ZAŁĄCZNIK NR 2 Program zdrowotny-Tarczyca

Załącznik nr 2
do Uchwały nr …………….
Rady Miasta Zakopane
z dnia ………………….
Urząd Miasta Zakopane
PROGRAM ZDROWOTNY
Nazwa programu: Program
profilaktyki i wczesnego wykrywania
chorób tarczycy mieszkańców Zakopanego
Okres realizacji programu: czerwiec - grudzień 2012, z możliwością kontynuacji
w latach następnych.
Autorzy programu: Burmistrz Miasta Zakopane
Zakopane 2012
1. Opis problemu zdrowotnego
a. Problem zdrowotny:
Tarczyca to niewielki gruczoł położony u podstawy szyi pomiędzy krtanią a
tchawicą. U dzieci waży od 4 do 15 g, u dorosłych od 15 do 30 g. Tarczyca jest
bogato unaczyniona. Odpowiada za wytwarzanie hormonów kontrolujących ciepłotę
ciała i prawidłową przemianę materii. Wpływa na funkcjonowanie układu
nerwowego, pokarmowego i rozrodczego. Tarczyca produkuje trzy ważne hormony
– tyroksynę (oznaczaną symbolem T4), trijodotyroninę (T3) i kalcytoninę.
Choroby tarczycy można podzielić na kilka różnych grup. Pierwsza dotyczy
zaburzeń hormonalnych – nadmiernej lub niedostatecznej produkcji hormonów
(mówimy wtedy o nadczynności lub niedoczynności tarczycy). Druga grupa chorób
to zmiany w wielkości i budowie tarczycy tzw. wole. Kolejna grupa to zapalenia
tarczycy. Wyróżnia się kilka rodzajów zapaleń tarczycy: tzw. choroba Hashimoto
(powoduje niedoczynność, rzadko nadczynność), choroba Gravesa – Besedowa
(wywołuje nadczynność, rzadko niedoczynność tarczycy, może także wywołać
objawy oczne). Zdarzają się również tzw. poporodowe zapalania tarczycy.
Rozpoznawanie niedoczynności tarczycy może utrudniać fakt, że często jej
objawy – takie jak zmęczenie, skłonność do depresji, pogorszenie sprawności
umysłowej – są mylone z objawami procesu starzenia się.
Nadczynność tarczycy również może być maskowana przez starzenie się –
kobiety mogą uważać, że takie objawy, jak nadmierna nerwowość, wzrost
potliwości, kołatanie serca, zmęczenie są związane z menopauzą, a nie z chorobą
tarczycy.
Szacuje się, że na schorzenia tarczycy pięć razy częściej cierpią kobiety niż
mężczyźni.
Aby zwiększyć świadomość na temat schorzeń tarczycy planowane jest
wprowadzenie programu profilaktyki i wczesnego wykrywania chorób tarczycy
mieszkańców Miasta Zakopane. Program skierowany jest na wykrywanie
nadczynności tarczycy, niedoczynności tarczycy oraz guzków, torbieli i zmian
zapalnych tarczycy. Choroby te należą do najczęściej występujących schorzeń
tarczycy.
b. Epidemiologia
W Polsce choroby gruczołu tarczowego (tarczycy) są bardzo rozpowszechnione.
Są one najczęstszymi chorobami układu wydzielania wewnętrznego. Aż co piąty
dorosły Polak ma kłopoty z tarczycą. Niestety, wielu z nas o tym nie wie, tymczasem
nieleczona tarczyca pogarsza stan zdrowi, a także jakość naszego życia.
Choroby tarczycy zdecydowanie częściej występują u kobiet niż u mężczyzn.
Jeszcze częściej problem ten występuje u kobiet ciężarnych i młodych matek.
