Ultrastruktura śródb³onka naczyń pozaw³osowatych

Szczepañski M. i wsp.
Ultrastruktura œródb³onka naczyñ pozaw³osowatych migda³ka gard³owego
143
IMMUNOLOGIA KLINICZNA
Alergia Astma Immunologia, 2001, 6(3), 143-147
Ultrastruktura œródb³onka naczyñ pozaw³osowatych
migda³ka gard³owego
The ultrastructure of high endothelial cells of postcapillary venules
in the pharyngeal tonsil
MAREK SZCZEPAÑSKI 1/, BEATA SZYNAKA 2/, JANUSZ DZIÊCIO£ 3/, JADWIGA MA£DYK 4/
1/
Klinika Neonatologii Akademii Medycznej, Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny, ul. M. Curie-Sk³odowskiej 24a, 15-276 Bia³ystok
Zak³ad Anatomii Patologicznej Akademii Medycznej w Bia³ymstoku, ul. Waszyngtona 13, 15-269 Bia³ystok
3/
Zak³ad Anatomii Prawid³owej Akademii Medycznej w Bia³ymstoku, ul. Mickiewicza 2a, 15-213 Bia³ystok
4/
Zak³ad Anatomii Patologicznej Akademii Medycznej w Warszawie, ul. Marsza³kowska 24, 00-628 Warszawa
2/
¯ylne naczynia pozaw³osowate z charakterystycznymi komórkami
wysokiego œródb³onka stwierdza siê w utkaniu wtórnych narz¹dów
limfatycznych. Ró¿ni¹ siê one w sposób zasadniczy, zarówno pod
wzglêdem budowy, jak i funkcji w porównaniu z naczyniami
pozaw³osowatymi typu ci¹g³ego. ¯ylne naczynia pozaw³osowate
o wysokim œródb³onku s¹ miejscem migracji limfocytów z krwi kr¹¿¹cej
i stanowi¹ istotne ogniwo w recyrkulacji limfocytów.
Alergia Astma Immunologia, 2001, 6(3), 143-147
Postcapillary venules with characteristic high endothelial cells are
found in tissues of all secondary lymphoid organs. The structure and
function of high endothelial cells of postcapillary venules is different
from endothelial cells of other vessels. High endothelial venules are the
place of lymphocyte migration from the blood and they are important
in lymphocyte recirculation.
S³owa kluczowe: ¿ylne naczynia w³osowate, komórki wysokiego
œródb³onka, migracja limfocytów
Key words: postcapillary venules, high endothelial cells, lymphocyte
migration
Rozwijaj¹cy siê organizm ju¿ w okresie ¿ycia p³odowego styka siê z ogromn¹ liczb¹ ró¿norodnych antygenów [1]. W pocz¹tkowym okresie s¹ to antygeny obecne
we krwi kr¹¿enia ³o¿yskowo-p³odowego, a w okresie pourodzeniowym antygeny zawarte w pokarmach, wdychanym powietrzu, penetruj¹ce przez skórê oraz antygeny
pochodzenia bakteryjnego, mikroflory b³on œluzowych
przewodu pokarmowego, uk³adu oddechowego czy pochwy [2,3].
Kontakt z obcym antygenem wywo³uje odpowiedŸ ze
strony uk³adu immunologicznego, której celem jest swoiste rozpoznanie antygenu oraz „ustosunkowanie siê” do
tego antygenu. OdpowiedŸ immunologiczna w stosunku
do rozpoznanego antygenu mo¿e byæ ukierunkowana na
jego eliminacjê (np. wirusy, bakterie, pierwotniaki, paso¿yty, komórki nowotworowe) lub tolerowanie (np. antygeny pokarmowe, wziewne, kontaktowe, niektóre bakterie). W obu zjawiskach najistotniejsz¹ rolê odgrywaj¹ komórki limfoidalne.
