Narcyzy

NARCYZY
Rodzina: Amaryllidaceae, Rodzaj Narcissus
RODZAJ CEBULOWYCH BYLIN LICZĄCY ok. 50 GATUNKÓW Z
RÓŻNYCH SIEDLISK EUROPY I AFRYKI PÓŁNOCNEJ WYSTĘPUE
NA ŁĄKACH OD POZIOMU MORZA DO OKOLIC PODGÓRSKICH, W
LASACH, NAD RZEKAMI I WŚRÓD SKAŁ. OTRZYMANO WIELE TYSIĘCY ODMIAN HODOWLANYCH TYCH GATUNKÓW, UPRAWIANYCH ZE WZGLĘDU NA PIĘKNE KWIATY, UKAZUJĄCE SIĘ WIOSNĄ, CZASEM JESIENIĄ LUB ZIMĄ.
BEZLISTNE SZYPUŁKI WYDAJĄ OD 1 DO 20 KWIATÓW, MAJĄCYCH PO 6 ROZŁOŻYSTYCH LISTKÓW OKWIATU (ZWANYCH
PŁATKAMI) OTACZAJĄCYCH PŁASKI LUB DŁUGI I WĄSKI PRZY-
KORONEK. KWIATY SĄ PRZEWAŻNIE ŻÓŁTE LUB BIAŁE, CZASEM
ZIELONE SPORADYCZNIE Z CZERWONYMI, POMARAŃCZOWYMI
LUB RÓŻOWYMI PRZYKORONKAMI.
LIŚCIE SĄ CZĘSTO JĘZYKOWATE LUB WALCOWATE, ZALEŻNIE
OD GATUNKU DŁUGOŚCI 15 - 75 cm.
NARCYZY NADAJĄ SIĘ GŁÓWNIE DO SADZENIA WŚRÓD KRZEWÓW
LUB NA RABATACH, ALBO DO UPRAWY W POJEMNIKACH. ŁATWO
NATURALIZUJĄ SIĘ NA TRAWNIKACH ORAZ W LEŚNYCH OGRO-
DACH. SĄ KWIATAMI NADAJĄCYMI SIĘ DO CIĘCIA. NIE OSIĄGAJĄCE WYSOKIEGO WZROSTU ROŚLINY RÓŻNYCH GATUNKÓW,
MIESZAŃCÓW I ODMIAN SĄ ŚWIETNYM MATERIAŁEM DO OGRODÓW SKALNYCH ORAZ KRÓTKO STRZYŻONYCH TRAWNIKÓW.
GATUNKI N. cantabricus, N. romieuxii, N. rupicola i N. watieri WYMAGAJĄ LETNIEGO, GORĄCEGO I SUCHEGO SPOCZYNKU, WYDAJĄC
DELIKATNE KWIATY NA POCZĄTKU ROKU, A WIĘC NAJLEPIEJ
UPRAWIAĆ JE W SZKLARNI DLA ROŚLIN WYSOKOGÓRSKICH LUB
W INSPEKCIE. GATUNKI MNIEJ ODPORNE NA CHŁÓD POWINNO SIĘ
UPRAWIAĆ W CHŁODNEJ SZKLARNI.
KONTAKT Z SOKIEM NARCYZÓW MOŻE PODRAŻNIAĆ SKÓRĘ I
WYWOŁYWAĆ UCZULENIA.
DLA CELÓW OGRODNICZYCH NARCYZY PODZIELONO NA 12 GRUP
O CHARAKTERYSTYCZNYCH CECHACH.OBEJMUJĄ ONE ODMIANY
OGRODOWE - Z WYJĄTKIEM GRUPY 10, DO KTÓREJ ODNIESIONO
GATUNKI WYSTĘPUJĄCE W WARUNKACH NATURALNYCH. DLA
KAŻDEJ GRUPY PODANO ZALECANE ROZSTAWY SADZENIA.
NIŻEJ PODANO KRÓTKIE CHARAKTERYSTYKI POSZCZEGÓLNYCH
GRUP NARCYZÓW.
GRUPA 1. TRĄBKOWE
KWIATY PO JEDNYM NA PĘDZIE, Z TRĄBKOWATM PRZYKORONKIEM TAK SAMO DŁUGIM, LUB DŁUŻSZYM, JAK PŁATKI. KWITNĄ
WIOSNĄ. TYPOWA WYSOKOŚĆ 8 – 16 cm.