Zapadalność na jawną nadczynność tarczycy wynosi u kobiet 500/100 000/rok,
wśród mężczyzn 10 krotnie mniej. Chorobowość szacuje się na 1,6% u kobiet i
0,14% u mężczyzn. Częstość występowania subklinicznej nadczynności tarczycy jest
większa u osób starszych, ale w około 50% przypadkach dochodzi do samoistnej
normalizacji stężenia TSH. Ryzyko progresji do jawnej nadczynności tarczycy
ocenia się na 5% rocznie. Pięć procent wszystkich przypadków nadczynności
tarczycy i 5 -10% wszystkich pojedynczych guzków tarczycy stanowi guzek
autonomiczny.
Niedoczynność tarczycy występuje u 1 – 6% osób do 60 r. ż. (ok. 5-krotnie
częściej u kobiet); częstość występowania rośnie wraz z wiekiem.
Choroba Hashimoto jest najczęstszym rodzajem zapalenia tarczycy i najczęstszą
przyczyna niedoczynności tarczycy. Obserwuje się ją u wszystkich grup wiekowych
z częstością do 2%, zdecydowanie u płci żeńskiej. Zapadalność szacuje się na 0,3 –
1,5 przypadków/1000/rok. Ponadto u około 5% kobiet w okresie poporodowym
obserwuje się poporodowe zapalenie tarczycy.
c. Populacja podlegająca jednostce samorządu terytorialnego:
Na dzień 20.02.2012 osób zameldowanych na pobyt stały w Zakopanem jest 27 294
w tym: kobiet 14 652 i mężczyzn 12 642.
Programem mają zostać objęci mieszkańcy Miasta Zakopane. Projekt przewiduje
przebadanie 200 osób.
d. Dostępne środki finansowe:
Program profilaktyki i wczesnego wykrywania chorób tarczycy mieszkańców
Zakopanego będzie finansowany z budżetu Miasta Zakopane. Gmina zabezpieczy
uchwałą Rady Gminy kwotę w wysokości potrzebnej do realizacji projektu.
e. Uzasadnienie potrzeby wdrożenia programu:
W Małopolsce statystycznie 6 na 10 osób ma zmiany patologiczne tarczycy. Wśród
schorzeń szczególnie groźny jest rak tarczycy, stwierdza się obecnie u co 10-tego
chorego leczonego operacyjnie z powodu wola. Schorzenia gruczołu tarczowego są
jedną z częściej występujących patologii na obszarze niedoboru jodu i dotyczą około
10 -20% populacji. Wśród tych schorzeń szczególnej uwagi wymaga rak tarczycy,
który pomimo generalnie niezłych wyników leczenia chirurgicznego, stanowi stały
problem diagnostyczny, szczególnie dlatego, że jego częstość wyraźnie rośnie w
całej polskiej populacji.
Na terenie Miasta Zakopane prowadzony był w latach ubiegłych program wczesnego
wykrywania istotnych zmian patologicznych tarczycy i cieszył się on ogromnym
uznaniem mieszkańców.
Mając na uwadze położenie geograficzne Zakopanego, badanie mieszkańców jest jak
najbardziej wskazane i zasadne.
2. Cele programu
a. Celem głównym jest:
- poprawa stanu zdrowia i świadomości zdrowotnej mieszkańców Zakopanego.
b. Cele szczegółowe to:
- zwiększenie wykrywalności zmian w obrębie gruczołu tarczowego,
- poprawa zgłaszalności mieszkańców na badania przesiewowe,
- zwiększenie świadomości i wiedzy na temat potrzeby prowadzenia badań
profilaktycznych w kierunku wykrywalności schorzeń tarczycy
c. Oczekiwane efekty:
- poprawa stanu zdrowia i jakości życia mieszkańców Zakopanego
- zmniejszenie zachorowalności i umieralności na choroby nowotworowe,
- poprawa wyleczalności nowotworów złośliwych
3. Adresaci programu
a. Oszacowanie populacji – ze względu na ograniczone środki finansowe planuje się
przebadanie 200 osób - mieszkańców Miasta Zakopane.
b. Tryb zapraszania do programu – mieszkańcy gminy Zakopane będą zapraszani do
programu poprzez uruchomienie lokalnych źródeł informacji tj. prasa lokalna,
ogłoszenia parafialne, plakaty informujące o badaniach. Informacja o programie
będzie również widniała na tablicy ogłoszeń realizatora zadania, a także w
placówkach służby zdrowia, oraz na stronie internetowej Urzędu Miasta Zakopane.