œciany gard³a oraz tzw. pasma boczne. Nab³onek
pokrywaj¹cy migda³ki podniebienne wnika w g³¹b tworz¹c system rozga³êzionych krypt, co wybitnie zwiêksza
powierzchniê (do ok. 300 cm2 ) kontaktu podnab³onkowej
tkanki limfatycznej z zawartoœci¹ gard³a. Migda³ek gard³owy, w którego strukturze nie dostrzega siê krypt, zwiêksza swoj¹ powierzchniê poprzez utworzenie pod³u¿nych
fa³dów, poprzedzielanych p³ytkimi bruzdami. Pod nab³onkiem migda³kowym znajduj¹ siê owalne grudki ch³onne
oraz przestrzeñ miêdzygrudkowa. W grudkach ch³onnych
stwierdza siê wyraŸny podzia³ na strefy z oœrodkami rozmna¿ania oraz stref¹ p³aszczow¹, w której dominuj¹ limfocyty B wytwarzaj¹ce immunoglobuliny (budowa grudki
zale¿na jest od stopnia jej pobudzenia). W przestrzeni miêdzygrudkowej dominuj¹ grasiczozale¿ne limfocyty T, skupione g³ównie w pobli¿u licznie tu wystêpuj¹cych pozaw³osowatych naczyñ ¿ylnych.
Budowa histologiczna oraz lokalizacja tkanki limfatycznej gard³a na granicy pomiêdzy pocz¹tkowymi, ektodermalnymi odcinkami przewodu pokarmowego i uk³adu
oddechowego a ich dalszymi odcinkami endodermalnymi,
wskazuje na niezwykle wa¿n¹ rolê tej czêœci uk³adu ch³onnego cz³owieka. Uk³ad limfatyczny gard³a uczestniczy w:
Budowa histopatologiczna i funkcja migda³ków
Uk³ad ch³onny gard³a stanowi¹ du¿e skupiska tkanki
limfatycznej tworz¹ce migda³ki, grudki ch³onne tylnej
Alergia Astma Immunologia, 2001, 6(3), 143-147
144
Alergia Astma Immunologia, 2001, 6(3), 143-147
1. rozpoznawaniu antygenów wnikaj¹cych do ustroju przez
b³onê œluzow¹ wraz z otaczaj¹cym powietrzem i pokarmem, 2. kszta³towaniu zjawisk tolerancji w stosunku do
wnikaj¹cych antygenów, 3. neutralizowaniu, niszczeniu i
eliminacji wnikaj¹cych antygenów, 4. wywo³ywaniu lokalnych i ogólnoustrojowych obronnych reakcji immunologicznych w nastêpstwie kontaktu z antygenem.
Uk³ad limfatyczny gard³a jest bardzo dobrze unaczyniony przez odga³êzienia têtnicy szyjnej zewnêtrznej, które wokó³ skupisk tkanki limfatycznej tworz¹ siatkê naczyñ têtniczych, wnikaj¹cych do przestrzeni miêdzygrudkowej i do grudek ch³onnych. System naczyñ kapilarnych
(ci¹g³ych) strefy oko³ogrudkowej, odprowadzaj¹cy krew
¿yln¹ przechodzi w naczynia pozaw³osowate o wysokim
œródb³onku, a nastêpnie naczynia ¿ylne o wiêkszym kalibrze, którymi krew odp³ywa do splotu ¿ylnego gard³a.
Pomimo faktu, i¿ struktury anatomiczne uk³adu immunologicznego (pierwotne i wtórne narz¹dy limfatyczne) zlokalizowane s¹ w ró¿nych czêœciach cia³a to funkcjonuje on jak pojedynczy narz¹d. Integracja rozrzuconych czêœci uk³adu immunologicznego odbywa siê dziêki
zjawisku kr¹¿enia limfocytów [4-8]. Tysi¹ce komórek
opuszcza uk³ad krwionoœny, wêdruje do tkanek i wraca
do kr¹¿enia poprzez uk³ad limfatyczny, sprawuj¹c sta³y
nadzór immunologiczny zapewniaj¹cy integralnoœæ ustroju [6]. O tym jak wa¿ne jest to zjawisko œwiadczy fakt, ¿e
pula kr¹¿¹cych limfocytów podlega wymianie od 10 do
48 razy na dobê. Najwiêksz¹ rolê w migracji limfocytów,
zw³aszcza do wtórnych narz¹dów limfatycznych, odgrywaj¹ ¿ylne naczynia pozaw³osowane, wyœcielone szczególnym rodzajem komórek œródb³onkowych [5,7-10].
ne s¹ lit¹ warstw¹ sp³aszczonych komórek œródb³onka.