GRUPA 2. WIELKOPRZYKORONKOWE
KWIATY PO JEDNYM NA PĘDZIE Z PRZYKORONKIEM DŁUŻSZYM
OD 1/3 DŁUGOŚCI PŁATKÓW, ALE ZAWSZE KRÓTSZYM OD NICH.
ZWYKLE KWITNĄ W POŁOWIE WIOSNY. TYPOWA WYSOKOŚĆ 16
cm.
GRUPA 3. DROBNOPRZYKORONKOWE
KWIATY PO JEDNYM NA PĘDZIE Z PRZYKORONKIEM DŁUGOŚCI DO
1/3 PŁATKÓW. KWITNĄ W PIERWSZEJ POŁOWIE WIOSNY. TYPOWA
WYSOKOŚĆ 16 cm.
GRUPA 4. PEŁNE
KWIATY PO JEDNYM LUB KILKA NA PĘDZIE, MAJĄ ZWIELOKROTNIONĄ LICZBĘ PŁATKÓW LUB O WCINANYM PRZYKORONKU,
ALBO O OBYDWU TYCH CECHACH. NIEKTÓRE ŁADNIE PACHNĄ.
KWITNĄ ZWYKLE W PIERWSZEJ POŁOWIE WIOSNY. TYPOWA
WYSOKOŚĆ 16 cm.
GRUPA 5. TRIANDRUS
NA PĘDZIE WYSTĘPUJE 2 - 6 PRZEWISAJĄCYCH KWIATÓW, ZWYKLE Z ODGIĘTYMI PŁATKAMI I DOŚĆ KRÓTKIMI PRZYKORONKAMI.
KWITNĄ W DRUGIEJ POŁOWIE WIOSNY. TYPOWA WYSOKOŚĆ 5 – 8
cm.
GRUPA 6. MIESZAŃCE CYCLAMINEUS
KWIATY WYSTĘPUJĄ PO JEDNYM NA PĘDZIE. OSADZONE SĄ POD
OSTRYM KĄTEM DO PĘDU, Z MOCNO ODGIĘTYMI PŁATKAMI I
ZWYKLE DŁUGIMI PRZYKORONKAMI. KWITNĄ W PIERWSZEJ
POŁOWIE WIOSNY. TYPOWA WYSOKOŚĆ 8 cm.
GRUPA 7. MIESZAŃCA JOUNQUILLA
NA PĘDZIE WYSTĘPUJE 1 – 5 ZAZWYCZAJ PACHNĄCYCH KWIATÓW Z ODSTAJĄCYMI KWIATKAMI I Z MAŁYMI, PŁASKIMI PRZYKORONKAMI. PĘDY SĄ WALCOWATE. CIEMNOZIELONE LIŚCIE BARDZO WĄSKIE I PRAWIE WAŁECZKOWATE. KWITNĄ W DRUGIEJ
POŁOWIE WIOSNY. TYPOWA WYSOKOŚĆ 8 cm.
GRUPA 8. MIESZAŃCE TAZETTA
DROBNOKWIATOWE ODMIANY ZAWIĄZUJĄ DO 20 KWIATÓW NA
PĘDZIE, ZAŚ WIELKOKWIATOWE ZAWIĄZUJĄ 3 – 4 KWIATY. MAJĄ
POTĘŻNE PĘDY, SZEROKIE LIŚCIE I PŁATKI ORAZ MAŁE PRZYKORONKI. KWIATY PRZEWAŻNIE PACHNĄ I NADAJĄ SIĘ DO CIĘCIA.
PEWNE ODMIANY NIE SĄ ZIMOTRWAŁE I POWINNY BYĆ UPRAWIANE W CHŁODNEJ SZKLARNI. KWITNĄ PÓŹNĄ JESIENIĄ DO POŁOWY WIOSNY. TYPOWA WYSOKOŚĆ 8 cm.
GRUPA 9. MIESZAŃCE POETICUS.
KWIATY SĄ PACHNĄCE, ZWYKLE WYRASTAJĄ POJEDYŃCZO, Z
ROZŁOŻYSTYMI, CZYSTO BIAŁYMI PŁATKAMI I MAŁYMI, PŁASKIMI
PRZYKORONKAMI O CZERWONYCH BRZEGACH. KWITNĄ W DRUGIEJ POŁOWIE WIOSNY LUB WCZESNYM LATEM. TYPOWA WYSOKOŚĆ 16 cm.
GRUPA 10. GATUNKI DZIKIE.