4. Organizacja programu
a. Części składowe programu - Powierzenie zadań będzie się odbywać w drodze
otwartego konkursu ofert zgodnie z art. 48 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o
świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych (t. j. Dz. U.
z 2008r. nr 164, poz.1027 z późn. zm.). Formą do nagłośnienia informacji o
programie zdrowotnym będzie ogłoszenie w gazecie o zasięgu ogólnopolskim, na
tablicy ogłoszeń w Urzędzie Miasta Zakopane, a także na stronie internetowej urzędu
miasta. W ramach programu planowane jest wyłonienie realizatorów, a także
opracowanie materiałów informacyjnych w formie ulotki. Ulotka również zawierać
będzie elementy edukacyjne z zakresu czynników ryzyka i zachorowań na raka
tarczycy. Do osiągnięcia oczekiwanych efektów zalecane będzie wdrożenie
programu o działaniu długoterminowym.
b. Planowane interwencje :

rozpropagowanie
i
nagłośnienie
idei
programu,
w
szczególności
poinformowanie mediów (gazeta lokalna, parafialna), władz lokalnych,
przychodni, w kościołach na terenie gminy. Informacja o badaniach w formie
krótkiej treści edukacyjno - informacyjnej będzie widniało na plakatach i
ulotkach. Działania te rozpoczną się na trzy tygodnie przed przystąpieniem do
badań. W tym czasie będzie również dokonywana rejestracja pacjentów na nr
telefonu podany przez wykonawcę programu,

przeprowadzenie działań edukacyjno – informacyjnych na temat związanych z
chorobami tarczycy w czasie wykonywanych badań fizykalnych,

badanie lekarskie, które obejmować będzie:
- przeprowadzenie wywiadu i wypełnienie ankiety (ankieta opracowana przez
wykonawcę programu)
- badanie fizykalne oraz badanie laryngologiczne (celem określenia funkcji strun
głosowych)
-
wykonanie
badania
poziomu
TSH
celem
wykluczenia
zaburzeń
czynnościowych tarczycy oraz ocena wyników badania przez lekarza
endokrynologa
- w przypadku, gdy poziom TSH jest obniżony zostanie zlecone dodatkowy
pomiar wolnej tyroksyny FT4 i wolnej trójjodotyroniny FT3, a także pomiar
poziomu tyroksyny T4 i stężenie trójjodotyroniny T3,
- w przypadku, gdy poziom TSH jest zawyżony zostanie zlecony pomiar wolnej
tyroksyny FT4,
- wykonanie badania ultrasonograficznego obejmujące tarczyce i węzły chłonne
przez lekarz specjalistę radiologa lub specjalistę endokrynologa,
- ocena badania USG przez lekarza specjalistę radiologa lub specjalistę
endokrynologa,
- konsultacja specjalisty endokrynologa,
- w przypadku konieczności podjęcia leczenia skierowanie pacjenta objętego
programem do poradni specjalistycznej celem kontynuacji leczenia w ramach
ubezpieczenia w Narodowym Funduszu Zdrowia,
- pacjent otrzyma informacje ustną o swoim stanie zdrowia oraz zaświadczenie
dla lekarza poz,
- przekazanie danych statystycznych i wniosków z przeprowadzonego
programu, a także złożenie sprawozdania zleceniodawcy.