Zwrócone do siebie powierzchnie s¹siaduj¹cych komórek zachodz¹ dachówkowato i s¹ oddzielone od siebie
w¹skimi szczelinami (po³¹czenia szczelinowe – nexus),
w których na ró¿nej g³êbokoœci wystêpuj¹ zespolenia desmosomalne (œcis³e) (ryc. 1). Cytoplazma tych komórek
zawiera drobne i stosunkowo nieliczne mitochondria, o typowej strukturze i elektronowo gêstej macierzy oraz sk¹pe, krótkie kana³y i sp³aszczone zbiorniki szorstkiej sieci
œródplazmatycznej, jak równie¿ pêcherzyki mikropinocytarne, bêd¹ce czêsto w bezpoœrednim kontakcie z b³on¹
komórkow¹. Aparaty Golgiego s¹ s³abo rozbudowane.
Spotyka siê te¿ cia³ka gêste o ró¿nej wielkoœci i strukturze. J¹dra komórek œródb³onka s¹ wyd³u¿one o ziarnistej,
zagêszczonej heterochromatynie zlokalizowanej pod b³on¹ j¹drow¹. Od zewn¹trz warstwa komórek œródb³onka
otoczona jest pierœcieniem amorficznej b³ony podstawnej
o œredniej gêstoœci elektronowej. Na zewn¹trz b³ony podstawnej widoczne s¹ cienkie wypustki pericytów (ryc. 1).
Komórki œródb³onka naczyñ ¿ylnych
Komórki te w obrazie mikroskopowym maj¹ szeœcienny lub cylindryczny kszta³t (st¹d nazwa – komórki wysokiego œródb³onka naczyñ ¿ylnych – high endothelial venule – HEV) i ró¿ni¹ siê pod tym wzglêdem zasadniczo
od komórek nab³onka naczyniowego naczyñ w³osowatych
[7,11]. Ok. 25% limfocytów przep³ywaj¹cych przez naczynie typu HEV ulega zatrzymaniu na powierzchni naczynia i przechodzi przez jego œcianê, co jak wyliczono
powoduje, ¿e do pojedynczego wêz³a ch³onny migruje
przez nie ok. 1.4×104 limfocytów w ci¹gu 1 sekundy [7].
W ci¹gu ka¿dej sekundy przez wszystkie naczynia typu
HEV w ustroju ludzkim migruje ok. 5×106 limfocytów [7].
Znaczny odsetek wœród nich stanowi¹ limfocyty obdarzone pamiêci¹ immunologiczn¹ [5,6,12].
P³askie i wyd³u¿one komórki œródb³onka naczyñ w³osowatych typu ci¹g³ego charakteryzuj¹ siê najwiêksz¹
gruboœci¹ w miejscu wystêpowania j¹dra i znacznym
scieñczeniem w pozosta³ej czêœci komórki (ryc. 1). W komórkach wysokiego œródb³onka obecnoœæ j¹dra komórkowego nie wp³ywa w sposób zasadniczy na kszta³t komórki (ryc. 2). Naczynia w³osowate typu ci¹g³ego wys³a-
Rycina 1. Przekrój poprzeczny przez naczynie w³osowate. Œwiat³o (Lu) wys³ane 4 sp³aszczonymi komórkami œródb³onkowymi
(En), po³¹czonymi po³¹czeniami kompleksowymi (→). Otoczone b³on¹ podstawn¹ (Bm) oraz cienkimi wypustkami pericytów
(P). Pow. X 4.400.
Komórki œródb³onka otaczaj¹ce œwiat³o naczyñ typu
HEV oddzielone s¹ od siebie w¹skimi szczelinami, pomiêdzy którymi widoczne s¹ s³abo rozwiniête, nieliczne
po³¹czenia œcis³e. Na powierzchni komórek œródb³onka
znajduj¹ siê palczaste wypustki cytoplazmatyczne (mikrokosmki), których liczba na komórkach HEV jest znacznie
wiêksza ni¿ na komórkach œródb³onka naczyñ w³osowatych (ryc. 2, 3) [7,13,14].
Obserwuje siê znaczn¹ zmiennoœæ iloœci, wielkoœci
oraz kszta³tu mikrokosmków, zale¿n¹ m.in. od dojrza³oœci tych komórek, stopnia pobudzenia, czy intensywnoœci
Szczepañski M. i wsp.
