nouns - Lingue in Piazza

I. PRONUNCIATION wymowa
Letter
litera
Pronunciation
wymowa
As in the English word...
tak jak w języku
angielskim:
a
ah
father ojciec
e
eh
bet zakładać się
i
ee
beet burak
o
oh
pole biegun
u
oo
pool staw
ă
uh
but ale
î
ew
Not an English sound nie
ma takiego dźwięku w
języku angielskiego
ţ
ts
Pittsburg Petersburg
ş
sh
shower prysznic
c
ch before an "i" or "e"
beach plaża
ch
k
bike rower
g
j before an "i" or "e"
juice sok
gh
g
bag siatka
IMPORTANT NOTE: Any Romanian word starting with "e" is pronounced with an English "y" sound at
the beginning. Każde rumuńskie słowo zaczynające się od 'e' jest wymiane tak jak angielskie 'u' brzmiące
na początku
Example: "este" is pronounced as yes-teh Przykład: 'este' jest wymawiane jak yes-teh
1
II. NOUNS rzeczowniki
THE PLURAL OF NOUNS liczba mnoga rzeczowników
The basic categories of Romanian words podstawowe kategorie rumuńskich słów
They are as follows: Są następujące rodzaje:
Masculine singular rodzaj męski,
liczba pojedyncza
Feminine singular rodzaj żeński,
liczba pojedyncza
Neuter singular rodzaj nijaki,
liczba pojedyncza
Masculine plural rodzaj męski,
liczba mnoga
Feminine plural rodzaj żeński,
liczba mnoga
Neuter plural, rodzaj nijaki, liczba
mnoga
MASCULINE RODZAJ MĘSKI
The plural for a masculine verb is made mostly by adding -i to the end of the word. Liczba mnoga dla
rodzaju męskiego czasownika jest tworzona głównie przez dodanie -i na końcu wyrazu
SINGULAR LICBZA POJEDYNCZA
PLURAL LICZBA MNOGA
Român (Romanian) Rumun
Români (Romanians) Rumunie
Locuitor (inhabitant) mieszkaniec
Locuitori (inhabitants) mieszkańcy
In some cases this will cause the final consonant to change. W niektórych przypadkach powoduje to
zmianę końcowej spółgłoski
SINGULAR LICBZA POJEDYNCZA
PLURAL LICBZA POJEDYNCZA
Copil (child) dziecko
Copii (children) dzieci
Acrobat (acrobat) akrobata
Acrobaţi (acrobats) akrobaci
And words that end in a vowel have that vowel replaced by -i. A słowa, które kończą się na samogłoskę
mają samogłoskę zamienioną na -i
SINGULAR LICBZA POJEDYNCZA
PLURAL LICBZA POJEDYNCZA
Litru (liter) śmieć
Litri (liters) śmieci
Fiu (son) syn
Fii (sons) synowie
FEMININE RODZAJ ŻEŃSKI
2
Feminine nouns are a little more diverse in their forms. Rzeczowniki rodzaju żeńskiego różnią się nieco
mniej w swojej formie
Those ending in -ă form the plural by substituting an -e or an -i. Te, kończące się na -a tworzą liczbę
mnogą przez zamianę -e lub -i
SINGULAR LICBZA POJEDYNCZA
PLURAL LICBZA POJEDYNCZA
Oră (hour) godzina
Ore (hours) godziny
SINGULAR LICBZA POJEDYNCZA
PLURAL LICBZA POJEDYNCZA
Carte (book) książka
Cărţi (books) książki
Floare (flower) kwiat
Flori (flowers) kwiaty
Gară (station) stacja
Gări (stations) stacje
Those ending in -e, replace it with an -i: te, kończące się na -e, zastępuje się -i
SINGULAR LICBZA POJEDYNCZA
PLURAL LICBZA POJEDYNCZA
Prăjitură (pastry) ciastko
Prăjituri (pastries) ciastka
Those ending in -ură, replace it with -uri : Te, kończące się na -ura, zastępowane są -uri
Those ending in -ie, replace it with –ii: Te kończące się na -ie zastępowane są -ii
3
SINGULAR LICBZA POJEDYNCZA
PLURAL LICBZA POJEDYNCZA
Cafea (coffee) kawa
Cafele (cups of coffee) kilka filiżanek
kawy
SINGULAR LICBZA POJEDYNCZA
PLURAL LICBZA POJEDYNCZA
Birou (desk) ławka
Birouri (desks) ławki
Those
ending
in -ea,
replace
it with -ele : Te kończące się na -ea, zastępowane są -ele
NEUTER RODZAJ NIJAKI
Neuter nouns have two forms in the plural. Rzeczowniki rodzaju nijakiego mają dwie formy w liczbie
mnogiej
SINGULAR LICBZA POJEDYNCZA
PLURAL LICBZA POJEDYNCZA
Staţie (bus/underground stop) przystanek metro
Staţii (bus/underground stops) przystanki
metro
Those
ending
in -ou ,
form
the plural by adding -uri : Te kończące się na -ou, tworzą liczbę mnogą przez dodanie -uri
4
Those ending in -iu , replace with -ii : Te kończące się na -iu, mają zastąpioną końcówkę -ii
SINGULAR LICBZA POJEDYNCZA
PLURAL LICBZA POJEDYNCZA
fotoliu (armchair) fotel
fotolii (armchairs) fotele
5
III. ARTICLES przedimki
DEFINITE ARTICLE PRZEDIMEK ZDEFINIOWANY
An often cited peculiarity of Romanian is that it is the only Romance language where definite articles are
attached to the end of the noun as enclitics (as in North Germanic languages) instead of in front. They are
believed to have been formed, as in other Romance languages, from Latin demonstrative pronouns. Często
podkreślaną cechą chcrakterystyczną języka rumuńskiego jest to, że jest to jedyny romański język gdzie
przedimek zdefiniowany jest dołączony do rzeczownika na końcu, a nie na początku. Uważa się, że zostały
utworzone, tak jak pozotałe romańskie języki od łacińskiego zainka wskazującego
The table below shows the generally accepted etymology of the Romanian definite article. Tabela
pokazuje ogólnie akceptowaną etymologię rumuńskich przedimków zdefiniowanych
Masculine rodzaj męski
Singular
liczba
pojedyncza
Plural liczba
mnoga
Feminine rodzaj żeński
Singular liczba
pojedyncza
Plural
liczba
mnoga
Nominative
mianownik Lat. illum
Lat. illi
Lat. illa
Lat. illea
Accusative → Rom. lu → l → Rom. l'i → i → Rom. euă → eau → a → Rom. le
biernik
Genitive
dopełniacz Lat. illui
Dative
→ Rom. lui
Lat. illorum
→ Rom. lor
Lat. illaei
→ Rom. ei
Lat. illorum
→ Rom. lor
celownik
Examples: Przykłady:

Masculine nouns (singular, nominative/accusative): rzeczownik, rodzaj męski (liczba pojedyncza,
mianownik/biernik)
codru - codrul (forest - the forest); las, lasu
pom - pomul (tree - the tree); drzewo; drzewa
frate - fratele (brother - the brother); brat, brata
tată - tatăl (father - the father). Ojciec, ojca

Neuter nouns (singular, nominative/accusative): rzeczownik, rodzaj nijaki (liczba pojedyncza,
mianownik/biernik)
teatru - teatrul (theater - the theater); teatr - teatr
6
loc - locul (place - the place); miejsce - miejsce

Feminine nouns (singular, nominative/accusative): rzeczownik, rodzaj żeński (liczba pojedyncza,
mianownik/biernik)
casă - casa (house - the house); dom - dom
floare - floarea (flower - the flower); kwiat, kwiat
cutie - cutia (box - the box); pudełko - pudełko
stea - steaua (star - the star); gwiazda, gwiazdę
7
INDEFINITE ARTICLE PRZEDIMEK NIEZDEFINIOWANY
The Romanian indefinite article, unlike the definite article, is placed before the noun, and has likewise
derived from Latin: w języku rumuńskim przedimek niezdefiniowany, zupełnie inaczej aniżeli przedimek
zdefiniowany jest umiejscowiony przed rzeczownikiem i ma zawsze formę wywodzącą sie z łacińskiego.
Masculine rodzaj męski
Feminine rodzaj żeński
Singular
Singular
Plural liczba
Plural liczba
liczba
liczba
mnoga
mnoga
pojedyncza
pojedyncza
Nominative
mianownik Lat. unum
Accusative → Rom. un
biernik
Lat. ne scio
Lat. unam
→ Rom. nişte → Rom. o
Lat. ne scio
→ Rom. nişte
Genitive
Lat. unorum Lat. unae
Lat. unorum
dopełniacz Lat. unius
Dative → Rom. unui → Rom. unor → Rom. unei → Rom. unor
celownik
Nouns in the vocative case cannot be determined by an indefinite article. Rzeczowniki w wołaczu nie mogą
być pod wpływem przedimka niezdefiniowanego
Examples of indefinite article usage: przykłady użycia przedimka niezdefiniowanego