c. Kryteria i sposób kwalifikacji uczestników – populację badaną będą stanowić
pacjenci z podejrzeniem schorzeń gruczołu tarczowego, zamieszkali na terenie
gminy Miasta Zakopane. Pacjenci będą przyjmowani według wcześniejszej
rejestracji telefonicznej, podczas której zostanie ustalony dzień i godzina badania.
d. Zasady udzielania świadczeń w ramach programu:
Etap I – badanie fizykalne tarczycy oraz badanie laryngologiczne (celem określenia
funkcji strun głosowych)
Etap II
Część 1: Badanie poziomu TSH oraz badanie USG tarczycy i węzłów chłonnych,
konsultacja lekarska.
Cześć 2: W uzasadnionych przypadkach, gdy:
- poziom TSH jest obniżony zostanie zlecone dodatkowy pomiar wolnej tyroksyny
FT4 i wolnej trójjodotyroniny FT3, a także pomiar poziomu tyroksyny T4 i stężenie
trójjodotyroniny T3
- poziom TSH jest zawyżony zostanie zlecony pomiar wolnej tyroksyny FT4,
Część 3: w przypadku rozpoznania i konieczności podjęcia leczenia skierowanie do
poradni specjalistycznej w ramach ubezpieczenia w NFZ.
e. Sposób powiązania działań programu ze świadczeniami zdrowotnymi finansowymi
ze środków publicznych – działania programu mają na celu wsparcie świadczeń
dostępnych w ramach NFZ, prowadząc do poszerzenia wiedzy na temat chorób
tarczycy. Działania programu mogą wpłynąć na podjęcie działań w kierunku
zbadania i diagnozy, a ewentualnie później dalszego leczenia.
f. Sposób zakończenia udziału w programie i możliwości kontynuacji otrzymywania
świadczeń zdrowotnych przez uczestników programu, jeżeli istnieją wskazania:
Po zakończeniu udziału w programie osoby przebadane, u których nie stwierdzono,
żadnych chorób tarczycy, będą poinstruowani o konieczności powtórnego badania
po roku czasu. Natomiast osoby, u których podejrzewana jest choroba tarczycy
zostaną skierowani do poradni specjalistycznych w ramach ubezpieczenia w
Narodowym Funduszu Zdrowia celem dalszej diagnostyki.
g. Bezpieczeństwo
planowanych
inwestycji
–
wszystkie
dane
pacjentów
korzystających z programu zostaną zachowane poufnością danych osobowych.
h. Kompetencje/warunki niezbędne do realizacji programu – zadania programu będą
realizowane w placówce podmiotu, który zostanie wyłoniony podczas konkursu
ofert, spełniający warunki m. in.:
- zatrudniać lekarza specjalistę radiologii
- zatrudniać specjalistę endokrynologa doświadczeniem minimum 3 – letnim w
praktyce zawodowej
- zatrudniać pielęgniarkę
- zatrudniać koordynatora ds. organizacyjnych na potrzeby programu
- udostępniać sprzęt ultrasonograficzny w miejscu wykonania badań. Sprzęt
ultrasonograficzny powinien co najmniej być wyposażony w sondę liniową o
częstotliwości minimum w zakresie 7 – 10 MHz, spełniającym parametry
przewidziane odpowiednimi przepisami.
i. dowody skuteczności planowanych działań – badania przesiewowe cieszą się
ogromna popularnością wśród mieszkańców (zgodnie z danymi z poprzednich lat i
danymi np. Miasta Krakowa, które przeprowadza takie programy).
