zazielenienie - Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi
advertisement
MATERIAŁ INFORMACYJNY DOTYCZĄCY PŁATNOŚCI Z TYTUŁU PRAKTYK ROLNICZYCH KORZYSTNYCH DLA KLIMATU I ŚRODOWISKA (zazielenienie) Warszawa, marzec 2016 r. Opracowano w Departamencie Płatności Bezpośrednich MRiRW UWAGA: Niniejszy materiał ma charakter wyłącznie informacyjny i nie zastępuje prawa obowiązującego w Rzeczypospolitej Polskiej. Treść materiału nie może być podstawą do jakichkolwiek roszczeń prawnych. -2- Opracowano w Departamencie Płatności Bezpośrednich MRiRW Spis treści I. WSTĘP ............................................................................................................................................- 4 - II. DYWERSYFIKACJA UPRAW .........................................................................................................- 6 - III. UTRZYMANIE TRWAŁYCH UŻYTKÓW ZIELONYCH (TUZ).......................................................- 8 - IV. UTRZYMANIE OBSZARÓW PROEKOLOGICZNYCH (EFA) .................................................... - 10 A. LISTA OBSZARÓW PROEKOLOGICZNYCH (EFA) .................................................................................. - 11 - B. KWALIFIKOWALNOŚĆ A OBSZARY PROEKOLOGICZNE EFA ................................................................. - 15 - C. „PRZYLEGAJĄCE” OBSZARY PROEKOLOGICZNE .................................................................................. - 16 - D. WSPÓŁCZYNNIKI WAŻENIA I PRZEKSZTAŁCENIA (KONWERSJI) .......................................................... - 20 - E. UTRZYMANIE OBSZARÓW PROEKOLOGICZNYCH W GOSPODARSTWIE W PRAKTYCE ........................ - 21 - F. WSPÓLNA REALIZACJA PRAKTYKI UTRZYMANIA OBSZARÓW PROEKOLOGICZNYCH .......................... - 24 - V. SANKCJE ZA ZAZIELENIENIE.................................................................................................... - 25 - VI. SŁOWNICZEK POJĘĆ: ................................................................................................................ - 26 - VII. ZAŁĄCZNIKI:............................................................................................................................ - 27 Załącznik nr 1 – Przykładowa lista gatunków zaliczanych do upraw trwałych ............................................ - 27 Załącznik nr 2 – Przykładowa lista gatunków roślin zaliczanych do „traw i innych pastewnych roślin zielnych”. .................................................................................................................................................................. - 27 Załącznik nr 3a – Uprawa – rodzaj w klasyfikacji botanicznej ..................................................................... - 28 Załącznik nr 3b – Uprawa – gatunek z rodzin kapustowatych, psiankowatych i dyniowatych .................... - 38 Załącznik nr 4 – Przykładowa lista gatunków, z których będzie możliwe tworzenie mieszanek międzyplonów/pokrywy zielonej uznawanych za obszary proekologiczne................................................. - 41 Załącznik nr 5 - Lista roślin wiążących azot, których uprawa będzie uznana za obszar EFA ......................... - 42 Załącznik nr 6 – Matryca współczynników ważenia i przekształcenia (konwersji) dla obszarów proekologicznych EFA ................................................................................................................................ - 43 - -3- Opracowano w Departamencie Płatności Bezpośrednich MRiRW I. WSTĘP Płatność z tytułu praktyk rolniczych korzystnych dla klimatu i środowiska, czyli zazielenienie, to obowiązkowy komponent nowego systemu płatności bezpośrednich. Zazielenienie jest realizowane przez: dywersyfikację upraw, utrzymanie trwałych użytków zielonych (TUZ), utrzymanie obszarów proekologicznych (EFA1). Ponadto możliwa jest realizacja dywersyfikacji upraw poprzez praktykę równoważną w ramach działania rolnośrodowiskowo – klimatycznego PROW 2014 – 2020, poprzez realizację wymogu: „Zastosowanie minimum 4 upraw* w plonie głównym w ciągu roku w gospodarstwie, w tym udział głównej uprawy, oraz łącznie zbóż w strukturze zasiewów nie może przekraczać 65% i udział każdej uprawy nie może być mniejszy niż 10% (*) uprawa – zdefiniowana w art. 44 ust. 4 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1307/2013”, w ramach Pakietu 1. Rolnictwo zrównoważone. Wszyscy rolnicy uprawnieni do jednolitej płatności obszarowej zobowiązani są do realizacji zazielenienia. W zależności od ilości posiadanych w gospodarstwie gruntów ornych oraz udziału trwałych użytków zielonych, rolnicy są zobowiązani do przestrzegania jednej, dwóch lub trzech praktyk zazielenienia. Przepisy unijne określają szereg wykluczeń z obowiązku ich stosowania, m.in. gospodarstwa, w których ponad 75% użytków rolnych to trwałe użytki zielone lub gospodarstwa o wysokim (ponad 75%) udziale gruntów ornych wykorzystywanych do produkcji traw lub innych zielnych roślin pastewnych albo ugorowanych, z uwagi na korzystne oddziaływanie na środowisko, są zwolnione z obowiązku realizacji dywersyfikacji upraw lub utrzymywania obszarów proekologicznych2. Gospodarstwa uczestniczące w systemie dla małych gospodarstw rolnych zgodnie z art. 61 rozporządzenia (UE) nr 1307/20133, pomimo, że są zwolnione z realizacji zazielenienia są uprawnione do otrzymania tej płatności. Grunty objęte uprawami wieloletnimi, tzw. uprawami trwałymi, są wyłączone z obowiązku spełniania zazielenienia. W załączniku nr 1 przedstawiono przykładową listę roślin zaliczanych do upraw trwałych. Płatność za zazielenienie w sposób automatyczny otrzymują rolnicy prowadzący produkcję rolniczą zgodnie z zasadami rolnictwa ekologicznego4 – przepis ten ma zastosowanie jedynie do tej części obszaru gospodarstwa rolnego, na której jest prowadzona 1 EFA – ang. ecological focus area Patrz – wyłączenia w zakresie praktyki dywersyfikacji upraw i praktyki utrzymania obszarów proekologicznych. 3 ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) NR 1307/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiające przepisy dotyczące płatności bezpośrednich dla rolników na podstawie systemów wsparcia w ramach wspólnej polityki rolnej oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 637/2008 i rozporządzenie Rady (WE) nr 73/2009. 4 Spełniający wymogi określone w art. 29 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 834/2007. 2 -4- Opracowano w Departamencie Płatności Bezpośrednich MRiRW produkcja ekologiczna zgodnie z art. 11 rozporządzenia (WE) nr 834/2007. Oznacza to, że na pozostałej części gospodarstwa rolnik objęty jest obowiązkiem spełniania praktyk zazielenienia - w zależności od ilości gruntów ornych w tej pozostałej części gospodarstwa oraz udziału trwałych użytków zielonych rolnik zobowiązany będzie do spełniania jednej, dwóch lub trzech praktyk zazielenienia. W przypadku niespełnienia obowiązków w zakresie zazielenienia, przepisy unijne przewidują stosowanie sankcji poprzez odpowiednie zmniejszenie kwoty płatności (patrz – rozdział: Sankcje za zazielenienie). Ważne! Powierzchnia gruntów ornych (GO), na podstawie której ustala się obowiązki w zakresie dywersyfikacji upraw oraz utrzymania obszarów EFA, liczona jest od wszystkich GO w gospodarstwie, do której wlicza się także powierzchnię odrębnych działek rolnych o powierzchni od 0,01 ha do 0,1 ha, na których jest prowadzona działalność rolnicza, ale do których nie przysługuje płatność (z tego względu, że działka nie spełnia minimalnej powierzchni określonej dla działki rolnej). Oznacza to, że np. działka rolna o powierzchni 0,05 ha gruntów ornych, na której jest uprawiana marchew, powinna zostać wliczona do powierzchni gruntów ornych w celu wyliczenia zobowiązania w ramach dywersyfikacji upraw oraz utrzymania obszarów EFA. -5- Opracowano w Departamencie Płatności Bezpośrednich MRiRW II. DYWERSYFIKACJA UPRAW Dotyczy gospodarstw rolnych o powierzchni od 10 ha gruntów ornych. Gospodarstwa, w których występuje: a) od 10 do 30 ha gruntów ornych – zobowiązane są do prowadzenia co najmniej 2 różnych upraw na gruntach ornych, przy czym uprawa główna nie może zajmować więcej niż 75% gruntów ornych; b) powyżej 30 ha gruntów ornych – zobowiązane są do prowadzenia co najmniej 3 różnych upraw na gruntach ornych, przy czym uprawa główna nie może zajmować więcej niż 75% gruntów ornych, a dwie uprawy główne łącznie nie mogą zajmować więcej niż 95% gruntów ornych. Wymogi dotyczące maksymalnych progów dla upraw głównych (75% i 95%) nie dotyczą gospodarstw, w których trawa lub inne pastewne rośliny zielne5 lub grunt ugorowany zajmują więcej niż 75% gruntów ornych. W takich przypadkach uprawa główna na pozostałych gruntach ornych nie może zajmować więcej niż 75% pozostałego gruntu ornego, z wyjątkiem przypadku, gdy ten pozostały obszar jest pokryty trawą lub innymi pastewnymi roślinami zielnymi lub stanowi grunt ugorowany. Za odrębną uprawę uznaje się: rodzaj w klasyfikacji botanicznej upraw (patrz – załącznik nr 3a), forma ozima i jara tego samego rodzaju, gatunek z rodzin kapustowatych (Brassicaceae), psiankowatych i dyniowatych (Cucurbitaceae) (patrz – załącznik nr 3b), grunt ugorowany, trawa lub inne pastewne rośliny zielne. (Solanaceae) Obszary zajęte przez więcej niż jedną uprawę należy w celu obliczania udziału różnych upraw w odniesieniu do dywersyfikacji traktować w następujący sposób: obszary, na których wysiewa się mieszankę nasion, uznaje się za obszary objęte jedną pojedynczą uprawą, niezależnie od poszczególnych roślin zawartych w mieszance. Przykładowo, w