Program modelowego skryningu raka piersi i raka szyjki macicy w

_____________________________________________
Program
modelowego skryningu raka piersi i raka szyjki
macicy w Polsce, 1999-2000
__________________________________________________
Z. Wronkowski, M. Zwierko, M. P. Nowacki
w Warszawie
1. Wprowadzenie
! " ## "!$
#%&$"'( $
)*+
! # "
,**** ' '( -*** . / ,001 " ! # . & . '(
2,0&*+3&
.2,4&,+3.
5
# " !
" ! # 4*** ' '( & )*** " / ,001 '( 26&1+3 ##..21&*+3
/',017,001"otworów
' "
"$ # &
'.
Walka z rakiem piersi i szyjki macicy polega na: zapobieganiu, wczesnym
'./"
#
" 8
& . '
. ' & $ 8
!
$ & . ' '' /
$% # "& #
& 9 " & $ '" $ #
% # : ' . & $ # # "
;
& !)6+
''(
"& "% & ' . " & " 6*<*+ "" "& "$
24-+3 macicy (do 80%).
!& & ''"('
& . $ "% $ ! =' $% $ ' . 8
'& ' "'
' % & #
' . &
(8
"
1
$ % ' ' .
& .' "# .
'
"!
!"#$ %%"&'##"(')%#
2.1. Wprowadzenie
> . ' # (
profilaktycznych w odniesieniu do tych nowotworów i pomaga w ustaleniu odpowiednich
('
? . ' # ' ' ' #
# . ' " ' '( ' & $ .
' 2"
'(,*****."3/.
.$$
"
.,*****." @" ' ' ' $ ' .2$''"3 #
A ! B 5 . .
'.
': '
5.$ " # .$'
.'
&
$ ' % "'
/ ' $ %& $ '( . ' '." '& #' & $ 8& #
# " & $ ' $ !& ' #' .
" $ $
.
'& $ " &
$ ' .
" @"& $ #
"
'.'.
' C# $% # ' #
8
$/
# # . ' ' ( "D. #' $ .
' "' 2 # # . "3
@'% # !'$#%&$
2
''
&"$ #
'."'.
## #
"## .$;
##2'3A
w strukturze wieku chorych;
8.$'"'
!"#$ %(')
5
## "
'
/ ' #' '% #
#!"&"..&#
/ /
? # )-*** '
'( . " / > =E ' 16+ ' "& )-+ "
'' . $ & .' '% $
'(,*****
2
#&
8
(
3
@.$ '& $
5#% # $ $ '
.
. ' ,***** / .
' ' ,0<<0) ' # 07&7 2& =E3 0&- 28&
E3!
2/3$''
.'
247&7,*****3
# & $ #
%$
"#
#&"( #
&
. '" # # # '( # " -*6* 2$ 6*+ ' .3& $7*2,F7''$-*3. #
8
&$
# #..
"
7---
>.'
"!
5
# " !& " # # .
'
# ! ,**** ' '( "201<,,0013&"
".2467<
,001 3 2" ,& )3 #& $ )*,* " '( "!"#,64*7&".
"#1760
=
.".'
"A
,017,)&6+&,001,0&*+
''(
" !" . '
.&0&*+,017,4&,+,001$' &$
3
"$
'" $"
zdrowotnym w populacji kobiet w Polsce.
: ,017,001& ' !
&$'" $ 2 ,3 / ,017 '% ,4&1& ,001 7-&0 ,***** "
=%,0170&7&,001,1&,,*****
"?
. " '( . ! ' ,01701& .
. ' '
'&$
Wspó standaryzowany
na 100 000
35
30
25
20
15
10
5
0
1963
1968
1973
1978
1983
1988
1993
Lata
Zachorowalno
Umieralno
5,@'%%
"
Polska 1963-1996
/ ! " # ' &
' ' " / $ " ! #& $ '
' !
$ . > @#
"
'( ! #
# #
" . 2 ' &
" & $3& #
$ $ D' $ '." D' $
#$.&$"#
"$
G
H2"'(#
#
3
@#8
&$
D
# "$ #& " % &
rozpoznawania i leczenia tych nowotworów (tab. 3).
C",@'
"!
,017,001
4
Rok
1963
1973
1983
1993
1996
Liczby bezwzgl
2476
4012
5386
8416
9681
%
12.7
13.8
16.3
17.4
19.0
Wspó zachorowalno
surowy
standaryz.
na 100 000
15.7
14.6
23.4
19.7
28.7
23.1
42.6
32.3
48.8
35.9
Pozycja
2
2
1
1
1
C")@
"!
,017,001
Rok
1963
1973
1983
1993
1996
Liczby bezwzgl
1587
2669
3664
4381
4738
%
9.0
11.7
13.1
13.6
14.1
Wspó umieralno
surowy
standaryz.
na 100 000
10.0
9.3
15.6
12.6
19.5
14.8
22.2
15.7
23.9
16.1
Pozycja
2
2
1
1
1
C"7/
D
"!
,017,001
Lata
1963
1973
1983
1993
1996
Wspó
na 100.000
zachorowalno umieralno
15.7
10.0
23.4
15.6
28.7
19.5
42.6
22.2
48.8
23.9
Wska
0.64
0.67
0.68
0.52
0.51
Wiek
#%'(7-
$& " .
'( # .D & $ 6-60 / . " '( 7*+
"
&6*+
"
w wieku pomenopauzalnym (ryc. 2).
=%
"! %$7*
$#
5
5)@'%%
"
Polska 1996
@.$823
! # . ' " ! .$ E# # ' . '&$#
.'&
$
.'&###
' '. .
'#,0&1
&0&0#
2"43
C"4 @'% % .'& .'
"
!
&,001
Województwo
/.
na 100.000
23,9
16,1
17,6
14,7
(Stalowa
16,0
Polska
?
Bydgoskie
Kieleckie
Tarnobrzeskie
Wola)
Tarnowskie (Mielec)
(
13,2
16,3
19,1
!
$'#
&.'''&$ ''./
. $ # & $' D
' 6
#
$ .$' ' . @ .$$8
# & # .
$" & "
. ' /$ "& '
. $ #' & $
$ #
$ . ' /
% %'(
#!
$%
".$
!$''!
!$ - " $ $ #
-'$%#'''#
&#
/. . # # ' "& $ ."
'
!.
-'$%
"''
!
$%'
'
'
'>)E'
#!&
. . ,6 (& ' " >
-' $% " '' !
-<&7+& > 6)&-+ #
2<*+3
'
#
7
"
*
+'
*'
()&
!'
$%&
#
!"
57/#-$
"''>
1985-1989
"
54B-'$%
"''
!
>&,0<-,0<0
C"--$%
"''
!
>,06<<4,0<-<0
Lata
0
1
Polska
Europa
1978-84
1985-89 1978-84 1985-89
100
100
100
100
79
87
91
93
8
3
5
58
46
71
60
77
67
81
73
!$ -' #' $% " '' /& .' ' ,0171<&
,060<,&,0<7<4,0<6<<
' ,017<< . 407+ 1-- / $
# ' .& $ # '
leczeniu (ryc. 5).
5-!.-'$%#'
"''
piersi.
Warszawa, 1963-68, 1979-81, 1983-84, 1987-88
$ .$ . -' $%
"''
.$''
;*40&-*14$1-E
&$.''' #
$%2
6).
55.1
60.1
61.6
0-49
Grupy wieku
68.6
1963-68
47.2
53.5
58.5
64.3
50-64
1979-81
1983-84
1987-88
45.3
63.6
60.6
63.4
65 i wi
0
20
40
60
%
80
100
9
51!.-'$%#'
"''
piersi wg grup wieku. Warszawa, 1963-68, 1979-81, 1983-84, 1987-88
10
* !"#$%"&'##"
5
#"#&# " / ' #' " # ' & " " . . A # '
wykrywaniu.
@.$ '& $ 5#% # $ $ '
.
. ' ,***** & .'
'% ' ,0<<0) 1* '( ,***** 214&< ?& ?3& '( ,***** 27&1 I3 /
#
.>E
!.
%.
.'&
' & ,*)* '( ,***** "
/!2/3.
'
,-&)
100.000 kobiet.
# $ #
'( # " 7-6* 2$ 6*+ '
.3&
"
$4* ! '
-*-4 5
' . 4-
$&'%#
/ /
?& E& @ .' #' .
@' " # " . .
'
"
4-&'"(
'
>.'
"!
!
$
.'
/,001'!
4***
"2#3"&.$
liczby zgonów, która wzrasta (2025 w 1996 r.).
5
& # #& #
" !& = . '
.".'
"A,017
)4&0+& ,001 6&1+ ' '( "2%3
"& # & .$ !
#% # # 2" 13 : ,017,001&
' !&
' / ,017 .
' )<&6& ,001 ,-&* ,***** "
/.
,017 1&)& ,001 6&) ,*****
"263&$)*,*" '( "#76<7&".),*6
C"1@'
"!
,017,001
11
Wspó standaryzowany
na 100 000
Lata
Liczby
bezwzgl.
%
1963
1973
1983
1993
1996
4846
4427
3612
3903
3890
24.9
15.2
10.9
8.1
7.6
Wspó zachorowalno
na 100 000
surowy
standaryz
30.6
28.7
25.8
22.8
19.3
16.0
19.8
15.5
19.6
15.0
Pozycja
1
1
2
2
2
35
30
25
20
15
10
5
0
1963
1968
1973
1978
1983
1988
1993
Lata
Zachorowalno
Umieralno
56@'%%
"
Polska 1963-1996
J" . . ' # ',017,001&
2"63!
$
.
$ >=%.' ! #7*& #
. .
"
"$ # !
& "
5& /# :&
$
>@
" ! 1+ ' . .'
"
C"6@
"!
,017,001
Lata
Liczby
bezwzgl.
%
1963
1973
1983
1993
1996
1051
1889
1946
2028
2025
6.0
8.3
7.0
6.3
6.0
Wspó umieralno
na 100 000
surowy
standaryz
6.6
6.2
11.0
9.2
10.4
8.1
10.3
7.5
10.2
7.2
Pozycja
6
4
4
4
4
12
@#8
&$
D
# #
#& 8
!A,017*))&,001*-)2"<3
C"</
D
"!
,017
1996
Lata
1963
1973
1983
1993
1996
Wspó
na 100.000
zachoro
umieralno
30.6
6.6
25.8
11.0
19.3
10.4
19.8
10.3
19.6
10.2
Wska
0.22
0.43
0.54
0.52
0.52
Wiek
@' " # " $7*/,0017*$'61
"#%'(
"
"
$7*&"
.
'( # .D / . "
'( 4-+ " & --+ " '
#
4-40241&6,*****
kobiet) (ryc. 8).
50
40
30
% 20
10
0
0
5
10 15
20 25 30
35 40 45
50 55 60
65 70 75
80 85
-10
Grupy wieku
,%-.
/)-.
5<@'%%
"
wg grup wieku. Polska 1996
=%
"! %
$)* $ # <*<4 24*&6 ,*****
13
"3 @ # 8
" "
.
. ''
'&
.
"
7*442<3
/.
.& % " ' ' . /% . $ '"9
"/&
(
)-+#
@'% % .$ .$' ' !
.
'#4&)
&,)&1,*****
2"03
C" 0 @'% % .'&
.'
"
szyjki macicy. Polska, 1996
Województwo
Polska
?
Bydgoskie
Kieleckie
Tarnobrzeskie
(Stalowa
Wola)
Tarnowskie (Mielec)
(
/.
na 100.000
10,2
6,2
7,5
5,0
4,9
5,3
9,4
7,2
!$''
!
$ . " '& $
D
-' $% " '' . ! #
pozytywnie.
14
"
+'
!'
#
$%&
*
()&
!"
*'
50/#-$
"''
>,0<-<0
!. -' $% " '' ! $% ' ' '
przeprowadzono na podstawie danych z Eurocare-2. Analiza danych wskazuje na
# !& . . ,6 (&
'">
-'$%
"''
! -,&*+& > 1,&<+#
'
#
europejskie (ryc. 9).
15
"
5,*B-'$%
"''
!
>&
1985-1989
C",*-$%
"''
!
>,06<<4
1985-89
Lata
0
1
3
5
Polska
Europa
1978-84 1985-89 1978-84 1985-89
100
100
100
100
75
77
82
84
59
57
64
66
54
53
59
62
!$ -' #' $% '' macicy w W-wie.
5,,!.-'$%#'
"''
Warszawa, 1963-68, 1979-81, 1983-84, 1987-88
16
-' $% #' " '' & /',017<<174+-10&
'.&
$#'
5,)!.-'$%#'
"''
szyjki macicy wg grup wieku. Warszawa, 1963-68, 1979-81, 1983-84, 1987-88
E $% -' ' ' ' wyników w grupach do 49 lat i 50-64 lat oraz niewielki wzrost odsetka w najstarszej grupie
21-#3
17
*
#%"' " !"#$ %%"&'##"&'#$
zwalczania
@.'
@.'"# ;
1) zapobieganie (profilaktyka pierwotna);
2) wczesne wykrywanie (profilaktyka wtórna);
3) diagnostyka;
4) leczenie;
5) opieka po leczeniu i rehabilitacja.
1)
2)
3)
4)
/
'''# # ;
badania naukowe;
A
(A
organizacja walki z rakiem.
@ # .' . #&$;
- "&
&
. "2public health);
- &&
'" A
- . "(
'
zakresie onkologii.
*+
#%"' " !"#$, / " ." ' ".
choroby nowotworowej, w celu wykrycia choroby jeszcze w okresie bezobjawowym,
"& $ '" "" & $ # ".
' & '." ' #
% K H @ 8
# '" # .D&$'
$
komórek nowotworowych.
/ . # ( .'#' '&$
$
)-+L
2 4 3 ! & $ 8KH,**+& $ '""$ /
8
' "( '& " specjalistyczne badania profilaktyczne (np. cytologia ginekologiczna, mammografia) osób bez
"."
8 /'"
18
.& . $" '$" ,*+ 2
' 3 C
# " '& ''."'
/
$".$##;
- A
- wykrywanie wczesnego nowotworu.
/ $ # klinicznie, np. w stopniu II, a nie III. Wykrywanie wczesnego nowotworu obejmuje natomiast
& &
#
/ .& 8
bezobjawowej wykrywalnej, realizowane jest przez:
1) (
.&
##8
"
A
2) szkolenie personelu medycznego;
3) rutynowe badania wykrywcze, wykonywane przez lekarzy w codziennej pracy;
4) tworzenie specjalnych programów wykrywczych (badania przesiewowe - skryningowe).
E,B(%;
a) #'A
b) '& ';
- samokontroli organizmu;
- $8
K
.'HA
- #"8
Ad. 2. Szkolenie personelu medycznego ma na celu:
a) ##
.A
b) stosowanie w codziennej praktyce wykrywania nowotworów;
c) kierowanie pacjentów na onkologiczne badania profilaktyczne.
E 7 5 & & "
istotnym elementem profilaktyki wtórnej. Wczesne wykrywanie nowotworów w
"%''&;
a) ' ' ''
(A
b) #'
A
c) #'
'28&3
Rodzaje wykrywania nowotworów
1. Wykrywanie stanów przednowotworowych i nowotworów np. w oparciu o samobadanie
(piersi).
2. /
''
'
3. /
'"('2
.3;
a) ""28$"(
'3A
b) badanie przesiewowe czynne (zaproszenie osób na badania wykrywcze).
"(
'
. "( ' "$ '' &
." ;
19
-
#
'.A
'"
8A
# #
''& $ ' najmniej 5 lat od rozpoznania choroby bez jej nawrotu;
.'&'8''"A
zmniejszenie kosztów leczenia choroby.
Podstawy wczesnego wykrywania nowotworów
# . # '"& )* 2 G
.H35..&
& # # # . )*7*
' @ . '" $ % trzy fazy:
1) przedkliniczna niewykrywalna
2) przedkliniczna wykrywalna
3) kliniczna (ryc. 13).
stan zdrowia
rozwój nowotworu
wyleczenie
—————————————————————————————————---A
B
C
D
E
zgon
faza przedkliniczna
faza przedkliniczna
faza
niewykrywalna
wykrywalna
kliniczna
Ryc. 13. Kliniczny rozwój choroby nowotworowej
#
:
2".3
$ " 2 choroby).
:$ % & 8
8 $ % 7 & $ "% $& $ " bardzo wczesnych stanów patologicznych, w tym stanów przedrakowych i raka
przedinwazyjnego.
=# '# .& .$
%&"
%
.8"8#"" =# '" $ % # ;
- I stadium - miejscowe
- II stadium - lokoregionalne wczesne
- .D
20
- IV stadium - uogólnione.
/ #" ; G*H przedinwazyjnego.
/
' . . . &
$ #
? /
5
. & $ % . ' ,**+& . 6-<*+ B$ # )-+ C #
.'
? # . $&$ & "(
przerzutów (uogólnienia choroby).
"( ' & $ .
& ' #
$ ' /
5.&$"($-
#)-+2
*2
3 2" ,,3 $ %& $ $ - ' '' nowotwory jest niemal równoznaczne z wyleczeniem. Statystycznie, szanse dalszego trwania
$ "."''&
.$- ."'&
C" ,, !"( $ - $ nowotworu
(
0
I
II
III
IV
Stadium zaawansowania
przedinwazyjne
miejscowe
lokoregionalne wczesne
.D
uogólnione
$%-'
100
75
50
25
5
3.1.1. Wczesne wykrywanie raka piersi
B " '" . 9
"& $% # & : ' . & $ # & .
#&'
#
/& #
%
?$%
.
'
!"("'
'$"%## czynniki ryzyka:
a) ##
"$
&
A
21
b) #
'"#
"
"$ & . 7,* .
" " $ /
% $ ' '& # # ' # jednej lub obu piersiach. Czynnik genetyczny, na który wskazuje zachorowanie na raka
"' ' $(
& $ $' .
ryzyka.
#% & ; ( K*H& 4 !
K*H/
.$.
"# 23&
&
.
#
-$'.
Szansa wyleczenia, która przy raku w stopniu “0” jest bliska 100%, szybko maleje
#
#= &$%&$
( KH )-+ # . ( & % 2'KCH3&"%.
'#'''2' KH3& 2'KH3(2'KMH3
9
"
#;
)*
$" &( B" %",
$ A
- 7* $ " & # $
A
- 7- $ 8 / 7-70 $
" % " 8 / 4*40
8 "% / -*1* 8#$
%
A#",&-
!$1*
$8#$
%(
2
co 1,5 roku do 2 lat).
B" 2 ' # 3
#
= " $ 7- " # chorób piersi badanie ultrasonograficzne.
-
/#
% " #
&;
#%#
'&"" D#
.
'2;
3
3.1.2. Wczesne wykrywanie raka szyjki macicy
/ # '% $% $ " "
cytologiczne. Powszechnie stosowanym testem przesiewowym raka szyjki macicy jest
badanie cytologiczne, opracowane przez Georga Papanicolaou, tzw. rozmazy Pap.
22
"&$%%
<*+E"#
%
%8
&$;
- %(&
&"" %
6*+
"
7*-0
lat;
- % % "( 8
. $ 8
#"(
# "( ' $ % #'"(#%"(''"
"% "
" '" '
. " % # " "
" $
'"
Wczesne rozpoznanie raka szyjki macicy, jeszcze w stadium przedinwazyjnym, jest
" @ .
2 ' " 3 $ % $ "
wczesne zmiany komórkowe, tj. jeszcze w okresie przedrakowym. Wczesne okresy choroby
% # '
% & " $ 8% #
#& $ -*+ .
' C $ " % %&
.
B$ " 7*1* % " $ " $ % # % = " 1* $& " " &
"( "
23
*) %"' "( !"#$
3.2.1. Badanie przesiewowe inaczej skryning (teoria)
Definicja skryningu
@ 8 /N& " '
8
. 2 3& $''."
'"
""9
" ."& & & "
".'"&"# "/.'#"
."& . $ ' '"#& # & $ 2"3&
zastosowanego w skryningu. Takim testem jest np. w przypadku raka piersi - mammografia, a.
w przypadku raka szyjki macicy badanie cytologiczne.
C
K%H " #& &
; " 23 23
" K" H& " K" 'H& . "# ustalenia rozpoznania.
!"('
!
# ;
a) " O '" #
.D
#A
b) '" 8; &
A
c) O
;
- '"''&
- #
#&
- %
$"%.& # &
8P #@;
1) '" "# % $ " danej populacji;
2) "% ' '"& '
#"""A
3) "% $ '" (bezobjawowym) lub wczesnym stadium objawowym;
4) "%# A
5) "%#''A
6) %
'"A
7) %
"(
''"A
8) "%
(A
24
9) '" 2 # 3
"% $ $ . # A
10) . '" "% & zasadzie programu „raz i dla wszystkich”;
11) # "% # $
skryningu:
- %&
- 8
%&
- .A
12) "%
# '(;
- konsekwencji etycznych i psychologicznych dla osób poddanych skryningowi,
- K8'HK8'HA
13) "%# ;
- F
&
- koszty / efekty,
- A
14) "%.# '.;
- organizacja programu,
- 2
&(&
3&
- .""#'
2"3&
- .&
- .""#'"&
- .""#'"&
- 8." '
'"&
- C' 9 &
$ $" .$ & " " '
. "'& ' ' " $ 8 $
$% 2 3 " monitorowania leczenia.
&
.'
/NO to:
- 2$%"$
4*+"3A
- 2$%"$<*+3
! .$ # " & $
.""".'"2,43
25
SKRYNING RAKA PIERSI
SCHEMAT
1000
KOBIET
MAMMOGRAFIA
BADANIE KLINICZNE
(50 lat i wi
O
O
O
O
O
O
950
UZUPE
BADANIA MAMOGRAFICZNE
ZDJ 50
O
MAMMOGRAFIA
ZA ROK
O
O
O
O
O
25
USG
BADANIE KLINICZNE
BAC
25
O
MAMMOGRAFIA
ZA ROK
O
O
O
O
O
13
BIOPSJA
CHIRURGICZNA
12
O
MAMMOGRAFIA
ZA ROK
O
O
6
O
O
O
6
RAK
MAMMOGRAFIA
ZA ROK
LECZENIE
5,4!
'
Cele skryningu
/.$## ;
- ""&
&;
- 23&
- 23A
- wykrycie choroby we wczesnej jej fazie;
- A
- & "$ '"
"# A
- .'&'8''"A
- #%#2
'"3
8
$ 8
"$ '"# "# " .';
- $%'2
-'3A
- #
.
'''
(“poprawa struktury zaawansowania nowotworów”).
/%
26
W przypadku wykrywania bardzo wczesnych stadiów choroby, np. raka przedinwazyjnego
& " & $ & $ # C
# ".""#K"H:
$
' ."& . " "" " A Kover–
treatment”.
&
.
,**+''"
2" . 8 '3 $ "
2" . 8 '3 / # .
'/ # 2validity3 & $ pomocy 2 miar:
a) %2sensitivity3O%
'"A
b) 8%2specificity3O%8
."'
%"(
''."&
8%"(
."'!
& & $
% # " /% '
nowotworowych wynosi zwykle 50-95%.
@ $ & $ 8&$"%
(predictive value of positive test result3&
8
''&
.'
!" % 2predictive value of
negative test result38
."
&
. /% $ # '"
2'"3 " $& %
/
##
'""
2.'' '#"3 $
8
&
" ." ' '' . "& .' '"# & .$ # 2 '"3'&
. K
H#
8 " " 9 $ nowotworowe.
/$." '#$
".
'
'&8&#8
&$ "
$ @$% # ; #
%& 8% odwrotnie.
$#%# &
. %
;
- " 2lead-time bias3&$
&'"
$.23A
- " "2length–time bias3
&
.
$"#
A
- " KH 2overdiagnosis bias3 # : 2carcinoma
ductale in situ3 "%
27
Kryteria oceny kosztów i efektów skryningu
Analiza kosztów skryningu obejmuje kilka podstawowych pozycji:
a) koszty ekonomiczne:
- koszt wykrycia nowotworu,
- koszt leczenia choroby,
- koszt rehabilitacji;
b) koszty osobiste;
3
B ' " # " 8 /$ & $ ' & &"
.'
&
.&
" "# $= &$ %&$
(
&#
#$')-+
:
D
F8
$#
. '
#
D
## ;
a) koszt wykrycia jednego przypadku raka;
b) koszt wykrycia jednego przypadku wczesnego raka;
c) $$
A
d) $$'
&#
$2Q=EJR3
B ' .' ' "
$$"#
. '
$& " # 2
3 " # 2
3 $ $& $
$ $A."#
#
%
jako najbardziej wydajnej metody walki z chorobami nowotworowymi. Parametrem, który
K
H # 8
& # $ $ &
%$
5"('
/.$## "(';
- 23 " #
% ' "( '
(np. skryningi raka piersi lub szyjki macicy);
- wykrywcze (rutynowe, opportunistic3 '# "' 8
' ' 2 "&
&
.3
:' & $ " 8
&
." &
Skryningi zorganizowane
/ . ' 8 & .
"( & "
wysokie.
28
/! .C
'"$
&
;
%(
$D
%&$
.$%
$ & ; 8
& $% '" 23 8 ' " "% dwóch nowotworów, tj. raka szyjki macicy i raka piersi.
Skryningi okazjonalne (oportunistyczne)
"
. '& ' $' " $"#
& (opportunistic-type screening3 "
&
$''&
'
($"&"&D
(''& ' ( C
$% $ #% ". 8' (& .'8
.':
.
'$%;
- "( ' " .
' $"
zdrowia;
- " " ' # ' . 2"
3A
- ' ' "( ubezpieczenia zdrowotnego;
- "(=M
" $
29
4. Rola skryningu raka piersi i raka szyjki macicy we wczesnym wykrywaniu tych
-#" .
9
'
.&8
$ %& 8
8# & zorganizowane populacyjne badanie przesiewowe (skryning).
:
.& .' # " &
&$""
"$%%
. ' =& $ ' "(
' $ "$% <*+ % 4*+ /
$& $ $ , $ " 2$,***=:3
% "$ & #
. ' '
' '" & I& "
%''
,-&6F,*****&
)&7F,*****
B8
$ ' "#' =E& '
'&
<*+
'
' . '" /
& $ # # .& #
'&"$ '
: ' ' . . # ' . = -*+ ." '' . & '"# # $ E ' &$
#
)-+
przypadków raka.
/ / # in situ 2* (
zaawansowania) u 22% chorych, podczas gdy w USA u 80%. Przedinwazyjny rak szyjki
macicy rozpoznawany jest w Warszawie u 26% chorych, podczas gdy stanowi on co najmniej
-*+(
'&
2I&&
Szwecja).
&$
.&#
& # % & &#
"($-
/
&$-''
& ! & $ ' $ #' $ - '' ! # ' 7* " $ $'>&#"&
#'!$-''
/ -10+&B
-,4+&=E1<*+
/
D
! *-)& Holandii 0.36, a w USA 0.24.
Rak piersi
30
8 8 " 2
3 ? "# " &
' 2& & & & .& 3&
corocznymi badaniami mammograficznymi.
8 ' '& "
" 8 " & 8& kobiet np.: ubezpieczone przez dane towarzystwo ubezpieczeniowe (m.in.: badanie HIP w
stanie Nowy Jork).
:<*'&"(''&
"& $ " 2
3& ."
&"$ %
"/'
' # # & *&*-M&"
&
8
9 ' " ' . " "
9
=E / ." "
% 28
%3 & # "$ ""#'
&
"
$ -*
9
"
8#
W Finlandii wprowadzono w 1988 r. skryning mammograficzny dla raka piersi,
" #
"
5.$N&'
krajach wprowadzono taki skryning mammograficzny.
!"N&/'&
&$
"('2"8
83
&
"$A
".D
"
$-*P&$
$"%
#& $ $ '' ? & $ - - # (opartego na badaniu mammograficznym i fizykalnym) liczba zgonów na raka piersi w grupie
""#'
"&$
#&$
-#
".
"$#
,***
rocznie.
Tab. 12. Masowe mammograficzne badania przesiewowe
Obszar
Czas trwania
Nowy Jork
(USA)
1963-1969
Kopparberg i
Ostergottand
(Szwecja) 1977 Malmo
(Szwecja) 1976 Sztokholm
(Szwecja) 1981Geteborg
Metoda badania
badanie palpacyjne
+ mammografia
w 2 projekcjach
mammografia
w 1 projekcji
mammografia
w 2 projekcjach
mammografia
w 1 projekcji
mammografia
Liczba
kobiet
62 000
Wiek kobiet
40 - 64
#%"
2 '3
12
135 000
40 - 74
24 - 33
42 000
45 - 69
18 - 24
60 000
40 - 64
28
52 000
40 - 59
18
31
(Szwecja) 1979 Edynburg
(Szkocja) 1979 Kanada
1980-1985
Kanada
1980-1985
w 2 projekcjach
badanie palpacyjne
+ mammografia
badanie palpacyjne
+ mammografia
w 2 projekcjach
vs badanie
palpacyjne
badanie palpacyjne
+ mammografia
w 2 projekcjach
43 000
45 - 64
50 000
40 - 49
badanie palpacyjne: 12
mammografia: 24
12
40 000
50 - 59
12
/',0<1,0<0.&
/N& wprowadzenie populacyjnego skryningu mammograficznego, jako sprawdzonej metody
profilaktycznej (programy dla krajów EWG, Finlandii, USA).
1.
2.
3.
4.
STANOWISKO BRUKSELSKIE
7*)***O7,-*
.
>=5!>9B>9BI>5>9:CR@S>95EBE!>5
B5RM=5EBE!>5
/
" "% 8 ' .
'
B8 $ # 8 "$
.
/
" > -*6- % & "
&8#'
O" ! "% & '
Rak szyjki macicy
"( ' # B&?'"& ,04) !
""' "& ' TU / )* .
' #)4&01&0F,*****&.
,,&47&7F,*****
/.D''"& szyjki macicy, zorganizowano m.in. w USA oraz krajach europejskich. Skryning taki,
$1*'
"I'
'&
#"D"$
W Finlandii, Islandii i Szwecji program prowadzono od wczesnych lat 60. W Szwecji w
6*<*+ "& : &
#
"
/I
" #
":#
1* prawie 50% nowotworów szyjki macicy w tym kraju jest wykrywanych w okresie
przedinwazyjnym, a ponad 30% we wczesnym okresie klinicznym.
32
! ' ' " . # " 7*-- / I $ " ---0 / " " )-10 & wieku30-49 lat. Badania w skryningu powtarzano co 2-3 lata (Islandia), a nawet co 4 lata
23 / I " - & " #
"(7
"
)--0-
"
w wieku 60-74 lat.
% ' . ' "$ ' ' % / ' "( ' ' ' " # .
. '& " 4*40 /:&&I"#D
'
#.
#
. ' # I B # 1*& '
8
%/%
#1*+
/ I .
" )&7F,*****
kobiet, a raka piersi 15,7/100.000.
/ /
? " # $ ,01* & .
'
2M3"#
"
)-1*&"
- :#
D
E"
#7-&7',0-01,0&),*****',060<,
/ "( 8
' /
? " . # )4-7 ,01- ,660 ,0<4 $ #%& $ 8
"( ' /
?"
"
$7-
/ N ' ' ' ,* "@#"
" 7-1* ) = " $ 1* "
-
33
/0% &()1 %"#$ ' % '%"&'##"%#
W Polsce sytuacja w zakresie zwalczania raka piersi i szyjki macicy jest dramatyczna, mimo,
$ " 8
'
$
/'.#
Curie w Warszawie, a Programem Rozwoju Narodów Zjednoczonych (UNDP), stworzono
$ / ! " ,, . ' 8
& " " 9
$&
". . 8' $ # % ' ( ' # % $&&$(
'
$ % "& & . # #% !
I
' #% ' " % " % ! $ $' >& I $' 9 & $ "$ I
'"('2
'3
W XX wieku, w Polsce realizowano trzy krajowe programy zwalczania raka,
" .$
.
! ! @ 5
,0)4 !
