Kapusta rzepak (Brassica napus) - gatunek uprawny, nieznany w
advertisement
Uprawa rzepaku Znaczenie gospodarcze: Źródło: Nasz rzepak 12/2006 Z ponad 200 gatunków roślin występujących na świecie w naszych warunkach glebo-klimatycznych uprawia się tylko nieznaczną część. Czołowe miejsce pod względem obszaru zasiewów, plonów i zbiorów zajmuje u nas rzepak ozimy (95 - 98%), a olej rzepakowy jest podstawowym składnikiem większości wyrobów polskiego przemysłu olejarskiego. Podobnym surowcem dla przemysłu olejarskiego są nasiona rzepaku jarego i rzepiku ozimego. Ich znaczenie gospodarcze jest jednak małe, gdyż łącznie ich zbiory wynoszą zaledwie ok. 1% globalnych zbiorów rzepaku i rzepiku. Rzepak jary i rzepik ozimy mają u nas znaczenie tylko jako rośliny uzupełniające uprawę rzepaku ozimego, gdyż plonują od niego gorzej. W 20-leciu (1981-2000) powierzchnia uprawy rzepaku w krajach UE wzrosła prawie 3-krotnie, a udział tej rośliny w strukturze zasiewów zwiększył się w tym okresie z około 1,5 do 4,5%. Szczególnie znaczący wzrost powierzchni uprawy rzepaku odnotowano w 3 krajach (Francja, Niemcy i W. Brytania), w których jego udział w strukturze zasiewów wzrósł w tym okresie z 1,5–2,0 % do 7-10 %. Należy również podkreślić, że w krajach UE występuje wyraźny wzrost plonów rzepaku w ostatnim okresie, natomiast w Polsce ich spadek, co powoduje, że luka technologiczna pomiędzy rolnictwem Polski i UE ulega pogłębieniu. Przeciętny plon rzepaku ozimego w Polsce wynosi ok. 2,4 t/ha, a plon potencjalny kształtuje się na poziomie ok. 5,5 t/ha Dobór przedplonu Przyrodnicza wartość różnych gatunków jako przedplonów dla rzepaku jest powszechnie znana. Można ją zwaloryzować następująco (od najlepszych do najgorszych): 1. wczesne strączkowe na nasiona oraz na masę zieloną, 2. wczesny ziemniak, 3. motylkowate wieloletnie z zakończonym użytkowaniem w lipcu, 4. jęczmień ozimy i jary, 5. pozostałe zboża ozime, 6. pszenica jara i owies. W praktyce rolniczej ważniejszym staje się termin zbioru przedplonu, jego odległość od ostatniego nawożenia organicznego, udział buraka w tym samym zmianowaniu oraz częstotliwość występowania samego rzepaku w rotacji (a właściwie wszystkich krzyżowych razem). Obecnie rzepak uprawia się po zbożach i jest on często jedynym dwuliściennym przerywaczem tzw. monokultury i monotonii resztkowej zbóż. W wymiarze produkcyjnym zboża obniżają plon nasion w stosunku do obu grup motylkowatych o 8-25%, szczególnie wyraźnie na kompleksach słabszych niż drugi, czyli pszenny dobry. Dodajmy, że tej obniżki nie daje się całkowicie zniwelować zwiększonym nawożeniem mineralnym. Z kolei duży udział rzepaku w zmianowaniu stwarza niebezpieczeństwo obniżenia w pierwszej kolejności jakości zbieranego surowca (bardzo wyraźna zwyżka zawartości kwasu erukowego i glukozynolanów ), a następnie zagrożenie infekcją siedliska glebowego agrofagami chorobotwórczymi, powodującymi kiłę kapuścianą, suchą zgniliznę, cylindrosporiozę i wiele innych. Ze względów fitosanitarnych nie należy dopuszczać do udziału rzepaku w rotacji większego niż 2025% (co piąty, czwarty rok). W przypadku 1-krotnego występowania buraka w zmianowaniu, udział rzepaku już powyżej 12,5% zwiększa populację mątwika