przypadku obecności w gospodarstwie: mieszanki zbożowej, mieszanki strączkowo-zbożowej oraz mieszanki strączkowo-słonecznikowej, będą one zaliczone do tej samej uprawy. Jednakże mieszanki z udziałem trawy (uprawiane na gruntach ornych) należą do uprawy „trawa lub inne pastewne rośliny zielne”. Przykładowo, w przypadku obecności w gospodarstwie na gruntach ornych: trawy w siewie czystym, mieszanki traw oraz 5 Patrz – Słowniczek pojęć oraz załącznik 2 – Przykładowa lista gatunków roślin zaliczanych do „traw i innych pastewnych roślin zielnych”. -6- Opracowano w Departamencie Płatności Bezpośrednich MRiRW mieszanki traw z bobowatymi drobnonasiennymi, będą one zaliczone do tej samej uprawy. na obszarze, na którym jednocześnie prowadzi się dwie lub większą liczbę upraw w oddzielnych rzędach, każdą uprawę liczy się jako oddzielną, jeśli pokrywa ona co najmniej 25% tego obszaru. Powierzchnię obszaru pokrytego oddzielnymi uprawami oblicza się, dzieląc obszar uprawy mieszanej przez liczbę upraw pokrywających co najmniej 25% tego obszaru, niezależnie od faktycznego udziału danej uprawy na tym obszarze. obszary, na których w główną uprawę wsiewa się drugą uprawę, uznaje się za obszary zajęte jedynie pod uprawę główną. W okresie od 15 maja do 15 lipca organ kontrolny sprawdza realizację dywersyfikacji upraw, tzn. czy w tym okresie rośliny są uprawiane i zajmują określony odsetek powierzchni gruntów ornych. Kontrola w tym zakresie jest możliwa zarówno na podstawie obecności uprawy, jak i na podstawie jej pozostałości (np. ścierniska) znajdujących się na polu po zbiorze (w niektórych przypadkach także po zaoraniu). W celu obliczenia udziału upraw w dywersyfikacji, daną powierzchnię gruntu ornego można uwzględnić tylko raz w jednym roku składania wniosków. Oznacza to, że w przypadku upraw następujących po sobie w jednym roku na tej samej powierzchni, w celu obliczania udziału różnych upraw w odniesieniu do dywersyfikacji zostanie uwzględniona tylko jedna uprawa, obecna na polu podczas wskazanego powyżej okresu. ODSTĘPSTWA ! Z obowiązku realizacji dywersyfikacji upraw zwolnione są następujące gospodarstwa: a) w których więcej niż 75% gruntów ornych: jest wykorzystywanych do produkcji traw lub innych pastewnych roślin zielnych, jest ugorowane lub stanowi sumę powyższych upraw, pod warunkiem, że pozostałe grunty orne nie przekraczają 30 hektarów; b) b) w których więcej niż 75% kwalifikujących się użytków rolnych: stanowią trwałe użytki zielone, jest wykorzystywane do produkcji traw lub innych pastewnych roślin zielnych, lub stanowi sumę powyższych upraw, pod warunkiem, że pozostałe grunty orne nie przekraczają 30 hektarów; c) w których więcej niż 50% obszarów w ramach zadeklarowanych gruntów ornych nie zostało zadeklarowanych przez rolnika w jego wniosku o pomoc za poprzedni rok oraz, na podstawie porównania wniosków o pomoc, na wszystkich gruntach ornych są uprawiane inne rośliny niż w poprzednim roku kalendarzowym. -7- Opracowano w Departamencie Płatności Bezpośrednich MRiRW III. UTRZYMANIE TRWAŁYCH UŻYTKÓW ZIELONYCH (TUZ) W celu ochrony trwałych użytków zielonych, które w dużym stopniu przyczyniają się do zachowania różnorodności biologicznej, a w szczególności odgrywają ważną rolę w pochłanianiu dwutlenku węgla i ochronie gleby, wprowadzono obowiązki dotyczące utrzymania trwałych użytków zielonych. 1) W ramach tych wymogów na obszarach Natura 2000 obowiązuje zakaz przekształcania lub zaorywania wyznaczonych cennych przyrodniczo trwałych użytków zielonych, w tym obejmujących gleby torfowe i podmokłe, które wymagają ścisłej ochrony w celu osiągnięcia celów dyrektyw ptasiej (2009/147/WE) i siedliskowej (92/ 43/EWG). Każdy rolnik, który posiada TUZ-y cenne przyrodniczo, jest o tym indywidualnie informowany w karcie informacyjnej dołączanej do wstępnie wypełnionego wniosku o płatność. W przypadku, gdy rolnik zaorze lub przekształci TUZ-y cenne przyrodniczo, oprócz sankcji w postaci zmniejszenia płatności, będzie miał obowiązek ponownego przekształcenia tego obszaru w trwały użytek zielony. Za trwałe użytki zielone cenne przyrodniczo, w 2015 r. zostały uznane: dla obszarów Natura 2000, dla których do dnia 20 listopada 2014 r. ustanowiono plany zadań ochronnych6 albo plany ochrony7, te trwałe użytki zielone, dla których, w tych planach zadań ochronnych albo w planach ochrony, określono działania ochronne dla siedlisk przyrodniczych, gatunków roślin i zwierząt oraz ich siedlisk, położonych na tych trwałych użytkach zielonych; dla obszarów Natura 2000, dla których do dnia 20 listopada 2014 r. nie ustanowiono planów zadań ochronnych albo planów ochrony, te trwałe użytki zielone, wyznaczone w formie działek rolnych, które wskazane są w załączniku do rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 9 marca 2015 r. w sprawie wyznaczenia trwałych użytków zielonych wartościowych pod względem środowiskowym (Dz. U. poz. 348). Z uwagi na ustanowienie kolejnych planów zadań ochronnych i planów ochrony, ww. rozporządzenie zostało znowelizowane8 i obecnie za trwałe użytki zielone cenne przyrodniczo uznawane są: dla obszarów Natura 2000, dla których do dnia 31 października 2015 r. ustanowiono plany zadań ochronnych albo plany ochrony, te trwałe użytki zielone, dla których, w tych planach zadań ochronnych albo w planach ochrony, określono działania ochronne dla siedlisk przyrodniczych, gatunków roślin i zwierząt oraz ich siedlisk, położonych na tych trwałych użytkach zielonych; 6 Opracowane na podstawie art. 28 ust. 5 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2013 r. poz. 627, z późn. zm.) 7 Opracowane na podstawie art. 30 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2013 r. poz. 627, z późn. zm.). 8 rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 8 marca 2016 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie wyznaczenia trwałych użytków zielonych wartościowych pod względem środowiskowym (Dz. U. poz. 313) -8- Opracowano w Departamencie Płatności Bezpośrednich MRiRW dla obszarów Natura 2000, dla których do dnia 31 października 2015 r. nie ustanowiono planów zadań ochronnych albo planów ochrony, te trwałe użytki zielone, wyznaczone w formie działek rolnych, które wskazane są w załączniku do rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 8 marca 2016 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie wyznaczenia trwałych użytków zielonych wartościowych pod względem środowiskowym (Dz. U. poz. 313). 2) Ponadto w celu zapobieżenia masowemu przekształcaniu TUZ w grunty orne, istnieje obowiązek utrzymania udziału TUZ w powierzchni gruntów rolnych w skali całego kraju, który nie może się zmniejszyć o więcej niż 5% w stosunku do roku referencyjnego z 2015 r.9. Jest to analogiczny mechanizm do wcześniej funkcjonującego w ramach zasady wzajemnej zgodności. W przypadku zmniejszenia wskaźnika TUZ o więcej niż 5% w skali kraju, konieczne będzie wdrożenie działań naprawczych polegających na zobowiązaniu rolników, którzy przekształcili trwałe użytki zielone do przywrócenia określonej powierzchni gruntu w TUZ lub odtworzenia takiej samej powierzchni TUZ na innym gruncie. 9 Poziom referencyjny oblicza się jako relację powierzchni TUZ (zadeklarowanych w 2012 r. oraz nowych TUZ, nieuwzględnionych w 2012 r., które zostały zadeklarowane w 2015 r.), do całkowitej powierzchni użytków rolnych zadeklarowanych w 2015 r. -9- Opracowano w Departamencie Płatności Bezpośrednich MRiRW IV. UTRZYMANIE OBSZARÓW PROEKOLOGICZNYCH (EFA) Obowiązek utrzymania obszarów proekologicznych (obszary EFA) dotyczy rolników posiadających ponad 15 ha gruntów ornych. Co do zasady, wymóg zobowiązuje rolnika do przeznaczenia powierzchni odpowiadającej 5%10 powierzchni gruntów ornych na obszary EFA. Niemniej jednak, w przypadku gdy rolnik posiada w gospodarstwie: elementy krajobrazu (przylegające do gruntów ornych), strefy buforowe (przylegające do gruntów ornych), zagajniki o krótkiej rotacji bądź obszary zalesione spełniające kryteria obszarów proekologicznych, obszary te również uwzględnia się przy wyliczaniu 5% powierzchni EFA. Przykład: OBSZAR POWIERZCHNIA GRUNT ORNY (GO) 40 ha ZAGAJNIK O KRÓTKIEJ ROTACJI (potencjalne EFA) 5 ha STREFY BUFOROWE (przylegające do GO; potencjalne EFA) 3 ha MIEDZE (przylegające do GO; potencjalne EFA) 2 ha PODSTAWA DO WYLICZENIA 5% EFA 50 ha POWIERZCHNIA POTENCJALNEGO EFA 10 ha MINIMALNA WYMAGANA POWIERZCHNIA EFA (5%) 2,5 ha 10 Odsetek ten, po przedstawieniu przez Komisję Europejską w terminie do 31 marca 2017 r. raportu oceniającego wdrażanie tej praktyki, może zostać podwyższony do 7%. - 10 - Opracowano w Departamencie Płatności Bezpośrednich MRiRW ODSTĘPSTWA ! Z obowiązku realizacji utrzymania obszarów proekologicznych zwolnione są następujące gospodarstwa: a) w których więcej niż 75 % gruntów ornych: jest wykorzystywane do produkcji traw lub innych pastewnych roślin zielnych, jest ugorowane, jest wykorzystywane do uprawy roślin strączkowych lub stanowi sumę powyższych upraw, pod warunkiem, że pozostałe grunty orne nie przekraczają 30 hektarów; c) b) w których więcej niż 75 % kwalifikujących się użytków rolnych: stanowią trwałe użytki zielone, jest wykorzystywane do produkcji traw lub innych pastewnych roślin zielnych lub stanowi sumę powyższych upraw, pod warunkiem, że pozostałe grunty orne nie przekraczają 30 hektarów. A. LISTA OBSZARÓW PROEKOLOGICZNYCH (EFA) Do obszarów proekologicznych rolnicy mogą zaliczyć następujące elementy: 1) grunty ugorowane – na których w okresie od 1 stycznia do 31 lipca w danym roku nie jest prowadzona produkcja