MITOZA - PODZIAŁ KOMÓRKI Aby wykonać to zadanie musisz wiedzieć: • z jakich elementów składa się komórka, • jak zbudowany jest chromosom, • co dzieje się w kolejnych fazach mitozy. Wykonując to zadanie nauczysz się, na czym polegają poszczególne etapy mitozy. CZYNNOŚCI: 1. Na stronie nr 2 znajdują się wzory 6 kieszonek. Są na nich zilustrowane poszczególne etapy podziału mitotycznego komórki. Wytnij każdą z kieszonek - tnij po liniach ciągłych (________ ). Następnie każdą z form zagnij w miejscach linii kreskowanych (--------). 2. Powstałe po zagięciu „skrzydełka” posmaruj klejem i wklej do zeszytu lub na osobną planszę (karton wielkości A4). Kieszonki należy wkleić tak, aby ich kolejność odpowiadała poszczególnym etapom mitozy. Tak więc jako pierwszą należy wkleić kieszonkę „WCZESNA PROFAZA”, następnie [ „PÓŹNA PROFAZA” [ „METAFAZA” [ „ANAFAZA” [ „TELOFAZA” [ „KOŃCOWY EFEKT MITOZY”. 3. Piętnaście prostokątów na stronie nr 1 i 2 zawiera krótkie opisy tego, co dzieje się w kolejnych fazach mitozy. 4. Wytnij każdy z tych prostokątów, a następnie przyporządkuj kolejne karteczki z opisem do odpowiedniej fazy. Uwaga! Różne etapy mitozy są opisywane przez różną ilość karteczek. 5. Schowaj karteczki z opisami do odpowiednich kieszonek. Możesz je wyciągać wtedy, gdy będziesz chciał sobie przypomnieć, co dzieje się w trakcie mitozy. 6. Rysunki na kieszonka można pokolorować. 7. Dodatkowo możesz podpisać rysunki, które ukazują kolejne etapy mitozy. Do opisu użyj następujących wyrażeń: chromosom, chromatydy, wrzeciono podziałowe, biegun komórki, włókna wrzeciona podziałowego, centrosom, otoczka jądrowa, błona komórkowa, komórka rodzicielska, komórki potomne, luźna chromatyna Biologia - ucz się sam! C Barbara Dziublińska Każdy z chromosomów jest podwojony – składa się z dwóch chromatyd, połączonych centromerem. Każda z komórek potomnych zawiera ten sam materiał genetyczny co komórka rodzicielska (taką samą liczbę chromosomów). Włókna wrzeciona podziałowego rozciągają się pomiędzy dwoma biegunami komórki. Komórka zanim rozpocznie podział mitotyczny podwaja (replikuje) swój DNA. Centromery pękają a chromatydy poszczególnych chromosomów rozdzielają się i wędrują do przeciwległych biegunów komórki. Włókna wrzeciona przyłączają się do centromerów poszczególnych chromosomów. DNA w postaci luźnej chromatyny kondensuje się (zbija się) w chromosomy, które są widoczne pod mikroskopem świetlnym. Otoczki jądrowe odtwarzają się. Chromosomy ustawiają się w płaszczyźnie równikowej komórki, czyli pośrodku, pomiędzy dwoma biegunami. Chromatydy (chromosomy potomne) docierają do biegunów komórki i tworzą jądra nowopowstających komórek. Powstają dwie komórki, które są identyczne pod względem informacji genetycznej. 1 TELOFAZA Biologia - ucz się sam! , KONCOWY EFEKT MITOZY C Barbara Dziublińska Każda z chromatyd staje się chromosomem potomnym i jest odciągana przez wrzeciono do bieguna komórki. ANAFAZA Ostatecznie cytoplazma ulega podziałowi, w efekcie czego tworzą się dwie komórki potomne. METAFAZA Zaczyna kształtować się wrzeciono podziałowe. , Pózna PROFAZA Rozpada się otoczka jądrowa. Wczesna PROFAZA Każdy z chromosomów jest połączony z włóknami wrzeciona podziałowego. Chromosomy ulegają dekondensacji – przechodzą w stan luźnej chromatyny. 2