B @5
>8
"&,0)1
r. pierwszego w Polsce onkologicznego telefonu zaufania oraz utworzenie sieci placówek
onkologicznych, w tym Instytutu Radowego w Warszawie oraz licznych przychodni.
: ! /
5
,0-) 9 $' . "
."
C!/
5
! ,061,00*/
ramach tego programu m.in. opracowano i sprawdzono w praktyce modele wczesnego
wykrywania nowotworów.
W czasie trwania wszystkich trzech programów, realizowano liczne modele
&" "
Rak piersi
/ ! ' 8' "( ' # 2& 3& / C
!
#
(
A"
$ #
. E" =E $
$'
';/&B
&J! #
.$
&
.' 8
Tab. 13. Skryningi raka piersi, organizowane w Polsce
" Miasto
Rok
Liczba kobiet
"#'
skryningiem
34
/
.
J
.
/
.
Warszawa
Warszawa
Warszawa
Czudowska
Kornafel
Legnica
/
1976
1982
1993 dotychczas
1994
1995
6 991
7 520
17 500
12 500
15 000
/$ ' @ # % ' . &
; / ' ,0116) " 1&6+
'
.&',0<60)))+&',00-01$)<+
Rak szyjki macicy
/!&,0<<8
/,0<0
1 ' . &# '';?
&V.D&!(&&/&/
W Centrum Onkologii-Instytucie od 10 lat prowadzony jest rutynowy skryning raka szyjki
&" .'/;
.=.
Tab. 14. Skryningi raka szyjki macicy, organizowane w Polsce
" Miasto
C.
Kazanowska i Knapp
.
B(
.
Pieczurowski
Brzóska
/
.
Hliniak i Rekosz
Rekosz
Warszawa
?
?
/
/
/
Warszawa
Warszawa
Warszawa
Knapp
?
Rok
1954
1966
1970
1972
1974
1979
1980
1988
1991
dotychczas
1993
dotychczas
-
Liczba kobiet
"#'
skryningiem
1 660
100 000
319 836
40 913
68 831
36 768
6 991
25 000
61 000
-
170 000
35
2 %'"" 3# #% "' " !"#$ % szyjki macicy w Polsce
/. $ $ $ & #
$(
!" 8
. ' (&$
$
'
$ % # % "
'."
''
&%$%#
do utraty szansy na wczesne wykrycie choroby. Wczesne wykrycie nowotworu w
$ #
.&$$'%$
.' .
"A 7-+
'.'
"9"$&$
# #
"
"
"
2 KH " KH3& $ ' .
' @ # ' #& "% & &
. " ' ' 2 3 " D "'
'2
3"
$ %& # $% " . !& . "" # ;
- zapobieganie,
- wczesne wykrywanie,
- leczenie.
Wczesne wykrywanie stanów przedrakowych i raka w stadium przedklinicznym, w
&$
.;
- ( tych nowotworów;
- # O' 28& =M& "
&"&3A
- istnienia zorganizowanych programów przesiewowych;
- $8.
C . $ .' . ! &
%%
'
'!&
do oceny kosztów, a w dalszej perspektywie i efektów programu wczesnego wykrywania.
/ $()*,*$#%;
- # A
- szkolenie lekarzy;
- #A
- 8"8
$
$ $%"#"(8
'."
#
' : '
.
& '##
36
! $ '% % G
. 'H&
'.'
&;
- " ' . " "
sutkowych;
- guza albo zgrubienia w piersi;
- &
"
"
'A
- ("&
. #
.
/ ' ".& $ "
%#
Dodatkowo kobiety powinny:
1) $ 7 % # " ( 7* $"''
A
2) % & )* $& & "
&$ A
3) 7*
$%#
"A
4) 7- $ % 8# / 7-70 #
8& 4*40 8# $
% ) & -*1* !$ 1* $ "
8 $ % ( 2
,&- )
lat).
/'('!"('
'&
!
B @ 5
wykrywania raka piersi i szyjki macicy w Polsce.
Tab. 15. Zasady wczesnego wykrywania raka piersi i raka szyjki macicy w Polsce
Wiek
Badanie
Zalecenia
20 +
Samobadanie piersi
30 +
Badanie kliniczne piersi
raz w roku – wykonywane przez
lekarza pierwszego kontaktu lub
rodzinnego
30 – 60
Test PAP
35 – 39
Mammografia
40 – 49
Mammografia
co 3 lata
przynajmniej raz
co 2 lata
-* O -0 2 "# Mammografia
skryningiem)
60 +
Mammografia
Teat PAP
co roku
zgodnie z zaleceniami lekarza
Programy walki z rakiem
37
# ! '
B8 F B"& . " # ,00- !
& B @. B
2 ; 8 3 @.
@
?( ' 2
; 8 @" /
3 .
G! @ . @' B" !H&
# $ )*** ! "
',001)***
#<
.
1. " !& . #
. ' !
"&.
.'&B5
Nowotworów.
2. ! . . # " "$
$
populacji.
3. Program zwalczania raka piersi i szyjki macicy u kobiet w latach 1996-2000. Celem
. " "$ 2 ,-**
. 3 2 ,*** . 3 @
"; ' "& ' "( ' " & 2 .3& #
"
8
' "( ' 8'& ' '
. ' ! $ )*** ,4
.
'!& '.
4. Utworzenie systemu oceny ryzyka rodzinnego (genetycznego) nowotworów u kobiet oraz
( ' ' . " . " ( ' @
. onkologicznej.
5. ' " ' '
2
'& ' #3 / "' Gcasecontrol” i „cohort-studyH "% .'
'$' . 2 3& $ 8
'( . ''& '
'#
6. 8'!!
.
'
8'& #
#"8.
8'.
':
$
7. 8 '." !
'
sonomammografii w diagnostyce chorób piersi, w oparciu o stworzenie systemu, opartego
,4 ' 8' 1* ' ' : zarówno szkolenia personelu, jak i utrzymywania odpowiedniego standardu aparatury.
8. ! $ 8 !
# "
D
&
"#
" ,82,
,,7***
"3:
&I,8,-***
" = # )** 8.& '&#'.
38
!."$"
&
. G @& B)**H G! /$ 8H 2 @ ; 83 % ! 5 G@ '." ' !H . @ B # B
@.B
Dla „Programu modelowego skryningu raka piersi i raka szyjki macicy w Polsce,
1999-2200”
$ # & ' G!
@.@'B"!H
Ad. 3. „Program zwalczania raka piersi i szyjki macicy u kobiet w latach 1996-2000”.
B
"8'"@"/
!
.' #' . " !; A
. )1+
'.
. !
" "$ !&".
,-**
,***A%
!
$>
. " # " 8
& $'
wykrywania raka piersi i raka szyjki macicy we wczesnych stopniach zaawansowania choroby
$' ! #$$=E&I&
!
# $& $ " ' /
' . 23 $% ,**+ ( #
!#&$ & & '
. "2
3
/!
,4
.!!## $
skryningu:
- raka piersi: mammograficzne badania skryningowe, wykonywane co 2 lata u kobiet w
-*-0
"#
A
- raka szyjki macicy: cytologiczne badania skryningowe u kobiet w wieku 30-60 lat,
wykonywane co 3 lata.
/
# '
.)**-;
- poprawa wiedzy kobiet o nowotworach piersi i szyjki macicy oraz pozytywna zmiana ich
'('A
- #
.'" .&
''
'&,<)*+,001
-*+A
- #
'.44+6*6-+A
- #
".# '
"7*4*+
po 2005 roku;
- "$
raka szyjki macicy w Polsce.
Ad. 6. „Organizacja systemu akredytacji pracowni mammograficznych w Polsce”.
B
"8'"9C(
@ " '
W& 8 % & ' # : 39
8. . ' 8& " & ' " $ ! 8 % # & ' 88.8'
" & 8 !
E<G!$8,001)***H.
!
$
8 " ' .
$"
/
)**8.
!@,000
Obecnie realizowany jest “Narodowy Program Skryningu Raka Piersi i Raka Szyjki
H".$&.
.'. # & ;
1) #
'(
A
2) #
'(
A
3) '
E,!%;
- #
-'$%''
-+A
- @'" ;
a) 1 ' . ; /&
B
&M'&!/A
b) <8'
.
;?
&M(
&
B'&J"&V&&5A
c) "
#"(8'A
d) $ . "( " & '8'
'2'
3A
e) #'&'"('
"
$-*
1'
'2
()***
3A
f) ' ' "( ' ' <
'
()**-
A
g) systemu akredytacji pracowni mammograficznych.
!"%8
.'?
P&'
G ! @ '." 'H& $ 8. B
''2 B''3 .
'
E)!%;
a) 1 ' . ' ' "(
'/&?
&B
&M'&!/
2
()***3A
b) ''"(
''"'.2
2001-2005).
! 8 . ' ?
P& $ 8. B '' 2 B ''3 .
lokalnych.
40
E 7 " & ; &
profilaktyka pierwotna (zapobieganie) i profilaktyka wtórna (wczesne wykrywanie). Jest ona
;8
'
&8
2
&8&
&3&"
." '# (2
&
&3
.$"
'(
@" ;
- A
- . .
' A
- ..
'.
$"
/
#
$
.'!"# I. . ' Polsce poprzez:
- .
A
- # '
.
'A
- #$
.
'A
- . ' 8 $
&8$&
prowadzonych skryningów, itd.;
- $"'
II. = " '& & .'&;
- A
- . A
- prowadzenie wspólnych prac (publikacje).
5"('
';
- „Programu modelowego skryningu raka piersi i raka szyjki macicy w Polsce, 1999-2000”,
?
PA
- Narodowego Programu Zdrowia (Cel 15).
@$;
- )*** 1 ' . macicy;
- )**-
,1.
'
.
2,
$.3A
- )*,*
40'
.
2,
$3
?
''
.'&
harmonogramem, w trzech etapach:
1) rozwój skryningu raka szyjki macicy i piersi w Centrum Onkologii-Instytucie im. M.
/2=.3A
2) zorganizowanie skryningu raka piersi i szyjki macicy w Centrum Onkologii-Instytucie im.
/2/
3A
3) zorganizowanie 2 skryningów raka piersi i szyjki macicy Centrum Onkologii-Instytucie
B
M'
41
T & $ .
' 2& & & "& .& 3&
wykonywanego:
- przez lekarzy rodzinnych,
- '''""'
'&
- w trakcie hospitalizacji.
! @
(usankcjonowanie prawne).
Opracowanie wniosku do Sejmowej Komisji Zdrowia.
! . ' '
2 ( $ .& rodzinnych).
T @$ B '' # .
'
T $( "&
&
.&
&&&
#2"8
.'"#""2
"&
nerki), badania markerów, itd.).
T / & & ' . .'
T ! " ' . ' '
rejestrów nowotworowych.
W chwili obecnej opracowano „Projekt rozwoju modelowego skryningu raka piersi i raka
szyjki macicy w Polsce w latach 2002-2005”.
2+ %'""3# 3%' "( %%#
/!
#
"& ,0+
'.J"#'(.#!
,,*** ( ' . 2
)*+3&#''.
/!#'$
4*
",**&
'
'$6*
/ .
' $" ! -** 8.A D
;,84****
"&
I;,8
,**** " ! $& $ " " "' 8 ,*** & $ %& $ ! "'
-*****
"
M$%
!"$X
? # '% & . $' ' )7
$& $ ' ' " ' ' $
& "$''
.
'
'
'&
.'
.$ .
O ! $ % 42
&8
" " 8 &
."'
.2&&
3
"% & . $
%;
1) $'
.
"8&
2) odpowiedniej diagnostyki,
3) leczenia.
9
& '
# ;
- "# ' F" raka piersi;
- &'"('&
""
mammograficzne i powiadamiania ich o wynikach;
- " .& #
' ' ' A
- $%
"8-A
- zatrudniony specjalista II0 z radiologii;
- $""(8'
'2
&##
3A
- $82$%
"83A
- $%
"8-A
- zatrudniony specjalista II0 z onkologii;
- . '& " "&
-
! 7- $ " % "
8 / 7-70 $ " % " 8 / 4*40 8 "% / -*1* 8# $ % A #
" ,&- !$ 1* $ 8# $ %
(
2
,&-
)3
B"
&
#'(
.
' 2
& ""& & 3& #
2 %'""3# 3%' "( '%"&'##"%#
: # # " 5 # 4 *** ' '( . @ "(& . " /
5 . ' ,060,0<, 5 B
' ,0<-,0<0& - $ -* ,**
leczonych kobiet.
/ # ! $ )*+ .
' 7*+ C I-*+.
#
ponad 30% we wczesnym okresie klinicznym.
43
!#& $ $ " "B$
"
#7*1*
$%
" $ 7 " $
%# %
=
"1*
$
" "( raka szyjki macicy.
%#!
1. Podstawy „Programu modelowego skryningu raka piersi i raka szyjki macicy w Polsce,
1999-2000”
1.1. Geneza i opis Programu
„Program modelowego skryningu raka piersi i raka szyjki macicy w Polsce, 1999-2000”,
!&&'
"(
'(&.
8
.
.'
44
!$"
"!&$
# " ! 9& ' . 2 & N&
I&=E3&
'.'. &
"$%%4*+
$ <*+ szyjki macicy.
„Program modelowego skryningu raka piersi i raka szyjki macicy w Polsce, 1999-2000”
G
5
!5
Polsce”, przewidzianego do 2010 r. Celem Programu w I etapie realizacji ww.
##"'
.&
."# #
realizacji etapu II (do 2005 r.) i III (do 2010 r.) oraz sprawdzenia koncepcji rozwoju
mammografii i cytologii skryningowej w Polsce.
/ # . ?
P ! & $% ! B & $ ! & # $ !& # $ ' ' '&
>/'
$8
&$$!
#=>
!@
?('
Onkologii-Instytucie w Warszawie, pod kierunkiem prof. dr hab. med. Zbigniewa
/
&B
@
&"# B
!
/
.&'& !
C5,,,,,
Konsultanci i realizatorzy Programu
5!"
.'B
!&?
P" C'&#:B
">I&&
."'=E
B ! " 8 '" ! & :
Centrum Onkologii-Instytutu w Warszawie.
B
.'.&"#'!&";
8'"9C(
OB
8
2@
I
/3
8 '" / B 2
@
!
/3
8'"/:B
2
@
!8E
3
prof. dr hab. med. Piotr Knapp – Organizacja i prowadzenie skryningu raka szyjki
2
@
!8
'." ' 5
:?
3
>/
O
2
Pracowni Mammograficznej Centrum Onkologii-Instytutu w Warszawie)
45
-
-
-
5
O 2
!!8
. 5
Onkologii-Instytutu w Warszawie)
dr n. med. Maria Zwierko – Monitorowanie skryningu przez populacyjny rejestr
nowotworów (kierownik Warszawskiego Rejestru Nowotworów Centrum OnkologiiInstytutu w Warszawie)
> I"
B 8 2
@
I
/3
B / O " ' piersi i raka szyjki macicy.
/
('"
'
&";
8'"/:O
23
8'"!BO
2?
3
> /
O 2! 8 Onkologii-Instytutu w Warszawie)
5
O 2 !
!8
. 5
/3
9
N
O 2
@
:
"
P#
B'3
dr Krzysztof Antonowicz - skryning raka piersi (kierownik Pracowni
Mammograficznej SPZZOZ Powiatowego Szpitala Specjalistycznego w Stalowej Woli)
/
P O 2
"(
przesiewowych raka szyjki macicy w SPZZOZ Powiatowym Szpitalu Specjalistycznym w
Stalowej Woli)
C 2
@
Profilaktyki i Promocji Zdrowia Regionalnego Centrum Onkologii w Bydgoszczy)
V ? 2
:'."'IY3
/ ! $ ? Zagranicznych Programów Pomocy w Ochronie Zdrowia:
:
?;:&#99
B:(
mgr Hanna Nowakowska
mgr Edyta Grabowska
E/
'#(
@?
P/!
Kulis.
Kontrakt
/
. & ' & !& ; C5 ,,,,, ; G!
skryningu raka piersi i raka szyjki macicy w Polsce, 1999-2000”; TOR to skrót Opisu
@ ! G!
5 $" @& $
?
P7411!JH'"
!@
46
Kontrakt . !&
# ? @' !. ! ' @&
@& /& .
$ #
!&,4,,)***:
?;:##
Dyrektora Centrum Onkologii-Instytutu: prof. dr hab. med. Marka Nowackiego.
Harmonogram
Dokument TOR 1.1.1.11 pt.: „Projekt modelowego skryningu raka piersi i raka szyjki macicy
!&,000)***H$)-,000B
#
podpisano w dniu 14 listopada 2000 r.
5#!,<#&"
okresie od 15 listopada 2000 r. do 15 marca 2002 r. W okresie 15-31 marca 2002 r.
(!
>$!
5 " # & $ programu skryningu raka piersi i szyjki macicy w trzech etapach:
Etap I "#'
.
' . & . $ metody skryningu do zastosowania w:
'8''&
'
A
klinicznym i diagnostycznym dalszym prowadzeniu pacjentek z wynikami
" '' '&.&
''
A
.
.A
'
'A
.' D. . & ' $!#
#
A
"& 8
wykrywania raka piersi i raka szyjki macicy.
Etap II % $ ' ( ' ,1
'
&Etap III"#$'.
40
'
:#
8'$
?
P
& !& $ ' '
&"'
'
.
?$
/
C5,,,,,&
!&&$
!"##8
.
?
P#G!
5$"@H&#5 !
:8?
P"
. &.$'&#
47
,)
.
& "#
&
$ '
8''@
.?
P
$
(&'
'
lekarzy pierwszego kontaktu.
$ ' 2#
& 83& 2" &
3 ! " # 4-*** "(
8' 4-*** "( '& ' !& ' ' & ' realizacji Programu.
/".
.
! " . # & '& . . # . ' !
& .$ ' # " poziomem gospodarczym regionu.
Nadzór
/$!"? @' !. !
'@&
$?
P& 8!
+4!%#!# (
5 ! . ' ! . " ' ' = >
& " !
=
/
!
# .
1. Przy wykorzystaniu uprzednio opracowanych i sprawdzonych metod skryningu raka piersi
& 8
$ Programu Skryningu Raka Piersi i Szyjki Macicy.
2. 5 .' #
# '.'.
"!&
&"$'.
+*5%"6!3 (
@.!&2)***)**)3&"# ;
! "# /A
! "# "% # "'
' ' & ' .$''!
A
48
A
-
-
-
!"#" $' ( ! "# "( ' 8' '& '
'
A
' ! specjalistyczne szkolenia dla personelu medycznego, zatrudnionego w modelowych
' ! szkolenie dla lekarzy pierwszego kontaktu i rodzinnych w zakresie szeroko rozumianej
profilaktyki raka piersi i raka szyjki macicy;
' ! # .$ ' " 8
wczesnego wykrywania raka piersi i raka szyjki macicy.
!.''$';
1) 8
8
. .&
'"A
2) &
# ;
$ 2 " a)
badania);
& "& .
b)
"% "# & $ # ' "(
skryningowych;
.
'A
c)
"( '& d)
" #A
$'
.8'
e)
!#&$
"%"#
"
-*10
?8"%
$" %
"
7*-0&
""%
7
-
-
-
/'!## '(;
1 . 1 .
& '%!A
$ '
'&$
!A
' &
. # .
'
A
$ & '
'A
podniesienie poziomu wiedzy zawodowej lekarzy pierwszego kontaktu i
' . ' macicy;
$ . '
mammograficznych i cytologicznych;
$
" "(
&
'
A
49
-
-
zmiana niekorzystnej struktury stadiów klinicznego zaawansowania
. ' "& "#' ! 2
dalszej perspektywie);
D
. -' $% '' '"#'!2
3A
. "& . . ' $ piersi i raka szyjki macicy.
+75!3"#$ '%' "( ' %
@$.
: 2
3 #" "#
badaniem (osoby bezobjawowe) osób prawdopodobnie zdrowych, u których test
283"'&
.' " 2" " '3
9 '
8
2
3& & 2 8 & #
& #
& " 8& "3& diagnostycznymi.
$ %& regularne, zorganizowane badania mammograficzne przesiewowe (skryning raka piersi),
""&" "
-*10&
2&&&.&
3
W ramach realizacji I etapu Programu, w oparciu o metody skryningu raka piersi,
& 1 ' ' $ "% & # '$(;
a) " ' " "# &
&.71
"A
b) "#
"
-*10O )*+
" ' 2 " 3A
c) # #& $ "'-
"
-*1026*+
"
"#'
3A
d) % " ' " %
6*+A
e) "# 2 .'.$''.
" "3A # " "& "# & badania;
f) ( "# 8 badania mammograficznego;
g) " 8 ' "& . # odpowiedzi na zaproszenie;
50
h) ""(8'&
' &
6&- 2- " "' & )- tych kobiet zostanie wykonana powtórna mammografia w okresie
#'1#3A
i) # # " 8 %,
A
j) "# . . '&8
.'
skryningu;
k) $ & $ wyników skryningu.
@$.
A. Cechy skryningu raka piersi:
populacyjny O " # "& #
& 2& & & .&
kraj);
aktywny (zorganizowany)O
2 3& "
# A
8 '
zdrowia;
nowoczesny:
- zorganizowany sprawnie i efektywnie;
- $;8&8&
2
83A "
stereotaktycznej, specjalne negatoskopy, archiwum;
- $; 8 &
kasety, odczynniki;
- skomputeryzowany;
- .
O& terenie;
- .&$ #8
.
skryningu;
- co
,*O,)***"(2-*O,**"(3
!'
;
%;6*+
""#'
&-***
kobiet rocznie;
#%"8;,)#A
"8;6*A
O & )
'.""& A
informacja o wyniku - przekazywana do badanej kobiety i jej lekarza
51
?!"#
;
kobiety w wieku 50-69 lat;
"% "& "' O -***
"&1*6*+
""#'
C. Personel 2
,**"(3;
Personel podstawowy
2 lekarzy radiologów (przeszkoleni w mammografii i badaniach
skryningowych);
-
2-5 techników (przeszkoleni w mammografii i badaniach skryningowych);
-
,#
A
-
1 sekretarka;
,)"& #;
" "'&
(&
- przekazywaniem wyników,
(
'
- onkolog;
- chirurg;
- patomorfolog.
-
D. Pomieszczenia:
- pomieszczenia dla mammografów;
- A
- pomieszczenie dla oceny i opisu mammogramów;
- " " " ' # "
(minimum dwa);
- poczekalnia;
- ." " ' 2& "
&
3
!
"%
&
' "'&'
>E$
2'
parametrów technicznych):
1) dwa mammografy (optymalnie), w tym:
- 8 8 2" $ #
(3&
- 88&$ #
' #% ' "
@ ) 8. # "
' ? " % 52
" "& . # :
'
'
&$
,
8& & $ "(
przesiewowych.
Wymagane parametry techniczne mammografu:
a) lampa rentgenowska:
- anoda molibdenowa (Mo) z filtrami: molibdenowym (Mo) i rodowym (Rh),
zmienianymi automatycznie
- ;2*&,Z*&,3$2*&7Z*&73
ogniska lampy do filmu (SID) = 60 cm
- %7**
N=
- $6&*MFA
"3
#;
#))74
T
%"
#O,
T
#)-,**
NA
c) kompresja piersi
- &"
- automatyczne zwalnianie ucisku po ekspozycji i w sytuacji awaryjnej;
3
;
- zestaw tubusów zgodnie z potrzebami pracowni
- A
e) automatyczna kontrola ekspozycji (AEC);
f)
ruchoma kratka przeciwrozproszeniowa;
$.'8';,<Z)4 )4Z7* 2
g)
.'8.
3A
$ 8
'."A
h)
#%#
'A
i)
$ 8 ' j)
badania;
$ % ' 8&
k)
" #&
,**"(
2) O
8
8. 8' 2Day-light System)
%,-*8.8'#
"
*&-
mikser do automatycznego mieszania odczynników fotochemicznych,
"#8.
%
.6.
A
3) $&$;
- "8&
- %
1-**
F2
- %
'
- - 8
- D. '".8
- #$(8.8'
53
- $
#
41
A
4) & #8 ;
- . 8. mammograficznej na poziomie podstawowym przez technika:
sensytometr;
densytometr z automatycznym odczytem;
drukarka do rejestracji pomierzonych danych z densytometru;
8 A
miernik kompresji;
termometr cyfrowy;
8
A
; .& utrwalacza na filmie;
$; 8 & .&
&"
- & '@
I
A
5) aparat ultrasonograficzny;
- archiwum, odpowiednio pojemne i sprawnie zorganizowane,
6) komputery.
! 8 (
'$
"''&"'$
8 $ . '' 8 ' E
(
C 5 2E53& $
" '=>
Aparatura mammograficzna, wykorzystywana w badaniach przesiewowych w modelowych
' "% & $" %
$%.
'
.
'
'
? $ 8 . 8.& $ ' 8& ' ' E
(
C
52E53&
$" '
'=>
!
"%#''
.
! 8
# 8:..8''2
&8&
&
'%3
!"
#
$
- &$ '
'
. # ' '& wyników;
- negatoskop mammograficzny 6-polowy;
- densytometr z automatycznym odczytem;
- kserokopiarka.
54
I$
/ . $'& ' 8& $ "# %& " 8 & &
'&
G. Metoda badania przesiewowego
Procedury wykrywcze
Badanie mammograficzne – test skryningowy
: $ 8 2" 3
9 % $ & '
' $ - & & . # A ' ' $
($
%
Badanie mammograficzne stanowi podstawo # &$
" 9 " &$ % " & ;
# " #
& " " "& "
.&#
&"8&
"
cytologiczne i patologiczne.
Zalecana metoda badania mammograficznego w skryningu raka piersi
/
)#%8'
$&
;
O"
U kobiet, u których stwierdzono w wyniku rutynowego badania mammograficznego, zmiany
" &
#
#
#
&"8
@# 8 "% '& $ ,**#%
H. Procedury diagnostyczne:
@#&"8&"
2?E3&"
I. Klasyfikacja kliniczna wykrytych raków piersi
!
.'$%#
klasyfikacji „AJCC Cancer Staging Manual”, opracowanej przez American Joint Commitee
55
2!''; J5U& ,006; ,6)3 $
klasyfikacja „TNM – Tumor, Node and Metastasis Classification of Malignant Tumours”,
4&#
,004
J. Procedury terapeutyczne
/
"8& ''"('
"&
.
"%
";
ze zmianami typu zapalnego w piersi (leczenie zachowawcze lub
chirurgiczne);
2''."3A
O2
8
'3A
2 .$ ; '&
radioterapia, chemioterapia, hormonoterapia).
$ ' ' " '
'
.''.
'$D
%&$
"% & "&
.'
"
zmiany patologiczne w piersi.
-
-
/
$;
%
A
8%
#
"%$
leczenia;
% & .' $ "% % ' . ' #&
'A
% .
'A
8%
#
"
K. Baza danych
"# "
'# '8";
8
"# "2#
&&
numer PESEL);
""A
data wykonania badania;
wyniki badania z opisem wszystkich zastosowanych metod
diagnostycznych;
#& #& . % 8 & badania, nowotworu piersi.
-
/'($
$%;
''
A
56
-
wzory druków do korespondencji z kobietami zapraszanymi na badania
(zaproszenia, ankiety, wyniki);
(
""A
system komputerowy do rejestracji danych osobowych i medycznych;
.# # ' rejestrem nowotworów;
"(8'A
program szkolenia personelu;
" 8
piersi.
J:
: & ' " ;
" ' " "#'
2'
3A
"'
& &-
"2
50-69 lat);
( .'
.$''.""A
"& . pierwsze zaproszenie;
; 6*+ '
.
"A
)#%
$2)
'A 4#3[,*+
#%
'A
dalsze diagnozowanie pacjentek z wynikiem dodatnim badania
8 2
& #
#& "
8&"
&"3A
' .
& # 8
nowotworów;
skierowanie na leczenie chorych z rozpoznanym przedinwazyjnym lub
'.
A
' ' . '( " . nowotworów;
8
& . .&
. & . # "
skryningowymi;
2 standardowych procedur);
.
'
A
przeprowadzanie oceny kosztów i efektów skryningu.
B % ' ( ' . "( 8'& ' # 57
radiologów (np. zalecenia American College of Radiologists – ACR), podobnie jak i
" '
'=>
V8
.
/ "# '& ."%
&# '
.;
-
%"#
2+3A
"
A
"'(2+3A
liczba i odsetek wykrytych patologii, w tym nowotworowych (np.
wczesnych raków);
.$'.
A
koszt wykrycia 1 przypadku nowotworu;
koszt wykrycia 1 przypadku wczesnego nowotworu;
$,
$#
D
Qualy.
B
8 # ;
"(A
"
A
"$ . #
% wczesnych stadiach choroby nowotworowej piersi.
#
"(8'#
"(
"$4*
$"$
"
?8$"%
'
"&
.' # & $ "& .' #
objawy choroby (potencjalnie zdrowych).
8 ,**+ 2 3 8 2 " 3 -0+ ' " "'
8 & $ ,+ "' % 8% 8 badanych kobiet.
-
M. Monitorowanie skryningu raka piersi
8
8 "##'
"#
&
$#
'
'.
$
$%''
& # #
.'&'''"&
'$
A $ .
'& " # " 5 $ #
. & ' #
& $ 8
# . '& . ' # " E ' . 58
# 8 skryningowego.
$ ' . "& .'
'
&
+/5!3"#$ '%' "( '%"&'##"
@$.
? '
8
. 2 3& '" &
&"". Wczesne wykrycie
'" # " '% $%
" & $ %
%
<*+
$"$ "
@ .
2"'"
3$
%$"
.
&
przedrakowym. Wczesne rozpoznanie raka szyjki macicy, jeszcze w stadium
&
"
&$8'"%
#
'
%
&"$8%##&$
-*+
.'C$
"
%%&
.'"
-
"(' raka szyjki macicy jest:
"$
A
#
'
.
A
#
# 'A
#
(A
"$
.''
W ramach I etapu realizacji „Programu Narodowego Skryningu Raka Piersi i Raka
Szyjki Macicy, lata 2000-2002”, w oparciu o metody skryningu raka szyjki macicy, uprzednio
&1
' ' $ "% & # '$(;
a) " ' " "# &
&.)<
"A
b) "#
"
7*-0O 7<+
" ' 2 " 3A
c) # #& $ "'-
"
7*-026*+
"
"#'3A
d) %
"'"
%
70%;
59
e) "# 2 .' .$' ' .
" "3A # " "& "# & badania;
f) ( "# 8 macicy i badania cytologicznego;
g) " ' "& . # odpowiedzi na zaproszenie;
h) " "( '& ' & -A
i) # # " %7A
j) "# . . '&8
.'
skryningu;
k) $ & $ wyników skryningu.
@$.
A. Cechy skryningu raka szyjki macicy:
populacyjnyO"#
"&
#
wieku, jak i miejsca zamieszkania (dzielnica, gmina, miasto, województwo, kraj);
aktywny (zorganizowany) O 2 3& "
# A
8'A
nowoczesny:
- zorganizowany sprawnie i efektywnie;
- $A
- $
A
- skomputeryzowany;
- .
O& terenie;
- .&$ #8
.
skryningu;
- co najmniej
,<***"(2,**"(3
!'
;
%;6*+
""#'
&-***
kobiet rocznie;
#%";7A
";7*A
O & )
'.""& A
informacja o wyniku - przekazywana do badanej kobiety i jej lekarza
60
?!"#
;
kobiety w wieku 30-59 lat;
"% "& "' O -***&6*+
""#'
C. Personel 2
,**"(3;
1. Personel podstawowy
2 lekarzy ginekologów-cytologów (przeszkolonych w cytologii,
kolposkopii (co najmniej I o specjalizacji) i badaniach skryningowych);
-
2-5
cytotechników
(przeszkolonych
w
cytologii
i
badaniach
skryningowych);
-
,#
$A
-
1 sekretarka;
,)"& #;
" "'&
(&
- przekazywaniem wyników,
(
'
%&
onkolog (co najmniej I o specjalizacji);
anestezjolog;
patomorfolog.