Ultrastruktura œródb³onka naczyñ pozaw³osowatych migda³ka gard³owego
145
stanu zapalnego otaczaj¹cej tkanki. Mikrokosmki w sposób istotny zwiêkszaj¹ powierzchniê komórek HEV, a jednoczeœnie zwiêkszaj¹ szansê uzyskania kontaktu z przemieszczaj¹cymi siê wzd³u¿ naczynia limfocytami [7,14].
Na powierzchni komórek HEV obserwuje siê równie¿
obecnoœæ zag³êbieñ, które zwiêkszaj¹ si³ê kontaktu limfocyta z komórk¹ HEV poprzez penetruj¹ce w te zag³êbienia mikrokosmki limfocytów. Na czêœci podstawnej
komórek HEV, znajduj¹ siê nieregularne, g³êbokie wg³êbienia (ryc. 2, 3). W obrêbie cytoplazmy obecne s¹ liczne mitochondria o ró¿nej wielkoœci, bogata szorstka sieæ
œródplazmatyczna, rozbudowane aparaty Golgiego, zwykle zlokalizowane w bezpoœrednim s¹siedztwie j¹dra, co
œwiadczy o du¿ym potencjale aktywnoœci biosyntetycznej [7]. Ponadto w cytoplazmie zauwa¿a siê doœæ du¿e
wi¹zki równolegle u³o¿onych mikrofilamentów, okr¹g³e
b¹dŸ owalne cia³ka o wysokiej gêstoœci elektronowej
(odpowiadaj¹ce prawdopodobnie strukturom lizosomalRycina 2. Przekrój poprzeczny przez naczynie pozaw³osowate
nym), cia³ka Weibel-Palade oraz pêcherzyki mikropinoo wysokim œródb³onku. Œwiat³o (Lu) wys³ane szeœciennymi
komórkami œródb³onkowymi (En) z j¹drem (N) o nieregularnych cytarne. J¹dra komórkowe s¹ du¿e, maj¹ nieregularny
kszta³tach. Powierzchnia komórki od strony œwiat³a z licznymi kszta³t oraz silnie rozproszon¹ chromatynê j¹drow¹ [7].
wypustkami (→). W cytoplazmie widoczne mitochondria (M) B³ona podstawna o zmiennej szerokoœci, otaczaj¹ca kooraz kana³y sieci endoplazmatycznej szorstkiej (RER). mórki œródb³onka, nierzadko rozdwaja siê lub tworzy
Pow. X 3.000.
multiplikacje. W ró¿nej szerokoœci szczelinach b³ony
podstawnej i na jej powierzchni zewnêtrznej znajduj¹ siê
wypustki pericytów (ryc. 2, 3).
Funkcja komórek wysokiego œródb³onka ¿ylnych
naczyñ pozaw³osowatych
Wykazano, ¿e komórki HEV, które w sposób istotny
przyczyniaj¹ siê do kr¹¿enia limfocytów, odgrywaj¹ równie¿ niezwykle wa¿n¹ rolê w fagocytozie i niszczeniu limfocytów, w których rozpocz¹³ siê proces apoptozy [15].
Rozpoznanie i usuniêcie uszkodzonych, nie w pe³ni sprawnych limfocytów w obrêbie bariery œródb³onka ¿ylnych
naczyñ pozaw³osowatych jest szczególnie istotne i zapobiega uwalnianiu przez uszkodzone w trakcie przechodzenia przez œcianê naczynia lub w tkance oko³onaczyniowej komórki – licznych prozapalnych cytokin. Aktywnoœæ fagocytarna komórek HEV w stosunku do limfocytów, w których rozpocz¹³ siê proces apoptozy ogranicza
nap³yw uszkodzonych komórek do tkanki limfatycznej,
zapobiega uszkodzeniu naczynia i wspomaga makrofagi
tkankowe w eliminacji apoptycznych limfocytów.
Rycina 3. Przekrój poprzeczny przez naczynie pozaw³osowate
Bariera œródb³onkowa utworzona przez komórki HEV
o wysokim œródb³onku. Komórki œródb³onka (En) prawie
zamykaj¹ œwiat³o naczynia (Lu). W cytoplazmie nieregularnych jest równie¿ nie do pokonania przez niedojrza³e komórki
kszta³tów j¹dro komórkowe (N), w pobli¿u rozbudowany aparat limfoidalne pochodzenia grasiczego oraz niedojrza³e koGolgiego (Go), pêczki delikatnych fibryli (f), liczne mitochondria mórki pochodzenia szpikowego [16].