rolna (po upływie tego terminu rolnik będzie mógł przywrócić grunty do produkcji). Na ugorach w ramach EFA: obowiązuje zakaz wysiewu i uprawy gatunków roślin na cele produkcyjne, w tym zakaz wypasu i koszenia; dopuszcza się stosowanie herbicydów w celu przeciwdziałania wkraczaniu niepożądanej roślinności (zgodne z zasadą wzajemnej zgodności); dopuszcza się wysiew mieszanek nasion roślin polnych w celu zwiększenia korzyści płynących z różnorodności biologicznej, pod warunkiem, iż nie są one wykorzystywane w celach produkcyjnych i do skarmiania zwierząt; 2) elementy krajobrazu: A. Chronione w ramach norm Dobrej Kultury Rolnej (DKR)11: a) drzewa będące pomnikami przyrody; 11 Określone w rozporządzeniu w MRiRW z dnia 9 marca 2015 r. w sprawie norm w zakresie dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska (Dz. U. poz. 344). - 11 - Opracowano w Departamencie Płatności Bezpośrednich MRiRW b) oczka wodne o łącznej powierzchni mniejszej niż 100 m²; c) rowy, których szerokość nie przekracza 2 m; B. Pozostałe elementy spełniające następujące kryteria: a) żywopłoty lub pasy zadrzewione – o maksymalnej szerokości do 10 m; b) drzewa wolnostojące – o średnicy korony wynoszącej przynajmniej 4 m; c) zadrzewienia liniowe – obejmujące drzewa o średnicy korony wynoszącej przynajmniej 4 m; odległość między koronami drzew nie powinna przekraczać 5 m; d) zadrzewienia grupowe, których korony zachodzą na siebie oraz zagajniki śródpolne – o maksymalnej powierzchni do 0,3 ha; e) miedze śródpolne – o szerokości od 1 m do 20 m, na których nie jest prowadzona produkcja rolna; f) oczka wodne – o maksymalnej powierzchni do 0,1 ha, z wyłączeniem zbiorników zawierających elementy betonowe lub plastik. W przypadku gdy oczko wodne otacza roślinność nadbrzeżna, do powierzchni oczka wodnego (0,1 ha) wliczana jest strefa z roślinnością nadbrzeżną o szerokości do 10 m; g) rowy – o maksymalnej szerokości do 6 m, włączając otwarte cieki wodne służące do nawadniania i odwadniania, z wyłączeniem kanałów wykonanych z betonu; WAŻNE ! Wszystkie elementy krajobrazu deklarowane jako obszary proekologiczne muszą być w posiadaniu rolnika. Za obszary proekologiczne mogą być uznane elementy krajobrazu położone na gruncie ornym, jak również takie elementy krajobrazu, które przylegają do gruntów ornych gospodarstwa. Można także uznać za obszary EFA takie elementy krajobrazu, które są położone w pasie o szerokości do 5 m wokół gruntów ornych. Do obszaru EFA mogą być wliczane również takie elementy, które nie kwalifikują się do powierzchni uprawnionej do jednolitej płatności obszarowej (patrz – rozdział: Kwalifikowalność a obszary proekologiczne EFA). Obszary EFA muszą spełniać minimalne/maksymalne wielkości określone w przepisach unijnych dla poszczególnych obiektów EFA. Oznacza to, że w przypadku zadrzewień grupowych o wielkości np. 0,4 ha, nie jest możliwe nawet częściowe (do 0,3 ha) wliczenie takiego elementu do powierzchni EFA. Natomiast w przypadku elementów linowych, np. stref buforowych, żywopłotów, rowów, za obszar proekologiczny uznaje się wyłącznie te części elementu, które spełniają wymagane dla tych obiektów szerokości. 3) strefy buforowe, w tym strefy buforowe na trwałych użytkach zielonych, pod warunkiem, że różnią się one od przylegającej kwalifikującej się powierzchni użytków rolnych, o szerokości ustanowionej: - 12 - Opracowano w Departamencie Płatności Bezpośrednich MRiRW w ramach norm DKR (przynajmniej 5 m, 10 m lub 20 m) pod warunkiem, że strefy te będą spełniać kryteria obszaru proekologicznego (tzn. zakaz prowadzenia produkcji) oraz inne strefy buforowe o szerokości nie mniejszej niż 1 m i nie większej niż 10 m, usytuowane na, lub przylegające do gruntu ornego, w taki sposób, że ich dłuższe krawędzie są równoległe do krawędzi cieku wodnego lub zbiornika wodnego. Strefy buforowe mogą obejmować również pasy z roślinnością nadbrzeżną o szerokości do 10 m występującą wzdłuż cieku wodnego. Na strefach buforowych nie może być prowadzona produkcja rolna, niemniej jednak wypas lub koszenie na tych obszarach są możliwe, pod warunkiem, że strefę tę będzie można odróżnić od przyległych użytków rolnych. Powyższa zasada odnosi się także do stref buforowych ustanowionych w ramach norm DKR, jeśli rolnik zdecyduje się je zadeklarować do EFA; WAŻNE ! Za obszary proekologiczne mogą być uznane strefy buforowe położone na gruncie ornym, jak również strefy, które przylegają dłuższą krawędzią do gruntów ornych gospodarstwa. 4) pasy gruntów kwalifikujących się do płatności wzdłuż obrzeży lasu – o szerokości od 1 m do 10 m; na pasach tych dopuszcza się zarówno prowadzenie, jak i nieprowadzenie produkcji. Decyzję w tym zakresie pozostawia się rolnikowi. W przypadku, jeśli: produkcja nie będzie prowadzona – dopuszcza się wypas lub koszenie, pod warunkiem, że pasy te można odróżnić od przyległych gruntów rolnych; produkcja będzie prowadzona – obowiązkowe jest stosowanie współczynnika ważenia - 0,3 (patrz - współczynniki ważenia i przekształcenia (konwersji) 5) zagajniki o krótkiej rotacji, na których: obowiązuje zakaz stosowania środków ochrony roślin, i możliwe jest stosowanie nawożenia mineralnego w następujących limitach: a) w roku założenia plantacji – dawki nawozów mineralnych nie mogą przekroczyć 20 kg/ha N, 20 kg/ha P205, i 40 kg/ha K2O oraz b) w roku następującym po zbiorze roślin – dawki nawozów mineralnych nie mogą przekroczyć 80 kg/ha N, 30 kg/ha P205, i 80 kg/ha K2O. Do zagajników traktowanych jako EFA zaliczane są gatunki drzew z rodzaju wierzba, brzoza albo topola czarna i jej krzyżówki. W przypadku zagajników, powierzchnia zaliczana do obszaru EFA stanowi jedynie 30% powierzchni rzeczywistej (patrz - współczynniki ważenia i przekształcenia (konwersji)); - 13 - Opracowano w Departamencie Płatności Bezpośrednich MRiRW 6) obszary zalesione po 2008 r. w ramach PROW 2007-2013 (zalesienia na gruntach rolnych) i PROW 2014-2020, które kwalifikowały się (zapewniły rolnikowi prawo) do jednolitej płatności obszarowej w 2008 r.; 7) międzyplony lub pokrywę zieloną – w postaci (i) wsiewek traw w uprawę główną lub (ii) mieszanek utworzonych z co najmniej 2 gatunków roślin z następujących grup roślin uprawnych: zbóż, oleistych, pastewnych, bobowatych drobnonasiennych, bobowatych grubonasiennych oraz miododajnych. Powyższych mieszanek na tej samej działce rolnej nie utrzymuje się jako uprawy w plonie głównym w roku następującym po wysiewie mieszanki. WAŻNE ! Mieszanki złożone z samych gatunków zbóż nie są uznawane za obszar proekologiczny. Międzyplon ścierniskowy: wysiew - od dnia 1 lipca do dnia 20 sierpnia; utrzymanie na polu - co najmniej do dnia 1 października. Międzyplon ozimy: wysiew - od dnia 1 lipca do dnia 1 października; utrzymanie na polu - co najmniej do dnia 15 lutego. Powierzchnia zaliczana do obszaru EFA stanowi jedynie 30% powierzchni rzeczywistej (patrz - współczynniki ważenia i przekształcenia (konwersji)). Przykładowa lista gatunków, z których możliwe jest tworzenie mieszanek uznawanych za obszar proekologiczny, została określona w załączniku nr 4. 8) uprawy wiążące azot (czyli rośliny bobowate) – mające na celu poprawę różnorodności biologicznej12. Powierzchnia zaliczana do obszaru EFA stanowi jedynie 70% powierzchni rzeczywistej (patrz - współczynniki ważenia i przekształcenia (konwersji)). Lista roślin wiążących azot z wykorzystaniem gatunków roślin bobowatych drobnonasiennych lub bobowatych grubonasiennych, uprawianych w plonie głównym, których uprawa będzie uznana za obszar EFA została określona w załączniku nr 5. Rośliny te mogą być uprawiane zarówno w czystym siewie jak i w formie mieszanki. WAŻNE ! Uprawy wiążące azot (bobowate) oraz ugory mogą być jednocześnie zaliczone jako uprawa w ramach dywersyfikacji upraw oraz jako obszar proekologiczny (EFA). 12 Gatunki roślin bobowatych, których uprawa będzie uznana za obszar EFA zostały określone w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 11 marca 2015 r. w sprawie obszarów uznawanych za obszary proekologiczne oraz warunków wspólnej realizacji praktyki utrzymania tych obszarów (Dz. U. poz. 354). - 14 - Opracowano w Departamencie Płatności Bezpośrednich MRiRW Rolnik może zgłosić ten sam obszar lub element krajobrazu jako obszar proekologiczny tylko raz w danym roku składania wniosków. PAMIĘTAJ ! Obszary proekologiczne co do zasady powinny znajdować się na gruntach ornych danego gospodarstwa rolnego, z wyjątkiem: zagajników o krótkiej rotacji, obszarów zalesionych. W przypadku elementów krajobrazu i sfer buforowych, obszary proekologiczne mogą również przylegać do gruntów ornych gospodarstwa. O tym, czy element krajobrazu lub strefa buforowa mogą być uznane za obszar EFA decyduje ich przyleganie do gruntu ornego (patrz – rozdział „Przylegające” obszary proekologiczne). B. KWALIFIKOWALNOŚĆ A OBSZARY PROEKOLOGICZNE EFA Za obszary proekologiczne uznaje się elementy krajobrazu, które: 1) wliczają się do obszaru działki rolnej kwalifikującej się do jednolitej płatności obszarowej, tzn. są to elementy krajobrazu, które: tradycyjnie występują na gruntach rolnych i ich szerokość nie przekracza 2 metrów (żywopłoty, rowy) oraz są chronione w ramach norm DKR (tj.: drzewa będące pomnikami przyrody; oczka wodne o łącznej powierzchni mniejszej niż 100 m² oraz rowy, których szerokość nie przekracza 2 metrów), 2) nie wliczają się do powierzchni działki rolnej kwalifikującej się do płatności, z uwagi na swoje rozmiary (elementy szersze niż 2 metry). W tym przypadku, aby takie elementy mogły być zaliczone do obszaru EFA, muszą spełniać