Analiza stężeń chemokin CXCL10 i CXCL13 oraz cytokiny IL

Streszczenie w języku polskim
Analiza stężeń chemokin CXCL10 i CXCL13 oraz cytokiny IL-18
we krwi i płynie mózgowo-rdzeniowym w postaci rzutowo-remisyjnej
i pierwotnie postępującej stwardnienia rozsianego
Piotr Iwanowski
Stwardnienie rozsiane (łac. sclerosis multiplex, SM) jest przewlekłą zapalną chorobą
demielinizacyjną ośrodkowego układu nerwowego o nieznanej etiologii. SM występuje przeważnie
u młodych osób i stanowi najczęstszą przyczynę niesprawności ruchowej w tej grupie wiekowej.
Przypuszczalnie początek i przebieg choroby zależy od czynników infekcyjnych, genetycznych,
immunologicznych lub środowiskowych. Wyróżniamy trzy główne postaci stwardnienia
rozsianego: rzutowo-remisyjną (RRSM), wtórnie postępującą (SPSM) i pierwotnie postępującą
(PPSM). Najczęstszą jest postać RRSM (85-90%), którą cechuje kliniczne zaostrzenia objawów
przerywane okresami stabilizacji, występuje dwukrotnie częściej wśród kobiet i w ciągu 10 lat
przechodzi u 40-50% pacjentów w postać SPSM. U około 10% pacjentów występuje przebieg
PPSM, który charakteryzuje się stopniową progresją niesprawności neurologicznej bez rzutów
choroby. U pacjentów z PPSM, w porównaniu z RRSM, średni wiek zachorowania jest późniejszy o
około 10 lat i zachorowanie nie dominuje u kobiet.
Wykazano wpływ odmiennych mechanizmów immunopatogenetycznych na różny przebieg
kliniczny SM. W patogenezie SM kluczowe jest przechodzenie autoreaktywnych limfocytów T
przez barierę krew-mózg. Na migrację leukocytów wpływa selektywna ekspresja cząsteczek
adhezyjnych, chemokin, receptorów chemokinowych i metaloproteinaz macierzy. Badania
procesów patologicznych wykazują także istotną rolę limfocytów B i przeciwciał w procesie
zapalnej demielinizacji na różnych stadiach SM. Różnice odpowiedzi zapalnej między RRSM a
PPSM dotyczą miejscowej ekspresji cytokin, chemokin oraz ich receptorów. Chemokiny odgrywają
ważną rolę w patogenezie SM poprzez przyciąganie limfocytów, które pośredniczą w procesach
zapalnych i aksonalnej degeneracji.
Celem pracy jest analiza stężeń chemokin CXCL10 i CXCL13 oraz cytokiny IL-18 we krwi i
płynie mózgowo-rdzeniowym u chorych z rzutowo-remisyjną i pierwotnie postępującą postacią
stwardnienia rozsianego oraz porównanie obu postaci z grupą kontrolną pacjentów z niezapalnymi
chorobami neurologicznymi.
Do badania włączono 25 pacjentów z RRSM, 24 pacjentów z PPSM oraz 31 pacjentów z
niezapalnymi chorobami neurologicznymi. Rozpoznanie SM postawiono w oparciu o kryteria
McDonalda (2010). U każdego pacjenta wykonano nakłucie lędźwiowe, pobierając jednokrotnie
płyn mózgowo-rdzeniowy, oraz pobrano raz próbkę krwi. Do oznaczenia stężeń cytokiny oraz
chemokin wykorzystano ilościową metodę „kanapkową” ELISA (R&D Systems dla CXCL10 i
CXCL13, MBL dla IL-18).
Przeprowadzone badania wykazały, że średnie stężenie cytokiny IL-18 w surowicy krwi
chorych z PPSM było istotnie statystycznie wyższe w porównaniu z grupą kontrolną. W postaci
RRSM średnie stężenie CXCL10 w płynie mózgowo-rdzeniowym było istotnie statystycznie
wyższe w porównaniu z grupą kontrolną.
Średnie stężenie chemokiny CXCL13 w płynie mózgowo-rdzeniowym było istotnie
statystycznie wyższe u chorych z RRSM i PPSM w porównaniu z grupą kontrolną. Nie wykazano
istotnie statystycznych różnic pomiędzy stężeniami CXCL13 w płynie mózgowo-rdzeniowym w
obu postaciach SM.
Podsumowując, wyniki badań wskazują na związek chemokin CXCL10 i CXCL13 oraz
cytokiny IL-18 z immunopatogenetycznymi mechanizmami u pacjentów z RRSM i PPSM.
Dokładniejsze zrozumienie związku pomiędzy immunologicznymi mechanizmami a klinicznym
przebiegiem SM może wskazać nowe kierunki terapii, pozwalające na kontrolę choroby.
Słowa kluczowe: stwardnienie rozsiane, chemokina, CXCL10, CXCL13,
limfocyt, płyn mózgowo-rdzeniowy, surowica
cytokina, IL-18,