burakowego. W rejonie produkcji buraka jest to poważne zagrożenie. Dobór odmian W Polskim Rejestrze jest ponad 40 odmian rzepaku ozimego hodowli polskiej i zagranicznej stanowiących w większości formy populacyjne, ale także mieszańce złożone i mieszańce zrestorowane (z przywróconą płodnością pyłku). Wszystkie formy mają za małą, jak na polskie warunki klimatyczne, mrozoodporność, a przede wszystkim zimotrwałość. Dlatego ryzyko wymarzania rzepaku jest ciągle duże i wynosi za ostatnie 15 lat - 17% powierzchni obsianej. Znamienne, że ryzyko to w ostatnich latach na południu kraju nie było mniejsze niż na północy. Najlepszą zimotrwałością charakteryzuje się Kronos (8° w skali 9-stopniowej). Zdecydowaną większość odmian sklasyfikowano na poziomie średnim. Odmiany - Batory, Libomir, Liclassic, Spencer, Bristol i Contact mają w tej cesze niższy poziom (LOO 2003). Obecne formy dwuzerowe o wysokiej plenności i zaolejeniu są przydatne zarówno na cele konsumpcyjne, jak i biopaliwowe. Jednym z kierunków hodowli jest wyprowadzenie form o zwiększonej zawartości kwasu oleinowego kosztem linolenowego, który obniża trwałość. Mogą to być odmiany przydatniejsze na biopaliwa. Odmiany mieszańcowe są odmianami nowego typu: Odmiany Kaszub i Mazur są odmianami mieszańcowymi złożonymi, które wykorzystują efekt heterozji w postaci zwiększonego plonu około 7-10 % w stosunku do odmian tradycyjnych. Mieszańce te zarejestrowano w 2001 roku, a inne Pomorzanin i Lubusz w 2002 roku. Odmiany oprócz wysokiego plonu charakteryzują się wysoką zawartością tłuszczu i białka oraz obniżoną zawartością włókna. Charakterystyczną cechą dla mieszańców jest wczesność początku kwitnienia. W latach z występującą wiosenną suszą i niedoborem wody tego typu mieszańce mają znacznie większą szansę uzyskać wyższy plon niż odmiany późne. Odmiany te dzięki szybko rozwijającemu się systemowi korzeniowemu lepiej wykorzystują zastosowane nawożenie mineralne oraz wodę. Dzięki szybkiemu wzrostowi rzepaku mieszańcowego znacznie słabiej rozwijają się chwasty, które zagłuszane są przez dobrze rozwiniętą rozetę liściową. Nieco większymi plonami charakteryzują się mieszańce zrestorowane (F1). Biologia rzepaku nie pozwala na kilkukrotne wykorzystywanie materiału siewnego, nawet odmian populacyjnych, ze względu na łatwość przepylenia innymi krzyżowymi uprawnymi oraz chwastami (rzepakochwasty). Wszystkie one są wysokoerukowe i wysokoglukozylanowe i psują cechę jakości surowca. U mieszańców złożonych i zrestorowanych efekt heterozji nie występuje w kolejnych (poza F1) pokoleniach, a dodawanie własnego materiału siewnego rozcieńcza heterozję, czyli obniża plon. Termin siewu: Druga i trzecia dekada sierpnia to optymalny termin siewu rzepaku ozimego. Chcąc osiągnąć wysoki plon niezbędne jest przestrzeganie zaleceń agrotechnicznych, gdyż rzepak ozimy ma duże wymagania pod względem technologii uprawy. Uprawa natomiast musi być dostosowana do warunków klimatyczno-glebowych, panujących na danym terenie. Warunki te mają wpływ na dobór odmian, optymalny termin siewu, a także występowanie chorób i szkodników. Rzepak ozimy jest rośliną najwcześniej wysiewaną, zatem przedplon wcześnie zbierany będzie decydował o prawidłowym i