OBEJMUJE tzw. GATUNKI DZIKIE, WYSTĘPUJĄCE W STANIE NATURALNYM I ICH SPONTANICZNE MIESZAŃCE, JAK np.. N. bulbocodium, N. pseudonarcissus i N. tazetta. NIEKTÓRE SĄ TRUDNE DO UPRAWY W GRUNCIE. KWITNĄ JESIENIĄ LUB WIOSNĄ. TYPOWA SZEROKOŚĆ (ROZPIĘTOŚĆ) 5–8 cm lub 16 cm DLA WIĘKSZYCH CEBUL.
GRUPA 11. O ROZSZCZEPIONYM PRZYKORONKU
NA PĘDZIE WYSTĘPUJE ZAZWYCZAJ PO JEDNYM KWIATKU Z
PRZYKORONKIEM ROZSZCZEPIONYM WIĘCEJ NIŻ POŁOWA JEGO
DŁUGOŚCI. KWITNĄ WIOSNĄ. TYPOWA WYSOKOŚĆ 16 cm. SĄ
DWIE PODGRUPY: KOŁNIERZYKOWE i MOTYLKOWE.
GRUPA 11a. KOŁNIERZYKOWE.
ODCINKI PRZYKORONKA PRZYLEGAJĄ PŁASKO DO KWIATKÓW.
GRUPA 11 b. MOTYLKOWE
ODCINKI PRZYKORONKA KWIATÓW SĄ PRZEMIESZANE Z
PRZEKSZTAŁCONYMI PŁATKAMI.
GRUPA 12. RÓŻNE
OBEJMUJE NARCYZY NIE WŁĄCZONE DO POPRZEDNICH GRUP,
m.in.. ODMIANY N. bulbocodium i DWUKWIATOWE ODMIANY
POCHODZĄCE OD N. cyclamineus, JAK N. „Jumblie’. TYPOWA
SZEROKOŚĆ (ROZPIĘTOŚĆ) 5 – 8 cm LUB 16 cm, ZALEŻNIE OD
WIELKOŚCI CEBUL.
ZIMOTRWAŁOŚĆ NARCYZÓW:
CAŁKOWICIE ZIMOTRWAŁE DO NIEZIMOTRWAŁYCH.
UPRAWA
CEBULE NALEŻY SADZIĆ JESIENIĄ, NA GŁĘBOKOŚĆ RÓWNĄ 1 i
1/3 ICH WYSOKOŚCI; NIECO GŁEBIEJ NA GLEBACH LEKKICH
ORAZ W TRAWNIKU. WIĘKSZOŚĆ ODMIAN TOLERUJE GLEBY
LEKKIE, LECZ ROŚNIE NAJLEPIEJ W UMIARKOWANIE ŻYZNYM
PRZEPUSZCZALNYM PODŁOŻU, KTÓRE POZOSTAJE WILGOTNE
PRZEZ CAŁY SEZON WEGETACYJNY.
GATUNKI N. asturiensis, N. bulbocodium, N. cyclamineus, N. traindrus i ICH ODMIANY WYMAGAJĄ PODŁOŻA O OBOJĘTNYM LUB
KWAŚNYM ODCZYNIE.
GATUNKI N. jonquilla i N. tazetta PREFERUJĄ PODŁOŻE LEKKO
ZASADOWE.
WIĘKSZOŚĆ NARCYZÓW ROŚNIE DOBRZE W PEŁNYM SŁOŃCU
LUB SŁABYM i ZMIENNYM CIENIU PRZEZ CZĘŚĆ DNIA. GATUNEK
N. assoanus i N. asturiensis WYMAGAJĄ PEŁNEGO SŁOŃCA.
NARCYZY Z GRUPY 7 i 8 KWITNĄ NAJLEPIEJ W PEŁNYM SŁOŃCU I
NA BARDZIEJ SUCHYM PODŁOŻU.
NARCYZY GRUPY 6 WOLĄ CHŁODNIEJSZE WARUNKI I DOBRZE
SOBIE RADZĄ W TRAWIE.
U PÓŹNO KWITNĄCYCH NARCYZÓW PODCZAS SUCHEJ WIOSENNEJ POGODY MOGĄ ZASYCHAĆ PĄKI KWIATOWE.
PO PRZEKWITNIĘCIU ROŚLIN NALEŻY USUWAĆ KWIATY I POZWOLIĆ LIŚCIOM ZAKOŃCZYĆ WEGETACJĘ W NATURALNY SPOSÓB
PRZEZ CO NAJMNIEJ 6 TYGODNI.
NAWÓZ STOSOWAĆ O MAŁEJ ZAWARTOŚCI AZOTU, A DUŻEJ
POTASU PO PRZEKWITNIĘCIU, JEŚLI ROŚLINY WYKAZUJĄ ZAPOTRZEBOWANIE.