-
D. Pomieszczenia:
- gabinety lekarskie;
- "('A
- pomieszczenie dla oceny i opisu rozmazów cytologicznych;
- " " " ' # "
(minimum dwa);
- poczekalnia;
- ." " ' 2& "
&
3
! "% & ' "'&'
>E$
;
- 2 mikroskopy ;
- kolposkop;
- 2 & przekazywania danych).
!
8
#
cytologicznej. Dotyczy to szczególnie procesów barwienia i utrwalania preparatów.
!
"%#''
.
61
!
#
$
-
system komputerowy do przetwarzania danych zbiorczych w celu kontroli
.A
-
'
'
.A
-
kserokopiarka.
I$
$"%
G. Metoda badania
Procedury wykrywcze
Zalecana metoda badania cytologicznego w skryningu raka szyjki macicy – test skryningowy
/ . G" H " .
& " A .
# .$ ."
Najpowszechniej znane jest badanie cytologiczne, opracowane przez Georga Papanicolaou,
! @ ' " # " .
&
. "%&23 " =#
.
# '& & " " # '
.
' '
N
" ' "#& 8 ' '&
''
!"$#%8
&$
8
# "
"%
"@"
.
#'
$
$%
"
/$ $& " " 8''
= # " ! 2!3 "& & $
8%
H. Procedury diagnostyczne:
Kolposkopia, pobranie wycinków, badanie ultrasonograficzne
B8
'.'
Szeroko stosowana jest klasyfikacjaFIGO, opracowana przez Federation Internationale de
M\"]@GECH
#
,004
J. Procedury terapeutyczne
/
"
'"('
"&
."%
";
62
"#" 2
zachowawcze);
- $2''
'3A
- 2" " krótszym okresie czasu);
- ze mianami podejrzanymi (kwalifikacja do dalszej diagnostyki i leczenia);
- 2 .$ ;
chirurgia, radioterapia).
$ ' ' " ' ' .' ' .
' $ D
%& $ "% & " '
skryningu zmianami patologicznymi szyjki macicy.
-
-
-
-
-
/
$;
%
A
8%
#
"%$
leczenia;
% & .' $ "% % ' . ' #&
'A
% .
'A
8%
#
"
K. Baza danych
"# "'# '8";
8
"# "2#
&&
numer PESEL);
""A
data wykonania badania;
wyniki badania z opisem wszystkich zastosowanych metod
diagnostycznych;
#& #& . % 8 & badania, nowotworu szyjki macicy.
/'($
$%;
''
A
wzory druków do korespondencji z kobietami zapraszanymi na badania
(zaproszenia, ankiety, wyniki);
(
""A
system komputerowy do rejestracji danych osobowych i medycznych;
.# # ' rejestrem nowotworów;
"('A
program szkolenia personelu;
63
-
"
8
macicy.
J:
: ' " ;
"'"#
2
'
3A
"'
& &-
"2
30-59 lat);
( .'
.$''.""A
"& . pierwsze zaproszenie;
26*+ ' .
kobiet);
!E!2);,#',
macicy);
' .
& # klasyfikacji nowotworów;
skierowanie na leczenie chorych z rozpoznanym przedinwazyjnym lub
' .
pacjentki;
' ' . '( ".
nowotworów;
8
& . .&
. & . # "
skryningowymi;
2 standardowych procedur);
.
'
A
przeprowadzanie oceny kosztów i efektów skryningu.
B % ' #' ( '
' "( '& " ' krajach Unii Europejskiej.
V8
.
/"#'& ."%
.
&# '
.;
%"#
2+3A
"
A
"'(2+3A
liczba i odsetek wykrytych patologii, w tym nowotworowych (np.
wczesnych raków);
64
-
.$'.
A
koszt wykrycia 1 przypadku nowotworu;
koszt wykrycia 1 przypadku wczesnego nowotworu;
$,
$#
D
Qualy.
E"#
%
%8
&$;
%(
&"" %
6*+
"
wieku 30-59 lat;
% % "( 2 8
. $
8
#"(3
#"('$%
# ' "( #% "( ' '" "% "
" '" '
. "%#"
"
" $
choroby.
-
B
# ;
"( macicy;
"
szyjki macicy;
"$ . #
%'''"
#
"(
'
#
"(
"$7*
$"$
"
" "%
'
"2
$7*3&
"
&
.'
#&
$
"&
.'# "'"
(potencjalnie zdrowych).
? ,**+ 2 3 8 2 " 3 -0+ ' " "'
& $ ,+ "' % 8% " #
"
M. Monitorowanie skryningu raka szyjki macicy
8
8
"##'
"# & $ # ''.
$
$% '' & # #
. ' & ' ' '"& ' $
skutecznego leczenia.
E $ .'&" #" 5
$
# . & ' #
& $
65
8
# . '& . '
# " E ' .& & # przeprowadzania cytologicznego testu skryningowego.
$ ' . "& .'
'
&
+28'! #$ (
/ ' !& ' " &
przewidziano ponadto:
- $''
wczesnego wykrywania raka piersi i szyjki macicy, takich jak:
"& & $
& & $ '& . & ' 8# .
' . ' macicy;
- szkolenie personelu medycznego, w tym:
szkolenie lekarzy pierwszego kontaktu i rodzinnych w zakresie wczesnego
. ' & "&
$
&
.&8.UA
szkolenie specjalistyczne w zakresie mammografii i cytologii dla personelu
'
A
. $ ' &&
8&=#>
A
#
.8
A
# #' #' . " "( ' 2"
ankietowe).
Spodziewane wyniki ogólne Programu
$!" ;
.
.
A
"$.
.
A
#
. &
wykrywanych we wczesnym stadium zaawansowania;
#
"($
"''
szyjki macicy;
# " 8
& ' ". metod wczesnego wykrywania raka piersi i raka szyjki macicy;
stworzenie warunków do kontynuacji programów skryningowych w
#''!@A
stworzenie systemu szkolenia dla personelu medycznego, zatrudnionego w
'
A
66
-
# "( 8' '& '
A
(.
"(8
'2
"8
'"(3
SKRYNING RAKA PIERSI
POPULACJA BADANA
Wiek 50-64 lata
POPULACJA PODDANA SKRYNINGOWI
6*<*+"#"
BADANIE
)W)@:9^EEM5EI@>
WYNIK (-)
WYNIK (+)
!
95%
5%
2
3
DALSZE BADANIA
/
?
(kontrola po roku)
1,5%
@
RAK
1,0%
0,5%
67
Ryc. 15. Schemat modelowego skryningu raka piersi
68
SKRYNING RAKA SZYJKI MACICY
POPULACJA BADANA
Wiek 40-59 lat
!!=JE9E?9^CEB5RM>
6*<*+"#"
BADANIE CYTOLOGICZNE
(2 testy PAP)
WYNIK (-)
WYNIK (+)
!
90%
10%
(kontrola po 3 latach)
Zmiany nie nowotworowe
Biopsja
9%
1%
Zmiany
RAK
V
0,5%
0,5%
Ryc. 16. Schemat skryningu raka szyjki macicy
69
9 !"
+
") '%' "( ' % '%"&'##"
B " . # 23& . "# 2.$ & (
urbanizacji).
B"
.
& !& % & ' .
B
'.&
;
a) $% $ " A
b) $ # A
c) odpowiednie warunki lokalowe;
d) odpowiednio liczny i fachowy personel;
e) A
f) %
""#'
A
g) $( ' macicy;
h) odpowiednie zaplecze do dalszej diagnostyki i ewentualnego leczenia;
i) 8"(
'A
j) $%
"'A
k) %$
A
l) $%..
J
.
8
!&#
$& "% .$' ' !
& '
"'&#''"'/ &"
"
w:
$' ' '& ' "
A
' ' '& # prowadzenia rutynowego skryningu, tj. bez prowadzenia bardziej specjalistycznej
diagnostyki i leczenia.
'
.
& !&
$ 8
% # ' ' & ' '
&
#;
8'.
'
'2/&?&B3A
E
' 2?
& 3 . '
2?
O
:
3A
70
w ogólnoprofilowych placówkach publicznej opieki zdrowotnej,
diagnostycznym i terapeutycznym (Stalowa Wola - Szpital Miejski);
''
'
'23
z
zapleczem
!
' ' . '& F"
.
'2E
3&.
'2
:
3 $%
2/&?
&?&B&3
!
&
''&"
%
' ' .
onkologicznych (Mielec, Stalowa Wola).
2.2. Charakterystyka badanej populacji
"&"#'
".$
$
/
"&"'
'
'$'
'
'&$
&
'
'''
"'
""
".$&$
.$
: "&
'&"#
" & - ' & /". " " & 8
"#cia
" & " # : '
"'
"$%"
@8
&$
"
-*-0
8
#"#
.
&
&#&$
"
'2?
&?&&/&/3
"&
."%"#
mammograficznym
! & . 8 % %
&'%
D
$,
$"
&
"
-*-0
$#%&$'%
$
"
4*
40 & % % 8 $ " -*-0 &
" 1*10 ' # 8& ' & $ $ 2$ -*-0 3
D
$,
$ / " !&
" # $ ; & '% &%%8
$,
$&$ %&
$ ' # D
" -*-0 # #
$ % & & . D
" 4-40 1*14 C
#& .
8'& $ " % " 8 " 4-14C
")*+
"&
"
-*-0
,*+
71
? & ' ! "
#
"
-*10
"&
."%"#
macicy
B$
"
7*1*%
"&
$"$
%# %
=
"
$1*&
"
"
&"( "
Badania skryningowe raka szyjki macicy, prowadzone w ramach Programu,
"#
"
7*-0
2.3. Organizacja szkolenia
9"'(&'!&"
& ' ? "# "( '&
''
$'
";
podstawowym,
specjalistycznym,
wysokospecjalistycznym.
"#"ardziej licznych grupach, np.
&$"# "%
4* " " # '
'&
"$%
&.
.&
%(
5
. ( ' '
"#.
& !&
.
'
.
*+:' %("# '%' "( ' %
.
"
&
jak:
radiolodzy (mammografia);
82
3A
'
28&
3A
#
2"3A
psycholodzy, rehabilitanci.
C",1
& 2$3
C
Charakter
szkolenia
Uczestnicy Liczba
godzin
Liczba
godzin
Liczba Liczba
grup
osób
72
Codzienna
Kontrola
dopuszczalnej
Mammografia dla
radiologów
Mammografia dla
techników
Badanie kliniczne
i samobadanie
piersi
Rehabilitacja w
onkologii
Rehabilitacja w
onkologii
Codzienne
monitorowanie
.
8 godz.
podstawowy technicy
fizycy med.
specjalistycz technicy
8
ny
fizycy med.
24
specjalistycz radiolodzy 8
ny
specjalistycz technicy
8
ny
podstawowy #
2 x 4 godz.
i
specjalistycz
ny
specjalistycz
ny
wysokospecjalistycz
ny
%(
24 godz.
psycholodz 8
y
rehabilitanc 8
i
technicy
fizycy med.
6 grup 24
2
7
27
3
24
5
20
24
6
24
2 x 4 godz.
3
12
24
3 (2)
12 (8)
24
3 (4)
12 (16)
9
5
*:' %("# '%' "( '%"&'##"
. " zawodowe, jak:
cytolodzy, patomorfolodzy
'&#
C",6
& 2$3
C
Charakter
szkolenia
Cytologia
skryningowa
wysokospecjalistycz
ny
specjalistycz technicy
ny
Cytologia
skryningowa:
preparaty i zbieranie
danych
Uczestnic Liczba
y
godzin
.
cytolodzy 8 godz.
8
Liczba
godzin
%(
24 godz.
Liczba Liczb
grup
a
osób
10
40
grup
24
6
24
2.3.3. Szkolenia dla lekarzy pierwszego kontaktu
/ 8
"$"
8
"(
'& '
celu wczesne wykrywanie raka piersi i raka szyjki macicy, zorganizowano i przeprowadzono
73
' ! #" & &
'"#!
5
.
"#(
. ' '& " J
'& 23 @ " . & $
'
& ' @
?(
'
/
8
& $ / ?
E
#
1)
2)
3)
4)
!
4 blokach tematycznych:
Epidemiologia i wczesna profilaktyka raka.
Wczesne wykrywanie raka piersi i raka szyjki macicy.
Skryning
Leczenie nowotworów.
/ ' 8
.$' 8 &
szkolenie dla lekarzy pierwszego kontaktu przeprowadzono w 3 formach:
1) 2<
.&<&'4*."O
przeprowadzone w Centrum Onkologii-Instytucie w Warszawie);
2) '
2?
O
skryningu raka szyjki macicy w ramach Instytutu Matki i Dziecka; Mielec i Stalowa Wola
– szkolenie wyjazdowe przy udziale Centrum Onkologii-Instytutu);
3) . . ' przychodniach rejonowych na terenie 2 gmin: Warszawa-Mokotów i Warszawa-Ursynów.
! # & $%
uczestniczenia w seminarium zorganizowanym w Centrum Onkologii-Instytucie.
Tab. 18. Szkolenia dla lekarzy pierwszego kontaktu, w zakresie profilaktyki i wczesnego
2$3
Forma szkolenia
wg standardowych zasad
'
wg
eksperymentalnych
zasad
Liczba godzin
.
4 x 8 godz.
Liczba godzin
seminarium
4 x 8 godz.
Liczba
grup
12
3,5
4
Program szkolenia dla lekarzy pierwszego kontaktu nt.: „Wczesne wykrywanie
H"
.'2
&%3&
/& #
# >8
.'
".'
Ogólne podstawy epidemiologii opisowej i analitycznej
74
@'%&%$''
Rola lekarza pierwszego kontaktu w zwalczaniu nowotworów
Profilaktyka pierwotna
@8
.'
II. Wczesne wykrywanie raka piersi i szyjki macicy
Ogólne zasady wczesnego wykrywania nowotworów – profilaktyka wtórna
Wczesne wykrywanie raka piersi
>
"('
Wczesne wykrywanie raka szyjki macicy
Badania cytoonkologiczne
Wczesne wykrywanie raka piersi
Diagnostyka zmian obrazowych w piersiach
O$
Diagnostyka histologiczna w raku piersi i szyjki macicy
5
"(
'
O$
O
$
O
$
O
"(
'
8
"(
'2
8
3
IV. Diagnostyka i leczenie nowotworów
/..
Chirurgia w leczeniu nowotworów
Chemioterapia w leczeniu nowotworów piersi
Radioterapia w leczeniu nowotworów piersi i szyjki macicy
Opieka paliatywna nad chorymi na nowotwory
Rehabilitacja w onkologii
Program szkolenia dla lekarzy pierwszego kontaktu i rodzinnych nt.: „Wczesne wykrywanie
H"
.'2
&%3&
@
!8
'." ' 5 ?
&## >8
.'
"!#'"
_. 8 " 2 '&
'"3
"('23
."(8
'
Wczesne rozpoznawanie choroby w badaniach przesiewowych
/. #
Czynniki ryzyka raka szyjki macicy i piersi – profilaktyka pierwotna
O$
' "( ' O $ . Kryteria i uwarunkowania w oparciu o dokumenty WHO i Komisje Ekspertów Unii
Europejskiej
Ogólne zasady tworzenia systemów informatycznych i ich zastosowanie w
masowych badaniach przesiewowych
Zadania struktur logistycznych oraz organizacja struktur wykonawczych w
prowadzeniu skryningu raka szyjki macicy i piersi
75
-
Znaczenie i zadania podstawowej opieki zdrowotnej w zwalczaniu nowotworów
$(
@!@"('
Organizacja struktur logistycznych w programach przesiewowych – ocena
8
.
.
E
' "(
przesiewowych
Zagadnienia epidemiologii i organizacji skryningu
III. Wczesne wykrywanie raka piersi i raka szyjki macicy: diagnostyka
:
$( 2Bacterial
Vaginosis)
@
$
'N!T
Znaczenie zorganizowanego systemu edukacji prozdrowotnej w zapobieganiu
'" N
2
"
&
&&
&3
Cytodiagnostyka zmian szyjki macicy:
Cytodiagnostyka hormonalna
Cytodiagnostyka onkologiczna (zmiany zapalne, degeneracyjne, komórki
"
"
endocervicalis
B
';
Zmiany nienowotworowe
@
O
Nowoczesne techniki diagnostyczne w rozpoznawaniu zmian szyjki macicy
(kolposkopia standardowa, rozszerzona, fluorokolposkopia, polar-probe)
:
28& '
obrazowe, biopsja)
C'
" piersiowego.
Ocena preparatów
Technika samokontroli piersi jako first-step w zapobieganiu nowotworom
Technika Mammacare " 8 % fantomie
IV. Leczenie nowotworów
Leczenie chirurgiczne zmian szyjki macicy:
- !# # $' O
wskazania, ryzyko
- Chirurgia w leczeniu nowotworów szyjki macicy
Radioterapia w leczeniu nowotworów szyjki macicy
J';
- Leczenie chirurgiczne
- Radioterapia
- Leczenie systemowe:
Chemioterapia adiuwantowa
Przeszczep szpiku kostnego
Terapia hormonalna
9
%$"
76
-
Leczenie w nawrotach choroby nowotworowej
Opieka paliatywna nad chorymi na nowotwory
Praktyczne zapoznanie ze sposobami leczenia onkologicznego
Program szkolenia dla lekarzy pierwszego kontaktu i rodzinnych nt.: „Wczesne wykrywanie
H"
.'2
&%3&
przeprowadzonego w formie szkolenia wyjazdowego, przez Centrum Onkologii-Instytut w
/I#Y## ;
#%
Diagnostyka histologiczna w raku piersi
Diagnostyka histologiczna w raku szyjki macicy
Diagnostyka obrazowa chorób nowotworowych
&
$
Badanie fizykalne piersi
Standardy leczenia przeciwbólowego i opieka paliatywna
#%
&
$
> . ' . # piersi i szyjki macicy
Chirurgia i rehabilitacja w leczeniu raka piersi
Diagnostyka zmian subklinicznych
Chemioterapia i radioterapia w leczeniu raka piersi
Profilaktyka nowotworów
Badania przesiewowe
Rola lekarza pierwszego kontaktu
Program szkolenia dla lekarzy pierwszego kontaktu i rodzinnych nt.: „Wczesne wykrywanie
H"
.'2
&%3&
przeprowadzonego w formie szkolenia wyjazdowego, przez Centrum Onkologii-Instytut w
/ !# 8 ! @@@ / 2! 3## ;
#%
>.'.#
i szyjki macicy
&
$
&
$
Chirurgia i rehabilitacja w leczeniu raka piersi
Chemioterapia i radioterapia w leczeniu raka piersi
Systemy radiologiczne firmy Kodak, stosowane w mammografii
#%
Badanie fizykalne piersi
Profilaktyka nowotworów
Badania przesiewowe
Rola lekarza pierwszego kontaktu
Diagnostyka obrazowa chorób nowotworowych
Diagnostyka histologiczna w raku piersi
Diagnostyka histologiczna w raku szyjki macicy
Standardy leczenia przeciwbólowego i opieka paliatywna
77
/
"
&&%
B$
"%
:
";
"&
harmonogram i plan szkolenia,
&
rozliczenie finansowe szkolenia
.
(
&
#
(& .
&
.
/ & 8
dbioru
' ( # (& $ ' 23 !& ( 8
&
(
2.3
7
% ##$#,%3
/ $
' "( . ' ' .& ' !& 8 $& # & # & # $
2.4.1. Aparatura medyczna
/ ! $ # &
8' ' B8 ##
.!
& ' :
& 8 $
&";
8. 8' dziennym (day-light system);
mikser automatyczny do odczynników fotochemicznych;
8(
'A
$
8&$
2
#
&
''3A
ultrasonograf.
:
& $ &
";
# ' 2 '& $&
stolik pod aparat);
78
-
kolposkop z aparatem cyfrowym, fotel ginekologiczny;
automatyczny aparat do barwienia preparatów cytologicznych;
mikroskopy:
mikroskop cytologiczny,
vis a vis,
vis a vis, aparatem
8& & '
obrazów.
79 !"(3"
/ ! $ $& " " "( 8' '& 6-** "(
$
!"
&
8
' . 2$3
-
-
$
$
";
kasety mammograficzne: 18x24 cm i 24x30 cm (kompatybilne z
83A
filmy do mammografii: 18x24 cm, 24x30 cm;
2
3;),Z,*&)*Z,-&),Z6A
'
. 8. 2 $
";
wzierniki;
#"A
peany;
$
A
pincety anatomiczne;
$
A
#"
A
uchwyty do skalpela;
korcangi;
A
klemy okienkowe;
$#
A
karpule stomatologiczne;
"."
A
.
A
wzierniki jednorazowe;
pipetki jednorazowe;
A
'.
'A
utrwalacz cytologiczny spray;
8A
A
#
A
79
-
#
ZA
fartuchy zabiegowe jednorazowe.
)47#
B$ # 2
3 B8 # ustalona ze specjalistami w zakresie hardware& ( ' ' U !" 8#
'" '(
.'
-
Oprogramowanie obejm# ;
oprogramowanie sieciowe (Novell);
oprogramowanie systemowe (Windows 98 PL);
oprogramowanie standardowe (MS Office Professional 2000, MKS-Vir);
& $ .
& '"#"'A
$ .!
#
&
$
"
";
$A
a)
2"3$&
b)
# A
c)
#
A
d)
e)
!.$$2
3'.
.'& '"#!
B$
#"&
#
)44#
8
/ ' $ 8'& "( ' $ $ & ' ! # 2/3 B8 ##
.!
8& " & '
80
@ 8 &
'
.&"
&
;
- $
;
sensytometr (dwukolorowy);
. 2 odczytem filmu);
.
'A
' # '
. 8.
mammograficznych;
- 8
& A
- A
- termometr cyfrowy;
- 8
@"%
$&
mammograficznej, takie jak:
; .& utrwalacza na filmie;
-
$; 8 & .&
&"
@
I
# ' '&
' & 8
@ 8& 8
&"
&
;
8
#A
dawkomierz do mammografii;
luksomierz;
8
A
8
$
A
8 A
statyw do fantomów do pomiaru ogniska;
8
A
8. A
8'
2
"%<3A
EURO – fantom;
A
8
2$3A
-
/ #( "' &'#
81
@
$
' ! "( 8' cytologicznych.
" # ! $
; G8
!#
' . H& / J
!@/J Warszawie, 2001 r. Jest ona oparta na zaleceniach American College of Radiology.
Committee on Quality Assurance in Mammography z 1999 r.
!.
.@
I
/&
8 9 C(
" ' .
& ' !& = >
&
'8'
/+: " #( "' &'# # ;#&
: # ' ! $ ";
- 8#
8 podstawowym, przez przeszkolonych techników;
- 8 # poziomie specjalistycznym, przez fizyków medycznych;
- # . @
.
Fizyki Medycznej;
- # 8
. ' . ' 8' ' piersi;
- # 8 8 '
.
& ''
8'
'
A
- # ' ( '
2"$3A
- $ Windense do codziennej i
"( 8' '
8'
'
'
&
$
$ ' ' .
" & $ 2@
I
Instytutu w Warszawie);
- ' #' ( "( 8' 2' E
85E5=#>
3
Kontrola jako8$"%
podstawowym, przez techników zatrudnionych w danej pracowni mammograficznej i
'
'.
82
@ 8 & ' '
.& $&
)44
8"(8'
#%
'.&' '
;
- - ; (& & 7 & .
roku.
C" ,0 C 8& '
.
elektroradiologii (wg American College of Radiology - ACR)
Testy wykonywane przez technika
coco
co
dzienni ( e
c
B
+
B +
B
".8'
+
B
. '
+
B . . +
mammogramów
B''#8
+
Ocena wizualna aparatury
+
Kontrola obrazów fantomu
+
E#%'
filmie
B filmu
B piersi
B&.
co 3 co
m- .
ce roku
+
+
+
+
+
B $ "% 8
& #
8 B "% " .
&
8"('
@
I
%$
'.& ''.'.
8! %
"
@
&8
.
'&$&
)44
83
C" )* C 8& 8
medycznego (wg American College of Radiology - ACR)
C
&
8
Ocena stanu technicznego mammografu
M W
!
!
#2
%%3
! Ocena systemu automatycznej kontroli ekspozycji
!
. '
!
82
&
3
"8
"8
.
1#
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
)-) ? $; mammograficznej
23 8'
"' ' 2& & 3
/ ' $ ' # . ' 8 8
. & #
$!&"$
@
I
/ ? $
"
;
'
8'
'
'
&
(& ' # '"(8'A
(& $ 8' # &$23#
oraz przeszkoleniu personelu, w oparciu o ponowne pomiary i porównanie ich z
poprzednimi wynikami;
mammograficznych, w oparciu o oprogramowanie Windense& $ "$ ' . . 2@
I
/3A
.
('%
/*: " #( "' &'# ##"#&
/ " #' $ 8
' $
& ' !& &
$&
."(
' @ " & 84
& "( '& % $ badania, w tym: pobrania wymazu, rejestracji, diagnostyki laboratoryjnej, ustalenia
rozpoznania.
!
$
("#'& '#
'
"
>8
%
'
' ' $ "
/ ' ' "%"
B $ . .
cytologicznych z patomorfologiem.
W celu uzyskania odpowiedniego standardu w pracowniach cytologicznych we
'
'
& ' !&
$ # $& Ponadto zorganizowano i przeprowadzono szkolenie specjalistyczne dla personelu
'
'
/ ' ' '& ' "( ' ' & &
&?'&
. ' ' . !& . #'& =E& $ . =
Europejskiej.
! ' ' ' raka szyjki macicy dotyczy diagnostyki i analizy laboratoryjnej. Obejmuje ona takie
&
;
- ""A
- " . ! 2 '
' ' %3A
- .$
A
- zapewnienie konsultowania wszystkich dodatnich i podejrzanych
. 8& # ginekologicznej;
- konsultowanie przez patomorfologa rozmazów ujemnych w przypadkach
#
'"#"
&"
pacjentki z powodu raka lub stanów przedrakowych szyjki macicy;
- archiwizowanie rozmazów (przynajmniej przez okres 5–10 lat) oraz
."(
!
"('
"%
&
;
- ponowna ocena 10% losowo wybranych lub nawet wszystkich rozmazów
'&
'
A
- .' '
.
&
$NTA
- ponowna ocena badanych uprzednio (archiwalnych) rozmazów w
przypadku:
85
"$ " # patologicznych,
stwierdzenia w badaniu histopatologicznym zmian patologicznych, a nie
stwierdzenia ich przy ocenie rozmazu,
" ' "
'
.
B $ . . "$'(&
'"
oraz histopatologiczne.
-
.#
& #
.
''''
'
&
$
8
(cytotechników, jak i patomorfologów) w oparciu o specjalistyczne testy kwalifikacyjne.
28! %' "( ' % '%"&'##"
2.6.1. Przygotowanie, prowadzenie i aktualizacja komputerowej bazy danych
Baza danych osobowych
""/ $
& !&
% $%
''"'&
'
"
"#
&"#
'
:" # 8;
#
&
data urodzenia,
PESEL,
2&&&
mieszkania).
: "%
&
'"'
!&"%
& "2 "#
3 "&
.'
&"#
: ""%
' &" "#'
Baza danych medycznych
/ $ "'&
. 8"
& "' " ? ' "% "$ & " ' " " ? " " " '& #
'."
$ " " ' %& .
" '#"&'"('
.&
$
86
$% . ' 8 ' "
oraz przeprowadzania oceny wyników prowadzonego skryningu.
2 " 3%"%( %' !%#')
badania
Zaproszenia na badania
!$
$%
$%
""&
" "#'" # ;
- ""%
("
"'&""
danych;
- $%#.''
badania do wyboru;
- ""%
2' '3A
- "&
.& zapraszane na badanie;
- $ %
#" #"
!
tanie z
& zaproszeniu.
/ '(
&
&
.'"
$#
23
B
""
$ "'"
%%6*+'
"
B"#'
&
.&$ "
W przy
#
"""
'8&$%
#"
2* )1 #( % %' "" #( "
diagnostyczne
W ramach Programu zaplanowano przeprowadzenie badania przesiewowego u 7.500 kobiet w
$
@ $& " 8 e w
' ! ' "% @
5?$B''&
"8
&
87
8& )**, /
$$%"(8
'
Test skryningowy
C ' " " 8&
'
'
/
"8
) #% 8' $ ; " A # 4 # $ $ % %
.' #% 2,*+ #% '3 @# 8 "% C
'
""
&
!&!&
8
?'/'"" );,#',
szyjki macicy).
W przypadku odrzucenia wyniku badania mammograficznego lub cytologicznego z
&$ &$.%"
Procedury diagnostyczne w skryningu
U kobiet, u których w wyniku rutynowego badania mammograficznego lub cytologicznego
" &
.$
&$
%
"
&
."%
=
"&
.'
8&
#
"
&
;
&#&#
&
"8/
' '#
wykonywana jest biopsja.
U kobiet, u których otrzymano wynik dodatni badania cytologicznego szyjki macicy,
"&
;"
&
"8/
' '#$
wykonanie biopsji.
Istotny"
'&
'"(
'&
."
&
'#'.
8
.2
odpowiednio wg TNM, FIGO, Bethesda).
2.6.4. Przygotowanie organizacyjne zaplecza dla dalszej diagnostyki i leczenia
Zaplecze dla dalszej diagnostyki
& ' .
'& ' diagnostyki.
88
& $
&$'
'
'%
'#
"8"& #
'.
$"&8."
2.
3#
#
'$"&8
Zaplecze dla leczenia
/
(
'
"&
&&""#""
&
.$"%
Dotyczy to szczególnie kobiet z rozpoznanym przedinwazyjnym lub inwazyjnym
" & . $ 8% "& $
% .
& .' $ "%
%'.
'
#& ' ! % " $%
monitorowania dalszych losów pacjentki. W tym celu wskazane jest np. poinformowanie
#
"
$ ' ' " ' ' .' ' .
' $ D
%& $ "% & '
&'
2/ %! # " "#$ " ' %' "( "
&% !"#$
" $
"
" .& $ " " ' .2.3
@ #dzynarodowego Stowarzyszenia Rejestrów Nowotworów
2E53 " ' % $% 8 rozpoznaniu nowotworu na podstawie badania skryningowego.
/.#
."#
celu:
identyfikacji chorych na raka piersi lub raka szyjki macicy, u których
'"#
#
"
2
3E'
('
.
#
A
.
&
'#
89
$ ' . "& .'
' " & nowotworowe.
C" ), /
. " ' " ' nowotworów
Kategoria
Osoby zdrowe
Osoby chore
Rejestr
brak
jest
brak
jest
jest
jest
jest
brak
Ocena
5 . $ 8
8
8 " # . # ' " "# & $ # ' '.' .
$
$%
'' " & #
. ' ' .& #
' &
' ' '"& ' $ leczenia.
/
$ .'&" #" 22 ' &'#
?
$
& . " $ !& '"(
&
" $ #% ' ' skryningu.
P 8& " # & % # .' '
. @
I
& !"&%#
#
'"(
.
: "( ' "
$ 8
' '&
&
.
specjalistyczne szkolenia.
2.6.7. Ocena kosztów i efektów skryningu
90
/ "# '& ' . "% .
&# '
.;
%"#
2+3A
"
A
"'(2+3A
liczba i odsetek wykrytych patologii, w tym nowotworowych (np.
wczesnych raków);
.$'.
A
koszt wykrycia 1 przypadku nowotworu;
koszt wykrycia 1 przypadku wczesnego nowotworu;
$,
$#
D
Qualy.
$
.
'
< ')6"#=# ;'"' #%"' "
raka piersi i raka szyjki macicy
@ '( ( & / @ zdrowotnej, adresowanej do kobiet, w zakresie profilaktyki oraz wczesnego wykrywania raka
& # '(;
1) profilaktyka pierwotna w odniesieniu do raka piersi i raka szyjki macicy (zapobieganie);
2) profilaktyka wtórna w odniesieniu do raka piersi i raka szyjki macicy (wczesne
wykrywanie);
3) 8
'"('
I ' 8 "&
'!&";
8 ' 2 telewizyjne);
"23A
informacje drukowane (ulotki, foldery, broszurki, inne);
8
"
.$"
'"(A
.' ( "& '
""#'
A
'"
'
szyjki macicy, przeznaczonych dla kobiet.