Masculine: rodzaj męski
o nominative/accusative: mianownik/biernik singular liczba pojedyncza un copil (a child)
dziecko- plural liczba mnoga nişte copii ([some] children dzieci);
o genitive/dative dopełniacz/celownik: singular liczba pojedyncza unui copil (of/to a child
dziecku) - plural unor copii (of/to [some] children dzieciom);

Neuter: rodzaj nijaki
o nominative/accusative mianownik/biernik : singular liczba pojedyncza un loc (a place)
miejsce - plural liczba mnoga nişte locuri ([some] places miejsca);
o genitive/dative dopełniacz/celownik: singular liczba pojedyncza unui loc (of/to a place
miejsca) - plural liczba mnoga unor locuri (of/to [some] places miejsc);

Feminine: rodzaj żeński
o nominative/accusative:mianownik/biernik singular liczba pojedyncza o masă (a table
stół) - plural liczba mnoga nişte mese ([some] tables stoły);
o genitive/dative dopełniacz/celownik: singular liczba pojedyncza unei mese (of/to a table
stołu) - plural liczba mnoga unor mese (of/to [some] tables stołów);
ADJECTIVES PRZYMIOTNIKI
8
Romanian adjectives determine the quality of things. They always define a noun or pronoun, numeral or
copulativ verb, so they can only fulfill the sintactical functions of attribute and predicative denominator w
języku rumuńskim, przymiotniki uzależnione są od jakości rzeczy. Zawsze określają rzeczownik lub zaimek
Singular
liczba
pojedyncz
a
Masculine
frumos
rodzaj
męski
Feminine
rodzaj
żeński


Plural
liczba
mnoga
frumoşi
frumoasă frumoase
The number of equal forms an adjective takes in the singular are called endings (in this case 2)
liczba równych form, które przyjmuje przymiotnik w liczbie pojedynczej nazywane są
końcówkami (w 2 przypadku)
The number of equal forms an adjective takes both in the singular and the plural are called
flexionary forms (in this case 4) liczba równych form, które przyjmuje przymiotnik zarówno w
liczbie pojedynczej jak i mnogiej nazywane są formami fleksyjnymi (w 4 przypadku)
Singular
Plural
liczba
liczba
pojedync
mnoga
za
Masculine
rodzaj
męski
verde
verde
verzi
verzi
Feminine
rodzaj
żeński
In this case we have 1 ending and 2 flexionary forms. W tym przypadku mamy 1 końcówkę i 2
formy fleksyjne
Singular
Plural
liczba
liczba
pojedync
mnoga
za
Masculine
rodzaj
męski
Feminine
rodzaj
oranj
oranj
oranj
oranj
9
żeński

In this case we have 1 ending and 1 flexionary form. If it is so, we call the adjective invariable,
otherwise it is variable w tym przypadku mamy 1 końcówkę i 1 formę fleksyjną. Jeśli tak jest,
nazywamy przymiotnik niezmiennym, w przeciwnym przypadku jest on zmienny
An adjective also can have stages of comparison. Przymiotnik może mieć również różne postacie porónania



