi stratami powrotnymi –20 dB oraz współczynnikami CTB i CSO odpowiednio –68 dBc i –75 dBc. Różnią się typem obudowy, odpowiednio SOT-115 i MCM (11×8,5 mm). 11/27/12 10:50 PM Komunikacja | Nowe Miniaturowy, energooszczędny transceiver na zakres częstotliwości od 795 do 965 MHz ZL70250 to opracowany przez fi rmę Zarlink transceiver mogący pracować w zakresie częstotliwości od 795 do 965 MHz obejmującym pasmo ame- rykańskie 902...928 MHz i europejskie 863...870 MHz. Ze względu na bardzo małe wymiary i bardzo mały pobór mocy, układ jest polecany do zastosowań w sieciach czujników medycznych BAN (Body Area Networks) umieszczanych na ludzkim ciele, aplikacjach energy harvesting, krótkozakresowych systemach komunikacyjnych o długim czasie pracy na baterii, bezprzewodowych czujnikach i pilotach zdalnego sterowania. Wymaga minimum elementów współpracujących, w najprostszym produkty przypadku jedynie rezystora polaryzującego, rezonatora kwarcowego i elementów dopasowujących w obwodzie antenowym. Zapewnia maksymalną szybkość transmisji 186 kbps. Struktura wewnętrzna ZL70250 obejmuje transceiver w.cz., kontroler dostępowy MAC (Media Access Controller) realizujący większość funkcji obsługi łącza oraz standardowe interfejsy SPI i 2-wire do łatwej integracji z mikrokontrolerami i procesorami DSP. Producent oferuje zestaw deweloperski ZLE70250 Application Development Kit (ADK) ułatwiający i przyspieszający tworzenie prototypów urządzeń bazujących na ZLE70250. Ważniejsze parametry: • napięcie zasilania: 1,2...1,8 V, • pobór prądu w torach TX i RX: <2 mA, • szybkość transmisji: do 186 kbps, • pobór prądu w trybie standby: <500 nA, • moc nadajnika: do 0 dBm, • czułość odbiornika: –90 dBm przy maksymalnej szybkości transmisji. ZLE70250 jest zamykany w 36-wyprowadzeniowej obudowie CSP o wymiarach 3,1×1,9×0,3 mm oraz może być dostarczany w postaci nieobudowanej struktury półprzewodnikowej. www.zarlink.com Wielostandardowy moduł komunikacyjny CDMA/ HSPA+ do aplikacji M2M Cinterion rozszerza ofertę modułów komunikacji bezprzewodowej do aplikacji M2M o pierwszy wielostandardowy moduł CDMA/HSPA+ oznaczony symbolem PXS8. Obsługuje on globalne standardy transmisji głosu i danych 2G i 3G. Może znaleźć zastosowanie w przemysłowych PDA, systemach nadzoru wideo czy systemach zarządzania flotą pojazdów. Producent przygotował ponadto dwa dodatkowe warianty, PHS8 z obsługą wyłącznie standardu HSPA+ oraz PVS8 z obsługą wyłącznie CDMA. PXS8 zapewnia maksymalną szybkość transmisji danych równą 14,4 Mbps w kanale downlink i 5,7 Mbps w kanale uplink w trybie HSDPA/HSUPA. Jest dostarczany w postaci miniaturowego modułu SMT LGA o wymiarach 33×29×2 mm, przystosowanego do pracy w ekstremalnych temperaturach otoczenia od –40 do +85°C. Zawiera wyprowadzenia ante- nowe, analogowy interfejs audio, cyfrowy interfejs audio (PCM, I2S), port USB 2.0 HS (480 Mbps), interfejs szeregowy (do 920 kbps) i interfejs dla kart UICC i U/SIM zasilanych napięciami 1,8 i 3 V. Pozostałe cechy: • pasma UMTS 800, 850, 900, 1900 i 2100 MHz, • pasma GSM 850, 900, 1800 i 1900 MHz, • pasma CDMA2000 800 i 1900 MHz, • obsługa trybu danych, głosu i TTY, • obsługa A-GPS, • kontrola za pomocą rozszerzonego zestawu komend AT (Hayes, TS 27.007, TS 27.005), • dostęp do stosu TCP/IP za pomocą komend AT. Producent dostarcza sterowniki NDIS/ USB/MUX dla systemów operacyjnych Windows XP/Vista/7, RIL/NDIS/USB/ MUX dla Windows Embedded Handheld i USB/MUX dla Windows Embedded Compact oraz obsługuje tryb CDC-ACM stosowany w urządzeniach z systemem Linux. Elektronik Magazyn Elektroniki Profesjonalnej Numer 12 (187) grudzień 2012 r. Redakcja magazynu Redaktor naczelny Robert Magdziak tel. 22 257 84 96 [email protected] Zastępcy red. nacz. Zbigniew Piątek [email protected] Tomasz Daniluk [email protected] Współpracownicy: Monika Jaworowska, Grzegorz Michałowski, Krzysztof Pochwalski, Jakub Borzdyński, Marcin Tronowicz, Agnieszka Grabowska Redakcja techniczna Beata Głowacka-Woźniak Adres redakcji Redakcja magazynu Elektronik, ul. Leszczynowa 11, 03-197 Warszawa Dział marketingu i reklamy Menedżer magazynu Bożena