12 Karty pracy III Ułamki zwykłe Ułamek jako cz´Êç i jako iloraz – karta pracy III.1.1 Wykonaj polecenia. ► Jeśli bezbłędnie rozwiążesz pierwsze dwa przykłady z jednego poziomu, możesz przejść na następny poziom. Jeśli nie – rozwiąż wszystkie przykłady z danego poziomu i dopiero wtedy przejdź na następny. Poziom A Napisz, jaką część figury pomalowano. a) c) e) g) b) d) f) h) Poziom B Zapisz w postaci dzielenia. a) 12 c) 4 e) 13 g) 12 i) 39 k) 5 b) 7 d) 2 f) 29 h) 42 j) 28 l) 12 g) 6 4 i) 2 19 k) 3 7 5 8 9 17 37 11 31 33 41 17 29 53 Poziom C Zamień na ułamki niewłaściwe. a) 3 5 c) 1 5 e) 8 2 b) 5 1 d) 4 2 f) 11 1 9 13 19 7 3 5 2 h) 2 17 19 35 j) 7 4 9 8 l) 9 3 7 Poziom D Zamień ułamki niewłaściwe na liczby mieszane lub liczby naturalne. a) 7 c) 38 e) 28 g) 60 i) 31 k) 36 b) 14 d) 73 f) 35 h) 17 j) 47 l) 74 4 5 7 10 9 6 10 7 8 10 12 5 III. Ułamki zwykłe Mistrz a) Zamień ułamki niewłaściwe na liczby mieszane, korzystając z działań w ramce. 19 ∙ 154 = 2926 21 ∙ 173 = 3633 27 ∙ 189 = 5103 2927 , 2935 , 2900 , 2900 , 3600 , 3600 , 3640 , 3660 , 5153 , 5000 , 5100 , 5200 19 27 189 27 189 154 154 19 21 173 21 173 b) Zamień na ułamki niewłaściwe liczby: 15 6 , 18 12 , 21 29 . 13 23 33 Zamień poniższe ułamki na liczby mieszane, wykorzystując poprzednie obliczenia. 200 , 220 , 402 , 201 , 400 , 400 , 428 , 436 , 723 , 700 , 1404 , 1404 13 15 13 15 18 23 18 33 21 33 23 21 13 14 Karty pracy Rozszerzanie i skracanie ułamków – karta pracy III.2.1 Wykonaj polecenia. ► Jeśli bezbłędnie rozwiążesz pierwsze trzy przykłady z jednego poziomu, możesz przejść na następny poziom. Jeśli nie – rozwiąż wszystkie przykłady z danego poziomu i dopiero wtedy przejdź na następny. Poziom A Przepisz podane liczby w kolejności od najmniejszej do największej. e) 2 1 , 1 3 , 3 4 i) 49 , 7, 6 1 b) 5 2 , 3 1 , 49 f) 4 , 7 , 2 j) 9 , 6 , 10 c) 4 , 4 , 4 g) 3 , 3 , 3 k) 6 , 6 , 6 a) 6 , 2 , 3 7 7 9 7 3 7 5 5 9 9 d) 5 , 3 , 6 11 11 11 15 4 7 5 15 10 15 h) 5 1 , 3 1 , 2 1 2 3 13 11 14 5 8 5 13 13 7 5 l) 25 , 19 , 1 3 6 9 7 Poziom B Jaką liczbę należy wstawić w miejsce gwiazdki, by otrzymana równość była prawdziwa? a) 4 = * e) 3 = * b) 24 = * f) 2500 = * j) 37 = 6 * c) 47 = 5 2 g) 30 = 5 k) 34 = 17 d) 3 = 15 h) 5 = 10 l) 4 = * 5 36 15 3 9 7 7 5500 * * i) 27 = * 45 49 42 8 55 * * 6 9 a) 16 e) 12 i) 6 b) 14 f) 60 j) 22 c) 32 g) 8 k) 18 d) 130 h) 13 l) 28 35 64 260 15 100 20 52 9 77 24 32 Poziom D Doprowadź ułamek do najprostszej postaci. a) 27 e) 156 i) 104 b) 33 f) 99 j) 45 c) 136 g) 43 k) 560 d) 74 h) 96 l) 123 18 15 28 9 51 6 13 12 6 46 Poziom C Doprowadź ułamek do postaci nieskracalnej. 48 5 32 21 400 12 * 36 III. Ułamki zwykłe 15 Mistrz a) C zy istnieje ułamek: • większy od 3 i mniejszy od 123 , 9 369 • większy od 7 i mniejszy od 7 , 22 23 4 • większy od i mniejszy od 5 ? 113 113 Jeśli tak – zapisz taki ułamek, jeśli nie – uzasadnij, dlaczego. b) U porządkuj ułamki od najmniejszego do największego – przepisz je kolejno, wstawiając pomiędzy nie znak < lub =. 1 , 1 , 1 1 , 2 , 3 , 3 , 3 , 5 , 7 , 7 , 7 , 12 , 21 , 234 4 5 234 5 4 10 15 20 8 20 28 16 24 234 16 Karty pracy Rozszerzanie i skracanie ułamków – karta pracy III.2.2 Wykonaj polecenia. ► Jeśli poprawnie rozwiążesz trzy kolejne przykłady z jednego poziomu, możesz przejść na następny poziom. Poziom A Rozszerz jeden z ułamków tak, aby otrzymać ułamki o jednakowych mianownikach. Porównaj ułamki. a) 2 , 7 d) 5 , 4 g) 6 19 , 6 3 j) 3 , 19 b) 4 2 , 4 5 e) 3 , 5 h) 8 , 17 k) 2 7 , 2 23 c) 3 , 2 f) 8 , 2 i) 3 4 , 3 9 27 9 18 14 7 5 10 20 9 15 22 11 21 4 30 13 7 25 5 8 26 24 l) 1 29 , 1 3 32 4 Poziom B Skróć jeden z ułamków tak, aby otrzymać ułamki o jednakowych mianownikach. Porównaj ułamki. a) 3 , 5 d) 3 , 12 g) 15 , 3 j) 7 , 24 b) 1 , 4 e) 5 , 10 h) 24 , 5 k) 15 , 3 c) 4 , 15 f) 7 , 2 i) 35 , 5 l) 15 , 28 3 9 5 6 18 12 6 15 12 21 27 40 42 36 24 7 28 3 9 8 8 17 6 34 Poziom C Sprowadź ułamki do wspólnego mianownika i je porównaj. a) 2 , 3 d) 7 , 3 g) 5 , 6 b) 3 , 1 e) 4 , 2 h) 5 , 2 k) 7 , 2 c) 2 , 5 f) 5 , 3 i) 3 , 1 l) 2 , 1 5 5 3 9 7 7 2 8 11 4 6 3 12 5 8 j) 5 , 4 9 7 7 10 5 5 3 3 4 Poziom D Sprowadź ułamki do wspólnego mianownika. Postaraj się, aby ten mianownik był jak najmniejszy. Porównaj ułamki. a) 1 , 2 d) 13 , 22 g) 7 , 19 j) 3 , 4 b) 5 , 7 e) 2 , 5 h) 11 , 7 k) 17 , 5 f) 3 , 1 i) 3 , 11 l) 19 , 7 6 6 9 18 8 12 c) 11 , 5 10 6 14 9 27 21 14 8 8 4 14 8 20 28 24 21 8 9 Mistrz Sprowadź ułamki do najmniejszego wspólnego mianownika i je porównaj. a) 5 , 11 , 7 d) 13 , 7 , 5 g) 2 , 5 , 4 b) 3 , 1 , 4 