SCHEMAT BERNOULLIEGO Jest to seria n niezależnych doświadczeń losowych (niezależność rozumiemy w sensie, że wynik każdego doświadczenia nie ma wpływu na wyniki innych doświadczeń), takich że: w każdym doświadczeniu są tylko dwa możliwych wyniki - sukces (oznaczany jako 1) i porażka (oznaczana jako 0), przy czym prawdopodobieństwo sukcesu p ∈ (0, 1) oraz porażki 1 − p są takie same we wszystkich doświadczeniach. Przestrzeń probabilistyczna to (Ω, F, P ), gdzie Ω - zbiór n-wyrazowych ciągów złożonych z 0 i 1, #Ω = 2n; F = 2Ω; P ({ωj }) = pk (1 − p)n−k , gdzie k - liczba jedynek (sukcesów) w ciągu ωj , j = 1, . . . , 2n. Schemat Bernoulliego jest całkowicie określony poprzez zadanie dwóch parametrów: n ∈ N oraz p ∈ (0, 1). Niech Sn będzie liczbą sukcesów w n doświadczeniach. Wówczas ( ) n k P (Sn = k) = p (1 − p)n−k , k = 0, 1, 2, . . . , n. k (n ) Nabór liczb b(n, p, k) = k pk (1−p)n−k , k = 0, 1, 2, . . . , n, określa tzw. rozkład dwumianowy. 1 Liczby te posiadają własności: • b(n, p, k) > 0, k = 0, 1, 2, . . . , n; ∑n • k=0 b(n, p, k) = 1; • b(n, p, k) = b(n, 1 − p, n − k). Jaka jest najbardziej prawdopodobna liczba sukcesów w schemacie Bernoulliego? Jeśli (n + 1)p jest liczbą całkowitą, to max P (Sn = k) = P (Sn = (n+1)p) = P (Sn = (n+1)p−1), 0≤k≤n natomiast jeśli (n + 1)p nie jest liczbą całkowitą, to max P (Sn = k) = P (Sn = [(n + 1)p]), 0≤k≤n gdzie [x] oznacza część całkowitą (podłogę) liczby x, tzn. [x] = max {k ∈ Z : k 6 x}. Istotnie, b(n, p, k + 1) = b(n, p, k) ( ) pk+1(1 − p)n−k−1 (n − k)p (n) = . k n−k (k + 1)(1 − p) k p (1 − p) n k+1 Ostatnie wyrażenie jest większe od 1, gdy k < (n+ 1)p− 1, oraz mniejsze od 1, gdy k > (n + 1)p − 1. 2