Konstrukcje rozkładów poprzez składanie funkcji odwrotnych Jolanta Grala-Michalak Wydział Matematyki i Informatyki UAM Poznań Ogólny opis rozważanej klasy rozkładów H: , różnowartościowa, H(0) = 0 h(x) = H’(X) > 0 dla każdego x Z = T, ( X , ) = H ( H-1 (X , ) ) Z ma jednowymiarowy rozkład ciągły = 0, - małe T(X) h(0) H-1(X) = 0, - duże T(X/) H (X/h’(0)) Jones, Pewsey 2009 Johnson 1949 rozkład Su Rieck, Nedelman 1991 rozkład sinh-normalny ZN (0,1) T (X) = sinh (X) Z = T (X) , 1 T-funkcja nieparzysta logarytmiczno-wklęsła gęstość W szczególności: 1 T (X)= arcsin h (X) dwumodalna gęstość Rozkład sinh-arcsinh S , X , ZN(0,1) S-1, Z = S ,(X ,) = sinh{arcsinh(X)} X = S-1 ,(Z ,) = sinh{(arcsinh(Z)+)/} Gęstość rozkładu sinh-arcsinh f, (x) = (2)-1/2(1+x2 )-1/2 C, (x)exp{-(1/2)S2, (x)} - parametr skośności < 1 „grube ogony” > 1 „lekkie ogony” F, = (S , (x)) (S , )2 + (C , )2 = 1 S ,(X ,) = sinh{arcsinh(X)} C,(X ,) = cosh{arcsinh(Z)} Gęstość rozkładu sinh-arcsinh y 0.5 = 3, = 2 0.375 = 1, = 1 0.25 = 1, = 0,5 0.125 0 -5 -2.5 0 2.5 5 7.5 10 x = 0, = 0,2 Abe Sklar, 1959 Def. Dwuwymiarową kopułą (funkcją kopułową, łącznikiem) nazywamy funkcję C: I2 I=[0,1] Spełniającą następujące warunki: a) C jest niemalejąca ze względu na u i v. Jeśli u1 u2 i v1 v2, to C (u2,v2) – C (u2,v1) – C (u1,v2) + C (u1,v1) 0; b) Dla każdego u i v ze zbioru I : C (u,1) = u, C (1,v) = v C (u,0) = C (0,v) = 0. Własności kopuł Tw. Niech C będzie kopułą. Wtedy a) C(u2, v2)- C(u1, v1 ) u2 – u1 + v2 – v1 , skąd wynika jednostajna ciągłość w dziedzinie. b) Poziomy, pionowy i diagonalny rzut kopuły w punkcie a, czyli funkcje tC(t,a), tC(a,t), tC(t,t), są niemalejące i jednostajnie ciągłe na [0,1]. c) 0 C(u,v)/ u 1, istnieje dla prawie wszystkich u i jest niemalejąca względem v d) 0 C(u,v)/ v 1, istnieje dla prawie wszystkich v i jest niemalejąca względem u Twierdzenie Sklara o istnieniu funkcji kopułowej, 1959 Niech H będzie 2-wymiarową dystrybuantą łącznego rozkładu z brzegowymi dystrybuantami F and G. Wtedy istnieje kopuła C taka, że dla wszystkich x, y z przedziału [-, ], H ( x, y ) C ( F ( x), G ( y )) . Jeśli F i G są funkcjami ciągłymi, wtedy C jest wyznaczona jednoznacznie w całej dziedzinie; w przeciwnym wypadku, tylko na zbiorze { (x,y): F(F-1(x))=x i G(G-1(y))=y }. I na odwrót, jeśli C jest kopułą i F oraz G są dystrybuantami jednowymiarowymi, to funkcja H zdefiniowana powyższym wzorem jest dystrybuantą łącznego rozkładu z brzegowymi dystrybuantami F i G. Kopuła (łac. łącznik), łączy rozkłady jednowymiarowe w dwuwymiarowy Wniosek. Kopuła jako: a) „scale invariant measure” C(u,v) = H( F-1 (u), G-1 (v) ) , gdzie F-1 (t) = inf { x : F(x) t} = sup { x : F(x) t} b) element zbioru częściowo uporządkowanego C1 C2 jeśli u,v[0,1] : C1 (u,v) C2 (u,v) c) miara „niezależności” C = H(x,y) = F(x) G(y) x,y[-,+] Kopuła z 2-wymiarowego rozkładu sinh-arcsinh-normalnego X sinh-arcsinh-norm(1 ,1) Y sinh-arcsinh-norm(2 ,2) Corr(X,Y) = 1 H(x, y) 2 R exp xy 2 F(x)G(y) 1 1 ρ ρ 1 H S 1 1 (u ) , S 2 1 (v) - 2 1 C(u, v) uv Kopuła z p-wymiarowego rozkładu sinh-arcsinh-normalnego = 1/2 1 = 1, 1 =2 2 = 2, 2 =1/2 Granice Frécheta-Hoeffdinga dolna W(u,v)=max(u+v-1,0) niezależne górna (u,v) = uv M(u,v)=min(u,v) Metoda konstrukcji nowych wielowymiarowych dystrybuant „Meta-rozkłady” – Fang, Fang 2002 a) Wziąć znaną, 2-wymiarową dystrybuantę H(x,y) i wyznaczyć jej dystrybuanty brzegowe F(x) i G(y) b) Znaleźć odwrotności x = F-1 (u) i y = G-1 (v) i znaleźć wzór określający kopułę C(u,v) = H( F-1 (u), G-1 (v) ) c) W miejsce u i v wstawić odwrotności innych jednowymiarowych dystrybuant F* i G* otrzymując inną, 2-wymiarową dystrybuantę H* (x,y) = C(F* (x),G* (y)) Metoda konstrukcji nowych wielowymiarowych dystrybuant H S 1 1 (u ) , S 2 1 (v) - 2 1 C(u, v) uv F-1 (u) = -(1/1 )ln(1-u) G-1 (u) = -(1/2 )ln(1-u) Bibliografia Jones, M.C.,Pewsey, A., Sinh-arcsinh distributions, Biometrika 96 (2009), 4, pp.761-780. Fang, H.-B., Fang K.-T., The Meta-elliptical Distributions with Given Marginals, Journal of Multivariate Analysis 82 (2002), 1-16. Landsman, Z., Elliptical families and copulas: tilting and premium; capital allocation, Scandinavian Actuarial Journal 2 (2009), pp.85-103. Nelsen,R.B., An Introduction to copulas, Springer-Verlag New York, Inc., 1999. Bobrowski,D., Grala,J., Computing of Reliability Using Copulas, Safety and Reliability International Conference, vol.2, Gdynia, 2003.