Spis treści CZE˛ŚĆ PIERWSZA Przedmowa . . . Nota od tłumacza I. Od 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. . . . . . . . . . . . . . . Homera do pitagorejczyków Muzyka w poematach Homera . Muzyka jako ideał edukacyjny . Wynalezienie νóµοι . . . . . Najstarsze mity o muzyce: Orfeusz Etyka muzyczna i pitagorejczycy Harmonia . . . . . . . . Damon i etyka muzyczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 14 . . . . . . . . . . . . i Dionizos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 21 22 25 29 30 36 . . . . . . . . . . . . . . . . . . i szlachetna” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 44 50 53 60 64 . . . . . . . . . . . . . . . . 68 71 79 83 II. Platon, Arystoteles i kryzys pitagoreizmu 1. Muzyka w greckiej polis . . . . . . 2. Muzyka jako sophia . . . . . . . 3. Opozycja wobec etyki muzycznej . . . 4. Arystoteles: muzyka jako dyscyplina „wolna 5. Arystoksenos i okres hellenistyczny . . 6. Szkoła perypatetycka . . . . . . . III. Od świata antycznego do średniowiecza 1. Narodziny pitagoreizmu neoplatońskiego . 2. Muzyka jako scientia bene modulandi . . 3. Boecjusz i musica mundana . . . . . . 4. Muzyka jako nauka i praktyka wirtuozowska IV. Średniowiecze 6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Spis treści 1. 2. 3. 4. 5. 6. Stosunek do greckiej nauki o muzyce . . . . . Pierwsi teoretycy renesansu karolińskiego . . . . Musica enchiriadis i pedagogika muzyczna . . . . Harmonia muzyczna i harmonia niebiańska . . . Narodziny polifonii i nowe problemy teorii muzycznej Kryzys teologii muzycznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86 89 90 93 95 99 V. Debata wokół ars nova 1. Bulla Jana XXII . . . . . . . . . . . 2. Johannes de Muris i Jakub z Liège: spór o nowa˛ 3. Kryzys średniowiecznej tradycji teoretycznej . 4. Johannes Tinctoris i „efekty” muzyki . . . . . . . . muzyke˛ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 104 107 109 VI. Renesans i nowa racjonalność 1. Prekursor: Henricus Glareanus . . . . 2. Gioseffo Zarlino i nowa koncepcja harmonii 3. Muzyka i wyłonienie sie˛ publiczności . . 4. Nowe instrumenty i godność wykonawcy 5. Humanizm muzyków i sens klasyczności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 114 118 121 123 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . VII. Słowo i muzyka w okresie kontrreformacji 1. Zrozumiałość tekstu i harmonia . . . . . . . . . 2. Camerata Bardiego i teoria afektów . . . . . . . . 3. Muzyka wedle natury . . . . . . . . . . . . . 4. Muzyka i kontrreformacja katolicka . . . . . . . . 5. Polemika Artusiego z Monteverdim . . . . . . . . 6. Reforma protestancka i przemiany postaw moralistycznych w 7. Harmonia i nowy pitagoreizm . . . . . . . . . . 8. Leibniz: pogodzenie zmysłów i rozumu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . muzyce . . . . . . . . . . . . . . 125 127 129 133 135 140 143 145 Zakończenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149 Przedmowa do pierwszego wydania Uwagi do drugiego wydania . . . Przedmowa do trzeciego wydania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155 158 160 barokowego racjonalizmu do estetyki uczucia Harmonia i opera . . . . . . . . . Muzyka, nauka i filozofia . . . . . . . Kryzys recitar cantando . . . . . . . Muzyka i poezja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161 165 169 173 CZE˛ŚĆ DRUGA I. Od 1. 2. 3. 4. 7 Spis treści 5. 6. 7. 8. 9. Naśladowanie natury . . Raguenet i Le Cerf: polemika Uczucie w muzyce . . . Racje serca . . . . . . Pitagoreizm w muzyce . . . . . mie˛dzy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176 177 182 186 192 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198 203 217 223 228 235 240 245 III. Romantyzm 1. Je˛zyk muzyczny i je˛zyk poetycki . . . . . . . . . . . 