<+5%" #"% ")(#& !" &')
@
" "/ '!;
.$ ' ' .&
' 8 szyjki macicy, przeznaczonych dla kobiet;
"
8 (badanie mammograficzne) oraz skryningu raka szyjki macicy (badanie cytologiczne);
91
-
" ' ' .& . & $ . ""
Zagadnie& "# ' . "&;
samobadania piersi (broszurka);
metod wczesnego wykrywania raka piersi i raka szyjki macicy (ulotki);
8
"( ' 2
&
3A
wczesnych objawów raka piersi i szyjki macicy (ulotki);
# & # 2
$
;
„Twoje piersi – uroda i problemy”).
'! '
poprzez:
# " 2 "
skryningowe);
#.'
'
A
#2
3A
2&3A
propagowanie informacji w ramach konferencji prasowych;
kasety video („Samobadanie piersi”).
)6) ? ' . zdrowotnej
W ramach Programu przeprowadzono w reprezentacyjnej grupie kobiet badanie ankietowe,
'8'.
/
#&
. "'
"&
.$&.$
E
'
&
U&
$
!
';
danych osobowych respondentek;
''A
formy graficznej;
(
<*>; "(%#$" &')
B $
W ramach Programu rozpowszechniano dwie publikacje:
Z. Wronkowski „Samobadanie piersi”;
@/
&/@
GCO"H
!"
$
.
"
92
8# U 8
8 8
$ .2
3
Konferencje prasowe
8 ! 8 " dwóch konferencji prasowych:
1) T B8 != 9
/$ ' !
?
P @
'@>E2>E3;G9
%$
'>
E # (H& / ,*,) ( )**, 2B8@?
PA
!
$;A
/ B8 . ?
. @?$ '!
2!=3
.>E/!"
G!
5$"@H
2) „Nowy etap walki z rakiem piersi i szyjki macicy w Polsce” – Warszawa, 8 marca 2002 r.
"
8'
$8
&
.$
'
'.
skryningowych.
?4 "#$ ="
2.8.1. Ochrona danych osobowych i medycznych
/
' ' & . 8
# & 8 "% ' : ' '& ; & #& & urodzenia, unikalny numer identyfikacyjny (PESEL).
/ $ " ' ' '& .
$"
A ' ' "' ' " ! ' "% 8 " ' '
danych.
' 8 "( ' &
& '& & #& danych.
Dane osobowe i medyczne, gromadzone w postaci dokumentacji pisemnej, w formie zapisu
' ' 2
& :3& .$ 8 . "(
2& 3& "% " ' " "& ' 2$& & $3 '' 2 " # 3 # ."
'&" System oc' ' " .$ & zabezpieczenia szeroko rozumianej dokumentacji.
93
: ' " ' "% ' '&
$ # " ' " $ / " "# ' $ $ % "& 8
#
.$' $
. " '& ' 2
&&3
$
%'
sieci komputerowych.
#
"%" ".#2=!3& '#
$ ' " " ' ( B $
'
B $ " ( 2 & #3@"
".
&$
''
$
" & wykonaniem badania, na przekazywanie ich danych osobowych i medycznych instytucjom
" 2 @& 5 B ''& 3 2.
formularza).
?5) "#$ '#$%' "(
/
$
""
& ""''
="'
# '(&
';
wprowadzenie do bazy danych osobowych, uzyskanych z lokalnego rejestru
& " ' # " &
' "# ? # (
"'
na badania;
wprowadzenie do bazy informacji, uzyskanych na podstawie ankiet
'
A
" ' '& ' '
"(
'
.A
8 '#
@ $%
' & zaawansowania choroby, zaleconego jak i przeprowadzonego leczenia.
-
: "# '"
':
dane osobowe;
'
""A
'
A
dane medyczne uzyskane na podstawie badania klinicznego lub ginekologicznego;
"8F2&
3A
'"('A
94
-
&A
(
/ ' ! .
& $ $ "# " ' ' ' zgodna z opracowanymi ankietami i formularzami.
)<7 !
' ' uzyskanych wyników
/'&'
'
&
& # & #& "(&23
: .' . ekazane do Centrum
& ' '
wyników realizowanego Programu.
&$ $
' . ".
cytologicznych w skryningu raka piersi i raka szyjki macicy.
?7 " "#$ " ' %' "(6 " &% nowotworów
& $ # . # & regionalnymi rejestrami nowotworów w celu wymiany danych.
5 5 . # ' . "( '& $ $ 8
skryningu jako metody wczesnego wykrywania raka, jeszcze w fazie przedklinicznej. W
"#'5$;
'''
2
3 . ' 2"
"3&"#
A
przeprowadzanie analizy zmian struktury stopni zaawansowania wykrywanych
. "# ' 2 . " &
"
#
rzadziej);
$ '' & "#"
: 5 $ $ ' . 2 3&
.''
# "#""
% $%
'5&
' ' '' / . ."& .' . "( '& 5 / ' #
& 5 $ . ' '
95
@ ' 5 5
. " ' '& ' " $ 2 " 3 !
%'8''
! ' % %& $ . "# . $ "# '' & "(
'& 8
& (
' &8
&
.
:#
# "' ' . .
$ $ $
8
. $%
chorych na raka piersi i raka szyjki macicy.
/ $& " . # & .& " ' ( ! / $ "# ' # & . . " " ' "# $ '.&
."# %
/ . $% danych w formacie dogodnym dla przeprowadzenia porównania w rejestrze nowotworów.
Format ten jest dostosowany do standardowego formatu, opracowanego przez Krajowy
Rejestr Nowotworów i stosowanego przy przekazywaniu danych z regionalnych rejestrów
nowotworów do Krajowego Rejestru.
! ' . . 8 2& 3 $ $% $% . ;8
"
&
""$' " .D opracowywaniu danych w rejestrach nowotworów, np. w Warszawskim Rejestrze
." )***&"
'
!"
)**, $ "% 5
8
! $ " " .' .& .'
" # " 8 " ' '
skryningu:
- „Program i system baz danych w badaniach skryningowych”
- G "( ' . /
5 .
2 3H
?/
"' "%"#$ = : & !& $ $& ( ' .'
'
&
.$
'"('
96
'
.
(&' "#&
& # .&
'#
!:
$ # D
. '& '&
$ '8
2.8.6. Zakres danych wymaganych do oceny wyników modelowego skryningu raka
% '%"&'##"6 3 #$ (
Dane wspólne
: $ # " " " "# 8;
"
""#'
A
"&
.#"A
' (& "& . # badanie.
:. : .& $ # 8
"# 8;
liczba przebadanych mammograficznie kobiet w wieku 50-69 lat;
"
'#%8'A
#%
'A
.' 'A
' ' .& ' wykonania dodatkowych obrazów radiologicznych;
. & . # "&G
.'HA
.'in situ;
odsetek przypadków raka piersi w zaawansowanym stanie (przerzuty
3A
odsetek kobiet z negatywnymi wynikami mammografii, lecz z palpacyjnym
&
."A
"& .' #
# A
' "( ' ' " wynikiem dodatnim mammografii podstawowej (w rozbiciu na poszczególne metody
badania);
" &
.
A
"
&
.#A
" ' $ &
.#A
' . stopnia zaawansowania;
97
-
.&
.
do rejestru nowotworów;
. ' 2 mammografii).
:. : .& $ # 8
"# 8;
liczba przebadanych cytologicznie kobiet w wieku 30-59 lat;
"
'"(.!E!2#'
macicy);
' '
..!A
"#'
..!E!2''3A
. & . # "&G
.'HA
odsetek nowotworów szyjki macicy in situ;
"&$&!& ## A
" &
.
A
"
&
.#A
" ' $ &
.#A
' . klinicznego stopnia zaawansowania;
.
&
.
do rejestru nowotworów;
.
'
2
"
cytologicznego).
: '
(
: ' ( . "
&
;
"
''"#'
&
.
zostali przeszkoleni w zakresie zasad i praktyki skryningu raka piersi i raka szyjki macicy;
" & #
& '
.& 8
. ' " ' Programie, którzy przeszli specjalistyczne szkolenie w Centrum Onkologii w zakresie
skryningu raka piersi;
" & #
& .& '
. " ' !&
którzy przeszli specjalistyczne szkolenie w Centrum Onkologii w zakresie skryningu raka
szyjki macicy;
"'..'
: "(8'
98
# . '' "(
8' # ' "8
;
mammografów,
#%8'&
$"(8'2
&8&
3&
8"
.
&
oraz
' ' . ;&(& 2.9. Konsultacje merytoryczne i techniczne
/ ! $% & 8 ! $ 5
Rejestrze Nowotworów.
2.9.1. Konsultacje w zakresie prowadzenia skryningu raka piersi i raka szyjki macicy
B " > I& !
Celem przeprowadzonej w Pracowni Mammograficznej w Centrum Onkologii-Instytucie
"
"(8'&
''
: > I .$ # :
Chorób Nowotworowych w Mielcu.
B "; 8 / :&
prof. W. Olszewski, prof. P. Knapp, dr M. Rekosz.
@ %(#& ' % ' &'# #
mammograficznej i cytologicznej
B 8 8. 8' ' 8 9 C(
> I"
@
I
Warszawie.
B ' ' '
";8/:&8/
&8!
Knapp.
@*#'#&'#"#$ &% A("
B ' /
5 . '& .
'R
99
@7%(#&'% B'(C
. !:&
?
P.
'.D.'&(
'
korespondencyjnie lub podczas przeprowadzonych audio- i telekonferencji, dr D. Miller
.$"'
'
;
/&
:'."
'P#
B'
!
'"'&
.
Onkologii-Instytucie w Warszawie.
@/8# ' #"#$)"#$-> )
!.
'"' '
$% 8 elektroniczne bazy danych w sieci internetowej, wskazane przez dr D. Millera. W ten sposób
$ = >
& ( wykrywania raka piersi i raka szyjki macicy.
+DE(!&=#"") "#$1
/ ! ' .' &
'#"'
."(
'
+D+;'"#%'#&'#) % ;
W ramach Programu zaplanowano przeprowadzenie analizy i porównania kosztów oraz
.8
"8$
' "( . & $ "
8$8
"
? "# @
?('
+D # #%# "% !"#$ "' %( ( ') wieku 20-29 lat
/ ! # # '
2'3 . ! " )*)0 "
"&
.%"#
? "# ! !8
. 5 Onkologii-Instytutu.
+D* "#"!%%'))%' "
100
/ ' ! #' #'
. " "( ' szyjki macicy.
? . "& . "& % "
# " " @8
'"#
$#
' . ' & #
E##"
E
#
-** "& . # " & A
6(
1. B"!8X
d) ponad 2 lata temu
a) 3"
b) przed rokiem
c) przed 2 laty
2. "#8#X
3&$8$
%&#
b) (
'
c) #"#
#
%&
d) ................................................................................
'
"
#
3. :#"8X
,3"
)3"&;
a) b) $&$"
c) "##&$8
d) $&$$
%
."
e) '##
8
.
#
%&
f) ..........................................................................
4. B"!X
d) ponad 2 lata temu
a) 3"
b) przed rokiem
c) przed 2 laty
5. "##X
3&$$
%&#
b) (
'
c) #"#
#
%&
d) ................................................................................
101
'
"
#
6. :#"X
,3"
)3"&;
a) b) $&$"
c) "##&$
d) $&$$
%
."
e) '##
f) .#%&
zatrudnienie: ;
podstawowe
fizyczny #
$
),*4 '( ' "& ' szyjki macicy
/ ' ! & ? ? !"& " ; G '( ' "& '
wykrywania raka piersi i raka szyjki macicy w Polsce w 2002 r”, w reprezentatywnej próbie
-*0 " # " 8
.'#'.'
";
szyjki macicy.
2.10.5. Ocena poziomu wiedzy lekarzy pierwszego #
8
.'
# . $" 8
. ' & $ . . ' . . &
zorganizowanego w ramach Programu, dla lekarzy pierwszego kontaktu i rodzinnych oraz
#
C & # (
2.10.6. Opracowanie poradników dla lekarzy pierwszego kontaktu
/ ' . ' opracowano dwa poradniki:
„Profilaktyka raka piersi i raka szyjki macicy”
„Rak piersi i rak szyjki macicy – ryzyko genetyczne”.
@#.''8'&#&$"
;G!8
H"%''&
skróconej (przeznaczonych dla lekarzy pierwszego kontaktu) oraz broszurowej
2
"&''3
@ & # # poradnika pt.: „Rak piersi i rak szyjki macicy – ryzyko genetyczne” w dwóch wersjach:
.2"
#
32
3
102
+D< # ""#$ # ! " & kobiet w zakresie profilaktyki i wczesnego wykrywania raka piersi i raka szyjki macicy
/''..'&'
"& ' 8
.' #'
.'
";
;
#U& '
'
1)
2
3A
#U
$
";G
HA
2)
# A
3)
# A
4)
$
#GCO"HA
5)
"
#;G"HA
6)
"
#;G!8
@
"HA
7)
& "& 8)
wykrywania raka piersi i raka szyjki macicy.
+D?#'#6'(#6 "#&'#"#$ "
&% , "'!
%%'&% (F / ' ! & ' . B & /
5 .& " '& . ' 9
' .
/
5.
! . ' &&'&##' '
'
. . '& # ' ' 5."#." &
' ' ' ' '(
2 3& ' ' ' 2
chorych kontrolnych).
5 & 8 '' &
. ' '& '"& '
"'& '8
#''&.
' '
: & ' . ''& & " && .&$
/ $ D.
'& ' ' . & . .
%
Populacyjny rejestr nowotworów stanowi istotny element systemu zwalczania
& #
' $% '' 9 & $ . "%
& 23& 23& " %
103
Monitorowanie efekty & 5& 8
# . .& ' & $ 8
# . '& $ kompletnej rejestracji.
Zasady ' #
Stowarzyszenie Rejestrów Nowotworów (International Association of Cancer Registries E53 # E# ? 5
2 E 8 5' E53!
' ''(&
$ & 5 " ' & O ja
'';
%O(&
.'&
# " " '
rejestru;
% O (& . 8& .$'
'& "
'& $' .& .'
$ .% ' B% '
$"%.$';
1) " D. ' 2 " D. F 8
, & " " ( 2
3 F ,
przypadek);
2) $
.A
3) metoda danych historycznych.
E,3$"D.',
&$
"(
/
.
'
#
( '
'&
.$'D.
!' D
' . & ' aktu zgonu.
!
&'
& D.'2:39#
%'
8&
& D.8
2:3:$
odsetek przypadków zidentyfikowanych dopiero na podstawie aktu zgonu (DCN i DCO)
D
A
"(#"''$ '&$
'
E)3E
'$'".'& '
' "( '& '' ' & # # # . $ % $ .
' & . #' ' & # .& /". " " ? " ' . . ' .
104
$" #' . # Ad 3) Metoda danych historycznych polega na porównaniu liczby przypadków
"' " .& " "
@'% " . ? $
"%#.''".'
&'%"%"
@
''&$'
&
D
"( $ " '( 9 $& $
' .& 8 2 ,- 3& # poszczególnych kohortach wieku.
: #
. "
' '% 8
&
,-,0
'"#
# 2$ 6* 3 / ' #
2$ -*
3&$
"'/
&'%
4-40&#
"#
/ ' D
;
D
;& " " . " '( nowotwór w tym samym okresie czasu. Dla nowotworów o lepszym rokowaniu, jak np.
&
;"%$,A
' .& ' & " ' . 2NT+3 @" D
$ $ % $
# . 2
%3 ' . /
D
NT+& % & $ lokalizacji nowotworu. W przypadku nowotworów piersi i szyjki macicy odsetek ten jest
wysoki.
' & .
" GH ' 2GH3 !#%
$&$.%%'$D.'
B
'."
$#
' '& $ D. ' 8
:'$ # ;
1) metoda kryteriów diagnostycznych – odsetek zarejestrowanych przypadków, które
A
2) ..''
.'$
lub nieprawdopodobne;
3) odsetek zarejestrowanych przypadków, dla których brakuje niektórych informacji;
4) #.
105
E,3/"%
"&
!' # .
zweryfikowanych histologicznie (HV%) i odsetek przypadków rejestrowanych jedynie w
oparciu o dane zawarte w akcie zgonu (DCO).
.& . 8
'& "
D
' . '& . #' 2.& 3 ? 8
2
$ 3 /
D
"% "& .' 2:3A
D
"
/ . 8
' ' &
D
' '
$ D
. :& '& .' $
%'8&$ '
.2
" ' '(3 $ D
$& $ " #%& $ &
&
E )3 ? ' '
8& '
8'
$
#&
8&"&
. ! & 8
8 " '& & # '';
%
.8'8'
8
A
%U
A
data pierwszego rozpoznania nowotworu vs data urodzenia chorego;
data zgonu vs data urodzenia chorego;
wiek chorej vs lokalizacja nowotworu;
wiek vs lokalizacja nowotworu / morfologia;
lokalizacja nowotworu vs morfologia.
E 73 9 ' # "
' "
' 8& " " ' "
' 8 2
.3 nowotworu i zmiennych.
#% '& ' G"
'H ! . "
' '& $ #% % 2" O &%&'AO
.& 3 % 8 M .' ' $ <*0*+& " $ "$
poziomu rejestracji.
$#'
..
2!=3 " 23 2 3 ' . & ' . 106
& $ "% $ D
' /
' . #
#.
E43!
'
' " # ! #; &
.$ " & $ 8
# ' ". interpretacji danych.
? .''
'&&'
D./$G$'F'.$H&
$'
%"'
dany nowotwór.
/!$
jednego
.&
..$
+D@ !"#$ %# D+D '( %#
#$ 1 "!%#%+@@2 '(
! '( . ! )*,* ' &.''&
.'$$
programów wczesnego wykrywania.
2.10.10. Ocena kosztów modelowego skryningu jako podstawa do analizy kosztów i
efektów Narodowego Programu Skryningu Raka Piersi i Raka Szyjki Macicy oraz
"3%;'"#! (
# . # ' . "( ' szyjki macicy.
! & $ # +D++ # % %"%( ' #" &'# ;#"#$
badaniach skryningowych
/'$'
'
&&.
.
&'" '&
krajach unii europejskiej.
+D+ #%%"%(' #"&'##"#"#$
badaniach skryningowych
107
/'$'
'
&.
&
'" '&
'
+D+*
3%"%('%";'#&#"#&%' "(#"#" '
%"&'##"6 #(%"%B$%6(";'#&%"%(
2001 r.
/'
8
?'
'
8
.'&
2:3!#
$&
opartej na najnowszej wersji klasyfikacji Bethesda 2001.
+D+7 #"%'#( %"!#" #$#&
mammogramów i obrazów cytologicznych w skryningu raka piersi i raka szyjki macicy
/ ' ! " . # .".'
'''
8
2.10.15. Projekt rozwoju modelowego skryningu raka piersi i raka szyjki macicy w
Polsce w latach 2002-2005
/ $ G!
raka piersi i raka szyjki macicy w Polsce, 1999-2000”, opracowano projekt rozwoju Programu
/
"'.$
opracowania, wykonane w ramach I etapu realizacji Programu.
+D+2 # ( '1# #& G ( skryningu raka piersi i raka szyjki macicy w Polsce, 1999-2000
/ ( ! (&
# #'.&#
%
108
3. Ocena Programu
3.1. Kryteria oceny skryningu raka piersi
"#
7*
"&
8
'##
2
!7*
"%
,8#&
,-
$ 8#&
.4-"(
mammograficznych). Test skryningowy oparty jest na badaniu mammograficznym.
.' '$)+
' ' .& ' '
#%&
,-+
. ' in situ ' #
%,*+
. 2 3 %,*+
3.2. Kryteria oceny skryningu raka szyjki macicy
"#
4-
"&
8
'##
wiek. Test skryningowy oparty jest na badaniu cytologicznym, ocenionym wg klasyfikacji
PAP.
' '
..!E!
)+
"#' . . !E! 2 ' '3 1%.
"$"#"
&!E!&
%0-+
,**+ " ' $ szyjki macicy rozpocznie leczenie.
Kryteria wspólne dla obu skryningów
1. @% 1*6*+
"&
8
'##
&
'"
"#
'
2. .& . # # " &
%,*+
<+
3. ,**+
"
"
%
3.3. Kryteria oceny innych elementów Programu
109
1. ' ' . &
'8
.'
& $ ' $ "
ankietowego.
2. ' & #
& .& . '
. ' ' '& ' !& zakresie skryningu raka piersi lub szyjki macicy.
3. ! #' #' . " "( ' & badanie ankietowe.
4. :!' "#$' " #$#"#$% ( ;' &'#H
a) mammograf;
b) 2 3 mammografii;
c) "# . '% 8
#"#.A
d) 8 2 8 " . klinicznego, densytometr, fantom, itd.);
e) .&.
&
$
5. @'
.
;
a) ,**+
&
b) ,**+
&
c) ,**+
#
Niektóre miary oceny skryningu raka piersi
/
D
!
" '
''
Odsetek biopsji
/.
!"
"'
:.'
.
/.
.2?E3
$,*
Zalecany poziom
70%
10%
15%
5 / 1000
5:1
10%
1,5 / 1000
&
"(
'
E
" # '';
- Co to jest badanie przesiewowe (skryning)?
- 9
X
- 9
'" "%
X
- /
''$%"
macicy?
- 9
#$%"X
- 9
"( 23 $ % ' ' raka szyjki macicy?
110
-
9
%8%2%3'.X
E
" # '';
." $ "%& " % , &2(*3X
Ile kosztuje jedno badanie przesiewowe?
.""#
X
"#
'
.;
wczesnych;
zaawansowanych?
- 9
;
(A
rehabilitacji;
renty;
inne?
- 9
& ;
przerwaniem pracy zawodowej;
" $A
inne?
!
# D
;
- koszt wykrycia 1 przypadku raka;
- koszt leczenia:
- '.2*(3A
- '
.
2T(3A
- $
$A
- D
$Q=EJR2Quality of Life Years):
- ,`
%$ & " leczonym rakiem;
- 4`
%$" E
& & # ";
@%&%"
X
9
&
X
9
"(
'X
medyczne:
#
'A
$A
inne;
psychiczne:
& "
& badaniami diagnostycznymi;
A
oczekiwanie na wynik testu;
A
inne.
111
75 = 4.1. : ('( =
$ !"
&
&
/!.
";
#
('!A
# & # &
&.$'.'
.A
$
.
szyjki macicy;
'.
"A
&
@&?&?
PA
.&' !
Wizytacje
/ ' !& & # '
?&
&/
B'27&43;
a) ! 8 ! Profilaktyki Chorób Nowotworowych Regionalnego Centrum Onkologii w Bydgoszczy –
04.09.2001 r.
prof. dr hab. med. Z. Wronkowski (kierownik Programu), dr n. med. Maria Zwierko
2
(3&>$"!"2
'3A
b) : '."
'IY,7*0)**,
: 2
?
P3& N (przedstawiciel Biura ds. Zagranicznych Programów Pomocy w Ochronie Zdrowia), mgr
> I"
2 @
I
/3& /
'
2
@
?(
Masowych Centrum Onkologii-Instytutu w Warszawie);
c) ! !8
. 5
Centrum Onkologii-Instytutu w Warszawie – 14.09.2001 r.
: 2
?
P3& 8 '" @ /
2
!3& : & B :( N (Biuro ds. Zagranicznych Programów Pomocy w Ochronie Zdrowia), Marzena Kulis
2?
P/3A
d) wizytacja w Pracowni Mammograficznej Centrum Onkologii-Instytutu w Warszawie –
14.09.01 r.
: 2
?
P3& 8 '" @ /
2
!3& : & B :( N (Biuro ds. Zagranicznych Programów Pomocy w Ochronie Zdrowia), Marzena Kulis
2?
P/3A
e) ! 8 P#
Centrum Onkologii w Kielcach – 15.09.2001 r.
112
: 2
?
P3& 8 '" @ /
(kierownik Programu), mgr Hanna Nowakowska (przedstawiciel Biura ds. Zagranicznych
Programów Pomocy w Ochronie Zdrowia).
:
$"
:
'."'IY
/ 8
8#''?
P
raportach okresowych z Centrum Onkologii-Instytutu ze stanem faktycznym.
/8
# ;
1) ' # # badanie, a statystycznym opracowaniem danych w Centrum Onkologii w Warszawie:
";%2'
F
!& " & "&D.83&"
82#%3&
strona graficzna;
ocena elementów promocji zdrowia w ulotkach i programie telewizyjnym,
"A
analiza metod diagnostycznych: biopsje (wykonywanie biopsji – gdzie
" "& & & "& ."#'
&
3A
system przekazywania informacji pacjentkom o dodatnim wyniku badania:
CIN II i CIN III (telefonicznie, korespondencyjnie), dokumentacja przechowywana w
A
czas oczekiwania na zabieg;
szczepienie przeciwko wirusowi hepatitis .D
leczenia;
pokaz praktyczny automatycznego barwienia preparatów cytologicznych;
".'O"
"
"
CT&
"&;
&
&
kontaktu;
; ''#%".$'.A
.$
opisie mammogramu konieczna ponowna weryfikacja i ewentualne zlecenie
'"(/
"8%
'
"(,**.A
; aparatury mammograficznej w pracowni, ocena wykresów z testów kontrolnych
' "$ ' ' @ # ' 8& & $ ."
'
& 8
#2"
#%8'3A
2) O"&
A
- " "( ' & " ' "(
8' '& ' #% 8'&
pacjentek kierowanych na badanie ultrasonograficzne i biopsje;
113
3) "'&
"'&" "#'
! $ # 8 '
' & ' !& .
>#I"
@
I
Warszawie:
Pracownia Mammograficzna Centrum Onkologii-Instytutu w Warszawie: 12.02.2001
r.;
@
5
P#
B';
09.05.2001 r.;
@
5 !" B E
?
;,**<)**,A
" @
@ : '."
'IKYH;),*<)**,A
! 8 !" @ @
. Zdrowotnej Powiatowego Szpitala Specjalistycznego w Stalowej Woli: 22.08.2001 r.;
Regionalne Centrum Onkologii w Bydgoszczy: 11.08.2001 r., 28.09.2001 r.,
29.09.2001 r.
Struktura personalna
/ ! # ."& ' .$ 8
'
.$2"))3
$ %& $ ! . ' ' ' & " .'& ' $ $ ""
$! #'
.
Tab. 22. Konsultanci i wykonawcy Programu
(
)
!
:
%!
#
Dr Daniel Miller
Funkcja
Programu z ramienia
Konsultant
Banku
P
skryning raka piersi dr Ewa Frodis
Konsultant w zakresie skryningu raka piersi
rejestr nowotworów dr
Maria B '
Schymura
rejestrze nowotworów
(
)
:
zadania
Kierownik
Programu
#
Prof.
Wronkowski
Konsultant
Prof. M.P. Nowacki Konsultacje
Funkcja
Z. Nadzór
merytoryczny
organizacyjny
B
@
i ?('
Onkologii-Instytutu w
Warszawie
Dyrektor Centrum Onkologii114
Programu
merytoryczne
Instytutu w Warszawie
(
)
'
:
B pracowni
mammograficznej
#
89C(
mgr
Fabiszewska
B prof.
pracowni cytologicznej
Olszewski
Organizacja
i
prowadzenie skryningu
raka szyjki macicy
Organizacja
i
prowadzenie skryningu
raka piersi
Monitorowanie
skryningu
przez
populacyjny
rejestr
nowotworów
Funkcja
Konsultant @
I
Centrum Onkologii-Instytutu
E. Konsultant w W-wie
W. Konsultant @
!
Centrum Onkologii-Instytutu
w W-wie
prof.
W. Konsultant B
@
:
Patomorfologii Pomorskiej
Akademii Medycznej w
Szczecinie
prof. P. Knapp
Konsultant B
@
Profilaktyki Chorób
' 5:?
dr M. Rekosz
Konsultant Kierownik Samodzielnej
Pracowni Profilaktyki
. Rodnego Centrum OnkologiiInstytutu w W-wie
>/
Konsultant Kierownik Pracowni
Mammograficznej Centrum
Onkologii-Instytutu w W-wie
dr M. Zwierko
Konsultant Kierownik Warszawskiego
Rejestru Nowotworów
Centrum Onkologii-Instytutu
w W-wie
mgr A. Karwowski Konsultant Informatyk w Warszawskim
Rejestrze Nowotworów
Centrum Onkologii-Instytutu
w W-wie
mgr K. Wardas
Konsultant Warszawa
Oprogramowanie
dla
" ' skryningu raka piersi i
raka szyjki macicy
@
Szkolenia dla lekarzy dr
W. Konsultant ?( '
pierwszego kontaktu i Chmielarczyk
rodzinnych
Centrum Onkologii-Instytutu
w W-wie
Barbara Jobda
Konsultant @
?( '
Centrum Onkologii-Instytutu
w W-wie
115
Szkolenie
#
Szkolenie
psychologów
rehabilitantów
dla Barbara Jobda
Konsultant @
dla dr H. Tchórzewska Konsultant B
i
Rehabilitacji
Centrum
Onkologii-Instytutu w W-wie
!
!
:
#
Funkcja
zadania
skryning raka dr
K. Kierownik Pracowni Mammograficznej
piersi
Antonowicz
SPZZOZ
Powiatowego
Szpitala
Specjalistycznego
V?
B
:'."
'IY
B
@
:
"
dr J. Heciak
P#
B
@
!8
!
dr T. Mierzwa
Zdrowia Regionalnego Centrum Onkologii
Prof. J. Walecki B
@
5 Klinicznego AM
9B
@
5E
dr
E. /
skryning raka V?
szyjki macicy prof.
W. :
prof. P. Knapp
dr T. Mierzwa
dr M. Rekosz
/P
Stalowa
Wola
Mielec
Kielce
Bydgoszc
z
?
Warszaw
a
Mielec
Szczecin
?
Bydgoszc
z
Warszaw
a
"( ' Stalowa
raka szyjki macicy w SPZZOZ Powiatowym Wola
Szpitalu Specjalistycznym
*"
+
,*-
w Warszawie
:
Koordynacja
organizacyjnotechniczna
#
E. Przybysz
Funkcja
Koordynator
Prace techniczne
C
(
a
mgr K. Stadnik
technik
C
@
@
Organizacji
?(
Masowych
@
Organizacji
?(
116
Masowych
"
mgr
J.
Paziewicz- Radca prawny
Laskowska
B#% B. Chebda
:!
Z-ca kierownika
Z. Kaniewska
Kierownik
>!
B#
B#%
mgr K. Skiba
M.B#
fundusze
@
M
B. Komorowska
B#
7
"% ##
!
&$"%#" E . . '& . & "% & /
! ' ' % . ' : (
!%.
'
=
$
?@'!.
! ' @& @ ?
P .#$' #!
! $ ( (
#
5 ( " & .:
$ "
&;
- .
'&
- planu szkolenia,
- harmonogramu szkolenia,
- '"
.
&
- faktur,
- zawartych umów.
4.3. Nadzór techniczny, organizacyjny i finansowy – Biuro ds. Zagranicznych
Programów Pomocy w Ochronie Zdrowia (agenda Ministerstwa Zdrowia)
Z ramienia Biura ds. Zagranicznych Programów Pomocy w Ochronie Zdrowia nadzór nad
.'(!# ";
:
?O :&#99
B:(
mgr Hanna Nowakowska.
/' ' !;
E/
'#(
mgr Edyta Grabowska.
@ #. ' # # ' ( "'
przedstawicieli Biura ds. Zagranicznych Programów Pomocy w Ochronie Zdrowia oraz osób z
!
/
117
77F " "#"AB'C"
. !:&
?
P.";
- spotkania robocze w Centrum Onkologii w Warszawie,
- okresowe tele- i audiokonferencje,
- . ; /& B' Mielcu,
- .
;/
!!#B& ?
P!
5. Wyniki Programu
/+
") '%' "(
:!
8
1
.
%
.
@$&
.
