Powtórzenie na kolokwium zaliczeniowe z przedmiotu Współczesne

Powtórzenie na kolokwium zaliczeniowe z przedmiotu Współczesne systemy polityczne u pani
dr Małgorzaty Podolak
Opracował: Adam Górka
I. Francja
Informacje ogólne:
◊ Pełna nazwa państwa to Republika Francuska (La République Française), chociaż mówi się też o V Republice
Francuskiej od czasu uchwalenia ostatniej konstytucji.
◊ Konstytucja Republiki Francuskiej z 4 października 1958:
▫
wzmocnienie egzekutywy kosztem legislatywy
▫
nieprecyzyjność i elastyczność przepisów
≈ możliwość różnej interpretacji przepisów w zależności od aktualnej sytuacji politycznej
▫
zasady ustrojowe:
≈ suwerenności ludu
≈ dominującej roli prezydenta
≈ maksymalnego uniezależnienia rządu od parlamentu
≈ unitarnej struktury państwa
≈ dwuizbowości parlamentu
≈ pozaparlamentarnej kontroli konstytucyjności ustaw (dokonywana przez Radę Konstytucyjną)
≈ republikańskiej formy państwa (zasada niezmienialna)
▫
sztywność Konstytucji
≈ Inicjatywa zmiany przysługuje tylko prezydentowi Republiki na wniosek premiera oraz członkom
parlamentu.
≈ Dwie drogi legislacyjne:
~ Przyjęcie projektu w tym samym brzmieniu przez obie izby i zatwierdzenie zmiany przez
społeczeństwo w drodze referendum.
~ Przyjęcie projektu przez Kongres (obie izby parlamentu obradujące wspólnie) większością
kwalifikowaną 3/5 głosów.
▫
stosunkowo częste nowelizacje pomimo sztywności Konstytucji
◊ Akty należące do bloku konstytucyjnego poza Konstytucją:
▫
Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela z 26 sierpnia 1789 roku
▫
Wstęp do Konstytucji Republiki Francuskiej z 13 października 1946 roku
◊ Modele sprawowania władzy we Francji:
▫
model hegemonii
≈ prezydent Republiki, rząd oraz większość w Zgromadzeniu Narodowym pochodzą z tej samej opcji
politycznej
≈ prezydent Republiki skupia w swoim urzędzie znaczną większość władzy państwowej
≈ premier ma charakter nie polityka a urzędnika wcielającego w życie wolę prezydenta
▫
model koabitacji
≈ prezydent Republiki, rząd i większość w Zgromadzeniu Narodowym pochodzą z różnych opcji
politycznych
≈ prezydent zostaje ograniczony do swoich kompetencji konstytucyjnych
≈ premierem jest zazwyczaj polityk czy wręcz lider polityczny
◊ Ustrój polityczny Francji określa się jako półprezydencki, semiprezydencki lub prezydencko – parlamentarny.
Prezydent Republiki Francuskiej:
◊ Wybór:
▫
wybory powszechne i bezpośrednie
▫
kadencja 5-letnia
▫
brak ograniczeń dotyczących reelekcji
▫
konieczność poparcia kandydatury przez 500 wyborców kwalifikowanych (muszą pochodzić z 30 różnych
departamentów), to jest:
≈ członków parlamentu
≈ członków rad generalnych
≈ członków Rady Paryża
▫
konieczność wpłaty kaucji przez kandydata
≈ ulega zwrotowi pod warunkiem uzyskania 5% poparcia
▫
wybór większością bezwzględną
≈ w razie potrzeby przeprowadzenie drugiej tury, do której przechodzą dwaj kandydaci, którzy uzyskali
największą liczbę głosów
◊ Kompetencje wymagające kontrasygnaty rządowej (premiera lub właściwego ministra):
▫
w zakresie polityki zagranicznej:
≈ reprezentowanie państwa na forum międzynarodowym
≈
≈
≈
◊
◊
◊
◊
negocjacja i ratyfikacja umów międzynarodowych
mianowanie ambasadorów Francji
akredytacja przedstawicieli rządów innych państw we Francji
▫
w zakresie stosunków z legislatywą:
≈ promulgacja ustaw
≈ weto ustawodawcze
≈ zwoływanie i zamykanie nadzwyczajnych sesji parlamentu na wniosek premiera lub większości
członków Zgromadzenia Narodowego
≈ inicjatywa zmiany Konstytucji na wniosek premiera
▫
w zakresie stosunków z resztą egzekutywy:
≈ mianowanie i dymisjonowanie ministrów
≈ podpisywanie ordonansów i dekretów Rady Ministrów
▫
w zakresie stosunków z judykaturą:
≈ prawo łaski
≈ mianowanie członków Najwyższej Rady Sądownictwa
≈ przewodniczenie Najwyższej Radzie Sądownictwa
▫
pozostałe:
≈ zwierzchnictwo nad siłami zbrojnymi
≈ dokonywanie nominacji na wybrane stanowiska cywilne i wojskowe
Uprawnienia osobiste:
▫
mianowanie premiera
▫
rozpisanie referendum
▫
rozwiązanie Zgromadzenia Narodowego
▫
kierowanie orędzi do parlamentu
▫
mianowanie trzech członków Rady Konstytucyjnej (w tym jej przewodniczącego)
▫
kierowanie do Rady Konstytucyjnej ustaw i traktatów międzynarodowych
Uprawnienia osobiste o charakterze nadzwyczajnym:
▫
Polegają na objęciu pełni władzy ustawodawczej i wykonawczej w sytuacji, którą prezydent sam uzna za
kryzysową dla państwa.
