Balloon 090100001 - pulsujący podkarzeł typu widmowego B
advertisement
Balloon 090100001 pulsujący podkarzeł typu widmowego B Andrzej Baran AP Kraków UMK Toruń 6 12 2004 • podkarły typu B • obserwacje Balloon 090100001 • analiza fourierowska Nomenklatura • Powszechna nazwa na pulsujące podkarły typu B: sdBv subdwarf B variable pulsacje typu p (oraz g) EC14026, nazwa zaczęrpnięta od pierwszej odkrytej (EC14026-2647), oficjalna nazwa to: V361 Hya pulsacje typu g Betsy stars – Elizabeth Green Podkarły sdB • obiekty o masie ~ 0.5M Sun • promień gwiazdy ~ 0.1 0.3RSun Teff 20 000 40 000 K , log g 5.0 6.2 • ewolucja nie jest dobrze znana • składają się z helowego jądra oraz bardzo cienkiej wodorowej otoczki • tworzą Rozszerzoną Gałąź Horyzontalną • połowa znanych sdB znajduje się w układzie podwójnym PG1336-018 pulsująca sdB w układzie podwójnym z czerwonym olbrzymem Gwiazdy sdBv • Historia gwiazd sdBv rozpoczęła się wraz z pojawieniem dwóch prac: Charpinet et al., 1996, ApJ, 471L, 103 Kilkenny et al., 1997, MNRAS, 285, 640 • Do dzisiaj znamy 32 pulsujące gwiazdy sdB Lista gwiazd EC14026 B EC14026-2647 15,4 PB8783 12,5 EC10228-0905 15,9 EC20117-4014 12,6 PG1047+003 13,5 PG1605+072 12,8 PG1336-018 12,9 KPD2109+4401 13,2 PG1144+615 13,2 PG1219+534 13,1 PG0911+456 14,6 EC05217-3914 15,3 HS0815+4243 16,0 HS2149+0847 16,4 HS2201+2610 13,6 PG1613+426 14,1 Nazwa Okres pulsacji [s] ~140 ~125 ~150 ~150 ~125 200-570 ~160 ~190 ~350 ~135 ~160 ~215 ~126 ~150 ~350 ~150 B Okres pulsacji [s] PG1325+101 13,8 ~140 PG2303+019 16,0 ~138 HS0702+6043 14,7 ~370 PG0014+067 15,9 80-170 KPD1930+2752 13,8 145-332 PG1618+563 13,4 ~140 HS0444+0458 15,4 ~150 HS0039+4302 15,1 ~200 KUV0442+1416 15,1 ~200 HS2151+0857 15,6 ~140 PG0048+091 13,5 ~150 PG0154+181 15,6 ~164 EC11583-2708 13,5 ~120 EC20338-1925 13,5 ~140 SLOAN 16,5 142 BALLOON 11,8 250-350 Nazwa • poprzez analogię do gwiazd β Cephei oraz SPB poszukiwano również sdBv z długimi okresami: Green et al., 2003, ApJ, 583L, 31 doniosła o odkryciu 20 obiektów pulsujących w modach g • w bieżącym roku odkryto mody g w obiektach EC14026: HS0702, Balloon Parametry fizyczne T [kK] log g Betsy 25-30 5.4-5.8 EC14026 29-36 5.25-6.10 • EC14026 + + Betsy + non-pulsating Astrosejsmologia • identyfikacja modów pulsacji • powiązanie częstotliwości z parametrami fizycznymi jak: temperatura, masa, rozmiar, budowa, skład chemiczny • parametrów n,l,m dla odległych gwiazd nie można zmierzyć • jeden ze sposobów to wielobarwna fotometria w połączeniu z spektroskopią Kryteria doboru obiektów • okresy oscylacji ~ co najmniej kilka minut (>5) • amplituda oscylacji ~ co najmniej kilkanaście mmag • jasność ~ do 13mag • KPD2109, PG0048 – dostępna fotometria wielobarwna • PG1716+426, P>45min, A<2mmag, B=13.7 • PG1144+615, P~350s, A<10mmag, B=13.2 • i oczywiście Balloon 090100001 Balloon 09010001 Teff 29 500 K , log g 5.3 Dziennik obserwacyjny • obserwacje prowadzono od 17VIII do 25IX 2004 • dane zebrano w dwóch obserwatoriach: • Suhora – 17VIII – 19IX, filtry UBVR • Loiano – 22IX – 25IX, filtr V • taki okres czasu daje: f 0.3 Hz • 2tyg. sesja WET-u daje: f 0.8 Hz • w każdym filtrze, zebrano: ~19 nocy, ~130h • czasy ekspozycji: U B V R dead time 14s 8s 5s 5s 21s 7 pkt/okres Mt. Suhora Observatory Filtr U Filtr B Filtr V Filtr R Loiano Observatory Filtr V 6/7 IX 2004 Mt. Suhora Observatory Transformata Fouriera oraz okno spektralne Analiza FT przeprowadzona z użyciem programów: Zbyszek Kołaczkowski i inni Mody niskiej częstotliwości mody g } mody g mod o największej amplitudzie tryplet } mody kombinacyjne Tryplet Δf f 3 f 2 0.00157 mHz Δf f 4 f 3 0.00158 mHz f m f 0 f f 0 m f m m rząd azymutalny β 1 Cnl , Cnl 0 dla modów p dla : m 1, Cnl 0 P 7 .35 d c.d.n.