"%
'2
!@!@@'&,3&
!&"
.8'"(
8'&
#9 @
Radiologii Samodzielnego Publicznego Szpitala Klinicznego Akademii Medycznej w
?
&
)4
&
.
Programu
1. @
5 !" B E
?
&
)4
2. @
!8
> . 5 Bydgoszcz, ul. dr Izabelli Romanowskiej 2
3. ! 5
P#
B& E(
7
4. : '." ' I G YH "@.
@&/
!
7
5. !8!"@.
@
Powiatowego. Stalowa Wola, ul. Staszica 4a
6. Pracownia Mammograficzna. Centrum Onkologii-Instytut , Warszawa, ul. W. K.
Roentgena 5
&
.
Programu
118
1. @
!8
'."' 5
:
?
&
)4
2. @
!8
> . 5 Bydgoszcz, ul. dr. Izabelli Romanowskiej 2
3. : '." ' I G YH "@.
@&/
!
7
4. !"@.
@!/&
ul. Staszica 4a
5. @
!8!
E
&=J"
,
6. ! !8
. 5 Onkologii–Instytut. Warszawa, ul. W. K. Roentgena 5
(
+
.
.
/
-
0
'
&
12*%34
5"
&
0&
6*+
%7
@
,06, & . ' :
/ # !" B ?
&
.B
M
E
?
M. @
" # 8
' "( '
& 8'& " ' # " ' ?
@
.$ % &
"#" & . # ':
@
,00,8'"!B
(
/
6
6
)
8
0&
12*
%34
5"
&
0&
6*+
%7
@
E
?
B
@
prof. dr hab. med. Jerzy Walecki.
(
(
/
+
,&
6
&
&
9&
:&
85-796 Bydgoszcz, ul. dr I. Romanowskiej 2
5 ? ,00* ! ( ' nowotworów.
/ ' 8
@
!8
! @& . organizuje badania skryningowe w zakresie wczesnego wykrywania raka piersi i raka szyjki
B
@
C
;#
+
,&
6(,(&
%2*3<7
)"
&
6&
8
<
P#
B' ,00) & P#
& ,00*
/.'(8
2"3
2 & 3& .$ zdrowotna.
(
'
,
;#
+
,
)
istnieje od
,00)/
@
'!8& ,007
/ ' ,000)*** <*** "( 8' ! # 119
posiada odpowiednie certyfikaty. Zapewnia konsultacje lekarsko-kliniczne i monitorowanie
'' @ $ ! 8& E5 B
@
Jacek Heciak.
,!
'
+
.
9
6&,&6&
=&
<>*<??
0"
&
@
%
I Y ,00* $ P . ; &
B"& # & . profilaktyki chorób nowotworowych u kobiet.
/ ,00- & 8 .$' ( '&
I 8& $ # & $% 8
' "( 8' / )*** I
$ @@ : '." '& . . jest wczesne wykrywanie raka piersi i szyjki macicy u kobiet, w oparciu o profilaktyczne
";8:
I&
&
V?
6
(
,
(
6
&
6
"
&
Staszica 4a
""#!
B ''/.(&
# $ 8
! 8 m.in. populacyjny skryning raka piersi. Jej kierownikiem jest dr Krzysztof Antonowicz.
/ ' $ & .
/
P
(
)
A
8
Medycznej. 71-252 Szczecin, ul. Unii Lubelskiej 1
@
!8 8
!
E
B
@
8'"/:
+
,*-
&
0&
6*+&
?%*3B%
"
&
&)&
Roentgena 5
# 8 / ' @
?( '& #
8
. '& . 8
. & .'
B
@
8'"@"/
W ramach Centrum Onkologii-Instytutu prowadzony jest skryning raka piersi – przez
!# 8 & . > /
O !# !8
. 5&
.
5
/
3(#"&%' "( ' % '%"&'##"
120
/
! $ & '
/+)% )&"%' " ' % '%"&'##"
" "# " " .$
".
&
C")7""#
?
Bydgoszcz
Kielce
Mielec
Stalowa
Wola
Szczecin
Warszawa
""#
?
&
miasto Bydgoszcz, woj. kujawsko-pomorskie
B&#
;
&B"&5/
&
Wadowice Górne, Borowa, Czermin, Mielec (gmina i
3&&!&!&
5$.&:
&M&C.
Narodowy, woj. podkarpackie
27 ; & B"& #.
3
piersi i szyjka macicy miasto i powiat Stalowa Wola, woj. podkarpackie
Skryning raka
piersi i szyjka macicy
piersi i szyjka macicy
piersi
piersi i szyjka macicy
?&'
szyjki macicy
piersi i szyjka macicy gminy: Warszawa-Mokotów i Warszawa-Ursynów,
woj. mazowieckie
/ $ ' "%"' (#& ') )&"#$ %' " ' % %"&'
macicy
Skryning raka piersi
& !&"#"#
"
-*10 . ' ' "#
# ,47<)7 " @" 47-11 "& 7*&7+ kobiet w wieku 50-69 lat.
C")4
"#
)**,
?
Bydgoszc
Grupa
wieku
z
.
150602
203418
Razem 5030696
46198
69
50-54
9956
16605
55-59
7209
9861
60-64
7162
10162
Kielce
Mielec
110821
24313
94538
16853
8520
5330
5650
5025
3567
4089
Stalowa
Warszaw
Wola
a
59369
184937
11023
47575
3970
2209
2419
15614
10249
10571
121
65-69
6369
9570
4813
4172
2425
11141
Tab. 25. Struktura wieku populacji badanej w ramach skryningu raka piersi
?
Bydgoszc
Grupa
wieku
z
Razem 504904
12241
69
50-54
2071
5570
55-59
1299
2795
60-64
960
2213
65-69
574
1663
Kielce
Mielec
7500
7500
3284
2169
1217
830
2734
2030
1512
1224
Stalowa
Warszaw
Wola
a
6430
5012
2596
1524
1377
1173
1784
1586
913
604
C" )1 ! "# Programu
.
?
Bydgoszcz
Kielce
Mielec
Stalowa
Wola
Warszawa
Liczba
kobiet Liczba kobiet w
' wieku 50-69 lat
danym
terenie .
.
803685
143823
150602
30696
203418
46198
110821
24313
94538
16853
59369
11023
184937
Liczba kobiet w %
populacji
wieku 50-69 lat, kobiet zbadanych
zbadanych
w w skryningu
skryningu
43566
30,3
4904
16,0
12241
26,5
7479
30,8
7500
44,5
6430
58,4
47575
5012
10,5
Skryning raka szyjki macicy
& !&"#"#
"
7*-0& .7)<--0
"@"4-10*
"&
,7&0+
"
7*-0
C")6
"#
)**,
?
Bydgoszc Mielec
Grupa
wieku
z
.
150602
203418
94538
Razem 3063154
85838
33200
59
30-34
10067
12281
6014
35-39
10443
12571
6168
40-44
13318
16399
6380
45-49
12161
18121
6046
50-54
9956
16605
5025
Stalowa
Szczeci Warszaw
Wola
n
a
59369
184937
23288
10690
83994
3752
3636
4589
5132
3970
2022
1788
2044
2159
1852
9064
10649
17973
20445
15614
122
55-59
7209
9861
3567
2209
825
10249
Tab. 28. Struktura wieku populacji badanej w ramach skryningu raka szyjki macicy
?
Bydgoszc Mielec
Grupa
wieku
z
Razem 307890
9019
7500
59
30-34
1661
110
812
35-39
1236
1305
1136
40-44
1503
2058
1418
45-49
1612
2386
1626
50-54
1117
2169
1623
55-59
761
991
885
Stalowa
Szczeci Warszaw
Wola
n
a
6013
7682
7970
634
883
1038
1346
1324
788
1268
1167
1464
1635
1456
692
207
558
989
2311
2343
1562
C")0!"#
!
.
?
Bydgoszcz
Mielec
Stalowa
Wola
Szczecin
Warszawa
Liczba
kobiet Liczba kobiet
' w wieku 30danym
terenie -0.
.
224564
150602
63154
203418
85838
94538
33200
59369
23288
184937
Liczba kobiet w %
populacji
wieku 30-59 lat, kobiet zbadanych
zbadanych
w w skryningu
skryningu
45690
20,4
7890
12,5
9019
10,5
7500
22,6
6013
25,8
10690
83994
7682
7970
71,9
9,5
/*I !';%)1%' ""#$
?8
'!
'
"@5?$B
Chorych, w oparciu o kontrakty na przesiewowe profilaktyczne badania, podpisane w wyniku
8&)**,/
2?
3
$$%"(8
'
/ $ " . 8' !" 4-*** "( 8' 4-***
"( ' / " 7* 7, " 8 @A'
."%
)**)
r.
C" 7* _. % 8 "( 8' ' raka piersi
?
?
123
?
Bydgoszcz
Kielce
Mielec
Stalowa
Wola
Warszawa
razem
przez Ministerstwo
Zdrowia
+ 4564
1118
1240 + 3760
1750
1480 + 2020
B#
Chorych
2936
6382
2500
5750
4000
2777 + 2723
8365 + 13067
2000
23568
C" 7, _. % 8 "( ' ' szyjki macicy
?
Bydgoszcz
Mielec
Stalowa
Wola
Szczecin
Warszawa
razem
?
?
B#
przez Ministerstwo
Zdrowia
Chorych
5811 + 1689
1158 + 389
5953
2000 + 4600
900
1053 + 5447
1000
2400 + 2600
12422 + 14725
7500
2500
17853
5.2.4. Wyniki skryningu raka piersi i raka szyjki macicy
5 !?
P&$$! %
& % . ,*** " "' -* .$' '."& raków piersi (skryning mammograficzny) i 3 raki szyjki macicy (skryning cytologiczny).
/
6-+ ' '& )-7*+
Skryning raka piersi
.
8
'#
"
"&
.".
'
'
"816***
"/
.47-11"(
/ .' . # &#'!
.2"7)3
C"/
D
Oceniany parametr
Screening uptake
Odsetek badanych
kobiet,
124
'
'
"(
diagnostycznych
Odsetek kobiet, u których
wykonano
tzw.
otwarte
(chirurgiczne) biopsje
/.
# " '
skryningowi,
u
których
rozpoznano raka piersi |(na
1000 badanych kobiet)
/
D
" # " '
rozpoznanych raków piersi
Odsetek przypadków raka in
. ' skryningu raków piersi
/.
" . '
b` ,* w przeliczeniu na 1000
badanych kobiet
/7+#!31 #&%' "( ' %
B ' "( 8'
" > I& T ! 9
";
#
!?
PG?U
Cancer Screening Demonstration Project. Poland 1999-2000” oraz przebiegiem jego
"''
'
A
#.'$(!A
#
;
(&&&
A
"(8'A
dyskusja z realizatorami Programu;
komentarz, wnioski i zalecenia.
/
>I"# ;
1) ""''
!"
"' "& -*10 ! ' ' 8' $
% A 8
# -*-0 ? #
.
'( ! % 8%
8$$%"#
"
;
45-65 lat;
125
2) #% ' "( ! & $ #
#
"23"#",
/$
# " & #
"# .
&'#
"2
3? # ' .& & $ .$% %
#
",)&$ $
;
a) #
#",
,&-
A
b) .$(;
- 2GH3
"G
H")A
- ' ' " #
rodzinnego, przeprowadzanie badania co roku;
3) G!H % " ' " O # !21*6*+3""& #
$ % $' '& ' '& &$ %1*+A
4) ""(,8,#2-3O$
$% # $ )-7* 8 , 8 E" " " % 8 " "&
$ ' % # "& "
"%,*A
5) " ' , $ $% .$"
!8"%
)
';
&#'
'
&
.
%';"
&
#
&A
6) .
$ %
'
'&' ! $ $% &
"".'.A
7) 8
.8'$ % '% -
% # poszczególnych stopni;
8) ( $ % # "
8& & & ! $ % 8# $ 8 ! .' . # $ %
.F"
"A
9) 8
" " ' $ $% $ 8
" !>>J 2 $"3A
10) "( 8' $ %
8# &
&
"%
"&
"A
11) . $ $% 8 .
. . O odpowiedniej instrukcji Ministra Zdrowia;
. . ' . $ $% 12)
$ " ' ' '
126
. 5 . % & &
&
$
%
.
G
''H''
"&
.#
na badania;
$%;
13)
" O a)
/& . &
" $
b)
."
..
'A
.8';
.
'&
c)
d)
zorganizowanie systemu certyfikacji pracowni mammograficznych;
#
8
e)
piersi;
' " 8
f)
&
$"('A
$%8
.
14)
&8'
'
'&
a przeznaczonego odpowiednio dla lekarzy radiologów, fizyków medycznych, techników.
Ocena ogólna
" 8!"
'
.&$"%
".T
5#!$%
#
!&
. B
!
5
!5
)*,* "
8
&
''&'. " !&$%&$'-
.
&" '
!&#
&.$ #
!
/ " '& ' . # . & # '
.;
%"#
2+3A
"
A
"
'(A
liczba i odsetek wykrytych patologii, w tym nowotworowych (np. wczesnych
raków);
.$'.
Skryning raka szyjki macicy
#& "# ;
127
-
przygotowanie aktualnego wykazu kobiet, na podstawie danych z lokalnego
A
- '("A
- wykonanie badania cytologicznego (pobranie, utrwalanie, barwienie,
ocena);
- 8
'A
- "& . # 21#3A
- ,*+"(
@ 1 "
# # "& )
tygodnie.
/'"
# ;
- "#'
&
#
;
- " $
A
- utrwalenie rozmazu w roztworze 95% alkoholu etylowego i eteru, w
proporcjach 1:1;
- ". '
OA
- ocena cytologiczna, przeprowadzana wg klasyfikacji Bethesda i
Papanicolaou.
.
8
'#
"
"&
.".
'
'
" 6*7** " /
. 41*64
badania.
/ .' . # & #' ! . 2"
33).
/ " '& ' . # .
&# '
.;
%"#
2+3A
"
A
"
'(A
liczba i odsetek wykrytych patologii, w tym nowotworowych (np. wczesnych
raków);
.$'.
5.3. Przeprowadzone szkolenia
:#
' ! .)*1."&,4)" '
14"
'
/*+:' %( '%' "( ' %
128
C" 74 . J"
'."
.
C
Uczestnicy ? Bydgoszc Kielc Miele Stalow Warsza
k
z
e
c
a Wola
wa
Mammografia Radiolodzy
6
2
4
7
3
Mammografia Technicy
5
4
5
3
5
6
Rehabilitacja
Psycholodz
1
2
2
1
2
y
2
2
4
2
2
4
Rehabilitan
ci
!#
Badanie
2
2
2
2
2
2
kliniczne
i i
samobadanie
piersi
razem
10
16
15
12
16
17
.
m
22
28
8
16
12
86
/ '.& $ '".&
'. #'".#
Szkolenie nt. „Mammografia dla radiologów”
&.& '
'
& " & %& #& # /
# '.;
- Epidemiologia raka piersi;
- Klasyfikacja patologiczna zmian w piersi;
- Symptomatologia radiologiczna zmian w piersi;
- Ultrasonografia w diagnostyce zmian w piersi;
- B%8A
- Klasyfikacja patologiczna zmian w piersi;
- Badania skryningowe;
- E
(A
- Inwazyjne metody diagnostyczne;
- B
8A
- Badania skryningowe.
/
"# %;
- a
A
- aO""A
- aOA
- aO8
A
- E
(
Szkolenie nt.: „Mammografia dla techników”
& '
. & "
# '(;
- Badanie kliniczne piersi;
- Symptomatologia radiologiczna zmian w piersi;
129
- Technika badania mammograficznego – projekcje;
- E#%'A
- Inwazyjne metody diagnostyczne;
- Techniki inwazyjne:
- ""A
- lokalizacja przedoperacyjna;
- biopsja mammotomiczna;
- podsumowanie;
- 5'
A
- Fizyczne podstawy mammografii;
- B
/
"%;
- a;
- podstawowe projekcje;
- dodatkowe projekcje;
- ##
A
- Pozycjonowanie – sprawdzian praktyczny;
- a
;
- obrazowanie fantomu;
- sensytogram;
- O8&
&
A
- B
O&
Szkolenie dla rehabilitantów nt.: „Rehabilitacja w onkologii”
'"."
# ;
- Podstawy wiedzy onkologicznej;
- Rehabilitacja w onkologii;
- Psychologiczne aspekty choroby nowotworowej;
- "#
8!8
A
- Rehabilitacja w onkologii.
%;
Pracownia Fizykoterapii:
- "$
(.''A
- " . "#
8
(.''A
- " " J?7EA
- ""8
Pracownia Kinezyterapii:
- "
#$
A
- % $ BBM # #.
''''A
- % $ raka piersi;
- %
"#
8BBMA
- % leczenia onkologicznego;
130
$ $ 8 ' 8
"#
# #. ''
pachowych.
Pracownia Hydroterapii:
- " T:1,BBM& T:1)BB:& $
podwodnego ST;
- $]U"$8
Ambulatorium:
- .
'A
- #8&
Fizjoterapia dla pacjentów w okresie paliatywnej opieki onkologicznej:
- %??.A
- %N
-
/ ' $ # B
Nowotworów:
- C
#
'BA
- .!'B"'
- !B
!A
- Piersi i Chirurgii Rekonstrukcyjnej;
- =
'A
- M
(#
& "#
/&
.
&
= $ $% ' %' ';
;
- „Problemy emocjonalne chorych onkologicznie i ich rodzin”;
- G/." '
'#
chorymi na raka”.
%#%
Szkolenie dla psychologów nt.: „Rehabilitacja w onkologii”
'."
%
/
# '(;
- Podstawy wiedzy onkologicznej;
- Rehabilitacja w onkologii;
- _.
'
A
- ' # ". '' A
- Psychologiczne aspekty choroby nowotworowej.
%"# ;
- @# ;
Metoda: relaksacja progresywna Jacobsona, technika transowa i
wizualizacja;
- =#'
'
A
131
@# '
; " '" & D. & .
A
- = #' '
' ; / '" . ' B
& #D & " #
.$
.& &
.A
- = #' '
' ; mentalne i zdrowe przekonania jako metody radzenia sobie ze stresem;
- = #' '' piersi.
- @# B" B" GE
H 8
B".& % /
'
9
% $
kobiet po leczeniu raka piersi.
- Wybrane zagadnienia psychoterapii w onkologii – cz. I. Wybór celu i
$ &"$
.$''A
- Wybrane zagadnienia psychoterapii w onkologii – cz. II. Psychoterapia w
; & & &
psychoterapia nastawiona na problem;
- /
'
A
- Problemy emocjonalne osób chorych onkologicznie i ich rodzin;
- / ." ' ' #
chorymi na raka;
- :
".' '" ! ". a !
Przeciwbólowej;
- @#B.!'5
( /
(
-
6
#
&
C5
D
/ G? " H ,) #
# ;
- #G"@.""LHA
- $
;
- G!"H/@
&@/
A
- „Zapobieganie i wczesne wykrywanie nowotworów” Z. Wronkowski;
- ulotki:
- G#8#XHA
- G5
$
%&$%HA
- &
.
;
- . & '%& % $
chorych na raka piersi. W. Chmielarczyk
- Budowa i funkcje piersi. B. Jobda
- Etiologia i czynniki ryzyka raka piersi. B. Jobda
- !"('EI
- :
"'>/
132
-
!8
#
?9"
Badanie kliniczne i samobadanie piersi - zasady i techniki. B. Jobda
!#
#& #
#
& )7
!
(
(&
.
#;
- . # )7 #& odpowiedziami do wyboru (prawda, nieprawda);
- )) #& " # &
.
.'$"%, D% W
2#$"" 3
@ $ D $ " % , A "
.$'
4-
.
/"',)#
/
.
Tabeli 36.
C"7-/
#
(
Test
#
( pytania
powtórzone
pytania nowe
Odpowiedzi
liczba
%
204
73,9
272
98,6
251
95,1
Odpowiedzi
liczba
%
35
12,7
4
1,4
13
4,9
Brak
odpowiedzi
liczba
%
37
13,4
-
-
/
"#
.
$
4-
.&
;
- 45 punktów - 6 osób (50%);
- 44 punkty - 3 osoby (25%);
- 42 punkty - 3 osoby (25%).
-7)
'
.8
.'
mammograficznej
/'!6
.
&
tym:
- 3 kursy na poziomie podstawowym dla techników (26 osób);
- 4 kursy na poziomie specjalistycznym dla techników radiologii i fizyków
medycznych (30 osób).
(
$
C"71
GB
8H
8'&
.
J"
'."
.
Poziom podstawowy
Technic
fizycy
y
medyczni
Poziom specjalistyczny
technicy
fizycy
medyczni
Razem
133
?
Bydgoszcz
'
Kielce
Mielec
Stalowa
Wola
Warszawa
Razem
4
4
4
3
6
3
24
5
2
1
1
4
2
4
1
1
1
2
7
24
3
6
5
7
4
9
7
10
14
56
'
.';B
mammograficznej”
'
. # ' . C "# 8' 8& ' . 5" " $ na samodzielne wykonywanie wszystkich testów.
#& $ '
. .$ & & :"
%. ' doboru warunków technicznych badania mammograficznego.
B'
"'
.&
''8'
'
" '
. ' '
8' 8 28& & & 3& G' ,000H& E 8
5&QE'. #
.
&''
.
! " 8' 8 pracowni mammograficznej.
"<
.)4%(&'4"'
(
8
#)0(
" . $' " 4,& " . 77 /
" "#
.& #
/
"# ;
- I823O#;
- Budowa i rodzaje mammografów;
- Parametry fizyczne i techniczne mammografów;
- M
#A
- Lampa rentgenowska;
- Widmo promieniowania X;
134
/ 2/!3A
M WA
Rodzaje detektorów obrazu;
Charakterystyka filmu rentgenowskiego;
>
A
Promieniowanie rozproszone;
Kompresja piersi i sposoby jej realizacji;
Kratka przeciwrozproszeniowa;
=
8.A
System automatycznej kontroli ekspozycji (AEC);
Negatoskopy stosowane w mammografii;
".8A
Dawki promieniowania X otrzymywane przez pacjentki;
B
8
B
823;
8A
!. . 2E5& =>&
narodowe);
- = & 8
'
8A
- / 8 28&
&
&8&
3A
- / (& .' #
mammograficzny oraz sposobu przechowywania filmów i odczynników;
- Organizacja ciemni mammograficznej;
- "#$
8A
- B% ' A
- ..
&
''
A
- !; ' . % " # a'
"# ;
- / . ' A
- BA
- Obrazy fantomu;
- P%A
- !
. 'A
- A
- %8A
- E#%'A
- . 'A
- Dobór poziomu zaczernienia systemu AEC;
- Optymalizacja warunków ekspozycji;
- Mammografia cyfrowa.
-
Szkolenie dla fizyków medycznych i techników radiologicznych nt.:
8H
135
Przeprowadzone szkolenie specjalistyczne dla fizyków medycznych i techników radiologii
#"'$'&
B'
"8
.''
.
'& ' ' 8' '
"8
.'
'
. ''8'
.
8& z przeprowadzonych pomiarów oraz nauczenie interpretacji wyników zamieszczonych w
@ . "# ' " zaleceniami podanymi w ww. opracowaniu American College of Radiology, Comittee on
QE'. #
. & ' 8
. ' ! " zakresu fizycznych podstaw mammografii na poziomie zaawansowanym oraz specjalistycznej
8 /
"# '
.
" < . )4 %( C . "
( .' . & ' .
na szkolenie.
( & " 8& . "
/
"# ;
- Fizyczne podstawy mammografii (poziom specjalistyczny):
- C& E5A
- /
#2&3A
- 9
%"28&&
3A
- @$%
"
#"A
- Ocena kontrastu w obrazach diagnostycznych;
- :
; & '& #"
& & pomiaru dawek;
- :
2
&
3A
- 5%"28&3A
- I
CIO
".'A
- 2$&3A
- / /!2&3A
- E>O$%
#""
A
- E8
2
&3A
- 2
&3A
- Stan techniczny mammografu (ocena);
- Metody optymalizacyjne w mammografii;
- '8'
a'
"# ;
- B
8OA
- B
8OA
136
-
-
-
W& W #
detektora obrazu;
8 ".$'."A
E> .$' " "
.& '
#A
. '
#"A
E ". ' 8. "
8
. ' ' 8& " .
'A
"#8
A
/ 2 E,3 '
#A
Wyznaczanie dawki otrzymywanej przez pacjentki na podstawie ekspozycji
8 A
!
A
# #A
!'
&#$ '#
A
Zastosowanie automatycznego densytometru do wykonywania testów
$%.
'
.8
.&
.$ & #"' .
szkoleniowych.
/**:' %( '%' "( '%"&'##"
C" 76 . J"
'."
.
C
szkolenia
Cytologia
skryningo
wa
Cytologia
razem
Uczestnicy ? Bydgoszc Miele Stalow Szczeci
k
z
c
a Wola
n
Cytolodzy
6
6
4
5
6
Patolodzy
Cytotechni
cy
Wwa
13
Razem
40
4
4
2
3
6
5
24
10
10
6
8
12
18
64
Szkolenie dla cytopatologów i patomorfologów nt.: „Cytologia skryningowa”
/
G H " . 8.& ' & ' raka szyjki macicy.
/
"# ;
137
-
Cytologia szyjki macicy;
Patologia i cytopatologia:
$
&''A
zmian zapalnych;
infekcji HPV;
stanów przedrakowych i raka przedinwazyjnego (CIN);
"
A
Cytologia i cytopatologia zmian hormonalnych;
". ' % B8
Papanicolaou i systemu Bethesda;
5
= >
& ginekologicznej;
" " " barwienie;
Zasady organizacji pracowni cytologicznej;
Diagnostyka cytologiczna:
'.A
.'A
'
.''A
A
Cytopatologia endometrium;
Nowe techniki w cytologii;
Nowe techniki w cytologii ginekologicznej;
J
a'
"# ;
- Cytologia:
- szyjki macicy;
A
- Patologia i cytopatologia:
- $
&''A
- zmian zapalnych;
- infekcji HPV;
- stanów przedrakowych i raka przedinwazyjnego (CIN);
- "
A
- Cytopatologia endometrium.
- Diagnostyka cytologiczna:
- '.A
- .'A
- '
.''A
- Cytologia i cytopatologia zmian hormonalnych;
- JA
- Komputerowa analiza obrazu;
- '; . automatycznego aparatu do barwienia immunohistochemicznego.
Szkolenie dla cytotechników nt.: „Cytologia skryningowa: preparaty i
zbieranie danych”
138
B '
" . '
.&
'
'
/
%"#
"
''
?
;G/#.'H"# ;
- ?8 A
- Zasady pobierania, barwienia i oceny cytologii. Budowa komórki;
- $
&'8
N!TA
- Cytopatologia stanów przedrakowych;
- Cytopatologia zmian nowotworowych;
- Zasady organizacji pracy w pracowni cytodiagnostycznej – cytodiagnostyka
ginekologiczna.
a# '(;
- !".
A
- O"&#
A
- Cytopatologia zmian przednowotworowych;
- Cytopatologia zmian nowotworowych;
- :
.$".'
?
; GC'
" . 'H " # zagadnienia:
- "('A
- @$
A
- Zaproszenia indywidualne;
- Rejestracja i dokumentacja pacjentek;
- Przygotowanie do pracy w gabinecie skryningowym:
- wywiad ginekologiczny (omówienie karty skryningowej);
- . ' " ' $ .$'
pacjentek;
- ." " .$
2virgo& $&3A
- " & & &
stany pooperacyjne (prezentacja – przezrocza);
- " & #&
$"!2
– przezrocza);
- sposoby utrwalania rozmazów cytologicznych (prezentacja zabarwionych
3A
- &'A
- Prezentacja obrazów kolposkopowych.
a# '(;
- !#
"
O"A
- Asystowanie przy zabiegach ginekologicznych wykonywanych w Pracowni
(biopsja celowana, elektrokonizacja szyjki diagnostyczno-lecznicza,
badanie kolposkopowe);
- !".
A
- "'#!
?
; GC'
" . 'H " # ;
- !
.A
- Prowadzenie dokumentacji;
139
-
Przygotowanie odczynników i archiwizacja preparatów;
" " . ; '
&
Papanicolaou i cytohormonalnie;
- "."'A
a# '(;
- Przygotowanie utrwalacza;
- Przygotowanie balsamu kanadyjskiego do naklejania preparatów;
- Prowadzenie dokumentacji;
- . " . ' cytohormonalnych;
- Barwienie preparatów cytologicznych i cytohormonalnych;
- Odbarwianie preparatów i barwienie ponowne;
- Samodzielne przygotowanie preparatów, barwienie i zaklejanie.
5.3.4. Szkolenia dla lekarzy pierwszego kontaktu
W ramach Programu przeprowadzono szkolenie dla lekarzy pierwszego kontaktu i rodzinnych
nt.: Wczesne wykrywanie raka piersi i raka szyjki macicy”. Szkolenie to przeprowadzono w 3
formach:
4) szkolenie standardowe - przeprowadzone w Centrum Onkologii-Instytucie w Warszawie;
5) '
?
&/A
6) ' '' '& . . ' '/
./
Ursynów.
Tab. 38. Liczba uczestników szkolenia dla lekarzy pierwszego kontaktu wg szkolenia i
.
? Bydgoszc
Forma
szkolenia
k
z
standardo
wa
w
77
'
skryningu
seminariu
m
Kielce Mielec Stalow Szczec Warsza
a Wola
in
wa
480
28
35
.
m
480
140
160
160
@ . '& ' & '
&";
- $
;
- „Uniwersalny przewodnik po metodach leczenia nowotworów” M.
Dollinger, E.H. Rosenbaum, G Cable;
- „Wczesne wykrywanie nowotworów. Poradnik dla lekarzy pierwszego
kontaktu”. Z. Wronkowski;
- „Zapobieganie i wczesne wykrywanie nowotworów”. Z. Wronkowski;
- ulotki:
- G#8#XHA
140
-
-
„Badanie cytologiczne”;
G5
$
%&$%HA
; . ; G/
wykrywanie raka piersi i raka szyjki macicy”, przygotowany przez
.& .# '(;
!$
'."'9E
A
Ogólne podstawy epidemiologii opisowej i analitycznej. W. Chmielarczyk;
@'%%$''/
Chmielarczyk;
Profilaktyka pierwotna chorób nowotworowych. W. Chmielarczyk;
Ogólne zasady wczesnego wykrywania nowotworów - profilaktyka wtórna.
W. Chmielarczyk;
Skryning raka piersi. M. Nagadowska;
& Rekosz;
5
"(
'/
Chmielarczyk;
Cytologia i histopatologia raka szyjki macicy. W. Olszewski;
"
>/
A
/..MJ"(
A
C!(
A
Leczenie chirurgiczne raka piersi. E. Towpik;
5
/@
A
Opieka paliatywna. J. Jarosz;
Rehabilitacja w onkologii. H. Tchórzewska.
Szkolenie dla lekarzy pierwszego kontaktu i rodzinnych nt.: „Wczesne
wykrywanie raka piersi i raka szyjki macicy” w 4 blokach tematycznych, przeprowadzane w
/&"# >8
.'
".'
Ogólne podstawy epidemiologii opisowej i analitycznej
@'%&%$''
Rola lekarza pierwszego kontaktu w zwalczaniu nowotworów
Profilaktyka pierwotna
@8
.'
II. Wczesne wykrywanie raka piersi i raka szyjki macicy
Ogólne zasady wczesnego wykrywania nowotworów – profilaktyka wtórna
Wczesne wykrywanie raka piersi
>
"('
Wczesne wykrywanie raka szyjki macicy
Badania cytoonkologiczne
Wczesne wykrywanie raka piersi
Diagnostyka zmian obrazowych w piersiach
O$
Diagnostyka histologiczna w raku piersi i szyjki macicy
5
"(
'
O$
O
$
141
O
$
O
"(
'
8
"(
'2
8
3
IV. Diagnostyka i leczenie nowotworów
/..