▫
Warunki:
≈ bezpośrednie zagrożenie Republiki, jej instytucji, niepodległości integralności terytorium lub
obowiązku wykonania umowy międzynarodowej (np. jak Niemcy znowu napadną albo jak ciapaci z
czarnymi wywołają powstanie)
≈ przerwanie regularnego funkcjonowania konstytucyjnych władz publicznych (np. jak zniszczone
zostaną naraz Pałac Luksemburski i Pałac Burbonów z deputowanymi do parlamentu w środku)
▫
Kierunki działania prezydenta w sytuacji kryzysowej:
≈ jak najszybsze przywrócenie możliwości działania władzom konstytucyjnym
≈ podejmowanie jedynie działań będących w ścisłym związku z przyczynami sytuacji kryzysowej (np.
jak powstanie wywołają sami ciapaci to należy strzelać tylko do nich a nie do czarnych)
Odpowiedzialność konstytucyjna:
▫
za zdradę stanu
≈ w stan oskarżenia stawiają obie izby parlamentu przez podjęcie identycznej uchwały w głosowaniu
jawnym bezwzględną większością ustawowej liczby członków
≈ sądzi Wysoki Trybunał Sprawiedliwości składający się z parlamentarzystów (taka sama ilość z każdej
z izb)
▫
odwołanie z urzędu za czyny jawnie niezgodne z pełnionym urzędem
≈ decyduje Wysoki Trybunał większością 3/5
Urząd prezydenta Republiki nie może być łączony z żadnym innym.
Rząd:
◊
◊
◊
Powołanie:
▫
Premier mianowany jest przez prezydenta.
▫
Pozostali członkowie rządu powoływani są przez prezydenta na wniosek premiera.
▫
Zgodnie z przepisami Konstytucji rząd powinien otrzymać w parlamencie wotum zaufania, jednak w
praktyce może być to pominięte.
▫
Liczba członków rządu zależy od woli prezydenta i premiera.
Tryb pracy:
▫
Obradom przewodniczy prezydent.
≈ mówimy wtedy o Radzie Ministrów
▫
Prezydenta może zastąpić premier.
≈ konieczność otrzymania każdorazowo upoważnienia prezydenta
≈ obrady według ustalonego porządku
≈ mówimy wtedy o Radzie Gabinetowej
Nie można jasno rozdzielić kompetencji premiera i rządu.