2. Wackenroder: muzyka jako je˛zyk uprzywilejowany . . . . . 3. Schelling: muzyka jako rytm . . . . . . . . . . . . 4. Hegel: uczucie niewidzialne . . . . . . . . . . . . . 5. Schopenhauer: muzyka jako bezpośrednie przedstawienie świata 6. Kompozytor romantyczny w obliczu muzyki . . . . . . . 7. E. T. A. Hoffmann i romantyczny mit Beethovena . . . . . 8. Stendhal: radość odczuwania . . . . . . . . . . . . 9. Literaci i krytycy w obliczu muzyki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254 259 264 266 272 278 281 288 292 IV. Muzyka i synteza sztuk 1. Heinrich Heine: muzyka i publiczność 2. Muzyka programowa . . . . . . 3. Wagner: sztuka i rewolucja . . . . 4. Nietzsche: kryzys racji romantycznych II. Oświecenie i encyklopedyści 1. Jedność sztuk i rozumu: Rameau . 2. Encyklopedyści i mit muzyki włoskiej 3. Muzyka wokalna i instrumentalna 4. Estetyka i historiografia . . . . 5. Bach i oświecenie . . . . . . 6. Gluck i Piccinni: ostatnia querelle . 7. Klasycy i bel canto . . . . . . 8. Oświecenie i forma sonatowa . . . . . Francja˛ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301 308 311 321 V. Reakcja na romantyzm i narodziny pozytywizmu 1. Hanslick i formalizm . . . . . . . . . . . 2. Historiografia mie˛dzy romantyzmem a pozytywizmem 3. Pozytywizm i narodziny muzykologii . . . . . . 4. Pochodzenie muzyki . . . . . . . . . . . 5. Badania akustyczne i psychofizjologiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332 342 345 346 349 VI. Formalizm XX-wieczny 1. Strawiński: forma czasu . . . . 2. Gisèle Brelet: czas muzyczny . . 3. Boris de Schloezer i je˛zyk muzyczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . 354 358 364 8 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a Włochami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Spis treści 4. Susanne Langer i „nowy sens” . . . 5. Leonard Meyer: estetyka i psychologia 6. Deryck Cooke: słownik emocji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 370 378 382 VII. Neoidealizm włoski i estetyka muzyczna 1. Pierwsze studia muzykologiczne we Włoszech 2. Reakcja na pozytywizm . . . . . . . . 3. Problem interpretacji muzycznej . . . . 4. Krytyka i historiografia idealistyczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 387 388 394 398 VIII. Estetyka i socjologia muzyki 1. Jules Combarieu i narodziny estetyki socjologicznej . . 2. Socjologia muzyki mie˛dzy pozytywizmem a empiryzmem 3. Socjologia muzyki i marksizm . . . . . . . . . 4. Estetyka muzyczna w krajach Europy Wschodniej . . 5. Th. W. Adorno i dialektyka socjologii muzycznej . . . 6. Carl Dahlhaus: historia i historiografia muzyki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 402 413 417 424 429 440 IX. Estetyka i dodekafonia 1. Kryzys je˛zyka muzycznego . . . . . . . . 2. Schönberg i poetyka dodekafonii . . . . . . 3. Hindemith i Webern: dwie interpretacje dodekafonii 4. Dodekafonia i filozofia . . . . . . . . . . 5. Bloch i myśl utopijna . . . . . . . . . . 6. Adrian Leverkühn: dodekafonia i awangarda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 444 446 454 459 464 468 X. Poetyki awangardy 1. „Schönberg nie żyje” . . . . . . . . . . . 2. Je˛zyk i struktura . . . . . . . . . . . 3. Indeterminacja i negacja je˛zyka muzycznego . . 4. Najnowsze tendencje współczesnej myśli o muzyce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 474 478 487 502 Konkluzje Doka˛d zmierza estetyka muzyczna? Bibliografia . Indeks nazwisk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 518 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 523 550 9