Chirurgia w leczeniu nowotworów
Chemioterapia w leczeniu nowotworów piersi
Radioterapia w leczeniu nowotworów piersi i szyjki macicy
Opieka paliatywna nad chorymi na nowotwory
Rehabilitacja w onkologii
Szkolenie dla lekarzy pierwszego kontaktu i rodzinnych nt.: „Wczesne wykrywanie raka piersi
H4"
''&@
!8
'." ' 5 :
?
&
"# >8
.'
!#'"
_.82'&'"
3
"('23
."(8
'
Wczesne rozpoznawanie choroby w badaniach przesiewowych
/. #
Czynniki ryzyka raka szyjki macicy i piersi – profilaktyka pierwotna
O$
' "( ' O $ . Kryteria i uwarunkowania w oparciu o dokumenty WHO i Komisje Ekspertów Unii
Europejskiej
Ogólne zasady tworzenia systemów informatycznych i ich zastosowanie w
masowych badaniach przesiewowych
Zadania struktur logistycznych oraz organizacja struktur wykonawczych w
prowadzeniu skryningu raka szyjki macicy i piersi
Znaczenie i zadania podstawowej opieki zdrowotnej w zwalczaniu nowotworów
$(
' .'@!@"('
Organizacja struktur logistycznych w programach przesiewowych – ocena
8
.
.
E
' "(
przesiewowych
Zagadnienia epidemiologii i organizacji skryningu
III. Wczesne wykrywanie raka piersi i raka szyjki macicy: diagnostyka
:
$( 2Bacterial
Vaginosis)
@
$
'N!T
Znaczenie zorganizowanego systemu edukacji prozdrowotnej w zapobieganiu
'" N
2
"
&
&&
&3
Cytodiagnostyka zmian szyjki macicy:
Cytodiagnostyka hormonalna
142
-
Cytodiagnostyka onkologiczna (zmiany zapalne, degeneracyjne, komórki
"
3
"
endocervicalis
B
';
Zmiany nienowotworowe
@
O
Nowoczesne techniki diagnostyczne w rozpoznawaniu zmian szyjki macicy
(kolposkopia standardowa, rozszerzona, fluorokolposkopia, polar-probe)
:
28& '
obrazowe, biopsja)
C'
" piersiowego
Ocena preparatów
Technika samokontroli piersi jako first-step w zapobieganiu nowotworom
Technika Mammacare " 8 % fantomie
IV. Leczenie nowotworów
Leczenie chirurgiczne zmian szyjki macicy:
- !# # $' O
wskazania, ryzyko
- Chirurgia w leczeniu nowotworów szyjki macicy
Radioterapia w leczeniu nowotworów szyjki macicy
J';
- Leczenie chirurgiczne
- Radioterapia
- Leczenie systemowe:
Chemioterapia adiuwantowa
Przeszczep szpiku kostnego
Terapia hormonalna
9
%$"
Leczenie w nawrotach choroby nowotworowej
Opieka paliatywna nad chorymi na nowotwory
Praktyczne zapoznanie ze sposobami leczenia onkologicznego
Szkolenie dla lekarzy pierwszego kontaktu i rodzinnych nt.: „Wczesne wykrywanie raka piersi
i raka szyjki macicy”, przeprowadzone w formie szkolenia wyjazdowego, przez Centrum
/I#Y&"# zagadnienia.
#%
Diagnostyka histologiczna w raku piersi
Diagnostyka histologiczna w raku szyjki macicy
Diagnostyka obrazowa chorób nowotworowych
Badanie fizykalne piersi
&
$
Standardy leczenia przeciwbólowego i opieka paliatywna
#%
&
$
143
-
> . ' . # piersi i raka szyjki macicy
Profilaktyka nowotworów
Badania przesiewowe
Rola lekarza pierwszego kontaktu
Diagnostyka zmian subklinicznych
Chirurgia i rehabilitacja w leczeniu raka piersi
Chemioterapia i radioterapia w leczeniu raka piersi
Szkolenie dla lekarzy pierwszego kontaktu i rodzinnych nt.: „Wczesne wykrywanie raka piersi
i raka szyjki macicy”, przeprowadzone w formie szkolenia wyjazdowego, przez Centrum
/ !# 8 ! @@@ /
2!3&"# #%
>.'.#
i raka szyjki macicy
&
$
&
$
Chirurgia i rehabilitacja w leczeniu raka piersi
Chemioterapia i radioterapia w leczeniu raka piersi
Systemy radiologiczne firmy Kodak, stosowane w mammografii
#%
Badanie fizykalne piersi
Profilaktyka nowotworów
Badania przesiewowe
Rola lekarza pierwszego kontaktu
Diagnostyka obrazowa chorób nowotworowych
Diagnostyka histologiczna w raku piersi
Diagnostyka histologiczna w raku szyjki macicy
Standardy leczenia przeciwbólowego i opieka paliatywna
C # . ; G/ raka szyjki macicy”
C&
?
P&:
E
#&
#,4(
#')'&
#!;''&
.
.'&
.
'&"(
'(
.E
#
4)
!$" .
pytania.
9
' & #
% . 261&)+3 26<&1+3 $' '& ' $ ,*****
(./'',,&0+
.&)&4+
&" .$
'
#."&
.$
27,+3& # 2)1&)+3 9 $ & . " zdrowotnej (tab. 39).
144
C"70: Specjalizacja
bez specjalizacji
I º specjalizacji
II º specjalizacji
specjalizacja Iº i IIº
brak danych
Liczba
uczestników
%
13
11
9
7
2
(31,0)
(26,2)
(21,4)
(16,6)
(4,8)
% " . ' ! 2 -*+
'3
.
. ' .!
47+'
. " wczesnego wykrywania nowotworów (tab. 40).
C"4*@%#%
.
prawda
Pytanie
Co to jest profilaktyka pierwotna?
'X
.X
9
.'X
"X
Ile wynosi koszt diagnozowania i leczenia chorych
'&.
kosztem wykrycia, leczenia i rehabilitacji kobiet z
rakiem szyjki macicy lub piersi wykrytym w badaniu
przesiewowych?
D
Q=EJRX
9
.
leczenia nowotworów?
%
nieprawda
liczb
y
29
27
40
24
40
24
69,1
64,3
95,2
57,2
95,2
57,2
liczb
y
10
12
2
11
2
10
22
9
52,4
21,4
6
28
brak
danych
%
liczb
y
23,8
3
28,6
3
4,8
26,2
7
4,8
23,8
8
14,3
66,6
14
5
%
7,1
7,1
16,6
19,0
33,3
12,0
C"4,@%$"$
'.&
'"('
Nowotwór
Jelito grube
Y !
Liczba
19
2
39
%
45,2
4,8
92,8
145
Skóra
Szyjka macicy
M
11
27
10
26,1
64,3
2,4
/ & $ (& . $ % .& #;
&
.&
" & '' specjalistycznym oraz stosowanie leczenia paliatywnego, w tym przeciwbólowego (42,8%).
C ( 23 . ; G/
wykrywanie raka piersi i raka szyjki macicy”
C " ' <** . & 6-*
. A -* ." 2 1&)+ .3 "
# )1 ( #'& / #
(
$"% D% W2#$
""#3 -*
!## ;
$ D$"
%
A
%
.$'
)1A
")*)1
.A
## #;
25-26 punktów: ocena bardzo dobra
23-24 punkty: ocena dobra
20-22 punkty: ocena dostateczna
0-19 punktów: test nie zaliczony.
/ & & "# .
.
C"4)
C"4)/
(
'
Uzyskana ocena
bardzo dobra
dobra
dostateczna
razem
Liczba uzyskanych punktów
25 - 26
23 - 24
20 - 22
20 - 26
%."
387
226
137
750
%
51,6
30,2
18,2
100,0
E
# rodzinnych nt.: „Wczesne wykrywanie raka piersi i raka szyjki macicy”
E
# 6** .& 07&7+ . B$ '
#& &
,-&
$
.
&
.$ "#
.2-3;
2
3O0)&<+A
8#%O0-&6+A
.
'O,**&*+A
."
.O06&,+A
146
-
$%$'(O00&-+A
%0,&<+2"473
C"47/
;
"
D
tak
$
godzin
godzin
-
liczby
%
600
85,7
85
12,1
15
2,1
%
liczby
%
300
42,8
400
57,1
!& &
;
'
2"47"3A
'
"#%
C"47"/
&
uczestników kursu
Blok tematyczny
liczby
Epidemiologia i wczesna profilaktyka
685
Wczesne wykrywanie nowotworów
700
O $ 678
logistyczne
Diagnostyka i leczenie nowotworów
560
#
nie
%
97,8
100,0
96,8
liczby
15
22
%
2,1
3,1
-
80,0
140
20,0
-
& & ' " &## ;
#
"%(2-6&,+
.3A
#
" #%& ' . 2)*&*+
uczestników);
" 27<&*+
.3A
261&*+
.3A
" '
' kontaktu (87,0% uczestników).
147
/75'( ( ""#&6 !(3""#$ % ('( i pomocniczego
Zakup & # & # . $' ' $ . ' & & ?
P& zagranicznej i krajowej.
## % . #& . ;
)4*<74<&,6c&,*74<0,)&0)
/
$%
,-+
.'/ 8
"" ,*+
#
#
&
'
#
TEC@
'
""
/ ' # ? @' !. ! ' @& &
$
/
" " ' " .(
"'&$"8'
/ $ . gwarancji.
.
" " @
# ? %
Centrum Onkologii-Instytutu w Warszawie. Z kolei Centrum Onkologii jako placówka
$ !& $ ' $& $ . #
! ! &
$#
%
@
" ( ! @
& & )**, & '&
()**,
/!$$&"
""(8''&6-***"(
$
/7+ 5% # ( " "#&6 ! (3""#$6 % ( ' &'#6'("#$ '%' "( ' %
!$&.$' # & @ " ',-+
148
Aparatura medyczna
Przystawka do biopsji stereotaktycznej do aparatu mammograficznego ELSCINT/PICKER - 1 szt.
B
2,<Z)438J5E:,
!
#
(2,&<Z38J5E:,
),Z,*,0<[)**
)*Z,-,0<[)*
),Z6,0<[),)
",,M,***[,7*
#
8,*2#
7Z30
8(
1
$81[7
8.81[,
Mikser automatyczny do odczynników fotochemicznych - 6 szt. + 1 szt.
Kasety mammograficzne 18 x 24 cm - 100 szt. + 28 szt.
Kasety mammograficzne 24 x 30 cm - 72 szt. + 8 szt.
$
Filmy do mammografii 18x24 cm - 151.083 szt. + 35.000 szt.
Filmy do mammografii 24x30 cm - 45.666 szt. + 5.000 szt.
@ . '' 8. 8 711 .
utrwalacza + 52 zest.
@ . '' 8. 8 41) .
[1-
Drukarka laserowa termiczna medyczna do archiwizacji obrazu cyfrowego na foliach - 1 szt. + folie
– 250 szt.
#
!2
37
Fantom akredytacyjny - 9 szt.
! 80
Termometr cyfrowy - 9 szt.
I 8
mammograficznego - 9 szt.
8
#7
8#$2
37
:
87
Fantom szczelinowy do pomiaru ogniska lampy - 1 szt.
I
7
I
$
7
I 7
I
1
Zestaw fantomów z akryliku - 3 szt.
EURO – fantom - 3 szt.
8.
7
@8. 87
Sensytometr dwukolorowy optymalizacyjny - 9 szt.
149
:
0
!
' #'
2'(3.2
#%'3
@
I
# ' '& ' & 8
/75%# ( ""#&6 !(3""#$'("#$
'%' "( '%"&'##"
!$ & . $'& @ " ',-+
Aparatura medyczna
:'2
'&$&
3<[,
@
#
&8
&88
cyfrowego, drukarki cyfrowej kolorowej, monitora telewizyjnego kolorowego - 7 szt.;
Aparat automatyczny do barwienia preparatów cytologicznych - 6 szt. + 1 szt.
Mikroskop cytologiczny - 7 szt. + 1 szt.
vis a vis - 7 szt. + 1 szt.
vis a vis &
$ 88
&
8
kolorowa, monitor telewizyjny kolorowy, zestaw komputerowy do archiwizacji (obrazów) - 6 szt. +
1 szt.
Ultrasonograf - 3 szt.
Wziernik ginekologiczny typu Kristeller 110 x 18 mm - 32 szt. + 4 szt.
Wziernik ginekologiczny typu Kristeller 110 x 27 mm - 32 szt. + 4 szt.
Wziernik ginekologiczny typu Collin 95/85 x 18 mm - 44 szt. + 4 szt.
Wziernik ginekologiczny typu Collin 100/90 x 28 mm - 44 szt. + 12 szt.
#2
3")4*F)7)[6
#2
3"C'M)4*7)[4
#2
3"'')4*-)[4
#2
3"'' )4* -) [ <
szt.
#2
3">8)**32 szt. + 4 szt.
Peany De Bakey 265 mm - 52 szt. + 8 szt.
Peany De Bakey 260 mm - 28 szt. + 4 szt.
V$
'öder 6,8 mm - 28 szt. + 4 szt.
V$
54&-4<[<
V$
56&-4<[<
Kleszczyki (pinceta) anatomiczne typu De Bakey 240 mm - 52 szt. + 9 szt.
$
8,,-6)[,)
$
',1--)[<
@#"
77*)4[4
@#"
#
77*)4[4
150
Uchwyt skalpela - 14 szt.
Korcang typu Bozeman 250 mm - 32 szt. + 4 szt.
Korcang typu Bozeman 260 mm - 32 szt. + 4 szt.
B 'öder 250 mm - 84 szt. + 12 szt.
Klem okienkowy typu Kelly 320 mm - 72 szt. + 25 szt.
.$#
E)7-)4
Karpula (strzykawka) stomatologiczna - 24 szt.
$
,"."
4<***[,*,**
szt.
5#
,Z&,)***[-***23&71***[))***23&,)***
(L)
5#
67****
Pipetki jednorazowe, 3 ml, 2 mm - 6 x 2.500 szt. = 15.000 szt. + 2.630 szt.
'1**
Fartuch jednorazowy zabiegowy – 1.800 szt.
!
'.
'-7**
!
'.
'-*1**
!
.
'5 prep. - 60 szt.
,$
".
6***
Utrwalacz cytologiczny (spray)
/
,70***[0-**
/
,,)***
'.
'4<***[,****
1****[)****
/7*: '( "##"
B$ # pomocniczy (kserokopiarki). Ogólnie zakupiono:
.... serwerów z oprogramowaniem;
... stacji roboczych z oprogramowaniem;
... drukarek sieciowych do serwerów;
... drukarek laserowych;
.... drukarek kolorowych;
..... skanerów.
!.$$2
3'.
. '& " ' ' .
' ? ?
& ?& 5& Warszawie.
: ' . //
"' 3% ( #( ' &'#
151
//+: " #( "' &'# # ;#&
E;G
23
8'"'
'2&&
3H ;9C(
&>I"
&@/
&>
/
&@
23
/$ ' 8'
'
.
"&
! ? # #
; G8
!#
' . H& / J
!@/J Warszawie w 2001 r. Jest on oparty na zaleceniach American College of Radiology.
Committee on Quality Assurance in Mammography z 1999 r.
!.
.@
I
/&
8 9 C(
" . '
& ' !& = >
&
'8'
>
89C(
&>
I"
C # #
> M 8 ] mammography screening. 2 ed. 1996 European Commission.
C 8& '
. (poziom podstawowy) wg Programu Akredytacyjnego Pracowni Mammograficznych
E
(
C52E85OE53>
I"
&9C(
&?M
C 8& 8
(poziom specjalistyczny) wg Programu Akredytacyjnego Pracowni Mammograficznych
E
(
C52E85OE53>
I"
&9C(
&?M
,000
B 8 O '
. 8
.
'9C(
&?B
&>I"
: # ' ! $ ";
- 8#
8 podstawowym, przez przeszkolonych techników;
- 8 # poziomie specjalistycznym, przez fizyków medycznych;
- # . @
.
Fizyki Medycznej;
- # 8
. '& . ' 8' ' piersi;
- # 8 '
.
& ' ' 8' '
A
- # ' ( '
2"$3A
152
-
-
$ Windense do codziennej i
"( 8' '
8'
'
'
&
$
$ ' ' .
" & $ 2@
I
Instytutu w Warszawie);
' #' ( '
"( 8' 2' E
85=#>
3
//++ "' ) 3H # %"%( ' &'# # ;#&
/$
'8'
8 " '&&.
.
&" '
.
/ ' $ ' #
. ' 88
.&
#
$!&
" $ @
I
/ E 8";9C(
&>I"
?$"
;
'
8'
'
'
&
(& ' # '"(8'A
(& $ 8' # &$23#
oraz przeszkoleniu personelu, w oparciu o ponowne pomiary i porównanie ich z
poprzednimi wynikami;
mammograficznych, w oparciu o oprogramowanie Windense& $ "$ ' . . 2@
I
/3A
.
('%
C" 44 : ' 8 28& & "& 3& "# $ 8' '
.
& '!
Dane techniczne
kontrolowanej
aparatury
Producent
mammografu
Typ
mammografu
? Kielce Mielec
ok
Stalowa W-wa
Wola
Bennet Bennet Philips Elscint
t
t
Profile Profile Mammo Glory
Diagnos
Bydgo Bydgosz Bydgosz
szcz
cz
cz
Elscint Elscint Planmed Siemens
Glory
Glory
Sophie
Mammo
mat
153
Rok produkcji
Rok instalacji
Lampa rtg (typ)
$
Filtry
dodatkowe
(mm)
1998
1998
M 146
E7284
AX
0.1 x
0.1
0.4 x
0.4
0.0215
Mo
0.02
Rh
75
100
kHz
SID (cm)
Generator
wysokiego
#
Zakres
22 –
wysokiego
35
#
@
" $( 1...3 –
lampy
750
Automatyka
AEC
BACE
/
Filmy
Kasety
Ekrany
t U-M
1998
1989
1998
2001
M 146 Rotalix
E7284 Rot
–
AX
206
0.1 x 0.1 x 0.1
0.1
0.4 x 0.3 x 0.3
0.4
0.0215 0.03 Mo
Mo
0.02
Rh
75
60
100
12
kHz
pulsowy
22
35
1997
1997
-
1997
1998
-
0.1 x 0.1 0.1 x
0.1
0.3 x 0.3 0.3 x
0.3
0.03 Mo 0.03
0.025
Mo
Rh
0.025
Rh
60
60
100 kHz 110
kHz
– 25, 28, 20-39
30, 32
1...3 – 1...3
750
750
AEC
AEC
BACE
1997
1998
-
– 5-600
22
35
Ultra
Viol
Ultra
Viol
0.1 x
0.1
0.3 x
0.3
0.03
Mo
0.025
Rh
60
100
kHz
– 22
35
5-600
AEC
AEC
ACO
ACO
QUICK QUIC
K
AFP
Kodak Kodak Kodak Kodak
Imagin M35 – Miniloa Miniloa M35 –
g
M
der
der
M
Mini–
2000P
2000P
Med.
Kodak Kodak Kodak Kodak Agfa
Min R MinMin–
Min – HDR
–G
R200 R200
R200
Kodak Kodak Kodak Kodak Kodak
Min – Min – Min – Min – Min –
R2
R2
R2
R2
R2
Kodak Kodak Kodak Kodak Kodak
Min – Min – Min–
Min–
Min –
R
R
2190
R2190 R
bucky bucky bucky
bucky
bucky
Kratka
przeciwrozporos
zeniowa
Negatoskop
Ultra Viol
NPG 3
m
1000
2001
2001
2001
2001
Toshiba V2160
E7272
X2180
0.1 x 0.1 0.1 x 0.1
0.3 x 0.3 0.3 x 0.3
0.03 Mo 0.03 Mo
0.025
0.025
Rh
Rh
65
HF
– 20 – 35
65
HF
23 – 35
5-600
10-500
2-560
AEC
ACO
QUIC
K
Kodak
Minilo
ader
2000P
AEC
ACO
AEC
ACO
Kodak
Miniloa
der
2000P
Kodak
Miniloa
der
2000P
Kodak
Min–
R200
Kodak
Min –
R2
Kodak
Min–
2190
bucky
Kodak Kodak
Min – Min –
R200
R200
Kodak Kodak
Min – Min –
R2
R2
Kodak Kodak
Min–
Min–
R2190 R2190
bucky
bucky
Philips Ultra
Viol
NPG
31 m
Planilux Planilux
154
/ ' " $ # 8 $ &
!& . > I"
@
Fizyki Medycznej Centrum Onkologii-Instytutu w Warszawie:
- Pracownia Mammograficzna Centrum Onkologii-Instytutu w Warszawie:
12.02.2001 r.;
- @
5
P#
Kielcach: 09.05.2001 r.;
- @
5 !" B
E
?
;,**<)**,A
- " @
@ : '."
'IKYH;),*<)**,A
- ! 8 !" @
@
. @ ! Stalowej Woli: 22.08.2001 r.;
- Regionalne Centrum Onkologii w Bydgoszczy: 11.08.2001 r., 28.09.2001
r., 29.09.2001 r.
Specjalistyczna 8 8"'
&
'
American College of Radiology, zawartymi w “Mammography Quality Control Manual” z
,000C
>#I"
C
&
8
":
- #'8A
- #
WA
- A
- #
#%A
- #%A
- #
A
- # . ' ' $'
kasetach;
- #
"#8
A
- pomiar dawki ekspozycyjnej oraz wyznaczanie standardowej dawki
fantomowej;
- #8
.
:
8
#%
# $;
- fantom ze wzorem radialnym 0,50;
- fantom ze wzorem radialnym 10;
- 8 A
- 8.
A
- #A
- 8A
- 8.' A
- fantom akredytacyjny;
- densytometr;
- 155
Warunki realizacji testów
! & " '& " " wytycznymi, podanymi w Mammography Quality Control Manual z 1999 r., zalecanymi przez
American College of Radiology (ACR).
!
8.;
- . podstawowym, przez techników zatrudnionych w pracowniach
mammograficznych;
- . 8
@
I
Centrum Onkologii-Instytutu w Warszawie.
5 . " $ #
'
. 8& " ' "'
' $ ' ."
)**,&
$.')7#
5# . ' # & # $ ' . @
8& .' . 2
& & 3& )**, =$ ' .& '
.D&.
B
8
Testy podstawowe, wykonywane przez techników
/#
&
# # 8.& &
# & !
/ $ $ 8 & ' ' ! % # '
. ' ' $' ' .D ( 2 O ( )**, & O()**)3#/
. 8
/$"#
)**)
Testy specjalistyczne, wykonywane przez fizyka medycznego
@ . E5& % %
'
./$8" '
.$#
!$ & # .
$
& 8
156
!'& : =& . ' .
#'
Testy podstawowe
!# . ' # '
sensytogramu:
- D
2::3&
- 2:3&
- #2?[I3
9
% " 8 .$ # $
&$82:
– Dotoczenie3&82:t)
" '
"8
#'.&
'
.&
.'
$&
"(
! & " - .& '
#"(
'P
$'8.8'"'"''
/
?&$ 48.
"'
'&
".&
".$
$8
Testy specjalistyczne
C & E5& @
I
/& (
$ 8 / $ '. ' " " / $ . ' ' 8' ' . &
mammograficznej dla fizyków medycznych i techników, w celu zapoznania ich z problemami
fizycznymi, pomiarowymi, dozymetrycznymi i interpretacyjnymi oraz prowadzeniem
dokumentacji.
Zestaw aparatury do testów specjalistycznych wybrano zgodnie z zaleceniami ACR, by
% %
%'
.:
$#'
' :
# . $
przebadanego mammografu, wykorzystywanego w badaniach skryningowych.
Wyniki pomiarów
Testy podstawowe
1 8' " 8 ! " # .C
' ' # )**, 157
. )**, )**)!
#
''
@". '
"
C" 46 : ' - .& ' #
"( ' / . & $ &#8.
.D
Windense,
które otrzymano dopiero w styczniu 2002 r.
C"41/
.
'8''
.
& '!
Dane techniczne ? Kielce Mielec Stalow W-wa Bydgosz Bydgosz Bydgosz
kontrolowanej
ok
a Wola
cz
cz
cz
aparatury
Mammograf
Bennet Bennet Philips Elscint Elscint Elscint Planmed Siemens
t
t
Data pomiarów
10.08. 09.05. 21.08. 22.08. 12.02. 11.08.01 28.09.01 29.09.01
01
01
01
01
01
Stan techniczny
X
Kolimacja
X
X
X
X
$
/
#
Warstwa
X
Automatyczna
X
kontrola
ekspozycji
%
.
Dawka
fantomowa
9
%"
X
X
X
Artefakty
X
X
X
X
X
WO
puste miejsce – oznacza nie wykonanie testu, z powodu uszkodzenia lub braku elementu w
$8
Testy specjalistyczne
/
' . ' # ' 8.& ' "' 8' !
"'& ' ' ' :
$' 2 ' Day-Light System). Do oceny mammografów wybrano trzy
" ; # 2/!3& # 8 2M3
%"82 $''3
158
@" . 8. C" 4< : ;
2/!3&
82M38
&
O 8& " ' .
/
.
'
8.
Ocena wyników
$
%&$$!"('
8 # ' . 8& # # (& #
".
'
Testy podstawowe
B & ".& $
'
./ ''.#
#'
.
pracowni mammograficznej.
'
8' 7 ( ! ? .D Windense.
Tab. 47. Parametry aparatury mammograficznej w 6 pracowniach mammograficznych
'
.
& '!2
testów podstawowych)
?
Kielce
Mielec
Stalowa
Wola
Warszawa
Bydgoszc
z
Bydgoszc
z
Bydgoszc
Mammograf
typ
/
D
Indeks
kontrastu (DD)
(MD)
M#%
min (B +
F)
5.$
#
0,55
0,40
C
1,06
1,30
0,53
0,49
1,61
1,40
10
Liczba
elementów
10
10
Bennett Profile
Bennett Profile
2,16
1,64
1,40
1,20
Philips
Mammo
Diagnost UM
Elscint Glory
1,95
1,12
1,86
2,20
1,96
1,68
0,20
Elscint Glory
2,26
2,30
1,65
2,39
1,06
1,12
1,51
1,26
0,20
0,21
0,19
0,21
0,59
1,57
12
0,40
0,48
1,20
1,43
10
1,65
2,39
1,51
1,26
0,19
0,21
0,45
1,37
10
1,65
1,51
0,19
0,43
1,20
10
Siemens
Mammomat
1000
mammobus
Siemens
Mammomat
1000
Elscint Glory
0,21
0,20
0,18
0,20
Fantom akredytacyjny
159
z
Bydgoszc
z
Planmed
Sophie
2,39
1,65
2,39
1,26
1,51
1,26
0,21
0,19
0,21
0,46
0,48
1,39
1,40
10
# ! 8
& $ & & " % #& " # .& #
'@$"
"# %
'
Testy specjalistyczne
9 ' $( !& " . 8'
wszystkich mammografów wykorzystywanych w badaniach przesiewowych w modelowych
'
&&
#
Tab. 48. Parametry aparatury mammograficznej w 6 pracowniach mammograficznych
'
.
& '!2
testów specjalistycznych)
?
Kielce
Mielec
Mammograf
typ
Bennett Profile
Bennett Profile
Philips Mammo
Diagnost UM
Elscint Glory
Stalowa
Wola
Warszawa
Elscint Glory
Bydgoszc
Siemens
z
Mammomat 1000
mammobus
Bydgoszc
Siemens
z
Mammomat 1000
Bydgoszc
Elscint Glory
z
Bydgoszc Planmed Sophie
z
P
WP
(28 kV) fantomowa
mm AI
mGy
Fantom akredytacyjny
D1 – D2
D1
0,38
0,37
0,39
1,89
0,76
0,32
0,48
0,46
1,45
1,34
1,37
Liczba
elementów
9,5
10
10
0,37
0,72
0,46
1,31
11,5
0,40
0,38
1,34
0,56
0,46
0,39
1,38
1,13
11
9
0,38
0,85
0,47
1,30
11
0,37
1,22
0,49
1,37
11,5
0,39
0,94
10
# . '
8. ! @ ' E5& ' .( . "$ ' 8. okresowych pomiarów i korekcji tam, gdzie jest to konieczne. Ocena uzyskanych danych
& $ 8 &
% ' " & "%''
160
/ . . @
I
/
#;
[email protected].
// #%%"%(' #"&'#- #( ".#"#"#$
badaniach skryningowych
E;G
23
'"'
'H ;/:&'&/
&@
Wronkowski, M. Rekosz.
@ & $ '!&"
"('
/ & #' $ 8
' $
& !& &
$&
."(
cytologicznych.
W celu uzyskania odpowiedniego standardu w pracowni cytologicznej we wszystkich
'
& '!&
$ # $& !
zorganizowano i przeprowadzono szkolenie specjalistyczne dla personelu medycznego
'
'
/ $ ' ' 8 " ' & &
" '
'
'.
'
.
E(" '=>
&
'
''& '
w ramach skryningu raka szyjki macicy pt.: „The PAP test procedures quality assurance and
continous quality improvement in laboratories which undertake cervival cancer” byli: prof. W.
8/:
//* 3 %"%( '%";'#& #"#& %' "( #"#" '
%"&' ##" #( %"% B$%6 ( ";'#& %"%( DD+ "'!" E ; / :& '& / & @ /
& Rekosz.
/ $ ' ?
P&:
8
?' 8
8
.'&'
'
dla poszczególnych typów.
161
//7 " '%' "( ' % '%"&'
macicy
/'!
.
.'.$''&''$'
Pierwsza wersja oprogramowania (SkRaP – dla skryningu raka piersi, SkRaSz – dla skryningu
3""A''
9
""$'
.
&
'
.
'&
& '
/
#"'$&'
'
! #& # @ $ $ 8
' .' ' ' . 2d3 2d3A #% ' "' " '
$ $ 2&
"(3EB/
! d d T IZ ! U 6* I
/0-F0<F>A#;!
! 4** N& 14 ? 5E ! # @
?(
Masowych Centrum Onkologii-Instytutu w Warszawie.
#% .& 8
' $ 2?3& " " ' # # "
' & " # "'
' 8& @. B #
Programu.
!" " 8 " ' ' omówione na seminarium roboczym.
9
" " ' '#'
5.5.5. Opracowanie oprogramowania do monitorowania skryningu raka piersi i raka
szyjki macicy w rejestrze nowotworów
/ ' # & "# &
$ . / '
! $ . ' .
& " ' nowotworów. Autorem oprogramowania jest mgr A. Karwowski.
!"
d
TIZ!U6*/"
bibliotek Visual Fox Pro: MSVCR70.DLL, VFP7R.DLL i VFP7RENU.DLL. Funkcjonuje w
/0-F0<F>A#;!
! 4** N& 14 ? 5E ! # @
?(
Masowych Centrum Onkologii-Instytutu w Warszawie.
162
//2 # " %' #( %"! #" #$#&
mammogramów i obrazów cytologicznych w skryningu raka piersi i raka szyjki macicy
/'! .
".'&
' ' & ' ' 8
& ' ' O : " 8
.
E ;9/ V
Bielec.
! 8 ' " $%
". ' ' 9 " $&
."''"
$ " & ' ' . ! "& & & # /
8
# @ 8 $ % " %
.$'
.
A"
"
#
System pozwala na upow' .$' '&
' ! '
' "% G" H &
C".'&
'
'
&
. "%
8
&"#
System oparty na skanowaniu obrazów mammograficznych i cytologicznych
$;
- ". 8' " '&
' ' & 8
'"
A
- # ' ' . ' .
# & % &
#
A
- przeprowadzanie telekonferencji, podczas których obraz jest oceniany
.& '" "A
- .
.$'
'
A
- 8
#
.
8
..$'
'A
- '# ' ".& ' #%
dokumentacji medycznej.
8 & $ # 8& & ' ///&
8
163
Wymagania techniczne
Oprogramowanie
! ' ". 8' '& .
&'
&
& . $ # $ " 8&
'
8C#
' ' $% "
$ . '' &
#
Standardowe oprogramowanie obejmuje:
- system operacyjny Windows 95 lub nowszy;
- 2"
3A
- program pocztowy Outlook Express, Microsoft Outlook, itd.;
- = !' >Z O # " www.ulead.com/pex/freeware.htm.