◊
Kompetencje rządu:
▫
określenie i prowadzenie polityki narodu
▫
dysponowanie administracją i siłami zbrojnymi
▫
pośrednictwo między parlamentem a prezydentem
◊ Kompetencje premiera o charakterze wykonawczym:
▫
kierowanie działalnością rządu
▫
zapewnianie wykonania ustaw
▫
wnioskowanie do prezydenta o powołanie i odwołanie ministrów
▫
mianowanie niektórych funkcjonariuszy cywilnych i wojskowych
▫
zastępowanie prezydenta w rządzie i Radzie Obrony Narodowej
◊ Kompetencje premiera o charakterze prawodawczym:
▫
realizowanie działalności prawodawczej rządu
▫
inicjatywa ustawodawcza
▫
inicjatywa powołania komisji wspólnej obu izb parlamentu w przypadku rozbieżności ich stanowisk
▫
prawo wystąpienia do Rady konstytucyjnej z wnioskiem o zbadanie konstytucyjności ustaw i umów
międzynarodowych
◊ Domniemanie kompetencji w zakresie stanowienia prawa
Parlament:
◊ Charakter bikameralny:
▫
Zgromadzenie Narodowe – izba niższa
▫
Senat – izba wyższa
Zgromadzenie Narodowe
Senat
Skład
Sposób wyboru
Kadencja
◊
◊
577 deputowanych
322 senatorów
Wybory powszechne i
Wybory pośrednie prowadzone w
bezpośrednie. Prowadzone są w
departamentach przez kolegia
dwóch turach, w systemie
wyborcze składające się z
większościowym w okręgach
wyborców kwalifikowanych. W
jednomandatowych. Do drugiej
departamentach posiadających
tury dopuszczani są kandydaci, prawo do maksymalnie 4 miejsc
którzy uzyskali 12,5% głosów a w Senacie wybory są dwuturowe.
do wygranej wystarczy
Kandydat może jednak wygrać w
większość zwykła. Druga tura
pierwszej turze jeżeli uzyska
może się nie odbyć, jeżeli któryś
większość bezwzględną. W
z kandydatów uzyska
departamentach wystawiających
bezwzględną większość głosów. 5 i więcej senatorów obowiązuje
system proporcjonalny.
5 lat
6 lat (co trzy lata wymienia się
połowę członków)
23 lata
35 lat
Cenzus wieku w
biernym prawie
wyborczym
Zakres problemowy regulacji ustawowych:
▫
prawa obywatelskie
▫
świadczenia na rzecz obrony narodowej
▫
kwestie obywatelstwa
▫
kwestie stanu cywilnego
▫
kwestie zdolności prawnej jednostek
▫
prawo cywilne
▫
prawo karne
▫
amnestia
▫
polityka pieniężna
▫
ordynacja wyborcza
▫
ustawy finansowe, w tym budżet
▫
kształtowanie struktury własnościowej gospodarki
Tryb funkcjonowania:
▫
Praca w trybie sesyjnym
≈ przewidziana jest jedna sesja w roku – od pierwszego dnia roboczego października do ostatniego dnia
roboczego czerwca
≈ liczba posiedzeń w ciągu pojedynczej sesji nie może przekroczyć 120
≈ możliwość zwołania przez prezydenta na wniosek premiera lub większości deputowanych do
◊
◊
◊
◊
Zgromadzenia Narodowego maksymalnie 12-dniowej sesji nadzwyczajnej ze ściśle określonym
porządkiem obrad
▫
Porządek dzienny obrad regulowany przez rząd – brak samodzielności organizacji prac parlamentu
Organy wewnętrzne każdej z izb:
▫
prezydium
≈ na czele stoi przewodniczący
▫
komisje
≈ liczba stałych ograniczona do 6 w każdej izbie
▫
grupy parlamentarne
≈ odpowiednik klubów poselskich
Immunitet formalny i materialny deputowanych
Ścieżka legislacyjna:
▫
prawo inicjatywy ustawodawczej:
≈ premier
≈ członkowie parlamentu
▫
skierowanie projektu do dowolnej izby
≈ jedynie w sprawach finansowych musi to być Zgromadzenie Narodowe
▫
przyjęcie przez pierwszą izbę i skierowanie do drugiej
▫
przyjęcie przez drugą izbę
▫
promulgacja przez prezydenta w ciągu 15 dni
≈ prawo weta
▫
możliwość powołania komisji mieszanej
≈ podmiotem powołującym ją jest premier
≈ przesłanki:
~ rozbieżność między izbami
~ nadanie przez premiera ustawie charakteru pilnego
≈ skład – 7 przedstawicieli każdej z izb
≈ cel – opracowanie projektu kompromisowego
▫
procedura ostatecznego słowa:
≈ następuje po fiasku komisji mieszanej
≈ rząd żąda od Zgromadzenia Narodowego definitywnego rozstrzygnięcia sprawy
Instytucje kontroli parlamentu nad rządem:
▫
wotum zaufania (wobec konkretnej ustawy lub całości polityki rządu)
▫
wotum nieufności
≈ wniosek składa co najmniej 1/10 składu Zgromadzenia Narodowego
≈ głosowanie w ciągu 48 godzin
▫
zapytania
II. Szwajcaria
Informacje ogólne:
◊ Szwajcaria jest państwem federacyjnym.