Positive Stage (frumos) twierdząca postać
Comparative Stage porównawcza postać
o Of superiority (mai frumos) nadrzędności
o Of equality (la fel de frumos) jakości
o Of inferiority (mai puţin frumos) niższości
Superlative Stage nadrzedna forma
o Relative względna
 Of superiority (cel mai frumos) nadrzędności
 Of inferiority (cel mai puţin frumos) niższości
o Absolute (foarte frumos) absolutna
IV. TENSES czasy
Two of the most basic verbs in Romanian are a fi (to be) and a avea (to have). Dwoma najważniejszymi
czasownikami w języku rumuńskim są: a fi (to be) być i a avea (to have) mieć
PRESENT TENSE czas teraźniejszy
Below is the present tense conjugation of these verbs. Poniżej znajduje się odmiana czasowników w czasie
teraźniejszym
a fi (to be) być
sunt
I am jestem
suntem
we are jesteśmy
eşti
you are jesteś
sunteţi
you are (pl.)
jesteście
este
he, she, it is on,
ona, to jest
sunt
they are są
1
0
a avea (to have)
mieć
am
I have mam
avem
we have mamy
ai
you have masz
aveţi
you have (pl.)
macie
are
he, she, it has
on, ona, ono ma
au
they have mają
Example sentences: przykładowe zdania:
Unde sunt? Where am I? Gdzie jestem?
Nu aveţi o carte? You all don't have a book? Wszyscy nie macie książki
Raul şi eu suntem acasă. Raul and I are at home. Raul i ja jesteśmy w domu
Unde este o carte? OR lub
Unde e o carte? Where is a book? Gdzie jest książka?
NOTES: Uwaga:
1. As you may have noticed, the conjugation este can be shortened to e, and is done so in spoken
Romanian. Jak mogłeś zauważyć, odmiana este może być skrócona do e i ma to miejsce w języku
mówionym
2. The negation of a verb is done by preceding it with nu. This can be abbreviated as n- before a word
starting with a vowel. Zaprzeczenie czasownika dokonuje się poprzez poprzedzenie go nu. Może być to
skrócone do n- przed słowami zaczynającymi się od samogłoski
i.e. N-aveţi o carte? You all don't have a book? np. Wy wszyscy nie macie książki
1
1
OTHER USEFUL VERBS: INNE PRZYDATNE CZASOWNIKI
a vorbi (to speak) mówić
vorbesc
I speak, I am speaking, I
do speak mówię
vorbim
we speak mówimy
vorbeşti
you speak mówisz
vorbiţi
you speak mówicie
vorbeşte
he, she, it speaks mówi
vorbesc
they speak mówią
merg
I go, I am going, I do go
idę
mergem
we go idziemy
mergi
you go idziesz
mergeţi
you go idziecie
merge
he, she, it goes idzie
merg
they go idą
ştiu
I know wiem
ştim
we know wiemy
ştii
you know wiesz
ştiţi
you know wiecie
ştie
he, she, it knows wie
ştiu
they know wiedzą
a merge (to go) iść
a şti (to know) wiedzieć
1
2
V. SUBJECT PRONOUNS zaimki osobowe
The English subject pronouns ( I, you, he, we, etc.) are the same in Romanian. The only exception is that
Romanian, like the other Romance languages, has a singular and plural "you" form. See the following list: w
języku angielskim i rumuńskim zaimki osobowe są takie same. Jedynym wyjątkiem jest to, że w języku
rumuńskim jak i w pozostałych językach romańskich, 'ty' ma pojedynczą i mnogą formę. Spójrz na tabelę:
eu
I ja
tu
You ty
el, ea
he, she on, ona
noi
We my
voi
you (pl) wy
ei, ele
they (m), they (f)
oni
NOTES: uwaga:
1. The subject pronoun is not normally used before the verb in spoken Romanian. However, it can be used to
show emphasis. Zaimek osobowy nie jest zwykle używany przed czasownikiem w mówionym rumuńskim.
Jakkolwiek, może być użyty do podkreślenia jakiegoś wyrazu
El merge la cinema. He is going to the cinema. (As opposed to someone else going) On idzie do kina (jako
opozycja do jakiejś innej osoby)
2. If there is a group of masculine and feminine nouns, it is referred to by the subject pronoun ei.
Nelu şi Lidia sunt aici. Nelu and Lidia are here. Jeśli jest zbiór rzeczowników rodzaju męskiego i żeńskiego,
odnosi się poprzez zaimek osobowy ei
Ei sunt aici. They are here. Oni są tutaj
3. If a person wishes to address someone in a formal tone, the speaker would use the subject pronoun
dumneavoastră. This pronoun is conjugated the same as voi. Jeśli osoba życzy sobie aby odnosić się do niej
w sposób formalny, osoba mówiąca użyje zaimka osobowego dumneavoastră. Zaimek ten odmienia się w
taki sam sposób co voi
1
3