minimalne/maksymalne wielkości określone dla obiektów EFA (patrz: Lista obszarów EFA). Należy zaznaczyć, że do obszaru EFA wliczają się również ww. elementy krajobrazu położone na lub przylegające do gruntu ornego stanowiącego oddzielną działkę rolną o powierzchni od co najmniej 0,01 ha do 0,1 ha (na której jest prowadzona działalność rolnicza, ale do której nie przysługuje płatność, z tego względu, że nie spełnia minimalnej powierzchni określonej dla działki rolnej). Oznacza to, że np. rów o szerokości do 2 m przylegający dłuższą krawędzią do gruntu ornego stanowiącego oddzielną działkę o powierzchni poniżej 0,1 ha, na której uprawia się marchewkę, - 15 - Opracowano w Departamencie Płatności Bezpośrednich MRiRW może zostać uznany za obszar EFA. Podobnie, obszarem EFA, do którego nie będzie przysługiwała jednolita płatność obszarowa, może być działka rolna o powierzchni od co najmniej 0,01 ha do 0,1 ha, na której prowadzi się uprawy wiążące azot. C. „PRZYLEGAJĄCE” OBSZARY PROEKOLOGICZNE Elementy krajobrazu o nieregularnym kształcie (np. oczka wodne, pojedyncze drzewa, zadrzewienia grupowe) są uznawane za obszary EFA, jeśli będą fizycznie dotykały gruntu ornego, przynajmniej w jednym punkcie (nie jest określona minimalna wielkość punktu stycznego) (rys.1). Rys.1 Liniowe elementy krajobrazu (np. żywopłot, rów) oraz strefy buforowe są uznawane za obszary proekologiczne (EFA), jeśli przylegają dłuższą krawędzią do gruntu ornego (rys. 2). Rys.2 żywopłot - 16 - Opracowano w Departamencie Płatności Bezpośrednich MRiRW Żywopłot na rys. 3 nie może zostać uznany za obszar proekologiczny, ponieważ dłuższą krawędzią przylega do trwałego użytku zielonego, a nie do gruntu ornego. Rys. 3 żywopłot Jeśli element krajobrazu lub strefa buforowa są oddzielone od gruntu ornego np. drogą niekwalifikującą się do płatności (droga przekracza szerokość 2 metrów), to nie może on zostać uznany za obszar proekologiczny (rys.4). Rys.4 droga o szerokości 3 m/żywopłot Na rys. 5 element krajobrazu (rów) przylega do innego elementu krajobrazu (żywopłotu), który to przylega do gruntu ornego. W takim przypadku, każdy z tych elementów, zarówno żywopłot, jak i rów, mogą być uznane za obszar proekologiczny, pod warunkiem, że element krajobrazu (żywopłot) położony między gruntem ornym a rowem kwalifikuje się do powierzchni uprawnionej do płatności (ma szerokość do 2 metrów). Rys. 5 żywopłot do 2 m/ rów - 17 - Opracowano w Departamencie Płatności Bezpośrednich MRiRW Na rys. 6 do obszaru proekologicznego może być zaliczony jedynie żywopłot (spełniający wielkości określone dla obszaru EFA), gdyż przylega on bezpośrednio do gruntu ornego. Natomiast rów nie może być zadeklarowany do obszaru EFA, ponieważ przylega do żywopłotu, który nie kwalifikuje się do płatności (jest szerszy niż 2 metry). Rys. 6 żywopłot o szerokości 3 m/ rów W przypadku przedstawionym na rys. 7, jeżeli grunt orny A (GO – A) i żywopłot zostaną zadeklarowane przez rolnika A (są w posiadaniu rolnika A), a grunt orny B (GO – B) i rów przez rolnika B (są w posiadaniu rolnika B), to oba elementy krajobrazu mogą zostać uznane za obszar proekologiczny, pod warunkiem, że spełniają parametry właściwe dla EFA, niezależnie od tego, czy kwalifikują się do płatności, czy nie. Natomiast jeżeli grunt orny A (GO – A) oraz żywopłot i rów zostaną zadeklarowane przez rolnika A (są w posiadaniu rolnika A), natomiast grunt orny B (GO – B) przez rolnika B, to rów może zostać uznany za obszar proekologiczny przez rolnika A, jedynie pod warunkiem, że żywopłot kwalifikuje się do płatności (ma szerokość do 2 metrów). Rys. 7 żywopłot/rów - 18 - Opracowano w Departamencie Płatności Bezpośrednich MRiRW W przypadku przedstawionym na rys. 8, jeśli strefa buforowa jest położona na gruncie ornym, to rów można uznać za przylegający do gruntu ornego niezależnie od tego, czy kwalifikuje się do płatności, czy nie. W przypadku, jeśli rów kwalifikuje się do powierzchni uprawnionej do płatności (ma szerokość do 2 metrów), wówczas także żywopłot, niezależnie od tego, czy kwalifikuje się do płatności, czy nie, może zostać uznany za obszar proekologiczny. Jeśli rów nie kwalifikuje się do powierzchni uprawnionej do płatności (jest szerszy niż 2 metry) – żywopłot nie może zostać uznany za obszar proekologiczny. Rys. 8 strefa buforowa/rów/żywopłot - 19 - Opracowano w Departamencie Płatności Bezpośrednich MRiRW D. WSPÓŁCZYNNIKI WAŻENIA I PRZEKSZTAŁCENIA (KONWERSJI) Współczynniki konwersji i ważenia wykorzystywane do obliczania powierzchni obszarów proekologicznych są stosowane do wszystkich obszarów EFA. Ich wartość odzwierciedla zróżnicowane znaczenie poszczególnych obszarów dla różnorodności biologicznej (załącznik nr 6). Współczynniki te służą do przeliczenia rzeczywistej powierzchni obiektów uznawanych za obszary proekologiczne na powierzchnię przeliczeniową, większą lub mniejszą od rzeczywistej. W przypadku elementów o charakterze liniowym i punktowym zastosowanie współczynników powoduje zwiększenie ich powierzchni wliczanej do obszaru EFA. Natomiast w przypadku obszarów, dla których wartość współczynników została określona na poziomie poniżej 1, zastosowanie tych współczynników powoduje, że rzeczywista powierzchnia tych obszarów zaliczana do EFA jest zmniejszona i stanowi, w przypadku międzyplonów, zagajników o krótkiej rotacji i pasów przy lesie z produkcją, jedynie 30% powierzchni rzeczywistej, a w przypadku upraw wiążących azot - 70% powierzchni rzeczywistej13. Przykład 1 drzewo wolnostojące (średnica korony powyżej 4 m) po przemnożeniu przez współczynnik konwersji (20) i współczynnik ważenia (1,5) da nam w sumie 30 m2 obszaru EFA. 1 drzewo x 20 x 1,5 = 30 m2 obszaru EFA Oczko wodne (o powierzchni 1000 m2) po przemnożeniu przez współczynnik ważenia (1,5) da w sumie 1500 m2 obszaru EFA. 1000 m2 (pow. oczka wodnego) x 1,5 = 1500 m2 obszaru EFA Więcej na temat praktycznego zastosowania współczynników – patrz: rozdział - Utrzymanie obszarów proekologicznych w gospodarstwie w praktyce. 13 Zastosowanie współczynników o wartości poniżej 1 jest obowiązkowe dla państwa członkowskiego. - 20 - Opracowano w Departamencie Płatności Bezpośrednich MRiRW E. UTRZYMANIE OBSZARÓW PROEKOLOGICZNYCH W GOSPODARSTWIE W PRAKTYCE KROK 1 – Należy wyliczyć jaką powierzchnię w gospodarstwie trzeba przeznaczyć na obszary proekologiczne. W poniższym przypadku, dokonujemy tego poprzez wyliczenie powierzchni odpowiadającej 5% powierzchni gruntów ornych zadeklarowanych do jednolitej płatności obszarowej (rys. 9). Rys. 9 Jak wynika z przedstawionych danych, na obszary proekologiczne należy przeznaczyć 0,8 ha GO. - 21 - Opracowano w Departamencie Płatności Bezpośrednich MRiRW KROK 2 – W celu realizacji EFA na powierzchni 0.8 ha GO w pierwszej kolejności należy uwzględnić te obszary proekologiczne, które występują już w gospodarstwie. Dostępne w gospodarstwie obszary proekologiczne to: • • • ugory = 0,5 ha (5000 m2) oczko wodne = 0,1 ha (1000 m2) drzewo wolnostojące = 1 szt. KROK 3 – Powierzchnię rzeczywistą posiadanych obszarów proekologicznych należy następnie przemnożyć przez współczynniki ważenia i przekształcenia (konwersji) (załącznik nr 6), a potem zsumować ich powierzchnię. Otrzymany wynik pozwoli ocenić, czy w gospodarstwie istnieje konieczność wyznaczenia dodatkowych obszarów EFA. Grunt ugorowany: 5000 m2 x 1 (współczynnik ważenia) = 5000 m2 obszaru EFA Drzewo: 1 x 20 (współcz. konwersji) x 1,5 (współcz. ważenia) = 30 m2 obszaru EFA Oczko wodne: 1000 m2 x 1,5 (współczynnik ważenia) = 1500 m2 obszaru EFA Suma obszaru EFA: Wymagana powierzchnia EFA: Brakuje: 0.653 ha (6530 m2) 0.8 ha 0.147 ha obszaru EFA KROK 4 – Z obliczeń wynika, iż w gospodarstwie brakuje 0,147 ha obszaru EFA. W celu wypełnienia tego zobowiązania rolnik może np. zdecydować się na powiększenie obszaru ugorowanego lub ustanowić inny obszar z listy EFA. W tym przypadku rolnik zdecydował, że brakujący obszar EFA wypełni poprzez uprawę roślin wiążących azot (współczynnik ważenia 0,7). 0,147 ha = 1470 m2 (pow. brakującego obszaru EFA) Ponieważ do wyliczenia powierzchni uprawy wiążącej azot zaliczanej do EFA należy zastosować współczynnik 0,7, rzeczywista powierzchnia pod tą uprawą będzie większa. 