terminowym przygotowaniu pola do siewu. Najwcześniejszych siewów, tj. do 15-18 sierpnia należy dokonać na Lubelszczyźnie, Podlasiu, Suwalszczyźnie i wschodniej części Mazowsza. Dla przekątnego pasa Polski od Pomorza, Żuław i Warmii przez Kujawy, Zachodnie Mazowsze, Ziemię Łódzką i Świętokrzyską po Podkarpacie najkorzystniejsze siewy tego gatunku powinny być zakończone do 20-22 sierpnia. Optymalne siewy w nizinnej strefie wszystkich części Śląska, Ziemi Lubuskiej, Wielkopolski i części przymorskiej Pomorza należy ukończyć do 25-28 sierpnia. Nawet w tej najkorzystniejszej klimatycznie strefie - siewy późniejsze powodują dużą (około 50 kg dziennie) obniżkę plonu i są przyczyną przemarzania plantacji, pogorszenia zaolejenia surowca, zmniejszania plonu nasion i tłuszczu z ha. Przygotowanie stanowiska pod rzepak ozimy ma na celu stworzenie w glebie odpowiednich stosunków powietrznych, wodnych i cieplnych. Sposoby uprawy roli zależą zarówno od typu gleby jak i przedplonu. Po zbiorze przedplonu, podstawowym zabiegiem jest podorywka, a następnie bronowanie. Na stanowiskach zadarnionych należy, przed podorywką, rozerwać darń broną talerzową. Orkę siewną wykonujemy na głębokość 18-22 cm co najmniej 2-3 tygodnie przed siewem. Jeżeli orkę siewną wykonujemy z opóźnieniem, należy zastosować narzędzia ugniatające celem przyśpieszania osiadania roli. Dla wyrównania powierzchni pola, przed siewem stosuje się agregaty uprawowe składające się z bron i wałów strunowych. W niektórych, z reguły dużych, gospodarstwach rzepak uprawia się systemem bezorkowym. Rolę spulchnia się (miesza się) bez odwracania, na głębokość 8-10 cm przy użyciu rototillera lub kultywatora o sztywnych łapach. Taka uprawa pozwala na wymieszanie nawozów, rozdrobnienie ścierni i tradycyjny, tj. redlicowy siew. Tych ostatnich warunków nie zapewnia płytka uprawa talerzowa. Dlatego po niej, podobnie jak na nieruszanym po żniwach ściernisku, trzeba użyć siewnika z redlicami talerzowymi do siewu bezpośredniego. Chwasty ścierniskowe i samosiewy zniszczyć przedsiewnie totalnym herbicydem. Takie systemy uprawy roli mogą być uzasadnione wyjątkowo (z małą częstotliwością w rotacji) przy spóźnionych żniwach przedplonów i dużych powierzchniach obsiewu rzepaku, bądź w warunkach kategorycznej potrzeby zmniejszenia nakładów energii na uprawę. Nasze badania wykazały, że o ile klasyczna uprawa przedsiewna średnio zwięzłej gleby pod rzepak wymaga ok. 2 500 MJ/ha, to samo spłycenie orki pozwala zmniejszyć nakłady energii o 10%, bezpłużna uprawa talerzowa (płytka) i bezpłużna uprawa kultywatorem (średniopłytka) - o 2/3, a uprawa zerowa (glifosatem) przed siewem - 8-krotnie. Efekt produkcyjny takich uproszczeń jest uwikłany w interakcję z wieloma czynnikami siedliskowoagrotechnicznymi. Przy jednokrotnym uproszczeniu w rotacji samego ogniwa uprawy przedsiewnej - redukcja plonu nie przekracza 8-12%. W warunkach technologii o niskim wskaźniku kompleksowości może jednak sięgać kilkudziesięciu procent. Wartość utraconego plonu jest wtedy znacznie większa niż efekt oszczędności w nakładach. Nasz rzepak 12/2006 Rzepak ozimy ma duże potrzeby pokarmowe. Pobiera prawie trzy razy więcej azotu, fosforu i potasu oraz ponad pięć razy więcej