"&8 G
H& " & O &
"
"# '& # = $ # .
$"
& #
' ". ' ' ' "
'& "
#''
:.$;
- 2
$
G%H3A
- . ' # oprogramowania;
- odpowiedniej infrastruktury telekomunikacyjnej.
#
9
'&
.'$%
".8''G%H
$
##B$ $(
"
8". /$
$
$#%&$8
%
.$"
prowadzonych w ten sposób konsultacji i telekonferencji.
Istotne jest ponadto opracowanie standardu obrazowego, w celu zapewnienia
"& 8
Do pra"
# # '';
- komputer z procesorem klasy Pentium lub lepszym, minimum 32 MB
#5E&
?
A
164
" E4 4** (najlepiej z interfejsem SCSI);
- przystawka do skanowania przezroczy;
- opcjonalnie czytnik kart SmartMedia lub CompactFlash.
B "23"
8 ! " "
$
$".
.
:&@!
'
.8'
-
165
/2
"'((!&=#"#$") "#$1
/2+;'"#%'#&'#) % ;
Wprowadzenie
E 8
8
badania piersi byli prof. Z. Wronkowski i dr M. Zwierko.
? #'."
&
?23$%
.
&
.'?
#"
2 3"
? "%
"
& . #
$ @ O " "% & 7*
$
": '
" $ & $"8
? " /
"('&"&&
8 & . # "
mammograficzne w skryningu raka piersi.
?$"%
;
- u wszystkich kobiet przed badaniem mammograficznym;
- po badaniu mammograficznym, tylko u tych pacjentek, u których na
mammogramach stwierdzono zmiany w piersiach;
- " 8& niejednoznaczny.
9 $ #$ " ( "
" 8 : )*** & '
mammograficznych przeprowadzano badanie przedmiotowe piersi u wszystkich kobiet, jako
" "8@$'
.
'&
'
"
82,*3&)**,
& . " "&
.'
"8#
istotnych zmian w piersiach.
M "& .' $ % " & "8&-+)*+"J"%
" $ " 8& .
#' (& '& ' ' $ % "
przedmiotowe.
Cel
";
- 8
"&
'
kobiet przed badaniem mammograficznym;
166
-
8
(
'
przedmiotowego w celu wykrycia raka piersi.
"
"#%
"2,4,0)
"3;
1) 3600 kobiet - badanych w 1999 r. w Mielcu;
2) 2204 kobiety - badane w 1999 r. w Stalowej Woli;
3) ,<,,
""',000'A
4) 6750 kobiet - badanych w 2001 r. w Warszawie.
@ #
"
-*-0/
"
',7""
8&
"
4
"8
Metody
/ ' # & '
'
"&"8;
- #% ' " piersi;
- #%
&'
A
- #%#;G
H
Ponadto, porównano dane uzyskane w oparciu o przedmiotowe i mammograficzne
badanie piersi oraz rozpoznanie mikroskopowe.
Wyniki
E#
'
. "40-7
C"40!.
.(
'"&
mammograficznego i mikroskopowego
Badanie piersi
J""'
".
Podejrzenie
raka
w
badaniu
przedmiotowym
Podejrzenie lub rozpoznanie raka w
badaniu mammograficznym
Rozpoznanie raka piersi w badaniu
mikroskopowym
J
' Miele Stalowa Warsza
m
c
Wola
wa
1811 3600
2204
6577
razem
liczb
%
y
1419 100,0
2
184
1,3
42
30
24
88
9
19
14
67
106
0,8
6
15
11
56
88
0,1
C" -* ( ' "
mammograficznego i przedmiotowego, w przypadku wczesnego raka piersi (<1 cm)
Badanie piersi
J
razem
167
' Mielec
Wczesne raki piersi, potwierdzone
mikroskopowo
Podejrzenie raka piersi w badaniu
przedmiotowym
Podejrzenie lub rozpoznanie raka
piersi
w
badaniu
mammograficznym
5
11
Stalowa
Wola
8
Warsza
wa
47
liczby
%
71
100,0
0
2
1
4
7
9,9
5
11
8
46
70
98,6
C" -, E " & " 8& (Warszawa 2001)
Badanie piersi
liczba
Kobiety badane mammograficznie
6750
B" " 8& 334
których wykonano badanie przedmiotowe piersi
Kobiety, u których ustalono podejrzenie raka piersi na podstawie badania
przedmiotowego:
83
$
63
Kobiety, u których potwierdzono mikroskopowo raka piersi:
55
- w tym raki wczesne
48
%
100,0
5,0
1,2
0,9
0,8
0,7
E'
'
"('&'
/
&$
)&)+
""&
"8&#
Tab. 52. Znaczenie badania przedmiotowego, wykonanego po badaniu mammograficznym
(Warszawa 2001 r.)
Badanie piersi
/
"8&;
"
Ocena lekarza na podstawie badania mammograficznego
przedmiotowego, w tym:
$
- podejrzenie raka
$
Rak piersi potwierdzony mikroskopowo
liczba
334
258
67
%
100,0
77,2
20,1
249
15
61
74,6
4,5
18,3
55
16,5
i
C"-7E"8&
po badaniu mammograficznym, na wykrycie raka piersi. Warszawa, 2001 r.
Badanie
Wykryte raki piersi
Raki piersi wykryte tylko w badaniu mammograficznym
liczba
55
53
%
100,0
96,4
168
Raki piersi wykryte badaniem przedmiotowym, w grupie kobiet z
"8
2
3,6
Omówienie i dyskusja
=
/)**,&
"
"
"
8&
&$7&1+
"
#
9
$' '& " ":$
" # " 8 @ "
#
& "
8:
"&
" 8& " "
8 #
/ $"
! ' & $ " "
8 " "$ & ' : .& .' #
8 "$
D%
Wnioski
/ ## 1. ?$"&
przed badaniem mammograficznym.
2. ? " " 8 $ =$ # ' ' . " 8& # ' ' 2.$ . ; '& '& "&
itp.).
3. Badanie przedmiotowe nie jest przydatne w rozpoznawaniu wczesnego raka piersi.
/2##%#"% !"#$"' ((')
w wieku 20-29 lat
Wprowadzenie
E##'
.!E!
"
wieku 20-29 lat byli: dr M. Bielska-Lasota, dr M. Rekosz, prof. Z. Wronkowski.
# # # ' . !E! " wieku 20–29 lat przeprowadzono na podstawie danych uzyskanych w Samodzielnej Pracowni
!8
. 5
/
169
" # " )* $A
'% 7 $ "& $ 4-40 <*<4 ! )<** 26*+ .3 '( !
"
7*1*/ . #& "# 8
!' #& $ "
"
)-#
Cel
""##'
.!E!
u kobiet w wieku 20–29 lat.
"( ' " )*O)0 & . #"8
!
/ " " & $
" # ' &
#
Rozmazy utrwalono w roztworze 95% alkoholu etylowego i eteru, w proporcji 1:1. Preparaty
" '
# 8
! 2!E!3 ?' =
pacjentek z pozytywnymi wynikami cytologicznymi (III, IV, V grupa wg PAP) wykonano
dodatkowo badania kolposkopowe.
Wyniki
/')***)**,&"'"(8
'),4,
"
)*O)0
M & . " $ )- & / $ . &"# $
B"
)-O)0216&7+3
#$
kobiety w wieku 20–24 lat.
@ % & $ &
00&1+ A ' " $ .% technicznych.
9
''C"-4&
8
# !E!& 1.241 (57,9%) pacjentek stwierdzono obraz cytologiczny w granicach normy, u 799 (37,3%)
' 2 !E!3 :#; T )* 2,&*+3 ) 2*&)+3 & # ))
2,&)+3=$
&
.$
8
%
grupy V (rak inwazyjny).
"#,44,216&7+3
)-)0
#21<&0+3$'27,&,+3#
macicy (II-V grupa wg PAP).
Tab. 54. Wyniki badania cytologicznego wg klasyfikacji PAP u kobiet w wieku 20-29 lat
170
Grupa
wg
klasyfikacji PAP
Grupa I
Grupa II
Grupa II
Grupa IV
Grupa V
Razem
liczba
%
1241
799
20
2
0
79
2141
57,9
37,3
1,0
,2
0
3,6
100,0
/ C" -- "( ' ' "'
"& 8
?' = #
'& ,)4, 2-<&)+3
" " & 600 276&-+3 "% ' ' '& 07 24&7+3 .$
ASCUS i AGUS stwierdzono u 28 (19,3%) pacjentek, natomiast LGSIL u 70 (75,3%)
pacjentek. W tej grupie cytologiczne cechy infekcji HPV stwierdzono u 53 (75,7%) pacjentek.
NMJ 2' $ 3 - 2*&)+3 =
$
"
Tab. 55. Wyniki badania cytologicznego wg klasyfikacji Bethesda, u kobiet w wieku 20-29 lat
Ocena rozmazu wg klasyfikacji Bethesda
5.
Rozmaz w granicach normy
V
razem
.
"
ASCUS
2.$3
AGUS
w tym:
LGSIL, w tym:
stopnia
- cytologiczne cechy infekcji HPV
HGSIL
Liczba
2133
1241
799
93
14
4
70
17
53
%
100,0
58,2
37,5
4,3
0,7
0,2
3,3
0,8
2,5
5
0,2
Omówienie wyników
/ ' ' # 8
& $ ' " "
"
-<+"'!
'.$;,&)+!E!
4&7+ 8
?' = $ inwazyjnego.
E ' ' & $ " )*)0 & .
& $ /
#
&
8
N!T=
"
# ' $ B" #
"#
#''
'$"%"
w celach profilaktycznych, jak i leczone w razie potrzeby.
171
@ $ # ! . '
"
7*O1*2"
".'"3!# %"#"
#
" &
.
!
#
/
$& #&$8
" "
$
7*& &$
"'
? # # & " !& $ "# "
" )*O)0 & $ #. ' ' % #& $ " " " 7*O-0 & . " .
/ #& $ " "#'
&
"'&
)*O)4 & "# $ "# " populacji kobiet w wieku 30-59 lat.
@ "# "( ' " )*O)0 8
& " " '( raka szyjki macicy w tej grupie wieku oraz znacznych kosztów i trudów realizacji programu
$ " !& 8
"%
' "& "( 8
' $ !8
" zakresie oraz korzystne zachowania zdrowotne.
-17 = ' "& 8
szyjki macicy w 2002 roku
Wprowadzenie
E'('
"
8
!)**)
9
8@/
Jednym z bardzo istotnych cz
.& ' #
"
& '
" 8
" . '& '$
'.
Cel
" "& . # '&
8
# " 8
.!$"
" & ( ' ?
&"&
172
" $ ,< & ! )**) & . ?( 'A " -*0 " : oparciu o wywiad, wg specjalnie opracowanego kwestionariusza.
! "# ;
1) Czy jest Pani znany, zalecany przez lekarzy, sposób samodzielnego badania
2
3&
.
X
2) B! 2"3X
3) !
#2"3X9$
&
#X
4) B!"
X
5) B!
8#X
6) @
'.!
"8X
7) :!
8X
! "# ;
1) ! '"& # .& & "
cytologicznym?
2) #!
"('X
3) B!
"
X
4) @
'.
"X
5) : ' 7 ! " szyjki macicy?
6) B"!
X
7) :"!
X
8) 9
! #
X
Losowy dobór grupy kobiet do badania, jak i sposób zbierania danych (wywiady
'
.&G
#
H3
#
'
. #
"!
porównania z analogicznymi badaniami.
Wyniki i ich omówienie
Profilaktyka i wczesne wykrywanie raka piersi
<*+ ' " & $ # & )<+&$
"
9
.D.8
";
- $"2
&#
&$3O4-+A
- mass-media (TV, radio, prasa) – 31%;
- 2"
&
3O,6+
C
)+
""8
D.8
&
% & '"(
/ "& & ' ' zakresie profilaktyki raka piersi, takie jak:
- " & )*
$A
173
-
# " " & 7*
$A
#"8
6*+.
'
"&$"
&
7)+""
9 )-+ . & $ $
" 8& ,,+ " " 9
#
"8&
";
- #"8
O-7+A
- skierowanie przez lekarza – 24%;
- zaproszenie na badanie przesiewowe – 19%.
9
"8
";
- "
'".O4<+A
- brak skierowania od lekarza – 25%;
- brak informacji o tym badaniu – 19%.
Profilaktyka i wczesne wykrywanie raka szyjki macicy
0,+ " & $ " "( ' 9
D.8
";
- $"2
&#
&$3O70+A
- mass-media (TV, radio, prasa) – 38%;
- 2"
&
3O0+
C
*&4+
D.8 " / "& & ' ' zakresie profilaktyki raka szyjki macicy, takie jak:
- #"& 7*
$A
- & "
rodnego.
9
4-+
"&$
" '
'&$7*+
"
9
# # " &
";
- #"8
O40+A
- skierowanie przez lekarza – 21%;
- " & $ "
O,1+
9
"
& '
7&
";
- "
O1-+A
- brak skierowania przez lekarza na takie badanie – 11%;
- brak informacji o badaniu – 15%.
174
/$'
"
8
&"
C
41+
"
&$"
#
Wnioski
/
" " profilaktyki raka piersi i raka szyjki macicy, mimo znacznej liczby respondentek
' % ' ( : ' #"8&
&
.
.'G"
H
" ' "& & $ 5 #&
&
)<+ & # " & &
7)+& " 8 ' 7 ;))+4-+&#
41+
$
8
& "& klinicznego badania piersi, skierowania na profilaktyczne badanie mammograficzne lub
cytologiczne.
/ " $
8
%# 8
/27 # "#" !% % ') ) %' " ' % raka szyjki macicy
E;G#
""
&
$# '
.
#
" "H "; @ /
& ? 9"& /
Chmielarczyk, K. Komorowska.
Wprowadzenie
>8
% . ' $ GH
""#'
skryningiem.
Przekonanie kobiet o potrzebie uczestnictwa w programie skryningowym jest bardzo
$ !" & "( 8
' /$ # A
%"
"'
:
"
&
. 8
#'&"J
%. #
"
$&
. &
$
"$!&
""
175
>8
% $ " 8
:
"
& zaproszeniem na badanie mammograficznego lub cytologiczne, ulotek z informacjami
. & ". & ". . ? $ $ 8 " 8
'"(
! " $ # " badania, mimo otrzymanego zaproszenia.
Cel
" # " 8
"
8
$
& # " "
8
&
"&
.#"
raka szyjki macicy w Centrum Onkologii-Instytucie, mimo otrzymanego zaproszenia. Badanie
" ' /
Ursynów.
O 6 (& ' 8
#
"":
#
!"
" ' '# " " 8
! " '#% & ,** ' & -**
'.
/
"
$ &
4*+
"&$
&4-+
$11+
"
# ;
.
;
- #
"8A
- .&
.'
"#"
A
- #
""
)4+ " " 8 & -*+
"
"&
."
na badaniu mammograficznym wynosi 37%, a na badaniu cytologicznym 1%. Wynika z tego,
$"".
"
'#
/ " -1 # . # " " 8
& "17#
C"-1!#"8
! #
na badanie
Badanie
mammograficzne
Badanie
cytologiczne
176
/&$"$.
&
#
wyleczalnego raka
(
'
@ # zaproszenie
Inne powody
Brak danych
.
liczba
31
%
31,0
liczba
34
%
34,0
14
1
14,0
1,0
14
8
14,0
8,0
5
41
100
5,0
41,0
100,0
7
20
100
7,0
20,0
100,0
C"-6!#"8
! #"
"
"&;
$&$"
$& $ $ % piersi/szyjki macicy w ten sposób
"##&$"
piersi/szyjki macicy
- inny powód (np. zalecenia lekarza do
wykonywania badania USG)
brak danych
.
Badanie
mammograficzne
liczba
%
5
5,0
1
1,0
10
10,0
84
100
84,0
100,0
Badanie
cytologiczne
liczba
%
1
1,0
7
2
7,0
2,0
1
1,0
89
100
89,0
100,0
B"&
. # " . . O zaproszenia lub brak czasu. Kilka kobiet w przypadku badania mammograficznego jako
. # " ; "
ultrasonograficznego.
. & $ "
& $
%"
"
5.6.5. Opracowanie poradników dla lekarzy pierwszego kontaktu
/'!# '
kontaktu
- Profilaktyka raka piersi i raka szyjki macicy. Z. Wronkowski, M. Zwierko;
- Profilaktyka raka piersi i raka szyjki macicy. Poradnik dla lekarzy. Z.
Wronkowski, M. Zwierko
- Profilaktyka raka piersi i raka szyjki macicy. Zalecenia dla kobiet. Z.
Wronkowski, M. Zwierko
177
5.6.5.1. Profilaktyka raka piersi i raka szyjki macicy. Poradnik dla lekarzy
& # " " ! # "
,****
' '( -*** . / " & # . ' #
$
C.'
"#
! 4*** ' '( )***.
/ #
" 8
"
" & & $ 8
$! .
'
zachodnich.
Równie istotnym zadaniem jest wczesne wykrycie raka piersi i szyjki macicy,
. # ". '" &#
"#/
'" $ " #
%
#
"
" "$ .
'
". ' "& &
.'
&
" " % $% leczenie.
5.6.5.2. Rak piersi i rak szyjki macicy – ryzyko genetyczne. Przewodnik dla
lekarzy pierwszego kontaktu i rodzinnych.
Rak piersi i rak szyjki macicy – ryzyko genetyczne. Z. Wronkowski, J.A. Siedlecki, W.
Chmielarczyk, M. Bielska-Lasota
Rak piersi i rak szyjki macicy – ryzyko genetyczne. Przewodnik dla lekarzy pierwszego
kontaktu i rodzinnych. Z. Wronkowski, J.A. Siedlecki, W. Chmielarczyk, M. Bielska-Lasota
/ ' ' "' . #" G. 'H& .'
%.
.#&$
#e, w tym uwarunkowane genetycznie,
#$)*+.'$
#%&$
.' ' # :
.
.'#'
: & $ . "%
"&''&$.
'&
.'# '
"&
.# #$
&
"
problemu w przypadku stwierdzenia aberracji chromosomowej, charakterystycznej dla danej
choroby, np.: mutacji genu BRCA1.
Obecn%"''$"%
'"
' . # ' " & '"
178
2"' 3& "'
. .#&$;
1) $ & #
"(
'2-,-+3A
2) 2 3 $& ' 0,
"# '
$-*& )
2
3"7.$2
&
jajnika i jelita grubego);
3) ."$&$#&
'.
' $ % & # " genów BRCA 1, BRCA 2, TP53 2 3& genetycznego;
4) ." $ 8%
pacjenta:
a) #A
b) &
'A
c) o sposobach zmniejszenia tego ryzyka (operacja, hormonoprewencja, badania
3
? 8
"% # $ .'
'& # ' " &
8
N!T
' '
.
" ' & $ ."
'& 8# ' &
' 8
' ' # .
chorobowych piersi lub szyjki macicy.
$%G
H
8 # . G'H2; piersi) u krewnych I0 i II0"
.$.GH2;
.
piersi, jajnika).
;#'(
'-*
$&"#.2;
3!$8
'
2
"
3 ' #
& " D #
#
.'.$' '
"& . G
H& "% & ' ( ?
"% " & #
'
' . ? $ " "
. "( 8
wykrywczych.
.#&$.
"%
- $ "& . ' .
$
& $ #
' "(& % '" !
8& $ #
179
charakterystycznej mutacji (np.: gen BRCA13& #% zachoruje na raka.
/ " ." ' " " $ ' & E
8
& . $ $ &
% ' nowotworowych piersi i szyjki macicy.
/22 # ""#$ # !" &')
w zakresie profilaktyki i wczesnego wykrywania raka piersi i raka szyjki macicy
@ " " $ Programu, z uwagi na znaczenie skutecznej edukacji kobiet w zakresie profilaktyki chorób
'8
$'.
? $ 8 " ' & ' & "' '"& 8
'
"(
/ ' ! # . & ' "& ' 8
.'
;
- ulotki nt.:
- badania mammograficznego (dotyczy wczesnego wykrywania raka piersi);
- badania cytologicznego (dotyczy wczesnego wykrywania raka szyjki
macicy);
- $
;
- GCO"H/@
&@/
A
- „Samobadanie piersi” Z. Wronkowski;
- broszura: „Profilaktyka raka piersi i raka szyjki macicy. Zalecenia dla
kobiet”;
- " G=H
(dotyczy wczesnego wykrywania raka szyjki macicy);
- "A
- filmy video:
- „Samokontrola piersi. Instrukcja dla kobiet”;
- 8
'
2
Mielcu).
Dla niek.''."
&
'&
"&
.'";
- film video „Samobadanie piersi. Zrób to dla siebie!”;
- $
G!"H/@
&@/
A
- G?B
&
.$%$
kobiety”.
- G#$8#XH
/
8 . @
?('
/
180
Film video „Samobadanie piersi. Zrób to dla siebie”
W ramach badania ankietowego rozdano 100 kaset wraz z kwestionariuszem ankiety, a
04 E
('8
4*+
"
4*40&7*+
7*70&,6+
-*-0
,7+
$7*!2-1+3
'
"
&),+$&,4+<&-+-1+
"
$'
'&77+''&,,+
Wyniki ankiety podano w Tabeli 58.
C"-</
8U;G"@.""H
pytanie
8&
!8;
- budowy i funkcji piersi?
&
. #%'X
- chorób piersi i ich objawów?
$$
"
X
""%X
"
$
%X
%'X
8
! &$;
$"%X
!"%"X
$ #$
%
lekarzem?
8.!"X
8!D&$"%&
"##X
8!#''"'&
. ' %X
8
8"
!X
tak
nie
liczb
%
a
liczb
a
%
36
54
75
22
83
91
54
38,3
57,5
79,8
23,4
88,3
96,9
57,5
58
40
19
72
11
3
40
61,7
42,5
20,2
76,6
11,7
3,1
42,5
94
94
85
100,0
100,0
90,4
0
0
9
9,6
94
94
100,0
100,0
28
29,8
66
70,2
89
94,7
5
5,3
;!$"%&"8
#X## ;
- "&
"$
"O4<
osób (51,1%);
- #8 '# ''O)6."
(28,7);
- #8"''.")7"2)4&-+3A
- #8'"$',,."2,,&6+3
! $e na uzyskanie odpowiedzi na pytania
# ;$7*&7*70&4*40&-*
59 lat
181
=
;G#8#XH
=
#
#,**
"&<6
71+
"
4*40&)6&-+
$7*&),+
7*
70 ,,+ -*-0 ! 2-0+3 ' " & ),+ $& 0+ ,,+ 16+ "
$''&70+''&7+
Wyniki ankiety podano w Tabeli 59.
C"-0/
;G#8#XH
pytanie
!8;
$$
"
X
"
#
#X
- co to jest mammografia i na czym polega to badanie?
$
% 8#X
#$%"X
&
wykonywana?
- na czym polega badanie USG i jakie zmiany w piersiach
%X
! &$8;
- nieszkodliwa dla zdrowia?
- nie powoduje bólu?
- wskazana w Pani Przypadku?
D&$"%&
8X
8"!
X
Czy forma graficzna ulotki Pani odpowiada?
- kolorystyka
#
- rysunki
!
# X
tak
nie
liczb %
a
liczb
a
%
84
87
86
83
84
85
84
96,5
100,0
98,8
95,4
96,5
97,7
96,6
3
0
1
4
0
2
3
3,4
75
68
60
82
86,2
78,1
68,9
94,2
12
19
27
5
13,7
21,8
31,0
5,7
81
93,1
6
6,8
76
75
73
78
87,3
86,2
83,9
89,6
11
12
14
9
12,6
13,7
6,0
10,3
1,1
4,5
2,2
3,4
;!$"%&"
#X## ;
- %#8 &"#&"
,,."
(12,6%);
- "
%#G.$ $
H6."2<&*+3A
- %#
"
# ,)."2,7&6+3A
- 8%
'
"O%',*
osób (11,4%);
- %2.$%
3$8-."2-&6+3A
182
-
%''.",,."2,)&1+3A
nie potrzeba zmian - 73 osoby (83,9%).
=
;G?B
&
.$%$
kobiety”
=
#
,,*
"&06
7<+
"
7*70&74+
4*40&,)+
-*-0
0+
$7*!2-6+3
'
"
&,1&-+&,)+)+$1,+
"
$'
'&7-+''&4+
Wyniki ankiety podano w Tabeli 60.
C" 1* /
; G? B
& .
$%$
"XH
tak
pytanie
!8;
$$
"
X
"
#
#X
- co to jest badanie cytologiczne i na czym ono polega?
$
%"
#$%X
" X
$
%X
$% $#
%
X
! &$"
jest:
- nieszkodliwe dla zdrowia?
- nie powoduje bólu?
- wskazane w Pani Przypadku?
D&
#
"$"%&
X
8"!
X
Czy forma graficzna ulotki Pani odpowiada?
- kolorystyka
#
- rysunki
!
# X
e3)1."
& nie
liczb %
a
liczb
a
%
95
88
94
71
97,9
90,7
96,9
73,2
2
9
3
*
2,1
9,3
3,1
93
94
92
95,9
96,9
94,9
4
3
5
4,1
3,1
5,1
85
74
80
87,6
76,3
82,5
12
23
17
12,4
23,7
17,5
83
85,6
14
14,4
81
83,5
16
16,5
89
81
92
86
91,7
83,5
94,8
88,6
8
16
5
11
8,3
16,5
5,5
11,3
;!$"%&"
#X## ;
183
-
%'&
"
8
'
"O
36 osób (37,1%);
%#8 &%# %,1."2,1&-+3A
%2.$%
3$8<."2<&7+3A
nie potrzeba zmian - 73 osoby (83,9%).
B $
;G!O"H
B $
#
#)-*
"&),4
74+
"
7*70&)0+
4*40&)7+
-*-0
6+ $ 7* 4<+ ' " & )<+
&,4+,*+$--+
"
$''&70+
''&1+
Wyniki ankiety podano w Tabeli 61.
C"1,/
$
;G!O"XH
tak
Pytanie
$
!8;
- budowy i funkcji piersi?
&
. #%'X
- chorób piersi i ich objawów?
$$
"
X
"' objawy?
"
#
#X
"
$
%X
%'X
- co to jest mammografia i na czym polega to badanie?
- na czym polega profilaktyka raka piersi?
$
! &$;
$
&
$
"%
X
X
$"%X
!"%"X
$
D&$"%&
"##X
liczb
a
%
213
214
214
213
214
214
214
211
214
214
99,5
100,0
100,0
99,5
100,0
100,0
100,0
98,6
100,0
100,0
214
100,0
211
142
140
212
98,6
66,4
65,4
99,1
nie
liczb %
a
1
0,5
1
0,5
3
1,4
2
2
0,9
0,9
184
$
!#''"'
'# 'X
8
$"!
X
88
$
!X
- kolorystyka
#
- rysunki
!
$
# X
214
100,0
211
98,6
3
1,4
199
199
203
207
93,0
93,0
94,9
96,7
15
15
11
7
7,0
7,0
5,1
3,3
;!$"%&"
$
#X## ;
- $
"%"
-6."2)1&1+3A
- $%
#%
.
O)1."
(12,1%);
- $%
.&.
.&
'#%,1."26&-+3
/2< %# # &'# "#$ " &% "'!
%%'&% (F 9 %' "(
E ; G ' .& /
5 .H skryningu” byli M. Zwierko, Z. Wronkowski, E. Przybysz.
/ ' /
5 .
#''
" ' $
&'E5&.8G
Incidence in Five Continents”.
@ #. '' " . .'
&'/
,001&"# '!
C" 14 /
D
' /
5 . /&
1989-93
/
D
2+3
Zachorowania potwierdzone histopatologicznie
Zachorowania zarejestrowane na podstawie aktu
zgonu
/
D
%F'
.
Nowotwo
ry piersi
68
8
82
7
Nowotwory
szyjki
macicy
93
3
65
50
50
C"1-/
D
'/
5./&,001
185
Umiejscowie
nie
nowotworu
Liczba
przypadków
'(
.
!
Szyjka
macicy
3398
860
192
Zachorowania
potwierdzone
histopatologicznie
liczba
%
2598
76,5
793
92,2
180
93,8
Zachorowania
zarejestrowane na
podstawie aktu zgonu
liczba
%
128
3,8
14
1,6
1
0,5
C" 11 ' /
5 . 2
zakodowane w bazie jako „brak danych”). Kobiety, Warszawa 1996 (bez przypadków
'
3
Zmienna
.
J"
..
Kod morfologiczny
Potwierdzenie histopatologiczne
Inne podstawy rozpoznania
Metoda leczenia
Rodzaj leczenia
Stadium zaawansowania
TNM
liczba
%
3270 100,0
673
20,6
438
13,4
1061 32,4
43
1,3
0
0,0
962
29,4
2150 65,7
Nowotwór piersi
liczba
846
53
42
408
8
1
557
250
%
100,0
6,3
5,0
48,2
0,9
0,1
65,8
29,6
Nowotwór szyjki
macicy
liczba
%
191
100,0
11
5,8
9
4,7
94
49,2
0
0,0
0
0,0
10
5,2
48
25,1
J"#D.'"
',001
/
"'#
'
J" D. #
. ' 2,)&<+
(.'&76&)+(.'3
C"16J"
D.'/,001
%
Razem
1 karta
2 karty
3 karty
4 karty
Nowotwór piersi
liczba
%
690
100,0
489
70,9
172
24,9
25
3,6
4
0,6
Nowotwór szyjki macicy
liczba
%
164
100,0
76
46,3
61
37,2
21
12,8
6
3,6
/.D('(
# ( ' '( ,001 &
' ' ,00100 @ .D ,*+ ( 2"
68).
186
C" 1< J" . ' ,001 & Rejestru (Warszawa, stan na rok 1999)
Rok
.
1996
1997
1998
1999
@ zgonu
Nowotwór piersi
liczba
860
690
93
36
9
32
%
100,0
80,2
10,8
4,2
1,1
3,7
Nowotwór szyjki
macicy
liczba
%
192
100,0
164
85,4
20
10,4
2
1,0
2
1,0
4
2,1
! # ' ( "'
'/
5.;
- 8
&
potrzebami;
- ' . '& ' '( .
$"A
- #
.A
- $& '"
.A
- . .
$" & .'A
- ." ' A
- & " #A
- 8
' ' ' A
- $ " $% '' A
- 8
'#"';
- 8
G8H '
kryteriów oraz funkcji „sortowanie”;
- "''
.#'A
- . ' . 8 ' 'A
- .$'.&.
$"
/ ' (& . $ % /
5.&## ;
- ' &
"$""$ %
A
187
-
'
8
G
.
'HA
'( & ' oparciu o skryning;
$ ' # rejestrem;
kontynuacja prac nad oprogramowaniem do monitorowania skryningu w
rejestrze;
rozwój oprogramowania komputerowego do prowadzenia i analizy bazy
danych.
!& $ % # $ "
' # & 5 #8$&.' '
" '"& $ leczenia.
/$$%$8
&
$ -1< > . ' ! )*,* '(.!',001
E ;@/
&@
>!"
" '( . ! '
,006)*,*"# ;
1) ' '& ' '( . !',0<1,001A
2) " .' ( ',0<1,001A
3) '
do 2010 r.;
4) "'(.',006)*,*
/ $ %& $ ' "# "
!
&$"'( ! "# odpowiednio w 2000 r. 11.447, w 2005 r. 14114, a w 2010 r. 17.403. Liczba zgonów z
.'"#%-,-<&-6711760
2000 r., 2005 r. i 2010 r.
!" #& $ " '( !
"# )*** 7<-0& )**- 7<),& )*,* 76<7 J"
. . ' "# % )*4<& )*6< 2.107 odpowiednio w 2000 r., 2005 r. i 2010 r.
5.6.9. Zasady i wyniki Programu modelowego skryningu raka piersi i raka szyjki macicy
w Polsce, 1999-2000
188
E ;@/
&@
&
/ ! ; G@ Programu modelowego skryningu raka piersi i raka szyjki macicy w Polsce, 1999-2000”.