Krzykawska tel. 22 257 84 42, faks 22 257 84 67 tel. kom. 501 047 583 [email protected] Zespół marketingu i reklamy Maja Gilewska tel. 22 257 84 71 [email protected] Katarzyna Gugała tel. 22 257 84 64 [email protected] Grzegorz Krzykawski tel. 22 257 84 60 [email protected] Andrzej Tumański tel. 22 257 84 63 [email protected] Katarzyna Wiśniewska tel. 22 257 84 65 [email protected] Serwis internetowy http://www.elektronikaB2B.pl Redaktor prowadzący Mateusz Woźniak [email protected] Koordynator pionu serwisów automatyki i elektroniki Katarzyna Wiśniewska [email protected] Wydawnictwo AVT-Korporacja spółka z o.o. ul. Leszczynowa 11, 03-197 Warszawa tel. 22 257 84 99, faks 22 257 84 00 Dyrektor wydawnictwa prof. Wiesław Marciniak Dział prenumeraty ul. Leszczynowa 11, 03-197 Warszawa tel. 22 257 84 22, faks 22 257 84 67 [email protected] Wszystkie wymienione produkty i nazwy podajemy wyłącznie w celach identyfikacyjnych i mogą one być zastrzeżonymi znakami odpowiednich właścicieli. Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych oraz zastrzega sobie prawo do adiustacji, doboru tytułów i dokonywania skrótów w nadsyłanych materiałach. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam. AVT-Korporacja jest członkiem Izby Wydawców Prasy www.cinterion.com Elektronik 100_newsy12.indd 129 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black Grudzień 2012 129 11/27/12 10:50 PM Indeks reklam EL 12/2012 Aaxeon ......................................60, 111 AET ....................................................44 Aksotronik .........................................72 AM Technologies.........................98, 99 AMB Technik .....................................82 andpol elektronik ..............................59 BNS ...................................................74 Bornico ..............................................87 Conrad Electronic .......................1, 131 Contrans TI........................................39 EAE Elektronik ................................121 Egmont ............................................118 Eldos .................................................76 Elfa Distrelec .............................1, 9, 76 Elhurt .................................................33 Elmark Automatyka ...................48, 116 Elmax...............................................108 Elpin ..................................................76 Elproma Elektronika..........................53 Eltron .............................................1, 71 Energy Micro AS ...............................29 Evatronix .........................................115 Farnell..................................69, 77, 132 Feryster .............................................43 Firma Piekarz ..............................54, 55 Future Electronics .............................19 Gamma..............................................49 Hamamatsu .....................................109 HARTING Polska ...............................73 Horizon Technologies .....................121 JM elektronik ...............................56, 57 Koma Laser SMT...............................76 Lastenic .............................................47 LC Elektronik ...................................120 Lispol .................................................75 Maritex ...............................................70 Masters ........................................37, 52 Maszczyk...........................................87 MAUS Electronics .............................43 Micros................................................61 MS Elektronik ....................................64 Neopta Electronics......................47, 76 PB Technik ........................................13 Printor ..............................................109 Qwerty .............................................111 Relpol ................................................65 Rohde Schwarz ...................................3 Ropla Elektronik ................................41 RS Components.....................96, insert SE Spezial-Electronic..........................2 Semicon ......................................35, 51 SOS electronic ..................................45 STMicroelectronics .................1, 11, 76 Techno-Service........................106, 119 Tespol ........................................84, 113 TME ...............................................7, 94 Uni System ..........................................5 WG ....................................................58 WObit ..............................................107 130 Grudzień 2012 Nowe produkty | Komunikacja Bezprzewodowy przełącznik ze zmiennym kodem niewymagający zewnętrznego zasilania Firma EnOcean opracowała nową wersję przełącznika bezprzewodowego typu energy harvesting – niewymagającego zewnętrznego źródła zasilania, pracującego w trybie ze zmiennym kodem. Zapewnia to dodatkowy poziom bezpieczeństwa w automatyce domowej, systemach zdalnego dostępu i aplikacjach M2M. Ponadto fi rma rozszerza bibliotekę DolphinAPI o zestaw funkcji szyfrowania/deszyfrowania. PTM 215 jest przełącznikiem zasilanym energią z wewnętrznego przetwornika elektrodynamicznego ECO 200, generowaną po naciśnięciu przycisku. Pojedyncze naciśnięcie przycisku wytwarza energię wystarczającą do dwukrotnego wysłania redundantnego, 24-bitowego kodu autoryzacyjnego MAC generowanego na podstawie nagłówka, pola danych i 16-bitowego zmiennego kodu. System odbiorczy wykorzystuje odebrany kod do autoryzacji pakietu danych. Moduł PTM 215 jest w pełni kompatybilny pod względem mechanicznym z wcześniejszą wersją PTM 200 wprowadzoną na rynek w 2005 roku, dzięki czemu nie wymaga wprowadzania zmian konstrukcyjnych w działających instalacjach. Może współpracować z 1 lub 2 przełącznikami kołyskowymi (rocker) oraz z maksymalnie 4 przyciskami chwi- lowymi (push-button). Jest kompatybilny ze standardem transmisji bezprzewodowej ISO/IEC 14543-3-10. Aby ułatwić integrację nowego modelu w istniejących rozwiązaniach, fi rma EnOcean dostarcza równolegle z przełącznikiem PTM 215 nową bibliotekę DolphinAPI rozszerzoną o dodatkowe funkcje szyfrowania/deszyfrowania. Producenci OEM mogą dzięki nim tworzyć własne oprogramowanie fi rmware pracujące na modułach Dolphin. Ważniejsze dane techniczne: • pasmo: 868 MHz, • przepustowość/modulacja: 125 kbps / ASK, • liczba kanałów: 2 (4 stany dla każdego kanału), • zasięg: 30 m w budynkach, 300 m w wolnej przestrzeni, • niezawodność: 100 tys. cykli w temperaturze +25°C, • zakres temp. pracy: od –25 do +65°C, • wymiary: 40×40×11,2 mm. www.enocean.com Bezprzewodowe moduły ZigBee o niskim zużyciu energii Adam-2000Z to nowa seria bezprzewodowych modułów pomiarowych firmy Advantech oparta na standardzie IEEE 802.15.4 (ZigBee) pracującym w paśmie 2,4 GHz. W jej skład wchodzą zarówno moduły z wejściami cyfrowymi, jaki i z wbudowanymi czujnikami do pomiaru wilgotności oraz temperatury. Wszystkie urządzenia mogą być zasilane napięciem zewnętrznym z zakresu 10–30 VDC lub bateryjnie (2×AA). Ich główną zaletą jest niski pobór mocy, który wynosi 130 μW przy odczytach cyklicznych co kilka minut. Jest to bardzo korzystne w przypadku długotrwałej pracy w terenie, gdzie nie ma stałego zasi- lania, a wymiana baterii musi odbywać w długich odstępach czasu. Tak jak w serii WSN również i tutaj rolę zbiorczą pełni jednostka centralna ADAM-2520Z, która przekazuje sygnał bezprzewodowy na port RS-422/485 lub USB przy wykorzystaniu protokołu Modbus/RTU. Zasięg pomiędzy bramą główną a jednostkami pomiarowymi wynosi 110 m, ale może zostać przedłużony o kolejne 1000 m za pomocą routera. Zgodnie ze standardem IEEE 802.15.4 seria ADAM2000Z umożliwia budowę sieci w postaci drzewa, gwiazdy oraz siatki, w której można podłączyć do 32 modułów I/O. Wszystkie urządzenia zostały przystosowane do pracy w temperaturze od –20 do 70°C (w przypadku zasilania bateryjnego od 0 do 50°C). www.elmark.com.pl Elektronik 100_newsy12.indd 130 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/28/12 11:50 PM Poznaj nasze marki 100_newsy12.indd 131 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 10:50 PM 100_newsy12.indd 132 Process CyanProcess MagentaProcess YellowProcess Black 11/27/12 10:50 PM