wapnia niż zboża. Zapotrzebowanie na składniki pokarmowe zależy od prawidłowego rozwoju korzeni i jest możliwe w glebie zasobnej w wapń. Optymalny odczyn gleby powinien odpowiadać pH 6,5-7,2. Obornik w uprawie rzepaku jest wskazany na glebach ubogich w związki próchniczne. Nawozy mineralne fosforowo- potasowe oraz nawozy zawierające również inne składniki należy zastosować przed siewem nasion. Nawożenie azotem to ważny element w uprawie, należy jednak przestrzegać zalecanych terminów oraz dawek, gdyż zbyt wybujały rzepak jest narażony na wymarznięcie. Pobranie składników pokarmowych zależy od wielkości plonu, i tak: Składniki Pobranie przez plon nasion wraz ze słomą w kg z ha przy plonie 25 dt z ha przy plonie 35 dt z ha 130 180 Fosfor (P) 22 (= 50 kg P2O5) 31 (= 71 kg P2O5) Potas (K) 105 (=126 kg K2O) 147 (=176 kg K2O) Magnez (Mg) 14 (=23 kg MgO) 19 (=32 kg MgO) Wapń (Ca) 90 (=125 kg CaO) 126 (=175 kg CaO) Siarka (S) 45 63 Azot (N) Pobranie przez rzepak składników na 1 tonę plonu nasion (ze słomą) wynosi 55 kg N, 28 kg P2O5, 45 kg K2O, 6 kg Mg, 14-20 kg S. Warunkiem równowagi jonowej w glebie, zapewniającej efektywne odżywianie rzepaku, jest niekwaśny odczyn gleby i co najmniej średnia zasobność w makroskładniki. W takim siedlisku glebowym można stosować tzw. zachowawcze nawożenie mineralne, uwzględniając bilans wynosu składników z pola i ich zwrotu. Na glebach o średniej zasobności współczynniki bilansowe wynoszą dla potasu 1,16, a dla fosforu 1,24. Na glebach o dużej zasobności odpowiednio: 0,88 i 0,73. Tak więc dawki nawozów dla dwu założonych poziomów plonu a) 2,5 i b) 3,5 tony z ha powinny wynosić, jak w poniższym zestawieniu: K20 Mg S 1,24 - - 50 85 20 40 70 120 30 70 P2O5 Poziom uzyskiwa nych plonów t z ha 0.88 1,16 0,73 2,5 100 130 3,5 140 180 Współczynniki bilansowe Zalecane dawki składników w nawożeniu rzepaku wynoszą: Plon nasion dt z ha Azot (N) kg/ha do ok.30 31-40 Fosfor - P2O5 w kg/ha Potas - K2O w kg/ha Zawartość P2O5 w glebie Zawartość K2O w glebie b. niska niska średnia wysoka b. wysoka b. niska niska średnia Wysoka b. wysoka 140-160 70 60 50 170 150 120 160-200 100 85 70 200 170 140 Średnie dawki magnezu (MgO) i siarki (S) w nawożeniu rzepaku w kg/ha Plon nasion (dt z ha) MgO S do 30 30 40 31-40 40 50 (Wykorzystano publikację prof. Romana Czuby) Część z pobranych ilości składników, a głównie potas, zostaje na polu w słomie i wysokim ściernisku rzepaku, oczywiście należy to zbilansować w nawożeniu roślin następczych. Przydatne są wszystkie formy nawozów pojedyncze, blendingi, wieloskładnikowe obecne na rynku. Muszą jednak pozwolić (swym składem) na zbilansowanie poszczególnych składników w obliczonej dawce. Potas, fosfor i magnez powinny być w całości zastosowane przedsiewnie. Przeniesiona aplikacja na wiosnę zmniejsza efektywność plonotwórczą. Azot przedsiewnie (nie więcej, jak 35-40 kg N) stosować tylko po zbożach. W przypadku przyorywania całego plonu słomy uzasadnione są dawki wyższe. Azot może być w formie saletry amonowej, roztworu siarczano-mocznikowego RSM, mocznika, nawozu wieloskładnikowego. Słabo rosnący jesienią rzepak można zasilić 5-10% roztworem mocznika (150 l/ha) z siarczanem magnezu w stadium 4-5 liści lub