(M), kana³y sieci endoplazmatycznej szorstkiej (RER) oraz cia³ka
Naczynia pozaw³osowate z komórkami HEV wystêo wysokiej gêstoœci elektronowej (*). Komórki u podstawy
puj¹
we wszystkich wtórnych narz¹dach limfatycznych,
z licznymi wrêbami (→), otoczone b³on¹ podstawn¹ (Bm).
a
wiêc
– wêz³ach ch³onnych, migda³kach, kêpkach
W pobli¿u komórka pericyta (P). Pow. x 3.000.
Peyer’a, wyrostku robaczkowym. Zlokalizowane s¹ one
g³ównie w przestrzeni oko³ogrudkowej, zasiedlanej g³ównie przez limfocyty T (ryc. 4) [7,10,17]. W ¿yciu p³odowym
146
Alergia Astma Immunologia, 2001, 6(3), 143-147
stwierdza siê je w obrêbie migda³ków ju¿ od 14 tygodnia
ci¹¿y [17-19].
Rycina 5. Przekrój poprzeczny przez naczynia pozaw³osowate
o wysokim œródb³onku (HEV), otoczone wianuszkiem limfocytów. Pow. x 300.
Rycina 4. Przekrój poprzeczny i pod³u¿ny naczynia pozaw³osowatego o wysokim œródb³onku (HEV) w przestrzeni oko³ogrudkowej migda³ka gard³owego. Pow. x 300.
Stwierdzono równie¿ ich obecnoœæ w miejscach,
w których skupiska tkanki ch³onnej s¹ niewielkie, np.
w tkance ch³onnej zwi¹zanej ze spojówkami (zarówno
w grudkach, jak i blaszce podstawnej), czy w ma³ych agregatach tkanki ch³onnej ¿o³¹dka i jelita grubego [20]. Pojawienie siê naczyñ pozaw³osowatych z komórkami HEV
oraz wysoki wspó³czynnik ich proliferacji jest typowy dla
wszystkich tkanek, w których toczy siê przewlek³y proces zapalny [7,18]. Zwiêksza to wielokrotnie mo¿liwoœæ
migracji limfocytów do tkanki objêtej tym procesem [7,18].
Dlatego w preparatach histologicznych obserwuje siê czê-
sto wianuszek limfocytów (zarówno T, jak i B) wokó³
naczyñ pozaw³osowatych typu HEV (ryc. 5).
Komórki HEV w hodowlach tkankowych charakteryzuje wysoki wspó³czynnik przylegania z powstawaniem
desmosomów i zdolnoœæ do tworzenia form tubularnych
ze œwiat³em w œrodku [21].
Komórki HEV wykazuj¹ na swej powierzchni, zwróconej do œwiat³a naczynia, bogat¹ ekspresjê ligandów zaliczanych do adresyn, m.in. ICAM-1 (CD54), ICAM-2
(CD102), VCAM-1 (CD106), CD31, selektyny E
(CD62E), adresyny b³on œluzowych (MADCAM-1) [79,14,18,22-25]. Ekspresja poszczególnych ligandów na
komórkach HEV jest od 5-30 razy wiêksza ni¿ na komórkach œródb³onka naczyñ w³osowatych typu ci¹g³ego [14].
Obecnoœæ tak licznie reprezentowanych adresyn odgrywa podstawow¹ rolê w kaskadzie zjawisk, które zachodz¹ w trakcie aktywacji, toczenia siê, przylegania i migracji limfocytów do tkanki otaczaj¹cej naczynie.
Piœmiennictwo
1. Rieger CH i wsp. Local and systemic immune response to food
antigens in neonates and infants. Allergy Proc 1991; 12: 309-312.
2. Wiedermann U i wsp. Suppression of antigen-specific T- and
B-cell responses by intranasal or oral administration of
recombinant bet v 1, the major birch pollen allergy, in a murine
model of type I allergy. J Allergy Clin Immunol 1999; 103:
1202-1210.
3. Corthesy B, Spertini F. Secretory immunoglobulin A: from
mucosal protection to vaccine development. Biol Chem 1999;
380: 1251-1262.
4. Tamatani T i wsp. Molecular mechanisms underlying lymphocyte
recirculation. II. Differential regulation of LFA-1 in the interaction
between lymphocytes and high endothelial cells. Eur J Immunol
1991; 21: 855-858.
