skały i minerały jako budulce skorupy ziemskiej

SKAŁY I MINERAŁY
JAKO BUDULCE SKORUPY
ZIEMSKIEJ
Opracował: Damian Kukuła
Minerały – podstawowy składnik litosfery,
który powstał w sposób naturalny i odznacza
się budową krystaliczną oraz jednorodnymi
własnościami fizycznymi i chemicznymi
np.:twardość, barwa, połysk, gęstość,
przezroczystość. W litosferze występuje około
4000 minerałów, z czego tylko nieliczne mają
znaczenie skałotwórcze.
Kryształ gipsu
Ametyst – minerał, fioletowa, przezroczysta odmiana krystalicznej,
kwarcowej krzemionki (SiO2).
Skały budujące skorupę ziemską:
1. Skały magmowe: skorupa ziemska zbudowana jest
z nich w 80%. Powstają w wyniku zastygnięcia magmy we
wnętrzu Ziemi, lub zastygnięcia lawy, która w wyniku
erupcji wulkanicznej wydostała się na powierzchnię.
Wyróżniamy tu:a) skały wylewne np.: bazalt, powstają na
powierzchni w wyniku zastygnięcia lawy.
Bazalt - skała lita
pochodzenia wulkanicznego –
wylewna o strukturze bardzo
drobnoziarnistej, czasami
porfirowej i barwie czarnej,
szarej lub zielonej.
b) skały żyłowe – powstają w wyniku krzepnięcia magmy
w szczelinach i kominach między skałami np.:porfir.
Porfir bezkwarcowy zawierający
skalenie, biotyt i porokseny.
c) skały głębinowe – powstają wskutek powolnego
krzepnięcia magmy w warunkach wysokiego ciśnienia
i temperatury np.: granit.
2. Skały osadowe:spotykane najczęściej na powierzchni
Ziemi,powstały w wyniku nagromadzenia się produktów
niszczenia innych skał lub szczątków organizmów
żywych.Wyróżniamy tu:
a) skały okruchowe – powstają w wyniku nagromadzenia
się okruchów skalnych, będących najczęściej produktem
wietrzenia innych skał np.:żwir, piasek,ił.
Piasek widziany pod
mikroskopem elektronowym
b)skały pochodzenia organicznego – powstają wskutek
nagromadzenia się na dnie morza lub jeziora, a następnie
spojenia skorupek i szkieletów różnych organizmów np.:
wapień, torf, węgiel kamienny, brunatny, ropa naftowa.
wapień
bryła torfu
c) pochodzenia chemicznego: powstają w płytkich, silnie
parujących zbiornikach morskich lub słonych jeziorach np.:
sól kamienna, gips, sól potasowa, anhydryt.
sól kuchenna
anhydryt
3. Skały przeobrażone zwane metamorficznymi:
powstają zwykle głęboko pod ziemia w wyniku przeobrażenia
wcześniej istniejących skał magmowych lub osadowych pod
wpływem wzrostu temperatury lub ciśnienia np.: gnejs
powstający z granitu, marmur z wapienia, kwarcyt
z piaskowca.
gnejs
marmur