dolistnie nawozami wielomakroskładnikowymi, np. typu Basfoliar. Trzeba podkreślić, że przenawożenie azotem lub późna jego aplikacja zwiększa uwodnienie tkanek, hamuje hartowanie i znacznie obniża zimotrwałość. Siarkę najlepiej stosować w siarczanie amonu wiosną, doglebowo. Aplikacja dolistna siarki może łagodzić niedobory tego składnika, zwykle jednak nie zabezpiecza ilości odpowiedniej dla zaspokojenia potrzeb pokarmowych. Efektywność siarki wzrasta przy wysokim poziomie nawożenia azotowego. Siarka nie wykorzystana na wzrost plonu pogarsza jakość nasion poprzez zwiększenie zawartości glukozynolanów - przede wszystkim aikenowych - a więc tych obniżających jakość śruty lub makuchu. Na wytworzenie plonu 2,5 t oraz 3,5 t nasion rzepak musi pobrać z gleby odpowiednio 137 kg oraz 192 kg N. Ważnym źródłem tego składnika jest N mineralny - glebowy, wczesną wiosną w warstwie 0-90 cm. Warto oprzeć system nawożenia na takiej analizie z każdego pola. W glebie średniej ilość zmineralizowanego N amonowego i azotanowego wynosiła (w naszym przykładzie) - 70 kg. Jeśli przedplonem były motylkowate to ilość ta wzrasta o 35-40 kg. W naszym przykładzie (po zbożach) rzepak pokryje zapotrzebowanie z: Źródło pokrycia Pobranie razem, w tym: N mineralny 0-90 cm N z nawozów sztucznych Wymagany poziom nawożenia mineralnego Plon 2,5 t + słoma Plon 3,5 t + słoma 137 kg 192 kg 70 kg 70 kg 67 kg 122 kg ~ 135 kg ~ 188 kg Wykorzystanie azotu z nawozów mineralnych wynosi około 65%. Pierwsza wiosenna dawka azotu nie powinna być mniejsza niż 100 kg/ha - w saletrze amonowej lub częściowo w siarczanie amonu, a częściowo w saletrze. Forma nawozu w drugiej dawce jest mniej ważna. Podział na więcej niż 2 dawki jest nieefektywny, szczególnie w warunkach suchej wiosny. Efektywność azotu zmniejsza się także w warunkach braku kompleksowej ochrony przed szkodnikami owadzimi. W technologiach bardzo wysokich plonów rzepak można nawozić dolistnie roztworem mocznika w formie 5-8% roztworu przed lub po kwitnieniu, najlepiej po analizie chemicznej górnych liści. Można także stosować wieloskładnikowe nawozy dolistne proponowane przez znane firmy nawozowe. Najbardziej efektywną i opłacalną jest aplikacja dolistna boru przed kwitnieniem w nawozach borowych i wielomikroelementowych przeznaczonych dla rzepaku (Agrosol R, Agrovital R, Boraks, Borvit, Insol 5, Insol B, Plonis 5, Plonvit R, Sombor DF i inne). Nawożenia wymagają przede wszystkich dobre plantacje - po dobrych przedplonach, na zwapnowanych glebach. Warunkiem uzyskania dobrego plonu jest miedzy innymi termin siewu. Aby dobrze przezimować, rzepak musi przed zimą utworzyć rozetę liściową składającą się z 8-10 liści, korzeń palowy o długości 20-25 cm i szyjkę korzeniową o średnicy 8-10 mm. Na wysokość plonu wpływa również ilość wysiewu, która przy optymalnym przygotowaniu stanowiska (dobrze przygotowana gleba i wczesny termin siewu), wynosi 60-70 nasion na m2. Należy używać jedynie nasion wykwalifikowanych i zaprawionych. Jakie jest kryterium pozostawienia bądź likwidacji plantacji po zimie? Decyzję musi podjąć sam rolnik. Pomocne są tu opracowane w drodze badań naukowych i potwierdzone w praktyce ilości roślin na 1 m2 tzw. obsada czyli zagęszczenie roślin