1470 m2 : 0,7 (współczynnik dla upraw wiążących azot) = 2100 m2 - taką minimalną powierzchnię rzeczywistą GO należy przeznaczyć na uprawy wiążące azot. - 22 - Opracowano w Departamencie Płatności Bezpośrednich MRiRW W tym celu w gospodarstwie zmniejszono powierzchnię zasiewu gryki na rzecz 0,21 ha koniczyny białej (rys. 10). Rys. 10 PODSUMOWANIE: W gospodarstwie należy przeznaczyć 0,8 ha GO na obszary EFA. W tym celu wykorzystano istniejące w gospodarstwie następujące elementy EFA: grunt ugorowany, drzewo, oczko wodne. Dodatkowo wysiano uprawę wiążącą azot (koniczynę białą). OBSZAR PROEKOLOGICZNY POWIERZCHNIA RZECZYWISTA OBSZARU EFA POWIERZCHNIA OBSZARU EFA PO ZASTOSOWANIU WSPÓŁCZYNNIKÓW Grunt ugorowany 0,5 ha 0,5 ha Drzewo wolnostojące 1 drzewo 0,003 ha Oczko wodne 0,1 ha 0,15 ha Uprawa wiążąca azot (koniczyna biała) 0,21 ha 0,147 ha RAZEM: 0,8 ha Co daje łącznie wymaganą powierzchnię obszarów EFA w gospodarstwie: 0,8 ha GO - 23 - Opracowano w Departamencie Płatności Bezpośrednich MRiRW F. WSPÓLNA REALIZACJA PRAKTYKI UTRZYMANIA OBSZARÓW PROEKOLOGICZNYCH Rolnicy, których gospodarstwa leżą w bliskiej odległości mogą skorzystać z możliwości wspólnej realizacji wymogu obszary proekologiczne. W takim przypadku muszą być spełnione następujące warunki: we wspólnej realizacji praktyki EFA może uczestniczyć do 10-ciu rolników; gospodarstwa muszą znajdować się w bliskiej odległości - 80% powierzchni każdego z gospodarstw powinno znajdować się w promieniu maksymalnie 15 km (tj. w okręgu 30 km), przy czym promień ten wyznacza się od środka: wspólnego obszaru proekologicznego albo siedziby gospodarstwa jednego z rolników realizujących wspólnie praktykę utrzymania obszarów proekologicznych. wspólnie rozliczane mogą być jedynie przylegające obszary proekologiczne (nie jest określona minimalna wielkość punktu stycznego); każdy z rolników zapewnia, aby przynajmniej połowa (50%) obszarów, które powinien przeznaczyć na obszary EFA (czyli powierzchnia odpowiadająca 2,5% GO), była położona na terenie jego gospodarstwa rolnego. Pozostała część może być realizowana poprzez „wspólny obszar proekologiczny”; obszary EFA objęte wspólnym wdrożeniem mogą stanowić jeden lub kilka obszarów i znajdować się na gruncie jednego lub więcej rolników, tzn. nie wszyscy rolnicy biorący udział we wspólnej realizacji praktyki EFA muszą uczestniczyć w tworzeniu wspólnego obszaru proekologicznego; rolnicy są zobowiązani zawrzeć pisemną umowę w odniesieniu do: (i) szczegółów finansowych porozumienia oraz (ii) sankcji w przypadku stwierdzenia niezgodności na wspólnym obszarze EFA. Do umowy rolnik zobowiązany jest do dołączenia materiału graficznego udostępnionego przez kierownika biura powiatowego Agencji restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, na którym będzie wskazany obszar o promieniu 15 km. Szczegóły dotyczące tego co zawiera ww. umowa zostały określone w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 11 marca 2015 r. w sprawie obszarów uznawanych za obszary proekologiczne oraz warunków wspólnej realizacji praktyki utrzymania tych obszarów (Dz. U. poz. 354). - 24 - Opracowano w Departamencie Płatności Bezpośrednich MRiRW V. SANKCJE ZA ZAZIELENIENIE W przypadku nieprzestrzegania praktyk zazielenienia na rolników nakładane będą kary administracyjne polegające na zmniejszeniu kwoty otrzymanych w danym roku płatności bezpośrednich14. Przez dwa pierwsze lata wdrażania zazielenienia (2015 r. i 2016 r.) kary te nie będą wykraczać poza kwotę otrzymanej płatności za zazielenienie i, w zależności od stopnia stwierdzonej niezgodności, będą obejmować część lub całość płatności za zazielenienie. Natomiast w kolejnych latach kary będą mogły nawet przewyższać otrzymaną kwotę zazielenienia (w 2017 r. o maksymalnie 20%, a od 2018 r. o maksymalnie 25%), co oznacza, że w razie stwierdzenia niezgodności, kara za nieprzestrzeganie praktyk zazielenienia spowoduje także częściowe zmniejszenie innych płatności. 14 Zgodnie z art. 77 ust. 6 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1306/2013 z dnia 17 grudnia 2013 w sprawie finansowania wspólnej polityki rolnej, zarządzania nią i monitorowania jej oraz uchylające rozporządzenia Rady (EWG) nr 352/78, (WE) nr 165/94, (WE) nr 2799/98, (WE) nr 814/2000, (WE) nr 1290/2005 i (WE) nr 485/2008. - 25 - Opracowano w Departamencie Płatności Bezpośrednich MRiRW VI. SŁOWNICZEK POJĘĆ: Grunty orne (art. 4 ust.1 lit. f rozporządzenia 1307/2013) – oznaczają grunty uprawiane w celu produkcji roślinnej lub obszary dostępne dla produkcji roślinnej, ale ugorowane, bez względu na to, czy grunty te znajdują się pod uprawą szklarniową lub pod stałym bądź ruchomym przykryciem. Gospodarstwo rolne (art. 4 ust.1 lit. b rozporządzenia 1307/2013) – wszystkie jednostki wykorzystywane do działalności rolniczej i zarządzane przez rolnika znajdujące się na terenie Polski. Jednolita płatność obszarowa (art. 36 rozporządzenia 1307/2013) – roczna płatność do każdego zadeklarowanego hektara powierzchni kwalifikującej się do płatności. Obliczana jest corocznie poprzez podzielenie rocznej puli środków finansowych przez liczbę kwalifikujących się hektarów zadeklarowanych przez rolników w danym roku. Płatność zielona (płatność za zazielenienie) (art. 43 rozporządzenia 1307/2013) – obowiązkowy element systemu płatności bezpośrednich z tytułu realizacji praktyk rolniczych korzystnych dla klimatu i środowiska. Praktyki te obejmują: dywersyfikację upraw, utrzymanie trwałych użytków zielonych (TUZ) oraz utrzymanie obszarów proekologicznych (EFA). Trawy lub inne pastewne rośliny zielne (art. 4 ust.1 lit. i rozporządzenia 1307/2013) – oznaczają wszystkie rośliny zielne, rosnące tradycyjnie na naturalnych pastwiskach lub zazwyczaj zawarte w mieszankach nasion przeznaczonych do zasiewania pastwisk lub łąk w państwie członkowskim, niezależnie od tego czy są wykorzystywane do wypasania zwierząt. Trwałe użytki zielone (art. 4 ust.1 lit. h rozporządzenia 1307/2013) – oznaczają grunty zajęte pod uprawę traw lub innych pasz z roślin zielnych naturalnych (samosiewnych) lub powstałych w wyniku działalności rolniczej (wysiewanych), niepodlegające płodozmianowi w gospodarstwie przez okres pięciu lat lub dłużej. Uprawy trwałe (art. 4 ust.1 lit. g rozporządzenia 1307/2013) – oznaczają uprawy niepodlegające płodozmianowi, inne niż trwałe użytki zielone i pastwiska trwałe, które zajmują grunty przez okres pięciu lat lub dłużej i dają powtarzające się zbiory, w tym szkółki i zagajniki o krótkiej rotacji. Użytki rolne (art. 4 ust.1 lit. e rozporządzenia 1307/2013) – oznaczają każdy obszar zajmowany przez grunty orne, trwałe użytki zielone i pastwiska trwałe lub uprawy trwałe. - 26 - Opracowano w Departamencie Płatności Bezpośrednich MRiRW VII. ZAŁĄCZNIKI: Załącznik nr 1 – Przykładowa lista gatunków zaliczanych do upraw trwałych • Agrest • Amelanchier (świdośliwa) • Aronia czarno owocowa • Bez czarny • Borówka brusznica • Borówka niska • Borówka wysoka i średnia • Brzoskwinia • Czereśnia • Dereń jadalny • Grusza • Jabłoń • Jagoda kamczacka (suchodrzew jadalny) • Jeżyna • Malina • Morela • Pigwa • Pigwowiec • Porzeczka (czarna i kolorowa) • Porzeczko agrest • Rabarbar • Rokitnik • Róża owocowa • Szparag • Śliwa • Winorośl • Wiśnia • Żurawina Załącznik nr 2 – Przykładowa lista gatunków roślin zaliczanych do „traw i innych pastewnych roślin zielnych” Bobowate drobnonasienne: • Koniczyna łąkowa (czerwona) • Koniczyna biała • Koniczyna perska • Koniczyna krwistoczerwona (inkarnatka) • Koniczyna białoróżowa • Esparceta siewna • Komonica zwyczajna (rożkowa) • Komonica błotna • Lucerna siewna • Lucerna mieszańcowa • Lucerna nerkowata • Nostrzyk biały • Rutwica wschodnia Trawy pastewne: • Kostrzewa łąkowa • Kostrzewa trzcinowa • Kostrzyca (festulolium) • Kupkówka pospolita • Mietlica biaława (olbrzymia) • Mietlica psia • Mietlica rozłogowa • Rajgras wyniosły • Stokłosa uniolowata • Stokłosa bezostna • Tymotka łąkowa • Wiechlina łąkowa • Wiechlina błotna • Życica mieszańcowa (rajgras oldenburski) • Życica trwała (rajgras angielski) • Życica wielokwiatowa (rajgras włoski) • Życica westerwoldzka (rajgras holenderski) • Mozga trzcinowata • Wyczyniec łąkowy • Kostrzewa czerwona • Konietlica łąkowa - 27 - Załącznik nr 3a – Uprawa – rodzaj w klasyfikacji botanicznej Uprawa (rodzaj) anyż (biedrzeniec anyż) arnika aster babka barbula bataty bazylia pospolita bergenia grubolistna bodziszek burak bylica chaber ciecierzyca cykoria cynia czarnuszka cząber Nazwa rośliny uprawnej Nazwa łacińska gatunku (dwuczłonowa), rozszerzenie w niektórych przypadkach dotyczy podgatunku, lub odmiany Genera (nazwa jednoczłonowa) Rodzaj anyż (biedrzeniec anyż) arnika łąkowa aster chiński babka lancetowata babka płesznik barbula szara batat, słodki ziemniak bazylia pospolita bergenia grubolistna bodziszek iberyjski bodziszek leśny burak cukrowy burak ćwikłowy burak liściowy, boćwina burak pastewny bylica boże drzewko bylica estragon bylica piołun chaber bławatek chaber driakiewnik chaber górski chaber nardeński chaber wielkogłówkowy ciecierzyca pospolita cykoria siewna (korzeniowa) cykoria warzywna (liściowa, sałatowa) Pimpinella anisum L. Arnica chamissonis Less. Callistephus chinensis (L.) Nees L. Plantago lanceolata L. Plantago psyllium L Cryopteris incana (Thunb. ex Houtt.) Miq. Ipomoea batatas (L. Poir.) Ocimum basilicum L. Bergenia crassifolia (L.)Fritsh. Geranium ibericum Cav. Geranium sylvaticum L. Beta vulgaris L. Beta vulgaris L. Beta vulgaris L. Beta vulgaris L. Artemisia abrotanum L. Artemisia dracunculus L Artemisia absinthium L. Centaurea cyanus L. Centaurea scabiosa L Centaurea montana L. Centaurea stoebe L., syn. C. rhenana Boreau Centaurea macrocephala Muss. Puschk. ex Willd. Cicer arietinum L. Cichorium intybus var. sativum Lam. et DC. Cichorium intybus var. foliosum Hegi Pimpinela Arnica Callistephus Plantago Plantago Cryopteris Ipomea Ocimum Bergenia Geranium Geranium Beta Beta Beta Beta Artemisia Artemisia Artemisia Centaurea Centaurea Centaurea Centaurea Centaurea Cicer Cichorium Cichorium anyż arnika aster babka babka barbula batat bazylia bergenia bodziszek bodziszek burak burak burak burak bylica bylica bylica chaber chaber chaber chaber chaber ciecierzyca cykoria cykoria endywia eskariola endywia kędzierzawa cynia wytworna czarnuszka siewna czarnuszka damasceńska czarnuszka orientalna cząber górski cząber ogrodowy Cichorium endivia L. Cichorium endivia L. Zinnia elegans Jacq. Nigella sativa L. Nigella damascena L. Nigella orientalis L. Satureja montana L. Satureja hortensis L. Cichorium Cichorium Zinnia Nigella Nigella Nigella Satureja Satureja cykoria cykoria cynia czarnuszka czarnuszka czarnuszka cząber cząber Opracowano w Departamencie Płatności Bezpośrednich MRiRW czosnek dalia drapacz lekarski driakiew dzielżan dziewanna wielkokwiatowa dzięgiel dziurawiec zwyczajny dzwonek dzwonki irlandzkie eszolcja facelia fasola fiołek