Atypowe zapalenie płuc u dzieci wywołane przez

Atypowe zapalenie płuc u dzieci wywołane przez Chlamydia species
Atypic pneumonia caused by Chlamydia species in children
Teresa Woźniakowska-Gęsicka, Przemysław Kiciński, Małgorzata WiśniewskaLigier, Wiesława Wróblewska, Bogdana Borowska-Rybus
Wstęp. Badania epidemiologiczne wskazują na zwiększający się udział
drobnoustrojów atypowych w patogenezie zakażeń dróg oddechowych. Celem pracy
była analiza obrazu klinicznego zapaleń płuc wywołanych przez Chlamydia pneumoniae i/lub trachomatis u dzieci. Materiał i metody. Badaniami objęto 117 dzieci z
chlamydiowym zapaleniem płuc hospitalizowanych w III Klinice Pediatrii ICZMP w
latach 2003-2006. Badaną grupę stanowiło 49 niemowląt (I grupa), 26 dzieci od 2 do 3
lat (II grupa), 21 dzieci od 4 do 7 lat (III grupa) i 21 dzieci w wieku od 8 do 18 lat (IV
grupa). Wyniki. Kaszel występował u 59,2% dzieci I grupy, 80,8% II grupy, 85,7% III
grupy i 42,9% IV grupy; duszność odpowiednio u 61,2%, 50%, 28,6% i 19% dzieci;
zaczerwienienie gardła u 28,6%, 57,7%, 66,7% i 52,4% dzieci; podwyższona temperatura
ciała u 24,9%, 57,7%, 57,1% i 57,1% dzieci; powiększenie węzłów chłonnych u 14,3%,
23,1 %, 28,6% i 33,3% dzieci; objawy dyspeptyczne u 24,9%, 7,7%, 14,3% i 4,8% dzieci.
W badaniu fizykalnym zmiany osłuchowe stwierdzono u 60,7% dzieci. Stężenie białka Creaktywnego było nieznacznie podwyższone u 29,9%, a liczba białych krwinek u 20,5%.
Zapalenie płuc o etiologii Chlamydia trachomatis rozpoznano u 55,1% niemowląt,
42,3% dzieci II grupy i 7,1% dzieci powyżej 3 roku życia. Wnioski. Chlamydia
trachomatis w etiologii zapaleń płuc należy uwzględniać nie tylko u niemowląt, ale
także u dzieci starszych, szczególnie do 3 roku życia. Chlamydiowe zapalenie płuc u
najmłodszych dzieci często przebiega z dusznością i objawami dyspeptycznymi,
natomiast u starszych chorobie towarzyszy gorączka, stan zapalny gardła i powiększenie
węzłów chłonnych. Chlamydiowe zapalenie płuc u 39,3% dzieci przebiega bez zmian
osłuchowych i u większości dzieci bez podwyższenia wskaźników zapalnych.
Introduction. Epidemiological studies revealed that there is a growing number of
respiratory tract infections caused by atypical microorganisms. The aim of the study
was the clinical picture analysis of pneumonias caused by Chlamydia pneumoniae
and/or trachomatis in children. Material and methods. The study involved 117
children with chlamydial pneumonia hospitalized in the III Pediatric Clinic of Polish
Mother's Memorial Hospital in Lodz, Poland, in the years 2003 to 2006. The analyzed
group consisted of 49 newborns (group I), 26 children at the age of 2 to 3 (group II), 21
children 4 to 7 years of age (group III), and 21 children at the age of 8 to 18 (group IV).
Results. Cough was observed in 59.2%, 80.8%, 85.7%, and 42.9% of children in group I,
II, III and IV, respectively; shortness of breath - in 61.2%, 50%, 28.6%, and 19% of
children; reddening of the throat - in 28.6%, 57.7%, 66.7% and 52.4% of children;
increased body temperature - in 24.9%, 57.7%, 57.1% and 57.1% of children;
enlargement of lymph nodes - in 14.3%, 23.1%, 28.6% and 33.3% of children; dyspeptic
symptoms - in 24.9%, 7.7%, 14.3% and 4.8% of children; all percentages in order from
group I to IV, respectively. In the physical examination, the auscultatory signs were
noticed in 60.7% of total children. CRP level was increased in 29.9% of the children,
increased white blood cell count- in 20.5% of the children. Pneumonia induced by
Chlamydia trachomatis was diagnosed in 55.1 % of newborns, 42.3% of children in group
II, and 7.1 % of children above 3. Conclusions. Chlamydia trachomatis as a cause of
pneumonia should be considered not only in newborns, but in older children as well
especially to the age of 3. Chlamydial pneumonia in the youngest children is often
accompanied by shortness of breath and dyspeptic symptoms, in older children the
condition is supplemented with fever, pharyngitis and enlargement of the lymph nodes.
Chlamydial pneumonia in 39.3% of children proceeds without auscultatory signs, and in
most children without increase of inflammatory markers.
P E D I A T R I A POLSKA
tom 82, nr 5-6, maj-czerwiec 2007
476
trachomatis, Chlamydia psittaci, Legionella pneumophila, Coxiella burneti oraz wirusy grypy, paragrypy, adenowirusy, RSV, HSV, VZV, CMV, rynowirusy,
enterowirusy, Coxsackie A i B. Niektórzy autorzy do
atypowych zapaleń płuc zaliczają również zmiany w
płucach wywołane przez Pneumocystis carinii i Toxoplasma gondii. Spośród wymienionych czynników
sprawczych, atypowe zapalenie płuc najczęściej wywołują Mycoplasma pneumoniae, Chlamydia pneumoniae i Legionella pneumophila.
