Powiat Kłodzki.
advertisement
powiat_klodzki http://powiat.klodzko.pl/ochrona-przeciwpowodziowa/o-powodzi -na-ziemi-klodzkiej/hydrografia-ziemi-klodzkiej.html Hydrografia Ziemi Kłodzkiej Obszar Ziemi Kłodzkiej leży w dorzeczu Odry i obejmuje zlewnię górnej Nysy Kłodzkiej wraz z jej dopływami. Ziemia Kłodzka prawie w całości należy do zlewiska Morza Bałtyckiego, tylko zachodnia część Gór Stołowych, Obniżenie Kudowy, południowo-zachodnie zbocza Gór Bystrzyckich oraz Góry Orlickie należą do zlewiska Morza Północnego. Topograficzny dział wodny w przeważającej części biegnie grzbietami górskimi. Bieg rzek w obrębie Ziemi Kłodzkiej uwarunkowany jest liniami tektonicznymi lub różnicami w odporności warstw skalnych. Sieć rzeczna, zwłaszcza wyższego rzędu, była wykształcona niemal w dzisiejszym przebiegu już w epoce przedlodowcowej, chociaż dna dolin leżały 50-70 m wyżej niż dziś. Jedynie bieg Białej Ladeckiej uległ zasadniczej zmianie. Istniejący dziś załom rzeki poniżej Lądka Zdroju powstał w miocenie. Wcześniej Biała Lądecka kierowała się wprost na północ i poprzez poprzeczne obniżenie w grzbiecie wolno obniżających się Gór Złotych, którego pozostałością jest dzisiejsza Przełęcz Różaniec, wpływała wprost do pogłębiającego się podsudeckiego rowu tektonicznego Nysy Kłodzkiej. Śladem tego procesu są stare żwiry, pochodzące z górnego dorzecza rzeki, w okolicy Kamieńca Ząbkowickiego, na północnym przedpolu Gór Złotych. Równocześnie istniał już wtedy także i dolny odcinek dzisiejszej Białej Lądeckiej, lecz jako odrębna rzeka, która uchodziła jak dzisiejsza do Nysy Kłodzkiej, ale źródła swe miała w okolicy Radochowa. Również bieg Nysy Kłodzkiej uległ niewielkiej zmianie. Nie płynęła ona jak dziś zwężoną doliną pod Kłodzkiem, która wówczas jeszcze nie istniała, lecz posiadała szeroką dolinę na zachód od Góry Fortecznej. Wszystkie te doliny były nie tylko płytsze od dzisiejszych, ale i o wiele szersze. Dna ich zachowały się w postaci bardzo szerokich zrównań, widocznych po obu stronach dolin Nysy Kłodzkiej, Ścinawki, Bystrzycy Dusznickiej i innych większych rzek Ziemi Kłodzkiej na poziomie 30, 50, a nawet 70 m ponad dzisiejszymi ich korytami. Charakter ówczesnych rzek znacznie różnił się od dzisiejszych. Sieć rzeczną tworzyły wolnopłynące, szeroko rozlane mętne wody niosące ogromne ilości mułu i ilastych zawiesin, których dostarczało obfite wietrzenie skał w wilgotnym i gorącym klimacie. Z biegiem czasu, jeszcze w miocenie, nastąpiło przyspieszenie ruchów wypiętrzających. Intensywniejsze niż dotąd dźwiganie Sudetów jako całości, wywołało na terenie Ziemi Kłodzkiej silne wzmożenie erozji wgłębnej. Rzeki rozcięły szerokie dna swych dotychczasowych dolin, erodując w nich wąskie, wciosowe doliny, głębokie na 40-60 m o profilu poprzecznym w kształcie litery V. Rezultaty tych procesów są widoczne również dzisiaj. Przykładem może być dolina Nysy Kłodzkiej przez Góry Bardzkie, gdzie zakola meandrów zostały wtedy ostatecznie głęboko wcięte. Szczególnie wyraźne rozcięcie widoczne jest w dolinie Bystrzycy Dusznickiej, między Szczytną a Dusznikami. Wzmożona erozja oraz zmiana klimatu na nieco chłodniejszy spowodowały zmianę charakteru osadów rzecznych. Bystre nurty rzek niosły i toczyły po swym dnie masy żwirów i gruboziarnistych piasków znoszonych ze stoków górskich przez rozcinające je potoki lub pochodzących z erodowanych skał podłoża pogłębianych, głównych dolin. Dzisiejsza Nysa Kłodzka posiada liczne dopływy tworzące wachlarzowaty układ. Do lewobrzeżnych dopływów należą: Bystrzyca, Łomnica, Bystrzyca Dusznicka. Do prawobrzeżnych zaś zaliczamy: Polną, Bielicę, Szklarkę, Goworówkę, Domaszkowski Potok, Nowinkę, Wilczkę, Pławną, Równicę, Białą Lądecką i Jaszkówkę. Jednak główną sieć rzeczną stanowią Nysa Kłodzka, Bystrzyca, Bystrzyca Dusznicka oraz Biała Lądecka, których doliny są wyraźnie od siebie oddzielone. Górny bieg Nysy Kłodzkiej stanowi rów tektoniczny wypełniony