e) 3 , 1 , 5 h) 7 , 5 , 5 k) 9 , 7 , 24 c) 3 , 5 , 17 f) 7 , 8 , 11 i) 3 , 3 , 14 l) 5 , 4 , 1 6 12 6 14 4 6 8 21 24 15 14 12 10 8 15 6 28 20 3 18 5 6 j) 11 , 7 , 5 9 9 10 18 12 25 14 18 12 10 27 8 35 6 III. Ułamki zwykłe 17 Dodawanie i odejmowanie ułamków o tych samych mianownikach – karta pracy III.3.1 Wykonaj polecenia. ► Jeśli poprawnie rozwiążesz trzy kolejne przykłady z jednego poziomu, możesz przejść na następny poziom. Poziom A Oblicz. a) 3 + 2 2 c) 2 3 + 2 e) 1 + 4 1 g) 4 + 1 7 b) 3 5 – 4 d) 5 4 – 2 f) 9 7 – 3 h) 4 5 – 2 g) 6 – 3 7 7 6 9 6 3 8 8 9 3 13 15 13 15 8 8 Poziom B Oblicz. Doprowadź wynik do najprostszej postaci. a) 5 – 2 c) 9 + 8 e) 5 + 7 b) 4 + 5 d) 7 – 1 f) 11 + 3 6 15 6 8 9 9 15 8 8 9 8 12 9 h) 13 + 13 20 12 20 Poziom C Oblicz. Doprowadź wynik do najprostszej postaci. a) 4 5 + 1 7 c) 4 3 + 2 1 e) 5 3 + 2 4 g) 2 4 + 6 4 b) 2 7 – 1 1 d) 6 5 – 3 1 f) 9 4 – 5 1 h) 10 5 – 3 2 8 4 8 9 9 7 4 5 6 7 5 5 6 5 9 9 Poziom D Oblicz. Doprowadź wynik do najprostszej postaci. a) 4 3 + 2 4 – 1 8 8 8 b) 5 6 – 3 2 + 2 1 7 7 7 1 533 533999 188 776 +4 19 200 4000 77 + 19 –188 + 1 2 + –342 3 3 +– 999 c) 342 + +e))1–1 + + 811+ + ( 3467 )2 36+ 3411 + 123 ( 7253 + 200 (4725334++–4000 123 3414 811 3467 811 123 6+ 53 6( 3467 1234 ) 341 3467341 811 53 ) 4000 533 19 72 999++188 4000 188 – 999 –773 1 – 4 3 1 + 77 + 19 ) d) 1 1+) 342 2 5++200 68 + 342 + – + +f) 112 – +4533 ( 7253 + 200 9 341( 3467 9 (811 123 341 3467 123 + 53 ) + 5 811 5 341 123 53 539 123 811 811 3467 )341 (53467 Poziom E Oblicz i sprawdź wynik. d) 3 1 – 1 3 g) 2 3 – 1 5 b) 4 3 – 1 5 e) 5 – 3 h) 6 2 – 2 7 c) 8 5 – 2 7 f) 7 3 – 4 5 a) 6 – 3 5 5 7 9 5 4 7 11 9 7 7 13 11 13 i) 4 – 4 7 Mistrz Oblicz. 1 + 6188 3 – 342 533 12 + 771 + 200 342 999 b)( 4 211) +c) 77 127+ 119 –) 124 7 + 138 4 – 118 3 + 2 1 2 4+++4000 4 5+ – + ( 17247+++999 + )15–+(+ 1533 + 5188 + 19 +24000 ( 7253a)+15200 3 + 123 2 + 53 3 10 5 5 5 1237 341 3467 341 53 811 1237 3467 3417 ) 811 3467811 3467 811 341 123 10 53 4 18 Karty pracy Dodawanie i odejmowanie ułamków o ró˝nych mianownikach – karta pracy III.4.1 Wykonaj polecenia. ► Jeśli poprawnie rozwiążesz trzy kolejne przykłady z danego poziomu, możesz przejść na następny poziom. Poziom A Rozszerz jeden z ułamków i wykonaj działanie. Pamiętaj, aby