po zimie. Plantacja rzepaku rokuje dobry plon, jeżeli obsada po zimie wynosi 50 - 60 roślin na 1 m2 w technologii intensywnej oraz 70-80 roślin w technologii oszczędnej. Przy obsadzie 25-30 roślin na 1 m2 zachowanie plantacji może stać się opłacane pod warunkiem równomiernego rozmieszczenia roślin na powierzchni pola. Rzepak silnie przerzedzony rolnicy często ratują wysokimi dawkami azotu, co jednak nie przynosi oczekiwany efekt. Wiosną azot korzystnie jest stosować w dwóch dawkach: przed ruszeniem wegetacji i przed pąkowaniem. W przypadku stwierdzenia niedoboru magnezu i siarki, należy nawozić dolistnie, wykonując jeden oprysk jesienią i dwa do trzech - wiosną. Pierwszy zabieg wiosenny najkorzystniejszy jest w momencie ruszenia wegetacji. Przy niedoborze boru i manganu należy opryskać rośliny jednorazowo jesienią i dwukrotnie wiosną. Istnieje możliwość łączenia nawozów dolistnych ze środkami ochrony roślin, jednak wiąże się to z bezwzględnym przestrzeganiem zaleceń producentów. Zwalczanie chwastów w uprawie rzepaku ozimego przeprowadza się przed zasiewem lub zaraz po nim. Jesienne zabiegi chemiczne są bardzo ważne, gdyż we wczesnym okresie wzrostu rzepak wykazuje się dużą wrażliwością na zachwaszczenie. Przy stosowaniu herbicydów należy zwrócić szczególną uwagę na okresy wrażliwości roślin. Zabieg powinien być wykonany w momencie, gdy wrażliwość chwastów na herbicyd jest wysoka, a rzepaku niska. O wyborze środków decyduje skład gatunkowy chwastów na plantacji. Ich stosowanie należy opierać na zaleceniach Instytutu Ochrony Roślin. Duże straty plonów powoduje porażenie chorobami. Rzepak powinien być chroniony fungicydami dwukrotnie wiosną: w momencie ruszenia wegetacji - przeciwko suchej zgniliźnie kapustnych i szarej pleśni oraz w okresie kwitnienia przeciwko zgniliźnie twardzikowej, czerni krzyżowych i szarej pleśni. Szkodniki Rzepak ma długi okres wegetacji i w związku z tym atakowany jest przez liczne szkodniki. W walce z nimi niezbędna jest znajomość progów szkodliwości i preparatów. W podejmowaniu decyzji o stosowaniu pomocne są komunikaty ostrzegawcze ogłaszane przez stacje ochrony roślin. Jednak nie zawsze są trafne, gdyż poszczególne plantacje charakteryzują się indywidualnym stopniem porażenia przez szkodniki. Zaleca się prowadzenie własnego systemu kontroli. Szkodliwe owady mogą powodować nawet 50 % straty w plonie. Największe szkody gospodarcze powodują: gnatarz rzepakowiec, chowacz brukwiaczek, słodyszek rzepakowy, chowacz czterozębny, chowacz podobnik, pryszczarek kapustnik, i mszyca kapuściana. Szkodniki te występują co roku, ale w różnym nasileniu. Skuteczną metodą jest walka chemiczna po przekroczeniu progu szkodliwości przez danego szkodnika. Określenie progów szkodliwości jest dość trudne. Zaobserwowanie nalotu najwcześniej pojawiających się na plantacji chowaczy łodygowych ułatwiają żółte naczynia i żółte tablice lepowe. Dla wydania wysokiego plonu przez tego typu odmiany niezbędna jest obecność owadów (głównie pszczoły miodnej) na plantacjach dla zapewnienia dobrego przenoszenia pyłku. Celowe jest zatem wystawianie pni z pszczołami w pobliżu plantacji. Zbiór W naszych warunkach rzepak ozimy dojrzewa w końcu czerwca i na początku