WSTĘP Studia nad problemem rozbrojenia należą w Polsce do

WSTĘP
Studia nad problem em ro zb rojen ia n ależą w P olsce do n ajb ard ziej
zapóżnionych. Tym czasem p rob lem atyk a ro zb rojenio w a była w o k re sie m iędzyw ojennym bardzo w ażnym elem entem gry dyplom atycznej
w ielu państw , zw łaszcza zaś w ielkich m ocarstw . M ożna dow ieść, że
w latach 1931— 1934 b y ła o n a n a w e t o sią ich działalności dyplom atycznej. K onferencja R ozbrojeniow a w G enew ie stano w iła forum, n a k tó rym nie tylko rodziły się p ro p o zycje planów rozb ro jen io w y ch i o św iadczenia dyplom atyczne ich dotyczące, ale tak że n a b ie rały k ształtu
koncep cje będące nosicielam i w ielu n ap ięć i w y d arzeń m iędzynarodow ych o szerszym ch arak terze. Dość w spom nieć g enezę i przebieg
dyskusji na tem at p a k tu czterech i p ak tu w schodniego („Locarna
W schodniego") czy też problem ró w no up raw nienia N iem iec w zbrojen ia ch i w szystkie ko n sek w en cje prób jego rozw iązania.
W spom niane w yżej okoliczności spow odow ały, że funkcjonujący
w In sty tu cie H istorii UŁ od 1982 r. Zespół B adań nad Pokojem podjął
p rac e n ad zagadnieniem ro zb ro jen ia »w o k resie m iędzyw ojennym .
W dniach 23 i 24 XI 1983 r. Zespół zorganizow ał w raz z K om isją
H istorii Stosunków M iędzynarodow ych K om itetu N auk H istorycznych
PAN sym pozjum Problemy rozbrojenia 1919— 1939. Część w ygłoszonych
na nim referatów i kom unikatów została opublikow ana w ,,Acta Univ er sita tis Lodziensis" 1983, Folia historica 17, Problemy rozbrojenia
1919— 1939. Ich au to ram i byli: A ndrzej Brzeziński (UŁ), W ik to r M.
C hajcm an (IHMRR A N ZSRR), Janusz Gilas (UMK), A ndrzej H a ra sim owicz (UŁ), Jadw iga K iw erska (Instytut Zachodni), W aldem ar M ichowicz (UŁ), Stanisław Sierpow ski (UAM) i W itold W aszczykow ski (UŁ).
Pozostałe re fe ra ty i ko m u n ik aty sk ład ają się na tre ść niniejszego to mu. D otyczy to następ u jący ch autorów : H en ry k a Batow skiego (UJ),
K arola Fiedora (UBB), Y ves-H enri N o uailhat (U niw ersytet w N antes),
Bogusław a R akow skiego (UŁ) i W ojciecha Rojka (UJ).
Poniew aż spraw ozdanie z przebiegu dyskusji na listopadow ym sy m pozjum w 1983 r. zostało już opublikow ane w „Przeglądzie Z achodnim ''
(1984, пт 1), postanow iono zrezygnow ać z zam ieszczania w niniejszym
tom ie om ów ienia dyskusji, a opublikow ać op raco w ania znajdujące
się w tece redakcyjnej, k tó re u zup ełn iają w jakiś sposób zakres spraw
ro zb rojeniow ych będących przedm iotem dyskusji na sym pozjum . Dotyczy to op racow ań A ndrzeja M. B rzezińskiego i W itold a W aszczykow skiego o francuskich i am erykańskich asp ek tach w aszyngtońskiej
k onferencji rozbrojeniow ej.
Zam ieszczone w niniejszym tom ie tek sty m ają dw ojaki ch arak ter.
C ztery sy n te ty z u ją duże ok resy lub zagad nien ia g e n eraln e, dw a zaś
analizują szczegółow o jed n ą kw estię. W szelako m ieści się to w p rzy jęte j koncepcji, poniew aż w szystkie stanow ią w ynik indyw idualnych
zainteresow ań i badań autorów oraz m ają w pew nym sensie c h a ra k te r
roboczy. O pracow anie prof. Y.-H. N o uailhat p o w stało jako w ynik uboczny jego szerszych badań nad h istorią stosunków francusko-kanadyjskich, a przedstaw ienie tego o p raco w ania na sym pozjum zaw dzięczaliśm y rozw ijającej się w sp ółp racy naukow ej m iędzy UŁ a U n iw ersytetem w N antes.
W yrażam y nadzieję, że opublikow ane opracow ania i szkice, jak
i odbyte sym pozjum , sta n ą się zaczynem do szerszych dyskusji na
tem at rozb rojenia w okresie m iędzyw ojennym .
W a ld e m a r M ich o w icz