"%( ' !
=& $ $ # #
G
9 8 H ,-** C .
& -** . ' realizacji Programu.
5.6.10. Projekt rozwoju modelowego skryningu raka piersi i raka szyjki macicy w Polsce
w latach 2002-2005
E ;@/
&@
&
&>!"
/ ' #
„Programu Narodowego Skryningu Raka Piersi i Raka Szyjki Macicy w Polsce” opracowano
!'&')**))**-2)3
/2++ # ( " ' " % ''( ' ' %(
;'"' !"#$
E ;@/
&?9"&/'
&BB
/ . . #
"
&
8
.'/
5.3.1.i 5.3.3.
/?%"= 3 (
„Program modelowego skryningu raka piersi i raka szyjki macicy w Polsce, 1999-2000”
8 . ! ?
P G!
5 $" @H& . ' ' Projektu.
5.8.1. Ocena kosztów skryningu raka piersi i raka szyjki macicy
/ . ' ! $#
.8
.
#
na ocenie :
- kosztu wykrycia 1 przypadku nowotworu;
- kosztu wykrycia 1 przypadku wczesnego nowotworu;
- $,
$#
D
Q
. $ %& $ $ , $ "& . " " ,***c 6
$ $ , $ "& 189
.' ' "(& # objawów.
E ; G ' . "( '
raka piersi i raka szyjki macicy. Ocena kosztów poszczególnych elementów modelowego
skryningu raka piersi i raka szyjki macicy jako podstawa do analizy kosztów i efektów
! 5
! 5
$
8
!H";@/
&5
&>/
&
Zwierko, E. Przybysz.
E
"('&#8
.
.
& "
"('
J " . '
D
. .
. "( ' @ '
%
.
B
A #
"(
B"
$
%
/ ' ' & $ /
' . ' ' ' "(
'#
D
;
O8
O'.
9
. 8
" # '.&
% ' ' . ' .
" .$ . '"& . ' porównaniu do kosztów zaawansowanego procesu nowotworowego.
/
$& $ $ , $ " 2$ ,***
USD).
$ ' 8
. "
# '
D
.;
- koszt wykrycia 1 przypadku raka;
- koszt wykrycia 1 przypadku wczesnego raka;
$$,
A
$$,
#
$2Q3
Kalkulacja jednostkowa kosztów badania mammograficznego
''$%&$
;
- wykrycia 1 przypadku raka piersi wynosi 4.000$;
- wykrycia 1 przypadku wczesnego raka piersi wynosi 10.000$;
- $,
$O,***c
B
$
.
''/
"
"
&
"'"(&"
"#
$
/
&$
&'"&
#
B & ' $&
190
/
% . $ ' kwalifikacji personelu.
B'' #
A
#;
- " O '& '& "&
promieniami;
- O'"&
B ' B
"&.
B' '" %
!#$
$%"
. .' ( / $ "% '"$
#%& $ D
8
& $ D
''
B$$
8$;
- # # '" " 2 #
#'"&#
"(
3A
- 8& " wykrycia choroby;
- 8 & $ " braku choroby;
- & $ " "( '
jednym aparatem;
- kosztu diagnostyki osób z testem pozytywnym.
$ % #& " % 8% 8 " $& ' . "."
#%
mammograficznych.
B " 8 $ " ' 8 # # "(& $ / ' ''
#
#;,**"'
",8&!
-*"(
/ ' " 8 2
3&.'&"$
$ .% # .$ "( 8' zorganizowanym i oportunistycznym. I tak, w skryningu zorganizowanym dodatkowe
" $ 8 ' ."& (&
korespondencji z pacjentkami oraz koszty oceny efektów skryningu.
W skryningu oportunistycznym, opartym na wykrywaniu raka piersi u kobiet bez objawów
'& ' # " "' .$ "( '& ' "
'# '
B" $
"&
$
"@
# .$' ' 2.$ 3 .'
' & $ " $ 4* & $ '
'
#
?$
191
2 )0 3 B "$ # wiekiem.
B " ' &
' #
# ' #%
2& #
3& " & " "
mammografii (biopsja stereotaktyczna).
&'"&
&
C"B
."826-*"(F 3
Kategoria kosztów
>
Koszt na 1 badanie
23
B $ Druki, koperty, ulotki, znaczki pocztowe, naklejki
4,47
skryningu
adresowe
Zakup wykazu adresów
0,41
/ , " "
3,21
'('
razem
8,09
Filmy mammograficzne
13,32
& #
& & & 5,10
) " " 8 '
Wynagrodzenia
8,03
(&
2,40
&
&
=
" #%8'
10,00
(umowy zlecenia) "20Z<*3
0,96
"24<Z7*
1,92
3
E # 2)*+ .
Amortyzacja
3,45
'3
/#
Czynsz za lokal
1,54
Koszty ogólne
Wynagrodzenie personelu administracyjnego,
14,85
" & & & & # & & '
& "& &
Koszt jednostkowy
69,66
.
?
''
'
D
F8
" ! ! ." D
8
uproszczonej.
Koszt badania jednej kobiety w badaniu przesiewowym (skryningu) raka piersi, prowadzonym
-* ! $& $ # . ,*** "' " $ -* & ) 192
&
,
,****'2
4***
=:3&
)-***2,****=:3
! $& $ , " -- #
2" $ & 3& $
%& $ # 6- 2 $ " !3& " )* $ & $ !$ $
#
)-**'2
,***=:3
9$ # ' '
". ' & $ $ "# # D
# %2Q=EJR3
!$ $ ' "( ' ($
''."# '
D
@&
$$'
1
$!2,***c3$/
?21&7**c3
. $ %& $ , $ $ ' &
" )*7*+ : .& #&
$ 8 0*+
(
#& $ 0*+ "( ' " &B
"4*
B"
23#
%
' "( '& "& .' "
8 # ! obejmuje ewentualne koszty leczenia wykrytych nowotworów piersi.
Kalkulacja jednostkowa kosztów badania cytologicznego
Tab. Zestawienie kosztów wykonania 1 badania cytologicznego
Kategoria
#
medyczny
$
>
"
Koszt
cytologicznego
#
Wzierniki,
szczoteczki, 3,50
#
& & &
i jednorazowy
4,98
Barwienie i przygotowanie rozmazu
podstawowe,, metanol, HCL,
eter, alkohol, ksylen, balsam
kanadyjski, eozyna wodna,
hematoksylina, lignina, wata,
&#
193
J
E
Korespondencja
dokumentacja
T' 71 & E O
%& J
$ & salicylowy, kwas octowy do
kolposkopii, Methylene Blue,
Xylonor, Clotrimazolum –
krem,
Linomag,
Oxycort
aerosol, Spongostan, gaziki –
& #
&
papier w rolkach, fartuchy
jednorazowe,
wata
& & "$&
plastry z opatrunkiem i bez,
tampony OB
& &
&?
Z&
kostki
WC,
proszek
do
szorowania, pralnia
i Koperty, znaczki pocztowe,
naklejki, papier ksero, spinacze,
zszywki, toner do drukarki, tusz
do drukarek, formularze, druki,
&8&88&
przezrocza (kolposkopowe i
mikroskopowe),
Wykaz adresów,
Koszt pobrania wymazu
Koszt
barwienia
i
przygotowania rozmazu
Koszt oceny mikroskopowej
Koszt rejestracji dokumentacji
i korespondencji
razem
0,89
0,10
2,90
5,00
2,00
10,00
8,00
37,37
C"B
."2-**"(F 3
Kategoria kosztów
B
skryningu
>
Koszt na 1 badanie
23
$ Druki, koperty, ulotki, znaczki pocztowe,
2,01
naklejki adresowe
Zakup wykazu adresów
0,62
/ , " "
3,61
'('
razem
6,24
/
&
&
6,38
& #
&
lignina, wata, Vogothyl, hematoksylina,
&
&
'&
&
194
Wynagrodzenia
Umowy zlecenia
Amortyzacja
/#
Koszty ogólne
Koszt
.
) " " ) 8
ginekologicznych
Odczytywanie i opis wyników
E#
Czynsz za lokal
Wynagrodzenie
personelu
administracyjnego, ubezpieczenie, remont,
& &
&
& "& &
jednostkowy
8,67
6,00
7,38
1,02
11,60
47,29
#& $ , " )*O)4 )10*--*&
"
)-O)0O1)6-,*/.
" 7*-0 204<<06766* 3 )<
1
$B kobiet w poszczególnych grupach wieku zestawiono w tabeli ..., zgodnie z aktualnymi
$
B
#
.# '
" .$' ' & . & $ $
rakiem szyjki macicy wzrasta wraz z wiekiem kobiet.
J"# " & .' $" % badanie cytologiczne, w celu wykrycia 1 raka szyjki macicy, uzyskano w wyniku podzielenia
" " "# '( B
, " & $ "#
"& 7*
Koszty i efekty wczesnego wykrywania raka szyjki macicy
Podobne koszty i efekty, jak dla raka piersi, wykazano dla raka szyjki macicy.
?
."('
&
$
B"
domniemanych, czyli szacunkowych kosztów leczenia raka inwazyjnego, wykrytego w
badaniach przesiewowych.
# D
8
& .$# #
" $ & kosztem leczenia inwazyjnej postaci raka szyjki macicy.
/,007
"
,*
" )6** 2 4<** 3& ,
,)67B2 3
4607* & "
& . 7-*** 2$ "
przesiewowego).
195
'1#
1. )"= #&= (
++ )"= 3 (
5# $ ! 2,-,,)*** 3 & ogólnokrajowe zjawiska:
- wprowadzenie nowego systemu ochrony zdrowia, tj. Kas Chorych (1999 r.);
- 8."'2)**,3A
- 2)**, 3& . # zdrowotnej.
/
# ' $ ! 2 8!3!
$"%8
&$
!#
!
B
! # % 8
& $ 5 !
!&
.
" polskiej do realizacji Programu.
196
/ " $ B
! & " $
. $ %& $ ! .$ ".& . $ % ! $&
##& $ ' & " ' $" #
.%&
. "%''!
1.2. Problemy natury merytorycznej
! " !& 8
& raka szyjki macicy, prowadzonymi od 1976 r. w Centrum Onkologii-Instytucie w Warszawie.
&!
P
. . & 2
G
" H3
.
$
#
.8
.
Polsce. Podobne stanowisko prezentowali ginekolodzy w odniesieniu do skryningu raka
& # . 8
('!!
"G
H'"(8'
' '& . & 2"
"
&"&
"(3 ramach konkursów na badania profilaktyczne, organizowanych przez Ministerstwo Zdrowia,
B'' :&$"
#8
"(!
B
B ! @ 8 "( !.D . $ ' 8 "(
2()**,3&$
?
$
% $' ! 6-** "( 8'& "8%
71**"('
.&"
%6-**
"('
!" . 4-*** "(
8'
'1'
'
4-***
"('1'
'
Ponadto, w Programie przewidzia " ' skryningu i populacyjnego rejestru nowotworów dla oceny:
- #G
.'HA
- #
.
"&
.#"
A
- .
'
&
'
% % & %
&% &
5."#$
8 ! ! C5 ,,,,,
# 8
& $ '( . ' ' . ' !& " &
".DB
)**,
197
5. ( )**) : "%&8
#
&
&
# " ' : & '( . & " /
5 .& &
wystawionych dla przypadków rozpoznanych w 2000 r.
1.3. Problemy natury organizacyjnej i technicznej
+*+ "#"" 3# " "6 " '("
$ 3 (
$ ! # $ ,000 !
2C5
,,,,,3& .
'( ' !&
$ @ )- ,000 B
$!,4,,)***/8
&!
",1#&
,4,,)***7,*7)**)&
,< # ,-*7 7,*7 " (
@
' ! ie jego
$&& ';
- '!
(A
- 8
8 $ .
A
- $
.
A
- "
#A
- . 8' "(
8' '& ' ! '
. '!
@$&
.
"%!"@
@'&"
.8'"(8'&.
! # / %
.
& . " # !& .D)**,
.
@
Radiologii Samodzielnego Publicznego Szpitala Klinicznego Akademii Medycznej w
?
& . # (& ' raka piersi.
C $ $ &
# & '"('5#
$' . ; 8 / :& 8 /
8 ! B& . $'#'
198
1.3.2. Problemy kadrowe
% $ ##& " !&
" " ."& ' ' ' ( ' !& $ & " " $ %& $ " ! " $ . & ' " . ' !" '
. ( ' !& ' ' "( 8' ' " '
skryningu.
" $ @ BC' . # ?
P&:& %
"
!=# %D
)**,
:'@$;
- " @& ? @' !. ! ' @& !&
(A
- . 8'& 8
.& kserokopii;
- . ' $
& .
2
&
&
"3A
- przygotowywanie okresowych raportów z realizacji Programu;
- & "
. ( 2 . '& hoteli);
- ..'(2" %3A
- ."'A
- ?
PA
- ?
P
(korespondencja z dr D. Millerem).
/ ! # .$ "& Onkologii-Instytucie.
W dokumencie TOR 1.1.1.11 nie przewidziano wynagrodzenia dla fizyków
'& " . 8' B
C'& ' ' .&
(:
?
P"%
# & " 8 !" "% . ' ! # '
8''&" =E
'=>
+** )"=;%)1 ;#"#$#"#"#$
199
@ $& " 8 &
'!
'
&"%8
przez Ministerstwo Zdrowia. Niestety, mimo licznych interwencji Kierownika Programu w
@ B' ''& & !& % ' " 8
& ' )**, C #
. " .D& @ : )**, " "(& ' @B''
.
& '
!=
8" / "
8
. ! "(& @& " 5 !
" ?
P 8 ' "( C .
8'"" .
#
.B''
@& % @& $ # &
.D#"$&
"
""(
'& $!
: ' " ' @ # "(
8' ' @ #
kredytu w bankach.
/ & 2?
3& # %
8"(8
' C ' ! "( " $ .$ " "#' &
. $(!
.
'
$'
'@B''/
' '
# # " 1-10 !
# " 8 "( 8' ' kobiet.
+*7 )"= #&='((% ("%3
!" & # $ . & ' !& " ' @ ?
P& " &
8#"%
# ! 8 % # . ?
P/
" # . O8&$% "
"#@"
8
$
"' ". ' ' szyjki macicy.
@
"
(!; dokonane w pierwszym etapie )**,&
'
(
2001 r.
200
:$ @ B ! " 8
$
8 #& ! C5 ,,,,, #
( 2
& & ; &
8&.3$".D
%
&$""
$ $ .
.'&
.%
'
'
/ $ ' . 8'
' & " #
+*/ )"= " 3 /'!
.
!&
$'
.
&
'8'.
''&
&
#
"'
$&'
'
/"
.
8&$ 8
'
oparciu o ww. program.
/ $ # # & # & $
8
'
@ .D "'
'
! #% .& 8
' $ 2?3&" '
"'&#
# " ' & " # "' ' 8 & @.
B #!
+*2 )"= #&=%'1
!" (& ' !& " & .
''&
.
$ ( ! . 8. " # )**) &
natomiast szkolenie-seminarium dla lekarzy pierwszego kontaktu w marcu 2002 r.
/ "
. 2"
'#'3
.
patomorfologów; nie przeszkolono 2 grup.
Z uwagi . & "# $ ' ! $% #
@ & " $ G'H 2$ " . %(3 201
' ". $' #"!&
.8.
$"&
%
.$
% %, przeprowadzona na
? @' !. ! ' @& '.
$
$.% # .D Windense /$ ""
8. 8& $ '
& & ' 2$ ?
P3 $
'
)**)
1.4. Problemy natury formalnej i prawnej
" % # .$ & .& . .' (& .$ .(
publicznych.
@
& !&.& '
' ! # .
' / . # @ " =& $ 8' $& w ramach Programu, zostanie przekazane w formie darowizny Centrum Onkologii& . & $ ( !
$
#"#$
%
%
"".2(3
Ponadto, " " ! # " . ' & .
# #!&
'
Biuro ds. Zagranicznych Programów Pomocy w Ochronie Zdrowia, Ministerstwo Zdrowia i
?
P
202
2. "#"'&=# #& (
?
& #
!& "
,) ' & 0**** "& '
$"#''!
B $ 8
# # ' . "& Upowszechnienie tego systemu w Polsce spowoduje zmniejszenie liczby zgonów z powodu
ww. nowotworów oraz znaczne zmniejszenie kosztów ich leczenia.
+ "# " "#
9 $' ' ' ! " $%
#
"&.$'
'
.$
. 8& " " 8
. ?
P " $( !&
.'
!& ' ! '
"'&.'".& ' /
'&
$"&
$ "# ' &
."#$
.$ & $ ' 8 8
$ raka piersi i raka szyjki macicy.
"##$#
)), ! $ ' macicy
:#
8 ?
P $ " ' !
. $'& & ' . & $'
.!?
P
# #& " .
'&
' 8&.#
8 ' ' $
('
/ $ 8' $
" #% 8' 2day-light system3& ' .
$' 28& 3& $ # !
203
8 $ "& dodatkowej diagnostyki.
/ $ " # & $ # 2
3&
#2"3
" $ $% . #
komputerowy i pomocniczy.
3%"%(' &'# # ;#&#"#&
$ ' ' . . & $ $ &#! $& " .& $ #
$
'
.
na poziomie specjalistycznym – dla fizyków medycznych.
$ " $ ' pracowniach mammograficznych oprogramowania Windense, do prowadzenia codziennej
))7""'
'
i raka szyjki macicy
/'!& '"#
"'
'
=
."$%$
8 # & .&
. %$
$ 8
. 2.3. Przeszkolenie personelu medycznego
:8 ?
P &
'
'
&'
' . "# "
'(!&
$
w pracowniach mammograficznych i cytologicznych.
!$
$'
. . $" / ' ! <** & & 8
& .'!
$#
""
7 "# %!#1%6!%#(#&')
204
:#
' ! "( ' "; skryningu raka piersi 45.000 kobiet, podobnie jak w skryningu raka szyjki macicy.
5 ! %& $ $ # ! .& . ' ' $ #' . $
%&$.,***"'
"
-*.$''"'&
tym 5 przypadków raka piersi (skryning mammograficzny) i 3 przypadki raka szyjki macicy
2
3/
#
"
#
''26-+3&.$.
'
&
.
)-7*+
.
9"&$'"
&
"&
& .
&#
$."%
" %$2
'&$%3
/ "#'#
B
&
$$
.
.!! #
. '& ' 8'& ' nowotworów piersi i szyjki macicy, wykrywanych w bardziej zaawansowanym stadium,
#
' & '" ! #
"
.$
'$
"
!$,
$
"&
.
"
" & 4*** & $ , $
kobiety, u której wykryto raka w wyniku rutynowej diagnostyki (bez badania przesiewowego),
" & )*4* ! $ $ #%
%$
""'
'
205
*%(!"#$%="1 (
M.!""$
".
'
!&
#
"
Szwecji, Holandii czy Finlandii. Oznacza to zmniejszenie obecnej liczby zgonów na raka
)-**.
,1**/."$%
$ 4*** "& ' $% '" # '
$ " . ' .
'''
8!;'"(%' "( ' % '%"&'##"6 3
w '!$''
'"'&
/9$
% "
D
ekonomiczne.
"#
$'!?
P&,)
'
&"0****
"
$ 8
%
& "
'
'
/
$$%'$
#'
'
!?
P$"
.
' '.$'
'
'
'2.
&./
''&
.$'.
'
'3=
/ ! ?
P& > I 2$ 3 ; G5# ! ?
P $ % # !& . H
@ :&G
@ $$$
%&"# " !
#& " % # >P
/'H
:#
! & &
." '"&$%
"('&
$'
#!#
'##%
206
7 %' # (%' ( %' "( '
piersi i raka szyjki macicy
-
-
:'
'
'
&$" %
&$;
% & # " ryzyku zachorowania, tj. kobiet w przedziale wieku 50-69 lat w przypadku raka piersi i 30-59
lat w przypadku raka szyjki macicy;
%
""
A
% " 8
; "
mammograficzne (rak piersi) i badanie cytologiczne (rak szyjki macicy);
% " & %"('A
% 8
. "(
'2
& .3A
%
& /
! #'
.&
8 ' ( &
."%$';
1)
realizacji II i III etapu Narodowego Programu Zwalczania Raka Piersi i Szyjki Macicy w
Polsce, do 2010 r.;
2)
przygotowywanego obecnie Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych
w Polsce.
?
7+ "#&"#=#"#$!31 " "#"#$ (
:
#
!
&$#''G
! 5
! H 2 )*,* 3 $
'%
$%$
#
" 8 2 , ,&- " ) 3& $" "#
badaniami przesiewowymi kobiet w wieku 45-69 lat (obecnie 50-69 lat).
/ # %& $ /N& $ & & $' ' 2
& /3& . % # % %"(
7 "#&!31#$#"#$ #"&"#$ (
/
#
!&
# "# $( '' ' !& !! ;
$( ' " "' '
skryningu raka piersi i raka szyjki macicy;
207
-
$(#"(
&
$ " 283 " ' "( 2"
cytologiczne).
/#
$
;
1) "('
i raka szyjki macicy;
2) przeprowadzenie oceny znaczenia infekcji wirusem HPV jako czynnika ryzyka
'
$""&
pomocnego w profilaktyce raka szyjki macicy;
3) $( . . '& ' ' piersi i raka szyjki macicy, w oparciu o modelowe wojewódzkie pracownie
mammograficzne / cytologiczne oraz centrum referencyjno-konsultacyjne;
4) $ ".8'
cytologicznych
odpowiednio
do
modelowych
wojewódzkich
pracowni
mammograficznych i cytologicznych oraz centrum referencyjno-konsultacyjnego;
5) '
'
& & 8 cytologicznej;
6) $ "' 8' '&
' ' #'& " ' ' =
Europejskiej;
7) $'#& ''" '
modelowym skryningu raka piersi i raka szyjki macicy (m.in. w oparciu o internet: strona
WWW z linkami tematycznymi};
8) . ' . macicy;
9) .
"A
10) .
(A
11) $ '
8 "(
przesiewowych:
w skryningu raka piersi (mammografy cyfrowe),
w skryningu raka szyjki macicy.
: " ' ! & $ ! potrzeba opracowania kryteriów i warunków akredytacji pracowni mammograficznych.
E
# ." % @
I
Warszawie.
C ' E
# ." %@
!E
208
5. Perspektywy
Co roku zachorowuje w Polsce na raka piersi 11.000 kobiet, a ponad 5.000 umiera z powodu
J"'( 4***& "
. . )*** $ %& $ !
' $ : #
"!&
."%
onkologii polskiej w XXI wieku.
B "( ' ka piersi i szyjki
macicy w Polsce stanowi jeden z koniecznych warunków prowadzenia efektywnego programu
! =$ # #' .& ' !& $ '
'
'.'
!& $% !& ' sprawdzony model skryningu raka piersi i raka szyjki macicy w Polsce, stanowi warunek
kontynuowania procesu dostosowywania poziomu skryningów organizowanych w Polsce do
." '
'=>
&"
=
/+">>( 3 (
/G!
!&,000)***H$
!&" ' $' / G!
modelowego skryningu raka piersi i raka szyjki macicy w Polsce, 2002-2005”. Realizacja tego
!
%!
5
!
5
!&)***)*,*!
!$
Zdrowia w marcu 2002 r. Czas realizacji II etapu Programu przewidziano na 4 lata, tj. 2002)**-!#!;,)**)&
(O
7,)**-2)3
Plan rozwoju Programu, jako jednego z elementów systemu wykrywania
.'
! 8
& # .
' 8
. ' ( @
#& $ & obecnie infrastruktura onkologiczna, oparta na podziale kraju na 11 regionów
' ,) 8' .
' ' 2 ; / 3& "% # ,1 8'
.
'2
$".3
J
'
.
@$
&!%
'
.
"!
&
'
.'& '
#
28
3
209
! " # $ %
raka piersi i szyjki macicy, w ramach realizacji II etapu Narodowego Programu Walki z Rakiem
Województwo
Skryning raka piersi
Skryning raka szyjki macicy
&
'
Kujawsko-Pomorskie
Lubelskie
Lubuskie
(
)
Mazowieckie
Opolskie
Podkarpackie
Podlaskie
Pomorskie
*'
*
!+,)%
Wielkopolskie
Zachodniopomorskie
Cel
. ! "# .'## '.'
'
"&
&
'.. "
@$
@$!'
.
&
!&"# #''$'&2)***)**)3
' 2)**))**-3& & @ $ ""#'
&
#
"(
'@
#&$;
"#
"
4-10A
#
"8
"#
"
4--0,)#&
"
1*14,&-)A
"#
"
)--0
-
210
Zadania
!#&$!"# # ;
1) '$1'
.
1
.
& '!A
2) $
&
!& '& ,, ' '& $!A
3) ' "& . . '
piersi i szyjki macicy, w oparciu o opracowywane wzorcowe broszury, plakaty, ulotki,
$
& & $ & '& . & '8"(
''
.'A
4) & ' raka piersi i raka szyjki macicy;
5) ( . ' . $" ( ' '."
nowotworowych w Polsce;
6) $ " "(
&.
"2
3&
'
A
7) $ '' "A
8) zmiana i monitorowanie niekorzystnej obecnie struktury stadiów klinicznego
.
"#A
9) D
.-'$%''
"#A
10) $ ' ' '
"(
8' ' " ' & zalecanych w krajach Unii Europejskiej;
11) .
&
"& rejestrami nowotworów;
12) ocena kosztów poszczególnych elementów skryningu raka piersi i szyjki macicy, w
.8
A
13) . ' ! Raka Piersi i Szyjki Macicy.
:
&!&''
'"&" ;
1) $( '& ' # !
' ' . 2 "& "# 3& 8
8
'$(;
211
2)
3)
4)
5)
6)
a) ""''
2;
50-69 lat, II etap: 45-69 lat);
b) $( # "( & $ wieku kobiety (np. dla kobiet w wieku 60-64 lat – badanie mammograficzne co 1,5-2
lata);
c) zmia
$'&$ '
&
$#8#.
$"
&
.A
$ ' #& ' ' " '
&
o internet (strona WWW z linkami tematycznymi);
$( $ . preparatów cytologicznych, odpowiednio w modelowym skryningu raka piersi i raka
szyjki macicy, w oparciu o modelowe wojewódzkie pracownie mammograficzne /
cytologiczne oraz centrum referencyjno-konsultacyjne;
$ $ ".
'8'
.
'8'A
#' #' . ""(
'
&
kontynuowanego badania ankietowego.
Spodziewane wyniki ogólne II etapu Programu
$!" ;
.
.
A
"$.
.
A
#
. " .& ' stadium zaawansowania choroby;
#
"( $ " '' macicy;
poprawa wiedzy kobiet na temat wczesnych objawów raka piersi i szyjki macicy;
stworzenie warunków do kontynuacji programów skryningowych w III etapie
realizacji Narodowego Programu Zdrowia;
&
'
skryningu;
"(8''A
$ ' 8' cytologicznych;
( .
"(
profilaktycznych (kierowanie pacjentek na badania mammograficzne i cytologiczne).
Nadzór
/$"%@
?$
212
@ # "$ !& $% ! $ 8 . ?
P " =
>
/
%
!@&"
!
&
"# #' ( ##& .'$%"#
!
$
$$%&$#!"# "%
finansowane w oparciu o:
fundusz Regionalnych Kas Chorych lub planowany Fundusz Zdrowotny (?);
specjalne programy Ministerstwa Zdrowia;
8 A
''.
Monitorowanie i ocena Programu
/ 4 & ' # & "# Programu, w celu oceny uzyskanych wyników oraz kontroli skryningu prowadzonego w
' '& ' . 2
3 ?# $
(&
(
"% 8
8
'$(/
"# $(
" '
/">>>( 3 (
!
!&'&" )**1)*,*
!#
''
.
77''./
(8
%
!-*'
.
! " . $ #%& $ $ '
. 2403 /.
!' 2!3 & . $
%"'
'
.
- ! " # $ skryningu raka piersi i szyjki macicy, w ramach realizacji III etapu Narodowego Programu Walki z
Rakiem
Województwo
Skryning raka piersi
Skryning raka szyjki macicy
!"
!##"
!##"
Kujawsko-Pomorskie
Bydgoszcz (I)
Bydgoszcz (I)
213
Lubelskie (Lublin)
Lublin (II)
Lublin (II)
Lubuskie Zielona Góra)
Zielona Góra (II)
Zielona Góra (II)
$% !$%&"
$%& !##"
$%& !##"
' !%"
Kraków (II)
Kraków (II)
Warszawa (I)
Warszawa (I)
Podkarpackie
Podlaskie
!#"
!#"
() !*+"
*+ !##"
*+ !##"
, !"
Katowice (II)
Katowice (II)
,- !"
Kielce (I)
Kielce (II)
)+
Olsztyn (II)
Olsztyn (II)
' !(+"
(+ !##"
(+ !##"
Zachodniopomorskie
Szczecin (II)
Szczecin (I)
Bialskopodlaskie
Bielskie
.
Ciechanowskie
/'
Gorzowskie
Kaliskie
0
+
0+
0
+
Legnickie
1+
(#+
2'
Opolskie
3
Pilskie
Piotrkowskie
warszawskie
(Olsztyn)
(Szczecin)
214
4
Przemyskie
Radomskie
Rzeszowskie
Siedleckie
Sieradzkie
Skierniewickie
%
Suwalskie
Tarnobrzeskie
Tarnowskie
%+
!
Zamojskie
Zielonogórskie
/*#'"'' "#! 3 (%'' &=
-
-
-
-
:&'
''.$!&" .& $ ! 5
! %;
40 ' . &
.$
A
$ . "( 8' cytologicznych w celu zapewnienia odpowiedniego poziomu skryningów, zgodnych z
#&" '=>
A
$ ''&
.'
"
" 2
&
3A
$ . # & rejestrami nowotworów;
.
&#
A
podniesienia poziomu wiedzy lekarzy pierwszego kontaktu, w zakresie profilaktyki i
. '& #
'# ' ' ' '."
nowotworowych w Polsce;
.'D.
.
&'
D
.
'!$
#
A
' "& 8
$
215
"( ' #$ $ 8
est to wczesne
. / " "% # #"
%#"
$ #
.&
.
#"
"('2I&&N3
$ % #& $ ! "# . . ' " ! /
( 8
"% $ # ' .& . ' $
#'
$ D %& $ " ' !2 #
&
'&%3
"#'"(
'& ' %
/&"('
&" '
" ! ' ' . '
''&%
(!
"#
!$
%#
$
$ ' . & ' wykrywania raka jelita grubego i prostaty.
Planowany rozwój „Programu modelowego skryningu raka piersi i raka szyjki macicy”
"% G ! 5
! ! ' )***)*,*H& #% !
Zdrowia (Cel 15) oraz przygotowywanego obecnie „Narodowego Programu Zwalczania
Chorób Nowotworowych”.
&$G!
5
!
H same, jak wymienione w Narodowym Programie Zdrowia.
/ #& $ G H
"% #
& $ "& .
&
.&
. " ! " .' # G ! 5
! H G! 8
. '
"H& !
C M
& "# obecnie „Narodowy Program Zwalczania Chorób Nowotworowych”.
216
Utworzenie systemu oceny ryzyka rodzinnego (genetycznego) nowotworów u kobiet oraz modelu
+ ' '
Kierownik projektu: prof. dr hab. med. Jan Steffen.
+ % ' ' -56 + Celem projektu
# % 7 8 % ' ' #
9
''9
( - %
8 #
"
%
%
+
predyspozycji dzedzicznych.
Koszt projektu :,-5558
;<5555 „Recommendations of the confidentiality in cancer registry” ? =!
%>
? ,)
@ 7A@. 2 -B55C" 1
)
-
Parkin
D
'#
E '#
Monitorowanie skryningu IARC
Medical Research Council. Responsibility in the use of personal medical information for research:
principles and guide to practice. Br Med. J 1985; 290:1120-12124
Cancer Registration and Its Techniques. IARC Scientific Publications No 21, IARC, Lyon,
Cancer Registration: Principles and Methods. Scientific Publications No 95, IARC, Lyon
217