5. Koszty
a. Koszty jednostkowe :
- TSH tyreotropina – 21,00zł
- USG tarczycy, węzłów chłonnych – 140,00zł
- porada endokrynologiczna 150,00zł
- wystawienie zaświadczenia lekarskiego -25,00zł
- FT3 (wolne T3) – 28,00zł
- FT4 (wolne T4) – 28,00zł
- T3 (trójodotyronina) – 34,00zł
- T4 (tyroksyna) – 34,00zł
- ulotki, plakaty, ogłoszenie w gazecie – 5000,00 zł
b. Planowane koszty całkowite
Całkowite koszty realizacji zadania planuje się zamknąć kwotą 100 000,00 zł tj. kwotę
zaplanowaną na ten cel w budżecie Miasta Zakopane na rok 2012 r.
c. Źródła finansowania, partnerstwo:
Program profilaktyki i wczesnego wykrywania chorób tarczycy mieszkańców
Zakopanego sfinansowany zostanie w całości z budżetu gminy Miasta Zakopane w
ramach Funduszu Programy Polityki Zdrowotnej Dz. 851, rozdz. 85149. Gmina
zabezpieczy uchwałą rady gminy kwotę w wysokości potrzebnej do realizacji projektu.
6. Monitorowanie i ewolucja
a. Ocena zgłaszalności do programu:
Zgłaszalność do programu zostanie oceniona na podstawie rejestracji telefonicznej, a
także po zakończonych badaniach.
b. Ocena jakości świadczeń w programie:
Każdy uczestnik programu będzie poinformowany o możliwości zgłaszania uwag
pisemnych do organizatorów badania w zakresie jakości uzyskanych świadczeń oraz
będzie proszony o wypełnienie ankiety dotyczącej m.in. programu, jakości
świadczonych usług.
c. Ocena efektywności programu: Efektywność programu w dużej mierze zależeć
będzie od uczestnictwa w programie, czyli liczbie pacjentów przebadanych.
7. Okres realizacji programu – okres realizacji programu to czerwiec - grudzień 2012
z możliwością kontynuacji w latach następnych.
Opracowano na podstawie:
1. Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej
finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r., Nr 164, poz. 1027 z
późn. zm.);
2. Ustawa z dnia 1 lipca 2005 r. o ustanowieniu programu wieloletniego
„Narodowy program zwalczania chorób nowotworowych”;
3. Zarządzenie Ministra Zdrowia z dnia 11 marca 2010 r. w sprawie prowadzenia
prac nas opracowaniem i realizacja programów zdrowotnych (Dz. Urzędowy
Ministerstwa Zdrowia z 2010 r. nr 4 poz.32);
4. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 21 sierpnia 2009 r. w sprawie
priorytetów zdrowotnych (Dz. U. z 2009 r. Nr 137, poz. 1126);
5. Uchwała nr 90/2007 Rady Ministrów z dnia 15 maja 2007 r. w sprawie
Narodowego Programu Zdrowia na lata 2007 – 2015;
6. Małopolski Program Ochrony Zdrowia na lata 2006 – 2013;
7. J. Rachtan, A. Sokołowski, M. Geleta, A. Widawska, R. Żmurko, Ł. Molong
„Nowotwory złośliwe w województwie małopolskim 2 2009 roku”, Centrum
Onkologii Oddz. w Krakowie, Kraków 2011;
8. Opinie Prezesa AOTM WWW.aotm.gov.pl;
9. Materiały przygotowane przez:
- dr Małgorzatę Gietka – Czernel, adiunkta Kliniki Endokrynologii CMKP,
Warszawa, WWW.merck.pl
- Sławomir Zagórski, konsultacja: dr Wiesław Grzesiuk z Katedry i Kliniki
Chorób
Wewnętrznych
i
Endokrynologii
Warszawskiego
Uniwersytetu
Medycznego, WWW.gazeta.pl, www.rynekzdrowia.pl
- dr n. med. Tadeusza Górowskiego WWW.resmedica.pl
10. Oraz artykuły ze stron internetowych WWW.mz.gov.pl, - WWW.medonet.pl,
- WWW.prawapacjenta.eu
11. Program profilaktyki chorób tarczycy – badania przesiewowe Powiatu
Krakowskiego (Kraków, lipiec 2011)