NALEŻY WYKOPYWAĆ I ROZDZIELAĆ KĘPY, KTÓRE SĄ ZAGĘSZCZONE I SŁABO KWITŁY. JEŚLI NARCYZY ROSNĄ W TRAWNIKU,
NALEŻY OPÓŹNIĆ PIERWSZE KOSZENIE O 4 – 6 TYGODNI PO
KWITNIENIU, JEŚLI SĄ TO ROŚLINY NALEŻĄCE DO GATUNKÓW N.
pseudonarcissus, N. bulbocodium I N. cyclamineus – KOSZENIE
JEST WSKAZANE DOPIERO PO WYDANIU PRZEZ ROŚLINY NASION.
POD SZKŁEM NALEŻY NARCYZY UPRAWIAĆ W PODŁOŻU ZAWIERAJĄCYM DWIE CZĘŚCI ZIEMI DLA ROŚLIN DONICZKOWYCH,
(GLINĘ JI nr 1) Z JEDNĄ CZĘŚCIĄ GRUBEGO PIASKU. DOŁOWAĆ
NA ZEWNĄTRZ W CHŁODNYM, CIENISTYM MIEJSCU I UTRZYMYWAĆ SUCHO W OKRESIE SPOCZYNKU.
DO DEKORACJI WNĘTRZ SADZIĆ CEBULE NA GŁĘBODKOŚC 5 cm
WCZESNĄ JESIENIĄ DO PODŁOŻA BEZ GLINY LUB DO PODŁOŻA
DLA ROŚLIN DONICZKOWYCH ZAWIERAJĄCYCH GLINĘ (JI nr 2).
DOŁOWAĆ W INSPEKCIE DLA UKORZENIENIA I POZOSTAWIĆ TAM
AŻ WYROSNĄ. PRZENIEŚĆ DO CHŁODNEJ SZKLARNI Z OBFITYM
ŚWIATŁEM I STOPNIOWO PODNOSIĆ TEMPERATURĘ DO 10OC, A
POTEM, PODCZAS KWITNIENIA NIE WYŻEJ NIŻ DO 18OC. PODLEWAĆ OBFICIE I CO TYDZIEŃ STOSOWAĆ DWUKROTNIE ROZCIEŃCZONĄ MIESZANKĘ NAWOZOWĄ O DUŻEJ ZAWARTOŚCI POTASU.
WNOSIĆ DO WNĘTRZ TUŻ PRZED OTWARCIEM PĄKÓW. PO KWITNIENIU USUNĄC LUB POSADZIĆ W OGRODZIE.
ROZMNAŻANIE
NASIONA WYSIEWAĆ ZARAZ PO DOJRZENIU DO GŁEBOKICH POJEMNIKÓW W INSPEKCIE. ODMIANY NIE POWTARZAJĄ PRZY
UPRAWIE Z NASION CECH ROŚLIN MATECZNYCH, ALE NOWE
ODMIANY SĄ CZĘSTO SELEKCJONOWANE Z MIESZAŃCÓW MIĘDZYODMIANOWYCH LUB Z NASION POWSTAŁYCH PO SWOBODNYM ZAPYLENIU. PO WYKIEŁKOWANIU, UPRAWIAĆ W WARUNKACH BEZMROŹNYCH, W CHŁODZIE I WILGOCI, PO DWÓCH LATACH PRZENIEŚĆ SIEWKI NA ROZSADNIK I UPRAWIAĆ AŻ DO
KWITNIENIA – MOŻE TO TRWAĆ DO SIEDMIU LAT.
PODSTAWOWYM SPOSOBEM ROZMNAŻANIA JEST ODDZIELANIE
CEBUL PRZYBYSZOWYCH, GDY LIŚCIE ZASCHNĄ WCZESNYM
LATEM LUB WCZESNĄ JESIENIĄ, ZANIM WYROSNĄ NOWE
KORZENIE.
CHOROBY I SZKODNIKI
NAJGROŹNIEJSZYMI SZKODNIKAMI SĄ: POBZYGA CEBULARZ,
NICIENIE, ŚLIMAKI.
Z CHORÓB NAJGROŹNIEJSZE SĄ: ZGNILIZNA PODSTAWY CEBUL I
INNE CHOROBY GRZYBOWE, WIRUSY (OBJAWIAJĄCE SIĘ m.in..
ŻÓŁTĄ SMUGOWATOŚCIĄ LIŚCI).
ODMIANY NARCYZÓW