◊ Podstawą ustroju państwa jest Konstytucja Konfederacji Szwajcarskiej z 18 grudnia 1998 roku.
▫
zaliczana do konstytucji sztywnych
▫
zasady konstytucyjne:
≈ państwa demokratycznego
≈ federalizmu
≈ jedności i nadrzędności władzy państwowej
≈ monokratyczności egzekutywy federalnej
≈ państwa socjalnego
≈ poszanowania praw i wolności obywatelskich
▫
odmienne procedury dla częściowej i całościowej zmiany Konstytucji
▫
zmiana całościowa:
≈ inicjatywa należy do:
~ grupy 100 000 obywateli (Aby zostały rozpoczęte dalsze prace musi być poparta w
ogólnokrajowym referendum.)
~ Rady Narodowej lub Rady Kantonów (Następnie potrzebna jest zgoda drugiej izby. Jeżeli taka
nie będzie udzielona to rozpisuje się referendum. Jeżeli obywatele będą za zmianą ulega
skróceniu kadencja parlamentu.)
~ parlamentarzyści
≈ organem uchwalającym konstytucję jest Zgromadzenie Federalne
≈ wymagana jest „podwójna” zgoda społeczeństwa w referendum (za musi być większość obywateli
kraju oraz większość kantonów)
▫
zmiana częściowa
◊
Referenda w Szwajcarii
▫
referendum jest obligatoryjne w sprawach:
≈ zmiany konstytucji federalnej
≈ przystąpienie do organizacji zbiorowego bezpieczeństwa lub organizacji międzynarodowej
≈ w przypadku ustaw federalnych uznanych za pilne i niemających podstaw konstytucyjnych
▫
referendum fakultatywne jest rozpisywane na wniosek 50 000 mieszkańców lub 8 kantonów, może
dotyczyć:
≈ ustaw federalnych
≈ uchwał federalnych
≈ umów międzynarodowych
◊ Inne formy demokracji bezpośredniej w Szwajcarii:
▫
postępowanie konsultacyjne
≈ konsultowanie projektów ustaw z podmiotami, których one dotyczą
≈ prowadzone przez rząd federalny
▫
weto ludowe
≈ łączy się z instytucją fakultatywnego referendum
≈ 50 000 obywateli lub 8 kantonów może wystąpić o referendum w sprawie obowiązującego aktu
prawa
Zgromadzenie Federalne:
◊ Parlament Szwajcarii
◊ Dwuizbowość
▫
Rada Narodowa
▫
Rada Kantonów
◊ Wybór:
Rada Narodowa
Rada Kantonów
◊
Liczba
deputowanych
200
46
Sposób wyboru
Wybory bezpośrednie, w których
każdy kanton jest oddzielnym
okręgiem wyborczym a liczba
deputowanych powinna być
proporcjonalna do liczby
mieszkańców danego kantonu. W
kantonach mających prawo do
jednego deputowanego występuje
ordynacja first past the post a w
pozostałych proporcjonalna.
Z każdego kantonu pochodzi 2
deputowanych a z półkantonów
po 1. Obowiązuje ordynacja
większościowa z większością
bezwzględną.