trójbarwny glistnik jaskółcze ziele gomfrena goździk grindelia szorstka cebula kartoflanka cebula perłowa cebula wielopiętrowa cebula zwyczajna czosnek czosnek niedźwiedzi por rokambuł siedmiolatka szalotka szczypiorek dalia zmienna drapacz lekarski driakiew purpurowa dzielżan jesienny dziewanna wielkokwiatowa arcydzięgiel litwor dzięgiel leśny dziurawiec zwyczajny dzwonek ogrodowy molucella, dzwonki irlandzkie eszolcja kalifornijska facelia błękitna facelia dzwonkowata fasola wielokwiatowa fasola zwykła karłowa fasola zwykła tyczna fiołek trójbarwny glistnik jaskółcze ziele gomfrena kulista goździk brodaty goździk ogrodowy grindelia szorstka Allium cepa var. aggregatum Allium ampeloprasum Allium cepa var. proliferum Allium cepa Allium sativum L. Allium ursinum L. Allium porrum L. Allium ophioscorodon Don Allium fistulosum L. Allium ascalonicum Allium schoenoprasum L. Dahlia x cultorum Thorsrud & Reis Cnicus benedictus L. Scabiosa atropurpurea L. Helenium autumnale L. Verbascum thapsiformae Schard. Archangelica officinalis Hoffm. (lub Angelica archangelica L.) Angelica silvestris L. Hypericum perforatum L. Campanula medium L Molucella laevis L. Eschscholzia californica Cham. Phacelia tanacetifolia Benth. Phacelia campanularia Phaseolus coccineus L. Phaseolus vulgaris L. Phaseolus vulgaris L. Viola tricolor L. Chelidonium maius L. Gomphrena globosa L. Dianthus barbatus L. Dianthus caryophyllus L. Grindelia squarrosa Dun. - 29 - Allium Allium Allium Allium Allium Allium Allium Allium Allium Allium Allium Dahlia Cnicus Scabiosa Helenium Verbascum Angelica czosnek czosnek czosnek czosnek czosnek czosnek czosnek czosnek czosnek czosnek czosnek dalia drapacz driakiew dzielżan dziewanna dzięgiel Angelica Hypericum Campanula Molucella Eschscholzia Phacelia Phacelia Phaseolus Phaseolus Phaseolus Viola Chelidonium Gomphrena Dianthus Dianthus Grindelia dzięgiel dziurawiec dzwonek molucella maczek facelia facelia fasola fasola fasola fiołek glistnik gomfrena goździk goździk grindelia Opracowano w Departamencie Płatności Bezpośrednich MRiRW groch groszek (lędźwian) gryka hyzop lekarski jasnota jeżówka purpurowa jęczmień jary jęczmień ozimy języczka karczoch kminek zwyczajny kocanki ogrodowe kocanki piaskowe kolendra siewna komonica komosa ryżowa, quinoa koniczyna konopie siewne konwalia majowa koper ogrodowy koper włoski kosmos groch siewny (jadalny i pastewny - peluszka) groch zwyczajny łuskowy groch zwyczajny cukrowy lędźwian groszek leśny groszek pachnący gryka hyzop lekarski jasnota biała jeżówka purpurowa jęczmień jary jęczmień ozimy języczka pomarańczowa kard hiszpański karczoch zwyczajny kminek zwyczajny kocanki ogrodowe kocanki piaskowe kolendra siewna komonica błotna komonica zwyczajna komosa ryżowa, quinoa koniczyna biała koniczyna białoróżowa koniczyna egipska (aleksandryjska) koniczyna krwistoczerwona koniczyna łąkowa (czerwona) koniczyna perska konopie siewne konwalia majowa koper ogrodowy koper włoski (fenkuł) Pisum sativum L. Pisum sativum var. pachylobum Pisum sativum var. saccharatum Lathyrus sativus L. Lathyrus sylvestris L Lathyrus odoratus L. Fagopyrum esculentum Moench Hyssopus officinalis L. Lamium album L. Echinacea purpurea Hordeum vulgare L. Hordeum vulgare L. Ligularia dentata (A. Gray) H. Hara Cynara cardunculus L. Cynara scolymus L. Carum carvi L. Bracteanta bracteata (Vent.) Tzvelev Helichrysum arenarium (L.) Moench Coriandrum sativum L. Lotus uliginosus Schkuhr Lotus corniculatus L. Chenopodium quinoa Trifolium repens L. Trifolium hybridum L. Trifolium alexandrinum L. Trifolium incarnatum L. Trifolium pratense L. Trifolium resupinatum L. Cannabis sativa Convalaria maialis L. Anethum graveolens L. Foeniculum vulgare Mill. Pisum Pisum Pisum Lathyrus Lathyrus Lathyrus Fagopyrum Hyssopus Lamium Echinacea Hordeum Hordeum Ligularia Cynara Cynara Carum Bracteantha Helichrysum Coriandrum Lotus Lotus Chenopodium Trifolium Trifolium Trifolium Trifolium Trifolium Trifolium Canabis Convalaria Anethum Foeniculum groch groch groch groszek groszek groszek gryka hyzop jasnota jeżówka jęczmień jęczmień języczka karczoch karczoch kminek nieśmiertelnik kocanki kolendra komonica komonica komosa koniczyna koniczyna koniczyna koniczyna koniczyna koniczyna konopie konwalia koper koper kosmos żółty Cosmos sulphureus Cav. Cosmos kosmos - 30 - Opracowano w Departamencie Płatności Bezpośrednich MRiRW kozieradka pospolita kozłek lekarski kraspedia krokosz barwierski krwawnica krwawnik pospolity krwiściąg kuklik kukurydza lawenda wąskolistna lebiodka (oregano) len lepiężnik różowy lnica lobularia lonas lubczyk ogrodowy lucerna lukrecja łopian większy łubin łyszczec kosmos podwójnie pierzasty kozieradka pospolita kozłek lekarski kraspedia kulista krokosz barwierski krwawnica pospolita krwawnik pospolity krwiściąg mniejszy kuklik zwisły kukurydza cukrowa kukurydza pękająca kukurydza woskowata kukurydza zwyczajna lawenda wąskolistna lebiodka pospolita (oregano) majeranek ogrodowy len oleisty len włóknisty len wielkokwaitowy lepiężnik różowy lnica (lnianka) pospolita lobularia nadmorska lonas roczny lubczyk ogrodowy lucerna chmielowa (nerkowata) lucerna mieszańcowa lucerna sierpowata lucerna siewna lukrecja gładka łopian większy łubin biały łubin wąskolistny łubin żółty łyszczec wiechowaty Cosmos bipinnatus Cav. Trigonella foenum graecum L. Valeriana officinalis L. Craspedia globosa Carthamus tinctorius L. Lythrum salicaria L. Achillea millefolium L. Sanguisorba minor Scop Geum rivale L. Zea mays L. (partim) Zea mays L. (partim) Zea mays L. (partim) Zea mays L. (partim) Lavandula angustifolia Mill. Origanum vulgare L. Origanum maiorana L. Linum usitatissimum L. Linum usitatissimum L. Linum grandiflorum Petasites officinalis L. Linaria vulgaris Lobularia maritima (L.) Desv. Lonas annua (L.) Vines et Druce Levisticum officinalis L. Medicago lupulina L. Medicago x varia Martyn Medicago falcata L. Medicago sativa L. Glycyrrhiza glabra L. Arctium lappa L. Lupinus albus L. Lupinus angustifolius L. Lupinus luteus L. Gypsophila paniculata L. - 31 - Cosmos Trigonella Valeriana Craspedia Carthamus Lythrum Achillea Sanguisorba Geum Zea Zea Zea Zea Lavandula Origanum Origanum Linum Linum Linum Petasites Linaria Lobularia Lonas Levisticum Medicago Medicago Medicago Medicago Glycyrrhiza Arctium Lupinus Lupinus Lupinus Gypsophila kosmos kozieradka kozłek kraspedia krokosz krwawnica krwawnik krwiściąg kuklik kukurydza kukurydza kukurydza kukurydza lawenda lebiodka lebiodka len len len lepiężnik lnica smagliczka lonas lubczyk lucerna lucerna lucerna lucerna lukrecja łopian łubin łubin łubin łyszczec Opracowano w Departamencie Płatności Bezpośrednich MRiRW macierzanka mak marchew marzanka wonna marzanna barwierska melisa lekarska mięta mikołajek miłek wiosenny miodunka plamista mniszek lekarski mydlnica lekarska niecierpek nagietek lekarski naparstnica narcyz nasturcja nawłoć pospolita nostrzyk ogórecznik lekarski oman wielki orlik pospolity ostropest plamisty łyszczec wytworny macierzanka piaskowa macierzanka zwyczajna tymianek pospolity (właściwy) mak lekarski mak wschodni mak nagołodygowy marchew jadalna marchew pastewna marzanka wonna marzanna barwierska melisa lekarska mieta okrągłolistna mięta długolistna mięta kędzierzawa mięta pieprzowa mikołajek płaskolistny miłek wiosenny miodunka plamista mniszek lekarski mydlnica lekarska niecierpek balsamina nagietek lekarski naparstnica purpurowa naparstnica wełnista narcyz trąbkowy nasturcja większa nawłoć pospolita nostrzyk biały nostrzyk żółty ogórecznik lekarski oman wielki orlik pospolity ostropest plamisty Gypsophila elegans Bieb. Thymus serpyllum L. Thymus pulegioides Linne Thymus vulgaris L. Papaver somniferum L. Papaver orientale L. Papaver nudicaule L. Daucus carota L. Daucus carota L. Asperula odorata L. Rubia tinctorum L. Melissa officinalis L. Mentha rotundifolia (L.) Huds. Mentha lonfifolia L. Mentha crispa L. Mentha piperita L. Eryngium planum L. Adonis vernalis L. Pulmonaria officinalis L. Taraxacum officinalis L. Saponaria officinalis L. Impatianes balsamina Calendula officinalis L. Digitalis purpurea L. Digitalis lanata L. Narcissus pseudonarcissus Tropaeolum majus L. Solidago virga-aurea L. Melilotus albus L. Melilotus officinalis (L.)Pall. Borago officinalis L. Inula helenium L. Aquilegia vulgaris L. Silybum marianum L. - 32 - Gypsophila Thymus Thymus Thymus Papaver Papaver Papaver Daucus Daucus Asperula Rubia Melissa Mentha Mentha Mentha Mentha Eryngium Adonis Pulmonaria Taraxacum Saponaria Impatiens Calendula Digitalis Digitalis Narcissus Tropaeolum Solidago Melilotus Melilotus Borago Inula Aquilegia Silybum łyszczec macierzanka macierzanka macierzanka mak mak mak marchew marchew marzanka marzanna melisa mięta mięta mięta mięta mikołajek miłek miodunka mniszek mydlnica niecierpek nagietek naparstnica naparstnica narcyz nasturcja nawłoć nostrzyk nostrzyk ogórecznik oman orlik ostropest Opracowano w Departamencie Płatności Bezpośrednich MRiRW ostróżeczka ogrodowa ostrzeń owies pasternak zwyczajny pietruszka pięciornik kurze ziele pluskwica cuchnąca pokrzywa zwyczajna poziomka prawoślaz proso przelot pospolity pszczelnik pszenica jara pszenica ozima pszenżyto jare pszenżyto ozime przewiercień rdest ostróżeczka ogrodowa ostrzeń pospolity owies bizantyjski owies nagi/owies nagoziarnisty jary owies siewny owies szorstki pasternak zwyczajny pietruszka korzeniowa pietruszka naciowa pięciornik kurze ziele pluskwica cuchnąca pokrzywa zwyczajna poziomka truskawka malwa czarna prawoślaz lekarski proso pajza przelot pospolity