lipca. Metoda i termin zbioru są również czynnikami w dużej mierze wpływającymi na ilość zebranego plonu. Wybór odpowiedniej technologii, wiąże się, zarówno z warunkami panującymi na plantacji, jak i indywidualnym wyborem producenta. Zbiór dwuetapowy, do niedawna powszechnie stosowany, obecnie jest zalecany gdy plantacja silnie wyległa. Jest on energochłonny, następują większe straty nasion, niż przy jednoetapowym, a także krótszy jest optymalny termin koszenia. Zaletą tej metody jest możliwość wcześniejszego rozpoczęcia żniw, a także stosowania na zachwaszczonych i nierównomiernie dojrzewających plantacjach. Eliminuje się ponadto chemiczne dosuszanie. Zbiór dwuetapowy rozpoczyna się w pełni dojrzałości technicznej. Nasiona maja wilgotność 25-35%. Natomiast jednoetapowy jest przeprowadzany w fazie dojrzałości pełnej nasion, gdy ich wilgotność wynosi 15%. Zbioru jednoetapowego nie zaleca się na plantacjach zachwaszczonych i nierównomiernie dojrzewających. Metoda ta jest mniej energochłonna niż poprzednia, następują mniejsze straty nasion, pod warunkiem, że stosuje się dodatkowe wyposażenie kombajnu. Ponadto charakteryzuje się sprawną organizacją i niższymi kosztami, ale tylko w wypadku, gdy nie wymagane jest stosowanie desykantów. Podstawowe dane agrotechniczne - rzepak ozimy Ilość wysiewu: 3-6 kg/ha Rozstawa rzędów: 12-15 lub 35-45 cm Głębokość siewu: 1-2 cm Termin siewu: do 25 sierpnia Termin zbioru jednoetapowego: przełom lipca/sierpnia Rzepak jary siejemy wiosną w podobnej ilości jak ozimy. Trzeba zdawać sobie sprawę, że przyczyną niskiego wykorzystania potencjału plonotwórczego rzepaku (wynosi ono 50-55% plenności odmian) jest właśnie niski poziom nakładów na uprawę oraz mała (niepełna) kompleksowość technologii. Rachunek ekonomiczny kosztów produkcji nasion rzepaku dowodzi, że rozwinięte i integrowane technologie, pomimo stosunkowo wysokich nakładów na 1 ha (stanowią one równowartość pieniężną około 17, a nawet 24 dt nasion), gwarantują najkorzystniejszą nadwyżkę bezpośrednią z 1 ha. Dobra wydajność w tych technologiach czyni, że koszty jednostkowe (koszty produkcji 1 tony nasion) są stosunkowo niewiele wyższe w stosunku do tych, jakie powstają w technologiach ekstensywnych i uproszczonych. Szczegółowa analiza kosztów bezpośrednich, wg ogniw agrotechniki, daje następującą strukturę: uprawa roli ~ 10%; siew ~ 3,5-6%; regulacja zachwaszczenia ~ 16-20%; nawożenie ~ 33%; ochrona przed chorobami ~ 7-10%; ochrona przed szkodnikami ~ 5-8%; zbiór ~ 18-23%. Własne biopaliwo w 2007 r: A) w 2007 r wprowadzono akcyzę na surowy olej rzepakowy 20 gr/l Może to zostać zrekompensowane przez dopłatę do roślin energetycznych – 45 euro/ha Przy założeniu, że uzyskujemy plon 2,5 t/ha dopłata do 1 tony nasion rzepaku wyniesie ok. 72 zł. Obliczenie: 45x4/2,5=72 zł Dopłata na 1 l oleju wyniesie ok. 20 gr. 100 l oleju surowego = 0,28 t nasion rzepaku 100 l metyloestru = 0,29 t nasion rzepaku Z każdej tony nasion tłoczonych na zimno uzyskujemy ponadto ok. 700 kg wytłoków. W obecnej sytuacji produkcja na własne potrzeby estrów metylowych w małej skali jest nieopłacalna. Tanio można w tym przypadku wyprodukować surowy olej. Literatura: Top Agrar Polska, 3/2007, s. 36-41.