4 lata
Zależna od kantonów
Kadencja
Organy wewnętrzne:
▫
Przewodniczący
≈
≈
≈
≈
◊
wybierany przez każdą z izb na roczną kadencję bez prawa do reelekcji
ma dwóch wiceprzewodniczących
prowadzi obrady izby
głosuje jedynie w przypadku równowagi głosów i posiada wtedy głos rozstrzygający
▫
Skrutatorzy
≈ czuwają nad przebiegiem głosowania
▫
Biura izb
≈ złożone z:
~ przewodniczącego
~ wiceprzewodniczących
~ przedstawicieli frakcji partyjnych (Rada Narodowa)
~ skrutatorów (Rada Kantonów)
≈ ustalają porządek obrad
≈ ustalają liczebność komisji i powołują ich składy
▫
Konferencja Koordynacyjna
≈ składa się z biur obu izb oraz prezydenta federalnego i kanclerza federalnego
≈ ustala jakie sprawy do rozpatrzenia są priorytetowe
≈ odpowiada za kontakt z rządem
▫
Komisje
≈ stałych jest po 12 w każdej izbie
≈ poza tym istnieją komisje zadaniowe – do pracy nad projektami ustaw i dochodzeniowo – śledcze
Tryb pracy:
▫
▫
▫
Zgromadzenie Federalne pracuje w trybie sesyjnym
W roku zwoływane są 4 sesje (gorzej niż na studiach)
Istnieje możliwość zwołania sesji nadzwyczajnej przez:
≈ Radę Federalną
≈ 1/4 deputowanych jednej z izb
◊ Kompetencje:
▫
wybór niektórych organów:
≈ Rada Federalna
≈ prezydent i wiceprezydent
≈ Trybunał Federalny
≈ Głównodowodzący armią (w sytuacjach zagrożenia
bezpieczeństwa państwa)
≈ Kanclerz Federalny
▫
stanowienie prawa w następujących formach:
≈ ustawy zwykłe
≈ ustawy z klauzulą pilności
≈ rozporządzenia parlamentarne (dość rzadkie)
≈ powszechnie obowiązujące uchwały (w sprawach, które
wymagają częstych zmian przepisów)
◊ Narzędzia wykonywania funkcji kontrolnej:
▫
coroczna dyskusja nad wytycznymi polityki rządu oraz później
nad realizacją tych wytycznych
≈ wytyczne polityki rządu są uchwalane ale jedynie
omawiane przez parlament
≈ wytyczne polityki rządu są redagowane przez sam rząd
▫
dyskusja na początku kadencji na temat planu finansowego
rządu
≈ później parlament otrzymuje coroczne sprawozdania z jego wykonywania
▫
komisje nadzoru
▫
rządowe sprawozdania z realizacji budżetu
▫
komisje finansowe
▫
komisje dochodzeniowo – śledcze
▫
podporządkowana parlamentowi Federalna Kontrola Finansowa (zajmuje się wszystkimi podmiotami
wykonującymi administrację państwową)
▫
interpelacje i zapytania
▫
„Godzina pytań”
≈ rząd udziela krótkich odpowiedzi na zadane mu wcześniej pytania
≈ odbywa się dwa razy w ciągu sesji
Rada Federalna:
◊ Najwyższa władza rządząca i wykonawcza w państwie, de facto rząd.
◊ Składa się z 7 członków.
◊
Powoływanie:
▫
przez Zgromadzenie Narodowe na początku nowej kadencji
▫
powoływani są dotychczasowi członkowie jeżeli wyrażą na to zgodę
▫
wybrani muszą być przedstawiciele:
≈ głównych grup językowych
≈ 4 największych partii
≈ przedstawiciele trzech najludniejszych kantonów
≈ przedstawiciele grup wyznaniowych
◊ Rada funkcjonuje w oparciu o zasadę kolegialności ale w praktyce między jej członków rozdzielone są
departamenty federalne (odpowiednik ministerstw).
◊ Departamenty federalne cieszą się dużą samodzielnością.
◊ Grupy kompetencji Rady Federalnej:
▫
kompetencje dotyczące rządzenia:
≈ prowadzenie polityki zagranicznej
≈ czuwanie nad bezpieczeństwem zewnętrznym
≈ utrzymywanie neutralności państwa
≈ troska o bezpieczeństwo wewnętrzne
≈ prowadzenie spraw z zakresu wojskowości
▫
kompetencje jako najwyższego organu administracji federalnej:
≈ zwierzchnictwo nad urzędnikami
≈ zarządzanie administracją
▫
kompetencje wykonawcze:
≈ czuwanie nad przestrzeganiem prawa
≈ wykonywanie ustaw i uchwał federalnych
≈ wydawanie rozporządzeń wykonawczych
▫
kompetencje prawodawcze:
≈ wykonywanie delegacji ustawowej
≈ wydawanie rozporządzeń policyjnych
▫
udział w funkcji prawodawczej parlamentu:
≈ inicjatywa ustawodawcza
≈ opiniowanie projektów ustaw
≈ określanie daty wejścia ustawy w życie
≈ przygotowywanie projektu budżetu
≈ przygotowywanie umów międzynarodowych
▫
kompetencje nadzorcze nad władzami kantonów:
≈ czuwanie nad przestrzeganiem przez kantony prawa
≈ czuwanie nad przestrzeganiem konstytucji kantonów i umów między kantonami
▫
kompetencje kreacyjne
≈ obsada stanowisk państwowych
◊ Rada Federalna nie ponosi odpowiedzialności politycznej, nie może być jej udzielone wotum nieufności przez
parlament
Prezydent:
◊ Jest to jeden z członków Rady Federalnej powołany do pełnienia funkcji głowy państwa.