pszczelnik mołdawski pszenica orkisz- jara pszenica płaskurka - jara pszenica samopsza - jara pszenica twarda - jara pszenica zwyczajna - jara pszenica orkisz- f. ozima pszenica płaskurka - f. ozima pszenica samopsza -f. ozima pszenica twarda - f.ozima pszenica zwyczajna - f.ozima pszenżyto jare pszenżyto ozime przewiercień okrągłolistny rdest wężownik Consolida ajacis (L.) Schur Cynoglossum officinale L. Avena byzantina K. Koch Avena nuda L. Avena sativa L. Avena strigosa L. Pastinaca sativa L. Petroselinum sativum ssp. tuberosum Petroselinum sativum ssp. crispum Potentilla erecta Hampe Cimicifuga foetida L. Urtica dioica L. Fragaria vesca L. Fragaria x ananassa Duch Althea rosea (L.) Cav. Althea officinalis L. Panicum miliaceum L. Panicum frumentaceum L. Anthyllis vulneraria L. Dracocephalum moldavica L. Triticum spelta L. Triticum dicoccum Schiibl. Triticum monococcum L. Triticum durum Desf. Triticum aestivum L. emend. Fiori et Paol. Triticum spelta L. Triticum dicoccum Schiibl. Triticum monococcum L. Triticum durum Desf. Triticum aestivum L. emend. Fiori et Paol. x Triticosecale Wittm. x Triticosecale Wittm. Bupleurum rotundifolium L. Polygonum bistorta L. - 33 - Consolida Cynoglossum Avena Avena Avena Avena Pastinaca Petroselinum Petroselinum Potentila Cimicifuga Urtica Fragaria Fragaria Althea Althea Panicum Panicum Anthyllis Drococephalum Triticum Triticum Triticum Triticum Triticum Triticum Triticum Triticum Triticum Triticum x Triticosecale Wittm. x Triticosecale Wittm. Bupleurum Polygonum ostróżeczka ostrzeń owies owies owies owies pasternak pietruszka pietruszka pięciornik pluskwica pokrzywa poziomka truskawka prawoślaz prawoślaz proso proso przelot pszczelnik pszenica pszenica pszenica pszenica pszenica pszenica pszenica pszenica pszenica pszenica pszenżyto pszenżyto przewiercień rdest Opracowano w Departamencie Płatności Bezpośrednich MRiRW rezeda roszpunka warzywna rozchodnikowiec/ rozchodnik rożnik różeniec górski rumian rzymski (szlachetny) rumianek pospolity ruta zwyczajna rutewka rutwica rzepik pospolity salsefia sałata seler seradela uprawna serdecznik pospolity siekiernica górska siwiec żółty skorzonera słonecznik soczewica jadalna soja zwyczajna sorgo rezeda wonna rezeda żółta roszpunka warzywna rozchodnikowiec okazały Reseda odorata L. Reseda lutea L. Valerianella olitoria (L.) Latter. Em. Betcke Hylotelephium spectabile (Boreau) H. Ohba Reseda Reseda Valeriana Hylotelephium rezeda rezeda roszpunka rozchodnikowiec rożnik przerośniety różeniec górski rumian rzymski (szlachetny) rumianek pospolity ruta zwyczajna rutewka orlikolistna rutwica lekarska rutwica wschodnia rzepik pospolity salsefia salata głowiasta masłowa sałata głowiasta krucha sałata listkowa (rozetowa) sałata łodygowa sałata rzymska seler korzeniowy seler naciowy seradela uprawna serdecznik pospolity siekiernica górska siwiec żółty skorzonera słonecznik oleisty słonecznik pastewny topinambur soczewica jadalna soja zwyczajna sorgo techniczne sorgo zwyczajne Silphium perfoliatum L. Rhodiola rosea L. Anthemis nobilis L. Chamomilla recutita (L) Rauch. Ruta graveolens L. Thalictrum aquilegifolium L. Galega officinalis L. Galega orientalis Lam. Agrimonia eupatoria L. Tragopogon porrifolius L. Lactuca sativa var. capitata Lactuca sativa var. capitata Lactuca sativa var. foliosa Lactuca sativa var. augustana Lactuca sativa var. romana Apium graveolens var. rapaceum Apium graveolens var. dulce Ornithopus sativus Brot. Leonurus cardiaca L. Hedysarum hedysaroides (L.) Schinz et Thell. Glaucium flavum Cr. Scorzonera hispanica L. Helianthus annuus L. Helianthus annuus L. Helianthus tuberosus L . Lens culinaris Medik. Glycine max (L.) Merrill Sorghum vulgare var. technicum Sorghum bicolor Silphium Rhodiola Anthemis Chamomilla Ruta Thalictrum Galega Galega Agrimonia Tragopogon Lactuca Lactuca Lactuca Lactuca Lactuca Apium Apium Ornithopus Leonurus Hedysarum Glaucium Scorzonera Helianthus Helianthus Helianthus Lens Glycine Sorghum Sorghum rożnik różeniec rumian rumianek ruta rutewka rutwica rutwica rzepik salsefia sałata sałata sałata sałata sałata seler seler seradela serdecznik siekiernica siwiec skorzonera słonecznik słonecznik słonecznik soczewica soja sorgo sorgo - 34 - Opracowano w Departamencie Płatności Bezpośrednich MRiRW sparceta stewia suchlin suchokwiat roczny szałwia szanta zwyczajna szarłat szczeć szczodrak krokoszowy szpinak nowozelandzki szpinak zwyczajny ślaz ślazowiec pensylwański ślazówka trawy trawa sudańska sparceta piaskowa sparceta (esparceta) siewna stewia rebaudiana suchlin różowy suchokwiat roczny szałwia lekarska szałwia okręgowa szałwia omączona szałwia lśniąca szałwia powabna szanta zwyczajna szarłat wiechowaty szarłat zwisły szarłat szczeć leśna szczeć sukiennicza szczodrak krokoszowy (leuzea) szpinak nowozelandzki szpinak warzywny (zwyczajny) ślaz dziki ślaz maurytański ślazowiec pensylwański ślazówka ogrodowa ślazówka turyngska festulolium kostrzewa czerwona kostrzewa łąkowa kostrzewa nitkowata kostrzewa owcza kostrzewa szczeciniasta kostrzewa trzcinowa kupkówka pospolita mietlica biaława Sorghum bicolor Onobrychis arenaria (Kit.) DC Onobrychis vicifolia Scop. Stevia rebaudiana Bertoni Helipterum roseum Xeranthemum annuum L. Salvia officinalis L. Salvia verticillata L. Salvia farinacea Benth. Salvia splendens Sellow ex Roemer & J.A. Schultes Salvia viridis L. Marrubium vulgare L. Amaranthus panuculatus L. Amaranthus caudathus L. Amaranthus spp. Dipsacus fullonum L. Dipsacus sativus (L.) Honck. Rhaponticum carthamoides (Wild.)Iljin. Tetragonia expansa Murr. Spinacia oleracea L. Malva sylvestris L. Malva mauritiana L. Sida hermaphrodita Lavatera trimestris l. Lavatera thuringiaca L. xFestulolium Asch. & Graebn. Festuca rubra L. Festuca pratensis Huds. Festuca filiformis Pourr. Festuca ovina L. Festuca trachyphylla (Hack.) Krajina Festuca arundinacea Schreber Dactylis glomerata L. Agrostis gigantea Roth - 35 - Sorghum Onobrychis Onobrychis Stevia Helipterum Xeranthemum Salvia Salvia Salvia Salvia Salvia Marrubium Amaranthus Amaranthus Amaranthus spp. Dipsacus Dipsacus Rhaponticum Tetragonia Spinacia Malva Malva Sida Lavatera Lavatera Festulolium Festuca Festuca Festuca Festuca Festuca Festuca Dactylis Agrostis sorgo sparceta esparceta stewia suchlin suchokwiat szałwia szałwia szałwia szałwia szałwia szanta szarłat szarłat szarłat szczeć szczeć szczodrak szpinak szpinak ślaz ślaz ślazowiec ślazówka ślazówka kostrzyca kostrzewa kostrzewa kostrzewa kostrzewa kostrzewa kostrzewa kupkówka mietlica Opracowano w Departamencie Płatności Bezpośrednich MRiRW mietlica pospolita mietlica psia mietlica rozłogowa mozga kanaryjska/kanar rajgras wyniosły/rajgras francuski stokłosa bezostna stokłosa uniolowata tymotka kolankowata tymotka łąkowa wiechlina błotna wiechlina gajowa wiechlina łąkowa wiechlina zwyczajna życica mieszańcowa/rajgras oldenburski życica trwała/rajgras angielski życica wielokwiatowa westerwoldzka/rajgras holenderski trybula leśna trędownik trojeść tulipan tysiącznik pospolity werbena pospolita wierzbownica drobnokwiatowa wierzbówka kiprzyca wiesiołek wilczomlecz wilżyna ciernista włośnica życica wielokwiatowa/rajgras włoski trybula leśna trędownik bulwiasty trojeść krwista tulipan ogrodowy tysiącznik pospolity werbena pospolita wierzbownica drobnokwiatowa wierzbówka kiprzyca wiesiołek dwuletni wiesiołek dziwny wiesiołek lamarka wilczomlecz białobrzegi wilżyna ciernista ber (włośnica) proso węgierskie (mohar) Agrostis capillaris L. Agrostis canina L. Agrostis stolonifera L. Phalaris canariensis L. Arrhenatherum elatius (L.) P. Beauv. ex J. Presl & C. Presl Bromus inermis Leyss. Bromus catharticus Vahl Phleum nodosum L. Phleum pratense L. Poa palustris L. Poa nemoralis L. Poa pratensis L. Poa trivialis L. Lolium x boucheanum Kunth Lolium perenne L. Lolium multiflorum Lam. Agrostis Agrostis Agrostis Phalaris Arrhenatherum mietlica mietlica mietlica mozga rajgras Bromus Bromus Phleum Phleum Poa Poa Poa Poa Lolium Lolium Lolium stokłosa stokłosa tymotka tymotka wiechlina wiechlina wiechlina wiechlina życica życica życica Lolium multiflorum Lam. Anthriscus sylvestris L. Scrophularia nodosum. L Asclepias incarnata L. Tulipa gesneriana Erythraea centaurium Pers. Verbena officinalis L. Epilobium parviflorum L. Chamaenerion angustifolium (L.) Scop. Oenothera biennis L. Oenothera paradoxa L. Oenothera lamartiana L. Euphorbia marginata Pursh Ononis spinosa L. Setaria italica var. maxima Setaria italica var. moharia Lolium Anthriscus Scrophularia Asclepias Tulipa Erythraea Verbena Epilobium Chamaenerion Oenothera Oenothera Oenothera Euphorbia Ononis Setaria Setaria życica trybula trędownik trojeść tulipan tysiącznik werbena wierzbownica wierzbówka wiesiołek wiesiołek wiesiołek wilczomlecz wilżyna włośnica włośnica - 36 - Opracowano w Departamencie Płatności Bezpośrednich MRiRW wrotycz (złocień) maruna wyka (jara) wrotycz (złocień) maruna bobik bób wyka siewna wyka (ozima) wyka kosmata wyżlin wyżlin większy zatrwian zatrwian wrębny zatrwian Suworowa złocień złocień trójbarwny złocień wieńcowy złocień dalmatyński złociszek złociszek oskrzydlony żeń-szeń prawdziwy żeń-szeń prawdziwy żmijowiec zwyczajny żmijowiec zwyczajny żyto jare żyto jare żyto ozime żyto krzyca żyto ozime Źródło: Opracowano we współpracy z Uniwersytetem Rolniczym w Krakowie. Tanacetum parthenium (L.) Sch. Bip. Vicia faba L. ssp. minor Vicia faba L. ssp. major Vicia sativa L. Vicia villosa Roth. Antirrhinum majus L. Limonium sinuatum (L.) Mill. Limonium souworowii Chrysanthemum carinatum