doprowadzić wynik do najprostszej postaci. a) 1 + 1 d) 1 + 7 g) 3 – 5 b) 2 + 5 e) 8 + 3 h) 1 – 3 c) 3 – 1 f) 3 + 3 i) 7 – 3 4 3 8 2 3 12 15 6 16 5 5 10 4 4 8 20 10 20 Poziom B Sprowadź ułamki do wspólnego mianownika i wykonaj działanie. Doprowadź wynik do najprostszej postaci. a) 1 + 1 d) 5 – 3 g) 1 + 1 b) 3 – 2 e) 2 + 1 h) 3 – 1 c) 5 + 1 f) 7 – 2 i) 7 – 3 3 4 8 2 6 5 7 8 7 9 7 5 5 9 3 7 3 4 Poziom C Sprowadź ułamki do wspólnego mianownika i wykonaj działanie. Doprowadź wynik do najprostszej postaci. a) 7 + 4 d) 2 – 1 g) 5 + 5 b) 4 + 5 e) 1 + 6 h) 10 – 1 c) 5 – 1 f) 3 + 4 i) 2 – 2 9 5 7 5 3 6 8 4 6 10 7 5 6 7 11 3 2 7 Poziom D Sprowadź ułamki do wspólnego mianownika i wykonaj działanie. Pamiętaj, żeby znaleźć jak najmniejszy wspólny mianownik. Doprowadź wynik do najprostszej postaci. a) 3 + 8 d) 7 – 4 g) 1 + 5 b) 5 – 4 e) 5 + 7 h) 17 – 8 c) 3 + 5 f) 8 – 7 i) 11 – 5 15 10 6 8 9 12 12 9 9 15 12 15 6 20 18 8 15 12 III. Ułamki zwykłe Poziom E Oblicz. a) 3 3 + 2 1 d) 4 3 + 5 5 g) 4 1 + 3 1 b) 6 3 – 4 1 e) 8 3 – 3 1 h) 3 5 – 1 1 4 4 7 3 15 5 f) 7 10 + 2 9 21 33 9 4 5 c) 5 4 – 1 2 11 6 8 2 i) 5 6 – 3 14 7 4 Mistrz Oblicz. a) 9 1 – 3 7 5 9 b) 12 1 + 5 9 + 4 2 2 10 3 c) 1586 134 – 1585 3 268 4 19 20 Karty pracy Mno˝enie ułamka przez liczb´ naturalnà. Ułamek liczby – karta pracy III.5.1 Wykonaj polecenia. ► Jeśli poprawnie rozwiążesz trzy kolejne przykłady z jednego poziomu, możesz przejść na następny poziom. Poziom A Oblicz. Pamiętaj, aby doprowadzić wynik do najprostszej postaci. a) 3 · 2 c) 2 · 11 31 e) 3 · 3 10 g) 3 · 5 b) 4 · 2 d) 5 · 1 f) 2 · 4 13 h) 2 · 7 7 15 8 19 31 Poziom B Oblicz. Wynik zapisz w postaci liczby mieszanej. a) 3 · 4 c) 7 · 10 33 e) 5 · 3 8 g) 5 · 6 b) 11 · 2 d) 11 · 1 f) 9 · 9 h) 4 · 3 7 15 8 13 20 5 Poziom C Oblicz. Skróć przed obliczeniem iloczynu. Doprowadź wynik do najprostszej postaci. a) 3 · 2 c) 15 · 1 5 e) 7 · 8 12 g) 6 · 5 b) 5 · 3 d) 44 · 4 f) 1 · 5 15 h) 15 · 1 9 18 77 9 6 Poziom D Oblicz. Doprowadź wynik do najprostszej postaci. a) 3 · 1 1 2 c) 5 · 2 3 10 e) 4 1 · 10 7 g) 3 · 2 4 b) 2 2 · 4 d) 6 · 1 2 f) 1 9 · 5 h) 7 · 2 3 3 5 10 Mistrz Oblicz. Doprowadź wynik do najprostszej postaci. a) 102 · 2 3 d) 378 · 10 b) 5 · 93 e) 200 · 7 c) 18 · 19 f) 31 108 27 125 23 ·8 1000 11 14 III. Ułamki zwykłe 21 Mno˝enie ułamków – karta pracy III.6.1 Wykonaj polecenia. ► Jeśli poprawnie rozwiążesz trzy kolejne przykłady z jednego poziomu, możesz przejść na następny poziom. Poziom A Oblicz. 