◊ Wybierany przez Zgromadzenie Narodowe na rok
▫
W praktyce wybiera się kolejnych członków Rady zaczynając od najstarszego
◊ Wybierany jest też wiceprezydent, który jest też nieoficjalnie następcą prezydenta.
◊ W praktyce nie ma żadnych kompetencji. Jest wyznaczony tylko po to, żeby w Brukseli na przykład
wszystkich 7 członków Rady nie biło się o krzesło.
III. Ukraina
Informacje ogólne:
◊ odzyskanie państwowości 24 sierpnia 1991 roku
◊ republika parlamentarna
◊ konstytucja z 28 czerwca 1996 roku
▫
nowelizowana 8 grudnia 2004 roku
◊ wzorem dla ostatnich reform ustroju na Ukrainie była Polska (zachowano jednak trochę silniejszą pozycje
głowy państwa)
◊ podstawowe zasady ustrojowe:
▫
suwerenności ludu
▫
państwa unitarnego
▫
poszanowania praw człowieka i obywatela
▫
prymatu konstytucji w hierarchii źródeł prawa
▫
integralności terytorialnej państwa
▫
▫
▫
▫
demokratycznego państwa prawa
pluralizmu politycznego, ekonomicznego i ideologicznego
trójpodziału władzy
państwa socjalnego
Rada Najwyższa Ukrainy:
◊ parlament jednoizbowy
◊ 450 deputowanych
◊ Wybór:
▫
kadencja wynosi 4 lata
▫
system wyborczy mieszany
≈ połowa składu wybierana w jednomandatowych okręgach wyborczych
≈ połowa składu wybierana w wyborach proporcjonalnych, w których okręgiem wyborczym jest całe
państwo
≈ 4%-owy próg wyborczy
▫
kandydatura w okręgu jednomandatowym musi być poparta 10 000 podpisów
▫
lista partyjna do wyborów proporcjonalnych musi być poparta 200 000 podpisów (po co najmniej 10 000 z
połowy województw)
▫
bierne prawo wyborcze:
≈ wiek 21 lat
≈ posiadanie czynnego prawa wyborczego
≈ 5 lat zamieszkania na terytorium państwa
◊ sesyjny tryb pracy
▫
dwie sesje w roku
▫
możliwość zwołania sesji nadzwyczajnej przez:
≈ prezydenta
≈ 1/3 członków Rady
▫
do ukonstytuowania się parlamentu potrzeba co najmniej 2/3 konstytucyjnego składu
▫
jawność posiedzeń
◊ struktura wewnętrzna:
▫
przewodniczący
≈ wybierany wraz z zastępcami i pierwszym zastępcą przez Radę z jej składu
≈ przewodniczy obradom
≈ organizuje przygotowanie spraw do rozpatrzenia na posiedzeniu
≈ reprezentuje Radę na zewnątrz
▫
komitety
≈ odpowiednik komisji
≈ powoływane przez Radę
≈ rozpatruje sprawy należące do kompetencji Rady
≈ rozpatruje projekty ustaw
▫
tymczasowe komisje nadzwyczajne
≈ dla przygotowania i rozpatrzenia konkretnej sprawy
▫
tymczasowe komisje śledcze
≈ powoływane co najmniej 1/3 konstytucyjnej liczby deputowanych
≈ analogiczne w kompetencjach i zadaniach do polskich komisji śledczych
◊ kompetencje:
▫
wnoszenie zmian do Konstytucji
▫
zarządzanie referendum ogólnokrajowego
▫
uchwalanie ustaw
▫
określanie zasad polityki zewnętrznej i wewnętrznej
▫
zatwierdzanie ogólnopaństwowych programów rozwoju
▫
zarządzanie wyborów prezydenckich
▫
ogłaszanie stanu wojny na wniosek prezydenta i udzielanie aprobaty do użycia sił zbrojnych
▫
odwołanie prezydenta w drodze impeachmentu
▫
kontrola nad Gabinetem Ministrów
▫
obsadzanie niektórych urzędów
▫
kontrola nad władzami Autonomicznej Republiki Krym
▫
dokonywanie zmian w podziale administracyjnym
▫
zarządzanie wyborów samorządowych