Chrysanthemum coronarium Chrysanthemum cinerariaefolium Vis. Ammobium alatum R.Br. Panax ginseng C.A.Mey Echium vulgare L. Secale cereale L. Secale montanum L. Secale cereale L. - 37 - Tanacetum Vicia Vicia Vicia Vicia Antirrhinum Limonium Limonium Ismelia Chrysanthemum Chrysantemum Ammobium Panax Echium Secale Secale Secale wrotycz wyka wyka wyka wyka wyżlin zatrwian zatrwian złocień złocień złocień złociszek żeń-szeń żmijowiec żyto żyto żyto Opracowano w Departamencie Płatności Bezpośrednich MRiRW Załącznik nr 3b – Uprawa – gatunek z rodzin kapustowatych, psiankowatych i dyniowatych Uprawa (gatunek) Nazwa rośliny uprawnej Nazwa łacińska gatunku (dwuczłonowa), rozszerzenie w niektórych przypadkach dotyczy podgatunku, lub odmiany Genera (nazwa jednoczłonowa) Rodzaj Kapustowate (Brassicaceae) gorczyca biała gorczyca czarna gorczyca sarepska kapusta rzepak - jary kapusta rzepak - ozimy kapusta warzywna kapusta właściwa katran abisyński lewkonia lnianka siewna (lnicznik) maciejka miesiącznica rokietta gorczyca biała gorczyca czarna gorczyca sarepska brukiew Sinapis Brassica Brassica Brassica gorczyca kapusta kapusta kapusta rzepak jary rzepak ozimy Sinapis alba L. Brassica nigra (L.) Koch. Brassica juncea (L.) Czern. Brassica napus L. var. napobrassica (L.) Rchb. (syn. ssp. rapifera) Brassica napus L. ssp. oleifera Brassica napus L. ssp. oleifera Brassica Brassica kapusta kapusta brokuł włoski jarmuż kalafior kalarepa kapusta brukselska kapusta głowiasta biała kapusta głowiasta czerwona kapusta pastewna kapusta włoska kapusta chińska kapusta pekińska rzepa ścierniskowa katran abisyński Brassica oleracea var. botrytis italica Brassica oleracea var. acephala subvar. sabellica Brassica oleracea var. botrytis Brassica oleracea var. gongylodes Brassica oleracea var. gemmifera Brassica oleracea var. capitata f. alba Brassica oleracea var. capitata f. rubra Brassica oleracea convar. acephala Brassica oleracea var. italica Brassica rapa var. chinensis Brassica rapa var. pekinensis Brassica rapa subsp. rapa Crambe abyssinica Hochst. kapusta kapusta kapusta kapusta kapusta kapusta kapusta kapusta kapusta kapusta kapusta kapusta katran lewkonia letnia lnianka siewna (lnicznik) lewkonia dwurożna Matthiola incana (L.) Camelina sativa (L.) Crantz Matthiola bicornis DC. Brassica Brassica Brassica Brassica Brassica Brassica Brassica Brassica Brassica Brassica Brassica Brassica Crambe Hochst. Matthiola Camelina Matthiola miesiącznica roczna Lunaria annua L. Lunaria miesiącznica rokietta siewna (ogrodowa) Eruca sativa Mill. Eruca rokietta - 38 - abyssinica lewkonia lnianka lewkonia Opracowano w Departamencie Płatności Bezpośrednich MRiRW rukiew rzepik ozimy rzeżucha ogrodowa rzodkiew stulisz ubiorek rukiew wodna perko rzepik pieprzyca siewna (rzeżucha ogrodowa ) rzodkiew czarna rzodkiew oleista rzodkiewka stulisz miotłowy ubiorek gorzki Nasturtium officinale W.T. Aiton Brassica rapa x Brassica rapa subsp. chinensis Brassica rapa ssp. oleifera. Lepidium sativum L. Raphanus sativus var. niger Kerner Raphanus sativus var. oleiformis Pers. Raphanus sativus var. sativus Sisymbrium polymorphum (Murray) Roth Iberis amara Nasturtium Brassica Brassica Lepidium Raphanus Raphanus Raphanus Sisymbrium Iberis rukiew kapusta kapusta rzeżucha rzodkiew rzodkiew rzodkiew stulisz ubiorek Citrullus Cucurbita Cucurbita Cucurbita Cucurbita Cucurbita Cucurbita Cucurbita Cucurbita Cucurbita Cucurbita Cucumis Cucumis Cucumis arbuz dynia dynia dynia dynia dynia dynia dynia dynia dynia dynia kiwano ogórek ogórek Datura Datura Hyoscyamus Solanum Capsicum bieluń bieluń lulek oberżyna papryka Dyniowate (Cucurbitaceae) arbuz (kawon) dynia zwyczajna dynia figolistna dynia olbrzymia dynia piżmowa kiwano melon ogórek arbuz (kawon) cukinia dynia oleista dynia pastewna dynia zwyczajna kabaczek patison dynia ozdobna dynia figolistna dynia olbrzymia dynia piżmowa ogórek kiwano melon ogórek Citrullus vulgaris (Thunb.)Matsum et Nakai Cucurbita pepo var. giromontina Cucurbita pepo convar. styriaca Grebensc. Cucurbita pepo convar. pepo Cucurbita pepo L. Cucurbita pepo L. Cucurbita pepo var. patissonina Cucurbita pepo var. ovifera Cucurbita ficifolia Bouché Cucurbita maxima Duch. Cucurbita moschata Duch. Cucumis metuliferus E. Mey. eEx Naudin Cucumis melo L. Cucumis sativus L. Psiankowate (Solanaceae) bieluń dziędzierzawa bieluń indiański lulek czarny oberżyna (bakłażan) papryka roczna bieluń dziędzierzawa bieluń indiański lulek czarny oberżyna (bakłażan) papryka roczna Datura stramonium L. Datura innoxia Mill. Hyoscyamus niger L. Solanum melongera L. Capsicum annuum L. - 39 - Opracowano w Departamencie Płatności Bezpośrednich MRiRW pokrzyk wilcza jagoda pokrzyk wilcza jagoda pomidor pomidor pomidor skórzasty pomidor skórzasty rodzynek brazylijski rodzynek brazylijski tytoń tytoń ziemniak ziemniak Źródło: Opracowano we współpracy z Uniwersytetem Rolniczym w Krakowie. Atropa belladonna L. Lycopersicon esculentum Mill. Physalis ixocarpa Physalis peruviana Nicotiana tabacum Solanum tuberosum L. - 40 - Atropa Lycopersum Physalis Physalis Nicotiana Solanum pokrzyk pomidor pomidor rodzynek tytoń ziemniak Załącznik nr 4 – Przykładowa lista gatunków, z których jest możliwe tworzenie mieszanek międzyplonów/pokrywy zielonej uznawanych za obszary proekologiczne Lp. Roślina Grupa uprawna 1 pszenica zwyczajna jara R UR Zbożowe 2 pszenica zwyczajna ozima R UR Zbożowe 3 pszenżyto jare R UR Zbożowe 4 pszenżyto ozime R UR Zbożowe 5 żyto jare R UR Zbożowe 6 żyto ozime R UR Zbożowe 7 owies R UR Zbożowe 8 jęczmień jary R UR Zbożowe 9 jęczmień ozimy R UR Zbożowe 10 mieszanka zbożowa R UR Zbożowe 11 gorczyca biała, czarna, brązowa R UR Oleiste 12 rzepak jary R UR Oleiste 13 rzepak ozimy R UR Oleiste 14 rzepik R UR Oleiste 15 rzodkiew oleista R UR Oleiste 16 Perko (Brachina) R UR Pastewne 17 rzepa pastewna R UR Pastewne 18 słonecznik pastewny R UR Pastewne 19 facelia błękitna R UR Miododajne 24 łubin biały R UR Bobowate grubonasienne 25 łubin wąskolistny R UR Bobowate grubonasienne 26 łubin żółty R UR Bobowate grubonasienne 27 groch siewny R UR Bobowate grubonasienne 28 peluszka R UR Bobowate grubonasienne 29 bobik R UR Bobowate grubonasienne 30 seradela uprawna R UR Bobowate grubonasienne 31 soja zwyczajna R UR Bobowate grubonasienne 32 wyka kosmata R UD Bobowate grubonasienne 33 wyka siewna R UR Bobowate grubonasienne 34 esparceta siewna R UW Bobowate drobnonasienne 35 komonica zwyczajna R UW Bobowate drobnonasienne 36 komonica błotna R UW Bobowate drobnonasienne Opracowano w Departamencie Płatności Bezpośrednich MRiRW 37 koniczyna biała R UW Bobowate drobnonasienne 38 koniczyna białoróżowa R UW Bobowate drobnonasienne 39 koniczyna czerwona R UW Bobowate drobnonasienne 40 koniczyna egipska(aleksandryjska) R UW Bobowate drobnonasienne 41 koniczyna krwistoczerwona R UR Bobowate drobnonasienne 42 koniczyna perska R UR Bobowate drobnonasienne 43 lucerna chmielowa (nerkowata) R UW Bobowate drobnonasienne 44 lucerna mieszańcowa R UW Bobowate drobnonasienne 45 lucerna sierpowata R UW Bobowate drobnonasienne 46 lucerna siewna R UW Bobowate drobnonasienne 47 nostrzyk biały R UR Bobowate drobnonasienne 48 nostrzyk żółty (lekarski) R UD Bobowate drobnonasienne 49 przelot pospolity R UW Bobowate drobnonasienne Mieszanka traw (mieszanki jedno- i 50 wielogatunkowe) R UR Pastewne Źródło: Opracowane przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Radomiu. Załącznik nr 5 - Lista roślin wiążących azot, których uprawa będzie uznana za obszar EFA bób (Vicia faba major L.) koniczyna czerwona (Trifolium pratense L.) bobik (Vicia faba minor L.) koniczyna biała (Trifolium repens L.) ciecierzyca (Cicer) koniczyna białoróżowa (Trifolium hybridum L.) fasola zwykła (Phaseolus vulgaris L. koniczyna perska (Trifolium resupinatum L.) fasola wielokwiatowa (Phaseolus coccineus L.) koniczyna krwistoczerwona (Trifolium incarnatum L.) groch siewny (Pisum sativum L. (partim)) komonica zwyczajna (Lotus corniculatus L.) groch siewny cukrowy (Pisum sativum L. (partim)) esparceta siewna (Onobrychis vicifolia Scop.) soczewica jadalna (Lens culinaris Medik.) lędźwian (Lathyrus L.) soja zwyczajna (Glycine max (L.) Merrill) lucerna siewna (Medicago sativa L.) łubin biały (Lupinus albus L.) lucerna mieszańcowa (Medicago x varia T. Martyn) łubin wąskolistny (Lupinus angustifolius L.) lucerna chmielowa (Medicago lupulina L.) łubin żołty (Lupinus luteus L.) nostrzyk biały (Melilotus albus) peluszka (Pisum arvense L.) seradela uprawna (Ornithopus sativus Brot.) - 42 - Opracowano w Departamencie Płatności Bezpośrednich MRiRW Załącznik nr 6 – Matryca współczynników ważenia i przekształcenia (konwersji) dla obszarów proekologicznych EFA ELEMENT WSPÓŁCZYNNIK KONWERSJI WSPÓŁCZYNNIK WAŻENIA OBSZAR EFA (po zastosowaniu obu współczynników) - 1 1 m² 5 2 10 m² 20 1,5 30 m² 5 2 10 m² - 1,5 1,5 m² 6 3 6 1,5 1,5 2 1,5 9 m² 1,5 m² 6 m² 9 m² 6 6 1,5 0,3 9 m² 1,8 m² - 0,3 0,3 m² - 1 1 m² - 0,3 0,3 m² - 0,7 0,7 m² (m/ drzewo do m²) Grunt ugorowany (1 m²) Elementy krajobrazu: Żywopłoty/ strefy zadrzewione (1m) Drzewa wolnostojące (drzewo) Zadrzewienia liniowe (1m) Zadrzewienia grupowe/ zagajniki śródpolne (1 m²) Miedze śródpolne (1m) Oczka wodne (1 m²) Rowy (1 m) Strefy buforowe (1m) Pasy gruntów kwalifikujących się do płatności wzdłuż obrzeży lasu (1m): - bez produkcji - z produkcją Zagajniki o krótkiej rotacji (1 m²) Obszary zalesione w ramach PROW (1m²) Międzyplony i pokrywa zielona (1 m²) Uprawy wiążące azot (1m²) Źródło: Rozporządzenie Delegowane Komisji (UE) Nr 639/2014. - 43 -