5. Zidan M, Jecker P, Pabst R. Differences in lymphocyte subsets
in the wall of high endothelial venules and the lymphatics of
human palatine tonsils. Scand J Immunol 2000; 51: 372-276.
6. Bird IN i wsp. Studies of lymphocyte transendothelial migration:
analysis of migrated cell phenotypes with regard to CD31
(PECAM-1), CD45RA and CD45RO. Immunology 1993; 80:
553-560.
7. Girard JP, Springer TA. High endothelial venules (HEVs):
specialized endothelium for lymphocyte migration. Immunol
Today 1995; 16: 449-457.
8. Warnock RA i wsp. Molecular mechanisms of lymphocyte homing
to peripheral lymph nodes. J Exp Med 1998; 187: 205-216.
Szczepañski M. i wsp.
Ultrastruktura œródb³onka naczyñ pozaw³osowatych migda³ka gard³owego
9. Tangemann K i wsp. A high endothelial cell-derived chemokine
induces rapid, efficient, and subset-sensitive arrest of rolling
T lymphocytes on a reconstituted endothelial substrate.
J Immunol 1998; 161: 6330-6337.
10. Pals ST i wsp. Human lymphocyte-high endothelial venule
interaction: organ-selective binding of T and B lymphocyte
populations to high endothelium. J Immunol 1986; 137: 760-763.
11. Duijvestijn AM, Rep M, Hendriks HR, Kraal G. Functional
capacities of high endothelial venules appear not to be controlled
by recirculating lymphocytes. Immunobiology 1990; 180:
295-307.
12. Westermann J i wsp. CD4+ T cells of both the naive and the
memory phenotype enter rat lymph nodes and Peyer’s patxches
via high endothelial venules: within the tissue their migratory
behavior differs. Eur J Immunol 1997; 27: 3174-3181.
13. Belz GT. An unusual structure of venules in tonsils of the soft
palatine of young pigs. J Anat 1998; 192: 131-135.
14. Sasaki K i wsp. Ultrastructural localization of the intercellular
adhesion molecule (ICAM-1) on the cell surface of high
endothelial venules in lymph nodes. Anat Rec 1996; 244: 105-111.
15. Hess KL i wsp. Human and murine high endothelial venule cells
phagocytose apoptotic leukocytes. Exp Cell Res 1997; 236:
404-411.
16. Chin YH, Cai JP, Johnson K. Lymphocyte adhesion to cultured
Peyer’s patch high endothelial venule cells is mediated by organspecific homing receptors and can be regulated by cytokines.
J Immunol 1990; 145: 3669-3677.
147
17. Modrzyñski M, Zawisza E, Samoliñska-Zawisza U. Uk³ad
ch³onny gard³a - ogólna charakterystyka. Nowa Medycyna 1999;
6: 19-26.
18. Perry M, Whyte A. Immunology of the tonsils. Immunol Today
1998; 19: 414-420.
19. Holibka V. High-endothelial postcapillary venules in the fetal
palatine tonsil. Acta Univ Palacki. Olomuc Fac Med 1991; 130:
61-70.
20. Haynes RJ i wsp. Human conjunctiva contains high endothelial
venules that express lymphocyte homing receptors. Exp Eye
Res 1999; 69: 397-403.
21. Cook-Mills JM, Gallagher JS, Feldbush TL. Isolation and
characterization of high endothelial cell lines derived from mouse
lymph nodes. In Vitro Cell Dev Biol Anim 1996; 32: 167-177.
22. Baekkevold ES i wsp. Culture characterization of differentiated
high endothelial venule cells from human tonsils. Lab Invest 1999;
79: 327-336.
23. Sasaki K i wsp. Three-dimensional distribution of intercellular
adhesion molecule-1 on lymphocytes in the high endothelial venule
analyzed by backscatter electron imaging. Acta Anat (Basel)
1998; 162: 33-39.
24. Perry ME i wsp. Expression of adhesion molecules on the
microvasculature of the pharyngeal tonsil (adenoid). Acta
Otolaryngol (Stockh) 1996; 523: 47-51.
25. Ebnet K i wsp. Orchestrated information transfer underlying
leukocyte endothelial interactions. Ann Rev Immunol 1996; 14:
155-177.