▫
wyrażanie zgody na ratyfikację i wypowiadanie umów międzynarodowych
▫
udzielanie wotum zaufania i wotum nieufności Gabinetowi Ministrów
≈ wniosek 1/3 składu
≈ uchwalenie większością konstytucyjnego składu
≈ maksymalnie raz w ciągu sesji
▫
ścieżka legislacyjna jest taka jak w Polsce jednak oczywiście z wyłączeniem udziału drugiej izby
Prezydent:
◊ Wybór:
▫
bezpośrednie wybory powszechne
▫
kadencja 5-letnia
▫
bierne prawo wyborcze:
≈ wiek 35 lat
≈ czynne prawo wyborcze
≈ 10 lat zamieszkania na terytorium Ukrainy
≈ władanie językiem państwowym
▫
możliwość pojedynczej reelekcji
▫
kandydat musi zebrać 1 000 000 podpisów z co najmniej 17 regionów po nie mniej niż 30 000 z każdego
◊ Kompetencje:
▫
gwarantowanie niepodległości, bezpieczeństwa narodowego i prawnej ciągłości państwa
▫
zwracanie się z orędziami do narodu i Rady Najwyższej Ukrainy
▫
reprezentowanie państwa na forum międzynarodowym
▫
nominacja ambasadorów własnych i akredytacja obcych
▫
zarządzanie referendum w sprawie zmiany Konstytucji
▫
zarządzanie wyborów przedterminowych do Rady Najwyższej Ukrainy
▫
powoływanie premiera i członków Gabinetu Ministrów
▫
obsadzanie części najwyższych stanowisk państwowych
▫
wnioskowanie o ogłoszenie stanu wojny
▫
prawo łaski
▫
nadawanie obywatelstwa
▫
podpisywanie ustaw
▫
prawo weta
◊ W przypadku wcześniejszego opróżnienia urzędu z powodu zrzeczenia się urzędu, niezdolności do jego
pełnienia lub impeachmentu, prezydenta zastępuje premier, który jednak nie obejmuje pełni kompetencji
prezydenckich.
Gabinet Ministrów:
◊ Skład:
▫
premier
▫
pierwszy wicepremier
▫
trzech wicepremierów
▫
ministrowie
◊ Powołanie:
▫
premier powoływany przez prezydenta za zgodą większości konstytucyjnego składu Rady Najwyższej
Ukrainy
▫
pozostali członkowie powoływani przez prezydenta na wniosek premiera
◊ Kompetencje:
▫
zapewnienie suwerenności państwa i niezależności gospodarczej Ukrainy
▫
realizacja wewnętrznej i zagranicznej polityki państwa
▫
zapewnienie praw i wolności obywatelskich
▫
wykonywanie polityki gospodarczej
▫
realizacja ogólnokrajowych programów rozwoju
▫
opracowuje projekt budżetu
▫
koordynacja pracy wszystkich organów administracji państwowej
▫
wykonywanie budżetu
Saszka:
◊ Niejasny jest sposób powołania
◊ Stoi na granicy, pije kawę i utrudnia Polakom wjazd na Ukrainę
▫
nieprzepuszczanie samochodów
▫
złośliwe pytanie o cel podróży
◊ Przy wyjeździe z Ukrainy sprawdza dokładnie wywożone przedmioty
▫
nie potrafi zrozumieć że można jechać turystycznie i nie wywozić alkoholu
IV. Szwecja
Informacje ogólne:
◊ Monarchia konstytucyjna
◊ Konstytucja nie jest jednolitym aktem prawnym ale w jej skład wchodzą 4 akty:
▫
Akt o formie rządów
▫
Ustawa o wolności prasy
▫
Akt o sukcesji tronu
▫
Podstawowe prawo swobody wyrazu
Nacisk na przestrzeganie w państwie praw człowieka
▫
duża ilość praw obywatelskich
▫
wzór dla innych państw (instytucja ombudsmana)
Monarcha:
◊ urząd dziedziczny
◊ od 1973 roku Karol XVI Gustaw
◊ musi mieć ukończone 25 lat
▫
jeżeli następca jest młodszy to zastępuje go czasowo regent
◊ zwolnienie tronu przez śmierć lub abdykację