piaskowcami i mało odpornymi marglami kredowymi. Biała Lądecka poniżej Stronia Śląskiego płynie obniżeniem z terasami plejstoceńskimi wypełnionymi osadami czwartorzędowymi, w okolicy Trzebieszowic występują moreny denne, stanowiące ślad po wystąpieniu lodowca. W dolnym biegu dolina Białej Lądeckiej ma bardzo złożoną budowę geologiczną, występują tu wapienie krystaliczne, zlepieńce, łupki oraz piaskowce. Bystrzyca Dusznicka płynie w obniżeniu tektonicznym wysłanym miękkimi skałami osadowymi. Źródła tych rzek i potoków z wyjątkiem Ścinawki znajdują się w górach Ziemi Kłodzkiej. Najzasobniejszy w wodę jest Masyw Śnieżnika, zaś Góry Stołowe dają początek niewielkiej ilości Data publikacji 2017-07-18 15:29:48, Strona: 1/2 powiat_klodzki http://powiat.klodzko.pl/ochrona-przeciwpowodziowa/o-powodzi -na-ziemi-klodzkiej/hydrografia-ziemi-klodzkiej.html potoków zasilających Nysę Kłodzką. W granicach zlewni Ścinawki znajduje się część Gór Sowich, których grzbiet stanowi powierzchniowa wierzchowina wyniesiona na wysokości 900-950 m n.p.m. Jest ona fragmentem trzeciorzędowej powierzchni zrównania. Nad nią wznosi się Wielka Sowa 1014 m n.p.m. Strumienie wyżłobiły tu wąskie doliny, wciśnięte w górę z licznymi przełęczami, między innymi Jugowską i Woliborską. W przedłużeniu Gór Sowich, oddzielone przełęczą Srebrną leżą Góry Bardzkie z najwyższym szczytem Kłodzką Górą o wysokości 762 m n.p.m. Rzeki tworzą tu rozległe doliny oraz wąskie, głębokie wąwozy, z których najważniejszym jest Przełom Bardzki. Nysa Kłodzka przebijając się w poprzek gór między Ławicą a Bardem, zatacza 5 pętli meandrowych. Przełom ma charakter antecedentny, tj. dolina rzeczna jest starsza od gór, przez które się przełamuje. Góry Bardzkie wraz z Górami Sowimi i Złotymi zamykają zlewnię górnej Nysy Kłodzkiej od północnego wschodu. Góry Złote, oddzielone od Gór Bardzkich przełęczą Kłodzką, stanowią dział wodny między prawostronną zlewnią górnej Nysy Kłodzkiej, a prawostronną zlewnią środkowego biegu Nysy Kłodzkiej. Najwyższym ich wzniesieniem jest Kuźnica (990 m n.p.m.). Strumienie i cieki zasilające bezpośrednio Nysę Kłodzką spływają z gór głęboko wciętymi dolinami. Masyw Śnieżnika stanowi dział wodny oddzielający dorzecze Odry, Łaby i Dunaju (punkt styczny stanowi Trójmorski Wierch, 1145 m n.p.m.). Najwyższy szczyt Śnieżnik wznosi się na wysokości 1425 m n.p.m., na którego zboczach biorą początek liczne strumienie wcinające się w górotwór i tworzą wciosowe doliny. Najciekawszą z nich jest Dolina Wilczki. Góry Bystrzyckie obejmują lewostronną zlewnię górnej Nysy Kłodzkiej. Tworzą lekko falistą wierzchowinę na wysokości 800-900 m n.p.m. z najwyższym szczytem Jagodna (977 m n.p.m.). Południowe stoki są pocięte krótkimi poprzecznymi dolinami rzecznymi, gdzie największą dolinę utworzyła Bystrzyca. Góry Orlickie mają kształt wyrównanej powierzchni grzbietowej na około 1000 m n.p.m., najwyższy szczyt Orlica ma 1084 m n.p.m. Ze względu na budowę występuje tu niewielka ilość strumieni odwadniających góry. Wzgórza Lewińskie stanowią wododział zlewisk Morza Bałtyckiego i Morza Północnego. Góry Stołowe odznaczają się pod względem morfologii od pozostałych gór na obszarze Ziemi Kłodzkiej. Tworzą je trzy poziomy zrównania z najwyższym szczytem Szczeliniec wznoszącym się na wysokości 919 m n.p.m. Źródła potoków tego obszaru w większości są typu warstwowego, występują na kontakcie piaskowców ciosowych z nieprzepuszczalnymi marglami. Współczesny układ sieci rzecznej powoduje to, że poziom wód w Nysie Kłodzkiej, w Kłodzku reaguje bardzo szybko na odpływ z terenów górskich. Dochodzi wówczas do nałożenia się fal wezbraniowych z lewostronnych i prawostronnych dopływów oraz fali na Nysie Kłodzkiej, co może stwarzać niekorzystną i groźną w skutkach sytuację powodziową w mieście. dr inż. Tamara Tokarczyk IMGW O/Wrocław dr inż. Dorota Olearczyk Uniwersytet Przyrodniczy Wrocław Data publikacji 2017-07-18 15:29:49, Strona: 2/2