3 5 7 b) 3 · 7 10 5 a) 2 · c) 5 · 5 e) 2 · 4 g) 2 · 8 e) 2 · 3 g) 10 · 2 e) 6 · 21 g) 3 · 20 3 7 f) 1 · 9 2 8 9 8 d) 1 · 7 8 2 3 11 h) 6 · 1 7 5 Poziom B Oblicz. Skróć przed wykonaniem mnożenia. a) 1 · 3 c) 5 · 2 6 7 b) 3 · 16 8 17 13 5 h) 3 · 5 8 12 9 5 f) 4 · 5 5 7 9 15 d) 4 · 3 7 8 Poziom C Oblicz. Skróć przed wykonaniem mnożenia. a) 4 · 15 c) 5 · 4 5 16 b) 9 · 2 10 3 7 16 f) 3 · 4 20 15 12 5 d) 5 · 4 8 45 5 27 h) 22 · 10 50 11 Poziom D Oblicz. Pamiętaj o skracaniu. a) 2 1 · 1 1 c) 5 1 · 1 1 b) 1 4 · 3 1 d) 3 3 · 1 4 3 5 5 3 3 8 10 g) 3 3 · 7 1 f) 2 4 · 1 17 28 h) 1 5 · 4 2 c) 24 3 · 15 d) 11 1 · 1 7 11 10 e) 2 6 · 1 1 5 2 5 7 3 Mistrz Oblicz. Skróć przed wykonaniem mnożenia. a) 13 · 36 18 65 b) 7 1 · 25 5 78 5 246 10 37 22 Karty pracy OdwrotnoÊci liczb – karta pracy III.7.1 Znajdź odwrotności podanych liczb. ► Jeśli poprawnie rozwiążesz trzy kolejne przykłady z jednego poziomu, możesz przejść na następny poziom. Poziom A a) 3 b) 5 4 12 c) 18 d) 5 e) 3 f) 4 g) 4 h) 13 i) 7 j) 13 c) 124 d) 1 e) 4 f) 1 g) 17 h) 1 i) 2 j) 1 c) 1 7 d) 8 1 e) 4 2 g) 2 3 h) 6 1 i) 2 2 13 9 7 8 15 4 18 100 Poziom B b) 1 a) 6 7 50 9 17 13 Poziom C a) 5 1 2 b) 3 3 4 12 20 3 f) 7 1 5 7 8 Mistrz a) Odwrotnością pewnej liczby mieszanej jest ułamek 8 . Jaka to liczba? 31 b) Znajdź odwrotność odwrotności odwrotności odwrotności liczby 4 3 . 5 3 j) 5 1 4 III. Ułamki zwykłe 23 Dzielenie ułamków – karta pracy III.8.1 Oblicz. ► Jeśli poprawnie rozwiążesz trzy kolejne przykłady z jednego poziomu, możesz przejść na następny poziom. Poziom A a) 2 : 5 c) 3 : 7 e) 1 : 7 g) 1 : 7 b) 3 : 1 d) 4 : 5 f) 3 : 5 h) 4 : 13 c) 1 : 5 e) 3 : 7 g) 14 : 7 d) 4 : 17 f) 3 : 9 h) 3 : 5 9 10 7 4 9 15 4 13 9 8 11 6 11 7 7 15 Poziom B a) 2 : 4 7 9 9 b) 3 : 6 20 15 5 6 5 4 25 15 10 16 25 8 16 Poziom C a) 1 1 : 1 5 c) 3 1 : 2 2 b) 2 2 : 8 2 d) 1 7 : 1 3 4 3 8 3 5 10 e) 4 2 : 2 1 g) 3 4 : 6 1 f) 3 3 : 1 1 h) 6 3 : 3 2 c) 24 3 : 246 d) 13 4 : 26 8 7 3 14 5 2 5 7 5 4 3 Mistrz Oblicz. Skróć przed wykonaniem mnożenia. a) 13 : 26 125 625 b) 9 2 : 3 19 5 25 5 35 10 10