◊ jeżeli przez 6 miesięcy monarcha nie może pełnić swoich funkcji to Riksdag może poprosić go o abdykację
◊ brak faktycznych uprawnień, jedynie funkcje reprezentacyjne i symboliczne
◊ musi być ewangelikiem ze względu na przewodnictwo w kościele narodowym
◊ wręcza Nagrodę Nobla
Riksdag:
◊ jednoizbowy parlament
◊ 349 deputowanych
◊ 4-letnia kadencja
◊ system wyborczy
▫
czynne i bierne prawo wyborcze od 18 roku życia
▫
wielomandatowe okręgi wyborcze
▫
głos na kandydata lub na listę (kwestia wyboru)
▫
310 mandatów stałych i 39 wyrównawczych
▫
zmodyfikowana metoda Sainte – League
≈ preferowanie dużych partii
▫
monopol partii na wystawianie list
≈ duża rola struktur lokalnych partii
▫
konieczność przekroczenia 4%-owego progu na poziomie kraju lub 12%-owego w okręgu
▫
razem z deputowanym wybiera się zastępcę
▫
wybory przedterminowe rozpisuje się niezależnie od czasu pozostałego do końca kadencji
◊ praca w trybie sesyjnym
◊ przewodniczącym Riksdagu jest talman
▫
ma 3 zastępców
◊ działanie komisji o dużej autonomii
▫
jest 16 stałych komisji resortowych
▫
komisja ma minimum 15 członków, może być więcej ale koniecznie nieparzyście
◊ funkcje:
▫
prawodawcza
▫
kontrolna wobec rządu i pojedynczych ministrów
▫
kreacyjna
Rząd:
◊ premier powoływany przez Riksdag, desygnowany przez talmana
◊ rząd formuje partia zwycięska
▫
często jednak zdarzają się rządy mniejszościowe
◊ po przedstawieniu kandydatury przez talmana odbywa się głosowanie przeciwko rządowi (deputowani go
popierający nie głosują)
▫
jeżeli 4-krotnie się nie uda, następuje skrócenie kadencji izby
◊ ministrowie dobierani są przez premiera
◊ obraduje na posiedzeniach w obecności co najmniej 5 ministrów
◊ możliwość głosowania wotum nieufności na wniosek co najmniej 10 deputowanych
◊ odpowiedzialność konstytucyjna za nieprzestrzeganie czterech aktów konstytucyjnych
◊
V. Norwegia
Informacje ogólne:
◊ monarchia konstytucyjna
◊ obowiązuje Konstytucja z 1814 roku
▫
wielokrotnie nowelizowana
◊ parlamentarny system rządów
Monarcha:
◊ urząd dziedziczny, obecnie sprawowany przez Haralda V
◊ głowa państwa
◊ naczelny wódz armii
◊ reprezentant państwa wobec gości z zagranicy
◊
◊
◊
◊
symbol jedności i ciągłości państwa
teoretyczne prawo weta ostatecznego
wyroki w państwie są wydawane w jego imieniu
desygnuje premiera
Storting:
◊ jednoizbowy parlament
◊ 169 deputowanych
▫
150 mandatów zwykłych i 19 wyrównawczych
◊ 4-letnia kadencja
◊ wybory w systemie proporcjonalnym
◊ brak możliwości rozwiązania przed upływem kadencji
◊ chociaż parlament jest jednoizbowy to deputowani dzielą się po wyborach na dwie grupy osobno pracujące
nad projektami ustaw:
▫
Lagting (1/4 deputowanych)
▫
Odelsting (3/4 deputowanych)
Rada Państwa:
◊ na jej czele stoi premier
◊ powoływana przez monarchę
▫
przez niego też może być odwołana
◊ odpowiedzialność polityczna przed parlamentem
▫
wotum zaufania i wotum nieufności
◊ premier reprezentuje Norwegię na zebraniach międzynarodowych
◊ ciekawostka: obecny rząd jest pierwszym w historii Norwegii, w którym występuje przewaga liczebna kobiet
nad mężczyznami