U dzieci atypowe zapalenie płuc w znacznym
odsetku wywołane jest przez Chlamydia sp. Według
wielu autorów Chlamydia sp. powoduje od 5 do 15%
pozaszpitalnych zapaleń płuc u dzieci [2, 5, 6, 7, 8,
12]. Chlamydia jest Gram-ujemną bakterią, nie posiadającą zdolności do samodzielnego syntetyzowania
ATP. Może namnażać się wyłącznie w żywych komórkach eukariotycznych. Jest bezwzględnym pasożytem
wewnątrzkomórkowym, energetycznie uzależnionym
od komórki gospodarza.
Do rodzaju Chlamydia zalicza się 4 gatunki drobnoustrojów: Chlamydia pneumoniae, Chlamydia trachomatis, Chlamydia psittaci, Chlamydia pecorum.
Trzy z nich są chorobotwórcze dla człowieka. Klasyfikacja mikrobiologiczna rodzaju Chlamydia podlega
ciągłym modyfikacjom, wynikającym z najnowszych
badań genetycznych.
Chlamydia pneumoniae jest chorobotwórcza wyłącznie dla człowieka i poza zapaleniem płuc może
powodować zapalenie oskrzeli, zapalenie gardła, zatok przynosowych oraz uszu.
Chlamydia trachomatis wywołuje zakażenia w obrębie układu moczowo-płciowego, zapalenia górnych
i dolnych dróg oddechowych oraz wtrętowe zapalenie
spojówek. Chlamydia psittaci u ludzi wywołuje ornitozę - papuzicę. Zakażenie dotyczy przede wszystkim hodowców ptaków. Ten gatunek, podobnie jak
Chlamydia pecorum jest chorobotwórczy głównie dla
zwierząt. Aktualnie, prowadzone są badania mające
ustalić rolę infekcji chlamydiowych w takich schorzeniach jak: astma oskrzelowa, przewlekła obturacyjna
choroba płuc (POChP), miażdżyca naczyń, choroby
stawów, zespół Guillain-Barre czy rumień guzowaty
[1,2,3].
Obraz kliniczny atypowego zapalenia płuc wywołanego przez Chlamydia sp. jest różnorodny.
Celem pracy była analiza obrazu klinicznego atypowych zapaleń płuc wywołanych przez Chlamydia
sp. u dzieci.
Materiałi metody
Badaniem objęto grupę 117 dzieci hospitalizowanych
w III Klinice Pediatrii ICZMP w Łodzi w okresie od
01. 01. 2003r. do 31. 12. 2006 r., u których rozpoznano zapalenie płuc o etiologii Chlamydia pneumoniae
i/lub Chlamydia trachomatis. W badanej grupie było
83 chłopców (70,9%) i 34 dziewczynki (29,1%). Najmłodsze dziecko miało 2 dni, a najstarsze 17 lat i 6
miesięcy (średnia wieku 3 lata i 3 miesiące).
W celu dokonania analizy obrazu klinicznego zapalenia płuc badane dzieci podzielono na 4 grupy wiekowe:
I grupa - 49 niemowląt (średni wiek 5 miesięcy),
II grupa - 26 dzieci od 2 do 3 roku życia (średni
wiek 1 rok i 8 miesięcy),
III grupa - 21 dzieci od 4 do 7 roku życia (średni
wiek 4 lata i 5 miesięcy),
IV grupa - 21 dzieci od 8 do 18 roku życia (średni
wiek 10 lat i 9 miesięcy).
U wszystkich dzieci przeprowadzono szczegółowe
badanie podmiotowe, przedmiotowe oraz badania dodatkowe, takie jak: morfologia krwi, stężenie białka
C-reaktywnego (CRP), miano swoistych przeciwciał
w surowicy krwi przeciwko Chlamydia pneumoniae i
Chlamydia trachomatis. Ponadto, u większości dzieci
wykonano badanie radiologiczne klatki piersiowej.
Poziom swoistych przeciwciał klasy IgM oznaczano
metodą immunoenzymatyczną [1, 2, 3, 14].
Za kryterium rozpoznania ostrego zakażenia
Chlamydia pneumoniae lub Chlamydia trachomatis przyjęto dodatnie miano swoistych przeciwciał w
klasie IgM przeciwko Chlamydia pneumoniae i/lub
Chlamydia trachomatis w surowicy krwi obwodowej.
U wszystkich wykonano również badanie na obecność
przeciwciał przeciw Mycoplasma pneumoniae.
Wyniki
W analizowanym okresie w III Klinice Pediatrii
ICZMP hospitalizowano 904 dzieci z powodu zapalenia płuc. U 117 (12,9%) dzieci stwierdzono zapalenie
płuc o etiologii Chlamydia pneumoniae i/lub Chlamydia trachomatis. Zapalenie płuc o etiologii Chlamydia pneumoniae rozpoznano u 76 dzieci w wieku
od 2 dni do 17 lat i 6 miesięcy (średnia wieku 4 lata
i 5 miesięcy). Zapalenie płuc o etiologii Chlamydia
trachomatis rozpoznano u 25 dzieci w wieku od 24
dni do 4 lat i 1 miesiąca (średnia wieku 10 miesięcy).
U 16 dzieci w wieku od 1 miesiąca do 16 lat i 11 miesięcy (średnia wieku 1 rok i 8 miesięcy) stwierdzono
mieszane zakażenie Chlamydia pneumoniae i Chlamydia trachomatis. Analizę rodzaju Chlamydia sp.
jako czynnika etiologicznego zapaleń płuc w poszczególnych grupach wiekowych przedstawiono w tabeli
1 (tab.1).
U niemowląt dominującym objawem klinicznym
była duszność oraz kaszel, które występowały odpo-