Literatura włoska kl. IV b

Literatura włoska
Początki literatury
•
Za okres narodzin włoskiej literatury uważa się XIII wiek, a za jej pierwszego twórcę
św. Franciszka z Asyżu i jego utwór „Pieśń stworzeń”. Kontynuatorzy określani byli
jako propagatorzy literatury franciszkańskiej. Należał do nich miedzy innymi
wybitny poeta tego okresu Lauda Jacopone da Todi. Cały wiek XIII to głównie
twórczość poetycka w tzw. szkole sycylijskiej, skupionej wokół dworu Fryderyka II.
Tworzyli m in. Giacomo da Lentini i Rinaldo d’Aquino, twórca sonetów
komicznych Rustico di Filippo oraz poeci hołdujący stylowi dolce stil novo.
Rozwijała się też proza religijna i świecka, której przedstawicielami byli podróżnik
Marco Polo, opisujący swoje podróże, liczni noweliści oraz kronikarze florenccy.
Wiele utworów powstało anonimowo. Wielką postacią tego okresu był Dante
Alighieri, autor wielu traktatów, między innymi „O monarchii” oraz słynnej „La
divina commedia”, czyli Boskiej komedii. XIV wiek reprezentuje Francesco
Petrarca, znany autor traktatów historycznych, liryków oraz słynnych listów do
Laury. Jest on uważany za twórcę humanizmu. Kolejnym wielkim twórca
średniowiecza jest z pewnością Giovanni Boccaccio, piszący nie tylko wierszem
bohaterskie poematy, ale również tworząc takie arcydzieła literatury, jak
„Dekameron”. Boccaccio znany był z satyry oraz pochwały humanizmu. Doczekał
się też naśladowców w postaci nowelistów.
Dante Alighieri
Giovanni Boccaccio
Rycina z "Boskiej komedii". Utwór Dantego uznawany jest za
jedno z największych dzieł włoskiego średniowiecza.
Humanizm i Odrodzenie
•
W XV wieku nastąpił regres włoskiej literatury z uwagi na zachwyt humanistów
skierowany na starożytne wartości i łacinę. Pojawił się eklektyzm, a humanistyczne
ośrodki związane było z kościołem. Centrum stały się Rzym, Neapol i Ferrara,
a włoskie utwory powstawały głownie w kontekście religijnym. Rozwinęła się też
nowelistyka w Toskanii oraz piśmiennictwo na dworze Medyceuszy. Najbardziej
znane postacie tego okresu, to Girolamo Savonarola – dominikański
kaznodzieja, Matteo Maria Boiardo, autor słynnego poematu „Rolland
zakochany”, Iacopo Sannazaro, autor romansu pasterskiego „Arkadia”, Ludovico
Ariosto, dworzanin, autor satyr, komedii oraz arcydzieła poetyckiego „Orland
szalony”. Kolejnym wielkim tamtych czasów był Niccolo Machiavelli, sekretarz
z Florencji, twórca dzieła „Książę” oraz komedii „Mandragora”. Dzięki dwóm
ostatnim autorom zrodził się też włoski teatr renesansowy, bogaty w satyryczne
komedie z życia dworzan i przeciętnych ludzi. W renesansie pojawiły się też takie
nazwiska, jak Benvenuto Cellini, autor „Żywota”, Giordano Bruno, filozof piszący
w dwóch językach, twórca dialogów metafizycznych, obrońca teorii Kopernika,
spalony za poglądy na stosie w Rzymie. Pod koniec XVI wieku zaistniał inny wielki
twórca, Torquanto Tasso. Ten wybitny poeta zasłynął między innymi z epokowego
dzieła „Jerozolima wyzwolona”. Poemat przetłumaczono wielokrotnie na język
polski.
Niccolò Machiavelli
Torquato Tasso
Barok i Oświecenie
•
Okres baroku we włoskiej literaturze zapisał się pod znakiem teatru i poezji. W tym
czasie tworzyli między innymi słynni maryniści, czyli naśladowcy
Neapolitańczyka Gian Battisty Marino, mistrza barokowej poezji., autora
„Adonisa”. Maryniści skupiali się wokół dworu Medyceuszy, a do najbardziej
znanych można zaliczyć Gabriello Chiabrerę i Alessandro Tassoniego. W teatrze
pojawiły się utwory wierszowane z muzyką, a także melodramat i dramat pasterski.
W Padwie rozwija się komedia dell’arte, będąca teatrem zawodowego aktora,
oparta na ramowym scenariuszu i umiejętności interpretacji. Barokową prozę
reprezentuje przede wszystkim wzorowana na Dekameronie „Baśń nad Baśniami”
autorstwa Giambattisty Basile. Literaturę sakralną reprezentuje Paolo Segneri,
autor „Kazań wielkopostnych”. Oświecenie w literaturze włoskiej zapoczątkowało
założenie w Rzymie grupy Arkadia. Jej członkowie dbali przede wszystkim o piękno
formy, konkrety i jasność pisania, zrozumiałe słownictwo, czyli pisanie dla ludzi.
Popularna stała się canzonetta, czyli piosenka. Niestety ta prostota sprawiła, że
poeci też byli przeciętni. Nie ma tu wielu znanych nazwisk. Do ważniejszych postaci
zalicza się: Pietro Metastasio, autora tekstów teatralnych, Cesare Beccaria i jego
„O zbrodniach i karach”, Giuseppe Baretti, Giacomo Casanovę i pamiętniki, a także
pierwszych dziennikarzy: Gaspare Gozzi’ego czy Giuseppe Paroni’ego. Znanym
autorem teatralnych komedii był też Carlo Goldoni.
Pietro Metastasio
Cesare Beccaria
Literatura włoska XIX i XX wieku
• XIX wiek we Włoszech to przede wszystkim walki o zjednoczenie i
niepodległość. Ta tematyka znalazła odzwierciedlenie w utworach U.
Foscolo, G. Leopardiego, A. Manzoniego czy G. Carducciego.
Propagowany był nurt określany mianem weryzmu, istniejącego w
twórczości artystycznej ostatniego ćwierćwiecza XIX w., będącego odmianą
naturalizmu. Jego mistrzem był G. Verga. Na przełomie wieków pojawiła
się wyjątkowa poezja liryczna G. Pascolego i G. D’Annunzia, następnie na
arenę wkroczył hermetyzm, którego przedstawicielami byli G. Ungaretti, E.
Montale, S. Quasimodo. Pojawiły się też różne grupy artystyczne, w tym
„La Ronda”, „La Voce” i „Solaria”. Dla nas bardzo znany Carlo Collodi właśc.
Carlo Lorenzini autor powieści i komedii, najbardziej znany jest jako twórca
postaci Pinokia. Po II wojnie rozwinął się neorealizm w osobach takich
twórców, jak F. Jovine, C. Levi, P.P. Pasolini, E. Vittorini. Do współczesnych
i znaczących pisarzy zalicza się między innymi Umberto Eco, E. Sanguineti,
E. Morante, A. Moravia, C. Cassola, C. Pavese i wielu innych.
Carlo Collodi twórca Pinokia
Umberto Eco
Elsa Morante
Przygotował
Maciej Hryciuk klasa IVb